Full text of "Rerum Italicarum scriptores ab anno aerae christianae quingentesimo ad millesimumquingentesimum"

See other formats

Go ogle

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on Hbrary shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable onHne.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the pubHc domain. A pubHc domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the pubHc domain may vary country to country. PubHc domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge thafs often difficult to discover.

Marks, notations and other marginaHa present in the original volume wiU appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
pubHsher to a Hbrary and finaUy to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with Hbraries to digitize pubHc domain materials and make them widely accessible. PubHc domain books belong to the
pubHc and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

+ Make non-commercial use ofthe files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.

+ Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web

at http : //books . qooqle . com/

S BIBLIOTECA »

COMPtVTBMtB. ..J

Digitized by Google

Digitized by

Google

RERUM ITALICARUM

TOMUS DUODECiiyEUS.

Digitized

Digitized by

Google

RERUM ITALICARUM

SGRIPTORES

AB ANNO jEK/E CHRISTIANyE QUINGENTESIMO
AD MILLESIMUMQIJINGENTESIMUM,

Q.VORUM FOTISSIMA PAR8 NUNC FRIMUM IN LUCEM FROOIT

EX AMBROSIAN^, ESTENSIS,

ALIARUMQ.Ofi INSIGNIUM

BIBLIOTHECARUM CODICIBUS.

LUDOVICUS ANTONIUS

MURATORIUS

SERENISSIMI DUCIS MUTINiE BIBLIOTHECiE PRiEFECTUS

Collegitf ordinavit, & Prafationibus auxit,
NONNULLOS IPSE, ALIOS VSRO

MEDIOL ANENSES PAL ATINI SOCII

Ad MStarum Codicumfidem exaSlos » / mmoque taboft , ac diligentia caftigatos ^ variis LeSianibus »
Notis tam editis veterum Eruditorum ^ quam nowjpmis auxere *

A D D I T I S

Ad plenius Operis , & univerfflB ItalicaB Hiftoria ornamentum > novis Tabulis Geogfaphicis ^
& variis Langobardorum Regum , Imperatorum , aliorumque Principum DiplomatiDUS »
quse aD ipfis autographis defcribere licuit , vel nunc primbm vulgatis ,

vel emendatis, necnon antiquo Charadlerum Ipecimine» ^ '

& Figuris ^neis .

CUM INDICE LOCUPLETISSIMO.

TOMUS DUODECIMUS.

MEDIOLANI, MDCCXXVIIL

EX TYPOGRAPHIA SOCIETATIS PALATlNiE

IN REGIA CURIA.

SUPESilORUM FACULTATS.

Digitized by

i
J

Digitized by

Google

SERENISSIM^

VENETiE

REIPUBLICiE

PHILIPPUS ARGEL ATUS BONONIENSIS

FOELICITATEM.

Uod primhm animo conceperamy
chm edendis Italicarum ^erum
Scriptorihus manum admovi j
plurafcilicetde SERENISSIMA
REPUBLICA VESTR A , Ma-
jorumque Veflrorumgejlis inCoU
leStionem nojiram effe congerenda , initium habet
ab eximio pr<£ftantiJJtmoque Duce Vejiro Andrea
Dandulo, qui Venetam bijtoriam a jadtis iCter*
n<c Urbi fundamentis ad fua ufque tempora

Tm. XIL

pro-

Digitized.by

profequutus , delituerat adbuc in privatis Arcbi*
vorum loculis , ac per typos mjiros publicam in
Jucem prodit , Vejlratium prt^cipuh commodo ,
quibus gratum procul dubio futurum putamusy
amplijjmum virum^ atque optimh de ^epublica
meritum de rebus patriis dijferemem audire :
hominem^ inquam^ illum^ cui penitiora qud^que
confiUa^ dum publicis rebus adminijirandis pr^e"
ejfet^fuerant explorata^ ac vetera omnia monu-
menta pr<£ manibus : quce duo , ni fallor , argu-
menta maximh funt fcribendce hijiorice necejfa-
■ ^ qtiodque ma^is eft , vetujide fimpJicitatis 3
candoris hominem ab aduJatione ac mendacio
averfum. quin fufpeSla fit in^ J^eneto^ cive de
rebus Fenetis narratio : omnes enim chm ad
patrias res enarrandas accedimus , etfi ferven-
tihs nofirorum amore ad attoJJendam eorum gJo-
riam natura ipfa cogente feramur , pr^e cdteris
tamen diJigentiUs inquirimus ype veJ digito qui^
dem a vero difcedamus , exterorum accufationem
turpijfimam ubique decJinantes; ifque fanh timor
fi ad cohibendos vuJgarium hominum caJamos
fuerit fatfs ^ eo fortiks urgere neceffe eft honeftio-
jTum animos ^ qui pudore foJo fdspiffirnh fran-
guntur ; quamobrem pJurimi faciendum Scrip-
torem mflrmt nemo negaoerit ^ veJ ob eam
^nich rationtm ^ qu6d inter Optimates ortus
S(empubJicamKefiram oJim optimh rexerit.

Ferumehimverb doni hujus^ quod PaJatino-
rum Sociorum nomine SER.^^ REIPUBLIC^
'iumiJiter offero > fi pretium pr^^dico^ riemo vitio

mihf

Digitized by

mlbi vmat velim: veflrum enim eji^ qualecum^
que efi: mbis verb folum diligemiiie ftudium in
cudendo vulgandoque Codice tribuendum. Hinc
orta dicandi operis ^ ut ita dicam^ obligatio -^
nam ob eximium donati Codicis beneficium erat
profeffione debiti^ atque hocce publico te/iimonia
a nobis aliquid SERENITATI VESTR^
retribuendum ^ ne immemores ^ imb ingrati vide-
remur: S ut verum fatear^ acceptiffima hobis ex
munere vefiro nata eft opportunitas explicanda
in hifce literis erga SER.^'^^ REMPUBLICAM
YESTRAM devotionis nofircc^ quam felici re-
rum vefirarum fiatu excitatam altihs animo im-
f^^ffi^ fTequens Venet<£ hifiori^c leSiio , quae in^
firuenda Italicarum J^erum CoIIeSlioni erat ma^
xime neceffiaria , chm pr<ccipuum B immortak
ornamentum ItalidS fit ex Venetorum nomine at*
, que potentia ; ea quippe fola Itali<c pars adoer*
sks immanium Barbarorum impetus inconcuffia
veteris majefiatis fplendorem fervavit , B invi"
fam fiCpihs libertatem non folhm propugnm)it y
fed etiam auxit ; eamque laudem promeruit ^
quam a natis baSienus hominibus natio ulla
obtinere non potuit^ etfi fapientiffimas ^ vel for^
tiffimas recenfeamusy cujufque comparand^ ratio^
nem frufira innumeri penh Philofopbi medita*
tionibus fuis invefiigarunt : arcanum fcilicef il^
lud Imperii cum Libertate vinculum ^ quod ad
beatam infiituendam ^empublicam neceffmium
fatentur omnes , quodque lich olim cariffim<£ Dir
vino Kumini genti per leges ab ipfo tradims

reve-

Digitized by

revelatum fuerh y Jabemibus iti ckterius moribus^
mmatifque majorum inftitutis brev) diffolutum
fuit , neque ampUUs cogmtum , rebus in afpe-
ram impotemiam converfis • Ad qux chm ani-
mum verto^ mirari dejrno^ qu^e Jtt in ^epubJica
Vejira famiJiaris qudedam ^eJigio , ne veJ mini^
mum quidpiam a veteribus injiitutis difceda*
tur , non , inquam y u Jegibus^ S patriis confuetu-
dinibusy qux fmpJices ac jujiifjimds ^ peromnem
^etatem conjtantes^ variationem 0 imerpretatio-
nem non patiumm\fed veJ ab ipfo cuJtu B or-
namento corporis^ imh S a veteri Joquendi ufuy
quem in pubJicis rebus agendis immutare nefas
eJegantiJfimo cuique ac poJitioris JiteraturdS Jiu-
diofo , cui y ridentibus auditoribus , inanis in pu^
bJico difertce orationis fuerit conatus^ niji ad w-
terem fonum Jit compofitus , itaut eadem condi-
tione fint in foro verba S5 moneta , ubi nonnifi
probata per pubJicam imaginem accipiantur ;
unde faciJl cognofcimus inter veteres ^pmano-
rum y Gr<£corumque ^efpubJicas ac Venetam
differentiam ; in iis namque noVi£ Jeges muta^
tis moribus fdspijfml condebantur , contra verb
Venetis Jabor omnis in revocandis ad primdsva
infiituta moribus; ne quod femeJ ad pubJicam
utiJitatem expedire compertum efiy novitdtis fiu-
diOy ac perniciofo J^ipubJic^e experimento in de-
terius vertatur; finguJde namque civiJis rationis
partes ita funt inter fe compofita , atque bar*
tnania quadam ordinat^ey ut veJ und diJfoJutd^
merdC Jabare incipiant^ ac pauJatim evertij ne-

quQ

Digitized by

Google

que rejlitui fojjim in ordimm^ nifi nofoa forma
I(eipubJiCi£ tradatur^ in quo quantum periculi
fit^ ne recentiorum exempla repetamus, ipfis Gr4£'
cisy B ^omanis^ utcumque japientia ^ fortitudi-
ne ac fortuna cJariJfimis , tar^ nimis ac pojl
amijfam Jibertatem expJoratum efi.

Alitur bifce argumentis apud Vefirates exi-
mius ille amor in Patriam^ quo Magifiratus
omnes 3 Senatorii Viri^ quo Civium ordines
univerfi ardentijfimh flagrant , cuique caput S
fortunas omnes devqvere V ^netis ita frequens ,
ut Curtios B Fabritios antiquitate celebratijfi"
mos in Joomuncione quoquam invenias, Is equi*
dem forh animos addit , ac militarem fortitu-
dinem adeh firmat , ut pugnantes pro Libertate
Venetos viStoria perpetuh fubfequatur j domi
verh confiliorum pr^fiantiam fuggerit , qu^ cete-
ris nationibus miraculo fit; apud quas^ ne ar-^
cana quidem ejfe pofiint , qu<£ cum paucis agun-
tury Venetiis contra profundo cujiodiantur filen-
tio , qua frequenti traSlata Senatu ducentorum
Patrum fidei f^pijjimb traduntur , Hinc ea in
rebus adverfis confiantia , ad quam expugnan"
dam non fat)s virium Europ^e ferh univerf^^
quod tum fat)s compertum efi^ quando^ fociali
fwikre compofitis rebus , in Venetos illata funt
drma , ea vi atque impetu , ut firmiora qua-^
que nutaffem imperia . Hinc mirabile illudfin'
gulofum in I(empubHcam obfequium ^ quod ela-^
tos etiam ad fupremam dignitatem Cives diBo
parentes facit , at^ ad deponendos Uagtftra-

Tm. XXI. b ^tiS ,

tus^ veJ miliiare imperium^ ne momento quidem
cunSiantesdetineam^ velpmarum metus^vel am-
bitionis illecebrds ; quds in ^omanis Magijirati-
bus oborta extrernam Libertati ac Populo perni-
ciem intulit , H<£ fanh virtutes diuturno donata
funt imperio Dei Optimi providentid , per quod
Nationes etiam ceteras dignitate pr<scej]%jiis ;
per bas auSidS opes , ac protenfi Jongihs terra
marique dominationis Vefirde fines , £5 , quod ex
corde ominamur ^ ea Fobis erit deternitas impe-
rii^ quam frufira fibi ^omani veJ h viSiricium
Legionum robore^ veJ ex Provinciarum numero
prdfeferebant . Kec inane fuerit augurium , do-
nec idem virtuti , patriifque Legibus honos ha*
beatur ea in Url quts bofiium vim timere
non potefi^ nifi eJementa ofificium fuum depo-
nant , veJ commutent , 8 in antiquum chaos
iterum revoJvantur^ veJ h J^efiratium animis Ji-
bertatis amor radicitus eveJJatur . Hoc naturx
beneficium, per quod fecuri JiberaJibtts ftudiis
tot facuJa meti vacafiis , Artes omnes aJuit ,
atque in eam^ qua nunc funt, eJegantiam edur
cavit , queis ne dicam de ^cdificiorum magnifi.
centia^ quce opum B otii crajfius tefiimomum,
auSta adeh in omni opere Urbs Vefira, ut Gr^'
corum fciemiam , B ^omanorum prudentiam
Venetms transJatas nemo diffiteatur , cUm ad
^aptentifiima Vefirorum Civium fcripta ocuJos
convertat, ac Bembos, ContarenOis, :Barbaffos,
ahofque^ centum cum ceJebratis quibufque vete^
ntus Scriptoribus contuJerit . ^id fi Jeges, S

Digitized by

frdfcriptam agendis chilibus vaujis formam no-
tarit? Quid Ji Venetas bijiorias perkgerit^ ac
ingentes terra marique copias uno jempore pa-
ratas enumeret , vel Ducum egregia faSla , S
miUtarem fortitudinem? Quid f% ad mecbam-
tas artes fe converterit , ad PiSioriiss fcilicet ,
Statuaria^ atque ArcbiteBonids Artis Jiudium.
Nonne Atbenas in Feftras infulas translatas ,
S Academtam Gr^corum apud Vejlrates con-
templari queat^ ac fateri cogatur ahOrientis
atque Occidentis Imperio poft Barbaforum illu-
viem quidquid honi , quidquid eleganticc fupe-
rerat in Vefiram tutelam fe recepijfe^ atque
iterum per univerfam Jtaliam^ nationefque ce-
teras fuijfe dijfufum; neque argui pojfe timeo
quaji longihs h vero per adulandi Jiudium fdrri
me patiar; tefles enim producam quotquot in
bac ColkSlione Scriptores vulgabimus^ eofque
plurimos , ut neceffarium erat nohis agentihus
de rehus Venetis ^ quihus biftorico flylo enar-
randis non fatts fuerint uhius bominis dstas ,
B vires, lis omnihus , ut initio diceham , Dan-
dulum pri£pofuimus , qui ceteros ata$e pr^scellit ;
fed ciim affero primum locum ei datum fuijje^
nolim quis intelligat nos in prdScedentibusTo-
mis nulla produxijfeVeneta monumenta: plu-
ra namque dedimus in fmgulis Tomis^ qu^e ad
Serenijfimam ^empuhlicam y S Civitaies fuh
imperio ejus fttas pertinent^ ut cuique patehit^
fed oh eam caufam Andream Dandulum pri-
mum appellavij quod primus Jit inter eosj qui

folam fthi Vemam bijhriam fcrihendam prte-
'^pofuerum s eumque ceteri deintk, fi Dls pla-
cety erum fubfequuturi. Prodeat igiturfubfe-
tfci SERENISSIMiE REIPUBLIG^ aufpicio
SereniJlimus AuStor , quantum fieri potuit h
mendis expurgatus, fitque perpetuum Mediola-
nenfium Sociorum obfequii teflimonium ; chm-
que ftudia noftra in fervandts Italicis monu-
mentis h temporum injuria communi nomini ac
fama prafiatum parent , amplijjimi£ Urbi ac
Dominationi Vefira non inutikm operam pa-
vajfe credimus , umk patrocinium labortbus no-
Hris B gratiamy quam unich optamus^ compa-
rare poffimus, ^«o^SERENITATI VESTR^
humiUter profiteor B obteflor.

Dabam Mediolani VIL Kjakndas Augufti
MDCCXXVm

Digitized by

Google

E L E N C H U S

TOMI DUODECIMI.

NDRE^ DANDULI Venctorum Ducis Cbnnicon Venctum, l PontU
ficatu S- Marci ad Annum ufquc MCCCXXXiX,

Succcdit Rapbaini Carefini continuatio ufquc ad Annura MCCC-
LXXXVIII. nunc primiim cvulgata cx MStis Codicibus BMotbeca
Eftcnfis^ ac cum altcro BiUiotbcc4f AmbrofiM^ collata^ &au<Sla. pag. i

FRAGMENTA Annalium Ronumortm italici fcripta ab Anno MCCCXXVIII.
ufquc ad Annum MCCCXL. Auftore Ludovico Bonconte MonaUrfco, nuncpri*
miim ior lucem cfieruntur ex Maoufcripto Codicc BMoibcc^ C^farcie Vindobo^

pag. 515

DOMINICI GRAVINA Cbronicon dc rebus ia Aj^ulia gcftis ab AnnoMCCC-
XXXIIL ufquc ad Annum MCCCL. nunc primtim io lucem bducitur ex
MSto Codice BiUktbec^ C^fare^ Vindoi^nenfis . pag. 545

HISTORI^ PARMENSIS Fragmen^a ab Anno MCCCL ufque ad Annum
MCCCLV. AuAore Fratre Jobanne 4^ Cornazanis Ordinis Pricdicatorum , La-
tinh prim&m^ fed heic tantilm Italic^ fcripta , cum additamentis ufque ad
Annum MCCCCLXXlX. nunc primiim prodeunt ex Manufcripto Codice To-
reBano. pag. 71.5

CORTUSII PATAVINI duo, five CuBehri & Albr^eti Cortnfwum Hiftoria de
Novitatibus Paduac , & Lombardiac ab Anno MCCLVI. ufquc ad MCCC-
LXl V. folerti Felicis Ofii calamo fcrib caftigata , bencficio MS^torum excm-
plarium IV. quorum primum fumminiftravit Illuftriirimus Screniinmas Kei*
publicsc Vcnctx Senator, & obliteratse Vcterum Scriptorum memorix rcfti-
tutor Dominicus MoSnus . Secundum , exaratum Viri doAi Francifci Muffati
snanu, confanguincus ejus, & J. U. C. Marcus Antonius Muffatus . TerriumB^r-
tbokm^us PetarduSy Veronenfis J. C. &c. Poftremum Jacoius Pbilippus Tbomafu
mus Canonicus Secularis Sandli Georgii ab Alga Venetiarum ^ & 6ao(5l;e Ma-
riflt ab A vantio Patavii Prior .

Omnia ounc prodcunt caftigatiora ac ampliora ope quinquc MSStorum
Codicum : Primum fuppeditavit BibSotbeca Eftenfis . Secundum Nobilis Vir
Antonm RambaldusComesCollaUiy intimus Auguftiflimi CiGSARlS Confiliarius.
Tertium Clar. V. Apoftolus Zenus ejufdcm Augufti Hiftoriographus & Poera .
Gcminos vcrb Biblkdbecs Ambrofiana* pag. 757

ADDITAMENTA duo ad Cbronicon Cortufiorum , unum alj Anno MCCCLIX.
ufquc ad Annum circitcrMCCCLXV. Altcrum ab AnnoMCCCLlV. ufquc
ad MCCCXCI. Patavina diaIe£^o fcripta ab Au3oribus Anonymis , & ouncpri*
mikm cvulgata h MSto Codicc BiUiotbecaf Eftenfis. pag. 9^$

GUALVANEI de ta FLAMMA Ordinis Prxdicatorum Opufcutum dc rebus ge-
fiis ab Azone, Luchino, & Johannc Vicccomitibus ab Anno MCCCXXVllI.
ufquc ad Annum MCCCXLII. nuoc primiim io luccm cditum h MSto Co«
dicc BsbUotbec^ Ambroftan^i adjc^is aliquot adootatiooibus Clariffimi Viri Jo-
fefh Aatonu SaxS cidem Bibliothccx Prsefcdi. pag. 991

CHRONICON MODOETIENSE ab origiocModocti» ufq;ad Aooum MCC&
XLiX. ubi potiffimilm agitur dc gcftis priorum Vicccomitum Principum ^
Au&orc Bctuncontro Mm^ia SynchrooOj fiuoc primi&m prodit h MSto Codice
Bibhtbecse Ambrtffiame . pag. 10$}

INDEX RtniiDj & NoniAum. 11S5

TmXU

Digitizecrtjy

GoQg

ANDREiE

D A N D U L I

VENETORUM DUCIS

CHRONICON VENETUM

A PONTIFICATU SANCTI MARCI
ad Annum ufque MCCCXXXIX.

SVCCEDIT

RAPHAINI CARESINI CONTINUATIO

Ufquc adf Annum MCCCLXXXVIIL
Otnnia mnc primiim ^vulgata
EX MANUSCRIPTIS CODICIBUS

BIBLIOTHEC^ ESTENSIS,

ET CUM ALTERO

BIBLIOTHEC^ AMBROSIAN^

Collata , (Sc auda .

Tm, XIL A

Digitized by

Googl

IN CHRONICON VENETUM

ANDREAE DANDULI

EJUSQIIE CONTINUATOREM
PI^AEFATIO

LUDOVICI ANTONII
. M U R A T O R I I.

SCriptor hujus Hiftoriae fuit Andreas Dandulus , five Dandalus , ut nonnulli
fed perperam, ut puto, Venetiis in inclyta Urbe natus, & ex praeclariffi-
ma Familia, quae jam tres Duces Venetorum Reipublicae dederat. Lite-
ris ac moribusexcolendis adolefcens ipfe ita operam dedit, ut fama .fapien-
tiae& fingularis comitatis parta, ad ejufdem L)ucatus honorem deinde eve-
dlus & ipfe fuerit Anno Chrifti 134?. nec fine hominum admiratione prae viridi
ejus aetate; quippe tunc annos tantum natus XXX VI. menfes VllL dies V. Mari-.
nus Sanutus Leonardi filius Patricius Venetus in Hifl:oria MSta De Origine Urbis
Venetae j & Vita omnium Ducum^ quam Bibliotheca Eftenfis fervat , haec de illo ha-
bet Italicis rerbis: Andrea Dandolo Doxe y eognominato Contefm ^ effendo Procurator della
Cbiefa di San Marco e Dottor di Le^^e , ricco e ^ovene danni i?. fu eletto da i Quarantuno
a di 7.ener . Havia j6. anni ^ mefi 8. gtorni s. Fu homo facondo y Letterato ^ & amantif
fimo della Republica : peritijfimo in le divine & humane Scientie. Scriffe due Croniche di Ve-
neTiia fin al fuct tempo Latine^ una grande^ e faltra breve. E al fuo tempo li Libri della Can-
^ellaria fece radri^xar ^ come appare in li Proemii &c. Fu creado Doxe el diSfo Ser Andrea
Dandoloy di&o Conte ^ Procurator della Chiefa ; e fu ele^o di Sabbato a di j^. Zener 1542.
(^ita ille, quum Annum novum Veneti noa a.Kalendis Januarii deducant , fed ab
Jncarnatione, hoc eft a die XXV. Maftii fubfequentis . > ^^efio era homo dottiffimo ^
difcefo di Mefi. Ugo Dandolo Doxe y (fcriberidum rcor ArrigO y nt<\ut enim ullum Hu-
gonem Dandulu.in Ducem Venetiarum novi). Si chiamava Contefm y fu fiolo di Mefs.
Fantin da San Luca. Avea tre fioli nominati Fantin^ Lionardo y chefu Cavalier ^ e Piero.
Francifcus Sanfovinus in Venetiarum Dcfcriptionc Lib. 13. fcribit, Dandulum pri-
jnum fuiffe ex Venetis Patriciis, qui Dodloratus infignia acceperit. Agnomen au-
tcm Contefini, hoc eft parvi Comitis, quo ipfum fuiffe auftum teftatur Sanutus,
monet nos, conferendum eflTe locum in Hiftoria Veneta Marci Antonii Sabellici
Italico fermone edita & audla Dec. x. Lib. j. ubi haec legimus : Fu di natura pia^
vevok e liberale \ per la qual cofa fi dice aver tratto il cognome di Comifino . Paria occurrqnt
in Hiftoria Rer. Venetar. Petri Juftiniani Lib: 4. his verbis: Andreas Dandulus ^ vir
fingulari doBrina & eloquentia clarus y qui Venetorum gefia ekganti fiylo confcripfit , comifque
ad haeCy atque a natura adeo ajfabilis , ut Comifini cognomen traxerit . In altera Hiftoria
Veneta MSta (cujus Audlorem ignoro) ab Urbis origine ufque ad Annym 16 ix,
perduda , & in Eftenfi Bibliotheca adfervata , haec de Dandulo noftro leguntur:
Era chiamato il Certofm^ per effer di natura affabile e cottefe verfo tutti. Sed inepta haec
omnia; neque enim apud Italos aut Conufiniy aut Certofini agnomen Virum exhibet
comitate prieftantem. Immo hanc ejus indolem ac virtutem ne vocabulum quidem
Contefini fatis prodit, ut dubitare tamdem coadlus fuerim expungenda haec omnia,
atque appellatum fuifi^e Dandulum il Cortefiny quo certe nomine nil aptius ac pro-
pius ad fignificandam fingularem Viri illius humanitatem. Quae quum fcripfiflem,
conjedluram meam firmatamdeinde vidi cx altero Codice M^to Bibliothecae Eften-
fis, pariter compledlente Venetorum Hiftoriam. Ibi haec leguntur de Dandulo no-
ftro: Quefto fu un /apientijjimo homOy e cortefe a tutti comunemente y ,e percio el vegniva ditto
il Cortefe di fopranome . Similia h2thtt\t\xr \nVitisDucum Venetorum y qnac in altero ejuf-
dem Bibliothecae Codice exftant , ubi is appellatur Andrea Dandolo , detto il Cor^
tefe

. Ad Annum ufque ijS4. vixit & regnavit Dandulus, fed inter tempoTa.difficilli-
ma , atque adeo inter bella parum Patriae fuae fecunda , quibus confilio non ml-»
. Tqm. XIL A z nus.

Digitized by

Google

nus, quffm fbrtitudinc, quantuiti potuit, confuluit. Litcratorum homihum aman*
tiflimus furt , & prac cetcris Francifcum Pctrarcham carum habuit, qui litcras ad
ipfum Oandulum non unas dcdit hortatorias ad paccm. Hac autcm lcguntur intcr
ipfius Pctrarchac Opcra Latina una cum iis, quas Danduliis ipfe rcfcripfit. Nunc
JSanutum rurfus audiamusdiligcntiflimum cx iis, quos novcrim, rerum Patriacfuaj?
Scriptorcm ad Annum 1354. in Hifloria Mita, ubi cjus mortcm rcfcrt : Fu Dot^
tor vaknte Studih fotto Rtcdrdo Mahmhra , gran^Jurifconfulto . Compofe una Cronica Lati^
nay e un Opera cbiamata Mare Magnum ^ deiP Origtnt dctte Nobili Fameje di Venexia^ la
quale par fia nel Confejo de' Dicfe ^ & il Compendio Latin di Venexia. Lafsh un Fio nomina-^
to Lunardo , qual fu Cavalier . Et effo Doxe , per dolor delF Armata inimica , venuta a bru*
far Paren^o ^ fi ammalo . Ste' ii. zo^ni ammalado . Et bavendo dogado anni XI mefi Vlll.
moritte a di 7. Settembre ^ e fu fepulto nella CapellaMBattifieriodiSan Zuanbattifia in arca
bella intajaday cbe poi lifufatta. Quepo portava li Zii in Parma. Poftrcmus ctiam Dut
cum fuit, Sanuto ipfo teftc, cujus corpus in Jjiandli Marci Bafilica fepulturac tradi*
tum fucrit. A Jacobo autem Caroldo in Hiftoriis Vcnctis MStis dicitur ad Duca*
lem dignitatcm evecSlus, per effere dottijfimo nelle divine & umane kttere ^ eloquente ^ fi^
cetiffimo , grave , e molto liberale , e fopra Valtre preftanti Virtu fue era giuftijfimo , clemente ,
6f umaniffimo. Epitaphium cjufdem editum heic rcperiespoft Epiftolara Benintendii
in Prolegomenis .

Nunc ad Chronicon venio, quod cx duobus Codicibus MStis Bibliothccac Eftcn^
fis dcfcriptum publici juris facio. Sitne hoc magnum Cbronicon , fcu univerfalis Hi«
ftoria ab ipfoDandulo literis confignata , an cjaCdcm HiftoriaeCompendium y ab eodeni
Au(9:ore elucubratum, fcifcitabuntur Ledlores. Olim nihil ahud mihi videbatur,
nifi Compendium ^ feu Breviarium umplioris Hiftoriae; atque in cam conjcdluram du-*
cebar, quod hoc Opus vidercm fcilum in Libros , hos autem omncs in Capitula^
atquc haec in Partes. Quac utique divifio fquum pauciflimis faepe, atque inter*
dum una aut duabus lineis Partes ipfae cxpcdiaqtur) fupcrioris Libri. Atquc ijta
conjcd:abar Sed opinioncm hanc deferere fum coadlus, infpedto altcro cx duobus
C odicibus MStis EftenfisBibliothecae, in quoChronicon idem continetur, a Libro
Quarto exordimn ducens, & in finem Quindli definens. Ibi fequitur ejufdem Dan-
duli Cbronicon abbreviatum cum hocce titulo : In Cbrifti nomine Amen. Incipit Cbronica
per Annos Domini divifa , de Urbis & totius Provinciae Venetiae initio conftitutione Ducum ,
ac laudabilibus operationibus fub ipfis geftis y fummarie faciens mentionem . Heic autem poft
enarratam Venetiarum fundationem, Vitae Ducum Venetorum habentur a Paulu*
tio ufque ad Bartholomaeum Gradonicum Ducem, ad eum nempe, qui in Duca«
tu Dandulum ipfum praeceflit, illorum rcbusg;^ftis breviter exhibitis, rcliquis vcro
omilfis, quae ad aliarum gentium Hiftoriam fpedtant . His autcm verbis Chroni^
con iftud, five Breviarium , exorditur Dandulus : Cum Deus omnipotens ^ a quo omnia
fubfiftentia fumferunt initium , Venetorum Ducatum in Cbriftianorum Principibus mirifice exaU
taverity quod fupradicio refpeSiu ab ipftus principio fuis laudabilibus operationibus nofcitur pro^
ceffiffe , de quibus moderni & futuri informaii , de bono in melius debent rationabiliter proficifci :
Ob boc ego Andreas Dandalo propofui fub brevi compendio Provinciae Venetiarum initiumy &
fpfius incrementum y & pro ut fub Ducibus conftitutis notabilia fa^la fuerunt ^ fummatim enar^
rare . Sed ft quis de praedi^is latiorem notitiam babere deftderat , ad Cbronicam a praefenti
AuSlore cmpofttam recurfum babere debeat . Ex bis namque , quae dicentur , quaedam vidi &
audivi y quaedam vero ex leclione Annalium mibi innotuere. Unde principium ^ progreffum^ &
confummationem operis ex illius expefio auxiUo , qui e/i Rex Regum , & Dominus Dominantium ,
Rex m^nus & Dominus fuper omnes Deos . Dcinde incipit: Majorum tradit antiquitas Scc.
Itaquc Chronicon Danduli , quod nunc prodit, illud eft , cui Cbronici magni tituhis^
poftea acceflit- Nihilautem habctBreviarium Hiftoriae, quod in latiore ferc fcm-
pcr non invcnias. ^

Uti jam innui, Chronicon iftud in MStis Codicibus cxordium habere foleta Li-
bro Quarto, atque ita obfervatum inveni in duobus Eftenfibus, atque in Ambro-
fiano infra mcmorando. Quare conjicerc pofl^umus, Dandulum Hiftoriam fuam pro
more i>eculi; quo fcripfit, ab Orbc condito deduxifllj, & per tres Lrbros ad Apo-
ftolorum ufque tempora perduxiflc- Excidifle videtur, aut faltem omifla fuifle a
Librariis pars illa Hiftoriae, quod nihii novitatis neque utilitatis cxhiberet. Et
certe fi tempora ante.Chriftum defcripta in iis Libris habebantur, nihil dcp^rdi-
mus iis dcperditis. Ccterum Hiftoriae, quam nunc profero, ^libi ctiam varia ex-
ftarc cxemplaria MSta, compcrtum habeo, nempe Venetiis, in Vaticana Biblio-
theca, in Kcgia Parifienfi , atque in Ambrofiana Mediolani. In Ratisbonenfi quo-
que San(Sli Emmerammi Monafterio Andreae Danduli Venetiarum Ducis Cbronicon ad-
fcrvari teftatur Bernardus Pezius Benedi<Slinus in Diflert. ifagog. ad Tom, 1. i hc-

faur.

Digitized by

faur. Anccdot. novifs. Scd quod mihi molcftum in primis crat, duo Eftenfc» Cddi-
ccSj quibus in hac editionc fum ufus, ita a Librariis dcfcripti fucrant , ut mcndis
non paucis fcatcrcnt : quo infortunio laborarc alios quoquc hujus Hiftoriae Codi«
ccs^alibi adfcrvatos novi. £t quidcm fuftulcram cgo, quaccrafliora videbantur , &
in oculos incurrebant, corrigcnda Lccloribus dimittcns , auac fortc fupcrfuerant ,
prout quifquc vcritati & rationi plus convcnirc putaffct. Scd nc fic quidcm& Hi-
ftoriac magni faciendac , & Lcdlorum juftae cupiditati faftum fuiflct fatis. Bcnc
ergo fit Clariffimo Viro Jofcph Antonio^axio Ambrofianac Bibliothccac Pracfcfto,
qui ad hujus quoquc Chronici cditioncm purgatiorcm cfficicndam, numcrifquc, ut
ita dicam , omnibus abfolutaiTi ^ opportuno fubfidio vik rogatus mihi pracfto fuic
icilicct noram ego, intcr MStos Codiccs^ olim ad Johanncm Vincentium Pincllum
eclcbcrrimum Litcrarum cultorcm ac patronum fpcdlantcs, & poft cjus obitum ih
Ambrofianam invc<5los , habcri Codiccm cjufdera Hiftoriae , ex cujus collationc
cum hftcnfibus multum frugis fpcrandum crat. Ncquc mc fpcs mca ac opinio fc-
fcllit: iis cnim dotibus abundat Ambrofianae Bibliothccae Codcx , ut facile ncquc
caftigatiorcm , ncquc ubcriorcm altcrius cujufquam fcrinia claudant. Quid vcro
fupra Eftcnfes illccompIc6^atur , malo Lcc^or accipiat vcrbis huroaniffimi Saxii ,
quam meis. Ita crgo illc litcris ad me datislV. Non. Junii hoc codem Anno
fcribebat. *

CLARISSIMO, AC DOCTISSIMO VIRO

LUDOVICO ANTONIO MURATORIO

JOSEPH ANTONIUS SAXIUS

COLLEGIO, AC BIBLIOTH^CyE AMBROSIANiS; PRiEFECTUS

S. P. D.

jk Ndrex Danduli hiftoriam , quam proferre in lucem meditaris , prorfus
^ /\ ^on dubito ab erudito quolibet viro recenfendam fore inter felctta illa
temporum fuperiorum monumenta , qusc rariorum gemmarum ad inftar
3^ pretio fuo confpicua, fummam florentiffimrc huic Colledlioni laudem concilient^
Quo circa non tam ^ratulationem , quam operam qualemcumque meam ad au-
gendum editionis hujus pretium deefle minim^ paffus fum. Qirippe Ambrofian:!
Bibliotheca, quod non ignoras , Hiftoripc hujus exemplar cuftodit, exa(Skum adeb
plenumque, ac pluribus infuper documentis & adnotationibus ad rem Venetim
illuftrandara idoneis refertum, ut illud in commune bonum nunc minim^ fuppe^
ditare , non religioni modb fed piaculo reputaffem . Laborem hunc pofteritati
3, gratiffimum debcmus Johanni Vincentio Pinello, cujus fingularis in Literas&Li^
„ teratos amor , nmenque celebratum ab omniius iftatis futt infigmjjimis viris , ut fcribit
„ in ejufdem Vita Paulus Gualdus Patritius Vicentinus, adhuc percnnia apud nw
„ vigent, c^lm quidquid ditiffim» illius Bibliothec», ac prxfcrtim MStorum Gop»
„ dicum ab inclementis pelagi & piratarum injuriis fuperftes fuit , multo compa^»
„ ratum auro, in Ambrofiana fcrinia deduxerit immortalis famae Cardinalis Fctie^
ricus Borromseus. Erat Pincllus acerrimi ingenii ac inexplebilis defiderii , ut rc^
„ condita quatque Archivorum documenta luftraret exfcriberetque. Sorfque pro*
„ pitia votis arrifit; tefte fiquidem memorato Gualdo , univerfa Venetx ditionis
labularia eidem patuere. NacSlus itaque exemplar Danduli Hiftorijc, iHiufque
„ pretium digna pendens ^cftimatione, nihil curie neglexit, uc opportunis oinftibus
„ fupplementis adjeAis ornatior exailiorque inftitueretur . Quandoquidem verb
„ geminum opus edidit Dandulus, Chronica nempe extenfa , decem Libros, Ca#
pita, & Particulas continentia, quibus complexus eft univerfam Hiftoriam, &
„ Chronica abbreviata , qux ad res prflccipufe Venetas pertindnt , hifce poftremis
„ partim ad marginem , partim in chartis interjedis addidit quidquid in extcnfis
„ legebatur , adeb ut utraque illa monumenta Pinelli Codex nobis reliAus conti^
„ neat.- Neque hac diligentia fatls voto fuo fadlum exiftimans^ Codices alios me*»
„ lioris notae confuluit, duos pr«fertira Marci Antonii Michaelis , & Jacobi Conw
„ tareni , quorum nomina & familiic tum fanguinis nobilitate & prflecipuarum in
patria dignitatum ornamento, tum fingulari Literarum amore & cultura , non
„ modicum laudis argumcntum Venetic Hiftori^Scriptoribus prsebuere. Alterum^
„ quoque Nicolai Zeni ad conferenda fimul fcripta Danduli & Raphaini Continua-i
y, toris adhibuic ; atque ex iis omnibus illa decerpfit ^ qux auc explendis apogxa^

Digitized by

phi flii lacunts, aut puriori reftituend^ leftioni commoda parabantur. Quin iinb
c&m Marcus Antonius Michaelius plura ad Codicem fuum adnotaffct, qnx pri-
vat» eruditionts genio five ab aliis Hiftoricis, five ab Archivorum fcripturis, ad
ly hujusHiftori» feriem fpe<Slantia collegerat, ea etiam' Pinellus , alieno proficiens
labort, in exemphr boc tranftulit. Quanto autem diligentis ftudii conatu Pinel-
lus ipfe infudaveric^ut inhifce Danduli Annalibus nihil fermc, ad antiquam Ve-
net» Reipublicfie Hiftoriam pertinens, defiderandum relinqueretur , pracfixa ei-
dem index pagina fa,tis fuperque teftatur. In ea fiquidem defcribuntur Libri, b
quibus documenta & appofitac; adnotationes defumtx fucre : Cbronka videlicet
'Caphacci: Codi^JobanHh Bcml^i: Liber appellatus FraSius ^ qui Rubricas Communis
'^^ Veneti complevSlebatur : Geminus altcr Pa^orum didtus , qui fancita cum finiti-
' m\s remotifque firdera , paces , pacSftaque referebat : Capitulare ConfiUariorum , in
qub indu^l» confuetadines , decreta, legefque pro temporum varietate a Reipu-
blic» Re^loribus editx rccenfebantur ; aliique plures,quos heic fingillatim enu-
merare non vacat . Hjec omnia ad pracfentem Danduli editionem nobiliiis ador-
handaro libentiftimfe protuli ; lic^t non modic^ elaborandum fuerit , ut confufa
indigeftaque tot rerum infertarum farrago , quibus in magnam molem Pinelli
Codex excreverat, fuis quibufque locis adaptaretur, & per ordinem temporum
^,^.diftributa , Danduli Hiftorips lucem , Ledloribus verb commodum multiformis
eruditionis obledlamentum affcrret. Nec diffiteri poffum, in ejufmodi cura plu-
rimum ingenio, fedulitati, patientixquc Philippt no{[n Argelati fore tribuendum.
Reliquum hic foret , ut ad peculiaria quxdam indicanda defcenderem , qu«
^,/ncmnus hoc, Venttit Reipublic» obfequio dicatum, grafius eruditis reddere pof-
funt. Plura fiquidem in hifce additamentis occurrunt, quaenon ita facil^ in vuU
gatis repieriasannalibus^ Ectlefiarum nempe, ac Ccenobiorum qiiorundam origo;
exemptiones ac Privilegia publico decreto iifdem concefia; geft^c a cohfpicuis vi-
rrs in urbe Vcncta ac fubditis Provinciis Prsefedlurse & Magiftratus; amplum in
>, viginti populos dominium Reipublicac tempore Henrici IV. in cujus diplomatc
Veronx dato confinia inter eandem & Imperium ftatuuntur ; Proccrum multo-
^/rum nomina , quos ab urbc Conftantinopolitana fub Emanuele Comneno profu-
yy gos non tam benignJ^ excepit urbs Veneta , fed adoptatos in Cives , nobilium
yy quoque familiarum fuarum catalogo inferuit; Chronologia denique Rerum Ve-
„ netarum nonnullis mendis expurgata , & continuata ferme annorum ferie variis
eventibus, ediilis , ac documentis aucSla ufque ad poftremum Danduli hiftorix.
Sed ne modum epiftolx excedam, videarque tibi hiftoriarum peritifiimo aliquid
fupervacaneum obtrudere , calamum fifto. Vale. ,
Haec ad me amicus Saxius . £t Ambrofiano Codici revera quifque perfpicieC
quantum debeat ifta editio, quum&ejus ope, quod Eftenfibusdeerat , fuppletum,
pluraque inde fublata fuerint menda , quae nulla fortafTc conjeclura expurgarean-
tea fas erat- Nihil tamen mihi diflimulandum. Mifluna ad me fuit fpecimenejuf-
dem Codicis , ut meis ipfe oculis infpicerem , quid illinc ad publicam utilitarem
emergere pofllet;, atque e veftigio perfpexi, ne illum quidem a Librariorum vitiis
immunem abire , multifque in locis Icclionem Eftenfium efle praeferendam . Quod
tamen prae ceteris miratus fum , diffidebat interdum ab*£ftenfium Codicum ftila
Ambrofianus: hoc eft, eaedem plane res utrobique, diverfis tamen verbis ac phra*
fibus, diverfo etiam ordine enarrabantur . Fuiflcnt, quibus Ambrofianus tcxtus^
tanto labore a .Pinello exornatus, anteferendus videretur. Mihi fecus conftitutum
eft, non privato caecove affedlu erga Bibliothccam, cui praefum , fed re, utmihi
vifum eft , fic expofcente . Nihil enim mihi occurrebat in Mediolancnfi CodicCj^
quod in Mutinenfibus non haberetur ; & contra in his plura quam in illo fe fc of-
ferebant. Ad haec non femper fidendum Ambrofiano locus me monuit , ubi vi-
delicct de Attila Hunnorum Kege aedificatore Budae fcriptum erat : Teutones in^
tcrdi^um Attilae veriti , non Sicambrum , ut puto , Jed Ethullut appellarunt . Hunni vera
Oribundam appellarunty ufque ad tcmpora Danduli . Quid .rei hoc eft.^ Non ita fcripfe-
ria Dandulus, fed quidem alius, qui poft ejus mortem fcripta ab co mmime veri-
tus fuerit aliqua licentia retradlare; atque is fortaflTc idem cenfendus eft, qui noa
paucis aliis in locis Danduli ftilum Jmmutandum fibi fumferit . Eftenfes profe6lo
Codices primigenia Danduli verba hoc in loco retinuiflc videntur, quum ibi lepa-
tur : Tbeutonici interdiHum jormidantes ^ vocaverunt eam Ethulbur. Hunni vero Oribuvdam
ufque jbcdie vocant . Itaque in edendo foetu hoc Danduli tutius duxi Eftenfium Co-
dicum fidem fequi , vSubje(5tae ycro Notae, hoc eft additamenta, plurefque tabu-
lae, & variantes Le(Sliones, omnia ex Ambrofiano excerpta , ad inclytae Veneto-
vum gentis Hiftoriam plenius hauriendam Ledlorem manu^ ut ita dicam, ducent.

Suo

d byGoogle

Suo autem Chronico Majori, quod oninibus in pofterum legendum nunc tr^^do.,
finem fecitDandulus, nifimefallunt MStiCodices, quoshadlenuis Yidi , in mortejar
cobi Contareni Qucis. Ibi definit Tomus Primus Chronkorum Andre^c. Dandtdi. An ipfc
fufiori ftilo dcfcripferit fubfequcntium Ducum Vitas, & reliquji italicorum gcfla
ufquead Annum elc^ionis fuac, compertum minimc habeo. Hoc tantummoncbo^
quac inCodiciJ^us cifdcm fubfequuntur poft obitumContarcm Ducis modo mcmp*
rati, ab Anno videlicet 1280. ufquc ad 1^42. addita fuiffc c Chronico breviato D;sin<»
' duli ipfius, uti ex collatione librorummanu exaratorum didici. Praeter haec Hi«
ftoriam Vcnetam continuatam hcLchabesab Annoeodcm 1341. five ij^j.a^Annum
ufqucijSS. pracmifsaEpiftola in laudem Danduli noftri. Quismantifraehujus Au*^
dlor fuerit, nunc eft apcricndiim . Dum ohmVcnctiis cflem, intcllcxi, Chroni(;9a
Danduli continuatum fuilfe ab ^/ro^rymo qaodam , tum a Rapbaek Carcfmo , magnot
Venetiarum Cancellario . Miht etiam fignificatum cft , apud nobilcs Viros Cpnt^-
rcnbs, propc Tcmplum Caritatisj habitantes, adfcrvari brcvem Venctarum.rerum,
Hiftoriam, cujus auiSlor fuit BentnUndtus de Ravignams ^ magnus pariter Vcnctiarum
Canccllarius , Dandulo & Petrarchac fumma familiaritatc conjundlus, uci ctiam
conftabit ex illius £piftoIa Chronico Danduli pracfixa, & literac Pctrarchac ipfius
cditae prcdunt. £x Anonymo illo f nifi fbrte fub cjus nominc venit ipfkis Danduli
Chronicon contradumj nefcio an quidquam delibarit PincIIus in additamcntis hcic
cvulgatis cx Ambrofiano Codicc. Qui^ vero Danduli Hiftoriam continuarit, filcn-
tibus £ftenfis Bibliothccac Codicibus, Ambrofiana Bibliothcca jamdiu mihi rcve-
larat , PincIIianus enim Codcx ibi adfcrvatus, ipfc quoque a Libro Quarto, hoq
eft a Pontificatu &an(5^i Marci, exordium duccns, in Annum iH^* dcfTnit . Tum
fubfcquitur infcriptio haec : Cbronicd edtta per me Rapbaynum de Carejinis poft Cbroni^
€am compilatam per illuftriljimae memoriae D. Andream Dandulum inclytum Ducem Venetia^
Tum . Deducitur autcm Hiftoria ad AAnum ufquc 1 j8S. uti & in Codicc £ftenfi .
Itaquc Continuator Chronici Danduliani fuit Rapbainus , fivc Kaphael de Carefints ^
idcmquc illc cft , qucm Sabcllicus , Sanutus , & alii quidam rcrum Venetaruin
Scriptorcs memorant, fcd Sanfovinus , Voffius, & alii ignorarunt. Hujus viri mcn-
tio cft in Hiftoria Bclli Gcnuenfis contra Venctos ad Foffam Clodiam. Nam Anno
IJ79- inter eos, qui fc obtulerunt pro tutcla Venetae Urbis fuit Raffain Careftni
( \ti altcra Hiftoria appcllatur Rapbael ) Cancelliere della Signoria di Venexia ^ cbe doni
Ducati 500. doroy cbe aveva impreftati ad effa Signoria . Jn Chronicis autem MStis
Marini Sanuti, dc Carefino haec leguntur : Rafain Carexini Can^elier grande offerlfce
lui con due huoni compagni a fuo falario e fpcfe ^ eunfamejo ; andar fu Varm^a ^ e pagar
le fpefe dt tutti uomini da remo al mefe ducati 4. tt alli halleftrieri ducati U. al mefe per
uno . Item dona tutti pro de'fuoi impreftiti ^ & impofi^ion cbe Pba . Cosi far^ in la prefente
g^erra. E preftar ducati 500. d'oro a renderli mefi dt:e dopo finita la guerra. £t quidem
cjus meritis gratam fc dcindc praeftitit Venetorum Rcfpublica , quippc illum in
catalogum Nobilium cum cjus defccndentibus rccepit , abfoluto bcllo Clodienfi,
ut ipfc teftis eft , ac reliqui rerum Vcnetarum Scriptores. Adtexcbantur poftCa-
refini Hiftoriam in Codice £ftcnfi Adla nonnulla ad Vcnetam Hiftoriam fpeilan.
tia. Haec itidem lucc digna cenfui , Aderat & Blondi enarratio de Origine & Geftis
Venetorum y quam utpote jamdiu cditam praetcrmifi.

Qiiod fupercft , Andreac Danduli Hiftoria multis nominibus fc Ledlori com-
mcndat , fcripta quippe a Viro graviflimo , & pro conditione temporum illorum
eruditiffimo, & praccipuc quum multa ille nobis monumenta ex antiquitatc , &
res gcftas in Venctia, Iftria, finitimifque partibus tradat , quae fruftra alibi con-
quircrentur . Quae tamen 6\Gtz velim , non ut diffimulcm quacdam nutare apud
illum, fcd ut excufcm . Nam nc illc quidem a fabulis fatis cavct , ubi remota a
tcmporibus fuis narrat , & in Chronologia interdum cacfoitat , & praeccdcntium
Scriptorum fabulas quafdam & crrores facilc adoptat . Quod homini accuratifli*
mo minimc vitio vcrtendum, fed Seculo , quo vixit, Librorum inopid laboranti ,
Linguarumquc & Criticac fubfidiis fcrme deftituto. Communeid infortunium fuic
rcliquis illorum tcmporum Hiftoricis , quos tamcn contemnere iniquum forct,
quum multa nobis cx antiquioribus cxccrpta fcrvarint , & Seculi fui res geftas
plerumque finccro amorc veritatis enarrcnt . £ft autem & Dandulus cx illorum
numcro , qui a remotiflimis tcmporibus Hiftoriae fuae cxordium ducunt , quum a
SanSii Marci Evangeliftae Pontificatu curfum incipiat . Dubius aliquando fui , num
cdcrcm , quac florentiflimae Urbis Venctae fifndationem praeccdunt . Vcrum om-
nia rctinere placuit atquc cvulgarc , nc nobililfimam £cclcfiam Aquilejenfem mo-
numcntis fuae antiquitatis atquc originis aliqua cx partc fraudarcm . Non ca qui-
dcrn inconcufiTa, ocdum ccrtiflima; ut cnim quaclibct Principum ac Nobilium fa-

Digitized by

mi!)a ad qucmpiam aliquem vetuftum magni nominis Virum originem fuam fefcr-
rc folet, ita &Ecclefiae ipfae cb fpeciofiora primordia fibi tribuere confueverunt,;
quo plus fubfequutis tcmporibusjdignitatc ac opibus intcr Chriftianos eftulfere.
Sed non idcirco fpcrncnda, quac Dandulus de Aquilcjcnfium Epifcoporum exordio
adfcrt, quippc cx illius Ecclefiae traditidnc atquc Hiftoriis acccpta. Quac verois
»ddit dc ampliiftniae Urbis Venetiarum originc cjufquc incrcmentis, utiqucmagni
habenda ; & certc graviorem de iis rebus Scriptorcm nullum profcras . Ejus autem
modcftiam & calaroum a partium ftudio alienum fufpiciant vclim Le^lorcs: quam
laudcm fi in ejus ContinUatore Carcfino dcfiderari dicam, non injuria dicam . In
receritioribus Venctorum Hiftoriis, five cditis five manu confcriptis , quod cft ad
r^otiora Secula, nihil fcrmc nifi viilorias ac triumphos Ie|as. At Dandulocura^
lAajor vcritatis fuit, ita ut egregii Hiftorici in eo exemplar habeamus; mirumque
fit , cijr illius Chronicon tamdiu in tcncbris derelidlum majores noftri pafli fuerint,
cjufquc primiim.cvulgandi gloriam mihi rcfervare voluifl!e quodammodo videan-
tur . Quod fupcrcft , DanduU ipfius gcfta ex additamentis Hiftoricis cjufdcm Carc-^
fwi petcnda funt ; ejus autem laudes cx Epiftola Bemntendii de Ravagnanit CznccWz'
rii Vencti, quae Chronico pracmifla legitur. Pracfationem hanc claudat nummus-
argcntcus, fub ipfo AndrcaDandulo percuffus. lllius c^lypon ad mc mifit amicif-
fimus vir J-ohannes Baptifta Bianconus Bononienfis , facrac Theologiae Doftor >
qucm ob cjus perfpc<5lum cruditionis amorcpi fuo famulitionuperadjunxitamplif-
fimus & Clariflimus S. R. E. Cardinalis Vincentius Ludovicus Cotti , iogcns no-
ftris tcmporibus facri Ordinis Pracdicatorum ornamcntum , in eujus honorc ampli-
ikando famam &, gloriam fuarum virtutum auxit fandlrftimus Catholicae Eccle-
fiac Paftor BENEDICTUS XIIL Romanus Pontifex feliciOimc regoans . Eo
jpfura numir.uroi q»cm modo poUiecbar,

AN.

Digitized by

ANDREAS DANDULO '

Dei gratia Venetiarum , Dalmatias , atque ^
Croatias Dux , Dominus quartx pairtis
& dimidias totius Imperii Romanias .

AD PERPETUAM REI MEMORIAM.

ST non minus dies illos^ quibus confervamur^ quam quibus nafcimur ^ jucundos ^ &illuffref
computare debeamus ^ quia falutis certa latitia eftf nafcendi non certa conditioy quoniam
qui fine fenfu nafcimur^ cum voluptate fervamur; Sique inter mortales ullum laudis lo"
cum teneat bcneficii gratitudo ^ illas honorificentias intaHas fervare^ quas nobis jugi fol^
licitudine paravit antiquitasj nihilo minoresy quam novas^ edere cenfeamusj in quo (jr no*
fira fublimatur au£ioritasy pofterorum providetur utilitasy accepti muneris grata memoria com^
ntendatur. Quoctrca recenfentes inanimoy quantis pr£ce{forum noftrorum laboribus ^ exquifitis
vigiliis Corpusj ^ thefaurum inextimabile gloriofi noftri figniferi SanSii Marci de tranfmarinis
partibus fit quafitum ; quantaque devotione dedicatam ab eis in ipfius honorem Bafilicam fibi Ca-
pellam propriam deligentes ^ & juris Patronatus minifterium exercentes^ in ea ftatum ipfius nedum
confervarey fed augere femper in melius ftudueruni: non immerito libenter occurrimus , ne quavis
infolentiay vel errorcj ejusyimmo noftris veriusy in hac parte juribus derogetur.

Sane cum ficut certo didicimuSy quandoque contigerit^ & contingatf quod nonnulli ex Capella»
ms noftris Ecclefia fupradida^ velut negligentia filii f nefcientes fe tpfosy Canonicos SanCli Marci
fe nominantj ^ faciunt nominari; quod quippe apud rei nefcios pofiet de facili hobis ^ feu fuccef^
fmbus noftris , confequenter CapeLla noftra priedi£ia prajudicium generare : in evidentiam veri-^
tatis aliqua fubinferre decrevimus ^ per qua contingentes qui contingere poftent ^ impofierum cx--
ftirpentur errores^ & vetuftati bene gefta rei^ nobis quoque confequenter honor diutius habeatur .
Conftat enim^ Corpore venerabili memorato de tranfmarinis partibus delatoFenctias ^ inclyta recor^
dationis ^uftinianum Pradecefforem noftrum , in fundo Ducali juxta Palatium Ecclefiam ordinaffe
pradiSiamf in quo per SucceJJorem ejus Joannem^ ^ fratrum diligentia^ multa funt conftruSia ,
<!r eodem Corpore reverentius ibi collocato^ nonnulH funt cum fingulis jportionibus difpofitiCa^ella^
ni. Et fubfequenter per Petrum Vrfiolo^ qui Ecclefiam ipfam in occafu Petri Candtano Ducis De^
cejforis fui exuftam incendio renovavit . Quam DominicusContareno poftea in forma^ qua nunc cer^-
nitur^ reftauravit. Procurator eidem Ecclefia^ Fabrica cum annuis reditibus extitit conftitutus^
quadam oblationum particula ipfi Fabrica deputata . Ecclefiam SanCli Georgii tunc Capella perti^
nentem pradiSia Tribunus Memmo jfoanni Mauroceno Monacho propria auaoritate conceffit » qum
nunc trans Canale majus bonorabilis confpicitur Abbatia . Similique modo P^italis Michael EccU'-
fiam SanSii Cypriani tunc pofitam in litoribus Mathemauci eidem Capella fpeSiantem jibbati San-»'
Cii Benedidi de Pado V nulo divina quidem liberalitate donavit . Quid plura ? Primicerius^ ^ Ca^
pellani prafentati Duci inveftiunturper eum recognitionem pecuniariam fibi tradunt • QuiCa^
fellani ad requifitionem Ducis^ cum eo^ vel filiisj in expeditiones bellicas ^ exercitus ire tenentur.
Et infuper fi quis eorum ab aliquo fociorum fentiat fe gravatum ^ patrocinium Ducis implorat; ^
volentes refidentiam apud Ecclefiam facere ^ de Ducis mandato domum pro fua habitatione reci--
piunt . Qiii Dux conftituendi Manfionarios ad celebrandum in eadem Ecclefia Divinum Officium ,
liberam habuity & habet facultatem . Cuftodes etiam deputandi in ea a Duce per traditionem cla^
vium confirmatur; & vafa Ecclefiaftica cunHa^ dr alia paramenta recognofcunt ab eo; ^ cum
finitur ipforum Officiumj claves Duci refignare tenentur .

Patet etiam^ quod Duces quamplurimi fepulturas apud ipfam Ecclefiam motu proprio elegerunt.
E quibus omnibus apertius demonftratwr jipfamEccIefiam fuiffe ^ & efteCapellani noftram^ Pra^
cejjorum noftrorum^ & eos^ qui penes Primicerium ibi funty fuerunt ^ futurique funt^ dici debuifte^
S' debere noftros proprios Capellanos. Quare attendentes^ quod error^ cui non refiftitur^ approba-
tur^ quodque malum quodlibet nafcens faciletollitur y inveteratum fit plerumque robuftius : hoc fa^
luberrimo ftatuimus ediSio :

Quod de cctcro nullus in eadem noftra Ecclefia^ & Capella^ fe nominare^ fcribere ^ aut appel^
lare Canonicum , vel Prabendatum audeat ullo modOf fed Capellanum folummodo ^ prout rei veri'
tas manifeftat. Si quis autem in contrarium iverit f privamus eumdem^poend nihilominus juris no^
ftro arbitrio juxta delinquentis mentem ^ propofitum refervatd .

Data in noftro Ducali Palatio Millefimo Trecentefimo Quinquagefimo Tertio IndiSiione fexta
die fexta Junii.

Tm. XII .

EPI-

Digitized by

E P I S T O L A

Domini Benintendi de Ravagnanis Cancellarii Venetiarum in commen-
dationem Chronicarum per Illuftriflimum Dominum Andream^
Dandalum Incly tum Venetiarum Ducem editarum .

MAgnificis circumfpeSIis Dominis fuis Conftliariis Civitatis Venetiarum^ nec non Uni^
verfitati Civitatis ejufdemB.R. vefler Cancellariusjicit indignus^ cum recommendatione
fe iffum. Frequenter fcifcitatus fum^ Firi Clariffimij unde tanta Scriptorum provenit
inopia . ut eorum^ qui hujus Reipublics auCtores^ ^ gubematores fuere ufque ad hac tempara ^
jaceat fepulta memoria^ indigne ferens 9 ut eos^ quorum beneficio vivimus ^ a nobis excidiffe tam
facili pajfi fsmus . Quid enim labores modemit quid inclyti Ducis veflri folertes vigilia? quid ejus
firca Rempublicam diligentia fludiofa} quid denique ceterarum dotium ejus nretiofijjimus chorus^
quas cum potius divinas^ quam humanas exiflimem^ non facile numerare^ Jed difficilius fcribere
poJPemyfibi fperare queunt y fi fama veterum extinSia cematur^ qu^ femper in nobis debuit vigtaf
fe} yita enim mortuorum in vivorum memoria fita eflj cum brevis a natura vita nobis data fit .
At memoria bene reddita vita fempitema\ qua fi non ejfet longiory quam hac vita ^ nullus ejfet
tam amens 9 qui maximis laboribus y ^ periculis ad fummam laudem y gloriamque contenderet . Ad
id namque vos excitare debuerat^ & fi non alia^ faltem poflerorum veflrorum utilitas 9 ut bene ge^
ftas res , velut in antgmate pofitas contemplantes ^fe tanta fuccejfionis heredes , dr neccjfitatem fibi
indidam probitatis agnofcerent. Optime enim a parentibus hereditas relinquitur filiis omni patri^
monio praflantior^ gloria virtutis^S' rerum geflarum ^quibus ejfededecori nefasefl ^ dr vitiofifimum
judicandum. Sed ineffabile munus fortuna vobisy utinam non ingratis% oblatum eflj Ducem haben^
tibus memorem veflri^ oblitumque fui^ qui femper animo excubatf ut omnem a vobis repellat infci^
tiam^ nominis veflri laudes^ nunc recentis claritate virtutis , nunc veterum elucidatione geftorum
propagare laboret . Cujus virtus nihil habens protinus inaccejfum , domefHca fimul , & peregrina
faransy ab origine Urbis hujus magna lucubratione defcripfit quacumque foris bella^ domi fedi^
tiones gejferint; quique mores fuerint 9 (jr qua vita^ per quos viros^ quibufque artibus Ctvttatis
imperium auUum fit. Res quippe vetuflate nimia difficiles & obfcuras y eo qudd perrara iis tempo^
ribus litera fuere^ una tantum fidelis cuflos rerum memoria nunc fervat. Nec tamen opus tantum
adorfus curam Reipublica intermifit. Quin immo divina quadam providentia fic feliciter guherna^
vit^ ut quod antea inauditum^ nunc publice notum fit^ nobilij dr plebejo pariter gratus extflat.

In hoc viro tanta vis fulget animi^ ingeniique^ ut quocumque loco natus foret^ etiam txili , /br-
tunam eam^ fibi faSiurus videatur . Nulla ei ars deefl , privata , aut publica rei gercnda . Ad
fummos honores alios jfuris fcientia^ alios Eloquentia^ alios ghria bellorum pervexit . Huic verfa"
tile ingenium fic pariter ad omnia fuit , ut natum ad id unum diceres , quodcumque agent . Bellis''
inviSliJflmus f multifque fui temporis infignibus clarus pugnis. In Pace^ fi Jus publicum^ aut pri^
vatum confuleres , peritiffimus ; fi caufa oranda ejfet^ mira , ^ incredibili facundia eloquentiffi"
mus . Ita ut ifla ejus lingua ne dum vivo eo vigere credetur^ fed potius aternum hdbitura fit me»
tnoria monumentum, Cujus corpus nullo labcrefatigari^ aut animus vinci potefl . Cibi potionifque
modus plufquam finitus . J^igiliarum ^ fomnique y nec die ^ nec no5ie difcriminata tempora. In fe
parcus , in altos liberalis. Id quod publicis rebus gerendis fuperefl , quieti dandum . Et neque in
molli flrato^ neque filentio male fungi. Et ut ipfius innumerabilia dona breviori claudam compen^
dio f haud dubio illa atate , qua Virtutum feracior fuit , tantis dotatus virtutibus locum inter Di*
vos ctarifsimum tenuijfet, Hunc ergo f^irum vobts coelefli numine prajlitum , quafo , fumma Je-
votione y & debita gratitudine colite^ dr fupplices pro ejus falute Divinam mifericordiam implora^
te% ut ipfo vobis fuperflite^ qua fibi cura una eflj vos^ Remque publicam veflram decoretj ^augeat
felicibus incrementis . Ipfe ut inter cetera^fic in fervandis^ dr ampliandis juribus , & hononbus
Patria curiofuSf crebrd perquirens ^ unde Inveflitura illa^ quam i •Duce percipiunt Ducatus f^ene^
tiarum Pralati^ fumfijfet exordium^ compertum habuit antiquifsimis monumentis , Duces f^enetia-^
rum olim ex longava confuetudine ^ ne dum hujus Inveflitura j fed EleSiionis etiam^ ^ Confirma^
tionis Pralatorum ^ a quibus infuper de fidelitate , ut a ceteris Laicis , confueverunt juramentum
exigere ufque ad tempora Petri Polani Ducis^ prarogativam plurimam habuijfe . Qtio tempore Pa^
triarcha Gradenfis Henricus nomine de flirpe Dandaloa , utique acrioris confcientia vir , dum in
Eledione cujufdam Abbatijfa San£ii Zacharia Dux uti vellet folita poteflate , fe quibus potuit
monumtntis oppefuitj aftruens fe vendicare velle Ecclefia libertatem. Sicque^ ut fieri jolet^ ex par-
va fcintilfa flamma maxima fuccrefcente ^ altero pro vetufla ejus bonorificentia^ altero pro liberta^
te^ ut dicebat i Ecclefia contendente ^ graves hinc inde difcordia funt exorta . Adedut intumefcen--
tibus animiSf & Patriarcha ad Romanam Curiam pluries perfonaliter laborante^ fpirttuales pro^
cejjus^ dr interdida quamplurima contra Ducem yenetos emanartnt ; dr e contra poenis tempora^
libus per eumdem Ducem & (^enetos ufque ad exilium^ & rutnam domorum^ ^ publicationem bo-
mrum .ipfius Patriarcha 9 & fratrum , fequaciumque fuorum perventum fit . Coepit autem ipfum
dtjfidium tempore Innocentii Papa II. duravitque fucceffivh temporibus Codleflini^ Lucii & Eugenii
fuccejforum fuorum. A quibus Epifcopales Litera plurima ^ dr quatuor Cardinales Legati diverfis
temportbus ad partes P^enetiarum pro fedanda ipfa^ concordandaque difcordia^ miffi funt. Interim
Dux ipfe ab hac luce fubtrahitur ^ cui fuccejfit Dominicus Maurocenus ^ qui dum ad tuendam con^
fuetudtnem Patria modefla animofitate vellet infurgere , tamdem illo voUnte , qui languidorum
mentes fanat^ & corpora^ & ad cujus nutum flat fpiritus procellarum^ de conniventia^ tmmo quo-
4am confenfu Romana Ecclefia^ idem Dux ^ ^ Patriarcha in refcriptum ex utraque parte fervan''
dum deinceps concorditer ^ unanimiter confenferunt ^ cujus refcripti tenorem cum ab ipfius inclyti

• Ducis

Digitized by

Ducis infompafraiili b&nitatejjicut ^ fleraque^^a^ia iidtci 4 nc t»^ it p^erof lateat^ quos videtur
communiter tangere , decrevi in veflram & publicam notitiarii dekacmdu^fn 9 ii^ ex ipfius veftrt Du^
cis laboribus in pofterum aliquam odoris fragrantiam fentientesj quam uberrimos fru6ius ex eo p^r*
tiperitis haCfenus.f Jttiffuc Deo prqpitio inpofterwn petcepturi > ^fi fmnUfl^t^ jtoticsre pojfitis 4 :
Datum Nonas Decembris MCCCLIL

Forma Refg-ipti talis eft •

FACia confirmatione Etedionis Patriarcha , ^ enunciatione Duci 9 tertia die ante quSm veniat
Ele^us pro fufcipienda Inveftitura f Sanffi Marci mittatur Brimicerio , vel Capellanis^de
adventu l£le(ii i deinde vcniat EleSus antfe Aliart SanBi HAoTci ad fufcipiendam TnveftftU'
ram. Tunc dicat Capellanus ^ five Primiterius fini iilittiMe f & txaiiioh^.: Per Peum^ & San^:
£tum Marcum recognofce hunc Epifcopatum . Deinde vadat ad Ecclefiam EleHi 9 dr ad Domum
tjufdem Ecclefiaf cum eo &rfimiliter dicat* Ef fic EleHus J^omum Ecchfis^ & Epifcopatum in^
tromittat^ Et fi per Capellannm vel Primicerium fteterit ^mfi fraude ftat Patriarchaj aut Ele^
ili , vadat Ele£ius , ^ intromittat Domum Ecclefia^ dr Epifcopatum , in quo Ele£ius efl* Poflea
eonjfecretur j & pofl confecrationem, vemat ad Duc^ y & fufcipiat ab eo Inveflituram . Hac accfp-^
ta i DucCj vadat cum eo Capetlanus Ducis ad E^ifcopatum ^ & nnttat eum tn Regalium pofpef"
fionemy qua ad Ducem pertinent . Hoc totum fiat fine pretio • Jitfra XJ^^ ^opfecratione^ ^

fuam boc fiat . Tertia die^ ante quam veniat^ denunciet hoc Duciper Parochianos fuos . Simttiter
hoc totum^ quod fuperiw di3^m^efl j fervettsfltn ^lpCiipne Pqtriarfha^ E^fcqpij Abbatisy Ab^
iatijfa , reliquis , qua nd- PMriarebank , vel E^tfcopo% fertinmt ^ Jn juo flan manentibus . Cetera
vero f qua ad Ducem f & Commune pertinent f permaneant in priori flatu .

] Quem veneranda eohors V^rtutum tempore nullo

Deferuit; gttkdt ffrev& haFteTp^ ^a fefUlchri. ^ • T J
Membra valentis erant j probitas j cui dogmatdf fehfus\
Ingenium penetrqnS f modus atque jprofaminis altif
- i fMUitatismiiiM : - • :^

Qui dedit affiduos Patria memorandus bonores . . , , . •

Et quia clara fonant Populis fua gefla per Orbtnti ' ^ ' * ^ ^ ' ^ -

Plura finit calamus meritd recitanda notare .
Dandtila qucM foSoln peperit generofu^ DstcMtnv 7
Andream omhtmoia P^eneium ratione mereiktem . ^ ^

Septima dumque dies Septembris mille trecentis
i^aiuar at dems im quinqm didijf^l o^yi*^.

* 'i

T T
i t

Tom. Xtti B »

Digitized by

l; I B E R (i.U A R T U S.

Incipk ^ Pontificatu SmCki Marci EvaDgeliil^ in Aquileja Ann»
Domini XLVIII.

L I B E R QLU I N T U S.

Incipit^ Novap Provinciae VenetisB confai<Stione fub Pontificatu Augu*
ftini Aquilejenfis Epifcopi Anno Domini CDyiL.

LIBER SEXTUS.

Incipit ^ translatione hujus Sedis Metropolitanae de Aquilegia in Gra*
do Anno Domini DLXXI.

L I B E R S E P T I M U S.

Incipit ab Intronizatione Ducum Venetix in Heraclia Anno Domini
DCXCVII. primo, deinde in Mathemauco AnnoDomini DCCXLII.

L I B E R O C T A V U S.

Incipit k nova fituatione Ducalis Throni ex Mathemauco in Rivoalto
Anno Domini DCCCIX.

LIBER NONUS.

Incipit ab acquifitione novi Ducatus Dalmatias fiib Petro Urfiolofe»
cundo Duce Anno Domini DCCCCI.

LIBER DECIMUS.

Incipit k primo Duce per Eledionem creato Anno Domini MO
LXXIL

AN*

Digitized by

ANDREtE

D ANDULI

C H R O N I G O

INCIPIT LIBER QUARTUS CONTINENS

CAPITULA XIV-

CAPITULUM PRIMUM,

Dt Pmi/katu SanOi Mard Evang^ifls
hatens fartes V.

^Ktcxi% Evange-
lifta ki Aquilc-
gia primo Ca-
tholicam Ec-
clefiam funda-
vit Anno Chri-
fti Tefu Donlint
noftri XLVIII.
Hic ex genere
Lcvi Sacerdos,
Evagelsfta I>ei
eleaus, &Pe.

. ^ - ^ tri Apoftoli in

bapcifmate filius ^ atque in divino fermone di-
fctoulus, pnedicante Petro Roma , ut quotidie
•udientibus nuUa fatietas fieret , rogacus eft a
fiatribus , ut ea , qu» ille verho pr^dicaret,
id peipetuam eorum commooitioaem fcripturoe
commendaret . Petrui vero ut jpec Spiritum
Sandhmi fe fpoliatum comperit , funo deledb-
9 £i6him confirmavit > legendamq; EcdcfiU
fcripturam tradidit.

Vars Prima.

MArcus itacue, aflumptoEvangelio» quod
ipfe confecerat , juffu Petri Aouilegiam
TCnit , & in quem pimum egrelfus eft locum ,
Murfiana vocatur , ybi Ecclefia fui nominispoftea

conftrudht eft ; & innumeros fua piraedicatione, Sc
doiSbina, fubfequentibus fignis, adChriftiFidiem
convertit * Nam (*) javcnem quemdam AthauU
fUm filium Ulfi leprs morbo percufium in fub-
urbanis Aqutlegiae fanitati reftituit , fuppli-
cantibus Neophytia Evangelium fuum trau-
fcripfit , & obfervandum dedit , cuod ufque iq
hodiernum dicm ia eadesi Ecdeiu devotiffimc

veneratur«

Fars n.

CUm igitur Beatus Marcus ho9 cerneret in
Fide roboratos, & juflu Petri Romam redira .
difppfuiOTet , Hermacoram Civem Aauile}enfem«
quem ad regendom Populum acquintum apticn
rem coKooverac % in navicula fecum aflumpfit ,
8c direct6 navigans uiPaludes» ubi nuncRivaU
tina Civicas conftroi^ digoofcitur ^ tamdem
perv£nit » cui tuoc Rivoaitus ndmea erac ; 8e
urgente vento naviculam ad Tumbam ligavit ;
apparuitque ei ia extafi pofito Angelus Dei di^
cens ; Pax tibi , Mairce . Hsc rcfuiefcet ccrpus
tuum . Cut ciim (c pafiunim illico naufra^um
h^sfitaret» fubintulit Angelus; Ne timeasEvan-^
gelifta^ Dei% quia adhuc tibi grandis via r^at^
multaque te pro Cbrifli nomine oportet pati ,
Pofl verd pajjionem tuam circumvicinarum ft^-
gionum devoti dtfidetes Populi ^ Injfdetium cre^
&rai perfecutiones dectinare volentes % h$c min-»
ficam Urb^m fabricabunt , ^ corpus tuum deni^'
fut habert merebuntur: quodfumma veneratio-»
ne cotent : tmfque meritis & precibus pturima
beneficia confecuttuH fttnt. TtmcBeatusi Marcua

ex-

( ^ } Defunt hao in Codiee Amirofiano .

Digitized by

Google

ANDRE^E DANDULI

1«.

cxperg(efa(^us gratias Deo egtt ^ dicens : Domi'
ne 9 pat voluntas tua •

Pars III.

POftea Beatus Marcus profpero ctirfu Romam
accedens , Petro Apoftolo , qux geflerac ,
cnarravit ; & ut Hermaeoram , quem multis
jamdiu experimentisapprobaverat, Aquilegienfi
Populo inEpilcopumdignaretur concedere fup-

Elicavic . Petrus verb confbrtatus in Domino ,
lermacoram Epifcopum confirmavit , atque ei
Paftoralem baculum iradidil r qui ufque ad proe-
fentia tempora in prdsdi(5la Ecclefia incorruptus
perfevcrat,

Pars ir.

HOc tempore inter Tricham , & Tirafiam
in /Egxo Pelaga Infulas de profundo In-
lula emicuit^XXX. ftadiorum fpatio exienta.

Exit quoque Beacus Marcus annis fer^'. . .
cum dimidio AqUilegicnfcm EcclefianvV

CAPITULUM S^ECUfJDtrM.

De Pontificatu San£ii Hermacora ha^ens

parpes ^IX.^ ^ 4-C

Hfirmacoras Epifcopos Aquilegienfiiordi-
natus eft Anno I^omini noftri Jefu Ch^ifti
quinquagefimp. Hic naUQneXjeraianus,,ex di.q-
tino incolatu Civis AQuilegia9'i 6c poftea Beati
Marci difcipulus efFeiius eft , & ab eo Epifco .

fus eleftus, & a Beato Petro confirmatus, cum
aculo Paftorali Aquilegiam venit , & fua prae-
dicatione , & miraciilorum corufcatione cundlos
ad fe trahebat Italia Populos . Et in Ecclefia
fua Presbyteros ordimvit , atque Levitas ; &
Fortunatum Archidiaconum focit ; Syrum vero
virum Catholicum Epifcopum confecravit , &
eum cum Juventio fuo Collega Ticinum , five
Papiam, Urbem LiguriflB deleeavit . Presbyteros,
atque Levitas Trigeftum , oc ad alia fimiliter
loca mifit.

Pars Prima .

SEcundo Anno Claudius Judseos impulfore
Chrifto affidu^ tumultuantes Roma expulit.
Qui iterum contra Chriftum tumultuaiites Ju-
dsBOs coerceri , & comprimi jufferat . An autem
Chriftianos fimul velut cognats Religionis ho-
raines voluerit expelli , nequaquam decernitur ,
ut dicitOrofius. Sequenti anno tanta famesRo-
mas fuit , ut de medto foro Imperator a Populo
convitiis & fragminibus panis turpiflim^ pulfus
fit; ftabiliroque Imperio uk), omnium didorum
atque f(i6loxum veniam.fanxit, & civilis admo-
dum exftitit , nimiofque honores recufavit . In
cognofcendo , ac decernendo mira varietatc.
animi fuit; modo circumfpedkus , & fagax , in-
terdum inconfultus & prasceps^ ac nonnumquam
amenti fimilis .

Pats II.

INf defcriptione faiSla fub Claudio inventa
funt hominum centena milliaS^i. Qpafdam
etiam Iniulas ultra Britanniam Ciaudius Roma-
BO fubjecit Imperio , qua3 Orcades dicuntur ,

quas Casfar omiferat . Cbm vera deficerec , li-
bertoruni conjugis imperiis fubjeilus , Britanni-
cum fiiium fuum perfuafionibus Agrippinas uxo-
ris fuae cxortem Romani faciens Imperii , Ne-
ronem OcSlavias filias fuas m iritum defignavit Im-
peratorem . Periit autcm veneno •

Pars III.

NEro VI. Romanorum Aueuftus accepit
Imperium , quod decem & quatuor an-
nos tenuit . Hic quinquennio valde moleftus
fuit , iiberales Artes fere omnes puer attigit ;
averfus a Phiiofbphia , & ad Poeticam pronus
carmina libenter , & fine labore compofuit .
Orfus Imperium , graviora ve6tigalia abolevit ,
aut minuit . Senatorum nobiliilimo cuique , fcd
re famiiiari deftituto , annua falaria conftituit .
Sed has viri virtutes fubfequenti tempore in-
gentia vitia coasquarunt, imoveriiis exceflerunr.
Nam de maiis monbus, & a<Slibu> ejus iegitur,
quod Populo , aut moenibus* no.i pepercit .
Qjjafiveterum arj^ificiorum deformitate offenfus,
8c anguftiis, flexurifque vicorwm , in XII* par-
tibus incendit Uibem , arfitque Roma fex dfe-
bus & feptem. no(5libus . Incendium autem ae.
Turri profpedtans , laBtufque flammae pulchritu-
dine in fcoenico habitu cantilenas de Trojano
injcndiodccanravit; nullique conceflit rcliquias
luas tollere, ut folus cunfta praedaret. Stupra-
tas matrem , & fororem denique occidit. ^i-
rum duxit uxorem , & quafi uxor' acceptus tft.
In Senecam Prasceptorem fuum aliquando yer-
berum in pueritia illatorum' remihiiccns infirc-
muit , & in vindi<Slam exarfit ; fed tamen Prae-
ceptori detulit , ut eligeret gerius m >rtis , ^ui
elegit in balneo venas praecidi, biennio antc Ne-
ronis obitum .

Pars ly.

TAcobus Frater Domini Epifcopu$ Jerofolymp-
I rum , poftquam Paulus ad Caefarem mifliis
^ eft, in die Fefto Pafchx a Pharifasis, &Scri-
bis praecipitatus , &. lapidatus cft , poftcaquc
pcrtica fullonis percuflus oblit .

i Parsr. ' :

Vltalis Milcs chm intyaflet Ravennam , i Uiu
fianum proptjer multa tormenta Qfifortaffet,
Chriftianum etiani fc profitens, juflu Paulmi fuh
pinus fepclitur , & lapidibus, ac ter/a obniitur •
Valeria autcm ejus uxor cbm rcdiret Mediola^
num , graviter verberata poft tiriduum exfp^
ravit .

Pars VI.

MArcus Evangelifta , aflumpto Evangplio;:
quodipfe feccrat, perrexit ^gyptum, ^t.
primusAiexandriaBChriftum annunciaos, confti-
tuit Ecclefiam tanta dodkrinae , & vitaa conti-
nentia , ut omnes fecSbuorcs Chrifti ad cxem-
plum fui cogeret . Tamdem Pontificcs Idolorum
proptcr miracula , quae faciebat , livorc rcplpti ^
collo cjus in dic Pafchag Miflam celebraotis fiir.
nem imponunt , clamantes : Trahamus bubalum
ad loca bucuii ; qui chm traheretur gratias
agens , ocftavo Neronis Anno cmifit fpintum :
Huic fucceflit Anianus . Corpus autem cjus fub
Juftiniano Duce Venetias dedudlum cft.

Digitized by

17 C H R O

P jri FIl

THomas Apoftolus fuit (iipilis Salvatori, &
poflea quam prasdicavic Parthis « Perfis «
& Medis , Hircanis , & Bacrianis , prientalein
intrans plagam ^ laoceis cransfixus occubuic •

?art VIIL

ANdreas Apoftolus in Nicasa , Nicomedia •
& Theflalonica multos ad Cbriftianam
Fidem convertit ; pofteaque chm totam Acha-
jam repleviflfet Ecclenis, & populos multos Ca-
tholicos efFeciflcC , in Civitate Patras iEgeaj
^oconfule Crucis patibulo vitam finivit..

Vars IX.

MAtthaus Apoftolus poft fcriptum Evange«-
lium, multis gentibus per eum ad Fidem
Chrifti conyerfis,chm Ytartus Rex in iEthiopia
in Ciyitate nomine Vederbet Ephtgeniam de-
fun6li Regis filiam virginem Deo coafecratam
ia conjugem peceret , & Apoftolus hoc non li-
cerc conftanter prsdicaret , juflTu ejus a fpicula-
tore ad Altare orans gladio percuuus interiit.

Pars X.

Slmon Apoftolus poftquam in -^gypto » &
Judas in Mefopotamia & Ponto praBdicaf-
fent, ambo in Perfidara proficifcentes Ecclefiam
Dei fud Dodlrina auxerunt , & tamdem in Ur-
be d cfta Suamayr a Pontificibus, & Sacerdot»
bus voltntibus eos Idoia Solis , & Lunas adora>
re, quae fuis precibus funt difperfa, penmuntur,

Vars XI.

BArthoIomasus Apoftolus poft prasdicationem
in Licaonia , & India , ad ultimum in Al-
bauo ArraeniflB Majoris juifu Aftiagis Regis fu-
ftibus caefus, & vivus excorcicatus , poftea de-
coUatuj eft.

Pars XII.

PHilippus Apoftolus poft prsBdicationera ,
quam yiginii annis in Syria" fecerat in Je-
ropoli Ui be Afias Presbyteros ordinavit, & Has-
reiira Ebionitarura extinxit, Poftea ab Iqfideli-
bus Cruci affigitur , ficque migravit ad Chri-
ftura , & juxta eura duas fiiiag ejus , ( * ) fandlif-
fiouB virgines , fepultas funt •

Pars XIII.

LUcas natione Antiochenus arte Medicus ,
Paulum fequutus ufque ad confirmario-
nem ejus , fervivit Doraino fine crimine , &
Spiritu Sanifto inftigante , in Achaia Evange-
liunn /ciipfit; nara neque umquara Uxorera ha-
b. ns , neque fiiios , 74. annorum obiit in Bithy-
nia plcnus Spiritu Sandlo .

ParsXir.

DEnique Nero decimo tertio Imperii fui
Anno primus Imperatorura contra Chrifti
Ecclcfiara legttur infurrexilTe , & inter XII. fa-
mofas perfecutiones Ecclefiae ifte pnraara in-
ch javit , 8c Vefpafianus eam confummavit..

Cod. Amb. intcrfe&is etiani cum eo ejus dua.

N I c O N. 1«

Pars Xr.

PEtrus Apoftolus poftquam Annis XXV. in
Roma Cathedram tenuiflec , & pluriraos
difcipulos fuos in fide provedlos ad diverfas
Provincias delegaifet , ac Simonem Ma^um
confutafler , ju(fione Prasfe£ti Agrippje amjLus
Cruci tradidit fpiritum .

Pars Xri.

PAulus Apoftolus eodem Anno , & die , ur
dicic Hieronymus , juflu Neronis decoUa-
tus ett.

Pars XVII.

Llnus natione Tufcus fedit annis XI. menfi-
bus UI. , diebus XIII. quamvis Aymo di*
cat; quod Linus& Cletus non federunt ut Pon-
tifices , fed ut Sumrai Pontificis adjutores Hic
gefta & certaraina Beati Petri cum Simone Ma-
go fcripfit, & ex prascepto Beati Petri confti-
cuit, ut mulier velato capite intret Ecclefiam.

Pars XVIIL

EUfemia, & Dorothea neptes , ac Tecla , &
Herofina filiarValentiniani Viri Catholici ,
C & Nobilis Civitat s Aquilegias , ab Hermacora
Epifcopo bapcizatas, pro Chnfti nomine variiB
tormentis afflitSbe, julfione Scv-ifti Praefiiis a Va-
lentiniano decollantur. Qparum corpora San-
6lus Epifcopus in Archis marmorei^ in Domo
Valentiniani reverent. r recondidit^, eamque ia
honorem Sanilae Mari» Ecclefiim confecravit*
Et his diebus tria millia incer vlros 8c raulierqi
ad Fidem convertit : PraelibataB autem Virgines
fub Pauio Patriarcha in Grado translatas lunt«

Pars XIX.

HErmacoras itaque Epifcopus chm fua do-
6lrina & exeraplis innumeros Populos
^ convertiifet , julTu Sevalti Praefidis gravibus tor-
mentis afflidlus , in carcere includitur . Tunc
Pontianus Cuftos videns in carcere lucidum lu-
j men , & Gregorius Vir Clarifliraus , cujus na-
j tura , qui a Dasraone vexabatur , hic Epifcopus
i liberavit, efFecli funt Catholici . Et Alexandria
Nobilis Foeraina ab Epifcopo lumini reftituita »
a Fortunato Archidiaconp fira liter baptizata
eft » 8c ille propterea in carcere cura Epifcopo
pofitus eft , quos Prasfes in carcere decollari te-
cit , quorum Corpora Pontianus rec^^liigens, ex-
tra Urbis muros in agello Alexandriag lepelivit;
tran lat ique funt in Grado , fub Priraogenio
Patriarch i . Tenuit quoque hic Epifcopatus Se-
' dem annis XX.

CAPITULUM TERTIUM.

De prima vacatione Pontificatus Aquilejenfis
habens partes XXXVL

AQ,uilegienfis Ecclefia deftituta Pontifice va-
care coepit Anno Doraini noftri Jefu Chri-
fti LXX. Qpia plebs Cacholica perfecutionis
fluilibus agit ita convenire nequibat; fed fingu-
lariter in privatis hjfpit isfacrificia Deo exhi-
bebanc . Tunc a Nerone Reipublicas multa mala
' irro-

bus iiliabus.

Digitized by

15 A N D R E M

irrogante , aKquae ^Pcovinciae defeceriuu , &
Gal^ in Hifpania Imperator creatus eft . Nero
awtem a.Senatu hoftis judicatu? quarto abUrbe
«liUiari gladio h interfecit,

fars Prima.

GAlba poft obitum Neronis Romam venit ,
& imperavit menfes VL Hic avariti», &
fegnitiaB deditus PifQnen^ Nobilem & induftrium
Adoiefcentem fibi in filium adoptavit ; led hos
a.mbos. Otho Roma^ in mpdio VoKo iaterfecit ,

Pan IL

OTho igttur acgepit Imperium , & impera
vit menfibu'? tnbus, contra quem veniens
Vitellius^ Lucio ViteUio ter Confule natus, qui
in Germaniam a Galba miffus fuerat dimicavit -
fed ciim animadvertifTet Otho fuos vinciinpfoe.
lio,^ fe.ipfum mterfecit,

Pars III.

Vltellias autem Romam vi^lor intravit, 8e
imperavit menfibusVIH. Hic Pilato fub-
ftituit fratris fui fihum , & volens placcre Ju-
dseis» avocavit Caipham a Sacerdotio , & fub-
ftituit filium Annx jam defundli , & reddidit ei
ftolam folemnem antiquam , quam debcbant
habere Sacerdotes in poteftate lua , ut ea ute-
^entur in {olemnitatibus , quam Pilatus accepe-
rat I nec concedebat eam nifi acceptd pecumd .

Pars ir.

PRofdocimu?5 natione Grascus , & Petri Apo-
ftoli difcipulus , & ab eo primus Epilco-
pus Urbis Patavii conftttutus , ejus ju^Tu Civita-
tem intravit, 8c fuadod^rina & miraculis CLX.
baprizavit , & Vitalianum Regem , quem k
morbo fanaverat, cum familia, & fubditis ejus
Chriftianos fecit , & Ecclcfiam , quam Rex in
honorem Agiofophias conftrui fecerat, deftru-
£t\s Templi<? Idolorum, confecravit. Rex autem
poftquam Fidem fufcepit, ex Parpedigna con
juge fua genuit filiam , quem Sandlus Epifcopus
iri Baptifmo Juftmam vocavit.

Pars r.

INterea Vefpafianps debellabat Judaeam , &
convaluit in exercitu rumor civilium bello-
rum , & de Galbae , & Ottonis nece, & de Vi-
tellii Imperio . Tunc Vefpafianus , iicet invitus,
venicriS circa Romam: Ducem exercitus Vitel-
lii conflixit . De cellula autem quadam Palatio
proxima , ubi fc incluferat , extrahitur Vitcl-
fius, injedVoque cervicibus laqueo, ligatis poft
tergum manious, & difcifla vefte, femivivus in
Forum trahitur. Tamdem minutiflimis idlibus
excarnificatus eft, & inde unco in Tiberim tra-
€ivs.

Pars VI.

VEfpafianus igitur, iM turbidd Tyrannonim
turbi difcuflS , Imperium adeptus, impe-
ravit annos IX. men(es XI. dies XXII. Hic
multis Oppidis Judaeorum captis , Romam ve-
nit , & n iiquit Titum filium fuum ad procura-
tionem obfic lionis Hierufalem , ut & Roroanis

(♦) Cod. Ambr. XX.

D A N D U L I

non deeflet , nec Judsjis, quem filius repr^jfen-
taret. Cujus anno primo Jud^i beilis afpcris,
& feditionibus domefticis lacerantur . Civitas
autem Hierufalem laborabat incendio , ruina»'
fame . Innumeri jugulabantur , fanguis univerfa
replebat, eamque Titus obtinuit. Csefa autcm'
funt per omne tempus obfidionis undecies ccn*
teaa millia ; adducti funt captivi ad nonaginta
feptem millia. Fefli denique multa cagde Ro-
niani quaerebant, quibus captiva mancipia ven-
derent : Sed quia multi erant vehales , pauci
emptores , non defuere qui triginta mancipia
uno mercaremur uumifmate •

Pars VIL

APoIIinaris difcipulus Petri a Roma Raven-
nam miflus eft, ubi prsedicatione , & mi-
raculis poUens, Tribunum Civitatis, cuju-; uxo-
rem fanaverat , cum magna ejus &milia bapti-
zavit , & Ducis filiam jam defunAam fufcita-^
vit; & Patrem cum familia Chriftianum fecit.
Denique a Meflalino PraefeiSh) diverfis affliaus
tornientis, & tanto Judici pr»fentatus , a Paga-
nis infequentibus in Vicum leprofum , ufque
ad mortcm csefus eft .

Pars FIIL

VEfpafianus ver6 Anno vitSB fux LXXVII.
feriis jocaquibus deleilabaturaditjifcens^
ciim ventris profluvio feffus {urrexifktf jiantem^^
ait , Imperatorem excedm terris decet j ficquc
exinanitus eft .

Pars IX.

Tltus Patri fucceflit Anno Domini LXXXIL
Vir omnium genere virtutum mirabilis,
& Impjrialium morum floribus ornatus ; fuit
enim nullo ante fe munificehtia minor; perfe-
veraniiirimfe enim tenuit, ne quem fine Ipe di-<^
mitteret. Quia & monentibus domefticis, quod
3lura polliceretur, quam pr»ftare poflet, ref-
Dondit : oportere a fermone Principis neminem
recedere triftem . Recordatus & fuper ccenam ,
quod nihil cuique prasftitiflet illa die memora-
3ile , & dignum laude verbum edidit: Amici
hodiey inquiens , hanc diem ferdidi .

Pars X.

CLetus natione Romanus fedit annis XL
menfe I. diebus XI. Ceflavit Epifcopatus
diebus XXV. Hic ex prsecepto Beati Petri XXV.
"^resbyteros ordinavit. Hic primusinvenitui po-
fuifle in literis Salutem^ & Apofiolicam benedi^
ilionem .

Pars XL

TEnuit quoque Titus Imperium annis duo-
bus , menfibus VIII. diebus XXIII. (*)
& mortuus eft majore hominum damno , quam
fuo ; decreio autem Senatus inter Divos rela«
tus eft.

. Pars XIL

DOmirianusTiti frater ei fucceflit Anno Do-
mini LXXXIV. (**) Hic jus «quiflime
peroravit, Roma multa conftruxit asdificia, in*

ter

) Cod. Ambr. qui imperavit annos XV.

Digitized by

21 C H R O

Ccrque mtrificum Tcmplum vocatum Rantheon •
Prim6 quidem clemens vifus eft , fed nequa-
quam in tenore clemcntias permanfit ; nam plu-
res Senatores, & aliquot Conniiarios injufte oc-
cidit; fecundiam quoque poft Neronera perfe-
cutionem in Chriftianos exercuit . Et notandum,
quod a tempore Neronis ufque ad Conftantini
converfionem fuit una continua perfecutio Ec-
cledx . Dicuntur autem fuiffe X. quia tot fue-
runt Imperatores edidlum perfecutionis reno-
vantes .

Pars XIII.

ANianus Alexandri» Epifcopus poft Beatum
Marcum fuis meritis Ecclefiam Dei mul-
tipiiciter auxit, difpofitus mortis fubire tormen-
cum pro Chrifti nomine . Sed ficut Domino pla-
cuit , XXII. Anno lui Ep fcopatus de hoc tur-
bine emigravit, translatufque Veneiias fub Pe-
rro Polano Duce .

Pan Xir.

DOpnius natlone ^yrus k Beato Petro Epi-
fcopus ordinatus , in Dalmatiam venit ,
& Ecclefiam a Tito incoeptam in Salonam Ur-
bem Metropolitanam Provinciaeplurimumauxit,
& pro Chrifti nomine (acrificare renuens , a
Praefefto Maurilio (*) marryrio coronatus eft.
Hffc quidem Sedes in Spalato , deftrudH Salo-
xd , cum corpore Pontificis translata eft.

^rs XPZ

Tltus a Beato Paulo Apoftolo Crctenfis Epi-
fcopus ordinatus eft , apud quam Eccle-
fiam Urbis Corthinag (*♦) , ubi fuerat dignus
Minifter , fepultus eft , bouum adeptus finem .

Pars XFL ^

CLemens natione Romanus fedit annis IX.
menfibus II. diebus X. ceffavit Epifcopa-
tus dies XVIII. Hic quos baptizavit , non fine-
bat mendicitati fubjecaos , & VII. Regiones di-
vifit Notariis fidelibus , qui eefta Martyrum
perquirerent , fecitque duas Epillolas , qua Ca-
tholicse nominantur .

Pars XriL

TUnc autem Joannes Apoftolus apud Ephe-
fum comprehenfus a Proconfiile, chm fsL-
crificare nollet , juffu Domitiani Romam defer-
tur , <8c in dolium ferventis olei mittitur ; fed
dum iltefus exiit , ftupefadlus Proconful eft , &
a Domitiano in tanta revereuiia habitus eft , ut
occidere eum ampliiis non tentaret ; fed propter
odium Chriftianinominis,quodinfelix de fuper-
bia mtniis conceperar , quia fe^Deumcredi vo-
lebat , in Infulam Pathmos rclegavit , ubi apo-
calypfim fcripfit .

Pars Xf^^III^

CUm autem Domitianus annis XV. Impe-
rium lenuiflet, & in Senaium Populum-
que Iscviret , & foris maie compofitum exerci-
tum hoftes aflidua csede conficerent , a Senatu
damnatus in Palatio inrerficitur . Hoc quoque
definitum cft , ut omnes , qui ab eo exilio ex-

N I C O N.

(*) Cod. Amlf. Mauricio.
Tom. XIL

trufi fuerant , decreto Senatus revocarentur »
cofpufque ejus humana caruit fepultura .

Pars XIX.

NErva Senex Domitiano fucceflit Anno Do-
mini XCVIII. Hic a Petronio Pr«fe<ao
Prastorio , & Parthenio Spadone Domitiani io-
terfeitore Imperator creatus Trajanum adopta-
vit , per quem revera afflidls ReipublicdB con«
fuluic .

' Pars XX.

HUjus tempore Cherinthus , & Ebrion
Chriftum negantDeifilium, contra quos
Joannes fuum Evangelium inchoavit i In frtti^
cipto erat Ferbum.

Pars XXL

MOrtuus eft Nerva poft annum primum ^
menfe IV. die VIII. Imperii fui Rom«,
ktque inter Divos relatus eft .

Pars XXIL

TRajanus genere Hifpanus apud Agrippi-
nam GallaaB Urbem infignia Imperii fiilce-
pit Anno Domini centum,moxque Germaniam
trans Rhenum iubegit ; & trans Danubium mul-
tas gentes fuperavit barbaras eiiam nationes,
trans Eufratem,& Tignm fitas redegit ipfe in
Prcvincias . Seleuciam denique , & Babyloniam
occupavit , & ufque ad Indix fines poft Alexan-
drum accdffit.

Pars XXIIL

CLemens Papa a Prsefefto in exilium Cher-
fonsB miffus , juflii Trajani ligata in coUo
ejus anchord , prascipitatus eft , cujus corpus
exficcatd aqud dilcipuli obtinuerunt .

Pars XXIV.

ANacletus natione Athenienfis fedit annis
IX. menfibus II. diebus X. Ceflavit Epi-
fcopatus diebus XIII. Hic a Beato Petro fuic
Prcsbyter ordinatus . Inftituit , ut VII, Diaco-
ni eflent RomsB Cardinales . Item ut Clericus
neque comam nutriat , neque barbam .

Pars XXr.

TOannes Evangelifta , fciens fupervenifle diem
J fui receflus convocatis fuis in Ephefb >
poft longam exhortationem defcendit in de«
foflum fepuTturadlocum, orans, & gratias agens,
quod ad aeternas delicias vocaretur ; ciimque
orationcm finiflet, tanta lux fuper eum emicuit»
ut nullus in eum refpicere poflet . Recedente
itaque lumine fbfla manna plena apparuit .

Pars XXFL

EVariftus natione GraBCus ex patrc Judoso fe*
dit annis X. menfibus VIII. diebus II. cefla-
vit Epifcopatus diebus XVIII. Hic titulos in
Urbe PresDyieris divifit , & feptem Diaconis
conftituit, qui cuftodirent Epifcopumprsedican*
tem propter ftilum veritatis.
Pars

(♦♦) Cod. ^mb. Corcyr« .

Digitized by

ANDREiE DANDULI

Pars XXVIL

TRajanus tertiana Chriftianorum perfecutio-
nem excitavit , cui Plinius Veronenfis
Orator , & Hiftoricus naturalis , qui Veneti^
Provinciam adminiftrabat y multitudine interfe-
dlorum commotus , retulit , quod innumera
hominum millia (juotidie obtruncarentur , in
quibus nihil omnino lceleris deprehenderetur ,
nifi quod antelucanos hymnos Chrifto cuidam
canerent Deo ; adulteria & cetera crimina ab
cis penitus arceri, cetera vero eos agerefecun-
dtim communes Leges . Tunc Trajanus ftatuit ,
ut Chriftiani non quasrantur ; fi qui tamen inci-
derint , puniantur .

Vars XXVIIL

HOc tempore Graeco more primhm Chriftia-
norum Minifteria in Orientali Ecclefia
ceiebrata funt , qua prihs tantbm Hebraice ce-
lebrabantur .

Fars XXIX.

CUm itaque Trajanus Imperiumtenuiffetan-
nis XIX. menfibus VIII. (*) apud Seleu-
ciam Urbem Ifaurias profluvio ventris exmani-
tus eft , inter Divofque rclatus . Ofla vero ejus'
in urna aurea collefta in Foro fub Columna
CXL. pedum pofita funt . NuUi enim gravis
fuit , omnibus gratus , adeo ut ufque ad noftra
tempora in Senatu non aliter exclametur : feh.
cior fis Augufto , & melior Trajano . Et legitur
quod Beatus Gregorius compaffione permotus
tantum oravit , quod ab Inferno liberatus eft .

'Pars XXX.

jr? Lius Adrianus confobrini Trajani filius,
jLXld ciim Rom^PraBfedluramfpicndidihsage.
ret , ex Senatore Imperator creatus eft Anno
Domini CXIX- & ultra morem majorum Pater
Patrise in Senatu appellatus eft . Alexandnam
a Romanis fubverfam publicis reftauravit ex-
penfis ; & in privata vita inimicos habuit , quos
faiftus Csefar non odivit ; unde & cuidam ipfo-
rum dixilfe fcrtur : evafifti .

T?ars XXXL

ALexander natione Romanus fedit annis VIII.
menfibus V. diebus II. CefravitEpifcopa-
tus diebus XXX. Crefcente enim Ecclefia ex
gentibus , coepit vcxari erroribus , quia Bafiii-
des , & Menander H^refiarchae hoc tempore
apparuerunt . Unde Papa conftituit aquam in
faie benedici , in Canone addidit . Qui prius
ifuam pateretur ufque ad verba confecrationis ,
& ut aqua vino mifceretur , & oblatio fieretin
azymo , & in parva quantitate . Poftea ver6
Nonis Madii martyrio coronatus eft.

Pars XXXIL

INterea Adrianus chm ^lTet Athehis , juflit ,
Chriftianos fine obje<Slu & probatione crimi-
nisnon damnari pr* pter Apologeticum Arifti-
dis , & libellum Qpadrati Epifcopi de Chriftia-
na Rehgione eidem oblatum , & de his Pro-
con^uli AfiaB Epiftolam fcripfit.

( t ) Cprf, Amk, 6c dimidig •

Pars XXXIIL

Slxtus natione Romanus fedit annis X. menfi-
bus III. diebus XXI. Hic confticuit in Milfa
cantari SanHus , & ut Corporale de folo lino
non tin(S^o fieret . Poftea IIL Nonas Apriiis
martyrio coronatus eft .

Pars XXXir.

BEatus quoque Profdocimus , Ecclefid fua ia
fide firmatd , ad Caftrum Eftenfe, &dein.
de Vicentiam accedit , & fua doiftrina univer-
fiim quafi Populum ad Fidem conveait ; & in
Afilo idem pn ficifcens Ecclefiam in honorem
San£b9 Mariae conftruxit ^ & in ea miniftros or^
dinavit ; & in Feltro fimiiiter Bafilicam fub
Sandli Petri Praeceptoris fui nomine cum Cleri-
cis Deo fervientibus dedicavit . Et in Altino
Urbe minfica multos Catholicos fecit , 8c in
Urbe filiam Eufrofini nobilis viri a nativitate
coecam illuminavit , & in fluvio Sileris plures
baptizavit , & in domo Comitis de Tarvifio
Uxorem ejus longo morbo oppreflam liberavit ,
eamque & familiam cum centum & XII. fontis
baptifmate delinivit ; & Ecclefiam fub voca-
bulo Sanfti Petri fecit, interea ciim Epifcopus
in Ecclefia fua rediret » Vitalianus Rex Pata-
vii monuus eft .

Pars XXXr.

TEIefphorus Papa nationc Graecus ex Ana-
choritis fedit annis XI. qui conftituit ut
VII. hebdomadis ante Pafcha jejunium ct lebre-
tur . Hic martyrio coronatUs eft IV. Nonas
Januarii .

Pars XXXn.

ADrianus Auguftus Antoninum in filium
adoptavit , & Generum fibi fecit ; tam-
dem poft XXI. annos , menfes X. dies XX. Im-
perii fui , morbo oppreflus in Campania apud
Bajas mortuus eft , oc primb renitente Senatu ^
denique inter Divos relatus eft .

CAPITULUM dUARTUM.

De fecunda vacatione Pontificatus Aquile-
gienfis habens partes XXXIV.

ECclefiae Aquileeienfis inchoata vacatio con-
tinuare dignofcitur AnnoDominicentefimo
quadragefimo .

Pars Prima .

Tltus Antoainus cognominePius.eodem anno
cum filiis fuis Aurelio , & Lucio Pio ,
tenuit Imperium , & «rarium opulentum reli-
quit , & Rempublicam ampliavit, & PaterPa-
tnae appellatus eft , & ita tranquillus fuit , ut
merito Pius appellatus fit . Nana ad illum exte-
ras gentes Legatos misSre , Judaei , Batriani , &
Hircani , Juftitid tantd Imperatoris compertd;
erat enim carens apparentia gloriaj , & oftenta-
tione . Hic benignus faftus eftChriftianisprop-
ter librum de Chriftiana Religione a Juftinofibi
traditum .

Pars

Digitized by

C H R 'O N I C O N.

Pdti II.

HVgiflus nacione Athenieofis fedicannisJV.
menfibas III. diebus VI. Hic diftribuic
gradus in Clero ^ & conftituit ut quscumque
ex maceria Ecclefiaitica conflxud^a adufum fe-
tularium conveni non debeanc .

Tars III.

GAUienus Medicus de Pergamo A&b do6bif-
fimus Hippocracis incerpres hoc tempore
floruic •

Pars ir.

POlicarpus Joannis Apoftoli difcipulus , & ab
eo SmirnsEpircopus ordinatus , totius Afia
princei» fuit . Qiii denique Ignis manyrio vi-
tam finivic.

Pan F.

PApias fimiliter Joannis auditor y & Hieropo*
litanus ARx Epifcopus quinque fcripfit vo-
lumina de explanatione Fidei & fermonum Do«
mini . Hic au<Slor fuit Hasrecicorum , qui di-
cuntur Chilianifis, ideft Millenarii , non tamen
mter luereticos , fed inter Sandtoi io Martyro-
Iqgio computatur. •

Pars

PIus natione Venetus de Civitate Aquilegia
ex Patre Ruffino , frater Paftoris y iedic
annis XL menfibus IV. diebus XXI. Ceifavic
Epifcopatus diebus XIV. Hic conftituic venien-
tem Haereticum ex Judaeorum harefi fufcipi , &
baptizari ^ & conftitutum fecic de Ecclefia .
Hic fecit ordinationes V. per menfem Decem-
bris, Presbyteros XIX. Diaconos XXI. ScEpif-
copos XII. per diverfa loca conftituic • Sub
quo Hermes , cujus Paulus ad Romanos memi-
sit , Librum fcripfit y qui dicitur Paftor , unde
multi veterum ufurp^verunt teftimonia , in quo
mandatum continetur quod ei prascepic Anee-
lus Domini, ciim vSnic ad eum inhabituPafto-
tis t uc Pafcha in die Dominico celebraretur .

Pars VIL

DEceflit itaque Antoninus Pius Annolmperii
XXIII. ob cujus honoremTempla , Sacer-
dotes^ & alia multa honorum infignia Romje&
Senacoribus func decreca.

Pars rilL

MArcus Antonius Verus & Lucius Aurdius
Commodu^ anno Domini CLXII. fumfe-
tunt Imperium , qui primbm aequo jure Imperium
adminiftraverunt, &hi ambo contra Parthorum
Regem Volofcum vaftantem Armeniam , Cap-
pa£>ciam , Syriam , admirabili virtute & feii-
citate pugnaverunt , & una de vi(5loria Par-
chica triurophaverunt . Sub his quarta perfecu-
rio excicata eft .

ParsIX.

HOc tempore Juftina Virgo Clariflima a
Vitaliano paire Rege Patavii , herede
reliiSla , & Beati Profdocimi Urbis Epifcopi

r4u». xiL

baptifmate» filia Deo ferviens , & virgmitacenr
confervans, facultates fuas paupeobus, & aliiS;
piis operibus erogabac . Ciimque Maximianus
atrociffimus perfecutor Chriftianorum Patavium.
intraflet concupifcentia cadhisJuftiQam fibi con-
fencire , & facrificare Marcii renuentem , & in,
Campo Manio fibi prsBfentacam , gladio lateri ,
ejus infixo , occidit , cujus corpus ^pifcopus fe-
pelivic in Ecclefia , ouam fuo nomine Opilius ,
nobilis Pacricius sdiiicare juffic , fimilicer 6c
confecraviti

Pars X.

BEatus quoque Profdocimus Epifcopus cbm
CXIII. annorum fbrec , completis in fuo .
Epifcopatu annis XCIIL menfe I. diebus XV.
feliciter obclonnivit in Domino •

Pars XL

EGifippus omnem k Paflione Domini ufque .
ad tempora fua Ecclefiafticorum adluum
texuit Hiftoriam , & Hiftoriam Judas orum a fine
Machahaeorum ufque ad deftru^tionem Jerula-
lem.

Pars XIL

ANicetus, vel Anicius, natione Syrus, fedit
annis IX. menfibus III. diebus IV. Ceifa-
vic Epifcopatus diebus XV. Hic conftituit , ut
Archiepifcopi nifi ex ipeciali titulo Primaces
non vocentur.

Pars XI IL

HOc tempore fuit Imperator extra catalo-
gum nomine Pidius Julianus , qui faspe
oleribus & leguminibus in coena contentus fuit;
& fimulacrum marmoreum moveri juilum eft »
&snea ^atuaHercuIis fudafle dicitur per muU
cos dics.

Pars Xir.

SEIeucia Syria? Url^s cum CCC. mill:bu8 ho-
minum capta eft .

Pm XF.

SOter natione Campanus fedit annisIX. men-
fibus IIL diebus IJ..:Ceiravit Epifcopatus
diebus XXII. Hic conftituit . ut uxor legkima
non habeatur, nifi per Sacerdotcm fuerit bene*
didU.

Pars Xn.

^Ub hoc Philippus CortinaBUrbis Cretae Epi--
/ fcopus admiratione dignum edidit Librum .

Pars XVIL

FUit quoque Peftilentia tanta per totum Or-
bem ^ quod pasne ufque ad mcernecionem
Romanus Exercitus deletus eft.

Pars XniL

AUrelius Commodus Aquilegiam pervenit »
deinde Concordiam . Qpi dum cum fira*
tre in vehiculo inAItinum proficifceretur, apo-\
plixia fubito obmutuit , oc in eamdem Altini

Ca Ur.

Digitized by

tf A N © R E iE

Urbem delams poll ttiduum periit • Q^idam
tamen fcripferunt, qu6d ex veneno fibi in oftreis
proptnato defunflus fit • Regnavitque (blus An-
lonius Veruspaucis diebusi leveriores leges no-
vis conditionibusrtemperans, Provinciis tributa
dooans. InPannonia repentino morbo obiit ; ob
cujus honorem Templa , Columna » & alia multa
condita func •

ParsXlX,

AUrelius Commodus poft patrem imperavit
Anno Domini CLXXXI. Hic luxuriae , &
obfcoenitati deditus, interfecit plurimosSenato-
res • Contra Germarios bella feliciter egit ; Gla-
diatoriis quoque armis fspiflrimeludodimicavit.
In Amphitheatro fe feris trequenter objecit , &
fulmine Capitolio idhis eft . Bibliothecam ma-
jorum cura 6c ftudio compofitam, asdefque alias
rapax turbo concremayit . Aliud quoque incen-
dium iEdcm VeftsB , plurimamque Urbis par-
tem fblo coasquavit: fic fiagicia Regis poena fe-
quitur Urbii. Tunc pax ubique Ecclefe reddi-
ca, &ex omni genere hominum ad agnitionem
Fidei conveniunt multi Romanorum lUuftres
cum conjugibus, liberis» &&mulis baptizantur.

?ars XX.

ELeutherius Papa natione Grsecus fedit XV.
annis . Ceffavit Epifcopatus diebus VI.
Hic requifitus k Lucio Rege Britonum erudito-
res Fidei viros Religiofos fibi mifit , a quibus
idemRex cum Populo baptizatus eft.

ParsXXL

POrro Commodus Colr fli capite fublato fu«
imagini^ caput juffit imponi . Erat enim
Coloffus imago quflBdam in Infula Rhodi naira-
biliter fabricata y a qua eadem Infula vocata eft
Coloffiis , & illius Eoifcopus Coloflenfis . Com-
modus autem y cuncVis incommodus , in domo
Veftali XIII. anno Imperii fui ftrangulatus eft ,
cujus nomen Senatus juflit abradi.

Pars XXII. 1

HEliusPertinax anntsLXX. major k Senatu
Imperator creatus eft . Pnefcihiram Ur-
bis agens anno Domini CXCIV. qui ciim Sena-
tu^ rogaret , ouod uxorem fuam vocaret Augu-
ftam , refpondit , fufiicere qu6d regnaret invi-
tus . Perrinax LXXX. die Imperii fui Juliani
fcelere occifus eft.

Pars XXIII.

JUHanus Vir peritus eodem anno accepit Im-
peiium, quem Severus poft VI. menfes apud
Mjlvium Pont^m occidit.

Pars XXir.

SEverus genere Africus Tripolitanus ex Op-
pido Lepti eodem anno imperavit . Hic
fuit natura faevus , Vir grandasvus , in omnibus
SBquus , numquam accepit munera , neque adu-
latione leduci potuit . Multis bellis laceflitus,
fortiffime quidem RempuMicam , fcd laboriofif-
fime rexit ; Nam Pefcennium Nigrum , qui in
iEgypto & Syria ad Tyrannidem afpirabat in-
terfecit. Judceos, Sarmatas, Parthos, &Arabes
fuperavit.

D A N D U L I tt

Pars XXr.

VlAor natione Afiricus fedit anms IV. mes-
fibus II. diebus X. ceflavit Eoifcopatus
diebus XII. Hic apud Casfaream Paleftinas Con«
cilium congregavit, ubi ftatutum eft, ut fempec
die Dominico , qui fequitur XIV. Lunx f Paiqha
celebretur .

Pars XXFI.

HOc tempore Severus V. perfecutioaeni
exercuf t contra Chriftianos , & hasrefii
Artemonis puUuIare coepit , quam poftmodum
Paulus Samofatenus infuiurare conatus eft • Ifti
Chriftum fuifle hominem aflirmant .

ParsXXm.

ZEphyrinus natione Grascus fedit annis VIII,
menfibus VI. diebus X. Ceflavit Epifco-
patus diebus X. Hic conftituit , ut in die Pafch»
omnes Chriftiani communicent .

Pars XXFIII.

SEverus itaque ad extremum Clodio Albino
Socio Juliani in morteHelii Pertinacis, qui
fe in Gallia Casfarem fecerat, Lugduni interfecS^o»
in Britanniam bellum tranftulit , ibique magnii
gravibufque bellis fa^pe geftis Infulae partem re»
<:epit , quam & vallo » & crebris curribus
CXXXII. paflus a mari ufque ad mare inter
Britones i 6c Pi(5h>s communivit , & dum annis
XVIII. tenuiflet Imperium , apud Eboracum
Britannia? mortuus eft , relinquens duos filiot
Baflianum , & Getam , quorum ultimus publi-
cus hoftis nunciatus periit .

Pars XXIX.

ANtoninus Caracalla, qui fk Baflianus 9 fuc«
ceflit Patri Anno Uoinini CCXIII. Hic
fjit libidine intemperatus , qui 6c Novercaai
duxit uxorem.

P^rr XXX.

CAIIiftus natione Ronumus fedit annis V.
menfibus II. Hic focit Coemeterium, quod
dicitur Callifti , ubi & fepultus eft . Item con-
ftituit quatuor Tempora . Qjio tempore Vir
SaniShis Abagarus regnavit Edefla .

Pars XXXI.

URbanus Romanus natione (edit annis VIIL
menfibus Xl.diebus XII. CeflavitEpifco-
patus diebus XXX. Hic conftituit vafa Eccle-
naftica aurea , vel argentea fieri , vel falteoi
ftagnea, quas Zephyrinus ftatuerat efle vitrea»
ciim priiis iigneis uterentur . Item conftituit, uc
Ecclefia fufciperet prasdia, unde Clerici com-
muniter viverent ; prihs enim Ecclefia more
Apoftolorum vivebat , pecuniam tanthm reci-
piens pro egenis. Multos quoque Nobiles ad
Fidem convertit , & ad Martyrium ufque per«
duxit •

Pars XXXIL

ANtoninus autem contra Parthos cgrefllis,
ciim imperaflet annisVII. (*) apud Edef-
fam occifus eix . Pars

(•) Codr^mb. U menf.Vir

Digitized by

29 C H R O

Pjw xxxm.

MAcer Maerixius Paktii Prafe6h]s finfe dla
yoltintate Senatus invalit Imperium Anno
Donuni CCXX. qui poft anaum unum^ menfes
duos cumuku militari occifiis eft,

Pan XXXSr.

M'Arcus Aurelius Antoninus^ CaracalUo , m
. putatur , filius impcravit Anno Domini
CCXXi. Hic SacerdosHeliogabali Templi,ubi
trat ftatua Solis , voluit Romss pro Deo coli .
<i6faf extraordinariusnullam fui, nififtuprorum,
& flagitiorum infamem memoriam dereliquit . B
Anno quarto Imoerii fui > tumultu militari cum
Baatre occifus clt , cujus nomen Senatus juffic
abradi . Suoque temporc Urbs Nicopolis in Pa*
Iflsftina SBdfficata eft .

- CAPITULUM QUINTUM.

De ttrtia Vacatiam Pomifieatut Aqiulegimfi$
habens partes LIL

SAaCtti Aquilegieflfis Ecclefi» diu durata va-
catio continuat Anno Donaini CCXXIV.
Qpo Anno Alexander Aurelius digno eequitatis

g-«conio imperavit» & Regem Perfarum Xer-
m gloriofiffimc vicit . Et rogatus poft vifto- ^
riam , mifit ad Regdos Indorum , & fic tranf-
Utuffl eft corpus Beati Thome ( * ) Edeflam .

PaP$ I.

HIc Ulpianum , Paulum , Papintanam Juris
peritos afrefTores habuit ; & cjus mater
Mammaca ChridianaOrigenem Presbyterum ab
Antiochia evocatum audire curavitj & inclyti
Martyres Chrifti Tiburtius, & Valerianus cum
Beata Virgine Coecilia Rom« martyrizati funt,
& fubfequenter Urbanus Papa ,

Pars II.

POntianui natione Romanus fedit annis V.
menfibus II. diebus II. CeflavitEpifcopatus
lliebus X. Hic cum Hippolyto Presbytero ab 1
Alexandro in exilium depcrratus eft m Sardi*
ttiam in lofula Bucina, ubi & defunAus eft.

Pan III.

BErillus Epifcopus Arabi« in hierefim incidit,
quae Chriftum negat ante Mariam fuilTe ;
fed ab Origene corredkus multa fcripfit utilia .

Pan ir.

BRichinus Venerabilis Epifcopus Veronenfis ^
Urbis in Venetia, ac DocSlor egregius plu-
ra pncclara fcripfit Opufcula .

Pan r.

CYriacus natione Gracus fedit anno I. meii-
fibus III. fed quia cum voluntaie Cleri,
Anthero fibi fubftituto, cum XLmillibusVirgi.
«ibus ivit, non ponitur in Catalogo Pontificum .

< «) Cod. Amh. tx India.

I C O N. s«

Pan fn.

ANtheros nattone GrsBCus ftdic annis XU
menfe I. diebus XII. Hic conftituit , ue
Epifcopus de Sede.ad Sedem non pofTet tranf^
ferri ; oc gefta Martyrum per Notarios inquifi^
vit 9 & Ecclefib legenda dedit •

P^rr FII.

ALexander decimo tertio annolmperii fui
apud Moguntiam tumultu militah occifus

eft .

Pan FIII. )

MAximus,aui & Maximinus Julius, a mili-
tibus fine aucSloritate Senatus Imperator
creatus eft Anno Domini CCXXXVII. Hic in*
choatam perfecutionem profecutus eft, vel for«
te melius fextam inchoavit , maxim^ propter
Chriftiaaam familiam Manameae Matris Aiexan^
dri, cui fuccdfit, vel pnscipue propter Origc-
nem. Et idem Origenes Librum de Mariyrio
foipfit, quem plurimi legentes ad Chrifti pro«
ceflerunt cbnfta&onem.

Pan IX.

HIs diebus Urfula virgo genita Dinthi Bri-P
tannorum Principis cum focietate fua \m
Colonia pro Chrifti nomiac pafss func . (*^)

Pan X.

MAxtniinus autem fubacStd Germanii fciens^
(]VLodL Senatus in ejus odium Pupienum »
& Balbmum, & Gordianum Imperatores creaC-
fet , cum furore Italiam intravit, & i^moniam
Urbem Iftrifls accepit , & Aquilegiam obfedit,
6c Legatos in Urbem mifit , quibus Populus fero
confenfit, nifi Menofilus, & Crifpinus Confula-
res viri reftitiflent , dicentes etiam , Deum Beli-
num per arufpicemfpopondifle» Maximinumefle
vincendum . Redeuntibufque Ltgatis , fa6lo
ponte , de proximo Civitas expugnatur • Aqui<^
lejenfes autem funes de aCpillts muiienim fece«
re , c^m deeflent nervi ad fa^ittas emittendas •
Ciim autem.Maximino vidhialia ex decreto Se*
natus deficerent , ipfe , & filius ejus k militibus
oCcifi funt , eorumque capita Romam delata
funt . Et poft modicum Pupienus , & Balbinus
a militibus interficiuntur •

Pan XL

GOrdianus Anno Domini CCXL. fumfitlm*
perium. Hic ftiit Literatiflimus , Scforma
pulcherrimus , corpore fubcraflus • Habuifle le-
gitur XXII. concubinas, & exqualibet earum
tres aut quatuor filios.

Pan XII.

FAbianus natione Romanus fedit annis XIII.
menfc I. diebus XL Ceflavit Epifcopatus
diebus VIII. fuper hunc loquentem de nitura
Papas eleiftiorte , & rei exitum expedkantem can-
dida columba defcendit dicens: TuRomas Epi«
fcopus ordinaberis . Hic VII. Diaconibus Re-
giQ"

{*^) Cod, Amh. Alii a Frsfeao Atil» inccrfeftam
fcribnnt circa annum CCCCI.

N
A

Digitized by

A N D R E D A N D U L I

giones divifit , qui VII. Notariis imminercnt
ut gefta Martyrum ex integro fcriberent . Et
conftituit , ut omni anno Chrirma renovarctur
& vetus combureretur;

ParsXIII.

NOvatusHasreticusnegavit panitentiam pof ;
lapfum ; fa6lumque eil Concilium Romas
quadraginta Epifcoporum , :

P ar s Xll^.

GOrdianus igitur admodum adolefcens , Par
thorum gente fuperata , cbm vidlor re
verteretur ad Euphratem , fraude Philippi Prse-
feiSti Pr«orii anno VI. Imperii fui occiius eft,
obi ei milites tumulum conftruxcrunt , offibus
e)us Romam eveflis .

Pars XK

PHilippuscircaEuphratem Imperator creatus
Anno Domini CCXLVI. filium fuum Phi-
lippum confortem fecit Imperii . Hic primu?
omnium Imperatorum Chriftianus fuit • Regnan-
tibus Philippis» millefimus RomanaeUrbis com-
pletus eft annus , ob quam folemnitatem innu-
merabiles beftiaginCirco magno interfeifae lunt
Ludi in Campo Marcio Theatrales tribus die
bus ac noAibus Populo pervigilante ceiebrati
Huic volenii interelfe Vigiliis PafchaB, & com-
municare Myfteriis , reftitit Fabianus Papa, nec
permifit, dcnec confiteretur peccata » & ftaret
inter pcenitentes.

Pars XFI.

COrnelius natione Romanus fedit annis III.
menfibus III. diebus X. CelTavit Epifco-
patus diebus XXV. Hic conftituit, ut Sacerdo-
ces pro certa caula jurare poffent . Cujus tem-
pore corpora Apoftolorum Petri & Pauli ab
Orientaiibus viris no6kc furata funt (♦). Qpo
facfto , ternemotus tjptum Romam concuflit, ut
paene omnes mori cogitarent ; fadlumque eft ,
I3t tam Pagani , quam Chriftiani prompti eos
fequerentur, putantes totam ob id migrare Ur-
bem . Dei ver6 nutu ea corpora cum honore
reportantur ad Urbem ; & Reli^iofi viri , quia
devotionis intuitu id egerant , fine poena dimifli
funt ; corpora autem apud Catacumbas inhu-
mata jacuere. Ex Senatusquoque Confultocon-
ceffum eft Roraano Pontifici , ceterifque Chri-
ftianis libere ad fepulturas eorum infudare, im-
penfis etiam fibi de Fifco auxiliis .

Pars XFII.

ORigenes adverstis quemdam Philofophum
contra Chriftianos lcribentem o£io volumi-
nibus refpondit . Hieronymus quoque ultra fex
millia Ubrorum ejus fe legifle memorat .

Pars XFIII.

HOc tempore Concilium fadhim eft Romae
LXX. Epifcoporum, & totidem Sacerdo-
tum , ubi ftatuitur , ut lapfi redeuntes recipian-
tur propter Hserefim Novati , & Novatiani .

( ♦ ) Cod. Amb. VI. Kal. JuUi .

Pars XIX.

PHilippus Urbem Philippopolis in Thracio:
conuruxit ; & cum filio diverfis in locis
poft eptem annos Imperii fui fraude Dectt
iucceflbris fui circunokventi & occifi funt .

ParsXK.

DEcius e Pannotiia inferiori Budaltas , five
DalmatiaB Anno Domini CCLIII. imp^KSL^
vit% . (**) Hia probatiflimus miles PhiUppi fait^
redeunciqUe de Gallorum vicSkoria, contra quos
rebellantes miflus fuerat , ufque Veronam Ur-
bem Vene.tias Philippus occurrit . Decius autem
ejus mortem latenter procurans, cum fiiio fuo^
quem fecit Caefarem, invafit Imperium; quod
audiens Philippus junior , valde pertemtus »
Thefauros fuos Ecclefiae commific , pauperibus
erogandos . Qjii & a Decio mortuus eft . Hic
odio Philipporum feptimam excitayit perfecu*
tionem «

Pars XXI.

ISidorus Alexandrinus hoc tempore apucl
Chium chm {acrificare Idolis renueret , k
Numeriano Duce in camino ignis conflagratio-}
nem pafliis ell ♦ pofteaque in puteo projei^us ^
de cu]us aqua Energumeni , &c febricitantes fae-
pius potati lanantur. Ultimo vero decollatus.
eft Idibus Maji, Cujus corpus fub Dominica
Michaele Duce Venetias dedudlum eft .

Pars .XXII.

Dlopyfius Alexandrinus' Epifcopus , Oftee-
nifque auditor , fcripfit Librum de la^ois*»
& muitis confeflionibus , muitifque fuppljcii$
clarus exftitit .

Pars XXlll.

AGatha Cataniag Virgo clariflima fub Qjjin»
tiano Prasfe<^o pro Chrifti nomine marty^
rizata eft .

Pars XXIV.

SEptem Dormientes fuerunt primi Palatii ia
Ephefo , qui Chriftiani deprehenfi , chm
Decius ibi contra Chriftianos fasviret, in crypta
Coelii Montis latuerunt . Quo comperto , juoen-
te Decio , ut fame pereant , obturatur os fpe-
luncas . Miniftri autem Chriftiani eorum marty*
rium defcribentes inter lapides pofuerunt .

Pars XXV.

HUgo Floriacenfis ait : Denique nan fojju^
mus evolvtre^ quanta multitudinesy hujus
perfecutumis igne furente , in defertis & iH
montibus latitantes , fame , fiti , frigore , /an-
guoref latronibusf beftiifque confumta funt.

Pars XXVL

DEcius autem ciim anno I. menfibus II^.
imp^raflet , in medio Gothorum & Bar-*
bacorum finu interfe<5lus eft ; Filius autem ejus
gurgite paludis fubmerfus eft , ita ut nec cada-
ver ejus potuerit inveniri .

Pars

(♦♦) Cod.Amb. Imperium invafit , imperaviiquc an-
numL menies III.

Digitized by

C H R O

Pars XXriL

GAUus Hoftilianus, qui & Decius dicStus eft,
cum filio fup VoluHano Anno Dotnini
CCLIV. imperavac . Hic cbm initio Regni flo-
reret , 6c cundla ei ex fencentia cederent ^ San-
^h^s Viros y qui pro pace & profperitate Regni
ejus orabant , perfequi coepit^unde a fe pacem
pariter & profperitatem fusavit ; Exorta enim
perfecucionc , exorta fimul eft ultio violati no-
minis Chriftiani . NuUa fere Romana Provincia
iiiit 9 nuila Civitas 9 quam peftilentia non occu-
parer.

Pars XXrilL

LUcius natione Romanus fedit annis III.
menfibus X. diebus II. Ceflavit Epifcojpa-
tus diebus III. Hic conftituit ^ ut duo Presby-
teri y & IIL Diaconi in nuUo loco Epifcopum
deferant propter teftimonium Eccleuafticum .
Qui primo exiliatus» poftea capite truncatus
eft. ,

Pars XXIX.

GAUus & Volufianus , dum contra iCmUia
num novis rebus ftudentem bellum mo
liuntur civile 9 elapfis eorum Imperii annis 11.
menfibus IV. occifi funt . iEmilianus quoque
tertio menfe inva& cyrannidis occifus eft.

Pars XXX.

VAIerianus imperavit cum GaUieno filio^
qui Decius didtus eft , Anno Domini
CCLVI. Primo in Grascia Auguftus appellacus
eft ab exercicu » fecundo Romas a Senacu crea
tus eft Casfar . Miro aucem modo Valerianus
fupra ceteros , ^ui ante eum fuerant 9 benignus
& humanus erga famulos Dei fuit^ ita ut do-
mus ejus de Ecclefia diceretur . Depravatus au-
tem fuit per quemdam Principem & Magiflrum
iSgyptioruni Magorum , ica ut San(£los Viros
periequi juberet .

Pars XXXL

STephanus narione Romanus fedit annis IV
menfibus II. diebus XV. Ceflavit Epifco-
pacus diebus XXI. Hic ftatuit , Sacerdoces &
Levicas vefte facra in quocidiano ufii non uci ;
Et poft X. Clericos fuos decapicacos , in Sede
fua, dum celebraret, decapicacus eft. (*)

Pars XXXII.

SIxcus nacione Achenienfis fedit annisX. men-
fibus XI. diebus VI. Ceffavit Epifcopatus
diebus XXVI. Hic de Hifpania duxit Lauren-
tium , & Vin encium Conlobrinos . Sed Vin%
cenrius in Hifpaniam rediic. Hic confticuit, ut
confecratio femper fiat fuper Altare . Sed de-
mum cum Feliciflimo , & Agapico, jubente Va-
leriano Pnefefto , decollacus eft . (**)

Pars XXXm.

LAurentius igitur poft Sixtum clamabat di
cens : Nolime derelinquersj Pater San
tUy quia ThefauTos tuos jam e^ependi. Tunc

( ♦ ) Lod. Amb. IV. Non. Auguft.

I C O N, 34

milites audiences Thefauros, Laurenclum tenuo-
runt , & Decio pras(entaverunt . Qjii poft mul*
ca fupplicia lub craticula in igne pofitus tradi-
dit fpiritum .

Pars XXXIV.

CYprianus autem primbm Rhetor , deinde
Presby ter , poftea Carihaginenfis Epifcb-
pus poft longum exilium revocatus decollatur.
Hic multa prasclara fcripfit ; poftquam enirft
Rhetoricam docuit , Chriftianus eiTeAus omnia
fua pauperibus dedit.

Pars XXXV.

FErvente hujus perfecutionis procella Paului
Thebeus ad moncium deferca confugit,
ibique in oratione vivenci palma viAum & ve*
ftitum prasbuit . Ctim igicur CXIII. annorum
eflec, & Antonius XC. annorum jam in alia
folitudine Deo ferviens, ex revelacione Paulum
vifitavit 9 & poft facra colloquia ad Monafte-
rium fuum rediit • Poft aucem ejus felicem obi-
tum corpus ejus Conftantinopolim , deinde Ve^-
netias fuo Jacobo Teupolo Duce transfertur«

Pars XXXVL

Dlonyfius de patre Marco fedit annis IL
menfibus III. diebus VIIL Hic Dioecefes,
& Parochias divifiti & Coemeteria propter po&-
nitentes, ut quifque fuis terminis fit contencus.

Pars XXXVIL

VAIerianus igitur nefarii au(5):or Edidti yi-
(ftus a Sapore Rege Perfarum, ibidem.
i^nominiose confcnuic, ut proclivus ad terram
femper Regem afcenfurum in equum , non ma-
nu lua, fed dorfo atcolleret . GaUienus autem
tam prarclaro judicio territus , pacem Ecclefias
cepidam refticuic. Divina quoque ulcio minime
unius damnacione concenca , in Judices, 8c Exe-
cucores poenarum animadvertic . Germani enim»
Rhascia , totdque Italii penetraci , Ravennam
ufque perveniunc . Alamanni quoque Gallias
pervagances & Italiam vaft:ant. Grsecia, Mace-
donia , Poncus , Afia, Gochorum inundacione
delecur, Dacia in perpecuum aufercur. Squadi,
& Sarmaca Pannonias depopulancur . Germani
ulteriores abrafa potiuncur Hifpania . Parchi
Mefopocamiam auferunc, Syriam vaftant . Con-
cicancur etiam civilia bella.

Pars XXXVIIL

EUgenius Primus purpuram fumens Imperii,
apud Nitriam occiditur .

P^w XXXIX.

POfthumus bbfcuriflim& natus invafic tyran-
nidem multo Reipublicas commcdo ; nam
X. annis ingenti vinute & moderatione ufus in
priftinam faciem Provincias reformavit . Tam«
dem feditione militari occifus eft •

Pars XL.

^^pp^ Milianus cfim apud Maguntiam novas

res moliretur , incerfedlus eft .

Pars

(♦♦) Corf. Amb. VIII. Id. Augufti .

'Digitized by

Google

5$ A N D R E iE

Pars XLI.

MAriu3 viliffimus poft Pofthumum purpu-
ram fumfity & fecunda die oppreflus eft.

?ars XLII.

V ldlorinus deinde a Gallis ultim6 creatus ,
Vir ftrenuiffimus, fed quia aliena invaHt
niatrimonia , anno fecundo occifus eft .

Pars XLIIL

HOc tempore Zeno Epifcopus Veronenfis
Dodlor Egregius fucceffit Brichino . Hic » B
ut teftacur Coronatus , fuit Vir Chriftianiffimus»
fandlificatus in Utero Matris^ & a cunabulis
benedidlus , qui & opere , & fermone radicem
Orthodoxa Fidei confirmavit . Cbmque Epifco-
pus Apoftolorum more in Atheft pifcaretur , a
Nuntiis Gallieni inventus ad eum ducitur • Qjji
ejus genitam a Dasmone opprefTam , & multis
interceffionibus , & medicaminibus nondum li-
beratam , fuis orationibus fanam reddidit , &
coronam ab Imperatore fufcepit , & pauperibus
erogavit » multique propterea baptizati funt •

Pars XLIV.

SAbellii hsrefis Ptolemaide oritur ^ qus Di- 0
vinas confundit perfonas .

Pars XLV.

FElix natione Romanus fedit menfibus X.
diebus XXV. Ceflavit Epifcopatus diebus
III. Hic conftituit, Dedicationes EccleHarum
annis (ingulis celebrari, 6c fuper Reliquias Mar-
tyrum celebrari MifTas.

Pars XLVI.

THeodorus cognomento Gregorius, & Ori-
genis difcipuTus, Neoc«fare« Ponti Epifco-
pus clarus vita &: dodlrina hoc tempore viguit . D

Pars XLVIL

EUtychianus natione Tufcus fedit anni<? VIII.
menfibus X. diebus V. Ceffavit Epifcopa-
tus diebus XIII. Hi : conftituit, ut Martyres
fepelit ns id ageret in Dalmatica , vel Colobio
purpurato indutus . Hic CCCXLII. Martyres
lepelivit , & conftituit fuper Altare frudlus be-
nedici.

Pars XLVIII.

G AUienus Imperator ciim Mediolanum vel-
let intrare, a mibtibus fuis comprehenfus E
glauiis confoffiis eft , poftquam annis odlo folus
iroperaverat.

Pars XLIX.

CLnudius confentiente Senatu Anno Domini
CCLXXI. accepit Imperium . Hic Gothos
vaftantes per XV. annos Macedoniam , fupe-
ravit • & incredibili ftrage delcvit : unde cly-
peus ei aureus &c ftaiua Equeftris decernitur a
denatu«

D A N D U L I 36

Pars L.

HIs diebus fuerunt plures cxtraordinarii Cac-
fares, videlicet Quintus, Donatus, Bali-
fta, Herodes, Meonius, Pifo, iCmilianus, Ale-
xander, Hermanus, Timolaus, Celfus, Zeno-
bia, Vi(5lorianus, Titus, Cenfbrius, & Clau-
dius.

Pars LL

CLaudius Imperator Alamannos prope La-
cum Benacum, five Gardae, in fylva, qu»
Ligana dicitur, mira probitate fuperavit. Po-
fteaque ciim lenuiflet Imperium anno I. menfi-
bus VIII. obiit apud Syrraium , & inter Divos
relatus eft . Poft auem Quintillus ft-ater ejus ab
exercitu eledlus elt , & a Senatu approbatus in
Aquilegia, Vir magnas moderaticnis, & folus
fratri praeferendus. Scd feptima die poftquam
in folio fubiimatus eft , gladio occubuit .

ParsLlL

AUrelianus in Syrmio Anno Domini CCL-
XXIII. Hic Vir militaris artis expertifli-
mus in expeditione ad Danubium fufcepta, Go-
thorum gentem duris proeliis profligavit , Di-
tionemque Romanam antiquis terminis ftab.li-
vit, & Syriam totam fubjugavit. Qpam Zeno-
bia occifo Viro fibi vendicaverat . Hic nonam
perfecutionem excitavit.

CAPITULUM SEXTUM.

Pontificatu San6li Hilarii Martyris habem
partes FUL

Hllarius Epifcopus Aquil-gienfis decernitur
Anno Domini CCLXXVI. Hic natione
Pannonius in juveniii aetate Divinis eruditus
Scripturis , Diaconatm Ordinem adeptus eft.
Pofteaque Sacros Ordines gradatim affiimens^
nunc a Clero & Populo fuis meritij Epifcopus
eft eledlus . Qiii mox Tatianum difcipulum fuum
& coadjurorem Archidiaconum fecit , & Feli-
cem, Largum, & Dionyfium viros in Fide pro-
bati(rimos auditores habuit , & fuo fermone &
opere in Venetia , & Iltria Chriftianitas dilata-
ta eft.

Pars L

CAjus natione Dalmatinus fedit annis Xf.
menfibus IV. diebus IX. CelTwit Epifco-
patus diebus XI. Hic conftituit, ut primo quis
Oftiarius fieret, fecundo Ledkor, & fic de aliis
Ordinibus . Item & difficiles quajftiones in Pro-
vinciis exortje ad Sedem Apoftolicam referan-
tur . Item ut Hasretici, vel Pagani accufare Fi-
deles non poffint . Item , ut nuUus apud Judices
feculares Epifcopos accufare prafumat.

Pars IL

AUrelianus poft multas vicSorias in Oriente
& Aquilone habitas , Romam rediens,
firmioribus muris cinx^t, & Soli Templum adi-
ficavit. In Gallia quo^ue fuper Ligerim Urbem
fui nominis conftruxit, & Caftrum Divianum.
Poft quae , dum imperaflet annis V. menfibu$

VI.

Digitized by

J7 C H R O

VI. in Thracia inter Conllantinopolim & Hc-
racliam occiiiis eft .

Pars IIL

TAcitus , vel Tatius poft eum inaperavit men-
fibus VI. quo apud Pontum occifo , Flo-
rianus frater ejus partem Imperii invadens poft
•dies LXXXIX. apud Tharfum occilus cft.

Pars IF\

PRobus Anno Dommi CCLXXIX. accepit
Imperium. Hic in Syrmionatus, Barbaros,
qui Galiias occupaverant , fortiffimo bello de-
vicit. Cujus tempore fuit quidam Maneus Per
fes geqere , acer ingenio , vita vero & moribus
barbarus, qui fecundiim nomen fuum infaniens
le Paraclvtum nominabat . Ab hoc difFufa eft
Harefis Manich«orum . Probus vero duo civilia
bella geffit , unum in Oriente , quo Saturnum
Tyrannum oppreffit & cepit . Aliud quo Pro-
culum, & Bonofum apud Agrippinam magnis
proeiiis fuperatos interfecit . Ipfe vero , dum
imperaffet annis VI. menfibus IV. apud Syr-
mium in Turri ferrata militari tumultu occifus
eft.

Pars V.

KArus Narbonenfis An. Domini CCLXXXV.
imperavit , qui filios fuos Karinum , &
Numerianum confones Regni fecit . Hic ad
Parthicum bellum profedlus , poft vi<%oriam
apud Tigridem flumen fuiminc i(Slus periit.

Pars VI.

SErvulus apud Tergeftum ex Chriftianis ortus
parentibus , adolefcens faAus , genitoribus
reiiftis , ex Patria fpecum intravit , & poft
menfes XXII. ut vox de Coelo fibi dixerat , in-
de exivit , & ferpentem horrib lem figno Cru-
cis in campo occidit , & DsBmoniacum quem-
dam, acFulgentias natum mngnis febribus con-
ftriftum , & Dydimum ftruftorem femivivum ,
quia ex al o ceciderat , liberavit , eofque cum
femiliis, &alios multosChriftianos fecit. Tunc
Hymulus juflu Numeriani in Tergefto prsefens
Servulum facrificare renuentem variis tormentis
afflixit , & eum gladio in gutture fuo injedlo
Martyrcm fecit IX. Kal. Junii , cujus corpus
Clementia mater ejus fepclivit.

Pars FII.

MAurus genere Africus vitamMonachorum
imitaius , Romamque profecftus , fub
Celeiiano P.aefefto hoc tempore decollatus eft,
cujus corpus compatriotas in nave ducunt, quam
Prsefeftu^ impletam farmentis incendi fecit; fed
tameu Deo duftore navis ad litus Parentinas Ur-
bisillaBfapervcnir, ibiufque in ho^iernum diem
Bsatus Maurus requielcit .

Pars rilL

Hllarius Epifopus ciim fui? meritis &exem-
plis multum Populum Deo acquifiviflet ,
fuggeftione Monofantis Idolorum Templi Sacer-
doiis exhibita Beronio Praefidi , cum Tariano
Archidiacono , Felice , Largo , & Dionyfio ca-
pitur, &variis fuppliciis flagellatur, pofteaque
pr«di(5li, ciim pariter facrificarc rcnuerent,XVlL
Tom. XiL ^

N I C O N. 1%

A Kalendas Aprilis decoUati funt , completis in
Sf de fua annis X. quosViriCatholici a cuftode
carceris redimcntes cxtra Urbcm Aquilegiae fe-
pelierunt.

CAPITULUM SEPTIMUM.

De Pontificatu Grifogoni Primi habms
partek FIL

GRifogonus Epifcopus laudatur AnnoDomi-
ni CCLXXXVI. Hic origine Thracius de
Civitatc Byfantio , quae nunc Conftantinopolis
didhi eft, Vir Catholicus , & dofkrina prsecla-
rus, aChriftiana plebcAquilegiaBEpifcopui hoc
B tempore crcatus eft.

P^irf Prima .

NUmerianus intcrea cbm ob dolorem capi-
tis in ledKcuIa veheretur , infidiis Apri
Soceri fui interimitur. Vix autcm foetorecada-
veris cooperto, Carinus poft duosannoslmperii
fui proelio vicftus aDiocletianoinDalmatia apud
Margum occiditur.

^ ParsIL

DTocIerianus origine Dalmatinus fcribasfilius,
obfcuro loco natus , eodem anno impera-
C vit • Hic primus geramas veftibus , caiciamt nrif.
que inferi juflit , chm ante eum omnes Impera-
tores clamyd m purpuream tantiim a privato
habitu plus haberent . Hic amicos iia ditare vo-
luit, ut paupertatem evaderent , & ex divitiis
non fuperbirent ; & Aprum intcrfe<aorcm Nu-
meriani propria manu occidit.

Pars IIL

MArccllinus narione Romanus fedit annis
VII. menfibusll. diebusIII. CeflavitEpi-
fcopatus annis VII. menfibus VI. diebus XV.
Hic quia incenfum pofuit Idolis , congregata
Synoclo Romas CL. Epifcoporum , eorum judi-
D cio fe fubmifit . Illi refponderunt : Abfit, qu6d
Summus Ponrifex ab aliquo judicetur . Negafti
tu , negavit & Petrus magifter tuus : & quis
Apoftolorum aufus fuitjudicareeum? SedegreC-
ius foras flevit amare . Tu igitur caufam tuam
in te ipfum collige , & te ipfum judica . Ad
haec Marcellinus : propter fcelus Idolatrias me
judico deponcndum, & anath matizo etlamqui
corpus meum tradiderit fepulturae . Et coram
Diocletiano Chriftianum fe profitens capitalem
accepit fentcntiam .

Pars IV:

INterea Amandus , & Elinandus in GalHa ,
collc<aa rufticorum multitudine , perniciofos
tumultus concitaverunt . Unde Dioclerianus
Maximianum Herculeum Casfarem fecit , & ia
Gallias deftinavit , qui faciic imperitam muiti-
tudincm militari difciplina compcfcuit •

Pars V.

IN hoc itinere Maximianus Mauritium cum
Legionc Thaebea » ciim facrificare nollec,
capite mutilavit.

O Pars

Digitized by

A N D R E iE
Pars VI.

D A N D U L I

FElix & Fortunatus Vicentini Cives ab Apanio
denunciati Euphennio Pra?fidi in Aquilegia,
quia Chriftiani cffcnt , & facrificare renucrent ,
poft varia tormenia extraUrbem Aquilegiae jux-
ta fluvium jpridie Idus Maii decoUati funt .
VeniuntqueCompatriotae, &San<aorum corpora
petunt , & Aquilegiae Viri Catholici contradi-
cunt , failaque eft inter eos concordia , ut fcri-
bit Addo , ut corpus Felicis , & cappt Fortunati
Vicentini habeant ; & corpus Fortunati cum
capite Felicis Aquilegienfes retineant . Qjias
quidera , ut fub Urfone Urfiolo Duce narrabi-
tur , in Clugia hodie fequiefcunt • Hic quoque
Eplfcopus Annis IX- Aquiiegienfem tenuit Ec-
clefiam • f

CAPITULUM QCTAVUM.

De Pontificatu Chryfogoni Secundi habens
partes XXL

CHryfogonus Epifcopus Secundus ftatuitur
Anno Domini CCXCV- Hic in Dalmatia
natus, & in Aquilegienfi Ecclefia diu conveirfa-
tus, k Clero , & Populo hoc tempore elecaus
cft,

Pars I.

HUjus diebus Caurafius, qui ad confervanda
Oceani litora pofitus fuerat , quas tunc
Franci , & Saxones infeftabant , pr«dam erep-
tam praedonibus nulla ex parte reftituit, fed to-
tum libi retinuit • Propter auod a Maximiano
juflus occidi , vir genere inhmus , fed confiiio
& manu promtus, purpuram fumfit, & Britan-
niam occupavit . Igitur eo in Britannia rebel-
lante , & Achilleo rebellante in iEgypio , &
ciim Africam Ygentiani mfeftarent , & Narfeus
Rex Perfarum Orientem : Diocletianus tanto
periculo permotus Maximianum Herculeum ex
Cflefare fccit Auguftum , Conftantium vero ne-
potem Claudii ex filia , & Maximianum Gaie-
rium Csefares , tradens Conftantio Theodoram
Maximiani HercuUi filiam , vel privignam fe-
cundiim Orofium . ex qua poftea (eptem filios
Conftantini Magni fratres habuit ; fiiiam vero
fuam Vaieriam MaximianoGai rio . Et uxores,
quashabebant, repudiare compulfi funt . Caura-
^us Britannia fibi perVII. annos fortiffime viti-
dicati,tamdem fraude Ale6ti foceri fui interfi-
citur • Aledlus vero per triennium Infulam te-
nuit, quam Afclepiodorus oppreflit, & per X.
annos habuit. Conftantius igitur Caefar in Gal-
lia primo proelio ab Alemannis fuo profligato
exercitu , vix ipfe fubreptus eft. Secundo vi-
^ior LXX. illorum percuffit ; & Maximianus
Auguftus Ygentianos perdomuit . Diocletianus
Achilleum obfeffum per feptem menfes apud
Alexandriam cepit , & interfecit , & immode-
rAte vi(Sloria ulus Alexandriam direptioni de-
dit , totamque -^gyptum profcriptionibus foe-
davit. Erat tunc cum DiocletianoConftantinus
juvenis , inclytus Conftantii filius ex Helena
priore uxore ; voluitque eum Diocleiianus dolo
perimere , inftigante Galerio ; Deo tamen pro-
legentc falvus ad Patrem rediit . At Galerius
Maximianus cum duobus jam prgeliis adverstis
Narfeum conflixilTet , tertio conflidlu amiffis
copiis ad Diocletianum refugit , a quo arrogan-
tiffime fufceptus eft , ita ut per aliquot millia

paffuum purpuratus ante vehiculum cucurrcrir*
Qjja contumelia detrita Regii faftus rubigine
delUyrico, & Mifia contrafto exercitu co itra
Narleum reverfus hoftem fugavit . Narfei uxo-
res , forores , liberofque cepit, immenfas gazas
Perficas diripuit; & reverfus in Mefopotamiara
a Diocletiano magno cum favore fufceptus eft .
Strenue deinde advershs Carpos , Batternofque
pugnatum eft , & Sarmats fuperari fqnt , 8c
ipibrum captivorum multitudo per RomanoruQti
finium prxudia difperfa eft ,

Pars II.

GRefcente inter hasc per Orbem Ecclefia »
turbo perfecutionis viguit. AnnoXlX.Dio-
cletiani, ejus fuper hoc exiit edi(Slum •

Pars IIL

Dlocletianus propterea in Aquilejas partibas
pofitus fcripfic . duod aliis Chriftianis in-
terfedlis Grifogonus fibi mitteretur, quem Ana-
ftafia fecuta tft , Grifogoaus igitur Prflefedluram
fibi oblatam, fi Diis facrificaret ad Aquas Gra-
datas, ubi poftea Gradi Civitas conttru<5la fuit,
jubetur duci , ibique decoiiari , corpus aucem
ad litus jaftatum eft , ubi tres forores mora-
bautur Agape , Cyonia, & Hyrene cum Sandlo
Zoylo fene Presbytero , qui corpus capiti com-
paginans fepelivit . Quod cum Anaflafia vifi-
taliet , Aquilegiam rediit ad carceratorum cu-
ram agendam . Palfus eft autem Odlavo Kalen-
das Decembris.

Pars IF.

AGape , Cyonia, & Hirene accufatse Diocle-
tiano , carceri traduntur , illoque in Mace-
doniam proficifccnte a Dulcitio Prasfide Virgines
fuppliciis afflidhe , poftea a Sifino Comitc Aga-
pe , Cyoniaque igni traditae fpiritum emittunt ;
& fublequenter Hirene fagitta fauciata occidi-
tur . Anaftafia autem earum corpora in Aquile*
gia fepelivit .

Pars V.

CAntianus , Cantius , & Cantianella , ut fcri-
bit Beatus Ambrofius, facrificare Jovi ia
Aquilegia relucllantes , ne caperentur , Urbe in
vc hiculo exeunt , & ab infecutoribus ad Aquas
Gradatas capti , jufli ne Dulcitii Prsefidis , & Si-
finii Gomitis decoliati funt cum Protho pasda-
gogp fuo,. quorum corpora fenex Zoylus Presby-
ter fepelivit .

Pars VL

SEnex Zoylus Presbyter , ut ei Beatus Grifo-
gonus iudicavit, feliciter obdormivit inDo-
mino .

Pars VIL

¥ Uftus Vir Catholicus piis ojperibus intentus ^
I a Manutio Magiftratu in Civitate Tergefto
^ extenfus Crudii nervis affligitur pro Chrifti
nomine; poftea ligatis manibus & pedibus, & '
plumbo in collo ejas, in mare fubmerfus eft>
cujus corpus ante Solis occafum ad litus Terge-
fti projeilum Sebaftianus Presbyter admonitus
fepelivit .

Pars

Digitized by

Pan Vllh

Flrmas & RufticusCivesPergamenTes ia hac
perrecutione in VerosaUrbe VenetiaeMa^

tfM CQCQD&ti fuXU •

PRoculus Epircopus Veronea^ propter per-
fecutiooem extra Urbem habitans , cbm
flrmum & Rufticum carceratos fentirett eos
i^tavit , & ad pcrfeverantiam Fidei conforta-
fit. Poftea in Hierufalem peregrinans ^ multas
tribulationes fubftinuit , & repatiians feUciter
obdormivit in Domino.

tart X.

ANaftafius Civis Aquiiegienfis (uUonicaB anis
exercitor fub Diocleciano in Salona Dal-
snatiaMetropoli appofici moli in collo e)us pro
Chrifti nomine die XXVL Augufti fuffocatus
tft.

Pari XL

Vltalis» & Agricola Bononis in loco ]udaso-
rum pafE funt» & in fepulcris eorum fe-
pulci , revelatique funt Beato AmbR>fio , uc in-
cerfpinaslegeret rofas. Vicalis enini pribs Agri-
CQbe ftiit fervus, nunc coUegaManyrii; &prs-
CcAt iervus, ut videret locum •

Part XIL

MArcellus interea natione Romanus fedit
a;inis V. menfibus VII. diebus XXII.
Ccflavit Epifcopatus diebus XXV. Huic appa-
ruit Beatus Petnis poft XXX. dies Marcvrii
PnBdectfll ris fuiy dicens: Qpare corpus inhu-
tnacum non fepelis? vade ergo, & accipe cor-
pus PrasdeceiToris tui , & fepeli iliud juxta me»
iit quos juftificavit fi;racia , non dividac fepulcu-
ra. Hic confticuitxXV. Cardinalatus inRoma
propter Bapcifmum , & Sepulcuras •

f tfrr XIII.

BArbara Virgo nobilis Nicomedias , k pacre
Diofcoro in curri locaca , & Martiano Pras-
fidt accufaca , qu6d Chriftiana eftec , poft mul-
Cos cruciacus dccoUata eft pridie NonasDeccm-
bris, cujus corpus fub Petro Urfiolo VIL Duce
Venetias eft delatum . '

Pars XIF.

HErmolaus Presbvter origine Romanus Pan
caleonem nobilem Virum ad Fidem con-
venic » & juflu Maximiani Casfaris poft mulca
fupplicia cum Hermippo , & Hermocrace » in
Ntcomedia VI. Kalendas Augufti decollacus eft.

Pars Xr.

PAncratius » cbm eflet in Phrygia , mortuis
parentibus omne pacrimonium diftribuic

Eauperibus , & cbm Deos gencium graviter
laiphemaret, jufiu Diocletiani Romas decolla-
tus eftf cujus corpus fub PecroGradonicoDuce
Venetias eft delatum .

Tom. XIL

C H R O N I C O N

ParsXFl

CHriftina Virgo duodennis in Tyro Italiae
apud Lacum Vulfinium ab Urbano patre/
& Dione fucceflbre duris afflidbi fuppliciis , &
juflu Juliani duabus percufla fagitda manyrium
confummavit; ^

xni.

JOannes, prihsNeumas vocatust Vir egrecius
iEIiopohs , i- Diocletiano Dux Alexanduri»
confticucus, ab illo ediAum contra Chriftia^
nos fufcepit. Chm igitur illo pergeret, appari-
tione divma Chriftianus effieitur , quem Ulcon
Princeps in Caefarea Bythiniae juflli Diocleciani
injeftis gladiis in guccure&peftore ejuSf poftea
occidic . Cujus corpus fub Peiro Ziano Duce
Venetias tramportatur.

Part XniL

INfterea Dioclecianus incerPannoniam» &Ru-
teniam quoddam conftruxitacdificium ex la-

i)idibus porphyreticisfatisexceIlens,quod adhuc
icetdirupcum, ma^um tamen inde tranfeunti*
buS' admirationis IpecSlacuIum praebet . Et ia
Croacia Rubea , quas eft pars DalmatiaB » urbem
Diocliam juxta ftagnum fub ejus nomitie &bri-
cavit, quas illiusProyinciasMecropoIis confticuca
eft, & poftea in folicudinem redaAa , fedes ia
Antibinm cranslata eft. Ec in Phrygia Paciaoa;
AfiaB nobilem Civitatem ejufdem nominis con^
ftruxic , & fub Maximiani nomine ia Byt]iii^ia't
urbs candita eftj . \

Pars XIX. V

DTocIetianus cum Maximiano ftatuunt uc
Chriftiani deinceps nequaquam fubirenc
inceritum, (ed omnes tamen, qui hanc tenereac.
confeflionem, dextris oculis pnvarenrury caute-
rio poplite debilitato . AfTuic quoque ultio Deii,
& illos , qui primo , dutn pacem fervarenc Ec-*
clefias, & omni prdfperitace Imperium guberna-*.
renc , in cancam rerum penurbationem deduxit^
ut depofitis Imperialibus infigniis privati & ple-
beji poft Imperium viverent . Una enim die,
Diocletianus , completts viginti annis Imperii
fui, apudNicomediam; Maximianus ver6 apud
MedioIanum,depofueruntImperium. Alibiicri-*
bitur , qu6d urgente Diocletiano Maximianus
hocfecit.

Diocletianus autem in villa^ qusB haud pro«
cul k Salona eft y praeclaro otio fenuit , ibique
Palatium , & in eo Templum nobile fabricavit»
auodSpalatum hodie nuncu^tur . Hic etiam
aum ab Hcrculio , & Galefio ad recipiendum
Imperium rogaretur » graviflime reftitit.

POTS XX.

TUnc Galerius Maximianus , & Conftantius
Augufti in duas procuraciones » Oriencis
fcilicet £ Occidencis Imperium Romanum divi-
ferunt. Galerius igitur iUyricumy & Oriencem
tenuic . Conftantius yero Gallia & Hifpania
contentus fiiit, obiitque in Britannia , relinquens
filium fuum Conftantinum Imperatorem Galliap
rum . Galerius aucem Maximianus in Pamphilia
Urbem conftruxit , quam MaximianopoUm ap-
pellavir; duofque inuftituit Csfares, Maximianum,
quemOrienri pnsfecit, &Scverum, cui Italiam
Di 4<?-

4J A N D R E ^

iiedit ; ipfe autem in IUyrjcp commoratus eft .
Severus vero per Galerium contra Maxentium
miflus, Urbemobfedit, fed militum fuorum fcc-
lere defertus Rayennae interfedkus' eft . Ipfe au}
rem Galerius per Orientem ^aiitiqua delubra re-
paravit, & incenfor , ac figntferChriftianseiier-
lecutionis iuit . Ipfe propterea tam muhis variif^
que- morbis , & infania mentis afiedtus eft , ut
aefariam fibi m^rtem afciverit.

ParsXXI.

HIs diebus Aquilegienfis Epifcopus , complei
tis in fede anni;s duodecim , vita ceftit.

CAPITULUM NTONUM.

De Ponti/fcatu Theodori habens partes X.

THeodorus Epifcopus in Epifcopatu Aquile-
gienfi fiiccedit Anno Domini CCCVlII.
Hic genere Thracius, & fide fincerus, lauda-
cionc Catholicas plebis his diebus Sedem pbci-
nuit.

Pars I.

COnftantinus exoptatiffimus fequenti annoPa^
tri {iiccedit , qui quJtrto anno perfecutionis
Britones , qui deiUo exercitu erant, pofuit in
Occideniali parte Valli» , ubi ' adhuc mahent .
MaxentiuS fimiliter Herculii Maximiani filius ,
Romse Auguftus appdlatus eft , A quo Pater
expulfu^, & ex Augufto privaius, occafione
filii foHdratus , qui fuper lrtlpcrium jfrripuit
lyrannidem, & confugiens ad Conftantinum ge-
nerum , infidias ipfi^ a quo religiose fufcepcu >
cft, ficut & filio moiiens, in eoque turpieer per
filiam Fauftam depreheufus ^ turpiiis periit
Waffil?a , ubi fuget^at . Licinius t D^cia ociurfr
dus^ Cbnftkntia Sororis Conftantini Vir, Car-
menti creatur , iSc tc^mmuni omniurti fentenria
Augullus pronunciatur . Quas resf Maximianum
vchementer ofFendit , quod is'tunc folummodo
Csefar in Orienic haWbatur . Nec id ultra fe-
rens ereptum fibimet nomen afTumit Augufti .
Itaque res fiib quatuor novis Principibus ageba-
tur, Conftantino, & Maxentio filiis Augufto-
rum, Licinio , & Maximiano hominibus novis .

Pars 11.

EUfebius nationeGr^cus fedit annis II. men-
fibus VI. diebus II. Ceflavit Epifcopatus
diebus VIII. Hic cbnftituit , ut nullus Laicus
Epifcopum fuum accufare poflit , nifi a Fide
deviet. Et invfinit H^reticos Romas, quos per
manus impofitionem reconciliavit.

Pars III.

LUcia Virga Syracufana renuens facrificare,
poft multa {upplicia, mtTo gladio in gut-
ture ejus luffjcne Pafcifii Coijifularis, hoc tem*
pore pro Chrifti nomine pafla eft . QjLjaB fub
Hcnrico DanduloDuce Venetias tranfdudla eft.

Pars ir.

MElchiades natione Africus fedit annis III.
menfibus VI. diebus VI. Ceflavit Epi-
f copatus diebus XVI. Hic conftituit , ut nulla
ratione Dominica die aut V. Feria jejunium a
Fidelibus agatur , quia eos dies Pagani quafi

D A N D U L I 44

^ facrum jejunium celebrabant. Et Manichj^iRo^

ma9 inventi funt •

Pars r;

CAtharina olim Cofti Regts genita, lcientiisr
iiberahbus inftru6la , dum Idolis thurifica-
re renueret , varia tormentorum genera toleri-
vit . QjLias conftantiflima perfeverans , juffu Ma-
xentii , vei veriiis Maximini , in Alexandri^
-/Egypti hoz tempore decoUata eft , moxqu^i
corpus ejus ad montem Sinai fpatio itineris die-».
rum viginei ab Angelis eft delatum , ex cuju»
oflibus indefinenter oleum manat , qiK>d langui-
dorum corpora fanat • -

Pars n.

COnftantinus igitur feptimum annum agens »
nondum baptizatus, adversiis Maxentium,
confpirante fecum collega ejus Licinio , bellamh
paravit ; *& dum pergeret , mukaque fecum d©
imminenti pugna traiflaret , vidit circa meri-
diem declinante jam Sole Crucis fignum ex lu*
mine fadlum , & fcripturam ei confertam In
hoc vinces. Similitermilites, qui cum eo erant«
Dumque cogiraret, quid eflet, vox fupervSnit,
& dormientiChriftus apparuit cum figbo, quod
iri Coelo viderat , juflitque , ut fieret ejus figni
figuratio, & foret ei auxilTDm in congreflioni-
bus proeliorum. Signum ergo , quod ei appa<*'
ruerat , in vexillis dcpinxit , & contra Maxen--
tium proceffit , ipfumque fugavit , qui apud
Pontem Milvium periit, ubi decipulam parave-»
rat Conftantino . Poftea Conftantinus Romam
triumphans tngreditur, & totius Occidentis Im-
perium fimul cum Licinio ufque ad Oceanurii
obtinuif; ftatimque illi imagines Senatus ob-
triumphum erexit , & in cjus dextera Vexillum'
Cruce fignatum cum infcriptione : Hoc efl fi^
gnum invincibile Dei vtvi . Et fupplicium Cru-
cis , quod apud Romanos in ulu erat , Lege
prohibuit . Conftantinus quoque , & Licinius
confitentur Dcum audlorem fibi omnium eflb
bonorum , fibique de Tyramio vi<S^oriana pra-
ftitifle ; ideoque huic cultum , & veneratiooeia
exhibendum . Hanc quoque Legem , qtii in
Orientis partibus dominabatur , Maximiano
tranfmittunt , qui eorum amicitias appetere vi-
debatur , quam ille fufcepit territus magnificil
Imperatorum geftis.

Pars FII.

SYlvefter interea natione Romanus fedit an*
nis XXIII. menfibus X. diebus XI. Cefla-
vit Epifcopatus diebus V. Hic propter perfecu-
tionem in Monte Seraptas latitabat; quo latente
Conftantinus , qui variis curis implicitus diftu-
lerat baptizari , lepra percuflus cft . Qui ciim
ei confiutum fuiflet , ut in puerorum languine
lavaretur, audiens maternos fletus ait: Digni-^
tas Imperialis de fonte nalcitur pietatis. Et fic
pietaspiilmperatoris juflit matribus filios reddi:
propterquam pietatem proxima nodle mifitDo-
minus Jefus Apoftolos fuos Petrum & Paulum ,
qui fuaferunt, ut per Sylveftrum Baptifmum ac-
ciperet , & per Orbem Ecclefias reftauraret.
Citatus ergoSylvefter eum monuit, ut per heb-
domadam jejunarer , Templa Idolorum claude*
ret , incarccratos relaxaret , eleemofynas face-
ret. Qjjibus peradlis baptizaviteum coram Cra-
tone Philofopho , & Zenophilo Illuftri Judici-
bus . Superavit XI. judajos de Fidei noftrae Arti-

culis

Digitized by

45 V e H R O

(mlis dtfpuCA^^s*, probans , qubd tres func Per- A
(bose, & unus Deus, & qu6d Chriftus Deuseft,
8c quod ipfc fk qut k Prophetis pronunciatus
eft. Duodecimum vero Judseum fuperavit vivi*
ficando Taurum, quem Jud»i occiderant. Ad
hxc igitur Helena nwiter Augufti , quae judaiza-
re incoepcrat , ad Fidem converla eft , & ad
majorem noftra Fidcl affenibnemSylvefter qui-
buldam Diaconis ora conclufit. Proinde Chri-
ftiana Religio brevi tempore multiplicata eft,
& per Orbem ufquequaque difiufa . Et qui ha-
etenus in latebris convSnit, ex nunc audioritate
Principum prasdicavit public^ Fidem Chrifti ,
& Ecclefix Sacramentum . Nam edi&o Con-
ftantini Tcmpla Gentilium fubveniintur , Ec-
ckfis vero conftruuntur. Nam 8c ipfe Eccle-
fiam Beati Petri , terram ipfemet fodiens , &
alias Patriarchales Rooue conftruxit Ecclefias ,
refugientibuique ad eas impunitatem conceffit ;
Sedecimas ad sdificationem illarum cenfuit of-
ferendas , & per Judices exigendas . Dominici
diei vacationem indixit ; Crucis patibuluro pro-
hibuit ; fignum Crucis in numtfmate figurari
pr^cepit . Poffeffiones Ecclefiis conceffit , nam
cc Regalia Sylveftro dedit» & ftatuit, ut om-
nes Epifcopi fubfint Romaho Poniifici , ficut
Judices Imperatori.

Pars FIIL

MAximianus interea fe Conftantino , & Li-
clnio prasferre aufiis , Ltcinium bello pe-
tity vt<5lus primo con^reffu , & dom fecundum
pararet exercitum , dolore vifcerui^ correptus
eft apud Tharfum Cilici» . Licinius vero ejus
filius jam fceleris focios , ejufque in Provinctts
Judiccs paria , quas intulerant , fuppUcia fufti-
nere coegit .

Pars IX.

COnftanttnusquoouc generalem ad omnes Epi-
fcopos fcripfit Epiftolam , in qua iuse con-
verfionis modum retulit , & qualiter Romanum
Epifcopum omnibus Ecclefiis praBtulerat , fiib*
jungtns: UrSis itaque Romana^ df omnis Ita^^
lia , fcu Occidentalium Regionum Provincias
Patri nofiro Sylveftroy ejufque Succejforibus de^
crezimus difponendum , unde profpeximus in
Thracta Provincia nomini noflro Ctvitatem /edi»
ficari , & illic Imperium noflrum conflitui .
Quoniam ubi Principatus Sacerdotum^ (jr Chri-
ftiana Religionis , ab Imperatore coelefli confli
tutus efl , juflum non videtur ut Imperator ter-
renus habeat potefiatem •

Part X.

HTc Aquilegtenfis Epifcopus , jam Ecclefiis
pace reddita , cum annts XL Pontificium
tenuiffot , dies iuos feliciter terminavit .

CAPITULUM DECIMUM.

De Pontificatu Agapiti habens partes FIIL

AGapitus Epifcopus Aquilegicnfis annunciatur
Anno Domini CCCXIX. quia plebs devo
ta , una cum Clero , edidio Catholici Principis
confifi, publice convenientes, hunc Civem Aqui-
legienfem Pontificem clegerunt , qui Ecclefias
adificare coepit , & Chrifti Fidem coadunato
Populo prsedicare , & eam volentem fufcipere
'.Sacramenta EccIefijB conferrc.

I C O N.

Pars L

GUm ergoEccIelia tali.gloria proficeret, Li-
cinius invidta percuflus, quodConftantinus
non tam vi , &-'iBetu qu^m anM>ie omQibijijt
impcrarct, in ejos odium tn^riftianos fevte
cnepit, Et fub Prcfidc Agricola apud Sebaften»
ArmeniaB minoris quadraginta milkes Cappftdo^:
ces feptimo Idus Martii Martyrio oorona^.

- Pars 11.

THeodorus fimilitcr Vir militaris, qui Spiri-
tu Sanilo plenui tn Euchaja Hellefponti
inicjuiflimuju Draconem interfecerat , juflionc
Lictnii in Heractia Ponci dtim lacrtfi|oare renoe^t
ret , poft afperos cruciatus capite mutilatus-jclt
Idu5 Novembris, cujus reliquias Ancharius
in patriam detulit , quse de Mefembrfa fub
Rayncrio Zeno Duce Venetias delata funt .

Pars III.

COnftantinusChrifttaniflimus propterea c6ai>
tra Licinium hoftiliter vadit,^ac primhm*
in Pannonia , fecundo ingenti apparatu bellum^
apud Cibalias inftruentem repentinus oppreflit)
omnique Dardania , Maefia, Micedonia poti-
tus , numerofas Provincias occupavir . Varia
deinde inter eosi>eUa , 8t pax reconciliata, ru/
pcaque eft. Poftremo Licinius navali 6e tecre^
ftri prcelio vi6lus ^d Nicomediam fe fubditt t
Sc contra religionem faeramenti apudCrylbpo-
im captus in Theflalonica Urbe oocifijs eft aa^i
no XIV. Imperii fui . v

ParsIP'.

COnftantinus nunc in Thracia Byfantii Ur-.
bem amplians fuo nomine Conftantinopo-
lim appellavit , & tnmftuUt illo omnes psene^
nobles Romanos, & ordines Senatomm cunt
uxoribus & liberis « qtifle iimiliter Roou novs-
vulgariter nuncupata eft .

Pars r.

ITaque chm poft Achillam apud Alexandriam
AlexandcrSacerdotium fufcepiflet,& Ariumi
ab crrore reducere nonvalerct, abEccIefia ex-
pulit. lile vcro contra eum feditionem excita-
vit. Qpod audiens pius Princeps San<5lam Sy^
nodum CCCXVIII. Parrum aoud Nicaeam By-
thiniaB convocavit , ubi citm ae Fide trEuShirc-:
tur, Imperator ait ad Sacerdotcs; Detu dedit
vobis potefiatem de nobis judicandi ; vos autem
non poteflis ab hominibus judicari . Synnbolum-
que Apoftolorum ibi exaratum eft . Arius quo-
que, Photinus, & Sabcilius Haerctici damoati
iunt . In qua pro Romano Pontifice Vitus , &
Vincentius Piresbytcri, Macarius Hierofolymi-
tanus, Euftachius Antiochenus, Alexander Ale^
xandrinus , Athanafius confiliarius Alexandri «
Paphnurius Epifcopus iEgyprius, Spiridion etiam
Cyprius Epifcopus , & Jacobus cognpmine Sa-
piens Pcrfarum Epifcopus , affuerunt.

Pars VL

SAndbs criam Nicolaus Civis Pathar», &
Mircorum Epifcopus jam f(?nex Coiicilio
intcrfuit. Suis meritis tcrra, martque mirabilis
efFe<aus, moritur, & demum fub Vitale Mi-

chaele

Digitized by

47 A N D R £ ^

'ehaele Primo Duce Venetias corpus ejus dela-
cum eft .

Pars Ftt.

SYlvefter etiam Papa Roma congregavit Con-
Giliuin CCL3DCVII. Epifcoporum, permit
cente Conftantino , & itenim Calliftum , & prx-
aominatos H«eticosdamnavit . Conftituit etiam,
ut nullus Laicus crimen Clerico audeat inferre ;
& ut Corpus Domini non in ferico panno» fed
lineo confecraretur ; 8c nomina dierum Septi
manas in Ferias commutavit .

XIIL

Pars yilL

RExit quoque hic Epifcopus annis
Aquilegienfem Ecdefiam.

CAPITULUM UNDECIMUM.

Pontificatu BmediHi habms partes Xf^ .

BEnedt£his Epifcopus declaratur AnnoDomi-
ni 332. Hic origine Romanus 9 Vir devo
tus , & piis operibus intentus his diebus hanc
Sedem obtinuit .

Pars I.

HElena Mater Conftantini hoc ttmpoce di-
vinitu^ infpirata Hierofdjymam petiit , & j
locumDominicxPaffionis, uln Veneris ere£bum
erat (imulachrum , expurgavit , ubi tres Cruces
inv£nit , quarum una fuit Dominica ^ qu« oran-
ce Machario Epifcopo (ic difcemituryquiata^bu
ejus mortuus iufcitatur , mulier ab egritudine
liberatur. Pneterea clavos invSnit ^partemquo-
rum in galea filii , partem in freno pofuit • Sic-
que adimpletum eft iilud Zacharix : & trit
quod in freno efl fan^um Domino- Ligni qoo
que pars eft in theca Sacerdotali : pars , ut di-
citur, iu ftatua Conftantini . Corpus itaqueHe-
len» ducante PetroZiano Venetias delatum eft.

Pars 11.

ANtonius Monachus^ cujus vitam Athana-
fius AlexandriaB Epifcopus fcripfit» hoc
cempore floruit. Hic mifit Mgyptvaict ad dir
verla Monafteria Apoftolici lenfus Sermones
& Eptftoias VII. quas in Grascam Linguam
translataB funt , quarum prax:ijpua eft ad Arfe-
notas ; per quem Dominus innnita miracula de-
monftravit , & in difcretione fpirituum gratiam
tnagnam habens » tamdem Anno vitas (use 105.
moriens 9 & deofculans fratresfuost in pace
quievit .

Pars IIL

EUfebius Casfareas Palaaftinae Epifcopus in
Scripturis divinis ftudiofiflimus Ecclefiafti-
cam Hiftoriam icripfit ufque ad tempora Con-
ftantini , quam Ruhnus Presbvter Aquilegia de
Graeco tranftulit inLatinum,oc addidit ad obi-
cum ufque Theodofii • Et ipfe gefta Martyrum,
& CathedralesSedes» & plures aliosLibros de-
aotavit •

Pars ir.

Arcus natione Romanus fedit annis duo-
bus, menfibus VUI* diebusXK« Ceifa-

D A N D U L I 4f

vit Epifcopatus diebus XX. Hic conftituit» ut
Epifcopus Oftienfis, qui Papam confecrat, Pal-
lio uteretur . Item ut Symbolum tn Miflaalta
voce cantetur .

Pars r.

POft obitum Helenas, Conftaotia Licinii de-^
reli£U Augufti fratris folatiis utebatur.
Arianus quidam Sacerdos famiiiaris eiFedftus ^
ubi cempus opportunum vidit , fermonem de
Ario oepic alpergere , aflerens contra Arium
invidia commotum Epifcopum , quia apud ple*
bem carus exifteret . Qpo accerfito , Conftanti*

nus ad examen Concilii negium pro«

B duci jubet » ut quidam referunt ; fed alii di-
cunt , quod ab Eufebio Nicomedienfi Epifcopo
Ariano ultimo vitae fuas tempore Conftandinus
rebaptizatus eft . Fdium etiam fuum Crifpum ^
& Uxorem fuam Fadlam occidi fecit . Anno
itaque Imperii fui XXXI. in Urbana Villa Ni-
comedias defuncShis eft , quem Grasci Cata.logo
Sandtorum annumerant, oc ejus Feftum cele^
brant die XXI. meijifis Martii«

Vars FL

COnftantius filius Conftantini Magni , ci^n
Conftantino , 8c Conftante fratribus Anno
Domini CCCXL. fuccefferunt Imperio. Coa-
ftantinus quidem Conftantinopolim , & Orien«
tem ; Conftans in Italia ; Conftantinus ver6 ta
Gallia . Cum quibus & Dalmatius eorum con-
ianguineus ynperavit , & dolo Conftantis occi*
ius eft . Et non mult6 poft tempore Conftanti*
nus , qui regnabat in Gallia « contra partemfra«
tris Conftantis invadit , fimulque impetit fra^
trem armis . Sed incaute bello fe ofFerens, dum
cupit occidere • juxta Aquilcjam a Ducibus
Conftantis eft interetntu^ , Imperiique fui por«
tionem Conftans obtinuit.

Pif ri FIL

JUIius natione Romanus fqdit annis XL niefi»
fibus II. diebus VIII. Ceflavit Epifcppatus
diebiis XV. Hic multas tribulatioaes fubfti«
nuitf & decem menfes in exilio fuit , fepultus
eft in via Aurelia .

Pars FIIL

AThanafius itaque vir fpeiSbibilisapudLaodi-
ciam Syria9 turbis adftaatibus difputavic
cum Ario . Probus autem vir quidam t Impera-
toris jufiii, arbiter ftetit, ubi nttor Fidei ad pu-
rum dilcuflus eft . Indurata tamen Arii mente
in errore permanens , cum Eufebio Epifcopo
Conftantium eadem foece pollutum inducunt »
ut apud Conftantinopolim Concilium congrege-
tur . Qpo adunato Arius ad Ecclefiam pergenst
Epifcoporum , 8c Pradatorum ftequentia confti-

Ktus» neceflitatis camd ad publicum declinans
:um f emifit vifcera . Qpo nunciato in Eccle-«
fia» Eufebius plenus confufione receflic.

Pars IX.

SEcundo igitur Anno Conftantii , dum Atha-
nafius jam Alexandrias fadlus fuiflet Epiico-
pus , impietas Ariana ejufdem Imperatoris fulta
prasfidto in Catholicos dcfaBvit» & Athanafium
de libidine falso diffamatum apud Tyrum ad
Concilium ducunt , 6c ejus purgatione non ad-

mifla.

Digitized by

49 C H R O

mifla^ clamor omnium repeate aKollitury Atha-
'miium efTe Magum , (attoque impetu fuis eum
dilcerpere manibus parabant . Sed ereptus a
praKliCh) Concilio condemnatus eft 9 qui in
Orieotali Imperio non tutus in Occidentem ve-
nit» & annis VIL continuis in lacu ciilemas ita
latuit , ut numquam Solem videret . Ibiqqe
compofuit Quicumqui vult falvus eJTe ; & ab
Ancilla cognicus Dei fpiritu ad Coaftautem ac-
ceffit , & benigne ab eo receptus cum literis
fuis fecurus in Alexandriam rediit . Sed mortuo
Conftanteiterum a ConflantiopeUitur, &Geor-
gius Arianus fubilituitur .

Pars X.

SApor nunc Rex Perfarum duram in Chri-
ftianos perfecutionem commovit y fub quo
fcribit Sozomenus fexdecim cpronatos mart^-
rio* Adversiis quem Conftans dimicans vario
eventu novem vici|?ps bellavit, & noviffime in-
difcrete congrefsus fugit . Hic coniulte aliquan-
do regnavit , Sicambnos manfuefecit ; fed ava-
rus eiieiSlus, militibus intolerabilis , Magnentii
dolo in Oppido Elevali juxta Hifpanias occiius
eft. Magnentius autem juxta Auguftodunum
ufurpavit Imperium. Tunc & in Illycico Ve-
trianonem fenem milites Imperatprem creave-
runt . Qjai metu Condantii abjecit Imperium •
Conftantius autem p^ftea contra Magnemium
ivic , qui Africam , Galliam , Hifpaniamque oc-
cupaverat , & eum vicit ; 8c fupemtus fe ipfum
apud Lugdunum occidit . Et Decentius frater
ejus » quem in Gailia creaverat Qefarem , Se-
nonis laqueo fe fufpendit ; & Conftantius folus
imperavit . Et illico Gailum fiiium Patrui Or-
farem fecit , qui Judaeos oppreffit y & multos
Nobiles Antiochids interfccit , fed demum a
Conftantio propter invidiam in lifaria occifusefl;
& fimiliter Sylvanus ^ qui in Gallia res novas
moliebatur , ab eo extindlus eO: ; & Juiianus
firater Galli Mediolani Csfar efficitur.

Pars XI.

HOc tempore Paulus Conftantinopolitanus
Epifcopus in Catufia Cappadocias a Con-
Aantio relegatus, (Irauguiatus eu VII. Idus ]u-
nii .

Pars XII.

ANdrea Apoftoli corpus , Luca Evangeliftag
olfa, & Timothei difcipuli Pauli Conftan-
tin( polim transferuntur . Eodem tempore Ca
cholicis in fine Pfalmorum addentibus Glaria
Patri , & Ftlio , & Spiritui San£io , Ariani di-
cebant Gloria Patri per Ftlium , minorem Pa
tre Fiiium fignificare volentes.

Pars Xir.

NUnc etiam Leontius , Flavianus , & Dio-
dorus primi in duas partes choros pfal-
entium diviferunt .

Pars Xr.

PRa^it itaque hic Eptfcopus in p):^di(Sla fede
annis XX. completis .

N I C O N-

CAPITULUM DUODECIMUM.

De Pomificatu Fortunatiani habens
partes XX.

FOrtunatianus Epifcopus inthronizatur Anno
DomiBi353. Hic ex Africanis ortus paren-
tibus , & in Foro-]ulio astate & fcientia prove-
iS^us, imperante Conftantio, hanc tenuit Eccle-
(iam , qui , ut ait Hieronymus in Libro de Vlr
ris IlluftribiB , in Evangelia titulis ordinatis
brevi fermone & ruftico confcripfic Conuneh*
tarios •

Pars I.

Llberius natione Romanus fedit annis XVT.
menfibus IV. diebus III. Ceflavit Epifco-
patus diebus XXV. Ciim itaque Conftantius
folus Imperio poiiretur , Occidentales Epifco-
pos per deceptionem ad confenfum Arians Im^
refis cogere aggreditur .

Pars II.

OB hoc apud Mediolanum Concilium E{n-
fcoporum convocatur, ubi Dionyfius Epi-
fcopus loci,& Eufebius Vercellenfis, Paulinus,
& alii duo dolum ine^fe negotio proclamantes ,
alferentefque , quod fubfcriptio m Athanafium
ad deftruiftionem Fidei ordmatur , in exilium
trufi funt . His etiam Hilarius Epifcopus Pi6la*
vienfis jungitur , ceteris vel ignorantibus , vtf
Qon credentibus dolum .

Pars IIL

ANtediiSiis igitur de medio fublatis Conci-
lium apud Ariminum congregatur , ibi-
que proponitur quid magis colere volunt 9
Chriftum , aut Omufion , illis quid Omufioa
fignificaret ignorantibus , per faftidium quo-
rumdam in execrationem fermo dedudlus
eft ; Chriftum fe credere , non Omufion , coa-
firmant, ac Omufion quafi a Scripturis alicnum
auferri de Fidei expofitione decernunt . Sic multi
ignoranter contra NicaenumConcilium veniuut»
communionemque fuim hsereticorum focietate
commaculant . Itaoue Ecclefia dum alius alium
perfequ tur, non ao alienis , fed a propriis de-
vallatur . Huic Concilio Vir Catholicus Gau-
dentius Ariminenfis Epifcopus interfuit * qui
multitudini refiftere nequiens, denique martyriji
palmam pro Fide fufcepit .

Pars ir.

Llberlus igitur Papa in exilium profe6luru5 ,
poftquam Sedem annis feptem tcnuiTet ^
Concilium XLVIII. Epifcoporum convocavit »
& Felicem ordinavit in locum fuum ; & Libe-
rius julTu Conftantii in Urbem Verriae ThefTali»
in exilium profedfcus eft . Qjlio lempore joan-
nes Patricius vifionem habens , ut Ecclefiam
Beatas Marias Virginis dedicaret ubi mane no-
vas nives cecidifle profpexerit , Ecclefiam San-
(Sbs Marias Maiori<; in Roma conftruxit , & ia
hujus fadli memoria Feftum S. Marias Nivis
fingulis annis conftitutum eft celebrari «

Pars y.

FEHx itque fubrogitus in Concilio invenit
Urfacium, & Valentem coafentientes Coor

ftad. '

Digitized by

jx A N D H E M

fiantiOft & damnayit cos : Illx vero rogavcrunt
Conftantium, ut redueeret Liberium, qui toedio
motus exilii fa(Stus Arianus Romamquafi vicStor
intravit . Et depofitus eft Felix , & ab bsereti-
€is denique iacmone capitis martyrizatus eft.

ParsVI.

ANno quippe decimo fu® Sedis Liberius re-
verfus voluit more Arianorum baptizari ;
fcd tamen Romae pingitur fine corona quem
Eufebius Presbyter Romas ccepit Liberium de-
clarare haeretiQum : propter quod in ergaftulo
quatuor pedum poft leptem menfes obiit .

Pars riL

T[ Stis quoque diebus haerefis Arianaj fe<5la tri-
X formis apparuit, dumEunomius& Arii com-
plices , & Macedonius Epifcopus Conftantino-
politanus diverfa fentirent. Propterea Conftan-
tius iterum apudNic«amConcilium congregari
jubet ; fed Urbe ex terrsemotu concuffa , Conci-
lium apud Seleuciam Ifaurias translatum eft •

Porj yilL

VldVQrinus Rhetor , & Donatus Grammati-
cus prasceptor Hieronymi nunc Roma;
infignes habentur.

Pars IX.

JUlianus itaque faftus Caefar Gallos mira ce-
leritate apud Rhenum fuperavit , & militi-
bus fuis gratus ab eis appellatur Auguftus ,

?uo nomine tumens, fpreto Conftantio, Italiam
llyriumque pervafit . Q.uod audiens Conftan-
tius , inftrudlione belli Parthici dereli6la , con-
tra eum veniens , nimia cogitatione diftradlus,
completis in fuo Imperio XXIV. annis, inter
Ciliciam , & Cappadociam apoplexia extindlus
eft ,

Pars X.

JUlianusImperium fumGt An.Dom.CCCLXIV.
Hic CLim adolr{cens effet , & Chriftianus, in
literatura, &el quentiaprofedt, ita ut fama
per populum volitaret , quod Romanam Rem- j
publicam regere p: ffet : propter quod noluit
Conrtantius eum Romas effe , fed mijStNicome-l
xiiam , prohibens ne cum Libanio^obhifta con-
veniret . Julianus tamen libris iUius\ utebar ur .
Pervenit quoque ad eum Maximus Philofophus
Ephefius, fama ejus attradtus, quem poftea Va-
lentinianus quafi Magum fecit occidi . Hic Im-
perii cupidinem animo ejus immifit : quod Im-
peratorem non latuit ; fed Julianus , ut fufpi-
cionem tolleret , in Monachum tonfus eft . Eu-
febia autem Uxor Conftantii vix perfuafit ei ,
ut non occideretur , fed ad philofophandum
mitteretur Athenas , evocaiufaue ab Athenis
Mediolani facShjs eft Caefar a ConUantio , accepta
Couftantia Sorore ejus, velUxoris, inconjugem,
Pofteaque in Gallia fumta vidlorid Imperium
obtinuit • ^

Pars XI.

Hlc volens placere hominibus CathoHcii ,
omnes ab exiliis revocavit , & Paganis li-
centiam dedit Idolis immolandi ; Tamdem in
impietate proficiens Diis immolans immolato

D A N D U L I

A fanguine noftrum Baptifma faciebat afpcrgi f
cun(5lofque cibos venaies .

Pars XIL

JOannes &PauIus fratres nolentesldolis inmia»
larc , juffu Juliani a Terentiano decollati
funt , & in fovea intra domum eorum repo-
fiti , divulgaturque ipfos in exilium fore mifios.

Pars XIIL

DOnatus fimiliter Epifcopus Aretinus fub
Quadraciano pro ChriftiFide capite mu-
tilatus eft.

Pars Xir.

IN Sebafte fepulchrum SancSliJoannis Baptiftae
aperuerunt , & ofla igni tradiderunt , puU
verem difperferunt . Sed Dei providentia qui-
dam ex Hierofolymis Monachi , qui offa colli-
gentibus fe mifcuerunt , & magnam partem col-
legerunt , & ad Patrem fuum Phil.ppum detu-
lerunt, qui eaAthanafio mifiii, quse Theophilus
Alexandri» Epifcopus in Templo Serapis a for-
dibus purgato , & in honorem Beati Joannis
confecrato collocavit, cujus fanfti manus poftea
Venetias deduila , fub Ordelapho Phaledra
Duce noviter inventa eft .

Pars Xr.

COncilium hoc tempore Alexandrias celebra-
tum eft , in quo Athanafius Epilcopus ,
Eulebius Vercellenns , & Hofius Cordubenfis
inter ceteros afTuerunt, ubi Patrem, & Filium,
& Spiritum San6lum Trinitatem nuncupaverunt.
Lucifer vero in Sardiniam reverfus , contraria
fentiens , mortuus eft , a quo Luciferianorun»
Hasrefis fumfit exordium .

Pars XFI.

JUlianus itaque de Parthis \\6kot rediens, in
Perfas profeitus , dolo cujufdam transfugaa
in deferta perduc^us, cbm vi fitis , & ardore
Solis , atque infuper labore arenarum confedlus
periret exercitus , Imperacor tanto rerum peri-
culo anxius , dum vafta per deferta incautiiis
evagatur, ab obvio quodam hoftium equite con-
tho idlus interiit, dum imperaffet anno L men-
fibus VIII.

Pars XriL

JOvianusAnno Domini CCCLXVI. dum XXX.
annorum elfcr, Imperium obtinuit. Hic ge-
nitus Patre Varoniano incola Agri Vigido-
nenfis Provincise Pannoniaj , erat vir fortis , &
nobilis, & illo tempore millenarius, quo Julia-
nus propofuit Legem militibus , ut vel facrifi-
carent , vel militia cederent . Ceffit ille , Idolis
immolare negans , fciens graviora efle Dei judi-
cia , & meliora promifla Neceflitate tamen
Perfici belli Julianus eum reaffumfit. Ciim au-
tem mortuo Julianoamilitibus violenter ad Im-
perium traheretur , dixit , le nolle Paganis im-
perare hominibus , cbm ipfe Chriftianus exifte-
ret . Ctimque vox omnium communiter procla-
m^rc nt fe Chriftianos fore , fufcepit Imperium.
Jovianus itaque Imperator faiSlus cogicabat de
communi falute , & quomodo poflet de medio
hoftium exercitum illaefum deducere i fed ciim

loci

Digitized by

SJ C H R O

loa militia captus, & ab hollibus cir cumfeptus
iiullara evadendi facultatcm haberet , cum eis
pacem compofuit, & Oppidum Nifibise, & par-
temMefopotamiaSuperioris ilUs conceffit. Inde
ad IUyricum rediens per Galatiam itcr agit , &
chm iA cubiculum quoddani aovuih fe !c cuba-
tum recepilfei, calore prunarum, & nidorc pa-
rietum nuper calce linitorum odUvo meafe Im-
perii fui fufTocatus eft . ^

Pars Xnil.

GEminianus Epifcopus Mutincnfis hoc tem-
pcre viguii , & fuis meritis Sandkorum
Confeubrum numero aggregatus eft.

Pars XIX.

VAIentinianus apud Nicaam Anno Domini
CCCLX VII. confenfu militum Imperatof
creatus fratrem fuum Valentem Imperii confor-
tcm fufcepit. Hic ex Pannonia Cibaleofi ortus,
cbm Chriflianus eflet , fub Juliano immolare
nuens , militiam dimifit , qui Saxones Franco-
rum terminos invadentes fuperavit .

Pars XX.

LJUjus itaque Aquilejenfis Epifcopi memo-
riam deteftatur Hieronymus dicens: For-
tunatianus Eptfcopus y licet in Evangelia Cam-
mentartos fcripferit j in hoc tamen deteflabilis
habetur^ quod Liberium Romana Urbis Epifco-
pum pro Fide ad exilium pergentem primus fo-
lidtavit j fregit^ ^ in fubfcriptianem bare-
feos compulit. Prafuit quoque huic Ecclefiae
annis XV. -

CAPITULUM DECIMUMTERTIUM.

De Pantificatu Valeriani habens
partes XXFII.

VAlerianus Epifcopatum accepit Anno Do-
mini CCCLXVIII. Hic riatione Gailicus
Vir Orthodoxus fcientia & vita clariffimus, fub
Catholico Principe Epifcopus &6lus , fua do-
€tt\m & exemplo Arianara perfidiam fugavit ,
& fibi fubditum Populum in agnitionem Fidei

!>ura5 non foliim induxit , fed in perfevcrantia
blidavit, Chromaiiumquc Hifpanum Pre byie-
rum , & Eufebium illius fratrem Diaconum, 6c
Jovinum Archidiaconum conftituit , de quibus
Rufinus contra Hieronymum de fe loquens ait :
Signaculum Ftdei confequutus fum per SanSios
Viros Chromatium^ ^ovinum , & Eufebium op^
timos^ & probatifjtmos in Eccleftis Dei Epifco-
fos ; quorum alter tunc Presbyter Beat£ memo-
ria f^aleriani^ alter Archidiaconus^ alter Dia-
conus , fimulque Pater & Do6ior Symboli fuit .
Dicit etiam Sicardus Epifcopus , qu6d Aqui-
lejenfes Clerici hoc tempore quafi Chorus San-
ftorum habebantur .

Pars L

DAmafus natione Hifpanus fedit annis
XXVIII. menfibus II. diebus XXV. Cef-
iavit Epifcopatus diebus XXI. Cum Damafo
de Pontificatu contendebat Urfinus; fed fadbo
ConciHo Sa erdotum plurima multitudo Dama-
fum praeelegit, & Urfiuum Neapoli Epifcopum
ftatuit . Hic multa Corpora Sanftorum requifi-
vit , quorum tumbas verfibus exornavit . Accu*
'lom. XIL

N I C O N. 34

^ fatus de adukerio faila Synodo purgatus eft i
XLI y. Epifcopis , qui etiam damnaverunt Con-
cordium, & CaUiatum Diaconos accufatores.
Hic rogatu Hieronymi inftituit in finc Pfalmo-
rum cantari Gloria Papri, & FiltOy &c. Cho-
nimque ia duas partes divifit, quae Pfalmos al-
ternatim cantarent.

Pars IL

A Nno Tcrtio Impcrii Vulentiniani Frater eji»
Valens per Uxorem cjus Aiianus cfficitur,
& ab Eudoxio Epifcopo Arianorum Conftanti-
nopolitano baptizatus juramentum fecit, ut in
ea Se<^ maneret.

B .. .

ParsIIL

EOdem Anno Gratianus Vaientiniani natus
ex Uxorc Severa Ambianis confors Impe-
rii fadhis cft . ^

Pars ir.

APud Conftantinopolim tanci ponderis gran-
do cecidit, ut homines interficerct. Apud
Atrabatas lana de Coslo cum pluvia cecidit.

Pars r.

Q A Mbrofius poft Auxentii feram mortem, cJim
eflet Cathecumenus , ad Epifcopaium Me-
diolani multipliciter poftulatus , fugiens a Va-
lentiniano legitur audivifle : Noli timere , quia
Deusj qui elegtt te , ipfe te adjuvabit^ dr ego
adiutor ^ iir defenfor tuus femper exiflam. Poft
hxc confecratur Epifcopus , & omnis tunc Ita-
lia ad Fidcm convertitur .

Pars n.

APoIIinaris Laodicenfis Epifcopus in Syria
dogmatizavit , Chriftum carnem fine ani-
ma fumfifte , & Deitatem vitam corpori prsfti-
tifie : quaB hserefis in Synodo congregata Roms
D damnata eft; & fimiliter^ Arinoincnfis Svnodu^
reprobatur, & Nicaena comprobatur, oc qtias
gefta funt, Damafus, Ambrofius, & Valeria-
nus , & ceteri Epifcopi in Roma collefti, fcri-
pferunt Epifcopis perlllyricum conftitutis, ficut
in Hiftoria Tripartita legitur .

Parsril.

BAfilius codem tempore Caefaricnfis Epifco-
pus Cappadociae clarus habitus eft. Fuc-
runt autem huic duoFratres, Gregorius Epi-
fcopus Nvlfcnus, & Petrus, quorum alter ia
ver Do dcK^rinaB » alter in operibus fratrem exas-
quabat .

^ ParsVIIL

GRegorius Nazianzenu'? ordinatusEpifcopus v
turbinemHaereticorumfidelitcr tulit; red-
dita autem pace Conftantinopolim adEcclefiam
docendam venire exoratus, advenit, ubi brevi
tempore in extirpandis erroribus profecit. De-
inde ad Sedem luam rcdiens fcripfit Apologe-
ticum dilfenfionis Cux , & reditus caufas allc-
gans •

E Pars

Digitized by

ANDREiE DANDULI

Pars IX.

GUUiIas Epifcopus Gothorum literas Gothi-
cas invenit , quas Toletanas didh^ funt »
quibus Schpturas divinas in fuum idioma con«
vertit .

?arf X.

EOdem teropore PAtresMonachorum vica &
antiquitate Macharius, Ifidorus^Heraclidas^
& Paulus, Antonii difcipuli, pcfr iEgyptum ,
8( maxime in Nitriae partibus habebantur; ma-
gnis etiam miraculis corufcabam . Fuerunt etiam
hoc tempore multi alii Epifcopi , & Heremitas
meritis & miraculis notabiles .

Pars XI.

VAlentinianus autem, poftquam Saxones,
gentem periculofam Romanis finibus ,
eruptionem magnam olim meditantes , in ipfis
Francorum finibus oppreffit , Burgundionum quo-
que novorum hoAium plufqu^m LXXX, milha
Vicit, qui non multo poft tempore Chriftiani
eSQAi lunt . Demum cum bellum contra Sar-
matas Pannoniam devaftantes paraffet , apud
Bugionem completis annis XI. in fuo Imperio
fubita fanguinis eruptione moritur.

Vars XII.

VAlens itaquc regnavit cum Gratiano , &
Valentiniano Fratre ex Juftina AnnoDo-
mini CCCLXXVIII. Nam Severa Valentiniani
magni Conjjugc laudante pulchritudinem cujuf-
dam virginisjuftinaa^Princeps accenfus, nolens
Severam abjicere , publicam tuIitLegem, ut li-
ceret cuique duas habcre Uxores , & fic etiam
Juftinam accepit . De hoc Valentinianus junior
natps eft , pneter Gratam , Juftam , & Gallam .

?ars XIII.

VAIcns Orientem gubcrnans legeni dedit ,
ut Monachi militarent , 8c comradidlores
c«di juffit , atque interfici . Ideo multi Mona-
eht per i£gyptum contemnentes mandatum
ejus , Martyno coronati funt .

Pars XIV.

HIc etiam Dasmonem confuluit , quJs poft
cum imperaret , qui fibi oftendit quatuor
K(eras T. E. O. D. Muhos propierea , quorum
libmina his literis (cribebaniur, occidi juffit, in-
fcr quos Theodofius PatcrTheodofii poftealm-
peratoris, qui M uros oppreflerat, & Baptifmi
gratiam apud Carthaginem confecutus fuerat .

Pars XV.

HOc tempbre orta controverfil inter Frigi-
dcrium, & Athenaricum, Aihenaricus
dim effet debilior , a Valente auxilio impetra-
to, adverfarium fuperavit, poftulanfque •fieri
Ghriftianus ab Ariano Imperatore , Arianos re-
cepit Epifcopos, & Gothi proinde Catholicos
diutiiis afflixerunt , inter quos Nicetas natione
Gothus a Theophilo, & Gulfila eorum Catho-
licis Epifcopis de Fide inftruftus apud Iftrum
amnem martyrizatus eft , cujus Corpus Maria-
nus in Mopmeftiam Urbem Cilicias tranftulit ,

^ quod poftea Venctias in Ecclefia San(2i Nico-
lai dc Dorfo duro dcdu(5bim eft •

ParsXVL

VAIcns igitur AnnoXIV. dc Antiochia cxire
compulfus, fera poenitentia Catholicos cxi-^
liis revQcat . Tunc in Thracia flebile bellumi
commiftlim cft, in quo Romans Legiones ufque
ad intemecionem cxfx fiint a Scythis , hoc efl:
kGothis, Ypogothis, Gepidis , & Vandalis.
Valens autem fagitta faucius f«pe de equo ca-
dens, ad vilcm cafam juxtaAndrinopoIimThra-
cix dcponatus , a Barbaris in ea fuccenfus eft
anno ejus XV. Nepotum vero IV.

Pars XVIL

GRatianus poft obitum Valentis cum Va-
lentiniano Fratre tenuerunt Imperium
Anno Domini CCCLXXXIL quibus ciim mor-
tuo Valente Gothi Conftantinopolim veniffent,
Dominica Valentis relidla ab eis Urbem defen-
fam reftituit . Hic volens Reipublic« fubvcnire,
Theodofium. Hifpanum virum fprtem & rdi-
giofum, purpura apud Sirmium induit, & Orien-
tis Imperatorem conftituit . Chmque potiretur
Imperip , & apud Theffalonicam asgritudinem
incurr^et, ab Anatolio Orthodoxo Epifcopo
lo i baptizatus cft, licet k ProgenitoribusChrh-
ftianum do^a , & Fidem Nicasni Concilii fc-
qucretur . Tunc itaque legem tiiht , omnes Po-
pulos iri ea Religione venari, quamPetrusApo-
ftolus Romanis exhibuit , qugm & Damafum
Papam fequi claret ; reliquos vcro hasrcticos 8e
infames forc decrevit .

Pars XVIIL

HIc etiam omncm fuam fiduciam ad opem
Chrifti conferens, Hunnos, Alanos, Go-
thofque incundlanter aggreffus vicit , & cum
Athalarico Regc Gothorum foedus iniit • Atha-
laricus ergo Conftaatinopolim veniens , &
dens magnaUa Imperatoris, & Urbis, ait : Im-
perator eft Deus terrenus ; ciimque in Urbe na-
j tura8 conceflerit , Theodofius eum dignas tradi-
I dit SepuIturaB ; unde Goihi benignitatem Theo-
I dofii confiderantes » fe Romano dederunt Impe-
I rio . Parthi quoque ceterasque barbara9 nationes
Ipritis initnica9, ultro Legatos ad Theodofium
j miferunt » & ci^m eo foedus inierunt .

Pars XIX.

• XJIcronymus natus cx Patrc Eufebio in Oppi-
I do Stridonis , quod confinium Pannoniae &
\ Dalmatias tenet , Romas puer baptizatus literis
iLatinis, Grascis, & Hebraicis eruditus, Mona-
I chorum vitam , & habitum diu tenuit . Anno-
rum itaque XXXIX. Romanaa Ecclefias Cardi-
nalis Presbytcr ordinatus , dum quorumdam
Clericorum lafciviam increparet , propter illo-
rum infidias ad Gregorium Nazianzenum Con-
ftantinopolitanum Epifcopum profedlus eft , a
quo fa.ras Literas plenitis didicit ; & poft ad
hcremum properavit ; tamderoque Bethleem
reverfus, annisquinquagintamenfibus (ex trans-
lationi, 8c expUnationi Sacras Scripturas operam
dcdit .

Pars

Digitized by

C H & O N

fJk «dam Chromatio , Jovino , & Eufebid
■ Clericis Aquilegienfis Ec^leiis utilcm &
moralem rcrip(ic Epiitolam , coog^dciis 4e ex-
puUione hanrefis ArianaB de con^nibus eorum
r^defisB faAa» & Yfil^riam Epifcopi inddlriajn
circa hoc plurimum recommendat.

Pari XXI.

TJh diebus ]uftina Valentiniani Mater contra
^ Catholicos execrabiii odiodelTamt, rapien-
ttque Ambrofium de Ecclefia t & ia Exilium
perducenti munera promifit .

rars XXII. ^

CUper Francos hoc tempore regnavit Marco-
<3 mirus Priami filius , & Samio filius Ante-
noris , quorum Ducatu Franci Sicambriam
egreifi coniederunt circa Rhenum in Oppidis
Germania , nec multo poil Qptntioum , & He-
raclium Duces Romanorum cum onanibus pa»ne
fuis juxta Treverim deieverunt^ . :

Pars XXIII.

MAximus quidam Conilantini Magnt Con-
fanguineus interea partem Imperii fibi
competere calumniabacur . Qpi .chm Britanois
{a^us fuifiet Rex , coepit fuperbtre , ^ comra:
flQmanum Imperium tyrannidem exercere.

Fars XXIV.

ANno Gratiani VI. fecunda univerfalisSyno-
dus CL. Patrum Conilaiitipppoli coogre-
tur jul>ence Theodofio, & aoauente Damafo
'apa , qua& Macedonium ConfitantinopoUianum
Epifcopum negantem , Spiri:um Sai^^m ciTe
peum , condemnavit . Ibique decretum cil , ut
Conilantinopolitanus tamquam novaB Roma
Epifcopus poil Romanum Epifcopum habcat
Privilegium . Subfequenter fuo hoe Valeriano
Epifcopo Aquilejenfe ex dccretp Imperatorum
ad removendas aitercaciones , ficut teilatur
Beatus Ambrofius,.& in Hiiloria Tripartita le-
gitur , omnium fere Occidentalium Epifcopo-
rum Conciliirni » prafent^ Damafo" Papa i in
«Aquiicgia congregatum eft , ita ut^emo dc6f-
fet voicns, nemo cogeretur invitus. Nec in
tanta multitudine Epiicoporum ulli de Msreti-
cis Epifcopis funt reperti , nifi Paliadius, &
Secundianus. Juiianus vero, & Valens. ^uAo-
res Schifmatis . ciim prope ciTent , declinavere
Concilium • Dicetxint namque , Deum Patrem
folum Omnipotentem , & Majorem Fiiio, fe-
quentes Arium. Q.uorum doema cum itais Au-
dtoribus Sanfta Synodus condemnavlt , & qux
geila erant, per luos Lcgatos & Litcras ^ quas
lcripfic B?atus Ambrofius, Imperatori indicavit,
& Orientales Epifcopos » ut ad CondUum Ro-
mx ceiebrandum ^ccederent , pionuit . -

Fars XXV.

PRifcillianos in Hifpapia Epfcopus Perfonas
San<5>« Trinitatis coniundens , ajebat , Pa-
trem eife, qui Filius, & Spiritus Sanftus , no-
vam propterea fedbam Hjereticorum inilituit .
0.0« haercfis inConcilio congregatoRoma cum
Timotheo dilcipulo Apollinaris Haerctici con-
Tom. XII.

r c o M. rjj

demnata eil. Huic quoque Coocilio Orientaks
Epifcopi excuiiuorias icripferunt Epiilolas ,
quare ad Concilium aoo vcnerant , & per Lc-
gatos fuos Cyriacom, Eufcbium, & Pr.lciamifii
Epifcopos Fidcm Orthodoxam, quam tenehant,
declaraverunt , 8c eis quae in Conciiio geila
crant, Damafus denotavit . In Gaiiia quoque m
SynodoBurdcfl[eianfiPriiciilianus a SandtoMarr
tioo & aliis Hsreticus judicatus eil.

XX VI.

GRatianus iraquc chm videret fibi hoihjs in
Galiiis imminere, frctus Chriili potentia;
impari numero fe in hoftem dedit , quos in^
crcdibili ielicitatc confiregit. Sed Maximus jam
in Britaania Imperator eflS^iShjs contra Gratia^
Bum. vcnit , quena conflidlum , & apud Lugdu-
num captum occidit-, & Valentinianum Augu^
ftum dc Italia cxpuiit, & Vi6torcm filium Re-
gni fui confortem fecit . '

Fars XXVII.

VAlerianus itaque Epifcopus Aqutlegis, dum
fui$ meritis, &^xen[mlis Clerum , & Po*.
pulum fibi fubdttum amtiflet » & Deo accepUN
biiein reddidiiTct, finitis in fcde fua annisXIX.
obdormiyit in Domino .

CAPITULUM DECIMUMQPARTUM. .1

, Dt Pcntificafu Chromatii iabens partes ■. j
XXXIV.

/^HromatiuaEpifcopiis Aqailegias confecRUXff
V-l Anno Domini CCCLXXXVIII. Hic HiS
panus genere a Valeriano Prsedeceflbre Diaco4i
nus,. poftea Presbyter ocdinatus , Catholicifqdb
difii^nis enidttus, coilautiarionc Cleri & Po»
puit hanc fedem obtinuit , liabuit quoqiic fi-fti
trem Eufebium nominePoBtificaliprgBditum di»
gnitatc ; meritis &.doSrina fibi etiam non im^
parem. Qjio infuper.tempore Juiianusy & Nt^
peas hujus Ecclefiz Diaconi, & Grifogonus Mo*
nachus , & Pauiits fenex Concordia Hecemiti*^
ca.m ducens vitam , viri venerabiies vtgerunt i
QMibu9. Beaous Hieronvmus famiiiaritate con-
jun^ . exhortatorias |dures fegregatim fcripfie
Epiftolaf. . ^

?ars I.

THcomftus Fidei pugil , cxpulfus cum difci*
puhs fuis Urk), Albano, Traba , 8c Tra-
bata peregrinans , Urfus in Auguila, Rhctia
& Albanus Maguntiae, marcyrizati funt . Thi o-
niftus vero cum rcUquis itK Altino Urbe Veae^
tisi venientes ab Arianis fuper pontem marmo«
reum » tranfmeanties ramum Siieris , decpUati
funt^ quorum corpora fub Primogenio Patriar-
cha Paulus Epifcopus in Torceiio deduxit ; ied
alidua pars in Monailerio San<% Laurentii Dior-
ceiis Cafteilans nunc requiefcit .

Pars 11. ' ^

IJEUodorus Altuienfis Ecclefis oupc fadb»
" Epiicopus, oxpulsa ArianS perfidi4 , Cle-
rum & fidciem Populum Dcq acquifivit , &
cundla quas gercliat , huic Beato Chromatio
infinuabat . Ad quorum preces , fumtibus pro
notario milfis, Hieror.ymus plures iibros veteris
Tcftamenti in Latinum vcrtit eloquium . Et hic
E 2 fua-

Digitized by

GotD

ANDREiE DANDULI

1f9

fuafiooc Hiirofifytoi Hienrf^ iens in hcremo
.illo diu itetic» & .diwiiis iletiflet, nifi quia Po-

Sulo de reditu iUo fidem: dederat ; & rediens
aodti ApoftoU ]acobt bracbium fecum detuiir,
.& honorificc receptus plurcs poftea exhortato-
rias epiftolas de renunciaiido fecido a Hierony<
iTnofiucepit.

Pars III.

THeodofius igitur , mortuo Gratiano 9 inter
hsBC Impcnum tenens , non immemor be-
ineficiotum Graciani ^ in viQdidVam ejus totius
X^rientis viribus infurrexit , & a Cooftantinopo-
litana Urbe progrediens * reliquit ibi Arcadium
£lium fiium Imperatorem . Deinde ciun Thef-
ialonicam pervenifTet^ invSnit Valentiniani Du<
CGS in maxima triftitia conftitutos , quia Maxt
mum Tyrannum necefiitatis causi jam furcepe-
rant . Et dum inde ad Icaliam properarec, Va-
lentinianus ei occurric , quem paceraa piecace
fufcepic , & fe fe advershs Tyrannum apparacu
quidem minor 9 fola aucem nde major , expo-
fuic. Nam chm in Aquilegia Maximo confe-
deme Andragacius Princeps exercicus ejus lar-
giflimis milicum copiis Alpium 6c fluminum
aditus occupavidec 9 & judicio Dei de navali
expeditione incaucum hoftem prasventre , &
obruere parac , fponce eadem caftra deferuit ;
& ita Theodofius nemine repugnance vacuas
hoflilHJs.tranfmeavit Alpes , atque Aquilegiam
improvifus adveniens ^ Maximum cepit , 8c oc-
cidtt . Andragatius ver6 Comes , Maximi nece
comperca » prascipitem fefe navi in undas de
dic, & fufFocacus eft. Theodofius cum filio fuo
parvulo Honorio Romam v£nic, & Rempifbll^
cam ordinavit, & Imperium Occidencis VaCten
tiniano leliquens 9 Conftantinapolim rediit .
Tunc Valantinianus recepci Italia, poricus Im-
peho eil , qtii a Macre corrupcus Ambirofium
m exilium micci juflit . Scd tanta fuit perfeve^
rantia Eidelium , ut vitam amictere malieiit .
Detnde Valencinianos in Galiiam tranfiit ^ ibi-
que Vidborem filium Maximi^ quem Imperato*
rem reUquerat , interfecit • Chmque tranquilla
videretuf Refpublica, apud Viennam dolo Ar-^
bogafti Comitis fui ftrangulatus eft ; 8c ut vo-
luntariam morteih fibi co ifcivifle putaretur, la-
queo {ufpenfus eft. Arbogaftus autem Eugc-
nium Tyrannum mox Imperatorem creare au^*
fus eft.

?ars ir.

Slricius natione Romanus fedit annisXV.men-*
fibus VI. diebusXXV- Ceflavit Epifcopatus
diebus XX. Hic conftituit ^ ut Monachi poflent
ad Ordtnes promoveri , erant enim Laici , five
Converfi. Item conftituit, Haereticum poenitert-
tem per impofitionem manusSacerdotalisabEc*
clefia recipiendum«

AMbrofius ritum canendi Antipbonas in Ec-
clefia primus apud Latinos tranftulit Gras-
cis , apud quos fic conftitutum erat ab Ignatio ,
qui in ccelo raptus audivit , quomodo An^eli
per Anctphonarum repetitionemSaniSbsTrinrtati
tiymnos canebant . Item Ambrofius poft Hila-
rium Pidlavienrem phmus in Ecclefia Hymngs
canendos compoluit.

Fars P7.

SAn^^orumGervafii & ProtafiiMartyrum cdr-
pora anno fecundo Theodofii McdioUni ab
Ambrofio reperta fimt .

ParsFII.

EOdem Anno Juftina Valentiniani Mater hs^
refis infedla Arianas In Ambrofium , & io
omnes Ecclefias divcrfa genera injuriarum con-
gerit . ^ ^ T

ParsPlII.

MArtinus SabariaB Pannoniorum Oppido
oriundus , & in Ticino aUtus , poftea
Turonenfis Epifcopus facSlus » hoc tcmporc in-
fignis habetur.

Pars IX.

AGnes Virgo clariflima genere nobilis XIIL
«tatis fuas anno mortem perdtdit, & viuim
invSnit » quia folhin vitas dilexic au<Slorem •

Pars X.

SAndbs }oanoes Chryfoftomus hoc tempore
floruit , qui primo fuit Presbytor Antioche-
nus , poftea yero fa(Slus Conftantinopolitanui
Archiepifcopus > cognomento Chryfoftomus •
do6lrinas fama clariflimus , cu}u$ gefta oiaximi
Tripartita Hiftoria diligenter prolequitur.

Pats XI.

A Uguftirfus i cbm eflet Manicho^s , per Am^
bnofium ad re6Vam Fidem convirtitur , 8c
reIi<Slis fchoUs baptizatur , pofteaque Hipponen»
fis Epifcopns futt , dc quo ita ait Gennadius :
AHguflinus f^ir eruditione Divina & humana \
orbi clarus j nnta purus , fcripfit quanta nec in*
veniri pojfunt . Quis ergo glorietur omnia fe il^
lius habere ? aut quis tanto ftudio legatf quan^
to ilte fcripfit}

ParsXII.

THeodofius interea mortem Valenttniani ^
ficut & Fratris » vindicaturus , antequam
ad bellum prdcederet , cum Sacerdotibus , &
Populo loca Orationum circuiens , ante Apofto-
lorum & Martyrum Thecas cilicio indutus ^ (e

Srofternebat , San<Slorum depofcens auxilia .
cripfit & in ABgyptum ad Joannem Mona«
chum » & eventiim rei requifivit ; cui Vir San-
(5lus Vi^toriam nunciavit . Ipfe autem contra
Eugenium Gothos ante fe mifit , quorum X.
milTia ab Arbogafto casfa funt 9 & cum in Al-
pibus hoftibus occurriflet , ibique Arbogaftus io
eminentiori loco meliorem pugnandi opportuni-
tatem haberet, facSlo congreflu ftetit aliquamdiu
anceps vidloria t ftetitque Theodofius m rupe»
unde confpicere polfet , & confpici ; & abjedlis
armis oravit dicens : Omnifotens Deus ^ tu no^
fli , quia in nomine Chrifli filii tui ulttonis ju--
fla^ ut puto , bella ifla fufcepi . Sin aliter , in
me vindica ; Si verd pro caufa probabili y& in
te confifus huc venij aHxilium porrige . Con-
fortarus prihs in fomnls fuerat h duobus viris in
veftibus albis&equis caiididifltmis , ideftjohan-
nc Evangelifta , & Philippo Apoftolo . Fadhc

ora->

Digitized by

C U K 6 N i G O
.Mitiooe yenjtus vchementjffiinusjacula ex porte
Cugeoii revocabat . De qtio Claudianus Poeta ;

O nmmfn diUdi Deoi cui mUitat Mthtr^

Et cofifurflti vtnium ad cUffiea venti .
Ihi Eugenius captus occidioir ; Arbogaftt^ au-
tem fe ipfum interfecit.

Pars Xm.

CUm itaqqe Theodofius folu» in pacc re-
gnaret» TemplaGentilium omnino deftru-
xit, iegefque inftituit, lafcivias in commeflatio-
fiibus pronibuit , Conrobrinarum nuptias inter-
dixit . Hujus quanta fuerit apud Deum &c ho-
jaines devotio , prasfenti pacet exemplo . Nam
cim apudMedioianumEoclefiam veflet intrare,
•DTohibitus eft ab Ambrofio Epi&opo , nifi pu-
4>iicejxeQiteret , quia &re V. miuia hominum
Thellaloniae occidi fecerat . Qpi prohibkionem
bumiliter perculit, fatisfiOiofiem non erubuic .
Rurfus «cum inter cancellas poft oblationem
moram faceret, ait Ambrofius: Egredere^ quia
Burpura Imperatores r^n ejfieit Sacerdotes. Im-
perator autem patiens obedtvic .

Pan Xiy.

^lmulachnJmS^rapidis immenfum apudAlexS-
V driam deftrudlum eft , cujus capiti modius
^acimpofitus.

Pars Xr.

/?^4jMtt S^ndti Joannis Bapcift» boc cempore
\J Conftantinopolim delatum eft .

Pars XFL

IM Emaus natus eft puer ab umbilico furfum
divifus , ita ut haberet duo capita , & duo
pedlora , 8e unufquifque proprios feafus . Et
laudabaiic , & percutid>anc fe invicem , & vi-
xeruoc duobiis annis; unus aucem fupervixic al-
feri quacuor diebus.

Pars XV U.

I^Orpora Abacuch, & Miches Piophet^um
revelancur.

Pars XFUL

HEr^cIides Vir religiofifEmus dc his , quas
vidit, aut ab aliis didicit , operibus San-
dloruui Patrum Librum lcripfir , qui Pa-
radigis merico intitulatur ad Laufum Epiicopum.
D^fena enim penetravitiBjypti, Lybi«, The*
baidis, Syrie, PaIeftinaB,:& lubOccidentalibus
jS.egiQnibus Romam» atque Campaniam.

Pars XIX.

JOhannes Prcsbyter Damafcenus hoc tempore
viguit, qui infra XII. annos Liberalium Ar-*
tium fciemiam apprehendit , & Monacbus
fa<Slus apudlmperatorem de crimine diiFamatus
manum amifit , quam B^ata Maria fibi refti-
tuic .

Pars XX.

DOnatus Epifcopus Urbis Cufiac Provincias
Epiri ingentem Draconem , interfecit . Is
enim circa pontcm in via publica jacens, cibum

habebat oves, capras, boveg, equds, & homi-
nes comedebat . Qjii contra Epilfcopum tran-
feuntem dum caput leyaffet, quafi eum devora-
turus, failo fignoGrucis in os ejusinfpuenseum
interfecit , quem oilo paria boum in campum
vicinum traxelront , & ibi combuftus eft , nc
aerem foetorecornimperet. Hujus itaqueDonati
fepultura infigms erat , ubi Oratorium cx cjus
nomtnc vocacur , habens fbntem aquarum ,
quem ipfc fercur orationibu^ inveniffe , cujus
corpus fub Domioico Michaifle Ducc Vcnctias
delatum eft .

Pars XXL

THcodofius igitur chm poft morcem Graciani
annisX. Imperium tcnuiflet, bene compo-
fita atque tranquillata Republica , apud Me-
diolanum moituus eft, & Conflantinopolim po-
ftea delatusfcpclimr. '

Pars XXIL

A Rchadius, & Honorius, defun<ao Patrc , in
'''jpenum fucccfrerunc . Aano Domiiri
CCCXCVHI. Honorio autem prajcipiente , &
Comitc Conftantiho &vciite , fopitis apud Afi^-
cam H»ericis, pax Ecclefiis reddita dt . Tunc .
apud Hipponam florebat Auguftinus . Interea
Gildo Comcs, qui initio Regni fi-atrum*Afric»
-praserat, atrendens quod non facile ajjtea quif-
quam pupillus ih Imperio relidVus ad maturita-
cem vif i aeratis pervenerit : ibi dominium fibi
nfurpare aufus eft . Mafahel autem frater cjus
hoc perhorrefcens , tgIvS^ mtHtil, cum duobus
filiis fuis in Italian:! rediit . QjLii contra fratrem,
qui cju5 filios jam occiderat , miflus , fciens
quantum in bellis Yaleanc orationes Fidelium ,
exemplo Theodofii de Capraria Infula aliquos
Dci {ervos duxir , & cum his orationibus & je-
jwiiis die ac nodte vacavit & fine bello vidte-
riam mertiit . Nam cum V. millibus contra
LXX. miffia perrexit. Apparente ei Beato Am-
brofio nuper defunfto in lomnis, atcjue dicente:
Hic, hsBC , hoc; eoque pi udenter interprctante^
vcrbo locum , numero diem fign'ficari , perre-
K!t ; & cfim ad primos occufrentes pia paci?
vefba proferret, fi^niferum quemdam infoienter
obfiftentem gladio percuflit, ac vexillum incli-
nare coegit : quo vifo reliquac cohortes , dedi-
tionem primo lieri exiftimantes , fc fc certatim
Mafahefi fubdiderunt . Gildo autem fogiens pe-
riit. Sanc ibfe Mafahel profperitate elatus, poft-
pofito Sanckorum coniortio , etiam Ecclefiam
temerarc aufus eft, de ea aliquos exrrahendo;
fed accidit , uc eciam infultantibus , quos ad
pcenam protraxerac , folus occifus eft.

Pars XXIIL

Slngulis autem inlantium Imperatorum per
Theodofium Patrem cura ac. difeiplina eft
commifla, hoc cft Riifino Orientalis AuUb, Sti-
liconi OccidentaHs Imperii. Sed primus fibi,
altcr filio optavic IWiperium ; & ut ReipublicsB
neceflitas occafio fieret implendse ambirionis,
Stilico barbarorum tumuhus excitavit . Inter
cetcra Alaricum Regem cum Gothis fuis folis
viilum , & f«pe c^nclufum , ut ait Orofius,
femper dimifit. {Fuit enim Stilico barbarorum
Vandalorum , perfid» & dolof» gcntis , genere
editus. Sub tali turbine biennio antc debella-
tam Urbem Alani, Suevi, Vandalt, 8e Burgundi
in arma folicitati ufque Pirenxum Gallias per-

Digitized by

Google

4j A N D R E

vagantar . Ah hoc quoque StilicoDC Rufinus
pr^edi^us denique occifus ed.

Pars XXIV.

TElemachus Monachus increpatis Populum,
quia gladiatorius ludus celebraretur Ro-
mx , lapidaius , undc Honorius fuo ediilo lu-
dum perpetu6 amovit .

Pars XXV.

IMperatores quoque patemum zelum fecuti
toto Romano Imperio IdolorumTempla de-
flruijubent.

Pars XXVI.

ANaftafius narione Romanus fedii annis II.
diebus XXVIII. Hic conftituit , ut cUm
Evangelium legitur , Qullus fedeat , & .qu6d
ftent curvi. ,

Pars XXVII.

RUfinus Civis, & aericus Aquilecienfis , a
a Valeriano Epifcopo Fidem edoihjs ze-
lo Fidei, & fcientia?, Hierufalem ivit, & piis
operibus intentus etiam Dtyinarum Scriptura-
rum facSkiw eft Do^aor, & dignus Interpretator,
pofteaque repatrian? hujus Ecclefi» fadkus eft
Dodlor , & Presbyter. De quo ait Heraclides,
eum apud Hierololymam cum Sandla Melania
inMonafterio XXVII. annis deguifle^ pauper^s,
& peregrinos furntibus propriis fovifle, multos
ctiam Haereticos , vel Schifmaticos ad Fidei
uniratem , & pacem Ecclefiam revocafle , fub-
|ungens : Erat , inquit , P^ir nobilium morum ,
& fingulari propofito fath fortts , quo nul-
lus manfuetior^ & placidior , tamquam omni^
fciens^ in fexu virili^ potuit inveniri. De eo
ctiam Gennadius fic loquitur : Rufinus non mi^
nima pars Eccfejia Dolhrum fuit^ & in tranf-
ferendo de Graco in Latinum elegans ingenium
habuit^ Denique maximam partem Gracarum
Bibliothecarum Latinis exhibuity Bafilii fcili-
cet Cafarienfis Epifcopiy Gregorii Natianzeni^
Clementis Romani Recognitionum Libros , £«•
febii Cafarienfis Ecclefiafticam Hiftariamj cui
&duosLibros addidit ad petitionem hujus Bea-
ti Chromatii Aquilegienfis Epifcopi. Sententias
Evagrii , etiam fententias Vamphili Martyris
contra Mathematicos : Origenis autem non om^
nia 9 nam & Hieronymus tranftulit aliquanta ^
qua fuo prologo difcemtmtur. Symbolum etiam
ita difcemit^ ut in ejus comparatione ceteri nec
expofiiijfe credantur . Benediaionum quoquejfa--
cob fuper Patriarchas ^ & Epiftolas multas ad
Dei timorem exhortatorias . ObtreHatori Opuf-
ctilorum fuorum duobus voluminibus refpondit .
Scripfit & Expofitionem fuper Prophetas tres^
fciltcet Ofea^ ^ohel , & Amos . Nunc etiam
Hieronymus, &ifteRufinus, orta inter fe fimul-
tate pro quasftionibus Divinarum Scripturarum ,
Libros Invedlivarum fatis quidem luculentos,
fed nimis mordaci fermone , in alterutrum con-
lcribunt. Qpem idem Hieronymus infimulavit
PelagianaHaerefis praster haBrenm Origenis . Sed
ad fus fidei ofteniionem Rufinus Librum Apo-
logeiicum fcripfit Anaftafio Summo PontiBci.
De quo proptcrea Gelafius Papa fcribit : Kzi,V-
ntis f^tr reltgicfus plurimos Ecclefiaflici operis
edidit Libros; fed quoniam Beatijfimus Htero-
nymus in aliquibus eum de arbitrti libcrtate

D A N D U L I «4

notavit , illa fentimus , qus BeaPijfflmum pra^
diHum Hieronymum fentire cognofcimus ; <^
non folum de Rufino , fed etiam de univerfis^
quos fapius Fir memaratus zelo Dei & Ftdei
religiane reprehenJkt.

Vars XXVra.

INnocentius natione Albanenfis fedit annis XI.
menfibus 11. diebus XX. Hic inftituit Sab«
bato jejunium propter Chrifti Sepulturam , &
difcipuli jejunaverunt . Item pacis ofculum in
Ecclefia dari . Item damnavit Pelagium « Julia*
num , & Coeleftinum ad petitionem Concilii
Africani , in quo fiiit Auguftinus . Item excom^
B municavitArchadiam,quia concefiit, quod Joan*
nes Chryfoftomus k fua pelleretur Ecclefia pef
uxorem Eudoxiam propter praedicationem , quam
fecerat contra eam , quia mulieres 8c puellas
ludere compellehat ante fuas fpeciei Imagtnemt
quod Idolatrias vitio deputabat . *

Vars XXIX. •

IC^terea Archadius,& Honorius Patris donaria
in Gothos fiibtraxerunt confilio Rufini Pa*
tricii . Hic in dolo deprehenfus ante portas Con-
ftantinopolis decollatus eft. Mox ver6 Gothi
verentes, ne longa pacc eorum ftrenuitas folve-
retur, indignum judicai:unt, fe Romanis, quos
faspe vicerant, effe fubjcdlos . Sed in Ducis ele*
flione divifi , Radagufi fctlicet & Alarici , fe
diverfis laceravere cladibus, Tamdem conve-
niunt, ut ambo regnent , & Alaricus potior h^
beatur ^ & ad prasdandas Italias partes ab mvi*
cem dividunrur. Erat autem Radagaifus Scjr*
tha 9 Vir barbarus , & fsvus , atque Idolatra •

F^rxXXX.

RAdagaifus igitur cum CC. millibus OothOf
rum per Dalmatiam , & Iftriam veniens»
Forojulium intravit , 8c inde procedens Paduaoi
cepit , & violat, ac totam Venetia Provinciam
vaftat , poUicens fe Diis fuis immolaturum fan*
guinem Romanum. Sedin monte FasfuIanoTu*
lcias circumclufus k Stilicone Duce Romano fa*
me potiiis quam ferro cum exercitu coofumti»
eft.

?ars XXXI.

ALaricus eodem tempore cum Gothis Gal-
lias cepit , & poftea Hifpanias , venienf^
que intravit ItaUam, & ab Honorio , qui Ra**
vennaserat, terras ad incolendum petiit, & ob*
tinuit terram circa fines Hifpanias, quas tunc re-
bellabat Imperio. Sed dum ad eam pofliden-
dam proficiibuntur , Stilico Socer Honorii eos
fi*audulenter infequitur; fed amiflb milite fupc-
ratur. Tunc indignati Gothi ad iGmiliam re-
vertuntur,& ea igne, ferroque vaftata, Romam
capiunt , dato priiis prascepto ut qui in locis
facris fe reciperent , fecuri eflent , ceterifque
extra loca fan£la Chrifti, & San<Slorum nomioa
invocantibus pi^ indulgebant. Hoc fecit Anno
ab Urbe condita MCLXIV. a Nativitate vero
Chrifti CCCCX. IX. Kalendis Septembris . In-
nocentius autem Papa , ne mala iua gentis vi-
dcret, Ravennam venit. Vaftata itaque Urbe
Alaricus ad Apul aai , & Calabriam Rhegium
v^nit , & afcenfis Navibus , dum in Africam
properaret, tempeJlate fuborta multum amifit
excrcitum. Poft paiicos autem dies.fubita mor-

•te

Digitized by

Google

iS C H R O N

ce apud Confentiam periit. Sui autem pra ni- A
pio amore flumiois alveo deriyaco per caprivos
inmedioelTQderunt fcpulchrumi; ibicum mul-
cis copiis fepelitur ; & reduftis aquis foffores
occidunc, ut locus ignorarecur- Succeflit autem
ci Athaulphus confanguioeus ejus.

P^rr XXXII.

GOthi autcm Romam rcdeunt « & qudd tc^
iiduum fuerat confqmuiit . Tunc murmur
multum increvit blafphenumcium Chriftum , &
Chri/tianicacis tempora inculpantcs, quia oegle-
dla eflenc Sacra Deorum , contra quorum vani-
loquia Oroiius Presbyter , hortante Auguftino ,
Librum confcripflt • B

Pars XXXIII.

I Othi vero de Urbe recedentes in GaUiam,
Placidiam quondam Theodofii natam fe-

I C O N.

cum duxere, quam Athaulphus in conjugem fu«
ndens , ejus precibus db finibus Romanorum
difccfnt , & in Galltans propc Nacbonam con«
fcendit . Inde tamen per Conflantinum ^ quem
Honorius cum exercitu miferat, pulfus» in fini-
bus Hi^arua cum Gothis refedit .

Part XXXI Y.

TVE hoc autem Chromatio Epifcopo, Hiero-i
jiJf nymus fcribens contra Rufinum dicit »
quod ad commonitionem San(fti Chromatii Pa-
pe voluit ab injuriis defiftere, 6( fe cum Rufi*
no pacificare . Q^ii dum Aquilegienfem Eccle-
fiam annis XVIII. tenuiflet» )am ex invafionibus
Barbarorum plurimum Italtl perturbatd t ad
Dominum emigravit ; & quia (ubfeauenti Pras*
fule novasi Proviaciae Veneta coQltru6lio inh
choabitur, tdeo huic Ltbro conclufionem im^
ponimus •

FINI^ LIBRI Q^UARTI,

LIBER

Digitized by

ANDREiE DANDULI

L I B E R CLU I N T U S

CONTINENS CAPITULA XIL

CAPITULUM PRIMUM.
Di Pontificatu Auguftinij habens partes XXIII.

AUguftinus Epifcopus Aquilejenfis in-
cronizatus eft Anno ab Incarna-
tione Domini nofbri Jefu Chrifti
CCCCVII. quia plebs Catholica
ex Barbarorum invaiione pluri-
mum agitata una cum Clero ad Fidei fua? ro-
bur hunc origine Beneventanum virum Onho-
doxum , & Divinis Scripturis fatis erudicum ,
fibi in Poncificcm elegerunc .

Pars I.

HOc cemporeHeliodorus Epifcojpus Alcina-
cis cum Liberale ViroOrthodoxo, Fidei
pugile ex conftituto, fuafioneSandliHieronymi
Eremiticam vitam eligens, Clero, & Populo
fuo fuafit, ut Ambrofium virum curae Paftorali
fatis utilem fibi fuccellbrem eligerent , & eis
fux Civitatis praedixit excidium . Qjjo fadlo ad
Infulam maris pervenit, in quadegebat virSan-
d>us Marcellianus , & cum eo Ercmiticam vi-
tam ducere decrevit . Ciim igitur pariier piis
operibus inhasrerent , Sandlus Marcellianus eo-
dem Anno die V. Junii felicirer obiit, ibique
fepelitur , a quo eadem Infula Marcelliana vo-
cata eft . Heliodorus autem folus perfeverans ,
a Beaco Hieronymo Eplftolis perfuafivis aliqua-
liter reprehenfus eft , quia juxca Pacriam vivere
decreviffec . Poft aliquod vero tcmpus Sandlus
Heliodorus fenio jam confedVus fpiritum Deo
reddidit , quem Ambrofius Epifcopus cum Cle-
ro, & P pulo lu3B Uibis juxta Sandlum Mar-
cellianum digne lepelivic. Cujus corpus deni-
que , translaia Altinenfe Sede , in Torcello de-
ducftum eft .

Pars II.

INterea Stllico , qui fuerac Turor Honorii ,
& uc filium fuum fubftitueret in Imperio ,
plurimos Populos ad arma converterac, unacum
ftlio occifus eft . Conftancinus etiam Tyrannus
in Britannia eledlus Imp.rator mifit in Hifpa-
niam filium Conftantem nomine , contra quem
Honorius Conftantium Comitem ftrenuum , &
bellicofum mifit ad Gallias , qui Conftantinum
apud Arelatem occidit ; filius etiam Coiiftans
apud Menam peremtus eft . Attalus pra?terea
Gothorum Imperator effedlus a Conilantio ca-
pitur . Hos , & alios multos Tyrannos Hono-
rius induftria Conftantis fuperavit.

Pars III.

GOthorum ex his jam diviforum, qui inlca-
lia eranc , Romano fubduntur Imperio ;
rel.qui in Aquitania,& Tholofa Sedem fibi Re-
gni conftituunc . Confirmato autem Wifigotho-
rum R. gno , audiens Athaulphus infolentias
Barbarorum , condoluic miferiis Hifpanorum ,
&properavit dontra Vandalos ; fed in via apud
Barciionam a quodam ex fuis jugulatus eft .

Pars IV.

ARchadius autem Samuelis Prophet» ofla
Conftantinopolim cranftulic , morienfque
anno XIII. Imperii fui odlennem filium Theo-
dofium fibi fubfticuic ; Ligdigiden ver6 Regem
Perfarum ejus Tucorem in ceftamenco reliquic ,
qui lutelam benigne fufcipiens , pacem firmiffi-
mam cum Romanis fecic .

Pars V.

HOnorius cum Theodofio nepote impera*
verunc Anno Domini CCCCXI. Hoc an-
no Vandali Duce Crofco, cum Svevis , & Ala-
nis Gallias pervagaci Urbes , & Ecclefias fub-
vercerunc; fed Crofcus capcus a Mariano Prasfi-
de Arelacenfi, & per vi6las Urbes recradlus ad
morcem cormencacur . Hujus eciam cempore
Vandali Hifpanias, & Svevi Gallias occupaac,
& vaftant .

Pars VI.

HOc tempore Corpus SandH Scephani Proco.
martyris ex revelatione Gamalie-lis fadla
Luciano Presbytero invenium eft, quod
in Ecclefia Sion depofitum , Juliana relifta Ale-
xandri Senacoris, dc Jerufalem Conftantinopo-
lim cranftulic. Pro quo, uc plurimi Occidenta-
lium fcribunt, Legati Romanorum mifli corpus
obtinenc , & Romano deferunc , uc Eudoxia Au-
gufti naca, & a Dasmone opprefla I berarecur.
Sed, uc GrsBCorum Hiftoriae narranc, Legaci
Rcmanorum decepti fuppofitum corpus obti-
nent , remanente vero corpore in Conftantino-
poli , quod fub Ordelapho Phuledro Duce Ve-
netiarum Venetias delacum eft. ^

Pars VII.

ANno IX. Honorii Samione, & Marcomiro
Francorum Du:ibus defunAis, Franci ia
concione deliberaverunt , ut & ipfi ficut & alis
gentes habcant Regem, & Faramundum filiuiu
Marcomiri Regem conftituunc.

Pars VIII.

NUnc Agencius ordinacur Pacricius Roma-
norum , Vir inclytus , in bello ftrenuus ^
qui Burgundiones Romanis rebellantes perdo-
muit; quas gens ab Itaha quondam exiens fuper
ripas Rheni confedit , per Burgos fe dividcns ,
unde Burgundiones didli fiinc.

Pars IX.

ATtila nunc Rex Hunnorum de Scychia
egreflus, Beflbrum , Cumanorum , & Ala-
norum cerras cranfiic, deinde Soldayam, Ru-
cheniam , & Nigrorum Comanorum ingreflus
Coloniam , ufque Tyez flumen , invicis genci-
bus, camdem pervenic . Confpedta vero regio-
ne, eam cum Uxore, filiis & armentis incolere
voluit . Tunc Pannoniae , Dalmatiae , Macedo-
nias, Phrygias, ac Pamphiliae Tctrarcha Ma-

crinus

Digitized by

99 C H R O

drinusRomanorum petit auxilia contraHunnos.
Qpo fufcepio, dum deliberant , unde Hunnos
•invadere debeant , Hunni noiSiis fUentio (uper
utres in Sicambriam trahfvadunt , & in tento-
rjis multos trucidant. A Romanis vcro tam-
dem rcpulfi in propria rcdiere. Cognita (*)
Occidcntalium vinute , armorumquc refamto
propofito, cxercitum parat, & ufquc ad XL.
millia Hunnorum proftrata funt . Occubuit &
Macrinus, multique Germanorum Principes, &
Romanus cxercitus difperfus eft. Tunc Attila
fratrem Bkdam k flumine Tyez ufque ad flu-
vium Don rediorem conftituit; Se autcm Hun-
norum Rcgcm vocavit , mctum Orbis, flaficl-
lum Dci. ^

Psrs X.

HIs autem diebus Primatcs, & Populi Ur^
bium VenetisB ex Barbarorum incurlu plu .
rimum exinaniti, & inftantes invafioncs avidi
decHnare, maritimas Civitatcs, & receptacula
refugii conftruere decrcverunt . Primo namque
Gallianus dc Fontana , Simeon de Glanconibus,^
& Antonius Calvus de Limianis Confules Pata-
vii fujB Urbis, non immemores invafionis , hoc
perficerc ftatuentes, ad maritima pervenenint,
& circaOftia fluminisRealtilnfulam, fiveTum-
bam ad opus mediratum fatis habilem eligear
tes, Anno Domini CCCCXXI. dieXXV.Mar-
tii felicis Urbis Rivoalti nova fundamenta ja-
Aarunt. Decretumque eft, ut quicumque ope-
ri , vel exercitio navali utilis exifteret, fi in hac
Urbchabitationem eligerct, immunitatibusgau-
deret, excepris lervis, & proditione, & falfira-
te damnatis . In qua Uibe poft modicum Vir
quidam ArchiteAon, nomine, & cognomine
Eutinopi , Magifter navium , natione Grscus ,
habitationem elegerat , de cujus domo ignis
cmanans manfiones XXIV. concremavit; ciim.
que incxtinguibilis videretur ignis, idem cum
compatriotis iti oratione pofitus , Deo , & Bea-
to Jacobo Apoftv)Io votum exhibuit conftruendi
in eju^ nominis gloriam novam Ecclefiam in lo-
co incendii exorti ; Starimque ignis cxtinftus
eft; pjerfcftoque votoEccIefia conlecrata cft per
Sevcrianum Epifcopum Paduanum , Ambrofium
Epifcopum Altinatenfem, JucundumEpifcopum
Trivifanunri , & Eponem Epifcopum Opitergt-
num ; Felixque Presbyter vir datholicus pro
Sacramentis Ecclefiafticis exhibcndis in ca de>
putatui eft .

Pars XI.

MOntificilicenfes Populi , & ceteri circa
montana degentes eadem clade ad mari-
tima vcnientes in Iitoribus Mathemaucum , Al-
biolam , Palcftrinam, & Clodiam paritcr condi-
dcrunt.

Pars XIL

EOdem tem{)orc Urbis Aquileja proceres ad
aquas veniunt Gradatas , & in litore Ca-
ftrum fpeftabile conftruxerunt , quod ab aqua-
rum nomine Gradus appellatur, tamdem Me-
tropolis novae Venctia efficitur.

N I C O N.

Pars XIIL\

(*) Cod,Ambr. Ai is reparatis viribus Romanos fu- 1
"* dir, magna de cis cdita cladc Macrino Tctrar-
cha intcrfetto » & Pannoniam in tuto poffidct. \
Tem. XIL

ZOfimus natione Graccus fedit anno uno,
menfes VI. Ccffavit Epifcopatus diebus
Vi. Hic mifit pro Concilio Carthacjinieafi Fau-
ftinum Epifcopum , & tres Prcsbyteros Urbis
Romx ad oftendendum auftoritatem Romana
Ecclcfise 9 & a(ftita:a pcr Concilium roboranda.
Ipfe conftituit Sabbato Sandio Cereum bene-
dici.

Pars Xir.

HIc Epiftolam fatis utilem fcripfit Efichio
Salonitano Epifcopo continentem , quod
volentes ad Sacerdotium pi rvenire, non repen-.
tiuo faltu , fed gradatim pronovcndi funt .

Pars Xr.

FLoruit tunc Johannes Caffianu'; , qui a Jo-
hanne Chiyfoftomo Diaconus ordinatus,
& poftea de Ecclefia expuHus apud Mafliliam
Presbyter cffv^ftus , multa volumina fcripfit uti-
lia.

Pars XVL

HOnorius autem Auguftus tranfaftis annisX.
quibus imperaverat cum Archadio fratre
fuo , & aliis iterum XVI. annis cum Theodofio
nepote fuo, Romas humanis rebus cxceffit .

Pars XriL

THeodofius fo'us poft mortem Honorii im-
peravit Anno Domini CCCCXXV. Qiio
tempore Johannes primus Imperialium Con-
fcriptorum mifit ad Theodofium, petens, ut
cjus fufciperet imperium ; at ille Legatos rc-
trufit in carccre , mifitque Mag ftrum Militum
Ardaburium , qui multum laboravcrat apud
Perfas (**). Q.ui in Silonam veniens exindc
Aquilejam navigavit , coniigitque ventum ad-
verfum ilare , ita ut in Tvranni manus incide-
ret, quo capto fperabat ad neceffi atem perve-
nire Theod.^fium , ut per hoc eum decernerec
Imperatorem, fi vellet Magiftrum Militum Iibe-
rare . Imperator tamen,ut audivitfadlum, xftua-
ysLU ne quid mali Ardaburius, fuftineret. A par
ver6 Ardaburii filius, dudhi Angeli per p.tiu-
dem Ravennam ingreffus , Tyrannum occidit ^
& patrem a vinculis liberavit.

Pars XFIIL

BOnifacius natione Romanus intor hasc (edit
annis III. menfibus VIII. diebus XIII. Ccf-
javit Epifcopatus diebus XIX. Hic conftituit,
ut nuUa mulier palam Sacramcnta Altaris con-
ringat ; 8c quod nullus fervus vel Curias obno-
xius fieret Clcricus . Eulalius autem contra Bo-
nifacium ordinatur , & Ecclefia fcinditur , &
Augufti juflu ambo Urbe cgrediuntur , & ifto
rcprobato Bonifacius reftituitur.

Pars XIX.

Nno Tertio Thcodofii idcm Valentinianus,
L Piacidias Amitas.fua3 cx Conftantio filium»

Im-

(♦») Cod, Ambr. Comparato exercitu in eum profi-
cifci jubcc.

Digitized by V^ QOQ LC

Tf ANDRE-«

Imperarorem fecit « eutnque cum matre Ro-
mam ad imperandum mittit ; & regnaverunc
iimis Xiy .

Pan XX,

COeleftinus natione Camptnus fedtt annis
VIII. menfel. diebus IX. Ceflavit Epi-
(copatus diebus XXI. Hic conftituit ut Pfalmus
jfudica me Deus dicatur ante Introitum Mi(& f
& qu6d Pfalmi CL. ance Miflam pfallancur an
riphonatim : quod antea non fiebat. Legebatur
autem Epiftola Pauli , & Evangeltum ; ex ifto
autem inftituto Int:oitus, Gradualia, Offercoria
de Pfalmis comp iica funt • Hic mifit in Hiber
niam Beacum Fauiciuoi ^chiepiicopum So
corum»

Pars XXL

NEftorius Conftantinopolitanus Epifcopus
afferuit Chriftum purum hominem , non
Deum 9 contra quem Tertia Univerfalis Syno»
dus Epheiina CC. Patrum congregata eft juifu
Theodoiii Augufti , ubi condemnatus eft Ne-
flonus duas in Chrifto perlbnas aflerens .

Pars XXIL

IJTs diebus Diabolus apparuit in Creta Tudaris
* in fpecie Moyii , promittens eos deducere
pede Sicco in Terram promiifionis ; quorum ,
ciim fequerentur eum » alii funt fubmerii , alii
evadences ad Fidem cooverii funt,

Pars XXIII.

AUgufttous itaque Epifcopus Aquilejs fum
intromzationis Anno XXVIII. (*) defunflus

eft.

CAPITULUM SECUNDUM.
Df Potitificatu Dilpbini , hahms partis VI.

DEIphinus Epifcopus Aquile)» laudatus eft
Anno DominiCDXXXiV. Hic in Altino
patus eit , & Sanfto Heliodoro Urbis Epifcopo
Diaconus ordinatus ^ Aquilejam vSnit , ibique
divinis inftitutionibus eniditus ad Sacerdocium
imeruic pervenire , qui aunc deftinflo huju^^ Bc-
cleii» Epifcopo acclamatione Qeri » & PopuU
fedtm obiinuit *

Part 1.

Slxtus IIL natione Romanus fubfequenter fe-
dit annis VIII. & diebus IX. Ceflavit Eoi*
icopatus diebus XXII. Hic conftituit^ ut nuUufi
Clericus in Parochia alcerius ordinari prasftimat .
Hic k Baifo criminatur » & juifu V^entintani
Romas congregata Synodo » coram LX V. Epi-
fcopis purgatur» Battus ver6 damnatur.

Pars II

PEcronius Bononieniis Epifcopus vir fandlai
vic», Vicas Pacrum -figypci lcripfiife puca^
tur. Scripferunc quoque tunc Eucropius Pre-
sbycer , Virgilius Diaconus, ViAorinus Mafli-
lieniis» 6( Tbeodorus Cyrreai Civitacis Epifco*-
pus.

Cod. Ambr. Anao XX.

D A ND U L I

Pars III.

EUdoxiamaterThetidoiiifepulchrum, & alia
loca facra vifitavit $ cui inter cetera mti-
nera delata funt Vincula San£H Petri k qtx>-
dam Judsoy qux fecum Romam detulit. Prop*
ter quod additd illis terti4 catend , qua Romas
vinous fuit , Feifaini inftitutum eft Kalendis
Augufti » qui dies pro 06lavtani Augufti vido*
ria contra Antonium folemnis erat Romano Po-
pulo ( iicque Auguiti vi£loria ad Petrum cranfiit .

Pars ir.

INterea Gundoricus Rex Vandalorum capta
Htfpalt , chm impie elatiis manus tn Eccle«
iias extenderet » mox Dei judicio a Dasmona
correpttis interiit« Ctii Genferictis firater tn Re*
gno luccedens in Africam traniiity cua£ljque
vailans Catholicam tnfuper Fidem Ariana im«
pietate foedavit , & Cacholicos Epifcopos ia
exilium miiic ; & fub eo turbine Beacus Atu;u-
ftinus anno ctatis fua feptuageiimo fextodetuu-
&m eft«

PanV.

Llberalis Civis Altini eruditione Heliodori
Epifcopi, jejunits, vigiliis, & oratioiubus
indeiinenter inhasrens » poft renuntiationem
ejuidem Epifcopi « a Spiritu SaniSto duAus « re-.
lidla Urbe, hominumque confortio» ad lafulam
vocatam Caftratio perv^nit, in qua devoia Ec-^
cleiia Sandki Laurentii conftruc^ erat ^ ibiq^ue
cum fratribus Deo ferviens, ceteris fandbe vitm
exemplaria miniftrabat* curfuque humano feli-
citer confummaco requievit in pace , cujus coc«
pus fub Primogenia Pacriarcha in Torcello de«'
latum eft.

Pars VI.

ILJIc itaque Delphinus Epiicopu» ajuu» UL
hanc rexit Ecclefiam .

CAPITULUM TERTIUM^

Ds PtmHficatu yanuarii $ babens partsa IX.

JAnuarius Epifcopus ordinatus eft Anno Domi^
ni Jefu Chrifti CDXLIII. Hic in Pob avi*
tate IftrtsB ortua , 8c Cacholicis difct{dtni9^
erudicus t Epifcopus fadtus , fua prudencit » £(
doiSbina popuium iibi fubditum propcer inihm*
ces perfecuciones multis ai^ftiis circumfepcum
ab erroribus confervavit iliasfum • In cujus
laudem Leo Papa itc ait : IaMs Fratsrwitatm
tus literis vigortm fidei tu^ , ^ff^nf olim fSPW**
ramus f agnavimus ^ cmgratulantet tibi » (pM,
ad cuflodiam gregum Chrifti Paficralem cwrant
vigilanter exequaris , ne lupi , qui fub fptciSL
ovium fubintraveruntf beftiali favitia fimplices
quoque dilacerent .

Pars I.

LEd SermoloKus natione Siculrn ibdit
XXI. menie h diehus XXV. Ceflavit
Epifcopacus diebus VIL Hic addit in Canooe,
SanClum Sacrificium , Immaculatam Hofliam .
Scripfic Epiftolas decrecales LXX. Sermones^
LXXIX. concra Euthycem Conftanrinopolita*
num Abbacem de Incarnatione Verbi , & con«

tra

Digitized by

n C H R o

tra Diorcomm Alexandrinum , qui dicebat
unam Verbi , & Carnis efle nacuram . Hic una
dte dixit X. MiiTas, alia feptem^

Pars IL

^^Orpus johapnisChryfoftomi $pud Cumanos
Vj in exilio defundli per Proglqoi Epifcopum
Conftaatioopolitanum Conftantinopolim ^la-
,tum eft t quod in Ecclefia San<Storum Apoftolo-
rum collocatur , ^

1N Conftantinopoli hoc temporeperlV.meii-
fes Terraemotus maximos niit , tuncque pri-
jn6 cantatum eft jigios otheos t &c. 6an&us
Deus y SanSus fortis » San^us & immmalis ;
jk ftatim ceflavit;.

\ Parsir._

MErlinus e Spiritu tn fpecie Hominis con-
ceptus , ut Mater cpram Rege conft ffa
fiut, hoc tempore in Anglia exftitit, qui multa
obicufa revel4vi( > multaqu^ yentura pnedixit .

Pars r.

APud Perfas Chriftianitas dilatata eft , quia
M4i|tucaa .Mcfopotari)iae» .E;pilcopus , ciim
ibi efletLegatuf;^ orando fiUum ECegis aE)a?mo-
ae liberavit ; (*j fed gravior perfecutio in
Chriftianos exarfit •

Pars Vh

ATila igiturRex Hunnorum Bledam fratrem
occidit , & corpus in Danubium projici
lecit , quia dominti fibt commifli fines excefle-
ratv feceratque Sicambriam fuo nomine vocari
Budam, quam ipfe fuo nomifie jufferat appellari
AtilaB. Theutonici interdi(S)um formidantes vo-
caverunt eam Echulburg. Hunni vero Oribudam
Qfque hodie vocant .

Pars riL

POft baBC Atila belli amator apud Scibien fo>
lemnem celebrat Curiam, in qua multiRo-
manorum Piincipes illi fecere hom^gia . Con*^
fultum eft tunc ei , ut Occidentalia invadat Re-
gnSL . Fultus itaque fortiffimarum gentium
Ofbogothorum » Gepidarum , five Danorum , &
aliarum , quas fibi fubjugaverat , praefidio , ad
demoliendum Romanum Imperium contendit .
Cujus aftutias, hoftiumque pra^parationes Actius
RomiB Confularis folerti providentia agnofcens,
Legatos ad Theodericum , qui eo tempore Go-
this apudThoIpfam regnabat,dirigit, tit cum eo
p^cis foedera fociarent . Qpi proraittit fe cum
illo pariter pugnaturum contra Atilam . Fue-
runt praeterea Romanis auxilio Alani , Burgun-
diones, Franci, Saxones, Riparioli, Britones,
&paene ,totus Populus Occidentis . Conveniunt
iuujue hinc & hinc nationes fortiffimas in Cam-
pis Cathelpnicis; conferuntur acies ; fit bellum
tcre nimis utrumque ardore proelii . Nec quie«
vere , donec ik>x fupervcniens pugnandi finem
daret. Eo fiquidemprceUoCLXXX. millia ho-
minum ex utraque pane caera funt , quamvis

(♦) Cod, Ambr. Itaquc Perfia fcrfe tota Chrilli
Baptifmum fulcepit ; quamquam gravxor po-
lofH» XIL

N
A

I C O N; 74

oeuter exercitus ceffiflet . Rex ibi Gothoruio
Theodericus oCcubuit . Turifmundus ejus iilins
iUk» Rcx cfflciw» &«d •dipifcendumRegnuA
confilio, A^tii Confidiub peneiit . Atila auten
PanQoniain tiq>etiiit.,

, ,. ' Pant^III. • ■ .\ ..

APud Ephefum Septem Dormientes Fratres,
a Decio Imperatore pro Chrifto tormen*
tati , m fpelunca fe clauferant, & fadht oratio-
ne ibi obdormiefunt . Poft an^ios (uasndontiitib-
nis cii:eiter CXCII, ore fpelunc» , quod in So
tempore detrufum obftruxerant / patefafto ,
divinitus k fomno confurgunt , & aflena Fide
noftr» RefurredHonis coram Theodofio Impera^
toreV dc.qUa multum duhitabatur , iiteium 6^
dormiere in Chriflo. ,

ParilX. . >

HETic lanuario Epifcppo Sahdfait Leo Papk
fcribit : quod Epifcopi, & reliqui Cleri-
calis Qtdini^ de Pelagiana ^ vel Corieftina Hflj*
refi ad tmitatem Catholicam redire volentesr, io
Aii|sSedUius.xson.reftttuantur , nifi publice erro*
ribusabrenuntiaverint, Tr€^nfaj(ftifque.annis VIIIi
in fua Sede hic Epifcopus diem claufit extre*
mum • . V ; i

CAPITULUM aUARTUM/ :^

Dt Ptmtificatu Scsundi , habens partts VL .

SEcundus Epifcqm* facSkis eft Anno Domini
Noftri Jefu Chrifti CGCCLL Hic natione
Salicus» vir fide^ & fcidntia approbatus, & iii
hac Ecclefia diu nutritus , & cognitm ,.iiqiio
defun<Sk> Prasdeceflbre iubrogaturk - .

Pars Prima.

HOc tempore Atila Rex mifit fpeculatorea
fuos in quatuor partesOrbis. Una pnrs iii
Coloniam , fecunda in Lithuaniam » tenia ia
Doni fluvii litus , quarta in Jadram Civitatem
Dahnatiai. Ex Pannonia vero, C^Imada, Ma«
cedonia, Phrygia, & Pamphilia multi tranfie-
runt in Apuliam propter crebras Hunnorum in*^
cudiones.

Pars U.

THeodofius igitur, ut dicit Profper Epifco-
pus, Librum omniumLegumle^itimaruin
Princlpum in unum coUeAarom edidit , qui
Theodofianus Liber appellatus eft . Qpi cbm
poft obitum Honorii annis XXVII. Imperium '
tenuilfet , morbo correptus interiit .

Pars IIL

MAnianus poft Theodofium Imperavit Anno
Domini CCCCXLII. & fuit cum Valea-
tiniano annis V.

Pars ir.

IMperii hujus anno primo inftantia Leonis
Papas IV. uaiverfalis Syaodus apud Chalce-
doniamBithyniscongregatur, in quaEuthycem

Con-

ftea perfecutio &c.

F 2

Digitized by

75 A N D R E /E

ConftantiaopoUtaoum Abbatem pronuntiantem
Verbi Dei , & Carnis unam e0e naturam , &
Dioicorum ejus defcnforem una Patrum fenten-
tia condemnavic . Ubi^latiKum tll j ut Mater
Domini Maria non foliim Chriftithoeos , fcd
ctiam Theochocos appellaretur contra Nefto-
rium , aiferentenv eam non Deum » fed purum
hominem genuifTc .

- Pars K • • ■ ■

EOdem anno Teri-^Bmotus p«ne aflidu^ i &
%na plurima in Coek) oftenduntur .

PanFi.

SEcundus itaqueEpifcopus in fede fua elapfis
ill. annis fpiritum emifit^

CAPITU/LUM QUINTUM.

DePontificatuNicets^ habens jfartes XXXFIL

NIcetaEpifcopusAquilegiae eledius eft Anno
Dominr CCCCLIV. Hic origine Grecus
vir CatHolicus , hoc tempore fadhis Epiicopus
^uUas tribuiationes pallis eft •

Pars Prima.

NAm Atila Rex Hunnbrunl realfumtis viri
bus circa mare p< nranfiit, cepitqueTra-
gurium , Sebenicum , Belgradum;, J^ckam no-
vam, Signiam, Polam , Parcnt^um, iEmonam,
Trigeftum ; & chm veniret Aquilcgiam , jjli
Reliquias SaniSlorum cum parvuus, ac mulidri^
bus ^ ac thefauris in Caftro Gradenfi rucave-
runt' . . Adla autem longa obfidione fatigatus ,
cum ciconiae uno impetu ex Urbe volarenc , &
puUos roftris forinfecus exportarent , h aU"
gurio fultusurbem acri^s impugnavit ; mortuif
que ex parte Atilas IX. millibus , Aquilegienfium
vero II millibus , eidem non valvntes refiJlere
inultitudini , Aquilegienfes muros Civitatis-fta*
tuis: iminierunt ^ &: fic non advertente Atila Gra*
dum quafi omnes fugerunt . Interim ille fklcone
dimiuo ', dim fijpier unam ex ftatuis nefediffet,
advertens Atila dolum , indignatus fic eos manus
fuas efFugiffe, Civitatem deftruxit . Sed Virgo
quxdam nobilis , quas remanferat , nomine Di-
sna , nimis timens ab hoftibus opprimi , in
laudem caftitatis in fluvio Nathifs fe jaiflavit.
De hoc igitur fic ait Gothefredus : jitila enim
Urbem vacuam tnvenit \ quia Cn es per mare ^
quod tfi ei contiguum yRetiquias SanSiorum-in
Venetia^ cum omni fupelle^ile navtgio detule-
runt i ibique deinceps perpetud habitantes V meti
quafi advena funt nomtnati • Unde inter Gra-
denfesy qni priores ipfius loci fuerant habitato*
resy Aquilegienfes , de Patriarchatu ufque
hodie eontroverfia verfatur .

' - Pdrs II.

ATila poftea contra Concordiam proceffit ,
8c hi fimiliter parvulos fuos ad litus Ma-
ris fuds jurifdidlionis contiguum miferunt , ibi-
que urbem cpnftruentes a litoris nomine Ca-
prulas appellavere , quas aliter Petroina vocata
cft, ubi ctiam amifit Atila XVH. millia homi-
cum. Concordienfes vero 111. millia in navibus
deleendcrunt Caprulas , non valcntes refiftere
mukitadim.

D A N D U L I

Pars III.

ATila poft hoc Altinum tranfiit , quod pritis
vocabant Antenoridem, quia ab Anteno-
re primo adificatum ; 8c hi fimiliter parvulos
cum matribus thefauns miferuht ad Iniulas
ris. Tamdem vero non valentes refiftere* no^te
illinc fugerunt, Cfvitafque praedidla in folttudi^
n*m- redacH cft: . Sicque adimpletus cft fe^mb

5 in<5bi Heliodori Epifcopi , quem adte pnssdi-
xerat . Erat enim haec Ciyitas magna , & Po-
pulo copiola,habens VI. portas; quarum uniuf-
cujufque incole Infulam apprehendentes , pro-
priis portiarQm npminibus eas vocaverutft i

de icet Torcellum, Majorbium, Buranum, Amb«
rianum, Conftantiacum , & Amianum • Aliqai
ver6 ex hujus Urbts Civibus, cdlante pertcci»-
tione, incolatum Paduse, & Tervifii elegefaaf,
a quibus illarum porta quacdam , ubi degebantt
nomen affumens ^ Altinatus ^ vel Altilia nuncu-
pata eft.

Pars ' •

INde Atila ttanfivit Paduam* Rex ver6 Ci^
vitatis Paduas miferat Reginam cuna filiis ,
mulieribus , & parvulis , 8c omne thefauro in
Rivoalto . Atila autcm urbem impugnans p
pnh% vidhis , poftea viftor fait & Paduam
rtruxit. Cives vero , qui cvaferunt, in ftivdal-
to > & Methamauco pervenerunt .

Pars F. '

CUm itaque tanta multitudini pjawiicSte la-
fula non fufficerent , Tumbam non longe
ab his exrtare in oftio portus profpexerunt, ia
qua antiquiffima moenia videbantur affiiiffe ;
compertumquc eft , hanc cfle illam , in qua
Trojani duce Anthcnore poft excidium Troja
in fihu Adriatico primitus habitaverunt, vticatd
pritis Trojd ; pjoftea vero Pagos , ideft Caftrum
OUvulos Latine dicitur quid plenum , ubi ooa
eft dare vacuum, & in ea profiigorum pars noa
minima fua firmavit domicilia, Ecclefiaque fub
vocabulo Sandlorum Sergii , & Bacchi , ibi po-
ftea conftrudla eft per nobiles Tribunos Vene-
tos Simachales nominatos , qui Cavatorta buoc
vocantur. Hac quoque perfecutione furtntes
ait Pontius , quod Urbs VenetiaB nunc floremr

6 potens, Condita reperitur ab his, qui dePro^
vincia Veneta manus Atilas fiigerunt •

ParsVI.

ATiU itaque , PaduA vaftitati fuppofict^.
ViCentiam , Veroriam, Brixiam , flei]ga-
mum, & ceteras Urb s Veneti» deftiruxit* Mei
diolarium, Ticinumque arripuit, iEmiliap Civi-
tates exfpoliavit , 8c ubi Mintius amnis in Pa*
dum influit, caftrametatus eft . Ciimque idem
animo flutuaret , fi Romam adiret , Leo Papa
a Valentiniano , Senatu , Populoquc Romano
miffus cum Abieno viro Confulan, & Treje<^io
viro Pra^forio ad Regem truculeritiffimum.ia-
greffus eft , cui Atila nil loqui valuit, nifi quod
Papa vbliiit , ficque Romx & totius Italias fa-
lutem reportavit , ut Atila bello abftineri pi»-
ciperet , 6c ultra Danubium promiffa pace di-
fcederet.

far

Digitized by

C H R O N

POft dilcsflum Pontificis interroffatus M\bl ,
cur cantum Romaoo Pape uura folttum
feveitntiam exhibucrit : Refpondit 9 fe vidifle
quemdam viium juxta eum in habiiu Saccrdo-
cali camtte venerabikm, fibi ceffibiliter gladio
«vagtnato minantem , nifi cunAa > qus iUe pe-
teret expleret^ .

Vars yilL ^

CUm verb Atila Pannonias remeaflet , Ho-
noria Valentiniani eermana Eunuchum
dirigit , petcns, ut eam a fraa*e petat uxorem .
nie itaque , licet plures haberet uxores man-
davit Valentiniano , comminatas pie jora , fe pro-
mne iiiaturum Italias , nifi fororefH fibi traiat
nxorem . Traditur ; nuptiar celebrahtur , in
cuibus Atila crapulatus , erumpente per apc^
clexiam fanguine de naribus ejiis, in nO(Ae fuf-
ibcatus eft . Et eadem nodle Martiamis Impe-
lator vidit in fomnis ^rcum Atilse frl£ltmi, quo
•nnorum genere gens illa utitur . Poft morteni
rerb Atil;e regnavit Heruach filius ejus.

Pars IX.

N^hoc turhinc completa videtur Prophetia
T ». j- . AquUme pandetur

II
liieremia dicentis
malumi

Pan X.

HIs fedatis invaiionibus , plurimi profiigo-
rum ad prioradomiciliaredierunt; cetcri
vero de rccidivatione dubitantes , in Infulis
remanferunt , & Ecclefias plurimas fecundbm
€orum devotiones fuccefflve conftrui fecerunt .

Part XI.

PLurima quoque mulieres Verifimiliter cre-
dentes , viros fuos in hac perfecutione a
Barbaris fuiffe occifos , cum aliis matrimonia
contraxerunt j quibus repatriantibus coram Ni-
ceta Epifcopo quseftio agitur . Qjai refponfo
SanAi lfdrft^ Pap , quem conluluerat, ut ad
priores viros falubriter redeant , terminavit .

Pars XII.

VAlentinianus autem profperos' fbcceflus
Aetii Confularis pertimefcens , Her^tclio
feadone multa iiniftra Imperatori de Aetio re-
Jcrenie , Aetium Confularem occidit , cujus
mors non fuit inulta ; nam fexto anno Mar-
tiani

Pan XIII.

VAlentJnianus Imperator ab Urbe egreflus
ad ludos confilio' Maximi Confularis viri,
\ Tranfilla milite , & aliis amicis Aetii ab eo
occifi interficitur cum Heraclio fpadone tri-
gefimo anno Imperii fui .

PdrsXir.

MAximus itaque tyrannidem arripuit; Eu-
doxiam reliilam Valentiniani vi rapuit .
lila Genfericuni ex Africa invitat, ut fe Maxi-
mo eripiat , Interim Maximus a famulis Reginas

I C O N. jt

dilaceratus in Tyberim projecftus eft. Geiiieri-
cus autem Romam capit, omnia diripit; & ta-
men ut ab igne , & csBde abllineret , Leo Papa
obtinuit. CaptivavitautemEudoxiam cum du%-
bus filiabus » & multo Populo .

Pars Xr.

SPoliataUrbe diebus XIV. Vandali, & Mauri .
Campaniam ferro igneque confuraunt . Ca^
puam , & Nolam capiimt; Neapolim,. & qua&
dam alias Civitates hrmiores rebus, & angariis
extenuant , & gladium evadentes captivos du-
cunt.

Pars XFI.

PAuIInus Nolanos Epifcopus fe pro fUlo Vt«>
duas captivum dedit Johannes fiaptifta cg(-
put fuum duobus Monachis revelaviC'.

P^rr XVIL

EXigente autem tixore Garlais Duce Cor-
nnbidB , quam Meriini incantationibus &-
ciem Garlais ^umendo cognoverat, & poftea
Uxdtem duxerat , habuit Arturum , & fiiiam
Amam matrem Galvani » 6^ Morgeganam m
Aftronomia peritifliniam •

Pars XniL

POft receflum Genferici Romani • Avitum Im*^
peratorem conftituunt, cum quo Manianus
compofuit. Avitus autem intra Galliam abexerci-
tufuofpretusadltaliamremeavit, &poft paucos
dies dignitatis honore depofito Placentias Epi-
fcopus ordinatus eft. Martianus itaque, com-
plecis annis Vl. menfibus VI. Imperii , tn Con-
ftantinopoli obiic .

. Pars XIX.

LEo autem in Oriente Imperator effioitur
Anno Domini CCCCLVIII. Hic cum Wa-
lameOftrogothorumRege fcedus iniit, & Theo-
dericum fratruelem ejus puerum obfidem acce-
pit filiumTheodartarii, de quo Theotonici mi-
ram narrant audaciam . LQonem autem filium
parviiium confortem fecit Imperii apud Romam .
Mauronianus tamen apud Ravainam Occidenti»
invafit Imperium , qui anno quarto juxta Cor-
tonam occtfus eft.

SEven
pit^

POTSXX.

Everus pbftea Ravenns Imperium acce-

Pars XXI.

ANthemius autem Severo fucceflk, qui Ser-
vaiidumGaniarum Prrfedhim occidit vo-
leiitem fibi Irtipcrium ufurpare . Inter hunc An^
themium, & Ritimium Patricium generum fuum
asmulatione fuborta, Ritimius, qui -ffimilia pras-
erat, cum valida manu Romam contendit. In-
terea Leoni AuguftoOlibrius mitritur, qui cum
Ritimio corigreflbs fuperatur: Ritimius vi6l:of
Urbeni invadens Antheraium perimit^ & poft
tertium menfem moritur.

Pars

Digitized by

GoogLc -

Psrs XXII.

A N D R E iE D A N D: U L I

OLibrius autem Imperacor, Ritimio mortuo
Gaudabarum nepotem Patricium fecit,
eoque poft menfes feptem defundto » Gaudaba-
rus Patricius voluntate exercitus Litterium Do-
mefticum apud Ravennam Imperatorem confti
ruit, quem nepos Patricius cum exercitu RO-
mam.venienSy purpura exuit » & in Salona Uc^
be Dalmatiai Epifcopum fecir.

Pars XXHL _

CEmena autem EoricusRex Vifigothorum tot
Romanorum .Imperatorum mutationes3ur-
gundioaes , Avernos » Arelatem, & Mafliliam
occupat, & cOiifilioGenferici Regis ad ulterio-
ra animum extendit . . Gallide iUe confulebat, ut
quietus eflec a Romanis .

Pars XXir.

TUnc nepos contra Eoricum mittic Oreftem
militis Principem . Ille ver6 dum Raven
oam cum exercitu pervenifTet^ Auguftulum fi
lium fuum Imperatorem creavit • Nepps autem
in Daimatiam fugit«

Pars XXr.

Hllarius natione Sardus fedit annis. VI. men-
fibus III. CefTavit Epifcopatus diebus X.
Hic conftituit , ut nuUus Pontifex fibi fucceflb
rem conilituat .

Pars XXyi.

Slmeon t mii XL.. annis in Columna ftetit ,
mira fanClitate Antiochias hoc tempore cla-
ruit •

Pars XXm.

HEIifdsus Propheta de Samaria traosfertur Ale-
xandriam«

ParsXXFIII.

Slgimbertus, Vincentius» Jacobus de Vara-
gine« & Paultnus Epifcopus, dicentes, cor-
pus §an6ti Marci Evanselifias, hoc tempore de
Alexandria translatum tore Venetiis , fub equi-
vocatione Imperialis nominis errare dignofcun-
tur, Qiiia ficut ipforum Venetorum veriflimas
tradunt Hiftoriae, ipfius corporis translatio fa-
^a eft fub Leone V. Imperatore Anno Domini
DCCCXXVIII. quas fuo tempore fub Juftiniano
Duce fingulariter defcribetur.

Pars XXIX.

MOrtuo Uterpedragor Rege Britannias, in
Regnum fublimatur Arturus, cujus mira-
biles adlus linguas perfonant populorum •

ParsXXX.

Slmplicius natiope Tybuninus fedit annisXV.
menfe I, diebus VII. Hic conftituit, ut nul-
lus Clericus inveftituram accipiat a Laico : quod
perGregorium » & aliosPontifices firmaiumeft.

(^) Cod^ Ambr. Conflixiojue cmo co^

Pars XXXI.

AUguftuIuS f ut pramuflimi eft, invafic tmjjit^
rium ; (ed Odoacer Rex Gothonim Ra^
thenus genere^ex ultimis finibus Pasaonia^ cufm
Turchilingis, 8t Cyris, & Herulis, & BLutho-
nis, a terra fua egreflust Oreftem Patriciam in
terminis Ligurias obvium habuit • (^) Oreftet
autem cbm refiftere nequiret« in Papda fe tut»>-
vit y ubi ab Odoacre capta Urbe occiditur.
Odoacer autem in Italia Regium nomen fibt
ufurpat , & Romam ingrefliis per plures annos
Regnum tenuit . / ' »

Pars XXXIL

THeoderious itaque Rex Oftrogothorum IvL^
liam pofleflurus intravit. Gochi cnim» qui
erant in Italiay per Legatos obtinuerunt a Leo^
ne Imperatorc > pra5di6lum TheoderiCum Rc».

§em Patricium eue debere - Hic veniens Mace«
oniam depopulavit * & chm per Ungariam, 8c
Pannoniam in Italiam perveniflet ^ fe fuo£]UO
poft magnos labores in uberrimis pafcuis fecus
Lixontii amnem diftridtus Aquilejas recrearett
Odoacer cum totius Italias viribus illum inva->
fit , fed non praBvaluit* Exinde Theodoricus
prope Veronam evafit ; fed Oioacer non mino*
ri quam prihs apparatu occurrit , & deniqm^
terga dedit , & in Urbern fugiens receptu^ no<i
eft ; inde Ravennam intrans , poft diuturnamk
obfidionem k Theodorico capta Urbe occifus
eft.

Pars XXXIIL

PRofper Aquitanicus quondam Leonis Papsk
Notarius nunc aipud Regium fii<Shis Epi-
fcopus dodbriniS) & miraculis claruit.

Pars XXXIV.

MAmertus Epifcopus Viennenfis tres diet
Rogationum ante Afcenfionem fieri ordi-^

navit •

Pars XXXV.

LEo itaque ImperatorXVI. tnno bqperii fui
in Oriente mortuus eft .

Pars XXXn.

ZEno natione Ifaurus obtinuit Imperiunsr
Anno Domini CCCCLXXIIL Hic fcrip-
turam contra Fidem Catholicam compofuit »
Regnumque Italias accepit , feflionem lijam io
Ravenna conftituit, 6cutaccepta tutihs poflidc*
ret , vicinis Regibus filias copulavit . Homa
Arianas Se<5las beftialem contra Catholicos ge-
rens in aoimo crudelitatem . Hic Theodoricum
Regem Oftrogothorum Confulem ordinarium
fecit t quae poft Imperialem dignitatem prinur
eft dignitas , & equeftrem iiatuam auream ante
Regiam iUi coUocavit.

Pars XXXVII.

Nlceta itaque Aquilegienfis Epifcopus-tantis
anguftiis , & laboribus circumfeptus ,
elapfis ab intronizatione fua annis XXX. men*
fibus IX. fcnedlutc etiam onprelTus obiit.

CA-

Digitized by

C H R 6 N I C O, N.
A

CAPITULUM SEXTUM.
Dt PoHtifieattt JMareelliani, babim partcs XII.

MArcellianus Epifcopus Aquilegia fublima-
tus eft Anno Domini CCCCLXXXV.
Hic origine Theflalonicus , hujus EcclefiaB Epi-
jbopus niidus, non procul ftb Aquilegia Civitate
Monafterium Bdigoenfe conftruxit $ & pradits
plurimis decoravit , & Sandkorum corpora illo
jn loco occuhSdepofuit, ipfunaqueMoiMifterium
jure dominii in le retinuit , quamdiu vixit .
Ciimque TheodoricusRexAriana labe pollutus,
CathoUcis Epifcopis non modicum minaretur,
hic Epifcopus propterea elapfis in Sede fua an» B
Bis IV. tn Grado v6nit , & cum Populo iht tu-
tato ilbsfam 8c puram tequit fidem •

Pars L

FElix Tertius natione Romanus iixter h«c fe-
dit annis VI. iccnfibus XI. dicbus XVII.
Geffavit Epifcopatus diebus V. Hic convocato
Concilio damnavit Acactum Epifcopum Con-
ftaniinopoliianum , quia revocavit Petrum Epi-
fcopum Aiexandrias propter hasrefim damnatum
Hic confticuit , ut accufaio dentur induciae , ut
ad refpondcndum fe praeparare poffit , & ut
Jttdices tales fint » ut omni careant fufpicione

Pan II.

HOc tenapore Gcnfericus Rex Vandalorum,
fucceffione regnandi inter fiUos fuos or-
dinata , ut fratri morienti firater fuperftes fine
contioverfia filiorum fuorum fuccederet , mori-
tur, cui fuccedensHonoricusfilius ejus regnavit
anms VIU. Sub hoc Eugenius Carthaginenfis
Epifcopus , & omnis Clerus contra Arianam
HaBrefim Vandalorum fortiter pro Chrifto ago-
aizant.

Pars III.

HOc temporc fedla eft inventio Sandli Mi
chaelis Archangeli in Monte Gargano
qui hodie vulgariter Moas SandH Angeii appe!
latur .

Pan ir.

BAmabas in Salamina Urbe Cypri corpus
fuum rcvelavit, cum quo Evangelium Mat-
tfaoi inveaitur 9 quod fccum ferre folebat ; &
ubicumque invcniebat infirmos » id fuper eos
Bonebat , & tam fide Barnabac » qukm merito
Idatthan lanabantur omnes.

Parsr.

ZEnontt tempore Thracia a Bulgart» deva-
\ ftatur, & Vsh% Conflantinopolis igne con-
fumitur . Chm autem Zeno anois XVIIL Impe*
rium tcQuiffet » vitas ccffit •

Pars VI.

ANaftafius ab Augufta affumtus , Auguftus
fimul & AuguffaB raaritus efficitur Anno
Damini CCCCXGIII. Hic depravatus abAcha
tio Conftantinopolitano Epifcopa Hasreticis fa
Vebat , 8c Catholicos petlequebatur.

PmPlh

GEIafius natione Africus feditannisIV. mea^
fibus VIII. Ceffavit Epifcopatus diebus
Vli. Hic Manichasos in Urbe inventos danma-
vit cxilio . Poft Ambrofium Traftus, & Hym*
nos compofuit . Id praecipu^ Vere dignum ^
j^fium eft; & Oericis negotiattaQem ioterdixit. ^

Pars VIIL

ANaftafius natione Romanus fedit anno I«-
menfibus XI. dicbus XXII. Ccffavit Epi^
fcopatus diebus IV. Hic conftituit qu6d miUut.
Clericus rancore vel ira pra^tcrmittcret officium
fuum praBter Miffam » k cujus coramuoionc
multi ex Clero fe fubtraxerunt , eo qu6d com*
mimicaffctDiacoQO Photino complici Achatii,

Pan IX.

SYmmachus natione Sardus fcdit annis XV.
menfibus VII. diebus XXVIII. CcffavitEpi-
fcopatus diebus VII. Hic fub intentione ordina-
tus eft uno die cum Laurentio , & apquo judi^
cio Theoderici Regis Syramachus in Sede re-
manfit. Laurentius autem a Symmacho Nuceri-
nas Urbis Epifcopus faftus eft . Poft IV. vero
annos Feftus , « Probinus cum filfe teftibui
criminaverunt Symmiachum Theodorico Regi»
& ravocaverunt Laurentium , & proptcrca ia
Clero» & Populo Schifma deauo revivifcit.

Pars X.

HOc tempore vir quidam Petrus nomine
Altinatom regebat Ecclefiam , quaB Urbs
in Venfetia fita eft, homo aftutus, & in geftis
fccularibus nmltum providus , fed ambittofus»
<kRegi multum familiari^. Chm igiturSenato-
res k Thcodorico Rege petercnt, ut Apoftolicas
Sedi Vifitatorem daret , hic Petrus Ejpifcoput
decretus eft, & Sedcm invafit . Et tunc Sym-
machus congregata Synodo CXV. EpifcoporC^
k crimine falfo fe puig^vit, & Laurentius , &
i^ctrus infuafores damnati exulant , & Symma-
chus in Sedc oum gjoria reftitutus eft .

Pan XL

SVffcmachus Papa Captivos pcr Ligunam
& alias Provincias redcmit , oc CCXXX.
Epifcopis k Trafmundo Rege Vandalorum ia
Sardiniam lelegatis neceffaria miniftravit , &
Glma in excelfis Deo^ omni die Dominico, oc
In Natalitiis Martyrum caatari iaftituit .

PoTf XIL

HIc autcm MarcdlianusEpifcopus faSynodo
celebrata Romae legitur affuiffe, qui com
annis XUC Cathedram tenuiaet , ia pacc
quievit .

CAPlTUtUM SEPTIMUM.
Dc Ptmt^cafu MateeUini babens fmtss IX.

MArcellinus Epifcopus Aquilegi» conftitu^
tus eft Anno Domini CCCCC. Hic na-
tione Roroanus hac fede adepta, ut Cathohcuitf
Populura ab Arianis ex ftvore Re§lo pubhc*
prsedicantibus io corrfbntia veiaFide» conlervaK
* rctf

Digitized Dy

«3 A N D R E

rct, in Aquilegia tefidebat, aliquando Gradura
veniens , ut Hagreticorum perfecutiones aliqua-
Itter evitaret .

Pars L

HOc tempore apud Carthaginem . Olvmpus
Epifcopus Arianus Trinitatem in oalneo
blafphemans, tribus ignfeis baculis Angelo mit-
rente combuftus eft.

Pars IL

BArabas quoque quidam Epifcopus Arianus ,
dum contra regulam Fidei quemdam bap-
tizari dixiflet. Ti baptizat Barabas per Filium
in nomine Patris j in Spiritu Sanilo i ftatim
aqua Baptifmi difparuit .

Pars II L

CLodoveus nunc Rex Francorum a San(fto
Remigio baptizatus , Regnum fuum per
omnes GaUias dilatavit, morienfque in Bafilica
Sandli Petri Apoftoli , quam ipfe , & Regina
Clotildis sKlificaverat , fepultus eft •

Pars ir.

Slgifmundus, mortuo Patre fuo Gudebardo,
in Burgundia regnavit •

Pars r.

HOrmifda natione Campanus fedit annisIX.
diebus XVI. Ceffavit Epifcopatus diebus
XVI. Hic Clerum compofuit, & reconci-
liavit Graecam Ecclefiam , quas fub anathemaie
erat propter Petram Alexandrinum Epifcopum ,
& Achatium Conftantinopolitanum . Direxit
etiam folemoes Nuncios ad Anaftafium de Con-
filio Theodorici Regis , ut ab Haerefi recederet
Ariana, qui fuperbe intercetera refpondic: Nos
jubere volumus , non juberi • Et Nuncios nec
audire, nec videre voluit.

Pars tTL

ANaftafius itaque duas CathedralesEcclefias
(uo tempore condidit, vocatas ab illo Ana-
ftafionopolim , unam in Gallitia Afias , aliam in
Rodope. Vigefimo quinto annoruin Imperii fui
fulmine periit.

Pars riL

JUftinus Senior Imperium fufcepit Anno Domi-
ni DXIX. Ad hunc mifit Hormilda Papa
Legationem , ut Epifcopos , quos Anaftafius
exulare coegerat , ad proprias revocaret Eccle-
fias, quam cum grandi uetitia fufcepit , & ho-
norabiliter remifit •

ParsVIIL

HIs auoque diebus clarait Boetius Vir Con-
fularis confpicuus in utraque lingua eru-
ditione omnium Iiberalium Artium , quas paene
omnesaGra^co in Latinum tranftulit, expofuit.
Cujus tempore exdrta eft Hagrefis de Trinitace;
fed ipfe congregata omnium Synodo ie fubtra-
xit, ne fibi propter facundiam eloqucntiae, cau-
fa? imponerentur agenda?: ob quam caufam ciim
fufpeiSlus k Chrifticolis baberetur , compofuit

D A N D U L I »4

contra ipfos Hasreticos libnim de $an(5la Trini-
tate, Cbrn igitur Theodorico Regi Boetius plus
ceteris refifterer, \\\ exilium miflus Papias incar-
ceratus eft, ubi iibrum de Confolatione edidit.
Tandenn tamen ab eodem Rege interemtus eft .

Pars IX.

MArcellinus autem Epifcopus annis XV.
Aquilegicnfi piaefuit Eccicfias.

CAPITULUM SEPTIMUM.

De Pontificatu Stephani , habens partes XIV.

B OTephanus Epifcopus Aquilegiae creatus eft
i3 Anno D. N. J. C. DXXi. Hic deMedioIa-
no originem duxit .

Pars L

HUjus tempore Iftriorum gens Barbarorum
invafioniousgraviter afflicla in Caprariam
Infulam fecedunt , & domos conftruunt t
& in gloriam Catholici Principis fundatum Op*
pidum , Juftinopolim vocaverunt .

Pars IL

EOdem temporc apud Africam Catholica re*
formatur Ecclefia; nam defun<ao Tranfi-
mundo Rege Ariano fucceffit Hildericus filiua
ejus ex captiva filia Valentiniani Principis or-
tus , quem Parer moriens voluit affl gere , nc
Catholicas faveret Ecclefias; at ipfe priiis quam
ilegni jura fiifciperet , univerlbs Epilcopos in^
exiUum mifibs reftituit, & Catbolicam Eccle-
fiam in Africa reformavit , qu» LXXIV, annis^
fuerat deftituia . Juftinus fimiliter in Oriente
coepit fatagcre , ut H«reticorum nomen extia-
gueretur.

Pars IIL

JOhannes natione Tufcus fedit annis II. menfi*
bus VIII. diebus XVIII. CefTavit Epifcopa-
tus diebus VIII. Hic a Theodorico Rege
Gothorum cum Viris Confularibus . mifliis eft
ad Juftinum Imperatorem petitum, ut Ecclefias
redderet Arianis ; alias totam Italiam gladio
feriret . Contigit autem in Corintho, ut quidam
Nobilis concederet ci equum conjugis ; fed equus
redditus^ poft Poiitificem portare noluit mulie-
rem; ideoPaps miflus eft. SuCceptus eft autem
ab omni civitatc Conftantinopolitana a milliario
XV.cum Cereis, & Lampadibus, & Crucibis.
Juftinus quoque humiliavit fe , & adoravit pro-
nus in terra Johannem Papam . In confpedhi
autem omnium ad Portam quae Aurea vocatur,
roganti cceco lumen indulfit . Impetratis igitur
cunftis, pro quibus iverat, Ravennam rediit.
Theodoricus intcrim Symmachum , & Boetium
occidit . Johannem vero Papam , qui cum tan«v
ta gloria fuiceptus fuerat , carceris afHtdlione
peremit; fed cito poftea vidit eum quidam fo-
litarius nudum, & difcalciatum a Papa Johanne
in olla Vulcani mergi .

Pars IF.

Uic Athalaricus nepos ejus in Rcgno Go-
thoium lucceflic •

Part

Digitized by

Pars r.

C H R O N I C O N.

A ,

CAPITUtUM-NONUM,

APud MutalapHs Civitatem CappadociaB Vir
Sandlus SaDbas , qui dtu Monaflicam , &
Eremiticam duxerat vitam, puritate t meritisy
& abftioentia corporis omnibus poil futuris exi-
mix SaniSbitatis reliquic exempla « cujus corpus
fub Marino Mauroceno Duce Venetias delatum
cft.

* Pars VL

FEIix natione Sabinus fedtt annis IV. menfi-
bus III. Ceflavit Epifcopatus diebus XV.
Hic coniflituit , uc infirmi ante tranfitum ungan-
curoleoSanAo. Ipfe excommunicavit Antimum
Conftancinopolitanum Epifcopum , quia Aria-
nus eflet.

Pars VIL

BEata Brigida in Scotia virgo hoc cempore
obiit .

Pars VIIL

JUftinus itaque Catholicus Imperator elapfis
annis X. a fua creatione apud Conftantino-
poUm moritur .

Pars IX.

JUftinianus ex forore Juftini nepos ejus fuccef-
fit anno DXXVIII. Hic ad reparandam Rem-
publicam animum accendit , & primo per
Bellifarium Patricium Perfas aggreflus eft , &
devicit ; & Libros Romanarum Leguni in uno
volumine , quem Juftinianum Codicem vocavit,
abbreviavit . ;

Pars X.

COrpus Sandli Antonii Monachi hoc tempore
revelatum in Alexandria , vel in Conftan-
tinopoli, ut quidam fcribunt, inEccIefiaSancfti
Johannis Baptiftas coUocatur .

Pars XL

CRates RexHeruIonim,8c alius quidamRex
Hunnorum , qui Vosforum Urbem incly-
cam gubernabat , Conftantinopolim venientes
bapcizati funt .

Pars XIL

BElIifarius etiam Vandalos cum Gelimere
Rege ecrum delevit , & Carthaginem , &
cocam A&icam Romano reftituit Imperio .

Pars XIIL

BOnifacius II. nationeRomanus fedit annisll.
diebusXXVI. Ceffavit Epifcopatus diebus
\i. Hic conftituit , ut Clerici a Laicis fint di-
vifi in celebratione MilTa • Item quod eledlio
Papas poft cres dies fiat propter periculum evi-
candum •

Pars XIV.

HTc quoque Scephanus Epifcopus aliquando
in Aquilegia, altquando inGrado refidens,
annis XII. menfibus IIL diebus XV. Pon-
tificatum tenuit Aquilegienfem .
rom. XIL

De Pamificatu LaurentU dilii MMuri , habms
partes VII.

LAurentius Epifcopus « qui alio nomineMau*
rus diiftus eft , confirmatus fuit Anno Do^
mini DXXXIV. Hic in Pola Urbe Iftrias natos
hoc cempore hunc Prasfulatum obtinuit.

Pars L

JOhannes nunc natloneRomanus fedit annis II.
menfibus II. diebusVI. Ceflavit Epifcopatus
diebus VII.

Pars IL

IMter hasc AthalaricusRexGothorum in tutela
Juiliniani Augufti cum.Matre Amalafuinta*
fufceptus ab Hilderico Rege Franciae NarbohaB
fuperatus eft , & obiit , cujus maicer de conni-
ventia Principum Theodatum fufcepit in Re-.
gnum , qui licet effet Hasreticus $ pacem tamen
Catholic^ conceffit Ecclefia^.

Pars IIL

AGapitus natione Romanus fedit menfibus
XI. diebus XVIII. CelTavit Epifcopatus
dieb. VI Hunc Theodatus Rex,qui Amalafuintam.
Reginam exiliaverat , & in balneo poftea occidt
fecerat , pro impunitate impetranda fceleris ad
Jufltinianum direxit . Accedens igitur Papa , re-
p^riit Auguftum in Euthychis dogma corruiffe;
unde aft , defideravi ad Juftinianum Imperato*^
rem Chriftianiflimum venire ; fed inv?ni Dio-.
cletianum. Juftinianm itaque, licetpiribs mina-
tus" fuifret Papae , tamen denique ad Fidem Ca-
tholicam reverfus, Anthemium Conflantinopoli-
tanum Epifcopum haerc fis defenforem in exilium
mifit ; Papa autem quidquid voluit a Juftiniano
obtinuit , & ad ejus preces Mennam Epilcopum
fubrogavit. Ibique defundtu^ eft, 8c pofteaRo-
mam translatus.

Pars IV.

SYlverius natione Campanus ex Patre Hor-
mifda Summo Pontifice fedit ann. I. men-
fibus V. diebus XI. Hic quia Anthemium Epi-
fcopum reftituere noluit , procurante Theodora
Imperatrice , confentiente Archidiacono ejus »
qui Papatum ambiebat, Monachali vefte indu-
tus miuus eft in exilium in In^iilam Ponti , ibi-
que obiit .

Pars V.

THeodatus Rex ob commiflum in Reginam
fcelus juflu Juftiniani a Bellifario occifus
eft . Vitigis igitur in Regno fucceflit , & Ra-
vennaB filiam Amalafuincas in conjugem fumit.'

ParsVl.

Vlgilius natione Romanus fedit annis XVII.
menfibusVI. diebusXXVI. CeflavitEpi-
fcopatus menfibus III. diebus V. Hic conftituit
Miflam celebrari in parte Orientali . Qjao tem-
pore Bellifarius de Africa vidlior rediens , de
multis Thefauris acquifitisCrucem auream cen-
tum librarum Beato Petro obtulit.

G Pars

Digitized by

Google

tf • A N D R E A

TTTc itft(}iie*Epifcopus AquilegieBfis dum fe-
jn dilfet annis !¥• meafibusV. de hocf«culo
emigravit.

CAPITULUM DECIMUM.
Df Pontificatu Maced(mii , ^aitei XX.

MAcedonius Epifcopus Aquilegienfis fub-
rogatus eft Anno Domini DXXXIX. Hic
n^tione MacedoniCus fadlus Epifcopus multas
fuo tempore tribulationes fubftinuit, & in Gra^
do Eccljfiam in honorem SanAi Jdhaiinis
Evangeliftae pulchro opere dedicavit,

/ Pars L

BEllifarius quOquc vir bellicofus contra Vi-
tigium Regem Gothorum vires direxit , &
Neapolim hoftiliter cepit , & in Cives acriter
defsBviit , & Ecclefiarum bona diripuit , quia
prppter Gothos Cives eum recipere noluerunt,
Deinde ciim appropinquaret Romanj « Gothi ,
qui intus erant , Ravennam fecreto fugiunt •
Quos BelUfarius perfequens camoeftri bello
inito de eis viftoriam obtinuit , oc Vitigium
Regem cepit , & Conftant inopolim duxit . Et
codem aflno tanta fames in Italia fuit i ut Ma-
rres carnes manducarent filiorum ,

Pars IL

CApto igitur Vitigio, Gothi , qui trans Pa-
dum in Liguria habitabant, Hidllbran-
dum fibi pr»ficiunt , qui eodem inno occifus
ctt.

Pars IIL

HUic fuccelEt Hercirius, qui illico peremtus
eft-

Farsir.

TOtila tunc , qui & Baduilla ditflus eft ,
Regnum accepit Gothorum, quem Belli-
fanus efFugavit,

Pars r.

BElIifarius igitur cum Vithigio Rege Con
ftantinopolim rediit ^ & cum triumpho
prim6 fofceptus , poftea Juftiniano faUo accu
fatus detinetur , & bona ejus confilcata funt
Veritate tamen comperta ad fuum primum fta
tum reftitutus eft. Vithigio autem Regi Augu-
ftus fedem honorabilem tribuit , ubi tamdem

pbiit • '
Pars FL

yUftinianus hoc tempore Chrifto Domino Ec
clcfiam fabricavit Agiofophiam vocatam fe
cundhm exemplar fibi ab Angelo oftenfum ,
quflB cun<fta aedificia ita excellit, ut fimile ufque
in hodiernum reperiri non poflit,

Pars VIL

SAn^lus quoque Benedi6lus cum forore fua
Scholaftica , & difcipulo Mauro eodem
tempore floruerunt •

D A N D U L I

Pars VIIL

ANno autem Juftiniani XIII. in diverfis GaU
liarum locis varia figna vifa funt ; Comcta
apparuit iaPafchate, Coelum ardere vifum cft ;
verus la«guis ex nube defluxit in veftimentis
hominum; & fecUtse funt aBgritudines cum pu-
ftulis, & vefficis^ac glandulis, qua? homines in
triduo occidebant ; oc fiibfequenter praelibata
peftis difcurrens mvafit Italiam, quas etiam con-
lequenti anno Grxciam , & maxime Conftanti-
nopolitanam pariter Urbem afflixit , & ob hoc
ftatuta eft folemnitas Purificationis Beatae Ma*
riaB Virginis , quas Hypopantis , ideft obviati(>
appellatur, & illico peftis antedidla ceflavit .

Pars IX.

INterea Venetiae Maritimalis Regio propter
bellicas Clades Populis au(5)a in qualibet In-
lula Tribunos annuaies conftituit , qui Incolis
Juftitiam exhiberent . Fadta vero in commnnt
tangentia ab omnibus Comprovincialibus con-
gregatis determinari confuetum erat . His na-
vium copia maxima erat , & pfalmarum exer-
cttio toti^ vif ibus intendebant , ut Cafiiodorus
Ravenne Ur1)fs Senator , & poftea Monachus t
in quadam Epiftola , quam eloquenti fermone
confcripfit , latiiis dicit, quas etiam errorem di-
centium Venetiam , prim6 inchoatanl fuilTe ex
adventu Longobardorum, excludit, cujus tenor
talis eft •

Pars X.

Tribmis Maritimorum , Senator PrafeSfus
- Pratorio .

DAta pridem juflione cenfuimus, ut Iftrigi
vini, & olei (pecies, quarum praefcnti
anno copia indulta perfruitur , ad Ravenna-
tem feliciter dirigeret manfionem . Sed vos t

3ui innumerofa navigia in ejus confinio pofli*
etis , pari devotionis gratia providete , ut
auod illa parata eft nubis tradere , vos ftu-
deatis fub celeritate portare . Simihs erit
quippe utrifque graria perfeilionis , quando
unum ex his diflociatum impleri non permit-
tit efFcdtum . Eftotc ergo promtiflimi ad vi-
cina , qui faspe fpatia ifanfcurritis infinita ;
per hofpitia quodammodo veftra difcurritis,
qui per Patriam navigaiis . Accedit etiam
commodis veftris, quod vobis aliud iter ape-
ritur perpetua fecuritate tranquillum ; nam
cbm ventis faevientibus mare fuerit claufum ,
via vobis paniitur per amoeniflima fluvio-
rum. Carinae veftra^ perflatus afperos non pa-
vefcunt. Terram cum fumma fcliciiate at-
tingunt; & perire nefciunt , quGB frequenter
impinguat , Putatur eminus quafl per Prata
ferri , ciim eorum cOntigit alveum non vide-
ri. Tradlse funibus ambulant , qux ftare ru-
dentibus confueverunt , & conduiSlione mu-
tata pedibus juvant homines naves fuas : ve-
dlrices fine labore trahunt y & pro favore
Velorum utuntur paflTu profperiore Nauta-
rum . Juvat referre , quemadmodum habita-
tiones veftras fitas efle profpeximus * Vene-
tias prajdicabiles quondam plenae Nobilibus
ab Auftro Ravennam Padumque continguntj
ab Oriente jucunditate Jonii litoris per-
fruuntur , ubi alternus aeftus egredicns modo
claudit , mod6 aperit faciem reciproca inua*
datione camporum . Hic vobis aquatilium
avium more domus eft ; nam qui nuiic Ter-

9» re-

Digitized by

1 C H R O;
reftrb ♦ modi ccrnitur Inlularis , ut ilUc ma-
'os eiciftiines effe Cidades ; ubi fubito loco-
nim facics refpicis immuiatas ; eanim quip*
pc fditudine per aquora ionge patentia do-
midlia vidcotur Iparfei qua non naturapro^
ttilic ^ '<f€$d hodMinim cura^ fundavit ^ Vimini-
bus emm flbcilibus illigacis, terrena illis foli-
^iti^S/Kggr^tuT, & marino fluAui cam fra-
gilis munirio noti dubitatut .opponi^ Scilicet
quando vadofum litus moles arcere nefcic
undarum , & f*rte viribus fertur quod alti-
^udinis auxilio non juvatur . Habitatoribus
igitur una copia eft., ut; fcte rtfcibus ex-
pleantuf. Paupcrtas ibi cum divitibus fub
«qualitate coiwivit ; dnus eibus onuies refi-
cit: habitatio fimilis univerfa concludit; ne-
fciunt de penatibUs invidere, &fubhacmen-
fura degentes evadunt vitium , cui Mundum
conftat^ffe obnoxium. In Salints aucem e^-
crcendis tota contentio eft . Pro aratris ,
pto falcibb cilindros ViOFyitis . Inde vobis
frudhis omnis enafcitur >jquando in ipfis &
qua non facitis poffidetis . Moneca illic
quodammodopercutiturvicftualis; arti veftra
omnis fruftus additus eft . Pott-ft aurum ali-
quis quficrcre , ttemo eft qui falem nbn defi-
deret 'invenire : jnc ito quando ifti debetur
omnis cibus , qui poiell effe gratiffimus ;
proinde naves , quas more animalium -veftris
parietibus illigaftis, diligenti cura reficite, ut
chm vos vir expertiffimus Laurentius, quiad
procurandas fpes dire<aus eft , commoncre
temptaverit , feftinatis excurrere , quatenus
cxpenfas neceffarias nulla difficultate tarde-
tis , qui pro qualitate aens compendium
vobii eligere poteftis itincris •

Pars XL •

HOc tcmporc Vigilius Papa, quia fecundiim
promiffionem fuam noluit Aiithemium reili
tuerc , Conftantinopolim ignominiose miititur ,
& ciim nollet illum reftiiu-re, de EcclefiaSan-
etx Sophi», ad quam confugerat , exirahitur;
& miffo fone in collo ejus, per Civitatem a
fiiane ufque ad vefperas tradlus, miffus eft in
cxilium in lUyrico; Sic cnim malum, & ambi-
ctofum purgavit introitum .

Pars XIL

TOchilt autcm Rcx Goihorum , coUcao
cxcrcitu, per Campaniam in Sfciliam
tranficns, Romam obfedit in tantum, ut inedia
coa^ matrcs natorumcajnc scomederent ; Sed
Romanis denique non volentibus tolerare , Rex
Urbcm intravit . Tunc Senatorum aliqui ad Im-
pcratorcm vadunt, & ut Urbi fubveniatur im-
ploranc.

Pars XllL

JUftinianus itaque Narfetem Eunuchum Gu
bicularium fuum in Italiam cum exerdtu
mittit . Is autem Longobardorum potitus
favore cumGothis conflixit, quibus ad interem-
tionem ddctis, Regcm Tothilam , qui jam ul-
tra annos X. regnavcrat, intercmit; & finitum
cft Rcgnum Gothorum in Italia.

ParsXlF.

Slmlttcr Theuieperti s Rex Francorum Bu-
cdinum, & Anmigim Duces ab fubjicien-
Tom. XIL

I C p ^^f . 90

dum Italiap mifer^ ; fed k Narfotc fuperati
funt . TVrttus Dux; Lauihqrius fugiens inter Vc-
ronam , & Tridentum juxta Lacum Benacum
mortuus eft . Elt prppter infignes viilorias. #
quas Narfes obcihuerat^ a Juftiniano Patricia^
tAs honore d,ecocafnsi pft ,

. . ::^^^ars'Xr.

INter Veiictos & Ligures antiauaca cbnfuc-
tqdo it^oleverat , ut Aquilcgien& i &Medio-
lanenfis Epifcopi fe mutuo confecrarent , ita ta-
nten quod confecrator ad Ecclefianfi accederet
confecrandi. .Contigit interea, defundlo Datio
Mediolancnfe Epifcopo, quod Narfcs vir Ca-
thoiicus , videits Italiam plurimis repletam er-
ronbus, iiovi Praefulis eleftioncm , irreq^uifiio
Imperatore, fieri non permifit; led ejusfulcepto
cohfenfu H nor^tum ele<Stum Epifcc^pum ad f<i
venire fecit, & contra antiquain confuetudinetri
in Ravenrta ipfi ele^^lo ab hoc MacedoniD Aqui-
legieufi Epifcopo munus conlecrationis impendi
julfit , ficut ceftatgr Pelagius Papa in quadam
Epiftola Narleti* Patncio : Recolere enim dc»
bet Celfttudq vcflra quid pt^r vos Deus fecerit
tgmpori illo , quo & Iflriam , ^ Ravennam Ty-
ranno Tothila pojidente Fjrancis cetcra cuntia
vaftantibus , non ante tamen Mediolanenf
Epifcopum fieri p^rmififtis^ nifi ad Clcmentilji'
mum Principem exinde retulijfctis^ & quid f!en
debuijfet ejus iterwn fcriptls recognovijfetis 9 &
intra ubique ferventts hofles^ Ravennam^am &
iSf qui ardinabatur^ & is qui ordinaturus erat^
Providtntta culminis veflri dedulH funt .

Pars JCrL

AD fuppIicatipnem.Romanorum Vigilius Pa-
pa ab exilio revocatus , in Conftantinopoli
quintam univerfalem Syhodum CLXV. Patruni
celebravit contra Theodorum M:;fopotanicun>
Ncftorii difcipulum , qui dicebat , aliud eflc
Verbum, aliud efle Chriftum, & negabat Vir-
ginem Dei Genitricem , & contra Origenem,
Evagrionem , & Diclymum , ac adversus alias
haBrelts,in qua eciam quae Chalcedonenfe Synor
do dccreta fuerant , coxnprobata func •

Pars XFIL

Vlgilius Papa denique Romam rediens in
Syracufa Urbc Siciliac calcult dolore ai-
fli<ft,us moritur, & Romam translatus eft .

Pars XniL

PEIagius naiione Romanus fedit annis XI.
menfibus X. diebus XVIIl. Hic cbm alii
in Urbe non eflent , ordinatus eft foltim a Jo-
hanne Epifcopo Perufino , & Bono Epifcopo
Feretrano, & Andrea Presbytcro Oftienfe , &
ab ejus communione Religioforum , Sapientum,
& Nobilium multitudo fe fubtraxit. Proptcrea
confiUo Narfetis Patricii ad Sandhtm Pancrar
tium ordinata eft Letania, & cum Hymnis, 8c
Canticis pervenerunt ad Ecclefiam SandH Petri,
in qua Pelagius inculpatus de morte Vigdit Pa-.
p3B,- cangendo Cruccm coram omni Populo fc

P"'^'^"" PanXIX.

Oc tempore Schifma maximum in Vene-
tia, & Liguria, & Iftria exorcum eft ,
quia Macedonius Aquilegienfis Epifco-
^ \ G 2 pus.

Digitized Dy

91 A N D R E iE

•Pus, & Honoratus MedioUnenfis , & Johahnes
Ravennas Epifcopi cum fur^ SqlFraganeis ttia
Capitula Chalcedonenfis Synodi,quae in Conci
lio nuper Conftantinopoli pcm&o compr6bata
fuerant , confitcri , & recipere renuebanf , Er-
ga quos Pelagius P pa, c&m eos corrigere non
poflet, Itatuit, ut H$retici, & SchiCmatici pu-
niri debeant per Seculares Poteftates , & ad
hoc exequendum Narfetis Patricii iiivocat^ai^-
xilium , dicens : De Liguribus ^ f^enettcts j c^-
fue Iftricis^ Epifcopis quid dicam^ quos idonta
fft epccellentia veftra .& ratione^ & poteflate te^
primere , ^ dimittitisr eos in contemtum Apofto
Jic/^rum Sedium de fua rufticitate glorian ?
cum fi quid eos de jfadicio univerfatis Synodi
Conflantinopoli per primdm nuper elapfam In
didionem aClum efl , fort^ movebat Apoflolicam
Sedem , quomodo fernper efl faSlum^ ele^is ali*
^uibus de fuis , qm dare accipere rationcm
pojpnt , dirigere dtbuerunt , & non claufis ocu-
hs Corpus Chrifli Domtni Noflti , hoc eft San
(iam Ecclefiam lacerare . Noltte ergo du^itare
hujufcemodi homines Principali^ vel jfudiciali
auCioritate comprimere ^ qtila regula SanSiorum
Patrum hoc fpecialiter conftituerunt f drc.

D A N D U L I

?ars XX.

Ic Macedonius Epifcopus, dum (ediffet an*
nis XVI, menfibus V. diebus V. durante
Schifmate defundlus eft .

CAPITULUM UNDECIMUM ,
De Pontificatu Pauli , habens partes XX.

PAulus Epifcopus Aquilegias fadius eft.Annn
Domim Noftri DLVII. Hic in Roma lia-
ps, 6c RomanaB Ecclefiae Cardinalis , & in di-
vifione proprer Schifma eledtus contra morem
Epifcopus ab Honorato Mediolanenfe Pontifice
confecratus eft , Q.uem Pela^ius Papa ex cra-
tum , & non confecratum fuifle aflever^t . Cum
itaque Narfis Patricius vir Catholicus vellet
hoc tempore Ecclefiam intrare , a Schifmaticis
Epifcopis prohibitus eft , dicentibus eum con^
municafle Pelagio , qui dum hasc illi fcripfiffet ,
ab eo tale obtmuit refponfum : Relegentes lite-
ras Excellentia veftra , de injuria quadam ,
guam vobis iniquorum hominum prafumtiq in-
gejptj valde doluimus^ Sed quia fcimus occj^I-
to Dei judicio animam veftram , & fi per aho-
rum iniquitatem & fuperbiam a contaminatio-
ne Schifmatis cufloditam , egimus Omnipotenti
Deo gratias , qui etiam de malis artibus homi-
num bona operari confuevit . Et infra : Ecce de
quo Collegio funtf qui quantum ad fuperhiam
Juam injuriam vobis inferre moliti funt , &
quantum ad providentiam Dei impollutos vos
Ecclefiafervaverunt. Auferte tales ab iftaPro-
vincia ; utimini oblata vobis a Deo opprimendi
ferfidos occafione ; quod tunc plenius fieri pote-
rit , fi auhores fcelerum ad Clementiffimum
fnncipcm dtrigantur , ^ maxime Ecclefia
/iquilegienfis invafor^ qui in Schifmate j in
co malediHus nec poterit honorem retinere nec
* meritum .

Pars h

CUm vero Narfes timens manum in Clerum
injicere, fcripta per Pelagium Papam dif-
ferret implere , Pelagius denuo fic eidera re-
fcripfit; Iftud eft quod a vobis popofcimus , &

nunc iterum poflulamui ^ mt faufum 4sHil^^
gienfem Pfeudoepifcopum , dr* Hwotoitum Me^
diotanenfem Epijfcopum ad ClemfiM\ffimum
Principem fub dtgna cuflodia dirigatis 9 <jy ut
ifte 9 qui Bfifcopus ejps naHatenus poteft 9 qui
contra cmnem Canonicam conf utudmem fafius
eft i alios ultra nm pfrdaty & illum/qui cotu
tra morem antiquum eum ordinart futfuwfii \
Canonum vmdiila futjac^at . . -

Pars II.

ANno Juftiaiani XXlCVI. Narfes Veronara,
& Brixiam Civitates Veneti» p ^qu» per
Gochos adhuc detinebautur > obcinuit, ^ i . ;

Pars III.

Ohannes eodem anno fedit annis XII. menfi-
bus XI. diebus XXVII. Ceflayit Epifcopa-
tus menfibus X. diebus III. Hic praBparavic
Casmeteria San(5lorum Martyrum*

Pars IF.

NArfes etiam Sindual Regem BrontQruni »
qui adhucdeHerulorum ftirpe iiipercratt
quos Odoacer in Italiam veniens lec^m addu-
xerat, bello devicit. Huic Narfes fibi .'fidelicer
idhaerenti multa beneficia contulit; ied novilli-
me (bperbe rcbellantem ipfum capiuip Aaqueo
fufpendit. l

Pars r.

CEterum Narfes vir juftus & Religieqe Ca-
tholicus , ac in reparandis Bafiiicis ftudio-
fus , ditatus de fpoliis Gothorum, & ceterorum
Barbarorum, quos deviccrat , extra Urbem Ra-
vennae ad duo palfuum millia Ecclefiam. S. rVr-
talis Martyris , & in Ciaffe Ecclefiam Saudli
ApoUinaris devotiffime fabricavit .

Pars FL

HIc poftea in Regionfe Maritima accedens^
qu^a incolas fibi aftitifte cognoverat , in
Rivoalto duas in eadem Tumba conftruxit Ec-
clefias, unam in honorem Sandli Theodori Mar-
tyris , qu» hodie infra mcenia Ecclefias Sandli
Vlarci inclufa eft , & aliam fub vocabuio San-
^lorum MennaB Martyris & Geminiani Epifcopi ,
fecusL rivum , qua^ poftea ducante Vitale Mi-
chaele fecundo Duce, obturato rivo , in Capite
Brolii reasdificata eft . ^

Pars VIL

JUftinianus igitur Auguftus multis obtentis Vi-
(Sloriis , Aiamannicus , Gothicus , Germani-
cus, Vandalicus, Alanicus, Perficus, & Afri-
cus meruit appeilari . Ciim autem tenuiflet Im-
perium annis XXXVIII. fibi fubftitutd Juftino
nepote in pace mortuus eft .

Pars VIIL

JUftinus Juftiniani nepos cum Sophia conjuge
fua coronatus eft a Johanne Patriarcha Con«
ftantinopolitano anno Domini DLXVI. Hoc
tempore Naries Pathcius ciim ab incurfu diver-
forum hoftium totam quictam reddidiffet Ita-
liam, & fpeclaUter li Gothis , auxrlio Longo-
bardorum , quos advocaverat, quibus & priiis

con-

Digitized by

G H R O

confoederatus erat, pro m^gais beqeficiis invi-
diam pertulit a Rofpants. Mittitur igitur Tufti-
no « quia melius erat Rooiams cum Baroaris
efle, quaM ctim Narfetc : prc^ter quod ab Im-
.peratO{re depdnitur, 6c Looginus Prsfedbs fub-
ftituiiur^ Sofki^ qiioque ImDetattix lunc ex-
.probationem 'fibi niifit 9 qu6d cum purilis fuis
^um nele fix:eret« Cut Naxies ; Et ego talem
ordiri telam pct>cfirabo , quam in yica tua de-
poncre nonWebtSv Unde. Neapolim fecedens
.Longobardis maodavit, ue pauperrima Panno-
mx rura defererent , & ad Icalias fertile folum
confluerent : x}uod 6c fecerunt 9 commendantes
lerram amids fuis Hunnis , Tuoc etiam cum
f erfis diflSdium onum eft.

Pars IX.

FUeruntiutem Longobardi geris quflBdam Get-
manrca pUirimum populofa, quas de licori-
bus Oceani m parte Septentrionali egrcffk de
Infula Scandinavia per bellorum mulca ccrcaml-
na, diverfarumqueterrarum circuitum, tamdem
pervSnit Pannoniam , & ultra non audens pro-
codere , fedem iibi habitationis ibidem confti-
€uit. Chm enim in didla Infida multiplicart ha
bitare non poffeflt , deUberato tonfilio per for-
tem terciam partero ejiciunc fub Ducibus-Agion
& Ibor , quorum mattr fait fapientiflima voca-
ca Gamera , poft quos regaavit Agelmundus

i ■ Pars X.

HI quidem primo diAi funt Guinuli, poftea
Longobardi; erat enim ei$ confuetudo lon-
gas portare barbas . Cbm igitur aliquando ex-
ploracores veniffent , pr^ecepit Alboinus eorum
Kex,quiGIotofidam natam Clotharii Regis Fran-
corum uxorem duxerat , ex qua habuit unicam
filiam , ut omnes muiieres folutos crines circa
fxlebcum ducerent , uc homines ab exploratori-
bus putarentur ; indeaue Longobardi k longis
barbis did^i funt; Bardi enim illa Lingua fbnac
barbam. Hi alperrimi homines fuere , crudis
vefcencescarnibus, induti hifpidis brutorum co
riis, numquam incedences abfque arcu & fagic
tis . Hi primb in Regione Scoringa confede-
runt . Tunc Abrutafius Vandalorum Rex Vici-
nas quafquc' Provincias opprimebat, & elatus
vi<floriis miccit Guinulis , uc tribucum reddant ,
vel ad bellum fe parent . Commiffo autem de
cies bello 9 Guinuli vi<5lores fuere .

ParsXL

ORtadeindefame in Monrigiam Provinciam
cranfire difponunt ; fed Afllpidi per fuos
terminos tranficum prohibenc, GuinuU illorum
mulcicudinemformidiantes, nec congredi audea
tes , Cynocaephalos fe habere fimulant, idef
homines canina capita habences , & humanum
fanguinem fitientes, & pertinaciter bella agen
tes . Hoc vulgato partes convenerunt , ut exbi
berentGuinuIi unum ad fingulare certamen; &
fi vi<5tus fuerit , redeanc ; fi widot , procedanc ,
Igicur fervus ex Guinulis pecit, fi vicerit, liber-
tatem : pugnat & fuperat . Tunc tranfierunt in
Monrigiam , ubi modicum immorati duas tranf-
ierunt Provincias Altriph , & Bathael , & in
Burgundiam pervenerunt , ubi aliquamdiu mo*
rati funt •

N
A

I C O N-

Pars XUi

INterea mortuisduobus prasdicSHs Ducibuscrea-
venint Regem Algimundbm filium Guionis,
& tamdem tempore Juftiniaai Alboinus primus
mtravit Pannoniam., 8c vi<SHs Gepidis petiicejus
fiUus Albomus ad menfiim federe Patris , buia
Turifmundum fiUum Turifmundi Regis Ckpi-
darum ftraviffet; cui refpondit Alboinus , fuo-
r^^r^^ J"^*^"^ ndn priJis.federe, quam arma
A 1? • a Rege extersB nationi'? . Qpo audico
Alboinus ad Turifmundum acceffjt, & in coa-
vivio loco filii ejus , quem occiderat , fedi^
Proceffu convivii Rex ait , locum fibi amabi-
lem, fed perfooam ibi fedenrem ad videndum
gravem; & tamcn volentes vindiiSam expcce-
re, Gepidos prohibuit, dicens; non effe vifto-
riam Deo gracam in propria Domo hoftem peri-
mere, Et tamdem fimufata laecicia , ac comple-
to convivio , pecita fiUi arma Alboino dedic»
& conviva Pacris effeiftus eft . Geffit auccm AU
boinus fortis & ftrenuus bellum Coqtra Regem
Gepidarum, eumque occidic, & concrivit ejus
exercitum , filioque ejus laboranci pro Pa:ris
vindi<aa mbrtem intulit, &GepidarumRegaum
ad nihilum reduxit. Concordaverunt enim cum
Avaribus, qui pofteaHunni di<ai funt, filiamqae
ejus Rofimunclam capcivam duxic in uxorera ,
monud Glotofindd filid Clotharii Regis Fran-
ci«; & de capite Pacris cuppam fibi fecit^ &;
argento inclufit , & de ea bibebat.

Pars XIIL

ALboinus igitur recepta Legatione NarfttFs,
Paanoniam deferuit An. Domini DLXVIIL
poftquam XLII. annis ibi conftiterant , ea con-
ditione, qu6d fi eos redire coacingeret, Hunni
poffeffiones fibi reftituerent. Duxitque fecumde
Saxonibus 20. milUa hominum cum uxoribusSc
filiis ; qui ciim ad extremos Italias fines pervo-
niffent , montem afcendit , ut contemplarecur
Italiam , qui Mons propterea Mons Regis ap-
pella^us cft. Et poftea ingreffus Veaeiorum an-
tiquam Provinciam , in Forojulii , qua? in oftio
ejus eft , Ghifulphum nepotem fuum Ducem
conftituit , ubi hic Paulus Aquilegienfis Epifco-
pus fedem tenebat, quiLongobardorum adven-
tufti abhorfens ad Caftrum Gradeafe proftjgtt
cum Corpohbus Sanftorum Hilarii, & Cancia-
ni , & aliorum S^a<ftorum , & oflmi Thefauro
Ecclefias*

Pars XXr.

EAdemcIade vir devocusGeminianusPresby-
ter deTrigeftina Urbe jam in folitudinem
reddita corpora aLH. Martyrum divina revela-
tione inventa auferens , & de Aquileja San^fto-
rum Cantiani, Cantii, &: Caatianillfle , & San-
<aarum Euphemiae, Dorothe», Tecte 1 & He-
rafnue gorpora iq Grado ponavit.

Pars XK

INde Alboinus Tarvifium proceffit , & Felici
Epifcopo petenti fuper bonis Ecclefiae pri-
vilegium conceflit , & fcripto firmavit . Hic
Felix cum Fortunaco focio carifftmo, chm ambo
in ocults paterentur , intrans Ecclefiam San<ai
Martini , de oleo lampadis ejus fumens , ex de-
vocione infirmos linivit oculos , & fanati func :
ob quam caufam Forcunacus Turonenfis vadens

Digitized by VjOO^TiC

9 5 A N D R E iE

ad vifitandum limina Beati Martini , propcer
bonitatem & fcientiaB probitatem ibi primo Sa-
cerdos , deinde Epifcopus fadhis e(l .

Pars Xri.

CEterum Alboinus ultra progrefliis , Vincen-
p?im, & Vcronam » Brixiam, & Berga-
mum Urbes Veneti» obtinuit .

Pars Xm.

POftea ciim Alboinus in Liguriam tenderet ,
Hpnoratus Mediolanenfis Epifcopus , videns
Urbem fuam ad deditionem coadlam , Januam
fugam arripuit , eique captd Rex Ticinum ob-
fedit per lU. annos , &c tamdem obtinuit . Ubi
cbm per Portam ingrederetur , equus cecidit
non refurgens , licec calcaribus*(limulatus: quod
Deo volente fadlurn eft ob reprobum ejus vo*
tum ; voverat enim fe omncm hominem occifu-
rum 9 qui fe fuo gladio non fubmitteret ; fed
impio voto refciflb equus furrexit extemplo •

Pars Xrill.

EO anno 9 quo Longobardi intraverant Ita-
liam , tanta fuit ubertas 9 quantum nuUa
meminit astas . Ign. etiam acies in Coelo ap-
paruerunt humano fanguine , qui poflea efiuius
eft 9 corufcantes .

Pars XIX.

INterea furente Longobardorum faevitia anti-
quae Venctias plurimi Proceres 9 & Populi
imultitudo , illorum declinantes furorem 9 Mari-
nas Infulas petierunt . Ciim igitur multiplicatis
incolis habitatas Infulas non fufficerent 9 Tumbas
in Lubrio (ituatas nuper augere cceperunt, dual-

aue conftruxerunt Ecclefias , unam in honorem
Irucis 9 aliam vero fub vocabulo SanAorum
Hermacorae^ & Fortunati, qui in Aquileja Ci-
vitate ut Patroni 9 & Defenfores ab univerfis
iumiqa reverentia colebantur.

Pars XX.

HIc Paulus Epifcopus propter afflidliones
Populi fui in anxietate pofitus 9 ciim te-
nuifTet fcdem annis XIL in Grado 9 ob-
dormivit in Domino 9 cujus Sepulchrum in eo*
dem loco prasfcntialiter exftat .

CAPITULUM DUODECIMUM.

De Pontificatu Probini , habcns partes f^II.

PRobinus Epifcopus Aouilegienfis confecra-
tus eft Anno Domini ULXlX. Hic in Be-
ne vento natus 9 & Romanae Ecclefis ordinatus ,
poftea conftitutus a Catholico Clero 9 & Popu-
lo 9 qui propter Longobardorum invafiooes in
Grado confugerant , noc tempore eledlus 9 &
intronizatus eit .

D A N D U L I

Pdrs Prima \

PEr idem tempus chm Alboinos Rex maxi--
mam partem fibi fubjeciflet Italias^ pra^p^
raro Veron» convivio magno , fccit Ko6m un-
dam Conjugenx fuam in capite Patris bibere..
IUa concepto odio Helinichis Ducis Alboini v
qui cum quadam Domicella de doitio Regk
commifceri folebaC 9 fe hoiSte fubjeoit iUa ofah
lente , & perpetrato (celere ait : aut in Patris
mei vindidi^m Alboinum occides, am ejos gla-
dio morieris • Ille igitur euis. cameram intrans
Rcgem occidk^ &cumRonmunda &Abfvinda
Regis HliaRegales thefauros (poliansRavennaiii
fugit» ubiRonmunda pulchrum Longini Prasfed^i
RavcnnsB filium concupifcens venenum didlo
Duci dedit , cuius amaritudinem ille deguftans^
jubet ilUm refiduum fumere . Recufantem
que 9 evaginato gladio coegtt ficque amfao
periere •

Pars II

LOnginus itaque PrsfeiSlus Abfvindam cum
Longobardorum Thefauris Condantinopo-
lim ad Imperatorem deftinavit .

Pars III.

GEns autem Longobardorum in Ticini inve-
nientesCleph virum ftrenuum fibiRegem
ftatuerunt . Hic multos Romanorum gladio oc-
cidit 9 & plurimosi exulare coegtt 9 tenuitque
Regnum anno uno •

: Pars IV. .

DEfun£lo Cleph Longobardi in Regis dc^
dlione difcordes fub Ducum regimine per
decennium permanferunt , qui multa bella Eur-*
^undionibus 9 Francis 9 Saxonibus 9 ceterifquc
fanitimis intulerunt 9 & pertulerunt ab eis .

Pars V.

Clrca hflsc tempora Narfes vir Catholicus ia
Italia mortuus eft , cujuscorpus in locello
plumbeo Conftantinopolim delatum eft .

Pars VI.

FUrente namque hac perfecutione Probinus
Epifcopus dum fedem tenuiifet anno uno p
menfibus VIII. in Grado vitam finivit 9 ibique
fepultus requiefcit .

Pars VIL

QUia vero fubfeauenti Epifcopo haec Metro-
politana fedes aucftoritate Papali de
^Aquilegia in Gradum translata eft :
ideo hoc libro fine debito conclufo fub nov9
fedis Praefule alium Librum inchoabimus .

FINIS LIBRI QUINTI.

LI-

Digitized by

Google

CHRONICON.

L I B E R S E X T U S

CONTINENS CAPITULA XL

CAPITULUM PRIMUM.
De Pontificatu Helia^ habent partes XXII.

HElias Aquilegjenns Epifcopus re-'
nunciatus eft An. Dom. DLXXl.
Qiio tempore ciim Provinciales
Epifcopi a fedibu^^ fuis pulfi pr0
novi Prsefulis eledlione conveni-
re niininic potuerunt ; fed qui remanferant iii
Grado, una cum Clero, &Populo hujusEccle-
fe cdnvenientes , hunc natione Gracum , mort-
• bns & fcientia circumfpeiSlum , Pontificem ele-
ger unt , credentes propterea votis Impetialibus
fatisfacere , a cujus Imperii obedientia, una cum
Rcrmanis , & Ravennatibus nullo tempore defe-
cerunt , & contra Longobardos , requirentibus
Patritiis ab Imperio mmis , continu6 affuerunt .

?ars I.

HTc etiam literas fufcepit , quas Afric«ftum
Concilium delegabat Paulo , & Probino
PrsBdeceflbribus , requirens , qualis modus
effet fervandus in lapfis Epifcopis , feu ceteris
Ecclefiafl:icis Ordinibus ad unitatem EcclefiflB
redeuntibus • Quibus hic Epifcopus complacere
anhelans , vix fex Provincialium Epifcoporum ,
propter invafionis furorem , invenire ^tuit ; &
propter hoc excufatofias literas illis mifit , dr-
cens, quod ciim copiam fuorum fulFraganeorum
habere potent , eorum votis plenihs complace-
bit.

Fars II.

SEquenti anno Juftimis vir avarus archas fer-
reas faciens , in Haerefim Pelagianam in-
cefiit , & jufto Dei judicio efFedlus amens , Ty-
berium Csiareni fecit .

Vars III.

BEnedidhis natione Romanus fedit annis III.
menfe I. diebusXVIil. CelTavit Epifcopa-
tus menfibus IV. diebus XI.

?ars ir.

ARmeni hoc tempore ad Fidem convertun-
tur .

?ars V.

Uftinus quoque XII. fui Imperii anno Con-
ftantinopoli mortuus eft .

?ars VI.

Tlberius Secundus qui & Conftantinus , na-
rione Thracius , jam a Juftino Csfar fa-
ftus, &in filium adoptatus, Imperium obtinuic
Anno DLXXVIII. Hic vir Catholicus in Con-
ftantinopoli multas asdificavit Ecclefias , & in-
travit potentifiime Regnum Perfarum , & tan-
tam fp.jliorum multitudinem retulit , quas pofie
fatiare humanam cupiditatem putaretur . Fuit
etiam in pauperes liberalifiimus ; 8c redargutus

a Sophia Augufta, ouod Rempublicam diflipa*
ret, refpondit: Conndo inDomino , qubdFilco
noftro nOB deerit pecunia, fi de his , quas Do«
minus contulerit , eleemofynas faciemus . Ec
chm tranfiret per Imperiale Palatium , vidic
marmoream tabulam habentem Crucem in-
fculptam , & juflit eam elevari, ne pcdibus con-
culcaretur; & fub illa vidit fimiliter fecundam
& tertiam , & fub illis inaftimab lem Thefau-
rtim reperit . Hic vaftatd a Longobardis Itali4
mtjltats naves oneratas frumento in iEgypto itii-
fit Romants fame*^Iaborantibus.

P^j VII.

PEf hos dies Longobardi ^ qui in RegiS ele-
(ftione in difcordia fuerant , ad unitatem
reverfi Authari elegerunt , qui & Flavius di<Shis
eft , Clephonis genitum Regem flaituerunt, pro-
mitrentes fubditiDuceseletfkoRegi fijorum pto-.
ventuum dimidium tribuere , ut Loftgobardos
terminos non fblbm confervaret , fed etiam au-
geret.

?ars VIIL

PElagius Secundus natione Romanus fedit an-
nis X. menfe I. diebas X. Ceflavit Epifco»
patus menfibus VIII. diebas XXV. Hic ordina-
tus fiiit abfque juffionePrihcipis, quia hoc tem-
pore Roma k Longobardis obfefla erac.

Vars IX.

HIs diebus Longinus Imperialfs PraefeiSlus ia
Conftantinopoli rediens in Rivolatum per-
venit , ubi ab incolis, quos in fa6lis Imperii fibi
noverat adftitifle , dignfe receptus eft , & cum
eorum navigio ad Imperatorem acceflit, &Ve-
netorum devotionem plurimum commendavit .
Huic Longino in officio fucceflit Smeraldus Pa-
tricius •

Pars X.

HOc tempore itaqueHelias venerabilisEpi-
fcopus Ecclefiam Sandl» Euphemi» in
domum pro fua habitatione in Grado conftruxic^
& confultu , & decreto Pela^ii Papae II. Epi-
fcoporum Concilium celebravit in ipfa Ecclefia
Sandlse Euphemias , quam , translata fede , to«
tius Venetise , & Iftri^ Metropolim audloritace
Papali de voluntate Synodi inftituendam propo-
fuit , prouc ex infrafcriptaB conftitutionis tenore,

auam , ut nafcentis Ecclefia? dtgnitas apud po-
:ero5 memorabilis habeatur , ficut in authenti-
cis Sc vetuftiflimis Codicibus reperimus » iingu-
lariter defcribemus .

Vars XI.

In mmine Domini noflri jfefu Chrifiifummi
atemi Dei noflri .

,, T Mperante Domino noftro Sereniflimo Ty-
„ J. berio Conftai\tino Aueufto Anno Imperii
,, eius V. eodem Confule fub die III. Nonarum
Novembrium Indi(Slione decima tertia. Ciim

„ in

Digitized by

Google

99 A N D R E iE

in Civitate GradenfiHeliasEpifcopus San6ta
ejufdem novas Aquilegienfis Ecclefiae $ una
cum Martiano., Leooiano, Petro , Viudemio,
„ Virgilio , ]oanne , Chariffimo , Patricio , &
„ reliquis Epifcopis , & Sacerdotibqs , quorum
„ nomina fubfcriptiones proprias manifellanr in
„ Conciiium conveniflent , oc in nova Bafilica
„ Sanftae venefabilis Martyris Euphemias con-
„ fediflent , fedentibus quoque Presbyteris plu-
„ rimis , aftantibus Diaconibus , propbfitis in
„ medio SacrofandlaB Ecclefiae Evangeliis , He-
lias primae Sedis Epifcopus dixit : Ineflabilia
„ funt opera Domini noftri Jefu Chrifti , qui-
„ bus mifericordia & benignitate fragilitatem
„ noftram fuftentare dignatur , SancSlimmi Fra-
„ tres . Nam inter angores , quibus Ecclefia
„ Domini circumquaque deprefla fufpirat , &i
„ eentium ferociflimas clades, quas miferas no-
„ ftrae Provincias reliquias quatere , ac devafta-
„ re non ceflant, fateor, me non praeter (pem,
„ fed vcl ut verius dixerim fupra fpem meam
„ ad hunc venerabiiem coetum veftram invitafle
„ fandliflimam Caritatem . Angebar enrm , ne
„ quid updecumque votis communibus obftitif-
„ iet ; veriim quia uc prasfatus fum , Jefus
„ Chriftus verus Deus, & Dominus nofter^ fu^
„ praquemcredidimus&fperavimus, prasfHtit,
„ ut veftra nunc in illo prasfentia perfruamur,
dignum duxi , cariflimi Fratres , manfuetudi-
„ ni veftras commemorare , qubd ut pra?Iibavi-
„ mus , intervenientibus mal^s noftris quotidie
„ hoftile perpatimur flagellum . Jam pridem
ab Atila Hunnorum Rege Aquileja Civitas

D A N D U L I

lOo

„ noftra funditus eft deftru^a , poftea Go-
„ thorum incurfu , & ceterorum Barbarorum
„ quaflata y vix refpirat , etiam nunc Longo*
„ bardorum nefandas gentis flagella fuftinere
non valens. Si ergoconfenfu Beatiflimi Apo-
ftolicas Sedis Papas Pelagii , cui jam ante
„ cosnmunem noftram defcripfimus neceflita-
„ tem , veftras Sandlbitati placeat hanc Civita
„ tem Gradenfem noftram confirraare perpetuo
„ Metropolim, novamque eam vocare Aqui-
„ legiam? Sandta Synodus dixit: Q;jas veftra
„ propofuit Beatitudo , omnes pari confirma-
„ mus aflenfu . Si veftras Sanilitati placeat ,
„ Beatiflimi Pap» Pelagii Privilegium pro hac
„ ipfa intentione ab iplo tranfmiflum , in me-
„ dio recitandum deferatur , Laurentius Pre-
„ sbyter Legatus Apoftolicee Sedis repraBfenta-
vit Privilegium , quod fufcipiens Epiphanius
„ Notarius, ia medio ftans , recitavit Privile-
gium Gradenfis Ecclefiae .

99
99
91
99
9J
9f
99
99
99
99
99

Pars XIL

PElagius Sandlas Ecclefias Catholicas Urbis
Romag Epifcopus Helias Aquilegienfi Pa-
triarchas &c. Condecuit Apoftoiica modera-
mina pia Religione petentibus benevola com-
paflione fuccurrere , & pofccntium animis ab
hac re devotione impertiri aflenfum (*)•
Ex hoc enim lucri potiflimum a conditore
omnium procul dubio promerebimur , fi ve-
nerabilia loca , opportuno tranfmutata tem-
pore , noftro fuerint ftudio ad meliorem fine
dubio ftatum produ<5la . Igitur quia petifti a
nobis per mifla tuae venerandas Fraternitatis
brevia, confentientibus in eisSuffraganeistibi
Epifcopis, quatenus Gradenfe Caftrum totius
Venetiae ficri , & Iftria? Metropolim , ad re-
gendam San(5lam Ecclefiam , atque cum ti-

(*) Cod. Amb. aniinisinhac re devote , aur^mpcr-

raore Dei difpenfandam , mifla pra?ceptione
concedere dcberemus , Qpapropter veftro
„ compatientes moerori , neceflitudinem , imo
„ etiam rabiem furentium perpenden^es Lon-
„ gobardorum, inclinati precibus veftris, per
hujus Prascepci feriem fuprafcriptum Caftrum
Gradenfe torius Venetice fi.ri cum omnibus
veftras Ecclefiaa pertinentibus , etiam Iftrias
„ Metropolim perpetuo confirmamus . Statuen-
,9 tes ea propier Apoftolica au6loritate,.fub in-
„ terminatione futuri Judicii , nulli licere no-
„ ftrorum Succeflbrum , vel alii cuilibet hasc-^
9» quaB a nobis decreta funt , in quoquam de-
„ ftruere , aut convellere , quos potitis firma
„ ftabilitate inconvulfa manere definimus , at-
„ que fub Anathematis vinculo perpetuis tem-
i „ poribus obfervanda . (iaamobrem hortor te
I „ lemper relevare oppreflbs , fempcr corripere
) „ inquietos , ut zizania Dominicam non poflint
fuf Focare meflera . Gratia Domini noftri Jefu
Chrifti , & omnis Caritas Dei fit femper vo-
bifcum .

Data XIL Kalendis Maji Irnperante Ti-
berio Conflantino Cafare Augufto .

fars XIIL

QUo perIe<Slo univerfi Epifcopi voce com-
pari clamarunt : Exaudi Chrifte , Pe-
^ lagio vitam ; omnes uno confenfu San*»
cfViflimi Pelagii prajceptionem , & veftram
fequimur confirmantes Sententiam . Obfer-,
vandam enjm Apcftolicam au^iloritatem de-
cernimus hanc Gradenfem Civitatem veftram
MetropoUm perpetuis temporibus efle . Qui-
cumque vero confirmationis hoc noftras vio-
lare decretum prajfumfent, anathema. San-
(fta Synodus ter affirmavit. Fiat, fiat, fiat.
„ Helias primaB fedis Epifcopus dixit : Si ve-
ftrae Beatitudini placet , recitentur etiam ne-
ceffariae caufae ad Ecclefias ftatum pertinen-
tes , pro quibus veftram unanimera Sandlita-
tera ad nos ufque fimiliter fatigari rogitavi-
raus. Sed ut raagis dilpofitionura noftrarum^
deterrainata jara fedis hujus quaeftione, rite
conftent ordiri primordia, recitetur Deo
bernante nobis primum Fides S in(5lorum
trum, quas cundlis a6liohibus noftris deinceps
fecuturis velut imraobile fundaraentura exi-
ftat de Fide Catholica Sancftorura Patrura . ■
„ San<5ta Synodus refpondit : Juftifliraura eft
recitari , quod utiliffime provenit audiri .
Epiphanius Notarius ex Codice Synodali re-
citavit :

„ San<Cla, magna,& univerfalisSynodus qua
fecun^hm Dei gratiam , & Sandltonera piifli-
raorura Chriftianiffimorum Imperatorura no»-
ftrorura Valentiniani , & Martiani congre-
gata eft apud Chalcedoniam Metropolim
Bythinias Provincias in atrio Sanitas & vene-
rabilis Euphemias , deffinivit fubter annexa .
Dorainus nofter & SalvatorChriftus notitiam
fidei confirmans, Difcipulis fuis ait. Pacem
meara do vobis , pacem meam relinquo vo-
bis , ne ullus a proximo fuo diffonam dodlri-
nam pietatis oftendat . Quoniam vero non
quiefcit neouiflimus fuam zizaniam fpargere,
novi aliquid contra veritatem femper inve-
niens , ob hoc confuete Dominus nofter pro-
videns humano generi, piiffimura & fidelifli-
mura Principem ad zelum Fidei fufcitavit .
Qiii undique Sacerdotum Prjncipes ad fe

con-

penderc attentum.

Digitized by

joi C H R O N

convocavit, ^uttenus gratii Domini &liciter|

impccratl , ovibus Chrifti dogma quidem
mendacii fubmoveret , germen autem pieta-
tis 9 & veritatis pingue eificeret . Qpod qui-
dem 8c fecunus commuui decreto d6gma-
rum (ugantes errorem ; integrum vero Pa-
trum revocances Fidem CCCXVIII. Patrum
,9 Symbolum praedicantes, & camquam dome-
fticos 9 quod pietacis hujus compofitionem
receperunt , Patres afcribehteg , qui poftea
apud Conftantinopolim convenerunt CL. qui
99 & ipfi eamdem Fidem fub%naverunt . DeSfi-
nimus igitur ordinem 9 & omnes fbrmam Fi-
dei comervamus • Hos omnes quoque apud
Ephefum olim fa(5la eft San^ aynodus 9 in
cujus congregatione Prasfuies fiierunt San^be
memoris Coueftinus Romana Urbis Antiftes,
& Cyrillus Alexandrins Ecclefis Prseful ,
agere quidem redle « & immaculats& Fidei
expofitionem CCCXVIII. Patrum apud Ni-
casam fimul cum pix recocdationis Conftaati-
59 noPrincipe ccngregatorum : obtinuere autem
etiam CL. SanCtorum Patrum apud Conftan-
tinopolim definitam ad interemtionem cunc
exorcarum Hasrefum , confirmationem vero
ejufdem CathoiicaB noftrs fideiapud Nicxam
CCCXVIII. Patrum .

,9 Credimus in unum Deum Patrem Omni-
potcntem'9 Fadkorcm Coeli & Terra , (a)
FiUum Dei Unigenitum , qui nacus eft ck
Patre ance omma fecula 9 Deum verum de
Deo vero 9 genitum 9 non fadlum 9 Confub-
ftancialem Patri, per ^uem omnia hAa funt .
Qpi pcopter nos homines^ &propter noftram
falucem defcendit 9 & Incamatus eft 9 acque
humanatus eft 9 & paflus eft 9 & refurrexit
tenia die 9 & afcendit in Coelum venturus
judicare vivos & morcuos ; & in Sptricum
San&um . Eos aucem , qui dicunt : erat ali-
quando , quando non erat ; & priiis quam
nafcerctur non erat , & quia exinde excanci-
bus fiidibum eft , aut ex alia fubfiftencia di-
centes efl^e 9 aut convtrtibilem . aut mutabt
lem Filium Dei.^ hos anathemacizat Cacholi
ca & Apoftoltca Dei Ecclefia •
99 Helias Sandlae Ecclefiae Aquilegienfis Epif-
99 copus his geftis fubfcripfi .

y Laurenius Presbycer Apoftolica Sedis Le-
99 gacus his geftis fublcripfi .
,9 Marcianus Epifcopus San^ EcclefisOpi
cergienfis his geftis lubfcripfi .
9, Leonianus Epifcopus S. Ecclefias Tibor-
nienfis his geftis iubfcripfi
99 Pecrus Epifcopus S. EcclefiaB Alcinatis his
gefti^ fubfcripfi .

9, Vindemius Epifcopus S. Ecclefias Ceneten-
fis his ^eftis fubfcripfi .
9, Virgilius Epifcopus S. Ecclefias Patavinas
his geftis fubfcripfi .

,9 Joannes Epifcopus S. Ecclefise Celejanas
his geftis fubfcripu .

,9 Ciariflimus Epifcopus Sandbe Ecclefiae
Concordienfis hts geftis fubfcripfi .
9, Patricius Eptfcopus S. EccleiiaB ^monien
fis his geftis fubfcripfi .
9, Adrianus Epifcopus S. EcclefioB Polenfis
his geftis fubfcripfi .

9, Maxentius Epifcopus S. Ecclefiar Julienfis
99 his geftis fubfcripfi •

99
99

(a) CoA:^tnh. bcc locoVitxhxWum omnlum & invi-

fibiltttiD, 8c in ttnum Dominum Jefum Chrt-
flttm Filium ficc.

(b) Cod. Amb. iu hfit Virfiilius EpifcopQs Sanftc

Ecclefiai Scaravicicnfis nis geftis fuDfcripf» .

Tfnf. xn.

I C b N: imx

99 Severus Epifcopus 9. Ecclcfias Trieftiiw
99 his geftis fubfcripfi .

99 Solatius fipifcopus S. EcclefiaB Veronenfis
99 his geftis futncripii .
99 Joamies Epifcopus S. Ecdefiai Parencins
his geftis fiibicriptt .

99 Aaron Epifcopus S. Ecclefia Avoricienfis
his Keftis fubfcripfi .

99 Marcianus Presbyter locum faciens viri
„ Beatiffimi In^uini Epifcom Sandta Eccle-
99 fim Secundfls Khastia his geltis fubfcripfi.

99 Agnellus Epifcopus S. EcclefiaiTridentinai
99 fuperveniens nis geftis fubfcripfi •

p9 Vigilius Epifcopus Sanfbs Ecclefia? Scara*
99 venfis his geftis fuofcripfi ( b ; 9 fuperveniens
99 in Sandia Synodo^ his geftis mihi releAis.

99 Laurentius Presbyter fuperveniens in San-
,9 (5^a Synodo locum (aciens viri Beaciffimi Fon^
«9 teji Epifcopi SanAs Ecclefios Feltrinas 9 his.
99 geftis mihi reletSlis fubfcripfi .

9, Marcianus Epifcopus San^ Ecclefias Pe«
99 tenatis fupervcntens in San6bi Synodo his
,9 geftis mim rele^is fubfcripfi •

9, Laurentius Presbyter lupra ftatutis Deo
99 gratias agens fubfcripfi.

99 ( c ) Emarus Presoyter fupra ftatutis Deo
,9 gratias agens fubfcripii .
99 Sergius Presbyter fupraftatutisDeo gratias
agens fubfcripfi .

99 Dorotheus Presbyter fupra ftatutis Deo
gratias agens fubfcripfi .
99 Laurentius Presbyter fupra ftatutis Deo
gratias agens fubfcripii.
99 AitMnus Presbyter fupra ftatutis Deo gra-
tias agens fubfcripfi .

99 Leo Presbyter fupra ftatutis Deo gratias
agens fubfcripfi .

99 Marcianus Presbyter fupra ftatutis Deo
gratias agens fubfcripfi .
99 SeverinusPresbyter fupra ftatutis Deo gra-
99 tias a^ens fubfcripfi .

99 Lucillus Presbyter fupra ftatutis Deo gra«
99 tias aeens fubfcripfi «

Caftus Presbyter fupraftatutis Deo gratias
99 ftgens fubfcrt pfi .
9, Provincialis Presbyter fupra ftatutis Deo
gratias agens fubfcripfi • -

..... t

HElias itaque de Aquilejas Epifcopo fai5lu»
novx Aquileciafc Patriarcha^ affiftente Sy*
nodo cbrpora Sanetorum Hilarii , 8c Tatiaiii |
& (^pirini Martyris Ecclefias SandbeEuphemiat
quam ipfe conftruxerac^ digniffime coUocavit.

Pars Xr.

Slmiliter Sandlorum Cantii» Cantiani^ & Caa-
tianill» membra in Ecclefta S. Joannis
Evangeliftse hic Pontifex cum honore depofuit ,

Pars XPl.

SAndVarum vero Virginum EuphemiaB 9 Do*
rotheas* & Teclas^ ac Herafmai ofla in Ec«-
clefia San^ Mariae folemniter tumulavit . Cor-
pora etiam XLII. Martyrum in Ecclefia San£li
vitalis cum venerabiii devotione recondidit .
, Pars

Fontegiui Epifcopus Feltrenfif fupecvenieiu tn
S. bynodo his geftis fubfcripli .
( c ) Cod. Amb. addit Maniartus Epi(coput Sanftai
Ecclefi» Patenatis fupcrventent Sanfta Syno-
Ao his gcftis mihi reletkis fubfcripfi .

Digitized by

Google

io$ A N D R E

Pars XriL

H/Ec omnia, quag in Synodo faifta funt, Ty-
berio Augulto patefadla 9 Imperiali Pe-
creto confirmata fuerunt ab eo • Unde Ugo de
Sacramentis inter ceteras Dignitates nomiuans
Aquilegienfem Prxfulem, ait : Qui poflea dUlus
nfi Gradtnjis Patriarcha. Igitur ex fuperiiis re-
citatis patet ♦ quod Patriarchalis dignitas prilis
in Ecclefia Gradenfe , quam Aquilegienfe fue-
rit inchoata , ut Joachin Abbas in Libro fuper
Ezechielait» dicens m hxc verba: Quodautem
duo e Petro Chrifli f^icario Fatriarchatus orti
funty illud caufa eft , qudd jfuda filio Jacob
fjTti funt duoplii ex Thamarj Zara^ & Pha-
res , quorum prior Gradenfem , alter Aquile-
gienfem fignificat ^ ut fub Prioratus ordinem
ad hoc materia fit divifa . Unde quia ipfa
JMater Ecclefia typuni Cwleftis tenet in Terris ,
guafi f^icos^ dr Plateas^ duos ipfos Patrisrcha-
tus , quafi duos ordtnes in femetipfa refervat.

Pars Xf^IIL

HIc Patriarcha Templum quoddam Paga-
norum in honorem Bethel in coutiguo li-
rore fituatum ia Monafterium puellarum fub
Sandki Petri Apoftoli vocabulo iranfmutavit; &
non procul in vicina InfulaMonafterium Mona-
chorum in honprem SandVdB Marias conftruxit ,
ubi fibi revelatum fuerat , quod Barbanum ap
pellavit , quia vir Catholicus Barbanus nomine,
qui cum Tarileffo focio fuo de Tarvifio illuc
confugeranty confiitutus ibi primo Abbas fyit,

Pars XIX,

HOc tempore Authari Rex i^ngolbardorunri
Apul^^m intravit, & ufque adiltaliae fints
pofuit terminum Longobjrdia?, aui ufque nunc
jdicitur<Icj[lijfnna; Authari ; & rediens kcus Pa-
idurrt Brexillum obtinet, fugato Droitulfo Duce,

fJSj^^ffKSCP^^ift^PS^ » quantuna po-

tuit , xonlervavit j fed ciim tefiftere nequire; ,
Rjtyennam,j^ufij«^^ , ip^^ue Caftri Rex moenia
dirui feclt / Et inde cum^maragdo Patricio.u/-
que ad triennium treugis iniit .

Fars XX.

Vberius quoque Auguftus chm annis VU.
Imperium tenuiflet , Mauricium poft vi-
ftoriam Pcrfaruni Generum fibi , & C«farem
fecit , pofteaque in Conftaotinopoli requievit in
pace!

Pars XXI.

MAuricius in Cappadocia ortus vir ftrcr
nuus , & fapientiffimus , Anno Dommi
>DLXXXIV. Tiberio segrotante Conftantiam
ornatam filiam Imperialibus inftrumentis rece-
pit in Uxorem , fic dicente patre : Imperio meo
cum hac puella utere feliciter , & incelfant^p jn
inente habe luftitiam & iEauitatem , quae prae-
cipuaoptimilmperatoris eft figura: quibuscom-
"pletis exhalavit. •

ParsXXIL

EOJem tempore Helias Venerabilis Patriar-
cha elapns ab intronizatione iua Annis
XIV- menfibusX.diebusXXI> diem fuum clau-

D A N D U L I 104

A fit extremum, & in Ecclefia SandfeB Euphemiapt
quam ipic conftruxerat» fepultus eft:.

CAPITULUM SECUMDUM.

De Ponttficatu Severi babens partes XXIX.

SEverus novas Ecclefiae Patriarcha infiilatus efl:
Anno Domini DLXXXVI. Hunc de Ra-
venna ortum , & Patriarcham fa^^um Smaragdus
Pdtricius , veniens de Ravenna Gradum , dc
Bafilica traxit , 8c fecum duxit cum aliis tribus
Epifcopis ex Iftria, videlicet Joanne Parentino,
& Severo Trigeftino , & Vmdemio Cenetenfi ,
atque Antonio jam fene Ecclefiae Defenfore ,
B quibus comminans exilia , atque violentiam ia-
terens, comraunicare compulit JoanniRavennati
trium Capitulorum damnatori , qui tempore Vi-
gilii Papa? a Romanae Ecclefias defciverat focie-
tate . Elapfo autem anno de Ravenna in Gra-
dum reverfi funt 9 quibus nec plebs communi-
care voluit , nec cetcri Epifcopi eos receperunt.
Smaragdus autem Patricius a Daemonio non in-
jufte correptus Conftantinopolim rediir , cuiRo-
manus fiicceffit, & illi Gallicinus . Poft hasc fa-
(5la eft Sy nodus X. Epifcoporum in Mariano,
Aibi rec^perunt hunc Patriarcham dantem Li-
b llum rt pudii erroris fui . Nomina ver6 Epi-
fcoporum , qui fe ab hoc Schifmare cohibueruntf
funt hsc , Petrus Altinas , Clariffimus Concor-
C dienfis, Ingenuinus Sabionenfis, Agnellus Triden-
tinus, Junior Veronenfis, HerontiusVicentinuSt
Rauracius Taryifinus , Joannes Feltrenfis, Agnel-
lus de Afilo , Laurentius Bellunenfis » Maxentius
Julienfis , & Adrianus Polenfis.

, Pars Prima.

t ■■■ •

PEr hos dies Agilulf Rex Longobardorum
e/Fedlus , Theud.iindam delui»ai Regis
Conjugem inlJxorem accepit, qui fuo tempore
multas Romanorum Civitates fibi fubjecit.

Pars II..

D T^ter haec ingens diluvium / pra^fertim apud
3l Venetiam, 5c .Ligunam , auale noa fuit d-
lud Noe, taliter, qu6d Athefis fluvius in taotum
apud Veronam intumuic , ut aqus ad ftimmum
feneftrarum San&i Zenonis afcenderent ; nec ta-
men in Ecclefiam intraverun^ . Fadbi eft haec
inundatio XVI. Kalendas Novembris , & toni-
trua tanta fuere, quanta folent fieri aeftivo tem-
pore * Poft duos autem menfes Verona magna
ex parte cremata eft .

Pars IIL ' \

POft diluviumRomaemultitudo feipentum ad
litus a marinis fludlibus proje£lorum com-
E putruit , & fecuta eft plaga pelfima , quam In-
. guinariam vocant , quas ita fsviit , ut Pelagium
Papam occideret, deinde Populum» ita ut plu-
rims domus vacua? remanerent .

Pars IK

GRegoriusPrimus nationeRomanus fedit an-
nis XIII. menfibus VI. diebus X. Ceflavit
Epifcopatus menfibus V. diebusXVI. Hic hcet
totis viribus renitens a plebe Papa eligiiur,. ciim
effet Levita , de confeniu Imperacoris:, qui pro
removenda peftilentia Letanias feptiformes heri
ordinavit . Qp» dum i^erent bftoginta ex eis

; fubit6

Digitized by

laj C H R O

fubito ammas exhalaruat . Tunc Imagiaem Vir-
^giins 9 quam SanAus Lucas Evangelifta depia-
xit« ante procefllionem portari fecit ; & ecce tota
aeris infec^io , & turDulentia Viigtni cedebat ,
& poft Virginem mira acris ferenitas remane-
bat. Tunc auditas funt vocesAngelorum canen-
tium Regina Cwli latare alleluja% Quia quem
meruifti partare alleluja^ Refurrexitjicut dixit
alleluja . Statim Gregorius adjunxit Ora pro
. noiis Deum alleluja . Tunc Beatus Gregorius
. vidit fupec Caftrum Crefcentii Angelum cruen-
tum detergere gladium » & in vaginam depo-
nere , inteliexitque cefiare peftem . Locus ex
tunc vocatus eft Sandli Angeli Caftrum .

Pars V.

[Ic Papa multa fcripfit ; & addidit m Ca-
none diefque noftros in tud pace difpmt^
& in Ecdeftts Romas (ingalts diebus XL.
ordinavit Statiodes, 8c imaginqs Idolorupi Ro-
m» truncari fecit , & primus Ronianorum Pon-
tificum vocavit fc fervum feruorum Dei in Li-
reris fuis, fuperftitiofum nomen abhorrens ]oan
nis CoQft^ntipG^olicani Patriarcha^ , qui fe uni-
vorfalem Papam vocabac .

o .

' ' ' ';t . ' ,•

INterea Mauricio Catholico Pttncipi gravia
beila exorta funt, Avaricum (qui &Hunni
diAi funt ) & Perficum . Ciimque Avares Sir-
nium jam opulentam Civitatem invafiiTent , uf-
oue ad Muros Longos pervenerunt f de quibus
Commenciolus Prscor miirus vi(!%Qriam .obtinuit.
Hi enim muri dividunt Gr55ciam & Thraciam
a rolo Barbarico , iucipientes a finibus Iftrias ab
Urbe Tarfia , protehdentes ultra terminos Coa
ftaiitinopolitanas Urbis •

Fars VIL

Slmiliter Perfse Armeniam pnsdis & incen-
diis invadentes Ecclefiam XL. Martyrum
jncendere non potucrunt . Sed poftea Hormifdam
Regem Perfarum a Perfis excitatus filius ejur
Regni Confors occidit , 8^ ad Mauricium Impe-
ratorem confiigit , ejufque virtute Perfas debel
lans Narfete Duce Pcriarum Regnum accepit ,
& annis XXXVIIL regnavit.

Fars Flll

IN fupradidlo bello capti funt plurimi Turchi
habentes Crucem in frontibus, quos Narfes
ad Mauricium mifit ; & Imperatore eos interro*
gante , qua de caufa portarent hoc figdum, di-
xerunt, ance multos annos peftilentiam fuifie in
regione eorum « & quofdam Chriftianos hoc
eosdocuilfey &fic falutem fibi reftitutam fuifle.

Pars IX.

ESt enim Turcorum Patria fecus Cafpium
Montem, ducens originem a Turco filio
Troili Regis Trojani , qui poft excidium Urbis
in illis partibus fequela maxima fugam arripuit.

Pars X.

MAuricius itaque Orientalibus bellis intentus
IV. millia folidorum Childeberto Regi

{*) Cod. Amb. addit quae fide pleoa Agilulfum vi
rum ad Fidem convertic •
Tam. XIL

I C O N. 106

Francorum per Legatos mifit , ut gentes Lon-
gobardorum de Italia extirparet . Ideo mific
Exercitum praedas maximas fecit , & inve-
niens Urbes munitas t receptis muneribus ad
propria pacificatus rediit . Mauricius hoc fcito
pecuniam repetic ^ cui Childebertus rcfponfum
non dedic.

PanXL

INgenuinus igitur Epifcopus Sabionenfis Vtr
pius» & Catholicus fcxcentos viros , quos
hoc tempore Francorum Exercitus in Ferugo ^
captivaverat , daris DC. folidis , cum Agnello
Tridentino Epifcopo a captivitate redemit .
Hflec enim fedes tunc novo Aquilegienfi Patriar-
chas fubdita erat , qua? proceflii temppris in Bri-
xinam translata eft , & Salisbucgenfi fubdita
manet/

Pars XIL

Clrca hxc tempora fuit peftis Inguinaria ite-
' rum apudRavennam , Gradum , & Iftriam,
gtavior quam ante fuerac •

Pars XIIL

GRegorius Papa Libros Dialogorum Theu-
delindae Regin» tranfmifit , (*) & Fefto
San6torum Gervafii , & Protafii cum Romanis
facere pacem induxit, fic in eodem Fefto Papa
Introitum Miifie decrevit : Loquetur Dominus
pacem .

ParsXir.

GAUicinus autem Patricius» rejedU pace »
filiam Regis cum viro fuo Gpdefcalco de
Parma arripuit . Tunc Rex cum exercitu Ur-
bem Padu« obCedit » qua^ in devotione (**)
hucufque remanferat , & poft diutinam obfidio-
nem , injedlo igne flammis vorantibus 9 Cives
Regi Urbem falvis perfonis liber^ tradiderunt ;
qusRegali juflionc ufque ad folumproftrataeft.

ParsXr.

PLebs vero , & Proceres Civitatis Paduas ad
maritima pervenerunt , & plerilque Raven-
nam , & intra Rivoaltum , & Caftrum Olivoli
novas Infulas vocatas Geminos incoluerunt , in
quibus dux Ecclefia , videlicet SanAi Martini
Eptfcopi, & SaniSiiJoannisBaptiftas, qus inBra-
gora vocata eft , Deo dicatse funt •

Pars Xn.

LEgati Agilulfi Regis , unione firmata cum
Avaribus contra Romanos, redeuntes Le-
gatum Cazani illorum Regis fecum ducunt, qui
ad Gallias ivit Regi dicens ^ ut pacem habeat
cum Longobardis 9 ficut cum Avaribus , quia eis
confoederati funt.

ParsXrn.

EOdem tempore Longobardi cum Avaribus,
& Sclavis Iftriorum fines ingrefli univerfa
oede Sc igne confumunt •

Pars

......... t ■ ■ .

Cod. Amb. addit Romana .

H 2

Digitized by

A :N D R)E ^JE :D rh N D V h I

, >A ^ jus volebant xomburere ; .QpShustobflitit Pctiiis

GiloKb inrPalatio Modoeti^s nafdctir/filius

L^de Theudelinda jRegina , vQcatufque eft

iAdoaldus ,^ &:Regina jxl jeodeoi loco Ecclefiam
Sandti Joannis Baptifts sdificare fecit .

Rars^XIX.

I Oft diatiaam > ohfidionemi Longobardi fotte
Caftrum Niontis \SiliciSi habuenint .

iPars XX.

-•■-YE Raveana espdfo GalUciDO .iPatricio .,
jl J . Smai;a^us redMt . iTiJnciA^lotfos stetMe-
^iolano «greffus cuaa Sclavis-CireflQOoam cepit ,
&ad folum proftravit, pariterque &Maiitu«n.
Caftrum etiam VulturniaB eis traditum eft.

' Pars XXI.

Jf^Oft bac foedus xeno\tttuiriieft ioterRorDA^^
Jl nos , & Longobttudos reftitatd ,filid Regi
cum Viro , & fiUis , qu» captiva detinebatur . |

Pars XXIL \

■ I

INtcreaTunica-Domini noftri JefuChrifti.»>'u
, Civitate Zafat , non longe a Hierofolvma
confeffione 'Sicneonis Judai inventa eft , & in
*Hierufalem coUocataefta.CathQUci4EatfiarcbiSi

Pars XXIII.

GRegorius Papa , quod oUm ipfe facere in-
tendebat , Auguftanum cum joUis ad prc-
^icandum in ^glia deftinavit.

xxir.

IN NUo ^gypti "flumine vifa funt aniiaalia
humanae forma, vir fcilicet & mulier ufque
kd lumbos Xupor aquam extantes., !qui& Ab ho-
minibus per Deum adjurati a mane ufque ad
nonam videndos fe priEbuewint .

ParsXXir.

MAuricius itaque ctiaa eaerciiui ftipendia
non mandaret a Phocaie ^reato Cajfare,
completis in Imperio anais XKI. fecus Chaloe-
doniam io Portu Eutropii <;um Uxore , & filiis
fuis occifus eft.

Pars XXP^I.

PHocas itaque furafit ImperuimAnnoDomini
DCV. Hic primo fuit ftrator Prifci PAtri-
cii , poftea miles , nunc Imperator fagus .
Leontiam Comjugem fuam coronavit Augufta^.
Suo quoque tempore Honoi , Perfasque hinc &
iUinc inRomanorum grairanturProirincias. Hie-
rufalem capiunt , & Vexillura Crucis auferunt.

Pars XXFII.

GRegOTius Papa Severo Patriarch» fcribens
nov» Aquilegis Sedem per Privilegium
confirmavit. Mortuo autem Gregorio Romani
fame gravantur , & derogaates Gregorio, quafi
niraia liberaUtateThefauros Ecclefiae diflipaffet,
ciam non poffent in eo aliihs vindicare , Libros

Diaoonus ejus , xiicensife vidiiTe ^ dum fc^r&erec
jfuper vifione . ultima EzechieUs , fuper xapsc
ejus Spiricom Sanifbum :in fpeoier Golambss^ ; Mx.
fubfecutarftatim: morte f quod feoudd6'i»adik»>
cat , coofirmaviit .

ParsXXrill.

SAviaianus nattoneirufcus fedit anno L^meB'
fibus V. ^ebus .IX. Ceflavit Epifcopatns
menfe l. diebusrXV. Hic :oonftituit , nt hocte
per Ecdefias ptdfeMur .

Pars XXIX.

Ic Severus Patriarcha ctim fediflet annis
iXXL kitesd^XXL niortttus eft . rrelinqjudAs
bona^iba Eccleiias Sandbs Bimhomis ^ commte-
dansSacerdotibusy W omni aieSabbaii fwo ipfo
Miflas ceiebrarent , latque (^iatiQoes otTcrrent ;
menfamque Paupenim ^eri iflftituit , & in ea-
demiEcclefia fepelttur.

CiAPJiTU-LiUM TERTIUM.

De Pontificatu Marciani habens partes IIL

MArcianus novse AquilegisB Patriarcha ordi-
ndtiiis .dft Anao Domini DGVH. Hic tex
PiranoOppido Iftria) ortus, & ab HeliaPatriar-
cha edo(^s^ Presbyterque confecratus ^ in Sy-
nodo ^Gmdenfe translatioQem Sedis cum ceteris
approha^vit , pofteaque fub Severo gradatim
afoendens , muic illo defundh) Patriarcha unt*
uimioer ieft 'ele<9;us .

' ' Pars Prima .

BOnifacius III. natione Romanus fedit annis
II. menfibus Vin. diehusXXVL Hic con-
fticuit, ut nitidus pannus fuper Alrare ponatur.
A:Phocate obrinuit , ut Roma caput effet om-
nium :Eccle(iarum , quia Ecolefia Conftantmo-
politana primam fe omnium Ecclefiarum {cri-
bebat . Hic in Concilio LXIL Epifcoporum de-
crevit fub anath^mate , ut nuUus vivente Epif-
copo de altero eiigendo audeat loqui., vel >par-
j tes fibi facere ; fed tertio die depofitionis ejus
I licentiam habeat &c a Qero , £c Populo .elo-
! £tio Sacerdocis fiat .

Pars IL

BOntfacius IV. de Civitate Valeria fedit ato-
ms VL menfibus IX. diebusXXVI. Cefla.
vit Epifcopatus menfibus V. Hic Pam^heon R^-
mae a Phocate impetratum vertit in Ccclefiam
Sandbs Marias , & omnium Martjmim , & sn
Kalendis Novembris ihi inftituit (blemntutem
omnium Martyrum , quae poftea crefcente Re-
ligione Chriftiana decreta eft fieri in honorem
oinnium San£lorun\.

PoTs II L

HIc Marcianus Patriarcha plemis dienm
elapfis in Sede fua annis tribus menfe I.
diebus V. in Grado mortuus eft» & in Ecclcfia
San6he EuphemisB fepuhus .

CA-

Digitized by

CAPITOWM QUAR^tJM.

CAndianus novaB Aquilegi» Patriarchatum
obtinuit Anno Ddfnini DCX. Hic natione
Annonienfis ( * ^ de Vico Candiano a Prov^n-
i^tHalibus EpHedpis , <Slero & Popiib in GraJio
*eleftus «olifirHaaCiis eft hujus Ecclefiae^lHi-

Pars I.

^Od^tn -tertfKyte jbannes Patftarcha 'Alexin-
iEi drtnus clarttit, dui 6b eKimiam 4n Ghrcffo
^liberalitatetti nomen Eleemofynarii^hab^re pro-
taeruit , cujds ct)rpus fub Manno-Maurocfeno
•touce Vfenetias delatum efl: .

V^rs/H.

NUnc etiam Prafini
lum facientes per Orientem.

Veneti civile belr

ftita mucilaTe 'cfede ^fternuttt. Sunt ' efiiA' m
ilirpes', five cc^ariones Nribrtes Urbis
Conftantinopolis , quse a 'coloribiis "ihfi^rliub
(iiarum fic denominats funt .

ParsIII.

FOft hos dies Wulphus Fofdjdlfihus dhn
confenfu Agiliilphi 'Regis Lotigobardorlihi
'Joannem 'Afcibatem in Aquiiegia vet^rle , Cah-
diaho fiipefrtite, Pafrtarcnatn digi'fedt, coh-
• fentierttibus foHim tfibus^Epifcbpis Comprcfvifi-
cialibiis , a quibus idem ekofatte eft C*) •

t^afs IT.

DEufdedit natione Romanus fedit annis III.
menfibus II. Geffavit Epifcoparus menfe
I. diebus XVI. Conftituit, ut proprios filios ad
Saptifhfium 'tenieriteis feparetitilr , & Ut fi ^ais
CofniWitVem ^uam h, primo dono Baptifml ,
^uod eft pteambulum ial!> facrati ufqtie ad fep-
tirtium tltmum-, in Conjugem duxerit, fepatreA-
tur. Hic leprokiiii cjuemdafm ofculando fana-
Vit.

Pars r.

INterea Agilulfus Rex cum Phoca treguam
compofuit annalem •

Pars T^.

Chitfa PhiE)cam o6lavo fui Imperii Anrio
Heraclius^ Afii ie Patticius al^rifco Phoca
Genero , & Senatu invitaius , navigio venit , &
bello inito Conftantinbjpoli Phocam devicit ,
qut m Cives occiderunt, 8c ejus ofla igni tradi-
derunt .

Pars Plt

■LJEraclius ergo funh^it ImperiuVn Aiino Ddmi-
ni DCXIIl. & coronatus eft cum Eudo-
chia Conjuge fua k Sergio t^atriarcha Conftan-
tiuopolitano .

Hoc ^nno Eteuthferius Patricius , & CubicU-
hfiun , Ravenfnami v^niens occidit ohiries , qbds
tti ttece )o rinii Exarchl, & Judicum, culpabi-
Its tepttrit; & Romam ivit, & benigne a Papa

( ♦ ) CW. Amh. Arimincnfis .

(^) MS. Amb, idem coniecratus efl ; qui tamen

refc^ptus , ^greditur' vPfslis ^ileapblite » 'Bc; Joan-
nem Gonfinum ejufdbm' Ufbis detentor^^^^ bello
devicit & Urbem bbtinuit,^& ^yf aiino bccifo
cttm ttiiiltis conlJ)lidbusRaVinnam retliit ,

ParsVItl.

YTr Oc teihpore Concordienfis EpifcbpiSs J6ari-
ytUL ^nes *Lbngobardorum Patriarfchae tenuerts
obedire . in Vico Caprularum cum*Cieto , &
Populo Catholico pervenit , & cum audfcoritate
Deufdedit Pap® Seuem lbi^ocavit .

PdrilX.

I^Ahdianus itaqt^e^Patriarcha jam in hae E4-
KlJ clefla, ex elcdHohe Jbhannis exbi^tb^Schif-
Ttfke, diih fediflbt annis V. moerorc c6nfe<5lds
iri Grido ejcfpiraVit/& in Ecclefta Siftlfte Eu-
plteitilte^fipenturv

CAPrrULUM <iuiNTUM .

'he ^Pintific^iu lE^tphdMi kaii%s^pmhW.

'*tj^^h'^nhis Grad^ ^E^fcbt^iis laudaeus eft
Hi Anno Domini DCXV. Hic 'riaHohe ift^I»
de Oppido Humaghi vir C«holicus, & Scrip-
turis Oivthis fatis^rudittis*, Presbjf t^ir, & No-
tarius hujus fedis ab H. lia Pacriarcha faftus »
In CbricJlio'Gradenfe officitim fibi cotoiniflum
fufficienter exercuit , 8c a Severo Patriarcha
rjioilea ^fiihic^ririus Noraribruin cbHRitutus c^l >
^ridhc vefo kb'EIp'fcopis,<]Iero 6c PbpOlo^, ^ui
ih (dev6ri'one Rottianortim ^xiftebarit Pairia'rcfia
in Gi^Ado el(3<aus, & cohfecratus ^ft % & pro^-
terea Gradenfis dcinceps appellatus eft . ^ic
Hugo de SaniSlo ViiVore in Libris de Sacra-
mentis nominans -Aquilejenfem Patriarcham di-
cit: CI'« poflea dmus efl Gradenfls . '^tfichbc'
'terhpore , ficut Paiilus Hiftbriogiaphus L^n^o-
b^rdcrurti , & ficilt RxkrdTis, & Paiilihus Epif-
cOpi tefe^unt , duo Patriarch^ efie cde^crunt .

Pdrs h

EOdert anno 'Heraclius gemftt 'filiuiA
ftantinum ex Eudachia Coiijiige s '<^i<i -k
Sergio Patriarcha Confors Imperii coronatus
eft , monudque Eudochift Auguftus Martinam
filiam fororis fuae incoeftuofis fibi copulavit nup-
tiis , 6c ex ea fufcepit ifilium 'Heracle6ni% .

Pars TI.

HEracIius etiam , 8c Franci cum Agilulpho
Rege LongdbarddrunA pacem ad invicem
inierunt . Qjja de re Caganus Rejc Avarorum,
collectoexercitu, PcrojaHlinA iWgreditfit, oc pW
Gifol^hb Diice Foro|uliariofiM wvi acc^e^-
le bellum peregit, & vi6loriam obtinens, bu-
'ce'fh cuih exercicu fuo gladio peremit . Uxot* ver&
Ducis cum Tafone , & Caccone filiis fuis j^iii
adolefcentibus , & Romoaldo , & Grimoaldo
adhuc infantibus, & quatnor filiabus fuis, ac
pluribus , qui Avarum jncurfionem evaferant >
ih arce Cividalis tUtata eft . Cagintis itaq\ie
igne & ^apinis regiorfem deVaft:lhi^ ardem ob-
fedit , & ad proditionem Romilda DucifisB t
quam Rex promifit accipere in uxorem^ i^llam
obtihUit, & uha noid^e komilddm fecdm hibuit,
afaa

poHca ab Epitlbla Bohifiicii Papaj rcprebenfi
Gradcnfi Ecdefi» fe fabmircTiint ,

Digitized by

Googl(

iit ANDRE^

alia autem tradidit duodecim Avaribus •
, qui fibi fuccedentes eam libidine fatiarenc . No-
^ viiCme )u(fit eam ligari ad palum , inquiens :
Talem te dignum eft haberie maritum, quae po-
tiiis libidini, quam confanguineorum, & civium
faluti profpicere voluifti . Ciim itaque Rex vi-
ftor rcdiret cum captivis » Tafo , & Cacco ,
quos Rex occidere concepcrat, ab corum ma-
nibus liberati in Forojulium redeunt» & in Du^
catu Patris fucccdunt.

Pars IIL

IN hac quoque pcrfecutione qoacdam nobiles
ab Hunnis captivata drudas carnes fibi in-
cer mammas Hgaverunt ♦ quarum fbetorem.Bar-
bari non ferentes ♦ dixerunt omnes.Lombardas
foetidas . Sic puclte aobiles eorum lafciviam
evaferunt Adoald autem his diebus cum Theu-
delinda Matre in Regno Lohgobardorum fuc-
ceffit Patri*

Par» IK

INtcrea .Epiphanius Patriarcha ciim fediffet
anno uno menfibus III. diebus II. moriens ,
vfuam Ecclefiam heredem inilituit » & in ea ic-
pulturs traditur.

CAPITULUM SEXTUM.
Di Pontificatu Cyprtani bah^ns partes XIIL

CYprianus Gradenfis Patriarcha eleftus eft
Anno Domini DCXVI. Hic in Pola Civi-
tate Iftriae natus puritatc mentis , & integritate
corporis , hoc tempore huic fedi praepofitus eft.

Pars L

HOc aniK) Bonifactus V. natione Campanus
fedit annis V. diebusXIlI. Ceffavit Epi-
fcopatus menfe I. diebus XIII. Hic conftituit,
ut turesEcclefiarum anathematizentur ; uttefta-
snentum valqat Principis juffione . Item ut A-
colytus ReliquiasMartyrum levare non audeat,
fed fbliim Presbyteri . Item ut nuUus trahatur
violentcr dc Ecclefia • Item ut Monachi Sacer-
dotes uuntur poceftatc ligandi » &abfQlvendi.

Pars IL

INtcrea Elcuthcrius Patricius Exarchus fadVus,
affiimfit Regnum , & Coronam : propterea a
militibus Ravennatibus occifus eft , cjufque ca-
put ad Impcratorem delatum •

Pars IIL

ANno Heraclii V. Hierufalem, & Palarflina,
& Damafco a Perfis captis ufquc ad IX.
miliia hominum perimuntur. Zacharias Patriar-
cha capivatur . Crux Dominica afportatur a
Cofroe Rege Perfarum .

Pars ir.

Nno fequcnti , Cofroes totam occupavit
^gyptum , Lybiam , atque Carthaginem.

Pars y.

Onorius nationc Campanus feditannisXII.
menfibus XI. diebus XXVIII. Ceffavit

( * ) CQd. Amb. addit menf. IIL dieb. XX.

D A N D U L I H2

Epifcopatus menfibus VII. diebus XVIII. Hic
conftituit , ut apud Sandlum Petrum omni Sab-
bato procederent Litanise, & Clerum falubriter
erudivit , eleemofynis , & omatui Ecclefiaruni
intentus , mitiffimus & mifericors fuit .

Pars VL

EOdem temporc Tafo , & Cacco Forojuliaoi
Duces regionem Sclavorum , quas Deiia
nuncupatur , ufque ad Locum qui Mediva di-
citur , poffidebant , qnos Gregorius Patricius
Romanorum in Opitergio , fub velamine quod
Tafoni barbam incideret , & in fiiium adopta-
ret , fe in Oppidum introduxit , eofauc nil mali
metuentes fraude peremit , & ne Tafoni fidem
fellere crederetur , barbam mortuo incifit . Gra-
fulphus autem eorum patruus in Ducatu fuccef-
fit , & eodem anno Sclavi multis interfciSiis mi«
iitibus totam Iftriam depraedati funt . .

Pars VIL

ADaloald itaque Rex ctim mentc infaniret ,
a Longobardis ejedlus eft • .Huic Arioald
in Regno fucceffit .

, Pars FIIL

HEraclius itaque X. Imperii fui anno fadhi
pace cum Avaribus , colleAoque exercitu
in Afiam contra Cofroem Regem Perlkrum pro-
feftus eft , ferens fecum Sandlag Dei Genitricis
Iconem , non hominis manu , ied divino mira-
culo pid^am . Ut autem Coftoes hoc aucUvit»
fuga ufus eft, quem Heraclius perlcquens, Lu-
phratem , & Thaurum montem tranfiit , &
Cofroefuperato Crucem Domini Hierofolymam
reponavit , & Urbes amiflas recuperavit .

Pars IX.

P3ft VI. annos Heraclius cum viAoria Coo-
ftantinopolim rediens , detulit fecum corpus
Anaftafii Perfas , qui priiis Magus fuit , poftea
Monachus a Perfis captus , poft verbera , vin-
cula , & carceres , fub Cofdroe Rege obtrunca'»
tione capitis Martyr Chrifti gloriofus efFedus
eft , cujus corpus fub Henrico Dandulo Duce
delatum eft Venetias ,

Pars X.

DEtuIit & fecum de Alexandria Cathcdrtra,
in qua Beatus Marcus Evangelifta in ea-
demUrbePontificatum tenuit, quas fub fequenti
Patriarcha Venetias delata eft •

Pars XL

HOc tempore terramotus magnus fuit menfe
Augufti , & fequuta eft clades in Populo ,
percuffio fcilicet fcabierum, ita ut nulluspofiec
agnofcere mortuum fuum .

Pars XIL

SUbfequenter Cyprianus Patriarcha , quem
merito bonorum operum , recitantes Ve-
netorum gefta San£liffimum affirmant , XV. anno
( * ) fu3B Sedis , humanas fortis tributum folvit »
& in Gradenfi Ecclefia Sandlas Euphemias fe-
pelitur .

Digitized by

Google

C H R O

Pars XIII.

POft bunc Fortunatus Haertficus Longobirclp-
ruoi audacia fedeminvaiit , quiquintani uni-
verfaleai &yiiodum minime credens , ob fui er-
loris piacuJimi pavens , tocam Gradenfem Ec-
clcfiam Metropolitanam denudans auro , vefti-
bus , & ornamentis , (imul & Ecclcfias Baptif-
males Iflrise , & Xcnodochia , qux huic Eccle^
iiae fubjefla erant , fugam apud Cormones Ca«
firum ForojuUi petiit, ibique peftilenter fedecn
renuit; comra quem Gradenfis ^clefia ad Hb-^
Dorium Papam fcripta direxit ; Et quia hic For-
tunatus iedis invafor delcribitur 9 ideo fub Ca^
piiulo prseccdenti copjuadlim de co fecimu^
noentionem .

CAPITULUM 3BPTIMUM; j

'De Pontificatti Primogenii /jobens partes XXf^l

PRimogeniusPatriarcha coit(ecratus eflAntia
Domini DCXXX. N^m Hoiiorius Papa ,
veritate comperta» Fortunatomfedisinvaforem,!
iion foliim Sacerdotio exuit > i^dikliiam eum ut|
Hareticum condemnavit; & hunc natione Are •
linum Subdiaconum ( a ) promovit , & confe-i
crandum cum Pallii bencdidlione ad hanc re-:
^nda^ Ecclefiam miflt ^ (cribens fafFragaiiels
«jus, ui fequitup.

Pars h

HOnoriusEpifcopus Servus Servorum Dei.
Diledliflimis Fratribus univerfis Epilcc-
pis per Venetiam , & Iftriam conftitutis &c.
mfra : Et fuademus , &' decr^cales aplc^s
^ Fratefnitatl vfeftroe dirigimus; perquas expe-
^ timus 9 ut iA loOo Jud» alius vitae probabilis
j, adrec^dum g^egem Domitiicum promovea-
tur, 8c non immerito is, qui dejcdlus eft, &
JudsB a<Ilibus comparatur , & raoribus ; nam
„ quod ille in caplte , hoc' ifte videtur excr-
cui^fe in corpore. ( b ) Primpgenium itaque
^;- Subdiacdnorfi , & Regionariuni' nJJftr*' l|d|s
GradeDfiEccU fia^ Epifcopali ^rdirie cunrr Pallii
9, 'benedidHcfi[iedireximus conftcrand«ini . Opor-
tebir ergo, .F^atcrmiatem veftraitt ^^xta Ltf-
gem Ecdfcffcitiicam c«/iiSia difp capi-
^ tique vcftaty/inceram obcdientiinn' exhibere •
NosLeniflA dirigenfes homines tioftros ^ E^-
„ cellentiflimum Longobardoniitf-l^ggto- , fa-
„ junximus , ut eumdem Fortunatum , uii re-
„ liifta ab eo Republica , ad gentefque pro-
lapiiim , & abnegata concordias unitate Deo
„ relbettem , &perfidi3m, nec non res qukfcum-
9, que fecum aufugiens abftulKfe monftratik*,
j,. expetere&Tepetere non motetur , ut & hi ,
a qoibus hac repctuntur , a partibus Chriftfa-
>, nidim» Reipublicas parcm juftitiami' conie^
„ quaatur: (c) . : xi : -

Pars n.

PRimoginius itaque intronizatus , cbm aRege
Longobardorum nihil obtinere potoiflet ,
Apocrifarium iuum ad Hcraclium miut , & de

( a ) Cqd. 4mb. addit^ & Regionariun) RofnanaorEc-
'dcfiae yiia & taoribus approbatum promovii.

^b) Cod. /Imb. Nos (juidcm diicreta mentis trutina
coniideraQtes Priroogenium &c»

N
A

□

1 C O N: i44

nunciationem fuae Ecclefias « & (ubtradlionem
fuorum fuffraganeorum , quam Longo.bardi fa-
ciebanc 9 feriose enarrari fecit. Tunc piiflimus
Imperator ei auri & argenti plus remifit, quam

^erdiderat , & infuper ledem Beaiiffimi Marci

ivangeliflas ob connrmationen^ didbe Metrop&.

is direxit , qiiam ab Alexandria Conftantinopo^

im fecum duxerat,

Pars III.

NUnc etiam Primogenius in fomnis , ^oni-
<u% Corpora Beatorum Hermacof & For-
tunati de Aquilegienfe confiriio Gradum tranf-
ferre curavit; De agello igitur fandte mulieris
Alexandrina? (d) fumuntur, &ad fcafani reve-
renter cum orationibusdeferuntur» lopufque ille,
de quo navi imponuntur , di<Slus ell Receflus,
quia Sandlus Hermacoras inde receflit , & v^-
renti deinde gcrmine femper decorus apparet •
In Grado autem occuUo loco paucis arbitris
reponuntur .

Pars ly.

PEr idem tempus Cyrus Alexandrinus Epi/co^
pus , & Conftantinopolitanus Patriarcha
Monothelitarum Haerefim prsedicabant , qtfi
unam lantiinrr in Chrifto riaturam putabant efle
a quibus depra.vatus Heraclius Augiiflius poft
tantas vi^lorias aberravit a CathoTica Fide :
Unde divino judicio Agareni , qui & Safaceni
dicuntur, Homaro dufe, ejps Imperium coepe-
runt graviter lacerare; drta priiisfimultateinter
Chriftianos , & Saracenos , c^uia ciim fpadq qui-
dam Imperatoris diftribueret tC)ga$ militibi'^
(e) dixit : Dominus ylx 4at togt^ tmfftibas";
quanto minus cariibus illis ? llli aal6jc'e' turbatl
rebellartte^ impIicaKIe lBdlutii 'tilAi R'on(ia:^ft
commiferunt ; Pbrtea'Oamdfcuitj' , ce^idherA
PhoenicTs,& Hierufaleift, tdtamqiie l^yifiagfi
Antiochiam occupaveruni; : Sed HeradKus.jpra^»
vifus Grucem Saodlam 'Dpmini de JHjii^
Conftantinopolim afporiayit , :r::r 1 . : ^

f[!IAc tempeftdte Saraceni , IV^aboittlilh^Pfe^u^
Jt dopropheta Buce , 'qui fuerant^ab <%fai
rum Regno, eos hfila:fcri|$lo& verfa vice fub fuo
redegerunt Imperi6j*& eiHtanc intitulatur Re-
gnum Saracf norum pro Regjjo Perfarum ^ IJuip
poftea Araws aaha?tfcD,t & Orieixtale lirquMh
Alexaiidriani.fdhitur ImJ)OTium, ; ' * "

C..3

TJIc Mahometh AeiJ>s de genere Ifmael filii
Agar, mortua *ftitrcr Abimalech , Matre
Fratomia , reli<5lus pauperculus , ab Idolatra
quadam nutritus'*eft' in locb Arabios diAo Sa^
linga, & grandiufculus effedlus conducens prt^
mo afellum, deinde camelos vitam trinfigcbat,
& taitidem cbm in perfecfta ajtate foret j per'
Palaeftinam & JEgTptum tranfiens . mercaiori--^
bus^ ibciatus, niinc a 'Cbrifftiams ,. nuoc i* judtcisP
plura didicit de' novo & ,veteri Teftamento .
S-d & magis pbrfecaus efficitur , Ghortanque

ingrel- '

r^. ^ / I •

Regnant, DD. piiTs, Aug^fio HcracliQ gnno'
XVIII.

( d ) Cod. Amb, additi Sito miUiaribut III,

( e ) Cod, Amb. ita legit; niilitibu$ Saraccnis indi-

gnacus dix'i% : Yix fuCicit Augufto dare togas

miiitibus ficc.

Digitized by

115

ANDREiE DANDULI

ingreflus » mulieri ilUus Provincist qux Cardi-
;a vocabatur, familiaris efficicur^ eique periua
ic fe eiTe Meflfiam , quem Judan exp^ant, cui
opinioni inhsrebanc plurimi Judasorum . Sed 8c
plurimos Saracenorum ad fe craxit cam tngenii
callidicate , quam incancactonum fallacia . Huic
afticic Sergius Monachus propcer Hasrefim rsfc-
ftorii de Ecclefia pulfus, & ab eo fufceptus ,

3ui columbam enucriens fic edocuic , uc grana
e ejus auribus fumeret . Unde quando Maho-
meth hsDC videbac 9 fuper humerum ejtis volans
roilrum in ejus auresponebat. Serfiuspofthcc
Populo fuadec illum nbi prasfici debere , quem
Sandus Spiricus dtfignarec . Stacuto igitur cem-
Dore fecrec6 columbam emific 9 qu^m Populus
San^m Spiricum credidic in aure ejus loquen-
cem, & Divina fibi revelancem ; coepicque exin-
de novas Leges fingere de ucroque Teftamen-
to. Nubic igicur illi Cardiga ; adhasrent Ara-
bes; & fic ufqae in Alexandriam (brcicur Im-
perium . Princeps ergo fadbus, quos uc Prophe-
ta ad obfervationem fua* legis alliciebac 9 nunc
metu poena? eos t:ogebat . Poftquam aucem XL.
annis mulcos Populos decepiflec 9 imminentem
monem fentiens» juflic ne corpus fuum fepeli-
renc, quia id (ciebac, poft criduum deferendum
in Coetum ; hauftoque veneno obiic • Servatur
autem corpus ejus non mod6 tribus diebus» fed
duodecim , cantufque increvic fcetoris horror 9
ut illud humo openrecoadli finc: propcer quod
multi fe decepcos cernences » abdicarunc legem
ipfius.

. Pars VIL

SEvertnus Papa incerea natione Romanus fe-
dic annis 11. menfibus IV. diebus VIIL Nam
hoc ele£lo 9 Mauritius Charcularius milicibus ait :
>}uid pF9<ieft nobis, qu6a : tot pecunia congrcga
tas funt 9 nec militibus fubvenicur? Milites ita-
que incitad ad arma profiliuqt ; fed a mulris
prohibiti pbtinere nequeunt s» Veftiarium San
^i Petri cjiim Tudicibus fi^illaverunt 9 & quas
gefta Tuerant Iiacio Patricip Mauricius indica*
vit. Qpi de Ravenna Romam veniens omnes
Primates Ecclefis in exilium mific^ & de Ve-
ftiario thefaurum arripuic^ ejufque parcem He-
raclio mific . Hic Papa Clerum dilexic» &
peres » & poiTefliones Ecclelia ampliavit . *

F^s VIIL

HOc cempore Rocharich Rex Longobardo^
Tum enicicur^.qui fuic fonis & juftu^^ fed
Arianus 9 8c tunc kxh in qualibet Civitace
> duo eranc Epifcopi 9 unus Cacholicus , alcer
Arianus.

HIc Opicergium Qppidum itifeftum^ quia Ro-
manis fuberac 9 exougnavic 9 & diruic.
I Tunc Magnus Vir Sandhis 9 & loci Ca-
tho icus Epifcopus cum devoca plebe ad conti-
gua .Iitora perveniens 9 Civitatem conftruxit^
quam fub Imperatoris nomine Heracliam vo-
cavic , & Ecclefiam Cathedralem fub nomine
Beaci Pecri Apoftoli Deo dicavic 9 & au6k>rita^
ce Severini Papae 9 & Primogenii Patriarchas 9
collaudationecjue plebis, in eadein Urbe Sedem
ftiam perpetuo coilocavic .

HIc Magnus Heraclians Civitacis Epifcopus
vir eximias Saadbcacis, Clero, & Populo
jam in eadem Urbe mulcipUciter audb^ & luis
monicis roboraco in Fide CachoUcai in fua Ec-
ciefia quie vic in pa ce .

Part XI.

PSr idem tempus Paulus Urbis Akinatis Ca*
tholicus Epifcopus» cum Cathoiico Popu-
lo 9 accepcis Saniftorum corporibos Theontiti »
Trabas 9 oc Trabacs^ 8c Liberalis^ cum brachio
Sandli jaoobi Apoftoli, & ceceris Reliquiis^ &
Thefauro Ecclefias < in Torcello^ & alits Infulis
convicinis advdnic 9 8c ibi primo de gentibut
incolacum elegic; elapf^ue menfe uno.morcuus
eft . Cui Mauridus in Seae fubrosatus 9 de fir*
macione Ecclefiae fuas in TorceUo k Severino
Papa^ cum confenfu Patriarchas^ & collauda^
tione Populi 9 Privilegium obcinuic . Hic etiaili
bivina revelacione p r Ucora fuas DiQece& fub
plurimorum Sandtorum nominibus plures coa*
ftruxic Ecclefias.

fimXIL

UOc cempore etiam^ Cacholico Epifcopo fua-
dence « Catholicas mulieres vicam Monafti*
cam eligences^ cum &vore multorum procerum
Monafterium fubSanfti Joannis Evaageliftas no-
mine devociinme condiderunc •

Pars XIIL

JOanne<; IV. natione Dalmacicus fedic anno L
menfibus Vljl.diebus XVIU. Hic Thciauris
EccIefiasdiftracSlismuitamiliia hominum per
Iftriam 9 & Dalmattam ab Hunnorum iorvicuce
redemic .

Pars XIV.

XJUjus Pontificis fultus Privilegio Paduana Ur«
bis Catholicus Epticopus Arianam SedUoi
declinans in Mathemauco 9 cum confenfu Pa*
triarchas^ & coilaudacione Populi, fedem fuatn
perpecu6 cranfmutavit 9 in .cujus Dicscefis Rim
VoUenfis, & Olivolenfis Infula^ ficuaiaB eranc. 8c
carqiquam fpiricuali Presb/cero incolB reveren-^
tiam exhibebanc .

Pan XV,

THeodorus nacione Grascus fedic Anins V.
menfibus V. diebus VIIL CeflavicEpifco*
patus diebus LII. Hic conftituic benedict Ce«
reum in Sabbaco San^, & Librum Poenicen^
cialem compofuic. Hic Pyrrhum-Conftancino*
policanum Epifcopum 9 6c Paulum fucceflbrem
ejus 9 qui non canciim vefana do^brina 9 fed
aperca perfecutione CathoUcos cruciabanc 9 &
Apocrilarios Romanas Sedis ad corre^ionem
miflbs incarceravenmc 9 feu verberibus afflite^
runc^ datnnavit.

Pars XVL

HIc Papa Primogenio Patriarctub fcribess
ait : Theodorus Epifcopus Servus Servo*
rum Dei . DileRo Fratri Primogemo Patriar^
cha Gradenfi (^c. Marianus eloquentij^nt

Digitized by

"7 C H R O

Confiliarius Exeeltentijjimi Ftlii noflri Domini
Exarehi , in hac Romana Urbe adveniens adver-
sus Fratemit. tuam querelas nobis innotuit. (a)
Et infra : ideoque ^ quia inconveniens videtetur^
maximi Sacerdotibus f contra promifsionis fu/e
tenorem agere^ ftudeat Fratemitas tua promijja
sd effedum perduccre^ maxime eum ex omnibus
jurs tus Ecclefia fe afferat obfervare. {h)

Pars Xril.

CEterum Longobardi hoc temppre totam
Terreftrem Venetiam polpdentes, exceptd
l&rii , illam vocare coeperunt Longobardiam .
Maritima vcro Regio ab eprum jugo exemta
yeneti» noroen antiquum obtinuiCv certis limi-
cata confinibus a Grado ulque ad Caput Age-
ris. De hoc Paulus Huloriographus Longobar-
dorum fic ait: l^emtia' enim non folum in pau-
cis Infulisj quas nunc Fenetias dicimus , con-
ftat j fed ejas terminus a Fannonis^ finibus ,
ufque ad Addam fluvium protenditur ^ cujus
^quilegia Civitas caput exjlitit .

ParsXFIII.

PEr idem tempus Rotharith Rex cum Raven-
natibus , 6c Romanis bellum geflfit ad fb-
vium i^milia f qui Scultenna dicitur ^ in,quo
bello k parte Romanorum , reliquis terga dan-
tibus oSlo millia.pejrierunt.

Pars XIX.

POd Rotharith Re^if <>um RayennatijbMS j &
Romanis bellum ge0it t & Rodoald filius
cjus in Regno fuccelBt , qui Gundipergam Agi-
lulfi 9 & Theodolinda nliam fibi in matiimo-
nium fociavit.

Pars XJST.

T T Eraclfus itaque , apertis Portis Forreis
jLJL Cafpiis , reduxit homines ftrcnuiflimos ,

3U0S indulerat Alexander , cum eis fperans re-
aurare Imperium . LII. millia eorum per An-

felum noi5te interfedli funt : propter quod
leraclius timidus eiTedlus , & plenus dolore »
hydropifim incurrit , & raortuus eft trigefimo
anno Imperii iiii , qui dum Deo confidit 9 glo-
riofifiime triumphavit • (c)

Pars XXI.

HEracIicnas itaque eodem anno cum Matre
Imperium arripuit ; fed illi ambo exi-
liantur cum Patriarcha , abfcilTo nafo Filio » &
lingua Matri .

Pars XXIL

COnftans, qui & Conftantinus di£lus eft,
nepos Heraclii poftca coepit imperare An-
mo Domini DCXLIII. Hic in Monothelitarum

( a ) MS. Avnbrof additi afTerens Fraternitatis tu«
Ecclefise nbi promiffioncm fuifTe prasftitam ,
ita uc ingrediens in Urbe Regia jufnonem
Frincipis elicuiiTet , per quam prarcipitur do-
mum quamdam Stephani , uti coiiftituta Ci-
vitate minime debere Emphiteutico dari , ut
domus ipia faiva quadam pcnfione eidem Ma-
rianb eioquentillimo , ex poiita Emphitcufi
dari deberet; promiflionem tamen Fraternita-
tis tuas , quamquam Haerecicorum Ecciefias tu»
fubfcriptam nobis oftendit 9 idcoque quia in-
Tom. XII.

N I C O 1^.^ ifS

A Hasrefim incidit , ficut Avus ejus Heracl us .
Deceptus enim a Paul^ Parriarcha , Conllanti-
nopolitano typum expofuit contra Catholicam
Fifdem .

Pars XXIII.

MArtinus natione Tudertinus fedit Annis VI.
menfe I. diebus XXVI- Ceflavit Epifco-
patas diebus XXVIII. Hic Concilium faciens
CC. Epifcoporum excommunicavit Paulum Pa-
triarcham, a quo Imperator fedudlus eft: prop-
ter ouod mittitur Olympius Exarchus ad occi*
dendum Papam, & regendum Italiam; & ciim
aliter non potuerit, voluit eum a fpiculatore
pei;cud» ciim ab ipfo communicaretur; fed tsem^
Ipiculator coecitate percuffus jufla adimplere
non potuit. Martinus itaque cum errori Impe-
ratoris confentire nollet , per Theodorum Exar-
chum in Conilantinopolim miflus eft; nec tunc
Imperatori confentiens in exilio Cherfonae de-
ftinatus eft, ibique defundhis . Feftum ejus co-
litur in craftino Sandii Martini .

Pars XXIP".

INTterea Rodoald Rex Longobardorum , dum
uxorem cujufdam ftupraflet , ab eodem in-
terfc^tus eft . Huic fucceflit Aripert .

Pars XXr.

PRimogenius itaque Patriarcha, finijis in Sedc
fua Annis XX. menfibus III. diebus VII. in
Grado quievit in pace, icpultufque in Ecclefia
San^ Euphemia! tuit «

CAPITULUM OCTAVUM.

De Pomificatu Maximi habens partes XP^III.

MAximus Patriarcha Gradcnfis approbati»
eft Auno DCL. Hic origine Dalmatinus,
vir juftus & pius, nunc Patriarcha failusMona-.
fterium Sandtae Mariae de Barbano inTerritorio
Tergeftino plurimis pofleflionibus dotavit .

Pars I.

EOdem tempore plurimi devoti Principes la
Dioecefi Torcellana , confentiente Julio
Epifcojx), Ecclefias Sandli Sergii, & Bacchi»
& Maximiy & Marcelliani devotiflime conllru-
xerunt ; vicufque ille ab Imperatoris nomine
Conftantiniacus appcllatus eft .

ParsII.

HIs etiam diebus Muhavias Princcps Sara-
cen- rum MDCC. fcafas habens , contra
Infulam Cypri exercitum duxit , & eam coepit.

Pars

convcniens &c,

(b) Idem Cod. Amhr, addit: atque eidem domut

cohxrcncias falva penfione , qu» ab aliit

dari fe modis omnibus elle daturum /

Deus te incolumem cudodiar.

tre folus imperare coepit , i\nno Dommt
DCXXXVI. qui quarco menfe Impcrii fui ,
a noverca fua Martina , 8c Pyrrho CPlitano
Patriarcha veneno exaaus eft .

Digitized by

11$

A N R E JE D A N D U 1 I

Par s UL

SUbfequcntcr Muhavias revocato ftolo^ fefu-
lam CretflB obtinuit, & cuna Conllanie tre-
guas per bienoiunti xk^mpofQit .

¥ars iV.

EUgehiu^ natibne Romanus fedit annis Vn.
ntenitbus VIII. Ceflavit Epifcopatus menfe
ono , diebus XXVIII. Hic magna claruit San-
dlitate .

Pars r.

COnftans Auguftu^ compleris treguts^ in Ar-
meniam cum exercitu profedtus , cognita
proditione Paffagnatis Patricii Armenioruni ,
qui fe univerat Saracenis, in Conftantinopolim,
reliftd Armenid , rediit .

Pars FI.

ANno Conftantis XI. ignis de Coelo cecidit,
& timor magnus fuper homines venit
tribus seftivis menftbus .

Pars VIL

Vltalianus natione Campaiius fedit annis
XIV. menfibus VI. CeHavit Epifcopatus
menfibus VI. diebus XIII. Hic cantum Roma-
fforum corapofuit , & organo concbrdavit {
rtunciofque mifit ad Imperatorem, juxta rtiorem
^gnifican^ de fua ordinatione , qui bene recepti
renovatis Romanae Ecclefiaj privilegis redierunt,
portantes Evangelia auro fcripca , ^emmis or-
uata , qu8& Imperaeor Sandlo Petro obtUlit .

PatsVilL

TJTc etiam Ferrarienfcm Ecclefiam Cathtfdra-
*^ lem fecit , & Marinum Ecclefias Romanse
Cardinalem in ea Epifcopum ordinavit .

Pars IX.

SUbfequenter Conftans cum Saracenis con-
gremis navali bello fecus Liciam, ignomi-
iiose virlcitur, & mutnta veftc , & navi, om-
a ibus derelidlis , aufugit .

Pars X.

MUhavias PriRceps Saracenorum nunc fefu-
lam Rhodi cepit, & CololTum in ea de-
ftruxit , quod duraverat per MCCCLXX. an-
nos , a quo Paulus Apoftolus fcribens incolas
Coloirerifes vocat , & uJque in hodiernum diem
Epifcopus CololTenfis vocatur . De cujus ftatu*
asre Juda&us quidam , qui eam emit, nongentos
cameloi oneravit.

Pars XL

Vlgefimo anno Conftantis inter Romanos ,
& Saraccnos conventio fadla eft, ut Sa-
faceni Romanis quotidie folvant mille numif-
ftiata , fervum , & equum .

Amb. juxta Curiaceniem .
(b) Cod. Aml/r, Ugit : in Gradum Infulam cum
equcflri exercicu per Aratam , quas antiquirus
per mare fAtla fucrat, introivit , & Ecclefix
tbciauros reporiavit . Qj^i dum concra Hc^cm

Part XIL

INrerea Ariperto Rege naojptuo Rfghum duo^
bus filiis Perfharith, &Gondi{Terto reliquit.
Gondipertu4 quidem Ticini , Pertharith vcr6
Mediolani fedem Regni babuit .

Pars XIIL

INter hos fratres de Regno ortd difcordia ,
v6nif Grimdald DUx BehevenHarius , & Gor»-
dipertum ffaudulenter dceidit ? Quo audito fij-
git Pertharith Mediolanurti , & fic Grimoaldus
Regnum accepit , qui Franeos rri Italiam ve*
nientes mulra c*de proftravit juxta ( a ) co/-
vas \ ' ' "

Pars XIK

COnftans igttur rtultos Orthpdoxorum vcr-
berJbus , & exiliis condemnavit , quia no-
lentes fuas Harefi afTentlre , proprer quod Con-r
ftantinopoli fadlus eft exofus onmibusgentibus.

Pars Xr.

GOnftans autem , ut Italiam a Longobardo-
rum manibos eriperet ^ venit Athenas
ibique ma^e tranfiens Luceriani Civitatem de-
ftruxit , & Geruntiam capdJ^ neqme , & Bene^
ventum obfedit . Ibi Romoald Ducatum tene-
bat ; qui hoc Grimoaldo? Patri fuo infinuavit .
Ciim itaque Grimoald cum exercitu ad fuccur-
fum filii profieifceretur , Ittiperator NeapoRiii
ivit , deinde^ Romam , cui fexto ab Urbe mi^-
liario Vitaliknus Papa reverenter occurrit , &f
eutti ad Beatl Petri limina cum magna populi
fequentia perduxit . Quo cum perveniffet , ob^
tuIitvSandlo Petro palium optimum auro textum •
Et ciim in Urbe jam per XII. dies refediffet »
magna tadlus cupiditate varia ornamentoruin
genera ex are & marmore , qfuibus* Urbs dcoi-
rabatur, accepit, Poftea in Siciltatti profe<5^u^^
ibi per quinquennium manfit ^ & taliter Cala-
brias, Sicilise, Africas & Sardinia^ afflidlionem
Populis induxit , quod nulli fpe^s vita? remane-*
ret . Qui cbm quadam die fecretibs in baln^
lavar: tur in utht Syracofa , k fuis occifus eft .
Poft oujus dec^ffum milites affumentes MczenK
lium quemdam Atmenum fibi Imperatoreni
crearunt .

Pars XVI.

IiVter h«c Lupus Dtix Fdrojuliamis , qui Aga-
dofo fuccellcrat , in Gradum Infulam (bj
tranfiens cum equcftri exercitu , apud Neumai
occifus eft ; cui WccSlari origine Vicentinus in
Ducatu fucceflit . Qpi juxta fluvium Natifonis
in Sclavos , qui Forojulium intraverant , caute
irrueris , ex eis multos ( c ) occidit . Poft We^
(Slari Ducatum tenuit , cui Rodoald fucceffit .
Et Grimoaldu^ Rex Forum Pompilii urbem
fibi infeftam cepit , & ejus Cives occidit ; &
fubfequenter Opitergium , ubi germani ejus
Tafo, & Cacco fraude occifi fuerant, funditus
deftruxit, & eius firres Tarvifinis Forojulianis ,
& Cenctenfibus divifit . Incolarum vero plurimi

infolentcr egilTet , rebellis efficitur. Rcx ver6
civilc bellam excitare renuens , CacanumRe-
gem Avarum contra Lupum cura eicercitu

apud Neumas occifus cft .

(c ) Corf. Ambr. ^fo rftuUos , legit MMMMM.

Digitized by

Google

iii G R O N

in Heracliaoam urbem cum familiis perveoe-

Pars XFIL

I C O N.

ruDC

CUm vero incolis Meracliana Civitas non
fufficerec , Paftofes equorum, & aiiorum
aoimalium ad litoralia venientes ^ Equilium
Gonftnixerunt » vocatumcjue eft hoc nomine k
multitudine equorum, qui ibidem nutriebantur,
eaque Urbs Epifcopalis fubfequenter ordinata
eft. Incerea Acephalorum Hserefis invaluit.

Pars XFIII.

XJlc Maximus poftquamannisXX. Gradenfem
rexit Ecclenam , moriens in Grado in Ec-
clefia SanAc Euphemis tumulatur •

CAPITULUM NONUM.

Di Pmificatu Stiphani Sicmdi habtns
partes FUl.

STephanus Secundus Patriarcha creatus eft
AnnoDominiDCLXX. Hic Parentio Civi-
tate Iftriae natus , ab Epifcopis , Clero , & Po-
pulo novs Venetiae , & Iftriae, qui a Longobar-
dorum jugo exemci eranc , Pacriarf^ha eledtus ,
& confecracus eft .

ADeodatus nacioneRomanus incer luec fedic
annis IV. menfibus 11. diebusV. Ceflavic
Epifcopacuis menfibus IV.

Pars 11.

COnftantinus itaque Conftantis gcnitus , agni-
ta occifione Pairis , de Conftantinopoli
cum ftolo egreflus in Sicilia Mezentium invafo-
rem Imperii fuperavit , & occidtt , ac eodem
anno Imperium fibi afcripfir , & in Italia rebus
difpofitis in Conftantinopolim remcavic » & Ti-
berium, & Heraclium Fracres fibi Conforces
Imperii fufcepic .

Pars III.

SAraceni hoc anno Carchaginem capiunc , &
poftea Siciliam invadunc , & cum fpoliis
multis redeunc .

Pdrs ir.

GRimoaldus Rex poft nonum diem fleboco
m\x excenfo arcu, uc columbam oercute
rec, venam brachii fregic, & apponencibus Me-
dicis venenaca remedia hoc annodefundtus eft

Pars V.

PErcharich vero profugus uc redeacinlcaliam
voce Divina monecur f reverfufque in Re-
gem fublimacus eft.

Pars VL

ANno IV. Inaperii Conftantini Iris apparuic
in Codo menfe Manii , & cremuic omnis
caro , ica uc dicerent omnes , quod coafumma-
tio Mundi eflet .

Tom. XIL

Pars VIL

DOnus nacione Romanus fedic anno I. men-
fibus VL diebus X. Ceflavic Epifcopacus
menfibus IX. diebus XV. Hic Ravennacem
conciliavic Ecclefiam , qus fegregaca erac cum
aucocephalia, cujusReparaius tunc Prorful erat.

PoTs VIIL

STephanus itaque Pacriarcha finicis annis V*
menfibus II. in Ecclefia fua moricur, & in
Capella Sandli Joannis in eadem Urbe fepulcus
eft .

CAPITULUM DECIMUM.
Dt Pamificatu Agathonis habens fartes XIIL

ACatho Patriarcha Gradenfis fa^bus eftAnno
Domini DCLXXV. Hic in Juftinopoli Ci-
vitate Ifthas natus, his diebus eledlus Patriarcha
a Sufiraganeis fuis novse Venetias & Iftria con-
fecratuseft.

Pars L

AGatho natione Siculus fedic annis II. ment-
bus VI. diebus III. Ceflavit Epifcopatus
annu I. menfibus VII. diebus XV. Hic Eccle-
fiam Ravtnnatem fibi in totum fubjecit , &
mcdiator fuic Olympius Dux Imperialis; Archi-
epifcopus vero Theodorus exiftebat.

Pars IL

ANno VII. Conftancini homines & peeora
fulgure peribanc , & canca fuic pluviac in-
undacio , quod nifi quocidianis Licaniis Deuc
propitiacus fuiflec, cricurare , vel in horreis bla^
da recondere non pocuiflent*

Pars IIL

ANno fequenciper tres menfes a parteOrien-
tali a galli cancu ufque in mane Comeca
appar^bac , & ab ea pane maxima morulicas
fecuu eft.

P^rs IV.

AGacho Papa causi componendas pacis inter
Imperacorem, & Longobardorum Regein,
Conftancinopolim ivic, 8e cbm ofculum cuidam
le^rofo in piorca Civicacis dediflcc , ille fanacus

^ * ParsV.

INcerea Saraceni cum ftolo immenfo Conftan-
cinopolim veniunc y & cunc Gallienus Archi-
te<5lus Syria ad Romanos confugic ab Heliopo-
li, ignemque marinum adinvenic , quo ufi Ro-
mani naves Saracenorum combuflerunc, & qua*
tuor cum animabus prorfus incenderunc, & ita
viftoria potiti funt. Et propterea inter eos fir-
mata eft pax, ita qu6d Saraceni Romanis auri
librarum tria millia. & viros captivos quinqua-
ginta & totidem nobiles equos annuacim folve-
rent •

Pars VI

COnftancinus icaque vir modeftus 8c Cacholi-
cu3 reftauravit ^cclefias cempore Proavi
I t fui

iij A N D R E JE

fui Heraclii diruptas • Infurrexit poftea contia
Monethelitas , unde & Sextann Synodum uni-
verfalem Conftantinopoli congregavit CC-
LXXXIX. Epifcoporum , in qua Legati a^uc-
funtAgathonis PapsB, ubi inChriftoduaselTena-
turas determinatum eft . Tunc concordia redirf-
tegrata eft inter Latinam, & Graacam Ecclefiam .

Pars VII.

PApa Agathoni Conftantinus remifit , quod
folitum erat dari Imperatori pro Ordinatio
ne Papas , ita tamen quod qui Eleftus fuerit ,
ordinari non debeat , nifi decrc tum introduca-
tur in Regiam Urbem, & cum ejus juffione de-
beat ordinatio provenire .

?ar5 niL

LEo Junior natione Siculus fedit menfibusX.
diebu^J XVn. Ceffavit Epifcopatus ihenfi-
bus II. Hic conftituit pacem dari in Ecclefia,
fuitque eloquentiffimus , in Divinis Scripturis
fufficientcr inftrucSlus, Graeca, & Latina Lin-
gua truditus, & in pauperes pius,

Fars IX.

BUlgaromm gens k Scythia egrefla fub Bathlia
Duce, tranfafto Danubio per Moefiam , &
Thraciam paffim graftatur, & occurrentem fibi
Conftantini exercitum fic fugavit , atque con
trivit, ut ei Imperator, fa^Sla pace, reddere fic
coailus annua pafta; & in eifdem locis gens
prdedida fus habitationis ftatuit Sedem .

Pars X.

BEncdidtus II. natione Romanus fedit menfi-
bus X. diebus XII. Ceffiivit Epilcopatus
mtnfibus 11. diebus II. Hic ah Impcratore in-
ftitutus eft; vita autem ejus concordavit cum
nomine •

Pars XI.

POft Pertharith Cunipertus filim ejm Regnum
tenuit ; quem Alachis Dux Tridentinus, art-
nuentibus i Aldone, & Graufone Brixianis
Cx\ibus Regno , & Palatio Ticinenfi exuere
tentavit. V riim ipfe Rex de Alachis, 8c ejus
«cercitu vicSloriam habuit .

Pars XII.

COnftantinusAuguftus firatresfuosTiberium ,
& Heraclium ab Imperio repulit, & filium
luum fibi confortem fecit .

Pars XIII.

HTc quoque Agatho Parriarcha poftquam
Graienlem Secltm annos X. tenuiflet, vi-
tx iu9s finem felicitcr teiigit , & juxta
fuum Prsedeceflbrem fepulturae traditus eft .

CAPITULUM UNDECIMUM.

De Pontificatu Chriflofhori habens panes XIL

CHriftophorus Patriarcha Gradrnfis introni-
zatus cft Anno Dommi DCLXXXV. Hic
natione Polanus , vir in pauperes pius , & in

l») Cod. Amb. Verna.

D A N D U L I X14

A ( fabricandis Ecclefiis ftudiofus hoc tempore P#-

triarcha fadlus eft .

Pars I.

F:r hos dies Ansfrit Ducaturo Forojuliaimfll
abfque nutu Regis , Rodoaldo Duci arri*-
puit , & in rebeilionem contra Regem fe
poluit, & Regis tenutas invafit. Rodoald vcr6
per mare tfanfiens Regium exercitum contra
invaforem duxit, quem iii Verona (*) captum
Rex exoculare , & relegare fecit; & Aldo fra-
ter Rodoaldi a Regc Dux Forojulii conftitutus
eft , cui Fredulphus fubrogatus Sclavos, ut Fo-
rojuliurn intrarent, invitavit, a quibus cum Fo^
rojulianorum NobiUtate occifus eft belto.
Corvulus ver6 poftea Ducatum tcnuit .

Pars IL

JOanhes V. natione Antiocheftus fedit amo I.
diebus X. Ceflavit Epifcopatus diebus XXIX.

Pars IIL

COnftantinus Auguftus completis annisXVIIv
in fuo Imperio, fatis reparati Repoblidlt
m pace quievit .

Pars ir.

JUftinianus Secundus Patri fucceflTit Anno Do-
mini DCLXXXIII. Hic chm eflet dnnoram
XVI. temerirat^ ufus puerili , pacem , quam
Pater ejus cum Abimekch Arabum Principe fe-
cerat, folvit, & idem cum Bulgaris egit, &
removit a mari paratum exercitum , qui ItnpQ^
rium ejus ab impetu Arabum tuebatur .

Pars V.

GOnon interea natione Romanus fedit meo-
fibus 11. Ceflavit Epifcopatus meofe I. die-
bus XX,

Pars VI.

SErgius poftea natione Antiochenus (edit an-
nis IX. menfibus IX. diebus VIII. Ceflavit
Epifcopatus menfe I. diebus XX. Hic confti*
tuit , ut in fradlione Corporis Chrifti Agnus Dei
ter cantetur, Hic invenit in Sacrario Sandki
Petri in obfcuro loco capfam argenteam vetu*
ftiflimam, & in ea magnarii partem Crucis gem-
mis ornatam , quas in Exaltatione San(Sbs Cru«
cis adoranda Populo monftratur .

Pars VIL

/^Uniperth Longobardorum Rex moriens Re-
gnum tilio iuo Liutperth derelinquit, eique
cutorem inftituit Anfprandum ; fed Ariperth
puerum occidit , & tutorem fugavit , ac Re-
gnum invafit, Laudamque, & Pergamum ce-
pit •

Pars VIIL

JUftinianus itaque Sergium Pontificem , qui
Adtis illius Synodi , quam Conftantmopoli
lccerat contra Sextam Univerfalem Synodum^
fubfcribere noluit , miflb Zacharia Profofpata-
rio liio , Conftantinopolim ju(fit deportari . Sed

mili-

Digitized by

2$ C H R O

miliua k'a?rtm25 , vicinarumque partium , juffa
Principii nefanda contcmnens, Zachariani cum
contunal^tiis ab Uibe reptilit.

Pars IX.

Ek6\\o Solis fadla eft horil tenil , ita ut
quasdam Stellc claras apparerent.

Pan X.

ANno X, adverstis Juftinianum LeohtiusPa-
tricius , confpirante fecum Gallinico Pa-
triafclta , & carceribus referatis , folutifque
«ultjs retrofis , qui a fex vd odlo annis in vin-
culis fuerant, quorum plure» miKtes erant, cum
cis exivit in Hippodromum » moxque Juftinia-
num naribus amputatis apud Cherionam cxilio
relegavit-

C O

Pars Xi:

txi

LEo igitur » qui 8c Leontius diAus eft , fum«<
. fit Imperitim Anno Domini DCXCVII.
quo anno Beda XXX. annum agens floruit ii^
Gallia*

Pars XIL

CEterum, auia Anno XII. hujus Patriarch»
Venetf fibi Ducem prasefle dccreycrunc, a
quibus maxime eorum , quas difturi fumus ,
executio dependere dignofcitur ; ideo Haic li-
bro finem imponentes, alium inchoabimus»
cujus Caprtula ab Inironizationc Dncum funlent
initium .

PINIS LIBRi SEXTL

LI-

Digitized by

«7 A N D R E D A N D U L I 128

LIBER SEPTIMUS

CONTINENS CAPITULA XIV-

CAPITULUM PRIMUM.
De Ducatu Paulutii babens partes XXf^IL

P Aulutius Dux laudatus eft Anno Do-
mini DCXCVII. quia dum apud
hanc Infularem Venetiam gentium
muUitudo copiofa conflueret j & in
Vico quolibet habitaret t Tribufli 9
& oirnes Proceres, & Piebeii cum Patriarcha,
& Epifcopis, & cundlo Clero, in Heraclia his
diebys pariter concurrerunt , ut imminentibus
damnis» & pericuh> obviarent, & fuae Provin-
cisB decus & ftatum profperum in melius auge-
rent. Ciim itaque Tribuni Infularum de priori-
cate difceptantes , fibi ad invicem deferre non
vellent, Longobardi abfque refiftentia eorum
fines pluries invaferunt , qua de re decreverunt
unanimiter Ducem fibi praBefle , qui aequo mo-
dcramine Populum fibi fubditum gubemaret ,
& vim atque poteftatem haberet in publicis
caufis generalem Concionem advocandi « Tri-
bunos etiam , & Judices conftituendi , qui in
privatis caufis, exqeptis mere fpiritualibus, tam
Laicis, quam Clericis agqualiter jura tribuerent.
Ita tamen quod gravatis quandocumque liceat
Ducis remedium implorare , ejufque juflione
Clericorum Concilia , & eledliones Praelatura-
rum a Clero & Populo debeant inchoare , &
ele<fti ab eo inveftitionem fufcipere , & ejus
mandato intronizari.

His enim lialubriter ordinatis, Chrifti ncmi-
ne invocato, hu ic Civem Heraclienfem fapien-
cia pragditum , & nobilitate confpicuum , con-
corditcr, Ducem conftiiuerunt , & de reeimi-
ne Ducatus jufte , & asqualiter exercendo ei
facramentum prsftiierunt , & in Throno cum
infignibus Ducalibus pofuerunt .

Pars I.

HOc tcmpore Synodos Aquilegias facSla V.
univerfalem Synodum a Juftiniano Impe-
ratore, & a Vigi io Papa Conftantinopoli
celebratam fufciperc diflidit; fed a SergioP pa
dum falubriter redarguitur , ad concordiam re-
vocatur .

Pars II.

MAjores natu cum devota Plebe Dtoecefis
TorcellanaB praBfidcnte Deusdedit Epi-
lcopo, qui Juliano fucceflerat , Ecclefiam Ca-
thcdralem San€\:z: Mariae de novo conftruxerunt,
& in ea cum devotione , & revereniia depofue-
runt Corpora San<!ilorum Heliodori Altinenfis
Epifcopi, Liberali^ Confeflbris, & Traba?, Tra-
batas , & Theonifti Martyrum cum hrachio
San<Sli Jacobi Apoftoli »

Pars IIL

LEo nationc Romanus fedic annis IL menfi-
bus XI. CeJavitEpifcopatus diebus XXIL
Ifte per Patricium Romanorum fa6lus eft . Ideo
in R manorum Chronicis non ponitur ; 8c in
Decreto fequens Leo IIL ponitur . \

Pars ir.

ARabes Africam infeftant , contra quos Leo
direxit Joannnem Patricium , qui chm
perveniflet Carthaginem , Arabes in (ugam ver-
tit ; deinde ad Imperatorcm rcgrefluseft, uc
majorem haberet apparatum . Interim qui iQ
Africa remanferat exercitus , Abfimarum fibi
Imperatorem creavit.

Pars V.

ABfimarus, qui etiam Tiberius didhis eft^
creatus Imperator eft Anno Domint
DCXCIX. Hic conlinuo navigans Conftantino-
polim Leonem fubito apprehenium exilio dam-
navit.

Pars VI.

JOannes VI. natione Grascus fedit annts IIL
menfibus 11. diebus XIII. CeflavitEpifcopa-
tus menfe I. diebus XIX. Hic Martyri^
coronatur •

Pars VIL

COrvuIo Duci ForojuHenfi , dum Regem ofc
fendiflet , oculi eruti funt . Penon auteni
Bellunenfis nation6, homo ingenio(us, de Patria
propter feditionem pullus , Ducatum poftea te-
nuit. Hic Forojulianoriim filios in kUo mor-
tuorum tamquam proprios enutrivit .

Pars VIIL

EOdem tempore Peirus Aquilejenfem guber-
nabat Ecclefiam .

Pars IX.

JOannes VII. natione Romanqs fedit annis 11.
menfibus VII. di< busXVII. Ceflavit Epifco-
patus menfibus IX. Hic fuit vir eruditus , &
facundus, & fecitOratorium Beatas Marias infra
Ecclefiam Sandli Petri , & opere pinxit mufaico^
& ibi ante Altare fepultus eft .

Pars X.

ALipcnh Rex Longobardorum jufte regnare-
ftudens occulte per Regnum interdum
ibat, ut fciret quid de eo , fuifque ofiicialibus
diceretur . Hic donavit Cottias Alpes RomanaB
EccIefiaB.

Pars XL

JUftinianus fuperior Imperator de exilio ad
Gazariam confugit Turchorum , cujos auxi-
lio , accepti ejus germand in Uxorem , 8t
auxilio quoque Trebalis Rcgis Bulgarorum ,
Imperium recuperat, &Leonem, & Abfimaruni
cum Heraclio fratre (uo invafores Imperii jugu-
lat , & Callinicum Patriarcham ccecatum exi-
liat. Tenuit quoque Abfimarus ferme annisVIL-
Imperium *

POTS

Digitized by

1*9

C H M O N I c o m:

Fdrr XII.

JUfHniaoas iismc reaflum^fir fmpffriilknft Atiik)
DdoiiBi DCGVL FFic ifiultis Civibus imerfis
, &is y miSt \w Gaadaiia pro 'Fheodom Uxof e
fua, & Tiberio filio rua^ qfao9[ d6tx>aari iecit a
Callinico Patriarcha y quem ab exilio revocave-
rat.

• Pdn XlW ^ ^ • V

. ■■ ..ri /j . . ! • ; ■ • "

SIliQius naiiote Romaaus fedit diiebus X^.
Ceffavic Epifcopatus mdrtftbws VL flc ma-
gnum fchilma fuit in Ecclefia •

ParsXir.

e>nfl:antihu5 Pf imu^ fiatione Syrus fedit aft-
nii Vlfcditfbos^XV- Geflavit fipifcbpatos
^ebus XL.

ParsXr.

HOc tenitpore Juftinianns Fidem Ordioda-
xam,4uam prihs execrabatur, ampte^W-^
liir; & Feli^ijm Archiepifcopum Ravennatem j
RamaiM& Ecclefiae rtbei?iem , Conftafltmopolim
diwftum elBOcalavit , & irt Infulam Portti iff exi-^
Kom mifit^ & Cooftaiitinum Pap^m inConft^n
tincpolim^ veiiire fccit ^ & ab eo comncHintonem
lufcepit , fupplicans vultu in terra dimi(Io > ut
pro fuis peccatis oratet, eurtique venientem, &
redeuntem cum multa gloria profecutus eft .

Pars Xf^I.

P0tr6 Juftiniamis Cherfonam , ubi in exilio
fueratv everrerc ftatuit ; chm cfnim diceret
fe Impermm reafiiimpturtftn , loci iiKoto difpo
foerant eum interfkerc , vel ad AbfiinaFum Im
pera«6rem mittere : propter qupd fugit , ut
praedidtum eft . Per Mauritium ergo Patticium
navigio omnes interfecit praeter infantes ; &
quoties de nafo guttam dctergebat, aliquem ex
confpiratoribus occidi julTit . Tamdem ciim
Cherfonaf infantes vellet occidere , hotnines Pro-
▼inciae Philippicum quemdam fibi prsrfec^rilnt ,
flui Conftantimopolim vcniens, Juftiftianum cum
Tiberio filio fuosperemit, oompl^tis in Imperio
fuo aimis Vll. \

Pars XyiL

PHilippicus itaque fumpfit Inlpefium Anno
Domini DCCXIII. Hic fiardonicus di<aus,
mandavitConftantinoPapasliteras pravi dogma-
tis , & quod Imagines combureret . Qjjas vir
Sanftus confilio Romani Populi refpuit, & praB
cepit , ne ejos nomen in chariis poneretur, aut
percuffura lolidorum reciperetut , aut ad Miifa-
rum lolcmnia recitareiur . Fecerat quoque com-
bufi San<aorum Imagines, rclegafis exilioCalli-
nicbm Conftantinojxkhanum Patfiarcham , &
Jpannem Pleudortionachum furrogavit . Et gcfta
VL Synodi depidla in porticu Saa<ai Petri de^
ilrui fecit.

Pars XVIII.

BUlgari ofque ad Portam Auream Civitatis
G6nIlancmopolitan« invadentes , universd
Thracid populatd, ad propria rcdierunt .

PJri XIX.

ADverstis Phitip^pricbm AnaftailuS infiirigoA^ ,
eum oculis, & imperio privavic . Tetouic
quoque Imperium anoo I. menfibas Vf. ^ - ^

Pars XX.

ANaftafius, qui& Arthemius di<Slus eft, ac-
ceph Imperium Antlo Domini DCCXAT.
Hfe foripfit llteras Conftantino PapaB, quibul Ife
faiiedrem Catholkas Fidei , & VL Goncilii pras^
dicavorem ^e dcclaravit •

Par^XXI.

APud Longobard^ Aripcrth chm fufferet I
facie hoftium fuorum , .in Tidino ftuftiirtd
iiibmerfus eft . Afprandus autem poft eum Re-
^num tenuit III. menfts^

.^y-:.-- ^ . ParsXXir. ' ■ ' - '

Llutprandas imminente morte P^itris in ^Re^
gali fblio pofitus eft, &1II0 mortao^icfRe-
yno confirmatus eft .

Pars XXIII.

GRegorius nationeRomanus fedit aritifeXVt,
menfibus VII. diebusXXU. Ceffavit Epf-
f^Kjpatus diebus XXXV. Hic conftiftiit VI. Fe-
ria jejunari , & Miflarum celebrationem per to-^
tum annum fieri , quod ante nou fiebat •

Pars XXIV.

Ic Paulutius Dux amicitiam cum Lititp#a#-
do Rege contraxit, & pacta inter Vene-
tos, & Longobardoff fecit, per qua? fibi, & Po-
pulo fuo immunitates plurimas acquifivit, &
fines Herdcli» curh Marcelio Magifijfo ttiiriiurA
terminavit , videlicet a Plava majore ulque iA
Plavam Siccam , five Plavixellam .

Pars XXV.

/^Hriftophorus Patriarcha Anno XXXIt. fuse
Sedis !n Gfado mortuus eft, & iepulcus «I
Ecclefia Saniti Joantiis EvartgeLftas .

Pars XXVI.

DOnatus PatriareKa , rtatione Placeniinus ,
fedit annis VII. morienfque in Grado in
tcclefia S. fiuphemi® fepultus efl.

I Pars XXVII.

PAulutius itaque Dux , dum Dupatum annis
XX.menfibus VL diebus VIII feliciter te^
nuiffet, in Heraclia mortuus & fepultuseft.

CAPITULUM SECUNDUM.
De DUcatu MaTCtlH hahens partes XXIV.

MArcelliis Dux approbatus eft Anno Domini
DCCXVII. Nam Comprovinciales Vc-
neiiffl cernentes, Ducalem Regimen experimen-
tb fuo ftatui fru<ftuofum in Heraclia , convene-
runt , & hunc virum fatis utilem Ducem con-
ftiiuerunt .

Pars

A N D R E JE D A N P U L I

Parr L

ALbinus VeneticaB Regionis Oceani Britan-
nici confinis fadhis Andegavenfis Epifcb-
9 hoc tempore vita , & miraculis claruit ,
cujus feftum agitur in Kalendis Martii •

Pars 11.

A Naftafius daflem contra Saraoenos in Alt-
JjL xandriam direxit , cujus exercitus aliud
confilium capicns » de itinere Conftantinopolim
regrefTus, Tneodofium inquirens Imperatorem
elegit, & invitum Regali folio fublimavit . Qjii
Anaftafium apud Nicseam gravi prcelio fupera-
vit, eumque apud ThelTalonicam exulavit, &
Clericum ordinari fecic.. Tenuit namqiie tope-
cium annis tribus .

Pars IIL

THeodofius Atjrametinus fumfit Imperium
Anno Domini DCCXVII. Hic gefta VI.
Synodi fec.it repingi, qux a Philippico deleta
fuerant.

Pars IT.

EOdem Anno Gregorius Papa Bonifacium k
Britannia venientem Epi(copum confecrat
Moguntinum, qui Germanos ad Fidem conver-
tit , &: in Frifia prsdicans Martyrio coronatus
eft.

ParsV.

ROmas calamitofa aquarum inuijidatio Le-
taniis reprelfa eft .

Pars VL

PEtronax Civis Brixianus Monafterium Montis
Cafiini reftauravit.

Pars VIL

ADvcrsiis Thedofium elapfo anno uno Leo
Ifaqrus Prajtor Orientalium infurrcxit , &
aflumens Imperium , indemnem abire permifit ;
quia benignus fuerat . Ule vero Clericus fadtus,
& poftea Epifcopus Ephefinus refiduum vitas
fu2 duxit in pace •

Pars T^IIL

Eo Ifaurus imperavit Anno Domini DCC*
XVIII.

Pars IX.

SEquenti Anno Conftantinopolitani Saracenis ,
aui de iEgvpto, & Palseftina venerant, proe-
lio fortiter reftiterunt . Tamdem de Monafte-
rio Sand^as Marias Iconem ejus j quam Sanchis
Lucas , ipfo adhuc vivente, depinxit , accipien-
tes , procelfionaliier iliam deducunt , orantes,
ut quae toties in periculis juvcrat, nunc etiam
ppem ferret . Pouta igitur Icone fuper undas,
ftatim procella furrexit » & omnes naves Sara-
cenorum aut merfit , aut fregit . Difta eft au-
tem Icon hodigiftia, ideft dedutrix, quia duo-
bus coecis apparuit , 8c ad Ecclefiam deduxit ,
ibiquc eos illuminavir .

Pars X.

I^ftra Civitatem ConftantinocoHs propter o6-
fidionem ufque XXX. millia ex peftilentift
perierunt, & ex Bulgaris & Saracenis ufque ad
XXXII. millia peritront • .

.1 '. ' . . • ^

ParsXL

llJEremitas cuidam mirabibs vifio pef Ange-
lum oftenfa eft de Jofeph, & Sanfto Gra*
dali , ait Helinandus , qui & hiftoriam de SaiN
(Slo GradaU fcripfic. j

Pars XIL

Llutprandus Rex Alpes Cottias confirmavtt
Ecclefias , in qua Provinc:ta. fiint TerdO!:
na, Monafterium Bobii^ Genua» & Savona .

Pars XIIL

AD hujus Regis preces Gregorius Papa mific
pailium Sereno Antiftiti Aquilegienfi , qhi
Petro fuccelferar , quem a tempore renovatio-
nis fuae Sedis prasdecefibres fui obtinere mtni«
m^potuerunt; eiqije inhibuit, ne umquam alie-
na jura invaderet , aut temeritatis^ adu ufurpa--
ret Jurifdidlioncm cujufquam, fed his efTet con«
tentus I quas ufque hadlenus poflTederat .

Pars Xir.

SErenus pofthac Papalis inhibitionis contemtor
Regio potitus auxilio fines Graienfis Ec-
ciefias minorare nititur : auod Dux , Patri^rchat
& Epifcopi , a(que Pieos Venetia5 , & Iftriae
grave fereutes, Papas cum querimohia infinuant »
&c ultionem expofcunt . Papa autem de inobe-
dientia Sereni turbatus, ei refcribit, & conaue^
rentibus refponfum tradidit coniinentiaB fubfe«
queniis •

Pars Xr.

GRegorius Epifcopus Servus Servorum
Dei. Diledio Fratri Sereno&c. Tanto
munere quifque dicatur, quantum in fubli-
mitate pofitus, de fe ex mandato Domini
Redemptoris humiliter fentit ; & noftra Pa-
ftoralis dignitas fingulariter ex humilitate
ornatur; fpernenduni quippe Apoftolica le-
6lio arguit elatos . Et fi accepifti , quid glo-
riaris , quafi non acceperis ? Nam dum ad
cumulum tui honoris , precibus eximii filti
noftri Regis flexi, piurimum etiam pro re(Sli-
tudine Fidei , per quam te , tuamque Eccle-
fiam ampledli agnovimus, provocati, pal-
lium tibi direximus , interdicentes , & inter
cetera prohibentes , ne umquam aliena jura
invaderes , aut temeritatis aufu ufurpares Ju-
rifdidtionem cujufquam, fed his e(fes conten-
tus, quas ufque hadlenus poifedifti . Nunc ve-
ro , ut cognovtmus, Graaeafis Patriarchas ni«
teris pervadere jura , atque ex his , quas pofl
fidet nunc ufque , ufurpare . Ne ergo ia
quoquam exiftas temerator , ex Apoftolica
au6loritate prarcipimus, ne uUo modo termi-
nos ab eo poifefros excedas ; fed in his habe-
to, quaB u(que modo pofledifti, nec ampiibs»
quam in finibus procul dubio gentis Longo-
bardorum exiftentibus grelTum tendere pras-
fumas y ut non injufte fufcepifle te grariam

t9 coU

Digitized by

t3i C H R O

„ collatam pallii cx praftfumptione oftendas, &
„ dc Apouolici rigorc Coricilii , fi inobedien$
fueris comprobatus, ul.tionc digous judiceris.

ParsXTL

i, Regorius Epifcopus Servus Servorum
„ vjr Dei. Dileftis Fi^atribus Donato Pa-

triarchsB , & Epircopis , & Marcello Duci ,
„ & Plebi Venetiae, & Iftrias.
„ QjLiamquam cx Minifterio, quod mifera-

tione fupema gerimus, quicquid provide de-
5, liberandum peragere abfaue obftaculo con-

veniat , attamen , ne fruftra Judicium egiffe
yy videamur, illa cupimus profequi , quas non

ad loBfionem cujufquam , fed potiii<; ad im-

munitaiem refpicianr , & illa latagere , unde

non ex poteftate divinitus cortceira fupplicia,
„ fed praBraia /pereniur . Convenit enim , ut
„ chm unius votis paremus , alterius jura non
„ fi audentur » Qjiiia igitur mifla relatione ( * )
„ nos k Ded falvata Communitas veftra petiit
•„ contra Forojulienfem Autiftitem , agentes ,
„ quod cupiat mvadere ditionem Gradenfis
5, Patriarchae , & ut nunfiquam accedere termi-
„ num, vel jura invadere aliena, fed in iis,
„ quas hailenus pofTedit , fe efle contentum ;
„ cui etiafn in prs^pnti ne atrentet , ex slu&o-
„ ritate Apoftolica mterdiximus; eique confen-
„ fum ob hanc efle conditionem, Dileftiflimi,
„ fciatis, cui denuo ne prscfumat excedere ,
„ praBcipimus . Ne autem ingenio quodam, aut
„ diflidio , locum gens eorum infidiando , ut
„ aflbiet , invadat , pervigiles cavcte, & potibs
„ folliciti de veftra , poft Divinum -prgBfiaium ,
„ percogitarc falute , quia illud non occafiohc
„ agitur, fed ubi poffiint , Deo eis non refi-
V, ftente, virttiti obtemperare nituntur. Opran-
„ tes vos de reliquo in amore Pomini noftri
„ Jefu Chrirti poUere, & ab omni immunes ad-

verfitate mancre . Bene valcic .

Par$ XFIL

HUfmanus Princeps Arabum hoc tcmpore
vinum inhibuit Saracenis^ & Chriftia-
nos multos Martyres fecit , plurimofque apofta-
tare cocgit, & eis immunitates contulic.

Pars XFIIL

LEo Auguftus ex Maria uxorc fua genuit
filium nomine Conftantiqum , qui dum
b.tpcizaretur foedavitFontem, fignum exhibens,
fucuri Ecclefiae fcandali , ut Germanus Patriar-
cha prophetavit . Hunc Pater Imperii confor-
cem fufcepit.

Pars XIX.

ANaftafius, qui ab Imperio pulfias fuerac,
cum fiulgaribus contra Leonem veniens ,
ab eo occifus eft .

Pars XX.

SAraceni ex Africa in Hifpaniam transfre-
tant, eamque fubjugant, Duce Abdirama,
dcftruflio Reguo Wifigochorum & Suevorum .

Pars XXI.

ANno autcm qnarto Leonis' , cbttk Saraceni ,
depopulatd Sardinid , locum fbedaflent, ubi

(*} CW. i^m^. lceatlone .

y^j Cod. Amb. (fddit\i eztaic Iiter« Foati&iaB fub
Itm. XIL

N I C O N.

A Corpus S. Auguftini ab Hippone translatutm
fuerat , Liutprandus Rex magno <kto pretio
corpus obtinuit , &^ in Papia ia Ecclefia S. Pc-
tri ad Coelum-aureum collocavic .

Pars XXII.

pOft obitum Donari Patriarcha , Petrus P<v
^ lenfis Epifcopus contra Statuta Canonuiii
ad Gradenfem Sedem fe coneulit, & k Grcgo^
rio Papa indignus utraque Sede judicatus , ad
fupplicationem Cleri , & Populi Venetia , &
f ftria , in prima Sede reftitutus eft . Papa vcr6
fupplicantcs monuit , ut fine prerio Paftorem
idoneum cligerc procurarent , offerens eleilo
B palUum in fignum Mecropolitanas Dignitatis;
(**)

Vars XXIII.

Ntonius Patriarcha natione Paduanus fedit
^ annis XXIJ. menfibus X. diebus XX. Hic
primoMonachus, poftea Abbas Monafterii San-
dte Trinitatis de Brondulo Ordinis S. Benedi<ai
religiofam agens vitam , Patriarcha nunc efFe-
<5tus eft . Qui re<Slam Fidem tenens, ab Haere^
ricis , & erroribus fuo tempore immincntibus
Ecclefiam fuam immaculatam fervavit, & Ro^
manas femper adhasfic , nflorienfque Ecclefiam
Sponfam in bonis fuis Patrimoniatibus heredem
inftituic , & in Ecciefia San(Sb5 Euphemiai fe-
pulcus cft.

. /P^nXXlV.

EOdcm tcmpore Marcellus Dux in. Ducate
fuo finitis annis IX. diebus XXI. viu ceA
fit , & in Heraclia humacus requiefcit .

CAPITULUM TERTIUM.

De Ducattt Urjt habens partes XIIL

URfiis Dux confirmatus eft Anno Domini
DCCXXVI. Hic nobilis Heraclianus in-
cola in Heraclia Dux concorditer fadlus , decus
Patriae inclyxis a£libus plurimum auxic . Perni-
ciofum camen exitum habuic , uc .fubfequencia
gcfta indicabunc.

Pars L

SEreno quoque Aquilegienfi Prasfuli Calfiftos
Ecclefo Tarvifinae Archidiaconus, anniccn-'
te Luitprando Rege , fucceflic ; & Penon Dux
Forojulianus apud Lauriam cumScIavis belluni
agens , magna eos caede proftravit , & tamen io
eodem loco cum eis pacemfecit, Scexillo tein-
pore coeperunc Sclavi Forojuiianorum arma ri-
mere .

Pars IL

EOdem cempore Luitprandus Ravcnnam ob-
fedit, Claffem invafit, ataue deftruxit, &
poft diutinam obfidionem Ildeprandus Regig
Nepos, & Peredeus Vicentinus Dux Ravcnnam
obtinuerunt . Exarchus autem Ravennas foro-
rem Longobardorum evadcns, in Venetia tuta-
tus eft; & proptcrea Gregorius Papa fibi com-

f)atiens , Patriarchas , & Duci duas divifim ia-
irafcripri tenoris lcripfic Epiftolas .

Pars

Leonis anno IX. qui , uc puto , refpondec
Anao DoQiiai*DCCXXVXI.

uigitizea oy

GoQgLC

Pan IIL

ANDRBiE DA]^DUf.I

1^6

GRegmm Epifcopw ServusSerumm Dei.
DileHo filio yrfo Duci f^enetiarum &c\
Huta peccato faciente Rflrjtmattum Civitas ,1
cua caput erat omnium \ a nec dicenda Gente
Xongobardorum capta eft , & filius nofter
f^i^s Dorninus Exarchus apud Vemtias^ ut c,$'
gnovimus ^ moratur; debeat noMHtastua ei ^J-j
& cum eo poftra vicejariter decerf^nr^
lit ad priftin^m flatum SanCfa Reipublica in\
fmperiali fenntio Domiporum filiormqw no-
ftrorum Leonis & Conftantini Magnorum Impe-
ratorum ipfa revocetur Ravennatium Civitas ,
$it zelo ^ qmore Ftdei noftra in ftatu Reipu-
Hic£ , & Imperiali fervitto firme perfiftere^ Do^
mino cooperante^ valeamus . Deus te incolumem
cuftodiatf Dile£lijfime Ftli,

?ars ir.

Dyx 4utem cum Venotis zelo Fidei accenfis
CMVti navali exercitu Ravennam prqperan-
jes, Urb^m impugnant, & Hildepranilum Ne-
potem Regis capiunt, ^ Peredpum Ducem Vi-
pentinum , viriiiter pugnanteip , occidunt ; &
obtenta Upbe Eyarchum in fedc rieftttuunt .
Qju« quidem Venetpruni probitas , & fides lau-
dabilis, teftimonio Pauli geftorum Longobardo-
rpm Hiftpripgraphi comprpbantnr .

Vars V.

INterca Leo Imperator a quodam Befer refu-
ga Fidei fedudtus cpmcra }magines Chrifti ,
ft: Sapitorum ejus , bellum iqdicit , ealque ubi-
que deponi , & inccndi edicjt ; mandavitqu^
Gregorio Pap» , ut idem Rom» faceret ; fed
Pontiffjx, bot cQQieppfff , & Imppratprem ex-
communicavit^. Et, ut Paulus, ScSicardusEpi-
fcopus teftificantur, Exprcijus qupque l^ayennap,
& Venetiarum , fervore Fidei unanimiter refti-
terunt ; elegiffentque alium Imperatorem , ni^

SrohibuiffetPontifex. Om igitur plerique Gop-
antinppolitani Imperatpri refifterent , aliqui
martyrizantur j & tunc pafla eft San^la Theo-
dofia .

Pan VI.

PEr idem tempus CarolusMartellusbellicofi^-
fimus , qui primo annp Anaftafii fucceflit
Patri Fipino, fuhWat Saxpherf Frifios , Suc-
vos , Bavaros , & ATemaqiam fibi fecit vedliga.
lem , interferto ejusDucp , Aqqipaqiam graviter
vaftat ; & denique Lugdunum , & alias Civita-
ces Burgundi» libi fubiicit . Gbfpque multitudo
hoftium, &afliauitas beUorum fibi incumberet,
res Ecclcfiafticas miliiibu^ fuis conceflit , pro
qua re Sandlus Roticius Aureltanenfis Epifcopus
vidit animam ejus in Inferni fuppliciis detineri .

Vars VII.

GRegorius IIL natione Syrus fedit anni^ X.
menfibus VIII. diebus XXIV. C^ffavit
Epifcopatusdiebus VIII. Hic addidit in (ecreta,
quatum hodie folemnitas in confpeSlu ti^ Ma-
jeftatis celebratur , Dominus D.eus nofter , in
totaOrbe terrarum. Hic videns Leonenyincor-
rigibilem, Romam, Italiam , & Hifpaniam ab
cjus poteftate difcedere fecit , & veftigalia in-
cerdixit . Et Leo Auguftus Germanum Patriar-
cham fibi refiftentem depofuit j & Anaftafium
Haereticum furrogavit •

Pars Vllf.

CAlIiftus' Praefiil Aquilegienfis hoc tcmpore
Infulas , quas Ce^eoar^a , & Mufiones Ju-
rifdi(Slionis Gradenfis Ecclefias vocantur , occu*
pans , fubfequeiites-literas a Qr^gorio Bapa
lcepit.

Fars IX.

Gregorius Epifcopus Servus Serwmtm P^i^

„ ^^Allifto &c. Jam Triennium evdutum de^
V-J ceflbris uoftri temporje . Pt infra : Cq-
„ gnov^mus enim, quia aviditate d^vk^us abu->
„ iu illicito pervaferis poflefliones, quae C^at?-
,, naria, & Mufiones nuncupantui? , pertif^eotes
Monafterio Sand|k« Dei Genitricis fito in lo-
„ fula Barbiana, quas prifco & Ipi^o ijcmpore
poflidet fan^o jure Gradenlis Ecclefia , Sc
ejus hadjbeni^s fuerat ditionis : qiKHl quia alie-
na nulli licet iovadere , pr^cip^e Sacerdpti-
bus , quia contra beum eft , praecipimyi
Qeati Pejcri Apoi^oloruo;! Principis aqdborita-
te , cui a Domino , 8c Salyatore noftro U-
gandi, atq^e folvendi in Ca?Ip Terr^que po-
teftas coAcefl'^ eft , \it ea , qu^s peryadere
contra Legem aufus es, in pra^jfj^att cum pnpi-
nibus perxineniibus Gt^denfi Patriarcha^ re-
ftitucre debe^ , cuju§ ditioni pertinere vi*
detur. Scjias enim, extiteris tejnerator , §p
redderb diftuleris alieaa , ApQftQlica9 Scncea-
tUB Caiionic^ te fubjacere correc^ioqi atque
1 „ ^n^tentjflB » dum jufta fueri$ condciAnatvi^
- lententia.

99
99
99

Pars X.

GAIIiftuf , rec^ptis admonitio«)ibas PapalibuSf
ad cor redieos , invafas Iniuias £cclefi9
Grd^denfi refignavit .

Pan XI.

PApa Gregorius Synodum DCCC.III. Epifco-
porum Rome congregavit , ubi veneratjo
P Imaginum SapfSjtorum connroiatuc , & yioUtO-
rps aqathematiiBintpr.

Pars Xll.

HUic SynodoAntonius Patriarcha cum EpU
fcopis Venetiat, & Iftrise, Suffra^neis fui?;
per literas Papales adraonitus, pcrfonaliter
fqit, & inconcuifam Fidem teoens , quod ge»
fti^m eft ) comprobavit .

Pars XIII.

Tc Urfiis Dux poftquam tenuerat Ducatum
annis XI. menfibus V. inter Venetos civi-
libus bellis exortis , nequiter occifiis dik .

CAPITULUl^ aUARTUM.

De PrafeHura Dominici Leonis habens
pdrtes duas.

DOminicus Leo Magifter Militum prafidere
ccepit Anno Domini qCCXXXVlI. quia
Veneti , occifo eOrum Duce , in novi Ducis
promotione difcordes annualem Re^torem fibi
praBcffe ftatuerunt j quem Magiftrum Mili^^°*
appellaverunt, qux quidem Dignitas fecundbm
Graecorum ufum Tribunatu major , fuper eos 9
$c cvp(Slufl;\ PQpyl.ym pot^^fltatem obiinet .

Pars

Digitized by Goo^le

Pars L

GH&ONICON.

GRavis Cmh per idem tempus inter Peno-
nem Ducem ForojuHis & Calliftum Pa-
criarcham difcordiae rixa fiirrexit » quia Calli-
fius in Aquilegia prcpterRcmanorum incurfio-
oes nequiens habitare, in CormonoSedemfuam
ceoebat ; & contra Amatorem Epifcopum Fi-
dentii fucceflbrem» qui in CaftroForojulii Dioe-
cefis Aquilegienfis cum yoluntate DuCis Sedeni
habebat» indignatus, eum de Forojulio t%pu-
lit , & in ejus domo (ibi habitationem iecit •
Quem Dux propterea capiens» ad Caftrum Pu-
fium , quod fupra mare eft , adduxit , & in
snare prascipitart voluit; fed tamen Deo inhi-
bente minime fecit. Intra carcerem umen de-
centum pane tribulationis fubft^tavit • Qpod
Luitorandus audicns * Ducatum Penoni abftu-
lit» oc Ratchis ejus filium fubrogavit .

Pars IL

PiRsfutt autem hic anna uno regimini Vene-
torum •

CAPITULUM QJJINTUM.

De PrafeSura Felicis Comicula Magiflri
Militum habens partes duas .

RAtchisDux Forojulii cfFeAus in Carniolam
Sclayorum Patriam cum (iiis ingreflus»
magnam mulcitudinem Sclavorum interficiens,
corum omnia devaflavit ; ubi chm Sclavi iubi-
tb fuper eum irruilTent , 8c ipfe adhuc lanceam
fuam ab armigero non abftulifTet , eum , qui

Smus occurric ei « clava , quam manu gefta-
tf percutiens, ejus vitam extinxit*

Pars L

FElix Cornicula Magiiler Militum gubernare
cocpit Anno Domini DCCXXXVIil. Hic
Vir humilis, & pacificus, Venetos difcordes ad
Concordiam revocavit, & Deufdedit occiiiDu-
cis filium, quem occifores exulavet^t, repa
triarefecit.

Pars IL

jjj^Ic Felix uno anno rexit Venetiam •

CAPITULUM SEXTUM.

DsPrafeSiura Deufdedit Magifbri Militum
habens partcs duas •

DEufdedit Magifter Militum regere coepit
Anno Domini DCCXXXIX. Hic occ.fi
Ducis filius ab exilio revocatus, M giderii mi-
litaris honore decoratus efl a Vcnetis fua; inju
xis avidis aliqualem fatisfa<5lionem impendere .

^ Pars L

HOc tempore fuit in loco , cui Forum no-
men eli juxta fiuvium Tanarum vir tnirx
^ndlitacis Bandolinus nomine , qui multis re-
fiilftt miraculis . Huic quoque non diffimilis
apud Veronenfem Civitatem Theudelapius no-
mine fuit ^ qui ambo inter miranda , qua pa
trabant, prasfago etiam fpiritu multa^ quse eranr
ventura » pr«dixerunt •
Tom. XIL

Pars IL

SAnh hic Deusdedit Solium anno uno tenuit )
& in aliquibus Codicibus invenitur , quod
Solium tenuerit duobus annis» quod completo
^rimo anno pro fecundo dcnuo niit approbatus.

CAPITULUM SEPTIMUM.

De Prafe&ura Jiwtani Hypati Magiflri Mili^
tum babtns partes duas .

]

Ubianus Hypatus Magifter Militum praeflTe
coepit Anno Domini UCCXL. Hic ex mu«
nificentia Imperiali Hypatus , ideft Conful
Imperialis 9 jam fadlus , vir nobilts , & vinute
perfpicuus» hunc honorem promeruit obtinere^

Pars L

EOdem anno Luitprandus Rex in languorem
decidit) ouem Longobardi mori exifti-
mantes, Ilpranaum nepotem ejus Regem leva-
verunt , cui dum contum » ficut moris eft » tra-
derent , in ejus conti fummitate cuculus avis
voliundo veniens infedit. Tunc hoc portentum
vifum eft figiiificare Principatum inutilem fore.
Rex autem , cum hpc cognoviflet , non asquo
animo tqlit ; tamen convalefcent eum Regnt
fui confortem habere voluit.

Pars IL

UNo quoque anno Jubianus huic pnsfuh
folio .

CAPITULUM OCTAVUM.

Di Pr^feliura ^oannis Febriciaci Magiflti
Militum habens partcs duas.

JOannes Febriciacus Magifter Militum pr«^
fuit Anno Domini DCCXLI»

Pars L

HIs quoque diebus Gregorius Papa miflt
claves Confefiionis SanAi Petri Carolo
Martello, ut Romanam Ecclefiam k Lan-
gobardis defenderet» quoniam LuitprandusRex
Romam obfidebat.

' Pars IL

HIc Joannes nondum fui honoris anno Qom^
pleto» a Venetis depofitus^ 8c oculis pri-
vatus eu .

CAPITULUM NONUM.

Di Ducatu Deusdedit babens partes XP^U.

DEusdedit Dux decretus eft Anno Domini
DCCXLII. Q^ia Veneti experimento
probaverant annuales Recftores fibi inuriles efie»
in Mathemauco congregati hunc filium Urfonis
Ducis occifi unanimiter Ducem elegerunt» 8cin
eodem loco Ducis Sedem conflituerunt . Hic

2uia nobilis erat » Impehalifque % Hypati^ ideft
lonfulis, honore fungebatur.

K %

Pats

Digitized by

il9

ANDREiE DANDULI

, A

Pars I.

14»

Bo Imperator XXIV, anno Impcrii iui d&-
ifuofluseft,

Vars IL

CQofiantinus natus Leonis folus tmperare
coepit Anno Domini DCCXLIL Hic Ca-
ballmus 9 & Copronimus didtus eft » qui ifpp>e-
tati Patris addidit maleficia & cruenta Sacrifi-
cia, luxuriifque femper operam dedit.

Vars 111.

ZAchari;?s nationeGraecus eodem anno fedit
annis X. menfibus III. Ceffavit Epifcopa-
tus diebus XLI. Hic Carolo Martello, qui Ro-
manam Ecclefiam , & Italiam a Longobardis li-
beraverat , imminentibus bellis afliduis decimas
concelfit . Ilie vero res Ecciefiarum plus jufto
coQceflic Milittbus. Qjji mortuus Aquilegis in
Italia, ad Monafterium Sandii Dionyfii transla-
cus eft .

Pars IV.

HIc Papa invenrens etiam Rempublicam
plurimum turbatam , annis XX. firmavit
pac<>m cum Longobardis , & Dialogum
Beati Giregorii de Latino in Graicum tranlcuiit.

Vars V.

ILprandus poft obitum Luitprandi folus Re-
gnum tenuit Longobardorum menfibus VII.

Vars VI.

RAtchis Dux Forojulii fubfequenter in Re-
gno Longobardorum Ilprando fucceffit,
qui elapfis IV. ani^is, menfibus IX. dum rupto
foedcre Romam inquietare nititur a Zachfltria
pppa non fblbm reprimitur , fed ejus etiam in-
(^in(5lu cum uxoie & filiis Romam veniens Mo-
cachus efficitur.

VarsVll.

PAulus vir Orihodoxus e^£):o Conftantini in-
hibentis Imaginum veneratiunem refiftens ,
variis lormentis jubetur affligt; & ctim perfe-
veraret , erutis oculis , tantum per forum irans-
jedlus cft 9 quod fpiritum emifit , & jam mor-
tuus ad partes Alpatis pro efca caniDus proie-
£lus, a Viris Cathoiicis confervatus eft, & de-
nique fub Petro Ziano Venetias deportatus .

Vars Vlll.

Tjn Milianus Patriarcha,natione -ffimiliaBfedit
XjL^ annis VIII. diebus V. Hic primo Diaco-
nus , poftea Archidiaconus Gradenfis Ecclefias
fuit, morienfque in Ecciefia S. Euphemias fe-
pultus eft.

Vars IX.

CArlomannus frater Pipini Regis Divino ti-
more compun£kus , poft aliquot annos
Principatus fui Romam adiit , ibique a Zacha-
^ria Papa in Monachum tonfus , ciim multos
Francos Romam venientes gratia vifitationis
haberec infeftos, Moncem Cafinum petiic. ^

Pars X.

Hlldericus in Regno Francifle Theodorico
fucceffit fratri , quia abfque liberis deCef-
ferat ; & ciim eflet Hildericus inutilis , Pipinus
IL Francorum Princ ps Legatos mifit ad Za^
chariam Papam , conlulens quis potiiis re^are
deberet , vel qut magnos pro Regni pace fubi-^
ret iabores , vei qui otio deditus folo Regio
homine conten us eflet . Cui Papa remandavit,
illum regnare debere , qui bene ageret Rempu*
blicam . Qui refbonfione Franci ailimati Hiidc*
rico Rege MonaAico habitu in Monafterio de-
trufo , nullA delatd reverentia tantorum Progc-^
nitorum eflxxminato viro, Pipinum Regem con-
ftituunt inCtvitate Suefiona; & rogante Zacha^
ria Papa, aLongobardis validiflimos muros f$L^
Aos in anguftiis Montium deftruxit , plurimis
interfedlis ., ' in quo fa^to progenies Chlodov^
defecit , quia Reges Francorum folo nomine
gubernaba!nc • Erat autem apud eos Princeps
coadjutor de cognatione , qui ex oflicio vocaba^
tur Majordomus, qui totum Rtgnuni regebat»
quorum primus fuit Arnulphus poftea Epiicopcts
Metenfis, Angifus filius ejus , Pipiuus Groflus»
Carolus Marteilus, Pipinus Nanus, & Carolut
Magnus Imperator.

Pars XI.

Alftulphus , qui Dux Forojulii erac , fiacie
Rachis fadh) Monacho , hoc cempone iii
Regno Longobardorum fuccedic .

ParsXII.

HIc Rexcerminos Heraclianae Civicacis de-*
fignato tenrpore Paulutionis Ducis t &
Marcelli Magiftri Militum , integraliter confir-
mavic dePlave majore, ufqueinPlavem ficciOXL

Pars XIII.

CTephanus II. natione Romanus fedit aonis V.
^ diebus XXVIII. Ceflavit Epifcopatus menf.
I. diebus V.-

Pars XIV.

ANno Conftantini undecimo Aiftulpho Rege
contra Romanos adeo exardefcente iic
tributum exigeret ab uniufcujufque capite, Stt-
phanus Papa ad expetendum Pipini auxiliudi
cogitur in Franciam ire • Mittitur etiam Car-
iomannus Monachus ad fratrem fuum Pipinum
a Rege Longobardorum ad perturbandam Apo-
ftolicam petitionem . Porro Pipinus , ut Papam
venire audivit , per tria milliaria de equo de«
fcendens , terrae proftratum in via cum donjujje
& filiis , ftratoris vice ufque ad Palatium decm^
xit .

Pars Xr.

OEouenti anno Pipinus Italiam aggreditur ,
k3 aofolutus cum omnibus PrincipibusFranciaB
a fidelitate Ilderici priiis Regis Francias , & fu*
perato Aiftulpho ad nutum Francorum , illc
cum Romanis componere cogitur .

Pars XVI.

Oc tempore TerrsBmotus horribilis fa<Shis
eft , ita ut Urbes aliqud9 ex parte fub-
merfas fint •

Pars

Digitized by

*4i

C H R O N

Pars XFIL

I C Q N.

14*

Uic Deu£dedtc Dux annoXm. Ducatus, dum
pro fui tutela aKlificataQDi Cafiri fbniffimi
ex alia ripa Breatalis Portus operam daret, au-
&orc Galla viro fceleratiffimo k VenetisDuca-
cu & oculis privatus dk .

CAPITULUM DECIMUM.

De Ducatu Galia bahem farttt IV.

GAUa Dux>DucaRmi arripipf Anno Domini
DCCLV. Hic perpetnco fceleie Mathe-
tnaucum vSnit, & Ducis fedem, & citulum ar-
ripuit .

Vars I.

Vltalianus Patriarclia narione Lucantn inte^
jrea fedit annis XII. diebusXV. HicDia-
coous ) & Protonotaxius Gradenfis Ecclefi« fuit.

P«rr //.

[Oc fflvente, Sce^^nus Papa , rupplicatiooe
Cleri , & Populi Juftinopolicani placacus ,
indulfit , U€ Juftinopolitana Ecclefia amodo Ca-
chedralis exifterer , ficque Joanni a Clero , &
Populo e^idefm Eccleiia eltdlof htc Patriarcha
confirmationem , & confecrationem contulit, &
fponfion^m Metropolitano debitam ab eo fufce-
fnt, &eo mortuo Senatori rucceflbri ejus fubfe-
quenter fecic .

fan 111.

Arlomaamis Monachus Vienite moritur .
Pars ir.

ADvershs hunc Gallam , dum ducaflet anno L
menfibusll. Venetici onanimiter infurgen-
res 9 eum oculis & dignitate privarunt ; 6c fic
fupplicium y quod Injufte pr9&dece(rori iniulic ^
Qunc delMie in ie ipfo lufcepic .

CAPITULUM UNDECIMUM.

De Ducatu Dominici Monegano
habens partes XIII.

DOminicus Monegario Dux aflumptus eft
AnnoDominiDCCLVI. Hic origineMa-
themauccnfis, inMathemauco pra^fentialiter fa-
6lus eft Dux ,

Pars 1.

SAnh uti mos vulgi eft , qui numauam in pro-
pofita voluntate perfiftens , fed quadam fu-
perftitiofa ftultitia varias adinventiones excogi^^
cans 9 in hu)us Ducis creatio^ie duos Tribunos
annuales ^ qui fub eo Confifterenit » fibi prspo-
fuerunt •

Pars 11.

EOdem Anno Conftantinus Synodum coogre-
gat CCCXXX. Epifcoporum in Conftanti-
nopoli 9 ubi edicShim proponitur de Sandfcorum
Imaginibus deponendis ^ & Ecclefiam Dei ni-
mium fcandalizat •

( * ) Cod. Amlf. Ravennam fcilicec » 8c &omaai»

Pats m.

CTephanus Pnpa dnm contra Longobar^os ;
^ qui Romanorum cerras invaferanc, auxilWm
expetiflec , a Cooftantino Augufto non folum
obtinerenonpocuat, fed illum conipiratione cum
Rege fadbi contrarium habuit . Propter quod
Papa feacentiam excommunicationis in ilkn cu*
lit, Regnumque Apuliae abftulit, & uc eflecEc*
clefis perpecuo lanxic.

Pars IV.

Alflfulphus rupco foedereRomam obfidec. Pi-
pinus Icaliam repetens eum in Papia inclu-
fum obf^dic , ad reddcndum Sandio Petro
qusBCumgue erant fui juris coegit , Ravennam
iiifuper donans & XX. alias (*) Civitaws. Pi-
pinus autem Patricius Ron^anorum fadlus eft .

Parsy.

EOdem Anno >V^iph^ venatiooe per-
gens Divmo i6iu percuITus interiit •

P^rrVI.

DEfiderius itaque ^ qui Dux Iftrise erac ^ au-
xilio Papse fadlqs eft Rex Longobardorum.
Hic omnia fupradi£U fiib facramentis PapaB
confirmavit, 6c Favemiam ciKnCaftroTibiaco»
feu Gabellum cum Ferrarienfe Comitatu in in-
cegrum addidic.

Pars VM.

PAulos narione Romaaus fedtc anmsX. meii-
fe I. Ceflavit Epifcopatus anno I. menfe L
Hic conftituit Officium celebrari in Qfiadrage-
fima ante horam VL

P^VIIL

CRefcente Francoru(n Regno, & decrefcen-
te Grscorum In^rio, Legaci Conftanci-
nopolitani venerunc .ad Pipinum cum magaiS
muneribus apud Compendium.

Pars IX.

TAxillo eriam Rex Bavarorum fidelitateoi,
& (iibje(Slionem ei exhibuit , 8c confequdb^
ter Saxones cribucarios fibi fecic » quos gravi
bello fuperaverac •

Pars X.

GUayfarium magnum Aquitanir Ducem
proelio preflic ^ & obfidrs dare coegic .
Iterum rebellante Guayfario atque Taxillone ,
poft diverfa proelia primum occidic , fecundum
liifficiencer oppreflum fubjugavic •

Pars XI.

DEcinK) o6lavo anno Conftancini Abdalas
Princeps Saracenorum perfequicur Eccie-
fiam Dei ^

Pars

akias Civitates .

Digitized by

*4J

A N D R E iE

Pars XII.

Vlgefimo primo AnnoTurchi k Cafpiis por-
tis erumpentes Armeriiam infeftant , in
Guorum Patria ciim antiquo tempore peftilentia
ruiiTet , fuafu Chriftianorum in modum Crucis
fe totonderunt ; & quia per hoc fignum faius
PatriaB reddita efl: , hunc tondendi ritum tenue-

runt.

Pars XIII.

SEquenti anno Veneti confpiratione fatfbi hunc
Ducem, dum ducaflet annisVIII. oculis &
fede exuerunt.

CAPITULUM DUODECIMUM.

De Ducatu Mauricii habcns partes XXXII.

MAuricius Dux pronunciatus eft Anno Do-
mini DCCLXIV. Hic in Heraclianatus,
genere nobiiis, & inclytis geftis nobilior, apud
Mathemaucum nuhc Dux ^ecSlus eft , qui jufte
Regimen exercens difeordesCivesreconciliavit,
& ab Italicis turbationibus fuo tempore immi-
nentibus Venetorum Patriam illasfam fervavit •

Pars Prima.

PEr idem tempus Conftantinus Leonem na-
tum ejus Imperii confortem fufcepit .

Pars II.

JOannes Patriarcha natione Tergeftinus fedit
annis XXXVI. Hic vir pius & Catholicus
fuas fedis triftem confecutus eft exitum .

Pars 111.

COnftantinus natione Romanus fedit anno I.
menfe I. Hic ex laico fubito ordinatus
tyrannica ambitione Papatum invafit ^ & magno
lcandalo fuit Ecclefias ; & manus Sergii , qui
eum confecravit , aruit . Hic zelo fidelium ab
Ecclefia deturbatur , & privatur oculisy & con-
cra eum Philippus quidam eledlus fuit.

Pars IV.

Plpinus Rex, Turonis infirmatur » & depona-
tus Parifiis moritiur.

Pars F.

CArolus autem Patri inRegno fucceffit; cum
fratre Carolomanno biennio regnavit ; fo-
lus vero annis XLVII. Hic pro felicitatis ma-
gnitudine di6lus eft Magnus .

Pars VI.

TJUjus prima expeditio (uit in Aquitania con-
tra Hunaldum bella inibi commoventem ,
& Lupum Ducem Vafconias, qui fecit Froncia-
cum^ Caftellum contra Burdegalam ; utrumque
autem per deditionom accepit.

Pars VII.

STephanus III. natione Siculus fedit annis III.
menfibus V. diebus XXVIII. Ceffavit Epif-
copatus diebus XXVIU. Hic ab Italia , & An-

D A N D U L I 144

A glia congregato Concilio Romas, omnes ordina*
tos a Conllantino degradat , ita ut Laici ab eo
in Diaconos, vei Presbyteros ordinati degrada-
rcntur ; & conftituit 1 ut omni^die Dominica
cantaretur Gloria in cxceifis Deo .

Pars VIII.

IJUic Papas Joannes Patriarcha de Rege Lon-
gobardorum , qui Clerum & Populum
Iftrienfem perfonaliter & realiter affligebat , &
de Epifcopis Iftriac, qui ejufdem favore a Jurif'
didtione fua fe fubtraxerant , mutu6 fe confbr
crantes, per fu^ literas querelam depofuit, 8(
opportunum requirit remedium •

Pars IX.

CTephanus itaque Papa pah clade confedlus »
*3 PatriarchflB reljwndet :

99 Reverendiffimo & SancSliflimo Fratri Joanni
f9 Epifcopo Stephanus fervus fervorum Dei
9> Epifcopus. Et m/rj: Sufcepit itaque confpi*
t, cois Sandtitatis veftrse apicibus » eiique rele*
Ckis 9 magna te Reverentiffime Frater, angu*
ftia moeroreque fore attritum cognovimus &
perfidisy & maiignis Civibus veftras Iftriarum
99 ProvinciaB . Pro quo & nofter protinus ani*
99 mus eadem lugubria attritus eft; fed tamea
I, fas nequaquam exigit 9 noftras 9 veftrafqu6
99 mentes hoc nocumento odio affici & moero*
99 re 9 quoniam certe confidimus 9 quod jaoi
99 prope eft Dominus^ ut arrogantium ferocita-
99 tem dejiciat , & humilium lachrymas 9 8c
gemitum confoletur. Quippe nos 9 cariffime
Frater 9 Deo propitio totis vihbus inhianter
fatagimus decertandum 9 ficut Pr2edece(Ibr
nofter fan(^ recordatiuuis Dominus Stepha-
nus Papa , ut veftra redemptio 9 atque falus »
8c immenfa fecuritas 9 quemadmodum no*
ftra , opitulante Divina mifericordia , profi-
ciat . Qjioniam in veftro pa<Sto generali t
99 quod inter Romanos 9 Francos , & Lon^o-
99 bardos dignofcitur proveniffe 9 & ipfa veitra
99 Iftriarum ProVincia 9 ut conftat 9 eft confir-
99 mata^ atque annexa fimul cum Venedaruai
,9 Provincia : Ideo confidat in Deo immutabili
99 Sandiitas tua 9 quia ita fideles Beati Petri
99 ftuduerunt ad ferviendum jurejurando Beato
99 Petro Apoftoiorum Princtpi^ & ejus omnibus
99 Vicariis , in Sede ipfius Apoftolica ufque in
99 finem Secuii felluris 9 in fcriptis contulerunt
99 promiflionem , ut ficut hanc noftram Roma-
99 norum Provinciam 9 & Exarchatum Raven-
99 natium 9 & ipfam quoque veftram Provin«
ciam pari modo ab inimicorum oppreflioai-^
bus femper defendere procurent . Et iterum
in fine : Petifti etiam 9 Sandtiffime Frater ^
99 corripi Epifcopos Iftrid^, ut a tanta & iniqua
99 refipifcant temeritate • Qpi quidem tuis an-
99 nuentes v^^is^ noftra Apoftoiica fcripta eifdem
99 contuma^ibus Epilcopis direximus» tam illi,
99 qui eamdem illicitam perpetrare aufi funt
99 confecrationem 9 quamque eis 9 qui ab ipfis
enormiter ordinati funt 9 obligantes eos vali*
dis interdi<SHonibu$ , atque facro Sacerdotali
officio 9 & proprii honoris dignitate 9 ficut
99 contemtores 9 privare ftuduimus .

Pars X.

EPifcopi quoque Iftriae , receptis Papalibus
admonitionibus , feculari contagione pol-
luti refipifcere noluerunt .

Pars

Digitized by

145

fians XL

C IH R 1D N

I C O N.

*4«

Curia celebrata limina ^&poftoloawt vifi-
tare dirpofuic.

Vars XII.

tur, & uxor cum 6liis , Sc Anglario ^
Defiderium Regem confugit . Sic ad Carolum
M^gnum wum Ae^um devolvitur

HIs diebus Mauricius Dux Venetiarum, &
Impisrialtis Conful jam elTe^Shis « comp^t-
cien^ ,I(lrieoii Pojpuio , ;& dolens de minoratiosie
.Gradenfis Eccleus «propcer inroierabilem Lon*
^gobardorum fiqvitiam » per fuos Legato^ Ma-
^qum PresbytQr^i^ ,Scriniarium , & ConlilaQti-
num Tribunum , una cum l^auiarcha Stephano
Papa inflnuat . Sed Papa , fuperveniente obicu ,
ut optabat , plene providere non pocuit.

TJAdrianus nationeRomanus fedic ann. XXIII.
" menfibus X- dieb^ XXVIII. Ceflavit
Epiicopatus diebus III. Hic ad cuendas res Ec-
.cLpfia^ Oif qIwi' accerfit . DefidesriiUs '^m cun-
4U j qu^ ^cleifiia^ dederat , abOulic Pap» , to-
Jfam affligeas Italiam . Caroius autem per mon-
Jtem CiQi%m rcan6^ns , Defiderium cum itiis
fug^, & .inPapia (amdem obfidet, & poft VI.
^cufes ibi reli^ Exerdtu , racionis cajusi Ro-
jn^ni^P^rgfc; Q\m appropinquarec per unum
mdliare, pedeftris ivit ; cc onuies gradus Eccle-
fias figillatim deofculans , ad Papam perv^nic .
Civicaces , & Territpria Beaco Petro conceflic ;
& poftea Papiam rediens , divifo exercicu Ur-
.pes ultra Padurn cepic , ubi Angl^ius cum
uxore, ^ $liis Carlooianni latebat, ieque ci»n
aliis C^olo dedit . <

P^n-sXF.

PApia itaque peftilentii gravata portas Ca-
rolo aperuit Anno DCCLXXIV. & Defi-
derio capto , & in Franciam duAo , Regnum
Longob^rdonm finem habuic . Filius camen
DefiHerii Aldelgifius nomiae per mace Conftan-
tinopohm cranuens beila mulca poft;^^ com-
• movic .

Pars XFI.

U Sque ad hasc tempora Infulas omaes in
quibus prim6 Pacavini Cives incolatum
habuerunc , fub uno cantbm Epifcopo , (cilicet
Mathemaucenfi , cxtiterunt . Nunc vero parte
fubtradla Cleri & Populi , pari coUaudatione ,
in Caftro Inful» Olivolenfis vetuftiflima Sedes
Cathedralis inftituia eft, eique coadhaerentes
Infulae geminis Rivoalti, Rupii, & Dorfoduri
fuppofita funt , quas Privilegio Hadriani Papae
roboratas fuerunc .

ParsXFII.

POft hase Veoctorum Populi & Cleri Syno-
dus adunata , afliftentibus Duce , & Pa-
triarcha , Obelerium " Qericum filium Hen-

cageli Tribuni Machemaucenfis Sedts .praediA»
Spifcopum laudavic, iaudacus a Duce inve-
fticus , .& intrQnizatus , a «Pacriaccha quoque
confecracus eft XI. Ducis anno . Ticuius autem
ei juxca Grftcam prpnunciacionem l^pifcofMS
Olivplenfis .decretuS(eft, iecufldiim Launain vc^
ro Olibolenfis. Tenuic quoqueEpifcopacum aa^
nis XXIII.

Pars XFIIL

PX)ftquam reddidic Carolus cun^a^Beate fC-
cro, quaB Longobardi acceperanc , & qua
Pater fuus conceflerat :adjun£lo Ducacu Spole-
cano, atque Beneventano, Hadrianus Papa cum
Conailip CLIII. Epifcoj)prum., & aliorumfdt*
dit ei jus eligendi Poncific^m , 8c ordinandl Sl-
dem.Apoftolicam . Dignitatem quoque Pacriu
ciatus, infuper Archiopjfcopis :per,,univerfas
Provincias inveftiiura conferendi, fine qua nuU
lus debeat confegr^ifi^ omnefque huic Decreto
rebelles anathematizavit , & obftinate perfiften-
tiiw bona publicari juflic . ' >

Pars XIX.

PEr hos dics Patriarcha Hierofolymitanus de
Ten^a San<Sta expulfus ad <}aQttajicinopo^
tanucn Imperatorem aoQedens nuncios fuas c^
Jlueris Cacolo mific , dicens : Age iam Augufte...
.Q^ l^iGpnibus Dei refugit obeotr^i, it^imii^
poterit icirtpam evadere- Rex igitttr iJlaohryr
matMS eft pro^Domini Sepulchrd, jufiitqueTri.
bunum ArchiefiMcQpum.liiicras .c^rflimiitotp Pq»
pulo exponere , quibus intelledbis omnes profi-
cifci Regem pregancur . TuncRex per edidlum
proponit , ut omnes , qui poffent arma ferre »
fecum cooQra Pagasos irent , & ^ivi ciTtn ^n^h
(bquierentur, cum IV. libris nummorum fecvfts
fieret. Maiorem ttaqiiie cQngEcgavitExercituniy
qukm fuillec , & profei^ jeft .

Pars XX.

CUm autem pcrveniflet Hienifalem, fugatis
Paganis, & recuperatd Terrd San6ia , ob-
tinuit Carolus licentiam repatriandi ab Impera-
tore , poflquam uno die Coaffatncinopdfi ffCDoi
ftecerac. Ec ciim cognoviflet jocaiia praspdiraily
& Anin^^ diverfi gcneris & coloris ^ aurum »
&gmmas: quanrit a Proceribus ^ .coiifliiitm.>
ne inurbanus appareac , quid agere debeac •
Refpondenc illi , qu&d a oemine quicquani de-
berec accipcre pro opere , quod folius Dei
amore fufceperac . Approbat ipfe CQaffliditi.t
eifque mandat 9 ut prasfi^mata Dondignenult
afpicere •

Pars XXL

COadlus tamen precibus, vel Chrifti amore
munus aliquod fufcipere dignaretur , pe-
riit fibi dari de Religuiis Paflionis Chrifti . In-
difto ergb criduano jejunio , & pera<5Va i Leci-
nia, Carolus obcinuic Coronfie, & Ligni Crncts
partem , unimi de Chivis , Sudarium^ Fafciant^
Chrifti , Camifciam Beacas Virginis , & bra^
chiinn fenis Simeonis , quas redicn&in Capella
fua Aquifgrani depofuic, ubi plurimi variis lan-
guoribus opprefli. fanari funt.

PoTs XXIL

COnftancinus icaque Auguftus Anno XXXV.
clapfo poft obicum Patris, incendii plaga

divi-

Digitized

14^7 A N D R E m

div^nitus jpercutitur , & ckmans : adhuc vivus,
igni futn tnextinguiMi traditus , miferabiliter
ihorimr . Cujus corpus Theodora Chriftianif-
'fima conibrs fequentis Conftantint de Sepulchro
extrahi, & in platea comburi , & pulverem in
max^ jadUri fecit confilio Theodofii Patriar
cha.

Pars XXIIL

Eofilius, qui di<5his eft Chazarus, folus im-
perare co^pit Amo Dom. DCCLXXVII.

Pars XXIV.

H Hjiis anno primo quibufdam in Italia re
bellionem meditantibus , rediit Carolus
Forojulium , cepit -Rolandum ducem ijebellio-
nis , '& <lecapitari julTit .

Pars XXV.

Apto fimiliter Tervifio urbe , ceteris maje-
ftate fui nominis terrorem incui&t .

Pars XXVI,.

SEcundo anno in Hifpania Carolus Csfar Au
guftus vaftando Pampiloniam obfedit , mu
i*os deftruxit , Vafcos , duofque Saracenorum
Regulos iibi fubjecit, aliafque urbes in deditio-
nem accepit. Albiam fiumen tr^nftt, ibique in
^jus gfatiam . Bardaganenfes (*) in vera Dci
•Religione baptifmum fufcipiunt .

ParsXXVll.

EOdem anno Veneti avidi Mauricio Duci
fatisfacere* qui in negotiis pubiicis lauda*
bditer fe habuerai , Joanncm ejus natum digni-
ratis confortem,.& poftea fuccelforem coliau-
darunt; duofque Duccs eodem tempore Veneti
habere coeperunt, perniciof» rei exemplum fuc-
ceflbribus reiinquentes •

P^rx XXVIIL

QUinto anno Leonis Carolus orationis gra-
tii Romam veniens filios mifit Reges
Pipinum fuper Italiam , Ludovicum fu-
.per Aquitaniam » Carolum fuper Sax6niam .

Pars XXIX.

*»/^AroIus etiam fud munificentii Adelfonfum
V-i Regem Galiicia, & Reges Gothorum fic
attraxit, ut eum non aiitcr , quam fuum Domi-

^num nominarent) feque fubjedlos, & fervos il-
lius •

Pars XXX.

LEo Imperator ahm infaniret cupiditate cir-
ci lapides pretiofbs^ adamavit magnara
Ecclefix Coronam ; & accipiens pdrtavit eam ;
& exierunt corbuncuii in capite ejus ; & captus
k &bre quinto Imperii fui anno moritur .

Pars XXXI.

HTrene cum Conftantino fillo fuo imperare
coepit Anno Domini DCCLXXXII. Ho

( « } MS. Amb. Sc Vciodiuc» ba|>tirKnum Scc.

D A N D U L I 148

rum Anno primo quredam lamina aurea in-^
venitur , & in ea Vir jacens cum hac fcrip-
tura : Chriftus nafcetur ex Vircine . Et creda
in eum. Sub ConftadtinOt & Hirene 6 $ol ite-
rum me videbis.

XXXII.

MAuritius quoque Dux Venetfarum plenus?
dierum XXIII. fui Ducatus Anno dies
fuos feliciter terminavit •

CAPITULUM DECIMUMTERTIUM.

De Ducatu jfoannis babens panes
B XXri.

JOannes Dux folus Ducatum tenuit Anno Do-
mini DCCLXXXVII. Hic poft obitum Ge-
nitoris folus in Mathemauco fcepcrum te-
nuit, qui verbo & opere Patri diffimilis cona-
moda Patria? non bene tra(5bivit ^ pemiciofuai-
que fufcepit exitum .

Pars I.

^Odem Anno (ignum Cmcis ia veftibus ho*
minum apparuit.

Pars II.

SEcundo Anno Henricus Dux Forojulianus cx-
fpoKato in Pannonia Hvnringo Avaroruni
Principe , inextimabiiem Thefaurum ejus Re-
gni Carolo mifit. Hic Henricus in Liburnia
juxta Tarfaricam maritimam Urbem infidiis Op-
pidanorum occifus eft . Turli etiam Princeps
Avarorum fe & Patriam fuam Carolo dedit, &
gratiam Bapcifmi fufcepit .

Pars III.

INTftantia Tarafii Patriarcha Conftantinopoli-
tani, & Hadriaui Papse, Synodus Univerfalis
feptima CCCL. Epifcoporum congregatur, ubt
in praefentia Hireni,, & Conftantim, Fides Ca-
tholica cun<5Vorun^ fubfcriptione roboratur^ &
Hasrcfis execrantium Imaginesinperpetuum ab-
dicatur.

Pars /r.

GAroIus perpendens inter Romanos , & Gal-
los diflbnantiam in Cantu , mifit Cantorcs
Romam, qui edodli more Romano alios inftra-
xerunt •

Pars r.

ALcuinus ex Britannia oriundus fcientia Li-
terarum pollet in Gallia, cuju; prflBcipiib
magifterio Caroius omnes iiberales Artes didi-
cit , qui & multa (ubtiiiter fcripfit . Hic ftu-
dium \ Roma Parifium tranftulit , quod illuc
quondam a Gra^cis translatum fuerat ad Ro-
manos . Fundatores autem Parifienfis ftudii fue-
runt IV. Monachi Bedas difcipuli, Rhabanusi
Alcuinus , Ciaudius , & Joannes Scotus •

Pars n.

GOnftantinus Hirenem matrem Imperio pri-
vans, folus imperavit An. Dom. DCCXCIL
Imperaverat quoque cum matre annis X.

Pars .

Digitized by

Google

145

CHRONICON-
A

iSO

Fars Vlh

Plpinus Caroli filius ex Concubina gibbo de
formis a quibufdam Francorum Proceribus

Eromiffione eledlus contra Pacrem conjuravit
Tnde convi^his tonfuracur , & in Monallerio
truditur.

Fars VUI.

H^reiis igitur Feliciana condemnatur in prse-
ientia Hadriani Papas,& ab ipfo Felice au-
^ore abdicatur , qui afferebat Dei Filium in
natura Divina verum. effe Deum , in Humana
€nim nuncupatione tantbm *

Pars IX.

CArolus conftruxit Aquifgrani Bafilicam mul-
tx pulchritudinis, pro cujus ftruiSlura a Ro-
ma , & Ravenna > coluomas marmoreas devehi
fecit .

Fars X.

PEv idem tempus Joanne Duce Venetiarum
annuente, Mauritius natus ejus» confors » &

Joftea fucceflbr Ducatus laudatus eft , quorum
iebus apud Venetias adeo mara crevit, ui om-
nes Infulas ultra modum cooperiret.

Pars XI.

CHriftophorus Epifcopus Olivolenfts natione
Grnrcus fedit annis XII. Hic exiftens xtz-
tis annorum X VL faventibus Ducibus , Epifco-
pus facSlus eft.

Pars XII.

HOc tempore ab Artigeris & Scopariis Pra
ceribus Venetis periedla eft Ecciefi i San-
Ai Moyfis ProphetSB , vineaque & prajdiis ab
eis dotaca pro fatute auimarum fuarum . Et
Chriftophorus Conviclus Epifcopus Piebanus ipfi
conilitutus eft .

Pars XIII.

LEo interea natione Romanus fedtt annis XX.
menfibus V. diebus Xyil. Ceffavit Epi-
fcopatus diebus III. Hic per omnia Venerabilis
Claves Confeffionis S. Petri cum Vexillo Urbis
Carolo Magno mifit . Hic fecit Porticum San-
fti Petri RomaB, & eam muio cinxit propter
Saracenorum incurfum . Quidam etiam Roma-
norum clam armati Lconem Papam celebran-
tem majorem Letaniam fexto Kalendis Maji ca-
piunt 9 eique linguam & oculos eruunt ; fed
bivino nutu reftituuntur . Illi autem iterum ra-
fli itus eveliunt, & iterum fanatur; & ad Ca-
rolum ivit, qui Romim veniens eum in Sede
fua locat , caufam examinat , reos legaliter
damnat , & omnem in Romanis motum fedat .
Capulum Primicerium, & Pafqualem Sacriftam
mori cenfuit; fed interventu Papas vivere per-
mifit , & ad poenitentiam agendam exilio rele-
gavit.

Pars XIK

COnftantino itaque Augufto Imperii fui Anno
VII. procurante matre oculi eruti funt,
& Imperio privatus eft .
Tom. XII.

Pars Xr.

Hlrene igitur tenuit Imperium AnnoDomini
DCCXCIX. Haec fuper erepto fibi Do-
minio foemineo doiore abufa praeftanciffimam
filium oculis 9 & Imperio privat.

Pars Xri.

PEr hos dies Sergius quidam in Senogallias
panibus Dux erat dives, & timens Deum,

3ui ieprofuseffeiSlusciim nulio poilec juvari me-
icamine, coepit in infirmitate confumi. Appa-
ruit autem afHtdlo & defolato Duci Archange-
lus Michael in vifione dicens : Licet mihi in
terris multa peculiaria loca fint , tamen ad io-
cum Ecclefias meaB,quas Brentalis dicitur^ te ire
praBcipio ; eft enim eiecShis , atque fau<5fcificatus
ame locusille ; ibique recipies fanitatem . Dum
vero Dux , ubi fit locus ille , quaerit , nec inve-
nit , fequenti nodbe Michael navem prasparare
monuit , quia ipfe eum ad locum perduceret •
Cum igitur cum Uxore Margharita , quam ex
Grascia duxerat, Sc cum miiitibus fuis navcm
ftudiose apparatam afcendiffet , tamdem Ange-
lico dudlu nodbe ad locum pervehit; & fadlo
mane mirantes fe ad Portum applicuiffe, a Mc-
nachis nigris, quibus Ciftercienfes fuccefferunr ^
dc nomine loci petunt . Cognito vero loco, na-
dis accedit pedibus ; fcd antequam Ecclefia3 in-
grederetur limina , integre ab omni lcrpra mun-
datus eft . Tunc qui adftabant obftupeicentes,
alca voce cantaverunt Kyrie , gratias agentet
D. o, & Beato Michaeli Archangelo . Dux vero
non ingratus pro recepro beneficio, ibidem cum
Uxore vitam rinivit , & Monafterium magnis
dotavic Pofrieflionibus .

Pars XFII.

ROmani, qui ab Imperatore Conftancinopo-
litano jam diu anino defecerant , nunc
accepta occafionis opporrunitate , quia mulier
eii imperaret , quas filium propter Imperium
excoecaverat , uno omnium confeniu Imperato-
r as laudcsCaroIo acclamant, eumque per ma«
num Lconis Papae coronant , Casfaremque , &
Auguftum appellanr . Pipinum vero filium ejus
Itaiix Regcm ordinatum collaudanc .

Pars Xnil.

GAroIus itaque magnus Romani Imperii no-
men afiumpfit Anno Domini DCCCI. ]am
enim regnaverat fuper Francos annis XXXIV.
Hic pro accipiendaHirenc Imperarrice in Uxo-
rem Nuncios mifit , & cum Hirene confenti-
ret , Euihycius Patricius proefentibus Legatis
fratrem fuum Nicephorum Imperatorem fecit •

Pars XIX.

HTrene Augufta poftquam annis tribus impe-
raverat, a Nicephoro depofita, & rele-
gata eft in Infula Lesbii » quae Mytilena?
vulgariter nuncupatur.

Pan XX.

Nlcephorus igitur Orientale Imperium fU-
fcepit AnnoDomini DCCCIIL Hic Nmi.
tios Carolo mifit ^ 8c cum eo foedus iniic •

L Par^

Digitized by

Google

A N D R £ iE

Pars XXI.

HlC etutm fecundo anno Imperii fui cdiona-
vit Sraaratium fiUum fuum . In hoc foe-
derc 9 tctx decreto nominatim firmatum efl,

2u6d Venetias Urbes , & maritima; Givitates
)almati8B , qua in devotione Imperii illibats
(>erftiterant , ab Impeho Occidentali nequa^

2uam debeant moleftari, invadi , vel minorari ;
c qnod Veneti pofleflionibus , libenatibus, &
jmmunicatibus » quas foliti funt habere in Itali-
co Rcgno paci^ce perfruantur .

Nam Gotifredus ait : Regni Caroli Cic erat
lerminus : A Bulgaria five Illyrico ufque ad
Hifpanos , atque a Danis ufque ad Pharum
Sicilue 9 exceptis adjacentibus Regimibus ^ cit-
pote Bohemiaf Folonia^ Dalmatia^ Iflria^ Ve^
nttia , ^ Britannia , Hugo ctiam & Petrus fic
dicunt : Nicephorus ad Carolum Afagnum de/i^
gnatum Ronue Imperatorem Legatos mifit y &
firmiJBfmum cum eo foedus compofuit , totamque
Vmetiam illi fponte donavit .

Pars XXII

DE hac divifione Imperii (ic ait Vincentius :
Carolus autem pro Republica pugnans ,
tamdem in ultimis vitas (uas terminis Imperii
Qomen aCumpfit^ ut qui Romani Imperii defen-
for extiterat ^ pro tantis meritis acciperet no*
men Augufti , & inter coelGfies milites fbrtiflli-
snus praedicaretur. Ex tunc ergo apud Latinos
Grsecorum potentia terminata eft, nullique Ro-
ma magis infefta , quam Imperatori fuo « dum
duos Dominos habere contendit , 6c inter Pon-
tificem & Imperium pofica > alterum excludit ,
alcerum contemnit. AnnoergoDominiDCCCL
ciim apud Grsecos nomen Imperatoris mutare-
tur 9 Carolus Romas moram faciens accepit a
Leone Papa » & omni Populo Romano decre-
tum , ut Carolus nomen Imperatoris indueret ,
& Augufti , eo quod Romani Imperatores olim
in Urbe Romana Sedem habuiflent . Ex eo igi-
tur tempore Imperio Giascorum apud Occi*
dencem evanefcente , nomen rediit Im-
peracoris ad quafdam partes Occidentis . Ex
quo qua?dam Romani Imperii £i£la eft confu-
no, de duobus nominibus unum tenentibus; di-
vifio enim minuit poteftateni , & (icut a folo
Deo Gra^orum dependec Imperiums ica a Sede
tanttim Romana Papa affirmat Imperium Occi-
dencis pendere . Apud Principes quidem Ale-
mannise Imperatorum eft eledVio ; apud Papam
Eledli confirmatio , & confecratio • Nova
difcrecione Imperaror nominatur ut Dominus ;
confecracur ut non Dominus . Nempe Imperia-
lia non accipit infignia ^ quas Hbi foli coliata
Papa confervat . Ad Altare modicum in latere
BafilicaB S* Petri confecratur a folo Papa ; chm
e diverlb Papa Imperatoris infignia, in fui con*
fecratione teneat , 6c ad Altare majus Sandii
Petri accipiat undUonem .

Pars XXIII.

PEr hos dies Joannes Dux fumpta occafione
Mauritium iilium fuum cum navali appa-
ratuGradum mifit, ut Joanneni Patriarcham in-
rerficeret. Mauritius autem cum furore Civica-
tem invafit , in qua invafione Patriarcha captus
k Venetis graviter vulneratus eft , 8c de turri
altiflTima Palatii fui ad ima dejedlus exfpiravit,
cujus fanguis in teftimonium mortis fuse in pe«

D A N D U I xi^

A tris praefentialtter apparet; (epultufque fuit ia
SandtiMarciCapella poft Sandkorum Martyrum
maufolea •

Pars XXIV. 1

FOrtunatusPatriarchanatione Tergeftlnus (k^
dit annis XXVIl. Hic confanguioeu^ Pa«
triarchas occifi k Venetis , quibus lcelus com«>
miftum difplicebar^ fucceflbr comprobatus elK
Hic Ecclefiam San6las Agathas t quam impetus
maris deftruxerat , reasdificavit , & in Capelta
Szn&A Vitalis corpora Q.uadraginta Mart/rum
depofuit» & Ecclefiam San<Sli Peregrini., quam
Gradenfcs propter metum Francorum ruinave*
B rant , renovavit , & Alcaria Ecclefiarum Gca^
denfis Urbis laminis argenceis decoravit .

Pars XXV.

HIcaLeonePapa pallium utendum obtinuiti,
ficut antiqui Romani Pontifices fuis Pra>-
deceilbribus coacefTere cum Epiftola infrafcripci
tenoris .

Leo Epifcopus Servus Servorum Dei .

REverendiflimo & Sandliffimo Confrarrl
Fortunato Patriarchas Sandlae Graden-r
fis Eccleiis . Diebus vitas tuas tantummodo
officium Sacerdotis affumere fi interiori vi-

filantia perpendamus, plus eft oneris, quam
onoris . Qpippe cui propria curare non fuf.
ficit, nifi & lalubricer geflerit aliena. tf^m
ad hoc Paftoralis regiminis cutam aggr^di^
tur^ ut aliorum in fe foUicitudinem pia pro-^
vifione fufcipiat , & in eorum fe fe cuftoiia
vigilanter difponat , ut lupus infidians polfi-
bilttatem in eo irrumpendi non' habeat , nec
lasfionem ovibus inferat , fic qui animarum
cniram fufcepimus, affiduam debemus folti-
citudinem exercere , ut callido anciquoque
humaai generis inimico aditum pra*cluda^
mus, 8c tocis contra ejus voracicacem viribus
obfiftamus , ne noftra forte defidia rabida
(quod abfit V quemquam fauce deglutiat, 8c
ejus ad nolrram non immerico applicetur
poenam perditio \ qui commiflbs follicita cu-
ftodire cautela negligimus . Exhibeamus ergo
quod dicimus , & quibus Divini difpenfatior-
ne confiiii pra^effe nos contigit , prode(!e

Suantum pouumus feftinemus , ut dum Cre-
itor rationes nobifcum pofiturus advenerit^
lucrum nos fecifle reperiat , & fua » ficuc
promifit, remuneratione laecificet. Hoc itar
que , Frater cariflime » confidera » & iocum»
quem adeptus es, non ad requiem, fed ad
laborem , te (ufcepifle , cognolce . Adhorca*-
tionis opere Fidelium corda corrobora , Infi-
deiium vero fummopere converte : Qpod ut
ut facilitis ailequi merearis prosdicationern
tuam vita cbmmendet. Ipfa eis inftrudlio»
ipfa magiftra fit ad defiderium £ierna9 yiisd.
Te docente fufpirent , tuo viventes exemplo p
& perveniant ; temporalia defpiciant, & quae
tranficura funt contemnences , ad ea , qu^
femper nullo fine clauduntur» defiderio anlie*
lent . In his igitur ftudium adhibe . In his
totamencis incencione perfifte, quatenus dum
tua prasdicacione , atque imicatione haec fue-
rint confequuci , tanto majora a Deo noftro
recipias, quanto congrua lollicitudine lucraiir
dis ei animabus , officii tui exercere operank
minime defticifti . PaUium praeterea juxca aur

tiquam

Digitized by

»>
»»

9f
»
9f
9f
9f
9f
9f
9f
4»
99
9f
9f
9f
9f
9f
9f
9f

J5J C H R O

ciquam conruecudioem Fracernicaci cus dedi-
mus ) quo ica uci memiaeris , ficuci Pnede-
ceflbres noftri cuis Prsedecellbribus concefle-
rC) privilegiorum tuorum fcilicec integricace
fervaca; Fidem autem Fraternicacis cuas,quam-
vis in Epiftola cua , quam direxifti , fubtili-
cer debuifles exponere . Verumtamen Ueca-
murinDomino, quia eam re£tam efle ex fo-
lemni Symboli confeflione didicimus. Ora-
mus autem Omnipotentem Dominum, uc fua
ce municiohe circumtegac^ & Sacerdocii fu-
fcepcum ofiicium operibus implere conce-
dac.

Scripcum per manum BenedidU Nocarii ,
& Scnniarii S. Rom. Ecci. in menfe Marcio
Indidlione XI. Bene valece.

Datum XII. Kalendas Aprilis per .manus
Eudachii Primicerii San^She Sedis Apoftoliae.
Imperante noftro Domino Carolo, piiflimo
perpetuo Augufto a Deo coronato , magno
& paciiico Imperacore Anno III. Indi^one
XI.

Pars XXn.

HIc Forcunacus graviter dolens de occifio-
ne Prsedeceflbris fui , & confangninei ,
patefaiSbi confpiratione , quam advershs Duccs
egerac, de Venetia abiit, quem quidam Vene-
torum Nobiles, quibus patracum fcelus difpli-
cueraCt fecuci func, videlicet Obelerius Tiibu-
nus Mathemaucenfis, Felix Tribunus , Deme-
criu>, Marinianus, Fofcarus , Georgii , & phi-
rimi alii . Pacriarcha ifiitur in Franciam ivic ;
reliqui aucem in Tarvino remanferunc, cui fua-
fione illorum, qui in Venecia moraoancur,
Obelerium Tribunum Ducem elegerunc , quo
Duce comperto terrici Ducatum & Pacriam re-
liquerunt.

Joannes videlicec Genicor Mancuam, &Mau-
ritius in Franciam perrexerunc / ubi repatriandi
licentii deiiegac^ , dies fuos concluferunc . Du-
cavic quoque Joannes cum Pacre annis IX. &
poft obitum Patris annis IX. folus ; cum Mm-
ritio autem filio annis VII. & fic annis omnibus
computatis XXV. Ducatum cenuic .

CAPITULUM DECIMUMQUINTUM .
Ve Ducatu Obelmi^ dr Beati habens partes

xxr.

OBelerius Dux incronizatus Anno Domini
DCCCIV. Hic TribunusMaihemaucenfis
in Tarvifio k Venetis exulibus Dux eleihis, fu-
gatis Ducibus , Venecias intravic , & cum ho-
nore fufocpcus k Pogulo in Machemauco incro-
nizacus eft .

I Fars L

HIc ex coUaudacione Poputi Fracrem fuum,
Beatum nomine , confocium digniiatis
fufcepic .

Pars 11.

CHriftophorus quoque Olivolenfis Epifco
pus , qui expulforum Ducum familiaris
extiterat, adventum ejus fbrmidans, de Vene-
tia exivit » in cu}us Sede Joannes Diaconus col-
laudatione publicas concionis intrufus eft .

Pars III.

lO Orcunacus icaque Pacriarcha , qui in F
ciam iverac , Venecorum propoficum ,

Fran-
qui

* ) Cod. Amb. AnaoXXIII^ Regni noflri in Fran^
Tom. Xl\.

I C O N.

^54

Conftancinopolicano Imperio cotaliter adh^rere
videbancur » & occifionem fui Pi^decefforis
Carolo enarransy ipfius animum concra eos plu-
rimum concicavic ; camen^ cempos habile ad
vindidUm expe£bre difpofuic.

Pars IV.

PAcriarcha igtcur Imperacori familiaris effe-
dhjs privilegium immunitacis Ecclefias fuae
infrafcripci cenoris ab eo obtinuic .

CoTolui Sereniffimus jtuguflus a Deo corona^
tus , MagnuSf dr pacificus Imperator^
Romanorum gubemans Imperium y dlr
fer mifericordiam Dei Rex Fran^
corum 9 Longobardorum .

MAximum Regni noftri in hoc agere cre^
dimus emolumentum , fi petitionibus
Sacerdotum , vel Servorum Dei , quae noftris
auribus fuerinc proIacsB, libenter annuamus^
& eas in Dei nomine ad efFe<flum perduca^
mus . Igicur nocum fir omnibus fi Jelibus no-
ftris prsfencibus & futuris, qualiter vir Ve-
nerabilis Forcunacus Gradenfis Patriarcha ,
Sedts San£li Marci Evangeliftas, & San£&
Hermacoras Epifcopus , Serenicati noftrae pe-
riic, uc cale beneficium circa didhim memo-
ratam Sandtam Ecclefiam ex noftra InduU'
gentia concedere , & confirraare deberemus»
quacenus fub immunitatis nomine tam ipfe y
auam Sacerdotes , 8t reliqui , nec non fervi»
& coloni , qui in Terris iuis commanenc in
Blria , Romandiola, feu in Longobardia, vel
ubique , quieco cramice vivere , & refidere
debeahc. Cuju^ peticionem, ejus fervicio^ &
mericis compeUentibus , denegare noluimus »
fed pro mercedis noftrss augmento in Dei
nomiae ica concefHff^, .& in omnibus confir-
mafle cMnofcice , cam Epifcopia , quanaque
& Synodochia , vel Ecclefias bapcifmaies.
PraBCipiences ergo jubemus^ uc in vtcis, vel
villis, feu rebus , jvel reliquis quibu-jlibec
PdBreflionifous ^ undecumque ^rasfenci cempo*
re nnemoracus Paxriarcha jufte & rationalicer,
vefticus efle dignofcitur , nullus Judex publi*
cus injuft^ ad caufas audiendum , vd Freda
exigendum nec manfiones, feu paxatas fa-'
ciendum r nec idlas redhibiciones injuftas re-
quirendum , fe ingerere , auc exadlare praefii-
mant. Sed dum pracdiaus Forcunacus Pa-
cnarcha advixeric , fub immunicacis nomine
cam ipfe, quknn ejus fiicceflbres, & coloiii,'*
ac fervi , qui fuper cerfas fuas commanent ,
vel reliqui nomines fui valeanc ex noftra In-
dulgencia quieco cramice vivere & refidere ,
ica uc melius eis deledlecur pro nobis , vel
pro ftabilkate Regni noftri jugicer Doniini
mifericordtam exorare . Ec uc hxc audtoritai
firmiter habeatur, vel per cempora meliw
confervecur, manu prOpria fubtus firmavi^"
mus, & de anntilo noftio figillari juflimus.

Signum
gtariojtjjimi

Caroli
Impitratoris •

flri

Hardingus ad vicem Ercambaldi .
Data Idus Augufti in Sacro Palatio nojtrp
') Anno Tertio Cbrijlo fropitio Imperu wo^

Pars

cia XXVIIL in lcalUi & Impwrii 111.
L a

Dig i t i zed by

«5S

A N D R E ^

Pars F.

EX fcrie autcm hujus Privilejgii vcrififlniliter
elicitur , Venetiarum Proviociam a Jurifdir
ftione Occidentalis Imperii fore fegregatam ,
cbm Carolus immunitates Gradenu Ecclefids
conferens , ceteras Imperii Provincias nominan-
do» de Venccia nullam fccerit mentioocm . i

Pars VI.

EOdem anao Avares, qui &Hunm, & Pan-
nonici diAi ftint 5 a Gallis perdomiti funt.
Tunc omnis eorum gloria 9 & nobilitas defecit,
& eorum divirias» cjuas psne ex toto Orbe con-

feflerant , aFrancis obtinentur. Numquam ullo
ello Francia tancum ditata eft •

POftquam utramque Pannomam , & oopofi-
tam in altera Danubii ripa Dariam, Iltriam
quoque , & Libumiam , atque Dalmatiam , ex-
ceptis maritimis Civitaribus, quas ob amicitiam,
fk, jundhim cum eo fQedusNicephorumConftan-
tinopolitanimi Imperatorem habere permifit ,
acquifiverat omnes barbaras , ac feras nationes,
quas inter Rhenum , & Infidas , fluviofque , &
Oceanum 9 ac Danubium pofitas erant , iea per-
domuit i ue eas tributarias efficeret*

ParsVUL

PRovincios quoque IftriaB ab Imperio Conftan*
tiflopolitano lubtracSbe Joannt s per Carolum
Dux ordinatus eft, de quo Primates, & Populi
fe gravatos fentientes , Carolo querelam expo-
miat » & remedium implorant • Qiiia de re Hyzo
Pnesbyter, Cadolaus , & Ayo Comites^ inquifi
tores mifli « coadunaiisrFortunato Gradenie Pa
triarcha , Theodorcr , Leone , Stauratio' , 5c^-
phano, &Laurentio Epifcopis^ & CLXIL. Pri-r
matibus Civitatum IftrisB , comperta veritate^
Clerum ^ & Populum ab infolitis gravaminibqs
Joannis Ducia Uberaverunt ^jSc in ftatu ^ quo
tempore Gxscorum fuerant , eos reftitucrunt.
Sblvebat oamcue totaProvincia Iftrise Imperiali
Cameras m^rcnas CCCLIV. ( * ) diftributas io^
ter eos .jiixta Urbium » & Caftrorum poffibili-
tacem.

ParslX.

EOdem anno Luoa terti6obfcurataeft^ & Sol
femel . Acies quoque mirs magnitudtnis
vifs funt in aere .

Pars X.

PEr idem tempus Heracliana Civitas , de qua
fugati Duces originem duxerant , in eorum
odium & contcmpcum y a Vcnetis in fohtudi-
aem redaiia eft . Vel , ut plurinv referpnt, Pi-
pinus Rex Italias jufiione Patris » qui a Patriar-
cha Fortunato de Venetis male informatus fue-
rat, Yenetos bdjo devicit,^ hanc Urbem, in
qua nobilium Vcnetorum maxima parsdegebat»
abjciSlo fbedere deftruxit.

Pars XI.

GOnfumpta ergo Heraclid , Tribuni ^ & Pri-
matcs Urbis in Mathemauco ^ Rivoalto »

(•} CQd.. Amt. CeCXLIV.

D A N D U L I ts6

A| Torcello , 6c reUquis .coadh^rentibos Infulis pef-
minfcrrunt, quorum progenies , ut eorum anti-
quitas patetiat, fingulariter fubfcriptaB funt . >.
Particiaci , qui nunc Baduarii appdlati (iint*
Veriiiui , five Beiigni, qui idem iunt.
Candiani , qui hooie fecundhm plurimos Sa^
nuti vocati funt .

Urforoli , qui & Urfioli diAi funt .
Barboiani, iive Buizani, vel Gaufi, iidem func;
Silvi , qui 6eBeligni dicuntur.
Barcifeli , Viliatenes , & Maftalici , qui ab
una origiaem duxerunt^ hodie Bafeiii nominad
funt. «

Centranici , Bonadi y B irbadici , Mauroceni^
Graufoniy fiveGuIToni, Gratici, fivcGradoUci^
B Bajaldi » qui Bonaldi di6li funt , Navalrici, Bel-
narici , Noveli , qui Navigerofi diiSli funt , Ka*
loprini » Brandincfci , five Bagradini , Nigri qui
didHfuntMauri, Metadori, TOiUarici, fivreTa-
lonici 9 Bacchi ^ fi>e Benatt , qui di<SH funt »
Bcmbo , Cogodici 9 five Mortaidellts , Alboni »
fiveCalbani» Curquelli, Gradmi, fiveBredani^
Cinopi , fivc Cyrini , Tranfmondi , qui didti
funtStornati, Vallareffi , Macigni, fiveMarccK
It , Saracini, Regini, five Ruzini , Vicentii ^
Mengani, Bafaniti, qui di6H funt Torfelli , Pi^
zani five Pianipini , iJeufdedit , five Oiodones »
qui & Fannii dicS^i funt , Saveni , Magadifi, qui
Darbores vocati funt , Manabri, Maximi , qui
Mathetachius di&i funt , Arbolini , five ZopcMi^
Marcurius Sartor Pipini , Calpini , qui vocati
funt Albini, Danii five Danei, Scrinacales, qui
nunc di^i funt Cavatortas, Videlici, qui etiaai
Ba icefi nuncupati funt , Ludovici , & Lupanici,
Trodonici five Trivixano , (**) Scarnata , qui
Pantoni appellati funt , Barbaromanus , ViUni«
cus , Torvaliti , five Storladi , Bufignati , five
Brufco, FunJareni, qui Fundateni di&i funt^'
Carabi, Calabrefini qui vocati funt de Canali^
Maurani, five Mauri, Ceprefeili, qui diOti funt
dc Spinales .

Pars XIL

SUbfequenter Proceres , & Magnates Aquile-»
gienfes ^ incolatus Parentum fuorum reiio^
quentes ^ in Rivoalto , & aliis fupranominatis
Infulis domiciiia fua tranftulerunt , quorum co-
gnomina fubfcripta funt : Faiedri, Blancanicit
five Babanici, Flabiani , Arminii , five Armadi»
Tribuni , Apuli , Triumdominici , Caloprini
iterura, Vitrignati , Carofi , Jocavaceni , fivfi
Janaxeni , Aulipati , Calvi , five Calonici , Cer*
bani, Dafpinales iterum, Adoaldi, Barbari, five
Gattilefi. Viliarenfes, ]&irzicefli, ieu Maftellaci^
iterum, Campoli, Alutini, quididHfunt Aurelliy^
Sirani , Saponarii , Sarcini , five Salcinati , Sa«^
lertani , Calpini , five Albini iterum , Sapini »
Cireni , Gauu , five Bulzani iterum , Secredi ,
Calofi , five Cayfoli , Vi<Stores, qui d\6ki funt
Deomarci , vel Maufoleni , Vaufcam , Valerici^
Cornarici , Theodorixi, five Anaftafii , Moncha^
nici,qul di6li funt Moyfolmi, Marignoni, Rofei,
five Rofii , Marcurri, Capuani, qui Jane vocati
funt , Lugnani , Salviani, Miglumi ^ Larifagi^^
Gauli, qui Andreadi appellati (iuit, Ronciagi^
ViIientii,quiGenio didli funt, Scaudari^ Cinopfc
iterumi Madii^ Marini, Narifi.

Pars XIIL

CEterum quia Hiftoriographi quidam » cla^
dem HcracIianaB Urbis defcribentes^ , has

^ co-

" ' ' ' ■' ' j -

Qod. Ambi TrQdocuj five Trimanoce Tivixanp «

Digitized by

'57

C H R 6 N

cognationes ibliitn in Rivoalto veniiTe com*
memoraAt , adfunt aliqui exiftimantes , pluri-
mas, qux praBfentiaUter Nobilitate pi^ulgent,
his adsequandas non fore , quorum credulitas
reprobatur, chm ante haBC tempora Tribuni, &
Proceres aliqui in Rivoalto degebant , & alii,
qui in Torcello , Conftantiaco , & aliis Infulis
aderant, fubTequeAter cum plufimisltalise yirts,
diverfis temporibus tamen, inRivoaltohabitare
venerunt , qui fuis ftrenuis a<5iibus , 8e meritis
fe & Patriam non minus illis gloriofis titulis il-
luftraverunt, ut per fubfcnbend^clare patebit.

Pars Xir.

F)rtunatu$ itaoue Patriarcha de Francia re-
verfus cum Chriftophoro Olivolenfi Epifco-
po non audens Venetiam intrare , in Sanfti Cy-
pciani Ecclefia Piebe Torcelienfis fedis degere
coepit , & Joannem Epifcopatus invaforem in-
caute pergentem captivavit , qui poftea fuga ii-
beratus , Ducibus quas pafTus fuerat enarrans ,
cos contra Patriarcham vehementiiis animavit.

Pars Xr.

FOrtunatus tamdem Venetorum mitigato fu-
rore ad Ecclefiam fuam rediit , & eo con-
fulente Chriftophorus Epifopus in fede fua re-
ftitutus eft , Joanne invafore ad propriam do-
iBum redeunte . ... 1

Pars XFI.

POft hsBC Niceta Patricius cum exercitu ad
tuenda loca Dalmatiae vSnit, Sc fuccurfum
bellicum a Venetis requifitus obtinuit, quem po-
ftea Venetias accedentem Fonunatus Patriarcha
praeftolari non audens , in Franciam properavit;
oc Joannes Diaconus , qui Epifcopaium invafe-
rat , in Patriarchali fede furrogatus eft . Hic
ante Sanftorum corpora Martyrum , & Sanfti
Marci Capellam choros marmoreos compofuit ,
& columnis etiam decoravit , & in Altare Ec-
ciefias Sanfhs Maris ciborium fecit .

Pars XFII.

Nlceta autem Venetias accedens Obelerio
Duci Spatarii titulum ex Imperiali largi-
cione gratiose conceflit.

Pars XrilL

BEatus quoque Dux confilio Venetotum cum
Niceia Patricio Conftantinopolim ivit fe-
cundum, fecum deferens Chriftophorum Oli-
volenfem Epifcopum , & Felicem Tribunum ,
quos Veneti relegaverant , quia Francorum

fenti adhasrere videbaniur . Hic ab Imperatore
onore quo decuit receptus Hypati titulo de-
coratus Venetias rcdiit .

Pars XIX.

CHriftophorus Secundus Olivolenfis Epifco-
pus natione Graecus fedit annis XVI. Hic
Plebanus Sanfli Moyfis fuit , fuaque hypocrifi
decipiens Populum , fadlus eft Epifcopus . Q;ii

(*) iif Cod, Ambrofiano bocloco fequens additur ca»
put , pojfta tamen in margine bac nota : du-
„ bitatur an hxc finc Danduli verba , vel alte-
,9 rius , qui (ubdideric . Alii dicunc , qu6d ea
hora, qua Veneci fuece ad manus cum Gal

I C O N, ,r5«

dum in Ecclefia SancJli Theodori Miflarum fo-
lemnia celebraret k Dimonc vexacus eft, indi-
gnufque Epifcopatus judicatus eje<aus eft.

Pars XX.

INterea fexto ano Caroli Morefes mifios ab
Aaron Rege Perfiurum Archam SaniVi Ni^
colai Pontificis contcrcre iuffus , pro ea aliam
contrivit, pro qua temerkaee , tempeftate
fijborta , cloftem amifit . ^

Pan XXI.

TYrannus quidam Turelis nomine NicepKo-
rum Auguftum bello aggreditur , $c nihil
nifi folum Tarfaricum obtinuit, qui tamdem ad
cor rediens ab Imperatore ia gratiam benigne
fufceptus eft .

Pars XXII.

OBekrio , & Beato Ducibus annitentibus ,
Vaientinus eorum germanus, confors Du-
catus a Populo laudatus eft,

Pars XXIII.

ANno oiSlavo Caroli Pipinus Rex Italiae juC-
fione genitoris releftus , rupto foedere ,
-cum exercitu ad- Vcnetia Provinciam fubjugan-
dam per litora venit. Qui chm Portus dividen-
tes litorum Infulas cum refiftentia difficiUima

Eertranfiflet , fugatis Brondulenfibus , Clugenfi-
us , 8e Palxftrinenfibus , ad locum quemdam ,

?ui Albiola vocatur , in Ripa Mathemaucenfis
ortus fituatum, tamdem pervSnit, & nulla ra-^
tione pertendere in antea greflum valuit , pu-
tans tamen , Venetos brevi tempore famis ine-
dii poffe arcere . Veneti vero hoc audientes ,
panum, ac paximatium multitudine machinis
proje<5la exercituni verberant , ut famis opinio-
nem excludant . Francorum tamen recalefcen-
tibus viribus Veneti Mathemaucenfi urbe reli-
&SL in Rivoaltum venerunt , quos ciim qualiter
fubmittere poffet Pipinus Rex fubtilior mdaga-
ret, cujufdam vetulx aftutas fun£lus confilio,
Pontem ex lignaminibus, vafculis, & viminibus
connexis fuper aquas conftrui fecit , putans
abfque obftaculo Rivoaltum intrare . Statuti
itaque hord equites cum fiducia Pontem afcen-
dunt . Tunc Veneti hujus confilii non ignari ,
cum multis procparatis navigiis clandeftine ob-
viam exiverunt in augmento aquarum, infultan-
tes eos , de quibus ex diffolutione lignaminutn
fubmerfis fere omnibus , qui Pontem afcende*
rant, vidloriam optatam habuerunt. Rex au-
tem confternatus, videns amodo intentum fuum
complere non poffe, adjacentia quaa potuit loca
vaftavit, & ufque ad Ecclefiam S^^nwi Michae-
lis omnia comburendo perv^nit. Et ut quidam
fcribunt , Provinciam Venetiaruro Nicephoro
Conftantinopoliianolmperatori juxta foeduscen-
fuit relinquendam . Et non multo poft Pipinus
Rex Mediolani defunilus eft. Nuncii vero Im-
peratoris Conftantinopolitani , qui Legationis
causd ad eum venerant, abfque profeiku ad
propria redierunt . ( * )

Pars

lis , can^a cempeftas venci orta cft , uc ponci-
bus , 8c viminibus diflbiucis , fcx parces exer-
cicus , & prasfercim Francigenarum , quos Rer
Carolus in auxilium miferac Pipino , in ma-
ris anguftia dclet» func , & fic Veneci cam

propter

Digitized by

G oogle

iS9

A N D R E A

Pan XXiy.

SUbfequenter Vcneti, afliftente Heberfapio
Imperiali Apocrifario hoc egerunt , ut utri-
que Duces dignitatem & Patriam amitterent .
Unus , ideft Obelerius, Canftantinopolim , alter
vero Beatus Jadram petiit. Valentinus Tertius
frater juvenilem habens atatem in Patria re-
xnanfit • De Obelerio itaque Duce alii fcripfe-
ruot, qu6d dum Gailicam quamdam nobilem
baberet uxOrem , promiffionibus alledfais adRe-
gem perrexit, dferens VenetisB Dominium fibi

propcer eorum animofitacem , quam propcer
tempus,.forck, de hoftibus opucam vittoriam
adepci ittnc • Pipinus ver5 Rex vix cum pau-
cis evadent , cafum eumdem accidifle coaje-
£tans fuum iniauum propoficum revocavic * a
Duce » Pecrus numilicer , uc cum aliq^uibus
paucis perfonara fuam vificacurus venire ad
eum polrec, quodfibi concefliim eft, ubidie-
bus manens aliquibus , Venecias mulcis do-
nis 9 honori£k:encus , & gratiis honoravic ; nam
& fines ProvincisB Venecorum , orouc tempo-
re Pauliicii Ducis a Liucprando Rege limitaci
fiaerant » fuo privilegio confirmavic t pofique

D A N D U L I

contradere ; nec perfecit , ut prajmiflum eft^
Judicatufque indignus Ducatu , & Patria , k
Venetis exulatus permanfk. Temierunt quoque
Ducatum annis V.

Pan XXV.

QUia Ducalis Thronus de Mathemaucenfe
urbe fublatus, in Rivoaltina civitate
^ amodo extare dignofcitur , ideo huic
Ubro fine impoiito^ de nova fituatione Sedis
alium inchoabimus •

idem Rez eum amore incimo , paceaue cran*
quilla receffic , quem pro honore fuo Dux Bea-
tus cum fuis Nobilibus & Populo in una fcau«
la magna , qua cunc cemporis pro Bucencauro
Ducacus uceoancur , ufque Ferrariam focia«
runc • Qjiibut euncibus Obelerius cum uzore
nobili Gallica repercus a Populo capcus , 8e
incerfe6kus A » adducens eum Populus Ve-
nec. excrafto priiks corde de corpore ejus , ipfum

8)fiea in Sando Marcino de Scrau, aflifience
erfapio Imperialt Apocrilario » lufpendi
mandaTic*

FINISLIBRI SEPTIMK

LIBER

Digitiz^d by

Ji' C H R O N I C O N.

L I B E R O G T A V U S

CONTINElSrs CAPITULA XVIL

I6t

CAPITULUM PRIMUM.
De Ducatu Angill Partitiaco habtm partes

ANgelus Particiaco Dux introniza-
tus cft Anno Domini DCCCIX.
Caroli veri) Imperatoris VllLNam
Veneti hoc tempore in Concione
publica congregati fanxcrunt Du-
calem Scdem in Rivoalto perfiftere , & duos
Tribunos Jingulis annis decernere , qui juxta
Ducem in Gvilibus, & Criminalibus Juftitiam
miniftrarent . Q^ibus peradbis hunc , qui ab
Hcraclia originem duxerat , virum ftrcnuum ,
£e Cathdicum, Ducem conftituerunt.

Pan L

HIc Ducale Palatium, ubi ounc extat, pri-
mitus fabricavit.

Pars 11.

De nomine Civitatis Rivoalti y ^ de ejus
Confinibus .

AThrono itaque Ducali , qui in Rivoalto
fituatns eft, tota Civitas a Populo Ri-
.voaltus appellatur; a Clero autem ob Epifco-
palis Sedis fitum Olivolenfis, fiveCaftellana di-
.&z eft; vulgariter ver6 Vcnetia nuncupatur ,
JUrbi nomcn totius Provinciae attribuentes , cu-
jus termini iimt a Grado ufque ad capuc Age-
ris'.

Pars 111.

De jfoame Patriarcha Sede depofitOj
& alio fubrogato.

JOannes fiquidem , qui Patriarchatum invafe-
rat, Synodali cenfura depoficus eft . Tenuit
* quoque Sedem annis IV. Fortunatus autem
favente Duce in Patriam reverfus eft ; poft mo-
dicum contra voluntatem Venetorum in Fran-
ciam remeavit , in cujus Sedc Joannes Abbas
Sandli Servuli intrufus eft.

Pars ir.

De Immunitatibus Venetis conceffis. ^

Nlcephorus Imperator o(5bivo Imperii fui
anno cumStauratio filio fuo proeliaturus,
coiitra Criminum ( a ) Bulgarorum Ducem egref-
fiis eft^ in quo proelio cum maxima csede fuo-
nim fuperatus eft , & occifus , cujus caput in
li^o iuipenfum ad oftenfionem plebis deiatum

(Si) Cod, Amb, CTumtiVLm ftmpw .
{ b ) Vbd. Amb. Nibafar .
< c ) Cod. Amb, alitfr Proti .

( d J Cod. Amb. pro uxore i^rocqpia fUgit alitejr juxta
Frocopiam .

Pars

■ _ -t

STauratius filius Nicephori folus imperavit
Anno Domini DCCCXI. Hic in coufliau
daro Patri vulneratus in dexteraparte coIIiCon-
ftantfaiopolim rediit, & Imperator failus ,^poft
IV. menfes mortuus eft , vel veritis , agente Mi-
diaele, £i£his Monachus Imperium depofuit : .

Pars VI.

Mlchael Curopalates Imperlum fumfit eo-
demanno. Hic fiiit gener Nicephori ^
k quo Niccphorus (b) Catholicus Patnarcha
fponfiopem exegit de recaaFide , & ut mundj|S
manus ab Onhodoxorum fanguine confervarer;
erat quippe erga omnes Catholicos fuavis, 8c
clemens ; circa ver6 Imperialium negotioruni
difpofitionem erat iners & remiirus •

Pars PH.

HIc fecundolmperii fui anno exivit Cooftan^
tinopoli proeliaturus contraCriminumBuU
. garorum DuLcm ; led dum non procal ab
Adrianopoli decertarent , fuperatus eft Impera-
tor, & fugiens remeavit ad Urbem, metuque
Populi , non Palatium, fed Monafterium in in-»
fuia Ponti (c) periit, Monachufque effedhis »
cum qxore Procopia (d) ibi vitam finivit . Cri^
minus ver6 Adrianopolim comprehendit,

Pars VIU.

LEo Armenus quintus imperire corpit Annd
Domini DCCCXIII. & Caroli XII. Hic
cum Crimino Duce hon verens bellum inir^ ,
Deo farente vi<Sloriam confecutus eft . Conftan^
tinum filium quoque fuum Confortem fibi de-*
crevit.

Pars IX.

CArolus interea poft infignes Vicftorias cojgi-
tabat a proeliisquiefcere, invitatiis cameii
a Beato JacobbApofloIo, ut aPaganorum ma«^
nibus Hifpaniam extirparet , poft multas csde$
Provinciam illam fuo fubjecit Imperio, & Eg*^
clefix immunitates conceflit .

Pars X.

PEr idem tempus Carolus ConftanrinopoKta^
nos Imperatores grandi magnaniminitate ^
& patienria tulit; & illi hujus potentiam for->
midabant . Ideo cum Carolo Michael ( e ) Or-
thodoxus , & cunftis amabilis , qui adverfariot*
omnes Orthodoxse Fidei nitebatur extinsuere »
& confequenter Leo, conventunt. Sicardus au^
tem, & Gorifredus, ut fe Fratres vocent, &
mutu6 juvent, & Graecus Imperator Conftanti*
nopolim , & Orientem habeat , Carolus vero »
&

( e ) Notatur in margine Cod. Amb. Hic Michael ,
cum quo CaroTus tranfe^it , fuit cognomina-
tus Ragab^ , & praeceiEc Leonem Armenum
Iconomacum immediat^ , 8c eodem anno , quo;
cum Carolo tranfegic, idcft ^DCCCXXII. tuit
deje^us de Imperio Leone .

DrgrtizBcHDy

i6j

A N D R E D A N D U L I

& Succeflbres e)us Romam » & parcem Ovci-
duam »

Per hoc quippQ decretumCarolusapprobatis,
quod fum Nicephoro a£lum fuerat ,novam Ve-
netiam afe aMicavit , permittens Venetosamo-
do per totum Occideniale Imperium terras fuas
Po(ndere , 6c illis immunitacibus gaudere , qui-
pus fub GraBcorupi univerfali Imperio gaudere
foUtieraot,

Pars XL

Clugienfes domos reflaurant deflru^os,

CLugienfes autem , &ceteri^ quiFraqcorum
metu litoralia domicilia fua reliquerant ,
repatriantes Urbes fuas in folitudinein reda^s
renovare coeperunt,

Pars XIL

EOdem tempore Abbas Monafterii ^Sandla
Trinitatis , feu Sandti Michaelis de Bron-
dulo, de defolatione fui Monafterii multo con-
fiernatu$ moerore ingemuit ; fed tamdem Dioe-
cefanorum auxilio & confilio Eccleiiam ad ho-
norem Archangeli resedificavit . Cbm ver6
Epifcopus ad confecrationem Ecclefis rogatus
fe ptflBpararet , nofte apparuit ei Archangelus
Micbael dicens : Quid hic fuaris , aut quid
ufrere vis i Qpo refpondente , quia vellet Eo
defiam confecrare , fubintulit Archangelus :
£hiid a me confecratam confecrare frajumis
Bafilicam ? Tantummodo ingredere , ^ facrifi^
cium Deo offcrre fatage ; meaque ibi adeffe le^^
neficia firmiter tene . ExpergefaiSlus Epifcopus ,
& certus de vifionis Qragulo cun(5la imperaca
gratanter implevic ,

Pars Xllh

De Reftauratione Heracka^vel Civitatis Nova ,

Ngelus quippe Dux HeracHanam Urbem ,

L de qua originem traxerat , in fohtudinem

eadem clade redadUm renovans, parvam Civi-
tatem conftruxit , quas amodo vulgaritcr. Civi-
tas Nova nuncupata eft .

Vars Xir.

CArolus autem duodecimo anno Imperii fui
Aquifgrani mortuus eft annorum LXXII.
& exiftente Leone Papa, PrsBlatis, & Principi-
bus mulcis in Ecclefiaabeoconditafepultuseft •

Pars XK

DTcit (a) autem GregoriusTuronenfis, quod
Carolus moriens Thefauri fui duas partes
viginti & uni Metropolitanis Ecclefiis Regni
ejus, & SufFraganeis fuis dari ordinavit, nomi-
oans inier ceteras Gradenfem * quod documen-
uim eft , quod hoc tempore Gradenfis Ecclefia
jus Metropolitanum, habebat non folum in Ve-
netia, fed in iftria etiam , qu« erat in fuo R9-
gno , & ideo eam inter fui Regni Ecclefias no-
Hiinavit . Unde Ludovicus fequens Epifcopos
ISindd a fubjetSlione Gradenfis Ecclefi» exemit ,
& Aquilegienfi fubmifit.

{ a ) Integra bac Pars deefi in Codicg Amhrofiano ,
(' b ) Jn CodtQti Ambrujiam marging bac adnotanlur :
aUhi eft iegere , &c temum fiiiuoi fiuiTe huic ^

Pars XFl.

LUdovicus filius ejus ab eo Imperator dc-r
fignatus imperare coepit Anno Domini
DCCCXIV. Hicaudita morie Patris de Aqui-*
tania Aquifgranum properavit , ubi omnium
confenfu Principum Imperator confirmatus eft ^

Fars XFIL

Duxfilium fuum confortem dignitatis fecit .

HIc Dux Venetiarum chm duos filios habe-
ret, (b) Juftinianum Conftantinopolim mifit»
qui ab Imperatore Leone votive fiifceptus , ho-
norem Hypati , feu Imperialis Confulis ab eo
obtinuit . Alterum quoque natum Joannem no-
mine Dux fibi confortcm Ducatus efle procura*
vit . Poft hasc repatrians Juftinianus promotio*
nem fratris indigne ferens , Palatium intrare
contempfit , 8c in Ecclefia Sandli Severi cum
Felicitate Conjuge degere coepit. Pater ver6
turbationem filii non diu ferens , Joanni digni--
tatem interdixit , & apud Jadram eum relega-
vit , & non folbm Juftinianum , fed etiam An-
gelum fihum ejus confortes Ducatus eile lauda*
vit. Tunc Joannes de Dalmatia iter arripicns
ad Ludovicum, qui in Pergamo erat, perrexit,
quem Imperator gratios^ fufcepit , & Patri , ut
petierat , remifit . Pater vero eum in Conftao-
tinopjlim cum Uxore demandavit •

fars XVIII.

STephanus Qpartus natione Romanus fedit
menfihus VII. Celfavit Epifcopatns diebus
XVIII. Hic mox in Galliam iens a Ludovico
honorific^ fufcipitur , multos redemit captivos ,
& Ludovicum coronavit , & reverfus Roouun
obiit fepultus in Ecclefia San<Sli Petri •

Vars XIX.

P Afchalis primus natione Romanus (edit annis
VII. diebus XVIIL Ce0avit Epifcopatu«
diebus XXVm,

Pars XX.

HIc Lotharium genitum Ludovici , confo^
tem Impeiii defignatum Aquifgraoi » i«
Italia coronavit.

Vars XXI.

HUic Pafchali Ludovicus literas fcripfit >
poftquam Dignitatibus renunciavit traditis
per Hadrianum, in qua Epiftola diftinguit Ter^
ras Imperii a Terris Ecclefiae pr«ter Regnum .
Tota enim Tufcia ad Ecclefiam pertinet, prfiB-
ter has Civitates, quas Imperiales vocat, Caftel-
anam, Aretinam, Senenfem, Vuiterranam, Ciu-
finam , Florentinam , Piftorienfem , Lucanam
cum fuis Territoriis . Ibidem etiam confitetur
lomandiolam cum Bononia Jurifdidlionis Ec«
ciefias effe . Perufium , Tudertum , & Urbem
veterem excludit ab Imperio cum aliisCivitati-
5US in circuitu Urbis Ecclefi» reliquit . Anno
Domini DCCCXIV.Ludovici verolmpcratoris I.

Pars

Frincipi , Juflum nomine, qui fuerit Epifco.
pu8 Torcelicniis «

Digitized by

1 C H R O

Ptff j XXIL

SUppIieante Fortunato Patriarcha Ludovicas
Iftrienfi Popiilo concefTu , ut Redlores ,
Gubernaiores , Epifcopos, Abbatcs , feu Tribu-
nds, & reliquos Ordines liceatiam habcant en-
gendi, .& decretum pcr Legatos Caroii confti-
^uium renovavit ,

Pars XXIIl.

SUbfequcnter Fortunatus cum Vcnetis paci-
ficatus propriam Sedem recuperavit . joan-
nes aurem Abbas , qui intrufus fuerat , adfuum
rediir Monafterium .

Pars XXIF.

De conflrudione Monafterii S. Zacharia,

PEr hos dies Angelus Dux, vir Cathclicus a
Lebne Imperatore fufcepit Corpus San<Sli
Zachariae Prophetae, & partem Ligni Crucis,
& indumentorum Chrifti , & M.itris ejus cum
pluhmis thefauris,.8t fub San<5ti Zacharix vo-
cabulo non procul a Palatio fuo Monafterium
fabricavit, quod Monialium effe decrevit, &
terras & aquas fibi coadhasrentes plene concef-
fit , & Reliquias fufceptas in eadem Ecclefia
diepbfuit, (a)

Pars XXr.
Z^f Monafierio S. Hilarii • .

DUx ctiam cum Juftiniano fiHo fuo Confor-
tium Monachorum degentium in SanAo
Servulo, fupplicante Joanne Abbate , ad Ec-
€lefiim SaniVi Hilahi in finibus Rivoalti pofi-
tam, per Privilegium perpctuo tranfmutavit :
per quod Venetorum coannia notorie demon-
ftrantur, 8e Ducalis jurifdiftio fuper Clericos
evidentiffime probaiur , cujus teuor talis efte
dignofcitur. I . '

Pars XXFI.

^ TN Nomine Doraini noftri Jefu Chrifti ,
^ 1. menfe Martio (b) Indiftione XII. Ri-
9, voalti . SaniS^arum Ecclefiarum femper vigili
cura oportet fatagere , niaxime tllis, quorum
poteftas eminet , de omnibus eft providere
», confultum . QjLioniam quidem Joannes vene-
M rabilis Abbas Monafterii Sandli Servuli cum
9, catherva fui Coenobii poftulavit noftra fuf-
,1, firagia , eo quod in loco ai.gufto conftituti ,
9, & infra paludes manentes ( c ) D.o Chrifto
9» defervirent , pofleflionibus carentes , unde vi-
99 ^lui neceflaria fubminiftrarent , poftulantes,
9> ut ob Chrifti , & Sanftorum amorem eifdem
„ fubfidium, & juvamcn ad hoc impertiremur.

Atque ideo nos quidem Angclus, & Jiiftinia-
„ nus per Divinam gratiam Veneta; Provinciae
9, Duces , una cum Reverendirtimo Domino
9, Fortunato Sanftse Gradenfis , & Aquilegien-
9, fii Ecclefias Patriarcha, feu Chriftophoro ve-

< a ) In margine Cod. Amh. bac notantur . In alio
Codice fequuncur hxc verba : Sunt aliqui ,
qui non abAngelo,red ajuftiniano reliquias
lufccptas , & Monafterium a^lificatum fcri-
bunt , quibus fuffragatur tenor conceffionis fa-
€ix di6lo Monafterio hujus tenoris videlicet .
Cognitum fit omnibus Chriftianis 6cc. ut ali-
bi , 6c in calce Leonis 6cc. itaque placuiffe
Tom. XII.

N
A

I C O N.' f6i

nerabili Epifcopo SapA^ OUvolenfls Eccle-
fiae, atque univerfis Venetiarum Populis h;ir^
bitantibus Plebe Chrifto dileifta , atque pre-'
tiofo Sanguine acquifita. Q^propter nosprp .
Divino araore, & noftras animaB , five parenr,
tum noftrorum lalute , pari & falubri confi-'
lio tratftanres, cogitantes cogitavimus , qua-
liter eumdem Dci fcrvum Joannem nomiuQ,
Presbyterum, & Monachum, atque Abba-!
tem , cum fuis Fratribus de prasdiifta Eccle-
fia Beati Chrifti Martyris Servuli tran^feren- .
tes , quo Iqco tranfmutare deberemus , vel.
quo ordine vivendi pacifice perpetualiter po- ,
nere poflemus : ad noftiam devenit memp-,
riam , ut Cappellam quamdam in honorem
Beati HUarii Confeflbris Chrifti fuper flu-,
vium Himaa (d) ad jura proprietatis noiirx^
cura fuo Territorio conftruftara fibi conce-
dentes , quieto poflcnt vivere tramite, & or-
dine , quo d^xet Beati Benedidli Regulam .
Ita tamen, ut ipfa fupraditSla Ecclefia Beati
Cbrifti Martyris Servuli , in fua & fuorum
fucceflbrum perpetualiter remaneat potefta-
te, & cuftodia, fuofque Monachos , five Cle-
ricos ita conftituant ad diurnum , five no-
(fturnum peragendum Oflicium , & quidquid
ad fuorum iiliim necefle habuerint, tpfis vel *
fucceflbribus eorura fubminiftrcnt , & ipfi eis>
perpetualiter refpondeant . Concefla igitur
praedifta Capella Beati Hilarii Confeflbris
Chrifti cum iuis Territoriis , finibus , & ter-
minis, cum ommbus appendtciis , veladja-
centiis fuis , quod eft Ibper totum circurpda-
tum lateribus , ideft a tiumine , qui dicitur
Clarino , percurrente ofque in Canale , qui
dicitur Gambararia , & inde in Fofla , quae
dicitur Ruga , ac deinde in Canale de Luna'
percurrente in Sencho, ufque in paludi-.
Dus aquis falfis. Similiter a pr»di(5lo flumine
Clarino defcendenic ad locum , ubi dicitur.
Aurilia, & finalibus, defcendente in Canale ,
qui dicitur Avifa , perexiente in fupradi<fto
fiumine Himas , & deinde percurrente ufque
in palud bus fimiliter tribus millibus aquis
falfis. Haec autem noftra decrevit voluntas.
pro, remedio animas noftrae , & Parentum no-
ftrorum falute, ut praediila Capella Beati,
Hilarii Confeflbris Chrifti cum fuis fupradi-
£i\s Territoriis, & terminis perpetualiter
maneant ad ufum , & fubftentationem Mo- *
nachorum , qui nunc modo in praafenti ,
vel in pofterum pro futuris temporibus per-
petualiter ordinandi funt , & iub illorum ,
& Succeflbrum fuorum in perpetuum ma-
neant poteftate ordmandi , & difponendi j
abfque omni noftra , vel heredum noftro-
rum contrarietate aliqua . Er plicuit no-*
bis, & omni Potentatui , noftrifoue fider
libus, ut omnis pcrtinentia eorum fit quieta,'
& libera ab omni fandlione publica, tam de
noftris Molendinariis, quam de Pifcatoribus,
five Coloais ub que refidentibus , ita ut nuln
lus de publicis noftris Giftaldis , vel aliqui
de noftro Palatio Miffi fupradiftos veftros
audear inquietare , vel moleftare , aut in an-
gariam mittere , aut 6xenia ab eis aliqua exi-
gere , fed abfque omni moleftia vobis fervire

„ con-

videtur prasfntum Monafterium conftruiikuixi
fuifle de bonis Imperialibus per Juftinianum
Duccm .
( b ) Cod. Amb. Maji .

defunt verba.

(d) Cod. Amb, Vnx femper.

Digitized by

tif A N D R E iE

conce<!afit . Iretum ergo pjacuit nobis inter-
dtcere noftra Gradeniis fedis Patriorchis, five
,f lioftris Rivoalteiifis fedisEpifcopis, ut nulluna
^4 ex vobi9 itivitis ad Concilium trabere au-
fi deant 4 nec viWim angariam » vel prandia ,
f> ( * ) exenia k vobis requirere liceat ali-
ji qna , fed abfqu^ omni moleftia » velouaeftio-
ff ne liceat vobis regulari lege vivere . Contra-
9f dicimus etiam ilHs , ut de omnibus exiftenti-
91 bufr fub po^eftate veihi HegiminiSyMonachisi
aut Ckricis , aut Confamiliaribus , quos Vos
minere vifi fueritis^ fufcipere^ veldefendere
noff prftfomant. Unde & adjuramus» dc ob-
ceftarour per terribilenomenDei Omdipoten-
tis omne^ Succeflbres Qoftros , ut quod pro
fi dmore coeleftis Patris , & exempluiti boni
operis, 8c augmentum San^Slse Congregationis
,9 devota mente conceflimusy nuUus^ umquam
fi audeat violare . (♦*) Qjjem Privilegii textum
9f fcribere praBcepimu^ Demetrium Tribunum
fi Notariura , noftrsB Capell» Primicerium , &
noftris fubtus firmavimus menfe Cclndi^ione
,1 fuprafcriptis feliciter •

Pars XXm.

HOc lempore ciim contigiflet, Loca Sanfla,
au« erant Hierofolymis profanari , Leo
cUrtt filio Imperatores Augufti edidhim propo-
fuerunt , ne quis in Svriam , vel iEgyptum ac-
cedcre audcret; quod Catholici Duces v enetia-
rum approbantes fubditis fuis pariter iidiibue-
rndt .

Pars XXrilh

LEo Imperator cbm eflet Apoftata , comple*
tis o6ko annis Imperii fui , fa<Slione Mi-
chaelis Domeftici in PaJatio in die Narivitatis
Domini occifus eft,

Pm XXIX.

Mlchael Domefticus , five Comes Palatinus,
fumpfitlmperium An, Dom. DCCCXXL
Hic Teophilum falium confortem Impetii co-
ronavit.

Pars XXX.

Hh enim Imperio fuWimaris Duces Venetia*
rum Angelum Juftiniani natum , cui no«
bilis feemina ♦ Romana nomine , uxor erat, Le-
gatiodi<( causdConftantinopolim direxerunt, qui
paucis interjeiSHs diebus ibidcm diem claufit
extremum .

D A N D U L I

161

Pars XXXI.

(*) /w Cod. Jmk. alia hSio Pr»ftadia fonit.

In Cod, Atnbrojiani margin^ Jic h^tturi Nullus
umquatn audeat violare ; 8c qui contempfe*
rit, 8c contra banc privilegii feriem ambu<*
kre voluerit , primitus in Dei Omnipotenti9
sram incidat » cc a congregatione San^rum
fepararf valeat , 8c pars ejus flt cumTudatra^
ditore Oomini noftri Jefu Chrifti , 8c lepra
Naam Syri incurrat iuper eum , 8c fenten-
ciam panatur , ficut in CVIII. Pfalmo legi-
tur. Ojiam ver5 pr«cepti 8c iargitatis noftrae
chartuum Dimitrio Tribuno noftro fcribere
prsecepimas , ubi 8c manibus nofiris nos 8c
• pluces fubfcripfimus , 8c fignum Sanftum Cru-
cis fecimus , ut ha»c largiras permanear ftabi-
lis 8cc. in menfe « 8c Indidione fupradidia .
^ Fortunatas mifericordia Dei Patriarcha in
hac largitatis chartula , ficut fuperii^s legitur ,
manu Is.

^ Chriftophorus cratia Dei Epifcopus in hac
largiutis charcuu , ficu( fuperius legitur , ma-
nu is.

D$ fMftruOiahe KccUJisrum S, Laureniii^
& Seviri .

URCmi Epifcopus natione Rivoaltenfis ex Pa«
tre Joaane Particsaco fedit annis XXXIL

Pars XXXII.

HUjus Parentes viri devoti Ecclefias San^
Severi Epifcopi, & SanAiLaurentii Ma^
tyris fibi comiguas in Geminas conflruxere » im

2uibus hic EpilCopus fuccedens Ecclefiam Sai^
bi Laurentii in Virginum Mooafterium ad fuuoi
obitum commutari difpofuit ,

Pars XXXIII.

De conjhudione Ecclejia SanSi Petri .

Hlc CHivoIenfem Cathedralem Ecclefiai^
fub SaniSli Petri Apoftoli vocabulo inchoa-
vit , quam poft novem annos completam tertio
Kaleodas Junii confecravit » & Relicjuias SaiH
6iorum Sergiiy & Bacchi in ea dspoiuit .

Pars XXXir.

EUgenius Secundus natione Romanus fedit
annisIII. menfibusll. diebus XXVIII. Cef-

favit Epifcopatu^ Hic eledVus fuit in

difcordxa Populi , & per Romanos Laicos ex-
coecatus Maityrio coiConatus eft,

Pars XXXr.

HOc tempore Veneti adversiis Patriarcham
Fortunatum denuo concitati » eum de Pa*
tria expulerunt •

Pars XXXri.

PEr Fortunatum ttaque Patriarcham , & Le-
_ gatos fuos Michael Imperator Ltbros Beati
Dionyfii translatos in Latinummittit Ludovico
Imperatori , qui Parifiis p.ortati funt in Fefto
ipfius : propter quod Beatiflimus Martyr XIX^^
cegrotos ipfa noAe fauavit . Qparebant autem
duo: pacem firmari, & de Ima^inum venerario-
tie • Primum expedivit • Super iecundum Papam
confulere voluit . Fortunatus vero Patriarcha
poft modicum tempus in Francia defund)tus eft
relinquens Ecclefias Cvss i dc cetcris piis locia
^ mul-

Agnellus Dum. in hac Urgitatts cbartula p
(icut Aiperii^s legitur , manu fs.
^ Fetrus Peccacor Presbyter quiens Moaafierii

Bcati Gregorii in bac iargitatis 8cc.
V Tohannucci Tribuno in nac &c.
^ Valentinus tn hac &c.
^ Zeonianus Talonicus in hac &c
^ Savinus^ Talonicus &c.
Stephanus Talonicus &c.

^ Bonus Clennifius &c.
<^ Agnellus Chayis &c.

^ Georgius Catuni ifta exempla d. alia exem-
pla de Summo vetere ,
Ego Petrus Subdiaconus , & Nourius exem*

Slavi anno ab Incarnatione Domini Jefu Chri.
i nec ampliavi , nec minui >

folo tefte .

^ Ego Johanncs Gradonicus, Dei gratia Gra-
denfis Patriarcha , quod fenfi in matre , fir-
mavi in filia .

E^o Johannes Civiucis-Novae Epifcopus fub-
fcnpfi ,

Digitized bv

Google

<S H R O N

Aiulta ornamenta Ecdefiaftica , qvst vivem ipfe A
tcquifiverat.

Pan XXXril.

VEneriusPatriarcha natione Rivoaltenfis ex
Patre BafilioTranfmundo, fiveStomato,
fedit anni3 XXlV. inenfibus VIII. Hic fuit pri-
jnus Patriarcha, qui de nova Venetia originem
duxit; plurefque clade bellorum diruptas Ec-
clcrfias reftituic, & reftauravit, & juxta Corous
SandH Q^irini Martyris in Ecclefia San^be Eu-
pliemis iepultus eft .

ParsXXXVni.

HIs quoque diebus Duces Venetiarum Ju-
ftum Presbyterum Legatum fuum cum
Petro Diacono Patriarcha Nuntio mittunt Lu-
dovico , & Lothario, pro impetranda confirma-
tione immunitatum, quas Carolus EcclefiaeGra-
tlenfi conceflcrat de bonis in Regno fibi fubdi-
to fituatis, & petitionem fuam per Privilegium
confecuti funt.

Pars XXXIX.

VAlentinus natione Romanus , fedit diebus
XL. Ceiravit Epilcopatus diebus III.

?ars XL.

ARioIdus Rex Danorum cum uxore, & filiis
Maguntiae baptizatus eft, & ab Impera-
tore parte Frifiae dotatus. Fccit quoque bapri-
Sari XIV. Duccs Boemorum » & de Chriftiana
Fide inftrui •

Pars XLI.

INterca quidam Veneticorum confpirationem
advershs Duces facere conati funt; cx qui-
bus Joannes Tomacicus , qui Talonicus alicer
diAus eft , & Bonus Bradaniffo, five Bragadino
auftores fceleris , prope Sanfti Georgii Eccle-
fiam fufpenfi funt . Joannes autem Monctarius
fuga elapfus eft ad Lotharium Regem ; tamen
qu dquid habuit, & domus & bona omnia de-
populata funt.

Pars XLIL

P-Arentes quoque Joannes Talonici Ecclefiam
in honorem Sandi Joannis Baptiftas, qux
vulgari nomine in Bragula didla eft,inGeminas
condiderunt.

Pars XLIIL

BOni autem Bragadino Progenitores Eccle-
fiam Sandli Danielis PiOphetae non longe
ab Epifcopatu fimiliter conftiuxcrunt, qua lub
Fetro Polano Duce in Monafterium Monacho-
rum Ordinis SanftiBenednai converfa eft.

Pars XLir.

ANgelus itaque Dux fenio confedhjs , com-
pletis annis XVIII. in fuo Ducatu fpiri-
tum emifit, fepultufque cft in Monafterio San-
£ii Hilarii , quod ipfe iundaverat •

I C O N. tj6

CAPITULUM SECUNDUM.

Di Ducatu Jufliniani Parriciaco hahens •
fartes X.

JUftinianus Particiacus Dux genitore defundto
folus ducavit Anno Domini DCCCXXVIL

Pars L

HIc Dux Imperialis Conful ab Imperatore
requifitus quafdam bellicofas nav<'s con-
tra Saracenos , qui Siciliam invaferant,
deftinavit , quas una cum Grscorum ftolo smU-
los fuos non invenientes, Venetias redierunt.

Pars IL

>rius IV. natione Romanus , fedit an-
nis XVI.

Pars IIL

Tom. XIL

HIc Gradenfem Sedem approbando , Venc-
rio Patriarchas Pallium conceflit, uten-
dum in diebus RefufretSlionis , Natalitiis
Apoftolorum , San&\ Jcannis Baptiftae , Aflum-
ptionis Beata! Marias Virginis, & Nativitatis
Domini , & folemnitatibus EccIefiaB fuae, & an-
niveriariis ordinatioQis cjus .

Pars ir.

EOdem anno in Vafconia annona (*) de
coelo pluit , firumenti fimilitudinem ha-
bens» tamen brevibra grana.

Pars V.

SEcundo Ducis anno Coipus SanAi Marct
Evangeliftas de Alexanaria traoslatum eft
Venetias . Ait enim Petrus Damianus : Marcus
de Alexandria translatus eft, Deo dilponente,
Venetias , ut qui totum Orientem velut aureus
Lucifer illuftraverat , nunc per plagas Occidui
climatis prasfentiae fuaj radiis enitcfcet . Per
^gyptum quippe fibi dedicat Ortum , per Ve-
netias tenet Occafum . Illic AlexandriaB fortitus
eft EccIefiaB folium ; hic renafcendo Aquilegia»
novum ftatuit Principatum. Sigibertusj iaVin''
rfrrifiy di-unt , quod Saracenis incurfantibus
iEgyptum, negotiatore> Ventti Corpus Beati
Marci Evangeliftas ab Alexandria tranftulerunc
Venetias . Sicardus^ Jacobus de Varagine , &
Paulinus Epifcopus , & communiter ceteri Hi-
ftoriographi hanc translationem approbant, li-
cet fub 2e(^uivocatione Imperiali . nominis eo-
rum aliaui in tempore errare dignofcantur,
Qjjs quidem translatio taliter fa^ eft .

Pars VL

De Translatione Corporis S. Marci
de Alexandria Venetias .

REx Saracenorum apud Babylonem fibi
Palatium conftruere volens, mandavic
ab Ecclefiis Chriftianorum , & aliis vulga-
ribus locis accipi lapides, ut fplendidam fiW
faceret domum . Accedentes autem ad Ec-
clefiam Beari Marci more folito Bonus Tri-

bunus

( * ) Cod. Amb. pro annona , hgit manna,
M 2

DigitizBchby

»71 A N D R E iE

bunus Mathemaucenfis » & Rufticus Torcel-
lenfis^ qui contra Veaetoruna cdidhi cum X.
Navibus mercibus oneratts impellente vento
Alexandriam iverant , yident Stauratium Mona-
chum , & Theodorum Sacerdotem Ecclefi» Cu-
flodes admodum triftes ; erant autem Grseci .
Qjuserum igitur caulam thftiti» i & audiunr ,
quia impio Regis ediAo devaftatiooem EccleftiB
metuunt . Rogant illi corpus fancSlum fibi dari ,
ut Venetias deferant , promittentes eos apud
Ducem Venetiarum magnis extollere houoribus.
Cuftodes Ecckfix petitionem exhorrenc cum in-
crepatione dicentes : Numquid non audiftis ,
quaiiter Beatus Marcus Eva gelium , quod Pe-
tro didlante confcripfit, ipfojubeote orsedicavit
in his partibus, hominefquecontrata hujusfilios
in Chrifto baptizando habuerit ? Si propterca
hoc fideles cognoverint , mortis periculum ne-
quaquam poflemus evadere Adhagcilli refpon-
dent : Si de praedicatione ipfius agitur , nos pri-
mogeniti filii ejus fumus , cbm in partibus Ve-
netise, & Aquilegias prasdicavertt primum . De
mortis autem periculo monct Chriftus: fi perfe-
cutrvos fuerintinunaCivitate» fugite in aliam.
Qiod ipfe Evangelifta Marcus fervavit , cum
pcrfecucionis terrore de Alexandria fecefferit in
Pentapolim . Tunc Cuftodes ajunt : Non eft
tanta perfecutio^ utPagani peribnalem inferant
paflionem Inierim autem pretiofum Ecciefiae
tapidem quidam confregit, ne tolleretur : propter
quod duriflime fiagellatus fuit » Vidences autem
Cuftodes Ecclefids devaftationem , & perionis
imminere periculum , votis petentium conde-
fcendunt, o: diem ftatuunt , quo corpus fand^um
accipiant. Jacebat autem in clamyde de fehco
involutum, &claufum in eadem a capice ufque
ad pedes multis figillis . Portant itaque Beata
CIaudid9Corpus, & mantellum a tergo fcindunt,
indeque corpore B. Marci extiadlo , BeataeClau
dix corpus imponunt , figillis mtadlis manenti-
bus . Tanta autem Civitatem implevit odoris
fragrantia fubito, ut cundli ftuperent miraculum;
fionnuUt quoque dubitarent , corpus Evangelifta?
fore lubmocum . Currunc protnde ad Eccieiiam,
capfam aperiunt , Clamydem figillatam inve-
niunt . Sic delufi ad propria redierunt . Ad na-
vem autem porcantes ^ luperpoficis herbis » &
carnibus porcinis , quaBrenttbus^ quid portarent,
oftendunt . At Saraceni horrentes G^nur Ganzir
clamavenmc • In navi quoque reduxerunt in
velo, donec recederent p opterSaracenos naves
pericrucantcs. Chm ver6 Venetias portaretur ^
inter cetera quaB egit miracula, navem, in qua
deftreba^ur, cum pluribus aliis k naufragii pe-
riculo libcravit . Ciim enim naves tempeftofa
nodle velociflime impellerentur a venco, & jam
non mulcum diftarenc a Monte , Beatus Marcus
Dominico Monacho Tomadenfi (*) apparuit,
ut naucas moneret cico vela deponere . Quod
cum feciffent , apparente Aurora viderunt fe
juxta Infulam , qux Artalia dicicur . Denique
Humagum applicant , & de contemptione Du-
calis edidli obtenca venid , ad Portum veniunt
Olivolenfem . Dux, Clerus, & Populus occur-
runc , & cum laudibus in Capella Ducis cor-
'pus deponunt.

Pars Vn.

Odem anno contra Ludovicum Filiorum ,
I 3c Optimatum coounovetur fimulcas .

*; ' W. Amh, Comaclenfi .

*♦} Bqg loCQ notatur in tnargine Cod. Ambr. Sunt
qui lcribant Michaelem Imperacorem GraBco-
rum ob impecrau auxilia a Duce Venetoram

D A N D U L I ifi

Fan nil.

JUftinianus quoque Duit ]oannem fratrem
Ibum , qui apud Conftantinopolim relegatus
manebat » ad Patriam revocavit ; & morbO
confedhis, oon habens heredes » eum (ibi can-
fortem » & fuccefforem deceroi comprobavit •

Pars IX.

REquirente dcnuo Michaele Imperatore Do»
ccs naves plurimas beilo apcas , in Sici-
liam miferunt 9 quaaaliquem triumphum minimi
confequi valuerunt .

Pars X.

DUx itaque]uftinianus, imminente (ibimoc^
te^ teilamencum condidit,& Felicicatem
G)njugem fuam , & Romanam nurum fideicom»
miflarias ordmavit , & Monafteriis Sao^i HiUr
rii , & SanAiZacharia9 pofreffiones plurimas le-*
gavit ; Ecclefiamque fieri pro repofitione Coiw
poris Beatifiimi Marci Evangeliftas , quod fuis
diebus recipere promeruerat, devotif&medifpo-
fuit . Quod teftamentum authenticacum pluries
vidimus , & legimus . Mortuufque eft feciindo
fui folius Ducatus anno , & (epultus apud Scn-
^ dlum Hilarium in fepulchro Patris fui .

CAPITULUM TERTIUM.

Dt Ducatu jfoamis Particiaco habtns
partes XIK

yOannes Particiacus Dux defunfto Fratre dc^-
I care coepit Anno Domini DCCCXXIX.

Pars 1.

HUjus dicbus Ecckiia fub vocabulo SanAi
Marci , in angulo Ducalis Palatii conditt
eft , & in ea gloriofum corpus fuum de»
pofitum fuic 9 ordinatique funr Capellani ad
D diurnum , atque noilurnum Officium perageiK
dum 9 & Primicerius unus , qui didlam Eccle'^
fiam, au0 Ducum Capcllam efTe perpetuo infti-
tuta eft , regat, & gubernet, ficut fioi per Du-
cem injun^m fueric , & ordinatum (^) .

Pars II.

De Pace Fenetorum cum Narentinii.

XJUic Duci Narencini nuncium fuum mittuac»
& pecitam pacem ab eo obtinenc , quaoi
non diutiiis fervaverunt. Nuncius autem , qut
Infidelis erat , horcacu Ducis Baptifmum fufce-
pit. Erant enim Sclavi adhuc Gentiles, quia
E Gothis originem traxerant, & continuo exercc-
bant piraticam artem . Ideo cum Venecis diii
in pace permanere nequibant.

Pars III.

LUdovicus Auguftus quofdam adverfancium
fibi exau^oravic, quofdam eXuIavit, quof-
dam bonis privavit ; & per hoc Filios^ & Opti-
mates magis concra fe excitavit . Judich ver6
cau»

Joanni rarciciaco dono mifiire Cathedram mar^
moream , in qua primum Divus Fetrus An-#
ftochise fedit , quae poft Altare Majus in «do
D ivi Feiii gc nunc extat.

Digitized by

€ H K O

•ctufam malorum Uxorcm fuam ab fe abdica-
vit ; qui tamdem a fiiis defertus , ac proditus ,
atque in potellatem filiorum redaAus, Epifco-
poaiiB iudido arma depofuit , & ad jpoeniton-
ciam agendam inclufus cft . Soi p & Luna

Pars ir.

INter hsBC Michael Imperator nono Imperii
fui anno defundhis eft .

rOc temppre Obelerius , qui Ducatu & Pa-
cria fuerat privatus, Venetias rediit, & in
Vigilia Civitate apud Circulum fe intrufit ;
ouem JoajifiesDux coogregato exercitu obfedit,
& Urbem expugnat . Tunc Mathemaucenfes ,
de quibus Obelerius originem duxerat , relii^o
exerdtu intra Urbis moenia ad Obelerium adi^
verunt. Dux proptereadivertensMathemaucum
expugnat , & igne confuttpfit ; & revocato
cxercitu Vigiliam Civitatem, &Obelerium ce-
pit, & eum decollari juffit, cojus caput Mnthe'
maucum dekttum , poflea. in Sabbato Sandto
juxu S. Martini imaginetli fufpenfum efi.

Vm VI.

^Eophiius genitus Michaelis Imperatoris (b-
lus imperavit Anno Domini DCCCXXX.

Van Vll.

INterea Ludovicus relaxatus t arma , & Im-
perium, &. Uxorem recefHt, filiumque Lo-
charium in Italiam redire coegit , ftatuitque ,
ut in Gallia, & Germania Feftum omniumSan-
Aorum celebraretur , ficut & Romas . l\inc
etiam Reliquiae Beati Viti Martvris k Parifiis
ad Corbejam Saxonias translats uiiiit.

Vart VUL

PEr idem tempus Maxentius Patriarcha Aquir
iegienfis Lotharii Rejgis iidtus fiivore, Gra-
dtnfem Ecclefiam in Suftraganeis Iftrie turbare
iMtitur , nec a Gregorio Papa admonitus defi-
flere voluit . Immo repetito feculari fubfidio
antedidlos Epifcopos ad fibi reveTentiam , &
fubjedlionem M^tropolitaoD debitam exhibex^
idam in totum coe^t •

PjTf IX.

DuM 0 Patria efcfellitur •

EOdem tempore Proccres quidam Veneti ,
au6lore Garofo Tribuno tilio Bonici Tri-
buni fcelefta inita fadtione Joannem Ducem k
Patria expulere , qui in Franciam pergens a
Ludovico Pio Rege de favore fibi eihibendo
iatis gratum reiponfum habuit •

Pjrj X.

Df PwUtiim Tyranni Dueif .

CArbfus igitur , aui auflor fuerat iceleris ,
Ddcatum invaut . Tunc Bafilius Tranf-
mundo, Joannes Marturio , & Dominicus Or-
tianico , 6c alii triginta , quibus commiiTum
fcelus difplicuerat, de Venetiis exeunt, 6c apud

N I C O N.

A Sandhim Martinum de Strata habitationem eli-
gunt . Ad quos paulatim Veneti confugiunt, &
unanimiter Venetias introeuntes , Carofum in
Palatio capiunt, & audioreDominico Oitiamco
fibi oculos eruunt , & de Venetiis expeUunt .
Tenuit quoqiie Ducatum menfibus VL Sul
autem complices , videiicet Deufdedit Qruriis,
Marinus Pitticius ^ Domiuicus Moaetarius, &
TrituUuft Qiadeo& occifi fudt.

Pars XI.

Fineti jfiH ReO&ret eligim .

JJIs autem geftis Veneti Joanais DuCis redi*i
tum prasftolantes Urfonem Olivolenfem
Epifcopum, Bafilium Tirailfmundo , & Joan-
nem Marturio fibi Rediores effe decreverunt ,
pofteaque Joanne Duce reverfo cuto laudibus
Ducatum integraliter rcftituerunt.

Pari XH.

JJIc Joannes Marturio tif devotus Eedefiadi
• erexit in honorem Sandli JuUani Martyris
non long^ k Ducali Baktio.

Pars XIII. ^ ^

PEr hos dies Narentani Sclavi, rupto foedere,
mercatores Venetos Benevento redeunte
capiunt, & fer^ omnes morti tradunt.

PanXXV.

Clerieu» ^gMtur .

DUcis itaque anho oAayo Venetorum qui-
dam cognatione Maftalici , conjuratione
inita , Ducem de Ecclefia SandH Petri in ejuft
Feftiviute vonientem ceperunt , & detonsl
barbi cum capillis Glericuid apud Gndenfela
Urbem confecrare fecerunt» ubi donique dieni
ciaufit extremum .

GAPITULUM aUARTUM .

De Ducatu Petri Trandmico babem
fartes XLIV.

PEtrus Trandonico Dux fiiblimatus eft Anno
DonM DCCCXXXVt. Hic tit NobiUbils
ortus parentibus , qui Pda origtnem duke*-
runt, & i^ Equilio diutltis habitaverant , iiund
in Rivoalto degens, fuis metitis faAus eftDux^
cognomindetifque eft k Populo Tranfdominicb ^
five Trandodico .

Pars I.

XJIc Joannem genitum fuum fibi (bcium ia
dignitate Ducatus laudatiooe Populi h^
bere promeruit.

Pars II.

DUces quoqueDeo devoti Ecclefiam in ho^
norem SandiPauii Apoftoli cum reveren-
tia conftruxere*

Psrs

Digitized by

tli

ANDR£iE DANDULI

»7<

Pars ni.

f^emti comra Sclavos piratas procedunt .

TErcio fui Ducatus anno Pecrus Dux cum
oavali exercicu contra Sclavos in Dalma-
ciam oavigavit, cupiens illos a ne&nda arte pi-
ratica cohibere,.& in loco, cui nomen eft San-
Aus Maninus Curcis ( a ) « potenter apparens ,
pacem cum 0€to ( b ) Sclavo illorum Principe
firmavit ; & ad Narentanas tranfiens Infulas ^
cum Drofaico Marianorum Duce foedus reno-
vavit, licet modicum perdurarec ; reverfufque
eft cum gloria.

Pars IF.
Vemti i Sclavis vincuntur^

SUbfequenter Dux renovato exercitu cum
Diuclito (c) Sclavo in Dalmatia bellum
peragens , plulquam centum ex Venetis occiHsy
Qon latus ad propria remeavit •

Pars V.

^Unc in menfe Madii hora VI. obfcuratus
eft Sol, & fadla eft Eclipfis (d).

Pars ri.

PEr hos dies Theodofius Patricius Venetias
veniens ImperiaK nomine Petrum Ducem
Spatarium Imperii conftituit, & Venetos requi-
fivit 9 ut concra Saracenos apparacum bellicum
mictere velocicer procurarenc.

Pars VIL

Venet^ contra Saractnos pugnantes vincuntur .

VEneti quoque zelo Fidei accenfi , paratas
LX, naves belUcas ulque Tarentum de-
ftinarunt , ubi Saba Saracenonim Princeps cum
exercitu maximo aderat . A quibus obviam ve-
nientibus Veneti viriiicer bellantest mulcicudini
nequeunct^s refiftere » pasne omnes capci 9 & in-
cenecSti func ,

Pars VIII.

SAraceni autem elati com exercituinDalma-
tiam venientes, Aufer^nfem Urbem in Fe-
ria fecunda Pa(chfi incendio confumunt , &
cransfrecances Anconitanam Civicacem pari cla-
de affligunc ; & redeunces cum prseda Veneto-
rum naves, quasmercibus oneracas repacriabanc^
capiunc y & mcus exiftences gladio excinguunc .

Pars IX.

INterea Ludovicus ImDeracor XXVI. anno
Imperii fui monuus eft.

(a) Cod. Amb. Rifcurris.
(b ) Cod. Amb. cum Mu)
( c ) Cod, Amb, Deliviro , aliter Divelaro .

(d) /» Cod, Ambr. additur in margine i alibi efi le-
^ere Sub hoc Duce exortum fuifliedilEdiuin
mter fex nobiles familias , videlicec Folia-
9> nos 9 Juftinianos , 8c ^rapalios ex una parte;
8c Barbulanos , Siivios , acque Illoilos mutub
le impetifTe, vulnerafle, incerfeciiFeque fae-
pii^t Ducemque, uc crac malignus» difcor-

Pars X*

LOcharius pofl pacrem folus imperavit Anno
Domini DCCCXL. Ad hunc Theophilus
Imperacor Conflancinopolitanus La^cos mific »
promiccens dare filiam in uxorem filio fuo Lu-
dovico ; fed dum ifta geruncur , Theophiluc
Auguftus XIIL anno Imperii fui deiundlus eft .

Pars XI.

TlTIc anno fuo primo Padhim inicum inter Ve-*
necos , & vicinos eorum (ubjedkos Imperii^
fuper jure reddendo , & folucione daciorum »
requirence Duce , per quinquennium confirma*
vic 9 finefque Ducacus diftinxic a Terris Icalici
Regni , & cerminationem fa<flam incer Paulu*
cium Ducem « & Marcellum Magiftrum Mili-
cum de finibus Civicacis novas (ub Luicprando
Rege, & Aftulpho confirmacam comprobavit.

Pars Xll.

XJUic etiam Pecrus Dux Nobilem Virum ,
Pacricium nomine» Legacum mific, & ab
eo Pnvilegium infrafcripci cenoris obcinuit .

Pars Xin.

In Nomine Domini noflri Jefu Chri/H Dei
eetemi . Lotharius Divina ordinante
Providentia Imperator
Auguftus •

99 "rXIgnum eft, ucCelfitudoImperialis cjuaa-
,9 JL^ cum ceceros honoris , & poteftaas &-
„ ftigio anteccliit , tantum erga omnes pietacis
,9 fuasmunusimpenderefaragac. Igicuromniutii
,9 Fidelium San<Sbs Dei EccIefiaB , noftrorum »

prasiencium, & fucurorum comperiac magni-
„ cudo , quia Pecrus Dux , ac Spacarius Venc
„ cicorum per Evherardum fidelem Comicem
99 noftrum , ac per Miffum fuum Pacricium no*

mine /noftram deprecacus eft Majeftacem ,
9, uc ex rebus fui Ducatus , qusB infira ditionem

Imperii noftri confiftere nofcuntur, confirma-
9, tionis noftras pra^cepcum fieri juberemus, per

quod ipfe , ac Pacriarcha , Poncifices , &
,9 Populi illi fubjeiSli fibi detncas res abfque cu-
,9 jufquam concrariecacc feu refragacione recine-

re quiviifenc » quemadmodum cemporibus
„ Avi noftri Caroli per decrecum cum Graecis
9, fancicum poifederunc . Cujus pecicioni » ut
M nobis coeleftis fuf&agacio copiofior adfic , li-

bencer adquiefcences, hos Excelleacias noftras

apices decrevimus fieri ; per quos ftacuences

decrevimus , uc nullus in rerncoriis , locis »

peculianis , auc Ecclefiis , Domibus , feu re-
yy Dus , & reliquis poiTefiionibus prasfignaci Du-
9, catus, duas infi^a poceftacem Regm noftri fitai
,9 eife noicuntur , iniquam ingerere prefumant
M inquiecudinem , diminoracionem , ieu calum-
99 niofam concradidlionem , aut fubtra£tionem

nefandam , fed liceat eas prasfato Duci , Pa-

criar- '

diam 8c diflidium aluiiTe , femclquc Follanos»
u & conjuratos , ci\m in inimicot inrurrexi&
9, fenc » plures ex eis interfecifle , reliquos i!«

Uus fa6kionis de Venetiis expuliifc , cxpulii
„ adLudoiricumlmperatorcm inProvinciam fe
9» reduxerunr. Ludovicus Imperator obcinuit a
Vcnecis , uc , afleacientibus Pollanis , Juftt-
nianis , 8c Barxiliis , expulfl in patriam rcr
mearent » qui Regionem Dorlidori tunc pri*
miini habitarunc.

Digitized bv

C H R O

fen SucceA>rfbus Ibis^ & Heredibos, (^uiet^
I, abfque cujufqOiinii iafukaotts machinaviote ,
aut fiQiAra caju^iraiir nK^eiittsi refgiverfoi»
rione , jure gnberijare i & gubetnandav prour
^ liqufdiw iD pradefignoro Decreto' conoine^
^ lof » Icgaliter poddefe . Ee ut httc ilof^ar
confirmationifi ^ atqpe corroborationi^ auiSlb-
ritas ^ Fidetibift Sanfloe Dei Bdcle&9 ; &
noftris, veriiis credatur, & noftris Succeflb-
9, ribus per teni^r^ Ia5eiitia omni munimine
ftabiliatur , manu propria fideliter eam fir-
m^mus , & annull muri ittpMAoab^ figtaali
juffioiQs&c. (^)

XIV^

SAn^ Garolus 8r Ludovicus^ ffafrer, dolentes
de promotione Lotharii , movent itti beW
lum in plaga Altiiliodorenfi , & utrinque tanta
faiSla eft ftrages ^ qualis numquam m gente
Francorum faCta memoratur .

Fars XV.

Hfe betK$ Saraceni vehementibi aceenfi
contra Ghriftianos, in finu A^atico ve-
nniat y cctetra^ quos Veneti eiatttes , in
loco yocat^ Sai^agus beUud^ cdninbifefUiit , &
non valentes tamdem refiftere» terga dantes^ f e*
vcrfi iimt siOi .

Pars XVI.

Slmiliter d\£kt Saraceni immenib paratd txtr^
citu Romam accedunt . Tanta autem mul*
titudo per Portum Cetttumcellenfem intravit ,
ut quafi locuft» repleverint Terram . Roma
capmir a Saracetifs; Ecclefia San^i Petrif ibo^
Katur ; tamdem ad Paps petitioilem'Guido Mar^
chioiLomiiardia^» & LQOovicns cum Galtis ve-
aientes illos depulerimt non fin^ mtilto effufo
janguine Chriftiano . llli vero mredicu^Siciliamy
9i ApoUani vaftaverunt »

Pars XVIL

'Oc tempore Sclavorum gens ad damna
Venetorum venientes Caprulenfem de-
popuiati funt Urbem.

XVBI.

Mlcbadl IIL Patre deftmAa cum Theodora
Matre foa. fumpfic toperium Anno Do*
muu DCCCXLIL

Pars XIX.

LOtfaarius quomie cnnf VrmWm met ft
CQHveniunf . ^arolo ceffit Francia, & Brr-
tannia ; Ludovico Bavaria ^ & Alemannia ; Lo-
thario kalia , & Provincia » qu» Loti^ringia
ab eo denominata eft .

( • ) iif Codice Ambrojiano PriviUgwm iftmd f$a com^
flHmr i

Stgnmn

Screniffimi

Klofitrii
Augufti.

1 C O N.

»7«

»3 meofibus II. Ceflavit Epircopatus didbut
X. Hic vocabatur Os porci ; iade dicituir ftatii>*-
tum efle , ut fequentes proprium nomen ntuta«
rent.

L\h6vicm k Lothario Paene nriflbf prtf <3tA
> firmanda Papas ele<%one y Beneventdti^
cun ^omaiale fioi sBmuk» cepit » & Rooiaii^
ien» a Papia Rex Italite un^ eft .

fars XXn.

IT Ic Papa cupiens fedare difcordiaiti vigeii*'
tem inter Ecclefiam Gradenfem , & Aqui-
legienfem occafione Epifcopattium Iftri» , lite*
iras fcripfit Venerio PatriarchaB Gradenfi , &
Artdre» Aquilegieofi ^ admoDens eosr» nd ikcxt^
ifim altquid attemptarenr ^ fed ad Coocilium^
quod aduoare propofuit^ alfiftente Imperatoce^
perfonaliter adeife deberent, ut dixfts Uce> de*
bito fine terminarentur : quod mone ipfius per«
fici non potuit.

Part XXm.

LEo natiokie Romanus , fedit anois
menfibus IIL diebus VL Ceflavit Epifco-'
patus menfibus II. diebus XV. Hic vita 8c
fcientia clarus « a Sergio Papa facSlus eft Cardi-
nalis 9 & Sergio mortuo, nedum fepulto, k Ro-
miatai? unanimiter ele^nius c&. Qjui mox E^Itf-
%as Apoftx^rum: Petri 8c Pauli , qua^ Sara:ceiii
devafiaverant , reparavit • Hic pugnantibutf
Neapohtanis contra Saracenos in mari , Colle-
<Skam {ecit : Deus , cujus dextera Beatum Pe^
trum ^c. & tamdem in mari Saraceni fub-
metfi fiint . Et poftquam muro$ Cfvic^ Le<9-
niii80 perfecit » apponendo ferras fecit Colle^
€iam • Deus , Beato Petr& Apojhlc tu6
cdtlatis clambus . Hic conftitutt , iir ex Laicit
nullus in Presbyterium ingredi prarfiimat . Item
ur 0£lava .^^mprionis^ San(9iai Miariiii ubique
ceiebraretur.

Pars XXIV.

PEr hos dies fertur , Ragufinam civitatem
marts, & venti intpetu maxima et parte
cecidilfe; & Attconitaiia Urbs denuo deprada^
ta eft

Pars XXV.

VliStor Patriarcha natione Venetus ex Pa-
tre Bello AufibiacOf five Berentano , vel
Baciotum, fedit aimi^ VI. menfibns III. diebud
IV. Hic PaUium fufeepit k Leone Pap^ uten-
dum diebu^ contenrisr in Privilegiis Eccle&|)
fu»9 fepultufque eft m Ecclefia Sawbs Eu^e^
mi«.

Fars

VIIL

Crombaldus Nouriiis.

Datum Kalendrs S^emb. amro Chriflo p^-opi-
tfo Imperii Dom. Lourti piifimi Attgofti in
Iralia XXII. in Francia II. Indidionr VIII.

A6bim Thernns Villa Pal. Begio . In: Dev no-
miae Amen^ feUciter •

Digitized by

tf9

A N D r:e JE

Pars XXVI-

DUces itaque duas navts beHo aptas ad fua
tuenda loca miferunt , qux more Grs-
Gorum Falandris di£t x {unt » num quam ante
apud Venetos ufitatdB. (a)

Pars XXVII.

"tMOc tempore Urfus EpifcopusOlivolenfii fcr
T* ne(5tute gravatus, diipofutt Ecclefiam San^
Ai Laurentii . a fuis Progenitoribus fabrtcatam
fiert Monallenum MoniaTium , cui Romanam
fororem fuam prseeffe decrevit , & ipfi Eccle-
(iam Sandli Severi.fabefle , terras & aquas (ibi
coadhaerentes dimifit» & alias pias eleemofinas
fieri conftitiiit •

Pars XXVlll.

MAurus Eptfcopus natione Venetus ex Pa-
tre Geniano Bufignaco » fedit annis X.
H:c Genianus Eccieiiam Sandbs MargharitaB
devote conftruxit.

ParsXXlX. .

EOdem anno incbnfuetaB tempeftates fuere .
Fulgur homioes confumpfit vefte intadla
r&iiianehte talifque glacies apud Venetias fuit»
qualis aec antea , nec poftea vila eft •

Pars XXX.

DEfuniU quoque Theodori Auguftl Mi-
cbael folus imperare ccepit Anno Domini
DGCCLIV.

Pars XXXI.

JOannes nationeAnglicuSy fedit annis II. men
fibus V. diebus IV. Ceffavit Epifcopatus
menfe I. Mulier(b) fuit, & ab Amafio
fub vefte viiriU in variis lcientiis edo<S^a , Athe-
iiis, & Rom» magnos auditores habuit, & ma
jp^ix opinionis fiiit . Et ciim de San<flo Petro
jret Lateranum ^ fubico irruerunt ia eam dolo-
res parius > 6c mortis .

Pars XXXII.

BEnedi(Shis Tertius natione Romanus \ fedit
annis II. menfibus VI. diebus II. Ceffavit
Epifcopatus diebus XVI. Hic Porticum aCivi-
tate ufque ad Sandlum Paulum^ & ufque ad
Sandium Laurentium reftauravit .

Pars XXXIII.

XJ Ic ficut in quibuidam antiquiflimis Libris
reperimus , infidiantium verfutias formi-
dans, ab urbe Roma profugus ad civitatem
Venetam^ quam fibi lutiorem credidit, acce-
dens» a Ducibus , ac Venetis ciim honore fu-

( a / In Codice Ambrojiano additur in margine : ex
- alio Codice",, Hoc tempore Duces Veneto-
rum Juftum Presbyterum Legatum fuum cum
,1 Petro Diacono nuncio Patriarcbao Ludovico
9f & Lothario mifit pro impetranda confirma-
ff tione immunitatum , quas Carolus concefTe-
. . f> rat de bonis in Regno fibi fubdito iituatis ,
II &c petitionem fium per privilegium confc-
II (juuti func.

D A N D U D I r?o

A fceptus eft . Qui Monaflerrpm Sandli Zachai iai
cum devotione vifiravit, & requifitus ab Agne-
te Maurocena Abbatiffa , & Monialibus 9 quae
tunc vitam religiofiffimam peragebant , promi-?
fit, ciim rediret Romam» ubi reliquias defigna-
re ; reverfufque Nunciis earum conceffit Cor-
pora Sandli Pancratii ( c ) Martyris , & San^ai^
Sabina^ Virginis ; quas Venetias dedu^a in pras-
diAo Monallerio cum honore coilocata funt .

Pars XXXIV.

Vltalis Patriarcha natione Venetus ex Pa-
tre Joanneceno ( d ) Particiaco , fedit an-
nis XIX. menfe I. diebus VI. Hic a Beuedidlo
Papa Pallium fufcepii utendum diebus conten-
tis in Privilegiis PrasdeceiToribus fuis conceffis,
fepultufque fuit in Grado in Ecclefia Saa&m
Agathas Virginis. a

Pars XXXV.

Otharius Auguftus anno Imperii fui XVI.

J tribus filiis fqis Regnum , quod ei fupra

contigit, fic divifit . Lochario dedit Lothaiin-
giam ; Cafolo Provinciam , & Burgundiam ; 8c
Imperium Ludovico fiiio, & renunciavit feculo»
& in PraBmoaftratenfi Monafterio Regularem
fumpfit habitum ^ & non muito poft temporc
obiit •

Pars XXXVI.

LUdovicus Secundus filius fupradifli impera*
vit Anno Domini DCCCLVI.

Pars XXXVII.

HUic commoranti Mantuas Petrus Dux mific
Legatum fuumDeusdeditnominei quiab
eo obtinuit Privilegium de Poffeffionibus Cleri^
& Populi Veneiorum infra ditionem fui Impe-
rii fituatis» iegaliter poffidendis, & gubernan-
dis , quemadmodum temporibus Atavi fui Cai!^^
roli per Decrctum cum Grascis fancitum pofle«
derunt .

Ptfn XXXVIII.

HIc etiam cum Augufta Conjuge fua Vene='
tias accedens, ab utroqueDuce, & Vene-
tis ei obviam euntibus juxta Ecciefiam Sanc^
Michaelis de Brundulo digno cum honore fu-
fceptus eft . Qiii ad diledlionis , feu pacis vinr
culum corroborandum , Joannis Ducis genituoi
de facro Fonte levavit .

Pars XXXIX.

Nlcolaus nattone Romanus, fedit annis IX.
menfibus 11. diebusXX. CelTavit Epifco-
patus diebus VII. Hic poft Gregorium Ma-
gnum maximus fliit . Ejus ordinationem Ludo-
vicus fua praefentia roboravit.

Pars

( b ) Fabellam hanc a Dandulo quoque potatam jam
fatis declaravimus in Tomis ilL 8c X. hujut
CoIle6tionis .

( c ) /» margine Cod, Amb. fic legttur . Circa annum
CCCII. Pancratius Frix vita fun(:tis ejus oa-
rentibus totum Patrimonium fuum pauperious
erogavit , 6c cum Oeos Gentilium «xecraitus
efTet , junu Diocietiani Romac capite cil muU
ftatus .

(d) Cod. Amb. aliis B.om«ceao«

Digitized by

C H R O

Vars XL,

TJ Ic ConciUum convocavit , in quo Vitalis
Patriarcha Gradenfis Papalibus Jiteris evo-
catus adfuit , & excommunicavit Michaelem
Imperatorem Conftantinopolitanum , quia Igna-
tium Patriarcham depofuerat, & Photium prae-
fecerat ; & Lothar.um Regem propter peflicis
copulationem .

Pats XLI.

PEr hsBc tempora Normannorum gentes
CCCLX. navibus aggrefli funt Conltanti-
nopolim , & Suburbana impugnant » multofque
occidunt , & cum gloria redeunt •

Pars XLII.

Slmiliter Saraceni venerunt ex Africa contra
Beneventum ; & Imperator mifit pro fratre
fuo Lothario Rege LotharingisB qui ciim intraf-
fet Iraliam, Pla^entiae mortuus eft. Unde ejus
Regnum Carolus Patruus Rex Francorura inva-
fit; fed adveniensLudovicusipfumRegnumcum
patruo divifit , ita quod fedcm apud Aquifgfa-
num fibi retinuit .

?ars XLIII.

DOminicus Epifcopus natxone Venetus ex
Patre Joanne ApoUo fedit annis X. Hic
fuafione Ducis fadlus eft Epifcopus , quia erat
de cognatione fua .

Fars XLIV.

INTterea Joannes Dux extremum claufit diem,
& Ducatus in liio Genitore remanfit , qui
XXI <. {iidB fedis anno, dum inSandtiZacharise
Monaftcrio diem celebraret Feftum anniverfa-
rium ipfius Ecclefia? confecrationis , a peflimis
hominibus, exeunte eo perAdlo Vefpere de Ec-
clefia, infons crudehter interemptus eftdieXIlI.
Septembris, cujus corpusSan<5timonialcs inejuf
dem Ecclefias atrio fepelierunt . Nomina autem
illorum , qui hoc facinus peregerunt , funt Joan
nes Gradonico cum quodam nepote fuo , Petrus
filius Stephani Candiani , Stephanus de Sabulo ,
Dimitrius Calabrifino , five de Canale , Domi-
«icus Phaledro , Urfus Grugnacius , duo fratres
filii Talingnani ( * ) Joannes Labrefella , qui non
multum poftea , ut fequentia demonftrabunt, di-
gna ultione puniti funt. (**)

CAPITULUM aUINTUM.

De Ducatu Urfonis Particiaco habem
partes XXXVII.

URrfus Particiacus Dux fadlus eft AnnoDo-
mini DCCCLXIV. Nara Ducis perpetra-
to lcelere, (ervi ejus, qui cum ipfo erant , ad
Palatium rcdeuntes requirebant a Populo , ut
occifores poenJi debita punirentur , renuentes
aliter Palatium reftituere ; decretique Judices
funt Petrus Epifcopus Equilinus , Joannes Gra-
denfis Archidiaconus , & Dominicus Mafono ,

( ♦ ) Cod. Amb, Salviant .

(♦*) Hoc loco additur in margine Codicis Ambrojtani :
Ducante Pctro Gradonico , inter Veroncnles
& accoUs Bcnaci orcum eft bellum . Vcro-
ncnfes milcrunt Venetias petentes auxiiia ,
Tom. XIL

N
A

I C O N- iSx

Juorum judicio fervi reliiiquentes Palatiam ,
uas partes ipforum in Pupilias Infula ad habi-
tandum funt pofiti , reliqua vero in fincs.

Pars 1.

ET promiferunt fubfiftere psrpetuo omni Du-
cum famulatui , in cujus remiflfionis culpa
demonftratione Dux fingulis annis Gaftaldionem
PupilisB cum VII. ejufdem Loci antiquioribus
Ferii fecundd poft Pafcha ad ofculum pacis re-
cipere confuevit.

fars II. .

VEriim antequam au<5lores facinoris de tan-
to coercerentur crimine, Joannes Grado-
nico cum duobus natis , Stephanus de Sabulo ,
& Joannes Labrefella occifi funt . Petrus poftea
Candianus , Petrus Cletenfius , Petrus Flabiani-
cus, ac Dominicus Phaledro per Judices con-
ftitutos Conftantinopolim funt relegati. Ceteri
namque , fcilicet Stephanus Candianus cura ne-
pote Joannis Gradonici , & reliqui plurimi in
Francia exulati funt, neque repatr:andi licentiara
aliquo temporehabcre valuerunt. Udus tamen
Grugnacius, qui in Patria remanfit, a Dasrao*
nio conquailatus exfpiravit.

Pars III.

IJIc Dux cum navali expeditione contra Do-
magoi Sclavorum Principem , qui Venetos
faspiiis laeferat, properavit, cum quo recufante
pugnam , refarcitis damnis , & acceptis obSdi-
bus, pacem compofuit, & cum gloria repatria-
vit.

?ars ly.

PZr hos dies Ecclefia Sandte Marias Forrao-
fe, quas vetuftate poene confurapta erat, a
filiis Marini Patricii confolidata eft .

Pars V.

EOdem tempore Conftantinus natione Thef-
falonicus, cut Papa Cyrillus nomen irapo-
fuit, Vin Catholicus, Divinifque Scripturis eru-
ditus, & in variis idioraatibus p ritus, Regera
Bulgarorura cura gente fua ad Fidem conver-
tit, & acceptis a Sede Apoftolica Sacri Ordinis
miniftris , adeo Rex in FiJe folidatur , ut non
multo pott filio majore in Regem ordinato ipfe
abrenuncians Seculo fa<Sbu> fit Monachus .

Pars VL

SEd cJimfilius ejus juveniliter agens, adGen-
tilitatem redire vellet , Regio cultu refurap-
to, & baltheo militari, filiura cepit, & tfufic
in carcerem , efFofFis oculis fibi , tribuens Re-
gnura filio minori. Deinde autera Sacrum aP-
lumpfit Habitiim , & ufque ad morcem in eo
permanfit .

Hujus etiam Beati Cyrilli prasdicatione Sve-
thopolis Rex Dalmatiae , qui ab Oftroillo Ger-
mano Totil» Regis Gothorura origmem duxe-
rat , cum toto Pjpulo fuo Fidem Catholicam

- fufce-

quibus impetratis Benicenles viciki funt , &
capti a Veronenfibus , 8c Venetias miffi, qui
Infulam Pupiliam habitarc funt juffi » icaquc
tunc pnmam ca Infula hiouaci eit coepta.

i«j A N D R E ^

fufcepit, & ab Honorio Cardinale Legato Apo-
ftolic» Sedis , afliftentibus Orthodoxis Epifco-
pis, & Apocrifariis Michaelis Imperatoris Con-
ftantinopolitani, a quo Regnum Ibum recogno-
fcebat , in Plano Dalmatics coronatus eft » &
Regnum fuum in quatuor partcs divifit .

Eft autem Dalmatia prima Provinciarum Gras*
cta?9 quae habet ab Oriente Macedoniam , ab
Occafu Iftriam , k Meridie Mare Adriaticum ,
&: InfuUs Liburnicas, & a Septentrione Panno*
niani , qus eft pars Mifix Ruflias. A Plano ita-
que Dalmatias ufque Iftriam , Croatiam Albam
vocavit ; & a dicSlo Plano ufque Dyrachium ,
Croatiam Rubeam ; & vershs Montana a flumi.
ne Drino ufque Macedoniam, Rafiam ; & a di-
£to flumine citra , Bofniam nominavit . Et }u-
panos in unaquaque Regione conftituit; & in
Sal na, & in Dioclia Archiepifcopos; & in re-
liquis Civitatibus Rcgni fui Epifcopos, ut anti-
quitus fuerant, effe decrevit. Moderni autem
niaritimam totam vocant Dalmatiam ; Montana
autem Croatiam.

Pars VIL

HIc Beatus Cyrillus pasne omnium Sclavo-
rum di6h]s eft Apoftolus , qui hos ad
Fidem reduxit, & Divinum Oificium in
liugua Sclavonica eis tranftulit, corpufc^ue Bea-
ti t^Iementis Papa? a Cherfbna , ubi m mare
Ponticum projedlum fuerat , mari ficcato , ab-
ftulit , & Romam detulit , ubi in Ecclefia fui
nominis reconditum eft . Et confequenter Bea-
tus Cyrillus paucis interje£tis diebus obiit .

Vars VIIL

Mlchael Auguftus anno fui Imperii XXV.
fenfu diminutus , adeo mente exceflit, ut
familiares fuos juberet occidi , quos tamen ad
fe rediens fibi prasfentari exigebat . Sequenti
vero anno quidam nomine Baulius, quem idem
Michael pauperem ex familia uniua Abbatis
adfciverat , oc Cubicularium fadlum ad tantos
honores provexerat, ut alter Imperator appella-
retur, faepe ab Imperatore per infaniam occidi
juflus , timens ne tali occafione occideretur ^
Imperatorem apud Chryfopolim interfecit .

?ars IX.

BAfilius natione Macedonicus fumpfit Impe-
rium Anno Domini DCCCLXVII. Eodem
anno Carolus filius Ludovici per IIL dies in
prasfentia Patris , & Optimatum vexatur a Das-
mone , & in ipfa vexatione confitetur hoc fibi
accidere y quia confpiraverat contra Patrem .

?ars X.

BAfilius eodem anno primogenitum filium
ibum Leonem fibi confortem coronari fe- 1
cit. Hic inter cetera munera mittit Ludovico
cryftallum mirss magniiudinis auro gemmifque
omatum cum parte non modica Sanctae Crucis .

D A N D U L I

(♦) /» margine Codicis Ambrofiani bac adnotamur :
Saraceni ingenti cUfTe comparaca Adriaticum
finum ingreffi , 8c Dalmacie oram 8c lftri«
devaftarunt , inde redeunces , Apuliam infe-
ftarunt ; incerim Veneci comparanc clafTem ,
8c eos in Apulia confequuncur , Scinicoprce-

?ars XI.

ADrianus II. natione Romanus (edit ahnis
V. Ceflavit Epifcopatus diebus VII. Hic
difpofita per Nicolaum complevit, mittensCon-»
ftantinopolim .Donatum Oftienfem Epifcopum»
8c alios ; & congregata Synodo refticutus eft
Ignatius , 6c fedatum e(l Schifma . Sed favente
Bafiiio» iterato Igmtius deponitur , & Scbifma
inter Latinos, & GrsBCOs renovatur. Hanc Sy-
nodum Gtxci inter Generales non fufcipiunt,
quia in ea de Articulis Fidei non efl adlum, &
etiam propter Pbotii depofitionem •

Pars XII.

INT Brixia tribus diebus & nocf^ibus pluit fan*
guis de Coelo , & figna plurima in Gallia
apparuerunt, icaquod peliilencidi & inedii ter-
tia pars gentium diminuu fit .

Pars XIII.

HOc tempore Urfus Dux exiens cum expe-
ditione navali coatra Saracenos , (*)
qui juxta Tarencum manebant, bellum
cum eis egit » & viftoriam gloriofam obtinuit .
Barii vero Civitas ab exercitu Ludovici capta
eft, quam annis XXX. tenuerant.

?ars Xir.

SEquenti annoSaraceni ab Infula Creta ^gt^*
dientes, Bratienfem Urbem , & alias Civi-.
tates DalmatiaB depopulati fuut : .?quoi Dux
fciens exploratoriam mifit Naviculam , ne Sa-
raceni ex improvifo finesVenetorum intrarent.
QuaB ciim de Grado in Iftriam navigaret , a pi-
ratis Sclavis, qui ia Portu Sylvoclis latitabant,
capta eft, & Veneti occifi funt, qui in ea erant .

Pars XV.

ALdegifius quoque Dux Beneventanus fub
fiducia Grascorum adjundlis fibiCampanis»
jLucanis, atque Samnitibus , Ludovico rebellare
I propofuit . Imperator autem Beneventum inva-
ifit; fed receptis ab Aldegifio muneribus redire
i perfuafuseft. In reditu enimomn^sUrbesCam-
IpaniaB, praeter Capuam, feliciter habuit. Con-
lequenter capti Capua Epifcopus cum Clera
deportans Reliquias Urbi veniam impetravit.
Totam autem Apuliam , & Campaniam a Gras-
cis vendicavic . Poftea vero Aldegifii confilio
abfqueexercituBeneventum intravit. Aldegifius
vero Imperatorem meridie dormientem aggre-
ditur, & cum domo cremare minatur , nifi ju-.
ramento promittat , fe eorum fines de cetero
non intrare. Imperator vero poft ignominiofam
pailionem Romam rediit , & coram Papa
Adriano , prajfente Senatu , cafum expofuit •
Tunc Aldegifius a Senatu hoftis judicatus eft.

Pars XVL

JOannes 06lavus natione Romanus fedit annis
X. diebus II. Hic injuriamperpefTuseft aRo«
manis ,

lio eos fuder4int , fugaruntque , uc nonnuUi
func audtores , quod unam cancil^m expedicio-
nem eodem anno a Saracenis fa6bam in Sina
AdriacicQ , non duas duobus andis , ut hia
Dandului > afleranc .

Digitized by

i«5 e H R o

ixianis , ita ut in cuftodia teneretur, quia Ca-
rolo non favebat , ciim in Francia fuit ; nam cum
Ludovico Baldo ei contrario ferc per annum
fuit . Sub ifto celc brata eft Synodus Conflanti-
jiopoli CCCLXXXIIL Patrum , cui praafuicPe^
irus, & Paulus Antiochenfis Epifcopus, & Ea-
genius Epifcopus Oftienfis Papx Apocrifarius.
Photius enim Patriarcha priiis ibi duo Concilia
celebraverat . Hic confticuitPrincipesordinatos
efle debere pro defenfione Ecclefiamim : q«od ii
requiiiti negarent Juftitiam , conununione cos
privatos denuntiat .

Pars XVIL

PEtrus Patriarcha natione Venetus ex Patre
Joanne Marcurio fedit annis IV. menfibus
VI. diebus VIII. Hic vir fandlitate prccipuus,
fcientia decoratus, dum EMaconus elTet , priuf-
quam eligeretur , tanti honoris fe indignum ]u-
dicans, inLongobardiam fugit; fed tamen pre-
cibus redu(£h]S , invitus Patriarchalem accepta-
vit fedem . Qpi cum Duce maximam habuit
altercationem , renuens confirmare eleftum Epi-
lcopum Torcellanum . Hic etiam Synodo LXX.
Epilcoporum Ravennae celebratoe interfuit cum
Joanne Papa ; & denique cum Duce reconci-
liatus apud EccleHam fuam Sandli Juliani in
Rivoalto deceffit , translatufque in.Gradum in
^amo Ecclefise Sandlas Euphemias fepultus eft.

Pars XVIIL

Odem anno Ludovicus Pius Imperator XXI.
Iinperii fui anno Verons defun£tus eft .

Pars XIX.

CAroIus Rex Francorum fumpfit Imperium
Anno Domini DCCCLXXVL Hic diftus
eit Calvus, fuitque patruus Ludovici ; nam eo
mortuo hic Romam properans , Romanos fibi
niuneribus reconciliavit ; & failus Imperator ^
Ludovi um fratrem hoftemhabuit. Quo defiin-
^oLotharingis Regnum violenter invaderemo-|
litur , & cum dedecore repulfus eft . D

ParsXX.

XJIs quoque diebus inter Ducem , & Patriar-
cham Venetorum difcordia maxima fulci-
tata ett , quia mortuo Senatore Epifcopo Tor-
cellano Petrus Pairiarcha confirmare , & con-
fecrare renuebat Dominicum filium Leonis Ca-
loprini Abbatem Alrinatis- Monafterii , qui fa-
vente Duce in Torcellana fede furrogatus fue-
rat , dicens eum indignum , quia pro impofiio
fibi crimine virilia fibi abfciderat, & Monafte-
rium Sanfti Hilarii , in quo tunc eratMonachils,
& Patrtam apoftatando reliquerat . Ciimque
Patriarcha Duci obtemperare renueret , c6a<aus
Patriam pelinquere Romam ivit ; & cum Joan-
ne Papa Ravennam venit , &adSynodum con-

rgandam cc nvocari fecit Pctrum Equilenfem,
Leonem Caprulenfem Epifcopos , & alios ,
qui in eadem Provincia Epifcopi elefti erant
ut contentio, quse inter Ducem , & eum erat,
folemniter fopiretur . Qui quia jam Syiiodo
completa venerant , aPapa communione jprivati!
. funt , fed poftea interpellante Duce reftituti . \
Tamdem vero inter hos pax fblidata eft hoc ,
modo . Qjiod Dominicus eleftusEpifcopus die •
bus vitae PatriarchaB careat confecratione ; Epi-
Tom. XIL

I C O N. xtt

fcopali ramcn Domo , & bonii omnibus ipfius
Epifcopatus interim pofiit Sc valeat gaudere .

ParsXXL

INterea Saraceni advenientes Gradeofem Ur*
bem capere conati funt ; fed Civibus forti-
ter refiftentibus Saracenorum impietas non pras-
valuit . Tamen ciim duobus diebus praedi^m
Urbcm obfediffent , denunciatum eft Duci Ve-
netiarum , qui inftanter filium fuum Joannem
cum navali cxercitu contra eos mifit . Qjiod
<lum Saraceni forte inveftigalfent , protinus re*
cedentes ab urbe Comaclenfem Villam depopur
lati funt.

Pars XXII.

VEneti quoque videntes Joannis Ducis nati
probitatem, favente Patre , cumDucatus
confortem conftitueriuit .

P^x XXIII.

QUo temporc mercatores Veneti lucri cu-
pidi a Pirati», &LatruncuIis mancipia
^ comparabant , & transfretantes de eis
commercium faciebant ; cui manifefto facinori
Duces obviare difpofiti, unacumCIero, &Po-
pulo Venetiarum pi^ decreverunt , ne quis dc
mancipiis conunercium faciat , vel in navibus
recipiane , imponentes graves poenas contrafa-
cieotibus .

Pars XXIV.

QUia Sclavi cum navibus vcnicntes Uma^
gum , Ciparum , j^moniam , & Rubi-
^ num urbes Iftriae depopulaverant , Dux
proptercacumXXX. navibus exiens, cumScla-
vis Dellum peregit , & vii5loriam obtmtnt , &
non ingratus ablata Ecclefiis Iftricis reftituit, &
proptcr icedus, quod cumSclavis habcbat, om-
nes captivos libere dimifit . Tamen Sclavi re-
putantes fe offenfbs , fcedus irritum habucrunt »
quod monuo Domogoi renovatum eft , non in-
clufis Narentaais Venetorum maxioiis asmulis ,
contra quos Dux exercitum mifit.

Pars XXr.

SAudanSaraccnorum Princeps qui in Barenfil
Urbis captione detentus fuerat , ab Alde-
gifio nunc dimilfus eft , qui poftea Tarentum
rediit , & multa intulit damna Chriftianis .

Pars XXVI.

HOc tempore Flandria coepit efle Comita-
tus , & potentior fafta eft . Primitus a
Portariis Rcgis Francorum regebatur .
Balduinus enim quiidam potens rapuit Judith
filiam Caroli redeuntem de Anglia, mortuo viro
fuo Alvercdo Rege : Propter quod excommuni-
catus eft confcnlu Epifcoporum ; fed reconcilia-
tus Regi recepit Fiandriam cum uxorc pcrpe-
tu6 poilidcndam .

Pars XXVII.

JOannes Epifcopus natione Venetus ex Patrc
Marino Patricio , fedit annis . . . Hic erat
Archidiaconus Olivolenfis Ecclefiae , qui
nunc eleihis Epifcopus , una cum Leone Epi-
fcopo Mathemaucenfe , & Joanne Civitatis
Novae , a Petro Patriarcha confecrati funt .

N a Pan

Digitized by

Google

A D R EiE DANDULI

Vars XXVUL

Iff

ITeratb Carolus Imperator contra uxoris , &
fuorum confilium Italiam profe<ftu$., fubito
audit t Carolum Mannum filium quondam Lu-
dovici Regis Germani« , qui prp acquirendo
Imperio laborabat , cum valida fupervemre
manu; & c^un ipfe elTet imparatu8,inFranciam
rediens , a quodam Sedecia Jud«o potionatus
dieitur , & mortuus eft in Alpibus , & fepultus
apud Lugdohum . Tenuit quoque Imperium
anno I. menfibus IX.

P^jXXIX.

CArolus filius LudoviciRegis Germaniaj po-
ftea imperavit Anno Dom. DCCCLXXIX.
Mortuis cnim duobus fratribjjsejusCarlomanno,
& Ludovico , ad Imperium intendens , duobus
annis cum Ludovico Balbo Rege Franciae , qui
Imperium expetebat, pertranfiit, &de inimicis
triumphans Regnum AlemanniaB obtinuit, & poft
biennium mortuo Ludovico folus imperavit , a
Joanne Papa coronatus , qui Ludovico &vebat .

Pars XXX.

XJIc primo anno Regni fui Ravenns exiftens
^ fbedus interVenetos , & fubieilos fuos Ita-
lici Regni per quinquennium renovavit , & in-
ftituit , ut contra Sclavos , qui utrofque mariti-
mis latrociniis nitebantur invadere , debeant
unanimiter & concorditer non foliim refiftere ,
fed etiam invadere •

Pars XXXI.

Vlitor Secundus Patriarcha natione Venetus
ex Patre Urfone Particiaco , fedit annis
XVII menfibus XI. &ebusXIII. Hic Presbyter
erat Ecclefias San^Sli Silveflxi , qui lic^t invitus ,
ut Duci promiferat tempore fuae ele<Slicnis, Dor
minicum eledlum Epifcopum Torcellanum con^
fecravit , redar^ens eum , quod contra ftatuta
Canonum Dignitatem Epifcopalem accipiebat .
Hic ab Adriano Tertio Papa obtinuit Pallium
utendum diebus contentis in Privilegiis PtaKie-
ceflbribus fuis conceflis , fepultufqiie eft ante
Ecciefiam San6tx Euphemis •

P^rxXXXIL

PEr hos dles Sedan Sclavus ex progeme Tibi-
nuri, fultus Imperiali praefidio Dalmatiae Du-
catum arripuit , fihofque Domogoi exilio mifit,
quem non multo interjedh) tempore Branii^irus
occidit , & £>ucatum ejus accepit.

Pars XXXllL

EOdem tcmpore Urfus Dux Venetorum per
Apocrifarios Bafilii Imperatoris Protolpa-
tarius efle^lus magnis etiam munenbus ditatus
eft . QjLii honoris lufcepti non ingratus XII. ma»

fni ponderis campanas Imperatori delegavii ,
c ex illo temporc Gr»ci campanis uti coepe-
runt .

Pars XXXIK

(*) Integra hac periodus additur in Codice Ambro^
fiano : Hoc cempore lUicus-banus Princeps
Sclavonias concra pacis foedera veniens , ctvi-
uces Ifirias maricimas damnis , & derobacio-
nibus flagellavit \ propcer quod Urfus cum

HIc in Heraclia Civitate , dc qua Progcni-
tores fui originem duxerant y Palatiuna
conftruxit , & licentiam tribuit in Rivoalto Pa^-
ludes cultandi , 8c domos asdificandi contra
Orientem, & Infukt quasDorfum durum voca»
tur, eo confulentc compofita eft. QuaBgentibui
aliquibus ad fervitia Ehicis deputatis , qui Ex«
cufati Ducatus di(5ti funt, conceflTaeft; &:ufque
in hodiernum diem onmes in eodem degentes
fextario , pifcatores, & aucupatores, de his qua
capiunt, tenentur thbutum annuatim perfolvere
Duci. (*)

Pars XXXV.

JAm dudum quoque ingens difcordia interVe-
netos, &Forojulianos pacis dulcedine fopita
eft ; promifit namgue Walpertus Patriarcha
Aquilegienfis Gradenfcm Metropolim, nec fincs
vel JurifdidHones ejus non invadere , vel aliquo
alio modo inquictare , vel turbare ; & ei , dun»
vixerit, Urfus Dux promifit Portum , vocatum
Pilum apertum, permittere . Ita tamen ut ho-
nor fibi debitus confervetur , & ei deferatur >
Populus fuus in emendo , vel vendendo ultra
folitum , non gravetur ; & IV. manfiones , quas
Dux in Aqqilegienfi Foro obtinet , ei refervat»
fint ; nequc oe negotio Ducis proprio debeat
folvere datium, vef tributum.

Pars XXXVI.

T Aurentius Epifcopus natione Venetus ex Pa-
•Li tre Barbataurello , iedit annis XXIX.

p^ xxxr/f,

FUit nempeDux jrafetus multa fapienfia &
pietatis vir , pacifquc amatoi' , quatucMXiue
filios reliquit Joannem confortem , Baduarium ^
Urfum, &Petrum. Qjiidam etiam addunt quin-
iSlum Vidlorem Patriarcham , duafque filiasF^
licitatem , quam Rodoaldo filio Joannis Ducis
BononiflB in Conjugem tradidit, &Joannam Ab-
batiflam San6li Zachariag , quae iplum Monafte-
rium vetuftatecorruptum reftauravit. MortuuC
que eft XVII. fui Ducatus anno completo , &
lepultura traditus cft in praelibato Sandki Za-
charias Coenobio .

CAPITULUM SEXTUM .

t>e Ducatu Joannis Particiaco Ducis IL
habcns partes XIIL

^Oanncs Particiacus Dmc folus ducarc cct^t
J Anno Domini DCCCLXXXI. Hic mortuo
Patrc Baduarium Fratrem fuum Roms delega-
rc propofuit , ut a Joannc Papa Comitatun^
Comacli obtinere poflet : quod Marinus Loci
Comes prasfciens , hunc in crure vulneratum in
itinere cepic , & poft modicum rdaKavit , co-
gens eum , ut facramento fuo prbmitteret noa
petere emendam injuriae , vel damni illati fihi
ullo tempore . Qjii Venetias rediens, cx vulne^
re fibi ill^to illico mortuus eft . Ob quam

caufam

manu torti pcrfonaliter adversus eum cxiens,
eft vi^oriam confeqautus , terrarumque pcr
ipfum Illicum occupatarum ihdebit^ , atque
Ipoliorum refiitutionem obtinuit cum trium*
pno.

Digitized by

ih C H R O

caufaiB Dux cum navali exercitu Comaclum
pcrgens properans Urbem bellando cepit, &
dimiflis ioi (uo nomine Judicibus , & Ravenna-
cibus damnis illatis , qui de captione fratris
confcii fuerant, Venetias rediit.

Pars L

MArtinus II. natione Romanus fedit anno I.
menfibus II. Ceflavit Epifcopatus menfi-
bus III. Cujus tempore Guilielmus diftus Pius
Dux Aquitanite , & Comes Alvemia , ciun non
haberet heredem , Cluniacenfe Mondlerium in
iundo proprio conftruxit» & ma^is dotavic
vitiis .

Pars It.

Ic Joanncs Dux Carolo Imperatori exi-
ftenti MantuaB Legatos mifit, & Privile-
gium infrafcripti tenoris ab co obtinuit .

ParsUL

^ TN nomine San6he & individuaB Trinitatis .
,9 JL Carolus divina faveme Clementia Impe-

rator Auguftus . Dignum eft,ut Celfitudo Im-
,y Derialis quantum cctei» honoris , ac Pote-

ftatis faftigio antecellit , tantum erga Deum
99 pietatis fu« munus impendere fatagat . Igitur
99 omnium fidelium Sani&B Dei Ecclefise , no-
fi ftrorum fcilicet prasfentium & fbturorum
^9 comperiat magnitudo , quia Joannes Veneti-
99 corum Dux per Legatos fuos Lauretitium
9, Vcnerabilem Epifcopum , atque Vigiltum ,
99 feu Leonom Veneticos , noftram deprecatus
99 cft Clementiam , ut ex rebus fiii Dncatus ,
99 quamque & fuam proprietatem , quam in
99 Venetia haberet judicialiter , vel qiMe infra
99 ditiones Imperii noftri fits efle noicuntur ,
9, ei confirmationis noftras pwBdeptum fieri ju-
9, beremus , per quod ipfe fuique heredes , ac
9, Parriarcha, Pontifices, Abbates, at^ue Po-
99 pulus fibi fubjeilus , debitas res &b(que cu-
9, jufpiam coDtrarietate , feu refragationd' reti-
99 nere quiviflcnt , quemadmodum teraporibus
9, Bifavi rioftri Caroli per decretum cum Grse-
„ cis fancitum poflederunt . Petiit etiam Celfi-
99 tudinem noftram , ut in quibufcuirique Pro%
9, vinciis, ae Patf iis Regni noftri quifpiam Ve-
9^ neticus eflet , fuaa poteftati manerct fubje-
99 &m , atque omni fide , vel obedientia fub-
9, mifliis. Cujus petitionibus ut nobis coeleftis
99 fuffragatio copiofior adfit 9 libenter acquie-
9, fcentes, hos ExcellentiaB noftrae apices decre-
9, vimus fieri , per quos ftatuentes decerniraus ,
„ ut nemo ex noftro Regno in finibus Civita-
99 tis Nbv» 9 vel Melidiflcae , five in' Villa%

quG3 dicitur Caput ageris, vel iu finibus , vel
9, poflefliombus ejus 9 vel etiam vineis , terris ^
99 pratis , pafcuis. , fylvis , atque pifGationibus
99 ipfius , aut in ceteris locis , auibus in Pafto
99 eorum Ifegitur, vePubi infira aitioneiti Impe-
99 rii noftri proprietates habere videntur , ali-
99 quam vcnaiionem 9 aut pabulatioriem exer-
99 ceat, unde homines ejus, qui eo ambitu cir-

(a)/» margine Codicis Ambrojiani bac £tdduntur :
Iti Ubro primo Pa6>orurti C. prima verba iii^
cer duos parentefes concenta defiderantur » fed
loco eorum interjacent hujufmodi verba :
„ adjun^imus ihter haec propter amorim Dei
„ Omnipotencift , quia nefariJs malum eft ali-
cujus mterficere feniorem , auc Ducatus fui
„ privari honore ; ne quilibet deinceps lioc
,, agere praBfumac ; quod qui fecerit exiiio re-
y, crudatur , & cseceri in hoc facinore depre-
henii centum libcM auri cooiponere cogan-

N I C O N.

^ ,9 cUm inhabitant , aliquam fubffineant mole-
ftationem , vei forciam ; fed fecuriter atque
,9 in pace ibi vivere queant. Immo per Loca
99 & flumina cun^lo noftro in Regno libere fua
99 peragant negotia^ ita tamen ut nuUum gra-
99 vamen fentiat Populus ejus, nifi quod aequum
,, eft ; tantummodo telonaria , & ripatica fbl-
99 vat. Nam ver6 praedidlus Dux , luique haB-
99 redes nuUo in loco perfblvant dequacumque
99 re , fed ex noftra largitate quieto more inn-
,, que fua pcrficiant. Statuimus etiam, ut nul-
,, lus in Tecritoriis , Locis pecuUaribus , aut
,9 Ecclefiis, Domibus , feu rebus , & reliquis
„ poffefnonibus praefignati Ducatus , ac fua
9, proprictate, quam in Venetia obtinere vide-
,, tur, vel quae infira poteftacem Imperii noftri
,, fitae efle nofcuntur , iniquam ingerere praefu-
,, mat inquietudinem , diminorationem , ieu
„ caiumniofam contradii^ionem , aut fubtra-
,, (SUonem nefandam , fed iiceat pas praefato
„ Duci , ac Patriarchas , Epifcopis, Abbatibus,
,, vel Populo fibi fubie(5to , feu SucceiToribus
„ eorum , ac heredibus , quiete abfque cujuf-
„ piam infultantis machinatione , aut finiftra
„ cujufpiam tergiverfatione jure gubernare, 8c
„ gubemando , prout Uquidihs in prajdefignato
„ Decreto continetur, legaUterpoffidere. Con-
„ ceflimus quoaue San<aa9 MetropoUtanae ejus
,, Ecclefiae , vel Epifcopatibus fibi fubjedlis ,
,, atcpie Monafteriis , Coenobus , juftitiam re-
„ quirendam de fuis rebus in annos Iegales>
,, (ecundiim quod Ravennas habet Ecclefia .
,, ( Sed hoc conftituimus , atque per hoc no-
,, ftrum Praeceptum manfurum confirmamus ,
„ u t .in quacumque Patiia Regni noftri quislibet
,, Venettcorum fiierit , ejus fit poteflatc di-
„ ftringendus , ejufque.per onmia debeat obe^
„ dire prasceptis , adeo ut nuUa major vel mi-
„ nor perfona contra eum quempiam Veneti-
,, cum defendere prariumat. ) (a) Et infra .
,, Porrb, uthoc veribs credatur, diUgentibfque
,9 obfervetur , prc^ria manu firmavimus % &
„ annulo noftro juflimus figiUari.

Signum

Caroli RJPJ S
Iwffratt3Tts

D$mni

Serenifs.\
Augufli.

Inquirinus Notarius ad vicem Archican-
„ cellarU recognovi. DatumTenio (b) Idus
,, Maji Anno Incarnationis^ Domini DCCC-
,, LXXXIII. Indidlione^I. Anno vero Imperii
„ Domni Caroli in Italia Tcitio in Francfa
„ Secundo . . . - '

,, A&xm MantuflB in Dei nomine feliciter ;
,9 Amen «

Pars V.

ADrianus IIL natiope Romanus^ fcdit annq
I. menfibus III. Ceflavit Epifcopatus
menfe I. Hic conftitutt^t iit. Impet^tores fe non
intromittant de eIe<5lione PapaB, quas conftitu^
tio iachoata fuit per Nicolaum Primum .

Pars

tu^ , ttitdietatem Palatio rtoftro , 6c medicVS.
„ tem prsfato Dticl, fuiique hau^dibUs \ qujii
,, propter ftatuimus , ut fi quis ex cunftis locis

noitri Imperii haQC noftram jufllonem poft-
„ ponere pra^rumferir, 8c omnia , quas fuperiiit
„ di6ta func , obfervare neglexerit , iimiliter

ceinum libras auri componat, falva exGN7iii&

Populo Vcneticoruip ^ebita ^bedienriai
„ ifingulorum homiaum jui^itia , acque querela..
„ Porr5 ut hoc &c; " '
b ) CoL Amb. VI.

DrgitizecHDy

191

A N D R E ^

Pars VL

BAfilium aliqui ponunt communiter • De eo
non fit mentio ; caufam non reperi .

Vars Vn.

HIc Joannes Dux cfim morbo gravi eflet
oppreffus, laudante Populo Petrum fuum
minorem fratrem fibi lUccefforem conftitult; &
poftea convaltfcens eum confortem habuit .
Ille verb poft modicum defundkus cft ; crat
quippc ascatis XXV. annorum.

Pars mi.

HIc etiam, defunfto Petro Fratre fuo, Ur-
fum fimiliier germanum fuum fibi pa-
rem fufcepit in honorem ; fundavitque in Ma-
themaucenfi litore in loco vocato Vinea Eccle-
fiam in honorcm SS. Cornelii & Cypriani ,

Jiuam Capelke fuas SanAi Marci immediate
ubjecit . Eam vero poftea Vitalis MichaelDux
I. conceffu pro Monafterio conftruendo Mona-
chis Sandki Benedidli de Pado Vetuio.

Pars IX.

INter hmc Bafilius Imperator , completis an-
nis XVII. Imperii Ibi, mortuus cft.

Pars X.

LEo filius ejus poft obitum Patris cum Ale-
xandro Fratre fuo Imperium tenuit Anno
Domini DCCCLXXXV.

PsrsXI.

PEr idem tempusDiluvium maximum aqua-
rum in finibus Venetiae fuit in tantum , ut
Ecclefias, & t>omos penetraret.

Pars Xll.

EOdem tempore gens Ungarorum a Scythia
egreffa in Pannoniam orimitus vSnit , &
ejedlis mde Avaribus ufque nodie ibi manent .
Hac gens inculta nimis crudis camibus vefce-
bacur » & fanguinein potabat humanum .

Pars XIII.

DUm autefti hicDux poft Patris obitum te-
nuiffet Ducatum annis V. menfibus VI.
morbo gravi denuo opprimitur, ut cum volun-
tate PopuU Urfus confors jam faftus digniia-
cem tenuit . Tunc Joannes Dux videns fe regi-
mini Veneto fuperefle non valere , permifit Po-
pulo, ut alium eligerct quem veHet.

CAPITULUM SEPTIMUM.

De Ducatu Petri Candiano bahens partes 11.

PEtrus Candiano Dux affumtus eft Anno Do-
mini DCCCLXXXVU.

?ars I.

•

HIc in domo fua a Populo Dux creatus die
XVII. Aprili^ , ad Palatium accedens , a
Joanne oiim Duce clementcr fufceptus eft,

D A N D U L I t9t

A & infignia dignitatis ab illo obtinuit, & intra-
nizatus cum eod^m Joanne Pnedecefibre fuo
fatis honorifice fe habuit» ^ pari modo cuifli
Urfonc germano fuo.

Pars II.

HIc confeftim contra Narentanos exerd-
tum navalem mifit , qui cbm fin^ effe-
6tu reverfus effet , tunc pcr femetipfunj
cum XII. bellicis navibus in mcdfe Augufti
cpreffus eft » & ad Montem Sclavorum perve»
niens» in locb qui vocattir Mucubes cxivit, Uc^c
cum paucis; fed Sclavos fibi rcfiftentes primhm
in fugam vertit , multofque ex illis occidens V.
B naves illorum fccuribus fregtt . Sed demum ir«
ruentibus Sclavis die XVIII. menfis Septembris
cum aliis Vn. occifiis eft . Cujus corpus An-
dreas Tribunus furripiens in atrio EccIefiosGra-
^ denfis poftea^Iepelivit . Fuit namque vlr belli-
i cofus j & audax /fapicns » & admodum largts 9
' Ecclefiarum ver6 in^tamum devotus , ut nulio
tempore Divino currente Officio defuerit . Ftut
etiam ftatura med&ocris» & annorum XLV. te«
nuit quoque Ducatum V. mcnfibus.

CAPITULUM OCT AVUM .

De Ducatu ^oamis Particiaco babem
partes III.

JOannes Particiacus Dux reaffumtus eft Am»
Domini DCCCLXXXVII. Hic \icht infir-
mus y & alias Ducatui renunciaffet , depre-
cante Populo ad Palatium rediit, & Dux fe in-
tronizari permifit , ut commodihs fopitis popu-
laribus clamoribus de idoneo Duce» abfque
Schifmate valerent providere .

Pars I.

STephanus V. natione Romanus , fedit aiuw
VI. diebus VIIL Ceffavit Epifcopatus dic*
bus V.

Pars II.

CAroIus Imperator animo & corpore defi^
cicns , ab Optimatibus Regni repudiatur ,
imperavitque annis VII. & poftea annis V. pri-
vatam duxit vitam , & ad tantam devtoit ino-
piam , ut parvos reditus ab Amulpho ncpote
ejus gratanter acciperet .

Pars III.

IStc Dux Joannes , completis menfibus VI%
diebusXIII. jam publicis fedatis rumocibut
Populo perfuafit, ut de Duce fibi providercntt
6c ad propriam rediit manfioncm .

CAPITULUM NONUM.

De Ducatu Petri Trihmi babens partew

xxxn.

PEtrus Tribunus Dux creatus eft Annio Do-
mini DCCCLXXXVIII. Hic natus ex Pa-
tre Dominico , & Matrc Agnella nepte oliai
Petri Ducis occifi ^ vir omni bonitate plenus ,
hoc temporc Dux concorditer fadlus eft.

Pari

Digitized by

i9i

C H R O

Part I.

cutc •

Unc quoquc Ducem Lep Imperator Coii
fianctnopolitaaus Protofpatarium confti-

Pars II.

AB hoc tempore ufque ad Otthonem confiisfe
regnatum eft, & diverfimode fcindet^tur
Im(>erium, quia morcuo Carolo ,.qui imperavit
annis XII. diver/as Provincis iibi Reges confti-
tuerunt.

Pars III.

ARnulphus filius naturalis Caroli vocatur a
Francis, & Alemannis, imperavitque An
no Domini DCCCXCL

Pars IV.

EOdem amio Icalicorum uficata divtfio una
pan fibi Rcgem elegit Berengarium Foro-
julienfem . Reliqua vero Guidonem, feu Liudo-
nem Ducem Spoletanum , qui vicifilm pro Im-
perio certantes bella maxima inieruot .

Pars V.

HUic Guidoni in Papia fi^Iium tenenti Pe-
crus bux Venecorum Legacos mific primo
anno Imperii fui Dominicum Presbycerum , &
Capellanum ejus Mauficium , & Vicalem no-
biles cives iuos , & ab eo obcinuic Privilegium
tn ea fdrma , qua PrxdecefTores fui ImDeratores
DucibusVenetiarum rctroa<5]bis temporibus con-
cefterant .

Pars VI.

FOrmofiis nattone Romanus , fedit annis V.
menfibus VI. CflTavit Epifcopatus diebus
XII. Hic fuic Portuenfis Epifcopus, & ctim ali-
quando in finiftram optnionem veniftet Joanni
Papse, ejus timore fugit; 8c quia revocaius re
dire noluic anachematizatur . Tamdem ad fa-
tisfaciendum Papas in Galliam iens , ufque ad
Laicalem habitum degradacus eft» jurans ie am

J)Iiiis non incracurum Romam . nec fuum Epi-
copacum repecicurum; & non foliim Romam
incravic, fed eciam Papacum fufcepic concra vo*
luncacem aliquorum Romanorum y qui Sergium
prftficere>' volebant Diaconum Romans Eccle-
fisB : qupd mulcis annis curbacionis maceria fuic,
aliis judicancibus confecraciones ab eo facSlas ir-
ricas efle, aiiis concra fenciencibus propter ordi-.
natorum fidem pnefercim, ciim a Papa fueric \
juramenco abfolucus .

Pars VII.

ARnulphus compoficis rebus in Germania ,
irtcravit Icaliam,BerengariumRegena ce-
pic, Ambrofium Comicera inturca fufpendit, &
Italia fe fibi fubdidit , & per montem ]ovis in
Galliam rediit .

ParsVlII.

DEinde datS Lotharingii Cendebuldo filio
Spurio, invitatus a Formofo Papa Ro-
mam venit, cui porcasRomani clauferunc. Cla-

N
A

1 C O N. 194

mance autem exercitu fortU&me poft fugientem
leporem verstis Urbem, Romani timences fe de
muro praecipicanc ; & tunc hoftes afcendunt.
Capd autem Romd , qui Papa injqriam fece*
ranc incerimuncur , Imperacor quoque a Papa
benediciiur .

Pars IX.

BOmfacit» VI. nacione Tufcus, fedit dicbi»
XV. . :

ParsX.

EorgiusPatriarcha natione Venetus exPa-
tre Gregorio Andreadi , fedit anno 1.
menfibus VI. diebus XXII. Hic fuit fraterute^.
rinus Viftoris fuprafcripci Pacriarch» , & Pak
lium fufcepic a Boni&cio Papa % ucendum die-
bus PraBdeceflbribus fuis conceflis ; fepulcufque
eft in Grado ance Ecclefiam Sanflae Euphemiss.

Pan XI.

STephanus VI. nacione Romanus, fedit anno
I. menfibus III. Ceflavit Epifcopatus die-»
bus III. Hic primbm a Fo. mofo Papa ordinatus
Epifcopus Anagna; . Alibi dicitur Mogjntinus »
ordinaciooem Formofi irricac , & in eum horri-
bilia exercuic . Legicur enim, qu6d ipfe, & non
Sergius, corpus Formofi in Concilio proftracum,
& Papali vefte exucum, Laicali induic habicu,
& ablciflis duobus digitis in Tyberim prascipi*
tari juffit.

ParsXlI.

DUx quoque Venetiarura fui Ducatus anno
IX. cupiens tutare Populum fuum ab im-
provifis hoftium irruptionibus , muros conftrui
tecit a capice Rivoli de Caftello ufque ad Ec-
clefiam Sandhs Marise Jubenico; maximaque ca-
cena ferri inibt compofica erac, quas uno fuo ca-
pice in fine praediAi muri , alio ver6 in Sandli
Gregorii Ecclefi^ margine , quse crans ripam
pofita eft. Coercebac ob hoc videlicec, ne ulla
navis penecrandi faculcatem nifi diflblutd cace-
ndhaberec.

Pars XIII.

EOdem anno Guido Rex Icalias , qui cura
Berengario de Regno concenderac , Arnul-
}hum Imperacorem fugtt , fe ufquequaque per-
equentem . Demum cum Imperacor illius uxo-
rem obfiderec , jamque illa rebus fuis difliderec»
^er unum familiarem Imperacoris mulca pecu-
nia corruptum ei mortiterum poculum dedit,
Qpo haufto per triduum excitari non potuit.
apercifque oculis nihil loqui , aut fentire vale-
jat : quem Guido Rex perfequens a Deo per-
cuflus obiit •

ParsXIV.

LAmbertus Guidonis Regts filius poft obitum
Patris Romam iens fe Imperatorem vocari
fecit .

Pars XV.

ROmanus natione Romanus , fedit annis IIL
diebus XIII. Vitalis Juntor Patriarcha na-
tione Venetus-.ex Patre Toanneteno Particiaco

didto

Di g i t i zed by

i9< A N D R E iE

A\Ao Paurefta , interim fedit annis III. ( a )
diebus IV. Hic PalUum recepit a Ronaano Pa-
pa utendum diebus PraBdeceflbribus fuis concef-
fis, fepukufque eft in Grado in Ecclefia Sandia?
Euphemiaj jiteta Corpora SS. Martyrum Her-
macorae & Fortunati «

Pars Xri.

PEr haBC rempora Normanni , & Dani , qui
per annos XL. & amplibs Regnum Fran-
corum ad nihilum redegerant , ad Fidem con-
vertuntur . RoUonem quoque Regem eorum
Roberius Comes Parifienfis de Sacro Fonte^ le-
vavit, nomen ei communicans, & hic fuit pri-
mus Dux NormaHnorum , cui Carolus Simplcx
dedit in uxorem Gallam filiam fuam » 6c totam
Keuftriam , fiye Normanniam .

?ars XriL

DOminicus Patriarcha natione Venetus cx
Patre Petro Tribuno , fedit annis VII.
menfibus XI. diebus III. Hic fuit Ducis filius,
vel ut quidam referunt foliim de fua cognatio-
ne. Qui Pallium cbtinuit a Theodoro Papa
utendum diebus Prasdeceflbribus fuis conceflis,
in quibus diebus Fredericus Patriarcha Aquile-
gienfcnqi regebat Ecclefiam •

Pars XFIIL

THeodorus naiione Romanus, fedit dlebus
XX Hic contra fentiens Stephano Papae,
rcconciliavit ordinatos a Formofo Papa.

Pars XIX.

JOannes Nonus natione Romanus , fedit imm?^
II diebus XV. Hic pugnam fecit cum Ro-
manis . Ipfe ad confirmandam Formofi or-
dinationem Synodum congregavit Ravennas
LXXIV. Epi(coporum , ubi Synodus Stephani
contra Formofum reprobata eit.

Pars XX.

PEr idem tempus ifte Dux Privilegium ( b )
indulfit Clu^ienfibus degentibus tam in
majori Clugia , quam in minori , per quod fines
corum terminavit, videlicet a fuo Portu ufque
in Athicem per litus , & de Athice ufque ad
Babiam , & de Babia ufque ad Concas , & de
Conchis ufque ad eorum Portum ; & defigna-
vit eis fervitia f qua3 fibi ^ & Ducatui perpetu6
fadluri erant.

Pars XXI.

BEnedidlus Tertius natione Romanus , fedit
annis III. menfibus II. Ceflavit Epifcopa-
tus diebus VL

Pars XXII.

ARnulphus autem longa aegritudine diflblu-
tusy &: multitudine pediculorum afflidlus,
ita ut a nullo Medicorum adjuvari potuerit»
obiit completis annis XII. in Imperio iuo .

D A N D U L I

196

( a ) Cod. Ainbr, addtt mcnfibus III.

(b) AddituY in margine Cod. Ambrofiani bac nota ;
Extac Privilegium hoc ufciue in hunc diem ,
quibufdam ( literis ) dimidiatis Sc manchis ,
(.ujus exemplar eft apud me , in quo eft le-

Pars XXIII.

LUdovicus poftea imperavit Anno Domioi
DCCCCIII, Hic fuit filius Amulphi , vel
ut (^uidam dicunt, Bofonis, qui Emii Rex crea*
tus a Principibus Lotharingi» , quos Cendebol-
dus ofTenderat , ad Regnum totius Belgicas in-
vitatur^ ipfeque Cendeboldus multa jnala com-
mittens, a Comitibus Gerardo , Stephano, &
Manfredo peremptus efl; & fic Ludovicus libe-
re Regno potitur, Imperiali tamen caruit be<»
nedidlione .

Pars XXIV.

BErengariusRexiimiliter in Itafia reaiTumpfic
Regnum, vel ut certi dicunt , hic eft altcr
Berengarius aui per haec tempora in Italia Rex
conftitutus eft.

Pars XXV.

LEo Quintus natione Romanus fedit diebu&
XL poft quos Chriflxjphorus Presbyter ejus
ipium capiens , & in carcerem trudens rapuic
Papatum .

Pars XXVI.

GHriftophorus fedit menfibus VII. poft quos
a Sergio deponitur^ & in carcerem trudi-

tur.

Pars XXVIL

INterea Leo Imperator apud Conftantinopo*
lim obiit compleco XVIII. Imperii fui anno.

Pars XXVIIL

COnftanrinus itaque , defunfto Patrc , cuna
Alexandro Patruo fuo imperavit Anno Do-
mmi DCCCCIV. vixitque A exander cum Ne-
pote anno 1. Hic Imperator faftus mifit pro
Romano , qui Delongarii fungebatur officio»
quem Pater primum condudlDrem exercitus con-
tra Saracenos mirti conftituerat, ut Conftanti-
nopolim rediret , a quo refponfum habuit fe
non rediturum , nifi eum in Palatio majorem
Confiliarium, & quafi Patrem coleret. Venic
ergo iile cum exercitu ad Civitatem, qua Tui-
tis ( c ) dicitur , & in tantum Urbem Conftan-
tinopolitanam inedia conftrinxit , ut Cives coa-
dli eura, ut expofcerat, in Palatio fufceperint.
Qtiimoxfiliam fuam Helenam Conftantino Im-*
peratori in Conjugem tradidit, fibique & Chri-
ftophoro , Stephano , & Conftantmo filiis fuis
Imperialem Coronam .impofuit , ficque eodem
tempore V Imperatores erant; fed unus eorum^
videlicet Chriftophorus , illico mortuus eft.

Pars XXIX.

CErgius III. natione Romanus fedit annls VII.
^ m^nfibus IIL diebus XVI. Cofflavit Epifco-
patus diebus VII. Hic per Formofum a Papatu
reprobatus, tamdem Papa faitus ad Francos fe
contulit , quorum auxiho depofuit Chriftopho-
rum.

gere nefcio quid de Fecri Caloprini filio 9 ut
lufpicor , dimdium inter Clugienfes , &: Duces
Venetos orcum ob fufceptos Calopciiiot a Clu*
gienfibus , vel <)uid iimiie .
( c ) Cod. Ambr. Avitis .

Digitized by

( a ) Cod. Amhr. XX.

(b) Cod. Ambr, nonbabet « Finem.
<c) Cod. Amb. II.

(d) Cod. Amb. 11. . ^

Hic Dux qtiemdaoi habuit filium , Domini-
Tom, XIL

19 7 C H O N

tum . Aliqui ponunt , quod iftc Formofum ca- ( A
pite truncavit , & in Tibehm projici fecit » cu-
]us corpus a pifcatonbus inventum, ctim in Ec-
cleHam San<5^i Petri deportatum eflet , quasdam
Imagioes palam viiie funt venerabiliter eum fa-
lutauc.

Pars XXX.

LUdovicus igitur in Italiam ventcns Bcrenga-
rium expulit, & chm tota Italia libere po-
ciretur, dimiflb milite cum paucis Veronam fe
contulit , ubi a Civibus capitur , & revocato
Berengario excoecatur. Berengarius autem ex
tunc Romani obtinuit Coronam Imperii milita-
ri dotatus prudentia .

Pars XXXL

HOc tcmporc, videlicet Anno DCCCCVI.
Hungarorum Pagana & crudeliffima gens
in Italiam veniens , incendiis & rapints cun<Sla
devaflans , maximam multitudinem hominum
interficiens, nonnuUos etiam captivos rcfcrva-
vtt . Contra quos Berengarius Rex direxit exer-
citum XV. ( a ) mtUium hominum , & pauci
ex eis reverfi funt. Hungari vero pertranfeun-
tes Tarvifium , Patavium , Brixiam , ceterofque
fines , Papiam , & Mediolanum venerunt , &
nfque ad Montem Job, vel Jovis , depopulantes
6un£la •

Vars XXXn.

HUngari interca Venctias introgrefli cum
equis , atque pelliceis navibus , Drimhm
Civitatem Novam , fugiente Populo, igne
eoncremaveruttt, deinde Ecjuilum, Finem ( b ) ,
Clugiam , Caput Ageris mcenderunt , litora-
que maits depopulaverunt ; verhm etiam ten-
tantes Rivoalcum , & Mathemaucum ingredi
per loca, quae Albiola vocantur, in die pauionis
Sanftorum Apoftolorum Petri & Pauli , Petrus
Dux cum navali exercicu Dei prote<£h]S auxilio
praedidtos Hungaros in fugam vertit . Fuit nam-
que luec perfecutio in Italia uno anno conti-
nuo.

. Pars XXXIII.

REx igitur Berengarius datis obfidibus, ac
donis , praediaos Hungaros retrocederc
fccit cum omni praeda , quam iecerant .

?ars XXXIV.

LAurentius Patriarcha natione Venetus cx
Patre Petro Maftalico fcdit annisXII.inen-
«bus IX (c) diebus XXIV. Hic ab Anaftafib
Papa fufceptt pallium , iitendum diebus Praede-
ceferibtis-luis conceflts , tumulatufque eft in
Grado in Atrio Sandfac Euphemiac.

ParsXXXF.

DOminlcus Epifcopus Olivolenfi^ nationc Ma^
themaucenfis ex FatreBarbaroMauro Vi-
Knico ledit annis V. (d) menfibus VI. Hic ut

I C O N. ^ 19«

ouidam referunt, contra voluntatem Ducis Epir
(copus fadlus eft , & coai^ a Patriarcha , &
ceteris Epifcopis confecratus eft. (e)

Pars XXXFL

SCripjferunt fimiliter plurimi , quod bic Dux
pefllmus 8c iniquus (iiit , atque quod fuis
demeritis a Populo occifus eft , crrantes , ficut
authenticis (cnpturis manifeft^ comperimus •
^uit namque fapiens , & pacificus^ & b .nigni
Ducatum rexit, mortuufque eft naturali morte,
completis in fuo Ducatu annis XXIII. diebus
XXIII. & in Monafterio San6li Zachariae fepul-
tuno traditus . De cujus morte Veneti plurimuin
cond|Lluerunt.

CAPITULUM DECIMUM.

Di Ducatu Urfonis Particiaco IL babens
partes XX.

Rfus Particiacus Sccundus laudatur Dux
Anno Domini DCCCCXII.

Pars L

tJIc prx)nomine diihis Paufeta, mox ut Dux
effeaus eft, fihum fuum Petrum Conftan-
tinopoiim deftinavit , qui cum honorc fufcep-'
tus ex Imperiali munificentia Protofpatanus Ki-
<Shis • aliifque receptis donts , repatriare difp<>-
fuit ; at in itinere fraude Sclavorum Ducis MU
chadis circa fines Croatorum captus , & bonis
omnibus fpoliatuscft, atque miflus in cuftodiani
Simeonis Rcgis Bulgarorura, pro cujus redemp-
tione Dux cenitor mifii Dominicum Archidia-
conum Matnemaucenfem , qui maximis exhibi-
tis donisDucis filium recuperavir, & propterea
fuafione Ducis fuas Ecclefias Epifcopus poftca
fa<Sluscft.

Pars IL

COnradus Alemannus eodem anno impera- ^
vit ; mortuo enim Ludovico Ottho DuK
Saxonum ab omnibus petiiur . Eo autem per
fenium recufante , Conradus accepit Impcritioi j
Imperiali tamen benediftione caruit , quia in
Italia non rcgnavit .

ParsIIL

AN^ftafius III. natione Romanus fcdit aanb
III. Ceflavit Epifcopakus diebus VIL

Pars IP^. ■ ■ ■ ,

DOminicu^J Epifcopus tiattone Venetus cx
Patre Petro Ortiano fedit annis Xyill.
menfilnis VII. Hic habebat uxorem, & fiUos;
(f ) vir in Scripiuris Sandtis eruditus , qoi •
Clero, & Populo pariter expetitus Epifcopus»
abfcifsd barb4 fibi, invitus Epifcopatum acce^
pit, cum quo uxor, & filii in Epifcopatu per-.
manebant , caftitaiem fervantes, & pracepta
Divina cuftodientes. Sed denique Epifcopatum
renuit, & in Hieru&Iem peregrinando ivit.

Pars

„ cum nominc , qui fuit Patriarcha Grad€f5n
hic a Carolo Impcratorc III. multis fuitlio-
„ norificcntiis profequutus , quibus Duci^ P»-
„ mum plurimum infignivit .
(f ) Codi Amb. addit; IV.

Di g i t i zec l by

A N D R

Uarto Cooradi anno Saraceni Italiam gra
viter premunt ; Cooradus autem concra
Hungaros multtim dimicavit .

LAodo fltdooe Romanus fedit metKlibus VI.
Ceflavit £{>ircopauis diebus XX.

JOaooes X. natiooe Romanus fedjt annis XIII.
Hic fuit filius Sergii Papa^ « & Epifcopus
Ravennas per intruiionem » ab omni Populo
Ravennate depofitus . Hu^Us copfilio & auxilio
Saraceni , qui tunc dominabantur in Italia» pri-
mo prope IJrbem vi&i funt; ddode ipfe Papa
cum Marchione Alberico intrans Apuliam» con-
tra Saracenos apud Garilianum , cum Saracenis
durum beHucn oabentes vidores eflfedki 9 poH:-
quam redierunt Romam 9 cum magoo ^attdia
recepri funt . Sed tamdem Joannes Papa a Gui-
donis militibus captus, cetvicali fuper os ejus
poiito y ftrangulatus e(l ; cui alter Toannes fub-
iDgatur frater Alberti Romani; fed qukt ititli
itttravit» flatim eje^h» eft» 6c ideo ieioo pooi-
tut in oumero aliorum .

Psrs yni.

PEr idem tempus Stepfaaoiis , 8e G>irfbfltinus
Imperatores^ filiiRonmni, cognatumfuum
Conftantinum Imperatorem / prohiDeote Patre»
occidere moliuntur ; ^ui aegre ferentes fe juxta
Patris feveritatem a ^uvenili ctate coerceri ,
difpofitis in Palatio iniidiis » Romaoun!! Patrem
de fdlio deeofuere » 8c toofo ei , ut moris eft ,
capite 9 ad vicinam Infulam Pannonatiam » in
quo Coenobitse philofophabantur , tranfmiferunt.
Ncc multo pou ciim ad coilvivium ex condidlo
fedillent » & de prioratu fedendi inter fe con-
tendereot , dato figno a viris CodlaiKini 'iilii
Lconis , ambo Fratres iblio deturbati fuot ^ 8c
tDofis capitibus ad idem Monafterium , quo Pa*
srca tranfmiferaot , etiam ipfi ad philorophan-
dum tranfmifli &nc . Qpos ut Pater vidit , re*
darguere ccepit , 8c Genero. CQ0.(laotioo mific :
Noliquafomecum filios in uno exiliq ejfe^ quia
quos unum Palatiu)n ttn&e nequivit , neque
unum exilium capiet . Tunc Conftantinus Ste-
piumum ad Infulam' Proconeirutn , & Coiflftaiici-
num ad^SQaiiairam iofulam exulari ju(fit t .cui
poft modicum a quodam Imperatoris milite ca-
put abfcifTum eft; 8t fic Coiulantinus folus Im-
perium tenuit .

V-) " Pars IX. ■"■ {'

DUx iquoque Venetiarum intcrea Cluglieofes
ultra folitum morem inquietabac ; ffd
Priviiegto k Praedeceflbre fuo ei$ conceiro con-
feius fadVus non foliim ab his* quas requirebat )
defiitit» immo confen£u PopuU coQceuum Pri*
f ilcgium reoovavit •

Pars X.

XTUngari hoc tempore Pannoniam egreflSMo-
- * rtviam & Bohemiam invadentes fpoliave-
n 9 interfe^o eorum Duce . Poftea Croatiam
invadunt . Ultra Caftrum Leopoli Moravix Dux
Gottifredus , Duxque Hardus cum Aquilegienfe

DANDULI ^

A I Patriarcha iUis occurrunt . to «o prceJio uterque
Dux occiditur , Patiiarcha vero fuga falvatus
eft . Exinde fpoliata Croatid , & SiyriS, cum
maxima prseda in Paoooniam redeuoc ^ & po-
(lea BiiJgarigjn ipoliant .

Pars XI.

ROduIfus Regnum Italias obtinuit Anno Do-
mini DCCCCXXI. Hic fuit fiUus Ricar^
di Ducis Burgundias, qui invitatus ab balicis ia
Lombardiam v^oit , & Berengarium Regena
bellando vicit ^ &c Gc Regflum obtinoit » cui
Lancea mirandi operis cum clavisChrifttquoa«»
dam CQnftanttni donatur a Sanione Comite ^
quae Henricus Rex obinuit» & lad tutamenlm*
perii pofteris reliquit .

Pars XII.

HIc Rodulfus Regai fui anno IV. Papi» fo^
lium tenens Dominico Epifcopo Mathe-
mauceoii , & Stephaoo Caioprino Nuntiii
Ducis Veoecorum libertaces , & immunitates
Veoetorum in Regnp Italico ab anttquis Impe*
ratoribus 6c Regibus conceflas per Privilegium
reoovavit , & in eodem declaravit Ducem Vgt
oetiarum poteftatem habere iabricaodi mooe^
tam 9 <]uia ei conftitit» antiquos Duces hoc coor
tinuatis cemporibus perfeoiue .

Pars XIIL

COnradus interim Rex ^ chm rebellaflet ei
Dux Bavariis » t8e cum uxoce , &c /iliis ad
Hungaros fugiffet , fiUos fuos fuccedere (iJbi no«
luit; fcd propter defenfiooem Imperii moriens»
coram Pnqcipibu^ Regni ^dverfa^umfuumRe*
g^m de(ignavit Henricum itilium OchpnisDucis
Saxonum . Teduit quoque Conradus Imperium
aoois VU.

Pars Xiy.

HEnricus poftca imperavit Anno Domiot
DCCCCXXI. Hic dtadema iiiioquam
capitiimpofuit» &Regnum viriliter auxit; Lo«
tharingiam quoque a Rege Francorum fuftulit;
tertioque anno ejp^ Hungaris Franciam , Alfa-
tiam , Alemanniam depopulantibus , &: Savo-
ntam 9 j^Hta urbem Mettsbruth congrefrunis.vo-
vit pro adjpifc^nda viifloriat Hawrefim Sima^
niacam ^ R^g^Q eradtcaturum , & ipqxttmabiu
csede eos ufque ad interemptionem p^nedelevit.

Pars Xr.

MAcinus Paoriarcha oaDioQC Vn^tus «k P^
tre Theodofio Contareno , fedit annif
XXXI V. me)2fibusUL diebusV4I. Hic PaUiuai
fufccpit k JpaoDe X. P.apa utendum diebus.Prs*
decelloribus fuis coflceffis .

Par$ Xn.

HUgo iicaque iofiirgeos Regoum Italioe aflf-
mtt AoQO Domini DCCCCXXVII. qiii
filium hab^ns Lotharium Sexto fyi Regni anoo
Gbi confortem in Regno recepit .

Par^ XFII.

DUx quoque Venetiarum eodem anno Hu-
goni Regi Papiae refidcoti . Lcgatos fuos

mifit

Digitized by

foti i ffi H R O '

jnifit Joannem iFlabianicum , & Stcphanum Ca-
loprinum , & ab eo obtinuit Privilegium liber-
catum , & immunitatum k PwBdecefforibus fuis
in Regno ItaU^» Daabus .Venetfarum recroadbs
temporibus concellarum . .

Pan XFIIJ.

LEo VI natione Romaous , fedit menfibiis
Vli Ccffavit Epifcopatus dtebus^

N 1 C O

\ Pars XIX.

STephanusVII. natione Romanus , fedit annis
II. menfe I. diebus XIL Ceflavit Epifcopa-
cus diebus II.

1 Pars XX.

ANno XX. Ducis completo ipfe jam fenex
cffedhis terrena penitus parvipendensMo-
Bafterium intravit, & habitum fufcepit, vovit-
4ue ia Monafterio Sanfti Felicis de Amianis ,
ouod quidem Monafterium dum urbe Celtinati
iub SandHStephani vocabulo primitus exifteret,
pcftea Urbe in folitudinem redadla , in hunc
locum translatum fuit. Hic Dux fuerat ingenio
praeclarus, Sandlitate praeditus, Juftitiae amator,
Eleemofynarum dapfilis, omnibufque bonis fuU
tus . Qjiii denique moriens in eodem Monafte-
lio CatholicaB fepultune traditus eft .

CAPITULUM UNDECIMUM.

De Dueatu Petri Candiano Secundi habens
partes XIII.

PEtrus^ Candiano Secundus Dux clevatus eft
Anno Domini DCCCCXXXII. Hic fuit
filius Petrt Candiani Ducis , qui in Dalmatia k
Sclavis occifus eft . Vir fapiens, & modeftus &
Venetorum regimini fatis utilis. Nam auAd
Venetorum poientid , hic Dux finibus fuis non
contentus vicinos Populos , aliquos Confules ,
tlios Subditos, feu Foedcratos ftii regiminis be-
nignitate , feu etiam terore , perfecit .

Part I.

ISte Dux illico filium fuum fibi «quivocum
Conftanttnopolim delegavit, & ex Imperia-
li libcralitate Sedem^ Protofpatarii cum donis
pluribus obtinuit.

Pars II.

JOann^s Undedmus natione Romanus fedit
annis IV. menfibus X. diebus XV. Ceflavit
Epiicopatus diebus VII.

Pars III.

EOdem anno in Civitate Genua? fi^ns fangui-
nis largifiim^ fluxit in loco , qui ufque in
hodiernum diem Fontanella dicitur , futurae
cladisprseragium. Veniunt namque Saraceni de
Afirica , & Urbem capiunt , 8c omnes homincs
occidunt adults aetatis , mulieres vero , & in-
fantes captivos fecum d fenint. Ex quibus po-
ftea redeuntibus,infantcs nari & fucceflores eo-
rum Saracenorum , apud quos manferant , ali-
qualem morem retinuerunt , inhiantes Chriftia-
norum fanguinis eflufioni, & opes eripere alie-
Jias.

Tom. XII.

Part ir.

EOdem anaoDux VcKliarum contmaami-
dcnfes, qui Venctosiecperant, cbccrdtum
mittit , & Urbcm cepic , atque igoe confumji^
fit , Oppidanos piurimos occidit , & reliquos
capdvos ducit, & i>oiba r^laxavit, juramento
fuo promittentes fwe fubefle dicioni » fuifquc
perpecub dxemperare julfionibas. * ' >

ParsF.

PEr idem tcmpus Audcbertus liiocopoiltus y
& Joannes fcaWnus Faragarius, Advoca-
tus totius Popult Civitatis Jiitinopolis , hiiic
Duci Urbem fuam fbederatara , & cenfualem
exhibuerunt, promittcntes unoquoque anao dare
ccntum apiphotas vini , & Venetos in toto di*
ftridhi fuo defendere , & Confervare . :

ParsPl.

HIs diebus chm Wintherhis Marchio Iftrijl
infolitas exadliones ab hominibus Vcnc-^
tiarum cxtorquerct, & Incolis in corum
Poflefliouibus degencibus colIe<Slas , & angarias
imponeret , & Venetis jura pecencibus dencga-
ret juftitiam: idCo contra eum , & Subditoi
fuos , Dux falubcrrimum fancivit cdiihim , in-
hib^ns Venctis , ne in Iftriam pergerent , 8c
Iftrienfibus , ne Venetias accedcrc audercnt :
quod tamdem Dux removit precibus dclinitus
Marini Patriarchas Gradenfis , qui fupplicarione
Marchionis, & Populi Iftrise fe mcdtatofcm op-
pofiiit, promittcntibus illis Duci, Venctos, &
eorum bona m fuo diftriiSku confervare , & in«
folitas exadliones removerc , & fi juflio Rcgalis
advenerit, ut contra Venctos aliquid mali aga-
tur, eos pnevifos redderc, nc quid danmi in
pcrfonis, vcl rcbui fuis pad valeant.

ParsPlI.

PEtrus Epifcopus natione Venetus ex Patre^
Pctro Tribuno Duce interim fcdit annis
VIII.

Pars yill.

HIc Corpora SS. Saturnini , & Nicodemi
Presby teri , cum capite S. Romani Mo-
nachi , Venetias nunc translata , in £c-
clefia Sandh; Mariae FormofaB, quam fui Proge-
nitores fabricaveranc , devotimme collocavit.

ParsIX.

SPiiHngerius Dux Bohcmorum ad Fidem con-
venitur, & juft^ & religios^ fuos guberna-
vit , cui fucceflit filius Welaris asque clarus , ut
infira dicetur .

Re^num quoque Aragonum hoc temporc in-
choavit , quia Raynimirus filius Sancii Regis
Aufturiae, qui h Regina Noverca fua, cui Ara-
gonia propter nuptias donata crat , eamdem
Provinciam obrinuit , & hoc Patcr contirma-
vit: qua obtenta poft Patris obitum fe Regem
Aragonum vocari fccit .

Pars X.

LEo VII. nationc Romanus fedic annis III.
mcnfibus iV.diebus XIL Ceflavic Epifco-
j patus mcnfe I.

O 1 Pars

A N D R E ^ D A N D U L I

X TEflrictis ftoc dbacinia dAavo anno com-
frX: j>kco moricur careds laiperiali bene^fi-

f ars XII

OTto Priraus poll obitum Pitris imperavit
Anno Domini DCCCCXXXVIII. Hic in
Paiatio Aquifgrani a Magontino Archiepifcopo
coronatus eft. Ipfe Sclavos, & Bohemos nbi
refiftentes oppreffit . Bel^icos ei tranfitumRhe-
ni prohibentes fugavit, &,rotam Belgicam in
deditionem accepit , & Succeflforibos relicniit •
Hic Hungaros juxta Aueuftam, vocatus a San-
€to EpifcopoUdalrico luperavit: Hic etiam in
GosIariaSaxonica argentinas fi)dinas primus in-
v6nit.

Pars XIIL

SEptimoquoqueDucisVenetorum anno com-
pleto 9 idem Dux fuas vite feliciter diem
cUuw extremum .

GAPITULUM DUODECIMUM.

De Du6atu Petri Baduario batens partes IIL

PEtrus Baduario Dux decernitur Anno Do-
mini DCCCCXXXIX. Hic fuit iilius Ur^
fonis Particiaco Ducis, qui k Sclavis captua pa-
terno poftva favore Uberatus (uerat , ex quo
fatis clare monftratur» qu6d Particiaci,.& Ba-
duariiy licet nomine Uterentur diverfo » tamen
ab. wko priacipio exordium habuere .

Pars L

EOdem anno Santftus Venceslaus Dux Bohe-
morum a fratre occifus , qui poft XXX.
annos apparuit Henrico Regi Dacorum, dicens

S[u6d fua genere mortis moreretur , & quod
uo nomtni Mooafterium sdificaret ; fed ante-
quam id compleret^ k fratre occifus eft.

Pars IL

STephanus VIII. natione Romanus fedit an-
nis III. menfibus IV. diebus XV. Ceflavit
Epifcopatus diebus UL

Pars IIL

ISte Dux poft tres annos fui Ducatus in pace
dies fuos terminavit«

CAPITULUM DECIMUMTERTIUM.

De Ducatu Petri Candiano IIL babens partes

xr.

PEtrus Candiano Tertius Dux ftatuitur Anno
Domini DCCCCXLII. Hic fuit filius Pe-
cri Candiani Secundi Ducis & nepos primi, qui
ex meritis fuorum Progenitorum, fuaque virtu-
te promerente , prsefentialiter Ducatum obti-
nuit.

Pars I.

MArtinus III. natione Romanus fedit annis
ill. menfibus VI. diebus XIV. Celfavit
Epiicopatus diebus III.

Pars IL

De pace inter Venetos^ & Patriarcbam
Aqutlejenftm •

HOc tempore difcordia , quas erat inter
Venetos, & Lupum Patriarcham Acjui-
lejenfem , interoofitione Marini Patnaf-
chas Gradenfis fedata eu; promifit namque PJ-
triarcha fines Ducatus , & Gradenfis Ecclefias
nullatenus inquietare , & Venetos tradlare , &
eis jura exhibere fecundiun feriem PadtT.

P ars UL

EOdem tempore Conftantinus Imperator Coa«
ftantinopolitanus Romianum nlium fuuan
confortem filn coronari fecit .

Pars Xr.

AGapitus nationeRomanus, feditannisVUL
menfibus VL dtebusX. Ceflavic Ppifco^
patus diebus XU.

Pars

URfus Epifcopus natione Venetus ex Patre
Petro Magadifio , fedit annis Vll. Hic
fuit VicariusE.clefia? Sandh Cafliani , vir onMii
bonitate , & f ipientia plenus , cujus progenito-
res etiamOarbones funt cognominati.

SExto fui anno hicDux XXXIV. naves, quas
Veneti Gombarias nominant , contra N^r
rentanos Sclavos mifit, quibus praBfuerunt Udiiii
Baduario, & Petrus Rulolus, qui abfque nou«
bili profe6hiredierunt. Iterum namque totideol
contrj eofdem mittere ftuduit, qusBcamSclavk
reuovato fisdere reverfie funt .

p^ riL

LOtharius interea Rex Italias poft Ugoaeni
Patrem folus in Italia imperavit annis IL
cujus tempore Sol fadlus eft ficut fanguis » &
poft paucos dies magna hominum casdes fecuok
eft . Hic in morte Adheleitam uxorem fuam re-
linquens ^ nil de Regno difpofuit •

Pars yilL

BErengarius poftea Rex laudatus Verons ,
abfque ReginaB nutu Impcrium fumpQt
Anno Domini DCCCCXLVIII. & tenuit cunti
filio fuo Alberto annisXI. &Reginam cum una
famula» & Martino Presbytero in Arce Gardai
pofuit .

Pars IX.

ISte Rex refidens in Olona curte Regia fut
Regni anno primorenovavitfoxlusinter Ve-^
netos , & fubjetfcos fuos , & eorum Civitatum
fines ab Urbibus Italici Regni diftinxit , & k
Venetis quadragefimum ioium folvi debere de-
claravit .

Pars X.

DOminicus Epifcopus natione Venetus cx
Patre Joanne Talonico , fedit annis X»

Hic

Digitized by

.Hic iuit Capellftmit 9$o£ti Marei , & Oucis
CanceU^rius , qui de Provincia vci^ca Br^^^
Reliquias SatiGii Joanois Bapciflae deduxitr.oc m
Ecdciia « quam iiii Progenicores fub SaxnSki vo-
cabulo fabricaveraot^caQm devotione depofuic,
vocacaque eft hac de cau£i San^ Joannis Bra-

N I C O N-

• . . Psrs. XI.

JQannes XII.* luuicne Romanus » (edit aiinis
VII. meniibus X. diebus V. Ceflavit Epir
fcopatus diebus XII. Hujus tempore Alberi-
cus cbm eflet potens » voeaas Romai nobilibus,
eos juramenco adilhnxic » uc filium ejus O^-
viapiun Papam &ceient ; &.ica contrgit . H|c
yepafor «rac ^ & lubncus , &:^ubltc^ fceminas
tenebac . Q.gidam aucem X^ardinales occulte
fcripfereOctoni » utEccIeiw fiiocxirreret : quod
ciBn . ille cognoviflet , Joannr Di«cono Cardinali
niJ^m » &*^teri Joanni Subdiacbno ; qui literis
lcripferat^ manum amputari juifir. Hic fuitfre-
Ijueiatpr per Octonem ^ & Clenim admonicus,
nec corredlus; deindektbcalciliii e&He^Con-
cilio^ dum venire renuic, damnacus ceffic.

Par$ XIL

ROmanur Imperacor Conftantinopoliranus
p^ft obicum Conliamiiii PacM iolus im-

|)et8ric -aodit IV.

Pan XIII.

ANcedi<aus quidem Petrus DuxVenetiarum
habuit tres filios ; unus Dominicus nomi-
Der jam: erac Epifcopus Torcellamis ; alium cuo-
<pe nomioe Petrum, Populo iuggerence , con-
Ktftigm.fihi elegit, ^ui pacerna monita vilipen-
dens adversiis, eum infurgere cencavit > adeo ut
quodam die utrarum^ue partium fequaces ad
pugnam peragcndam in Rivoaltino Foro con-
yenirent . Sed dum infirmo & veculo Pacri ma-
jor parsPQpaltrobtsemperaret, filiumoue perdere
velltQt : tamd^m Pacer mifericordia motu*,
ae illum occidefftnc, rogare ccepic ; cameh vo
leos Populo facisfecere i extra -Patriam illum
<xire juffic . Deinde omnes Epifeopi , Clerus,
& Populus unaninaitcr juraveruoc , qu&d num-
quam nec in vica» nec poft obitum Patris eum
Ducem haberenc •

P^rr XlfT.

IS aucem Petrus , qui Patria pulfus fuerat ,
comicante ilio Georgio Diacono, & Grego-
rio Presbycero, cum XII. propriis fervis ad
Widonem Marchionem Regis Berengarii filium
pervSnic , qoi eum devote fufcipiens Regi prse-
fencavic^ & ad Spolecanam Marchiam debel-
laodam fecum duxic. Qpi poftea ^ Regeobcen-
td licencid de Venecis vindicandi, Ravennam
venit , ibique VI. armatis navibus VII. Vene-
torum naves merdbus oneracas, quas Fanum
navigare propofueranc , juxta Ponum Primarii
hofitlicer cepit.

Pan XV.

PEcrus autem Dux , qui jam fenex , & infir-
mus a filio fibi , & Venecis illacis affii-
dtionibus, plurimum eciam exinanicus, comple-

(*) Cod, Amk. Miricus •

to XVII. fuiDucafus anno diem ruuni clauflr
excremum. Polt filii quidtm creacionem noo
plus qukm .duobus menfibus^ & XiV. diebtft
vixiileifercurt ;

CAPITULUM DEQMUMaUARTUM^^^

Dneatm Fnri CanMmio IV. bsbm$ Mrrai

xxxiv.

P Etrus CandianoIV. Dtnr eKgiiar Aoao DGii>
mini DCCCCLIX.

FarsL

N Am omnis muIcirudoVenecomm tiff^^ cuA
Epifcojpis, & Abbatibus, confcftimdQh
fund;o Duce hujus genicore , convcnere', & fa^
cramenca oblivioni cradentes , chm GCC. p^^
navibus prseparatis Ravennam, uc hunc in -Di»-
cacus honorem conftituerenc, properanc . QjAefH
fuft^ipiences cum lali apj^racu ad Palacium du-
xeiu^r, facrattentorumque fidb Ducem* icerum
rek^reanint .

Fm IL

j • ' .....

F Etrus Epifcopus natione Venetus ex Patre
' Theodofio Marturio , fedit annis VIIL
! Hic cum parientibus fuis fundavit Ecclcfiam
<3 San^ Auguftm?Epifcopi, quam in fubje<Sfcione
! tborum^ ^iftdfto fucceflorum eire p(5rpetu6
I per teihiiBentuta difpofuit.

P4rr in.

BOnus Patriarcha Venecijs ex PacreGeorgio
Blanchanico 4 iedic aniiis IX. Hic fuic pri-
m6 Epifcopus Equilinus, qui nunc Pacriarcha
fa^us Palinim fufcepic ^ Joanne Papa ut^n^uj^
diebus Pradeceflbribus fuis conceflis. - ^

Pars IV.

DEfunffco quoque eodem anno Dominico
Torcellano Epifcopo Mineus (*) nacione
Veneciis ex Patre Tribuno Encinapo » vir * an^-
bitiofus nimis fimontace intrufus eft » cuirfua-
fiohe Ducis \ Venecis oculi enici funt » canoni-
ccque poft furrogacus Joannes nacione Venetus
ex Pacre Pecro Aurio Tribuno de Vico Buri-
niaoi.

P^rr V.

ANno XrV. Romani Imperacoris Indi^ione
III. ifte Dux cum Bono Pacriarcha , Pc-
cro Epifcopo Olivenfe , Joanne Epifcopo Tor-
cellano , & ceceris Epifcopis , Clero , ac Popu-
lo Vencco decrecum ab UrfoneDuce condicum
E I renovantes fanxere, inhibcntcs commercium de
mancipiis Chriftianis ^ & delationem Epiftola-
rum, qua? ab Italicis, fcu Alemannis mittercn-
tur Gnccis, vcl eorum Imperatori , infligontes
contrafaciencibus pcenam fpiricualem » & ccm^^
poralem .

Vars VL

INcerea Regina , c]uaB cum famula, & Mar-
cino Presbyccro in Arcc Gardse fcrvabatur,
fugerc contigit , & cum navicula quamdam ad

In-

Digitized by

oay A N D E i£

infvAAm dedud . Siccrdos vero dc die eleemo-
fyjiam jpio: omnibui quaBrebac . Sufpicans aucem
Regina dixit SaQerdoti Adhelardum Epifcopum
Reginum fuum fidelem fuifle amictun . Ipfe re-
quifitus eos fecuro tutaret Ibco . Requirit ergo
SacerdQs.Epif<?opum; & Jlle gaudens ait IL tu-
to carere loco , & Sacerdotem ad Avunculum
fuuf^ Azxkitm tranfintttit . Ille Regis prius attii-
cilfimus Reginam fufcepit » & in Turri , quam
inftruxerat, collocavit X. ab Urbe milliario
tutiffimQ locQ 9 juxta quem a montium font^jbos
aqua procedit, quas Brachiana vocatur, a qui-
bufdam vero Mentia, & Caufam Arcem appel-
lavit. Deinde confcio Joanne Papa, Ottoni Re-
gi eam ofFerunt, diccntes, quia per eam poffit
l,ongobar(k)rum , & Romanorum obtincre |fii-
perium. Venit proinde Veronam, & k Bfe^Qfi-
gario Rege honorifice fufcipitur, inde procedit
Regium, & per Azonem ad Reginam deduftus
-cft , & eam in uxorem fufceptam in Saxoniam
duxic. Berengarius .hoc tempore Azonem obfi-
det menfibus XV. Tunc ab Apoflxdica Sede
jniituntur Legati ad Ottonem conquerentes de
tyrannide Berengarii, & ejus auxilium implo-
rantes^ Gualpertus etiam Epifcopus Mediola-;
nenfis, & Gualdo Cum^nus (*) Epifcopus cum
ceteris Italis Principibus pro eadem caufa ad
Ottonem iverunt - Tunc Otto filium Ottpoem
coronavit, & per Vailem Tridentinam inta-
vit Italiam . Sequenti anno Berengarium in
Monte Sandii Leonis obfedit^ FiUus ^utem ejus
Albertus in Gorficam fugit . Otto autem per
deditionem Berengarium Regem accep^t^ 6^ ia
Saxoniam deduvSlum Reginas praefentavit , qu«
eum in teterrimo carcere elaufit , 5c miferrime
vium finivit •

Pars ril.

ROmanus Imperator Conftantinopolitanus
fextodecimo Imperii fui anno obiit relin-
quens duos filios in juvenili ostate conftitutos ,
Bafilium fcilicet, 6c Conftantinum.

Pars niL

Nlcephorus Phocas cum Bafilio, & Conftan-
tino poftea imperavic Anno Dom.CMLXI.
Hic timens k filiis expelli, quia fenex erat» eos
eunucare voluit ; Mater vero eorum fuafit . uni
ex eis Joannes nomine , ut Patrem occidcret ,
& imperaret: quod 8c fadlum eft anno nono
fui Imperii .

Pars IX.

POft Ottonis autem difceffiim Albertus Re-
gnum recuperans , inftar Patris Azonem
obfedic , qui auxilium Ottonis repetens , LituU

Shum ejus filium cum mille militibus fufcepit .
lortuo autem Litulpho in confiiiSlu Azo vi-
£kot fuit . Albertus autcm ad Nicephorum Im-
peratorcm Conftantinopolitanum fugit Anno Do-
mini DCCCCLXIl. & fic Rcgnum Italicum
finem habuit .

Pars X.

SEquenti Oflobri Otto Imperii diadema fu-
lcepit a Leone Papa conftituto ; poft cef-
fionem joannis Papas , Azonem Ligurise pr^fe-
cit , & demum curam Italis in fui abfentia co-

D A N D U L I !•%

A mifit. Poft hasc Regina amo quareo vira oe»
ccfitt , & Azo eodem anno fepuitus eft apud
Monafterium Sand^i Apoiionit .

P^ XI.

POft eldiShim autem Leonem Papam ^ Ro^
manis Joannes iterum recipitur , & colle-
(fta Synodo Leonem depofuit » ejufque geflta
caflavit . Tamdem cum uxore cujufdam fe ob-
le<aans aDiabolo in tempore percuflSis^ fi^e
poenitentia obiit ; . . ^ ;

( ^ ) Cai, Amb. rtOim i Cremonenfis ,

1 Pmrs XIL

BEnedi6his V. Romanus natione fedit meQfi-
bus IIL Hic k Romanis vivente Leone
Joanni fubrogatur , licet Romani Ottoni jurat
fent, numquam fe Papam ele<auros abfquefuai
lut filii fui vohinute. VSnit proindc Otto Ro^^
mam ^ eaoi obfeoit » donec Leo reftKutus cft ^
Benedi<5lus.autem degradatus ab Imperatorc ia
carcere ftrangulatu: eft. Aliqui fcribunt/qu6d
in Saxoniam milTus fuit .

Pars XIIL

LEo OcSlavus natione Romanus fedit anno I.
menfibus IV. Ceflavit Epifcc^iatus dicbtfs
IV. Hic adbuc Laicus ele^Hone otemum &
confenfu Imperatoris, Papa fiibftituiiur, qui it
Concilio tradidit Ottoni , ejufque Succeflbribus
Itiiicum Regnum perpetuo defendendum , &
facuhatem fibi Succeflbrem eligendi, & Sedi^
Apoftolicas Pontificcm ordinandi , dandi quoquc
'nveftituram Epifcopis, fine qua confecrari noQ
Jebeant , & donaciones fa6)as \ Juftiniano, Ari-
peno, Pipino , & Carolo , Ecdefifle Romanae m
Regno Italico de confenib Cardinalium , Cleri,
& Populi Romani, Otconi remifit.

Pars Xir.

JOannes XIII. nattone Namcnfis fi?dit annis
VII. menfibus XI. diebus XV. CeflavitEpi-
lcopacus diebus XIII. Hic k Petro Urbis Prai*
fc&o comprehenfus eft , & in Caftello S. An-
geli detrulus, deinde in Campaniam in cxilium
miflus, fed poft dics XXVIII. reverfus eft Ro-
mam . Otto quofdam perfccutores trucidavit ^
quofdam cxulavit.

Pars Xr.

ANno DucisSexto ipfe Joanncm Conttreno»
& Joannem Deneum Diaconum Lcgatos
mifitOttoni Imperatoris, 8c ab eo obtinuitPri-
vilegium renovationis de bonis Ducatus Cleri »
& Populi Venetiarum in Regno Italico fituatis^

Eacifice poflidendis, quemadmodum tempori-
us Caroli per Decretum cum Grsecis fancitiun
poflederant.

Pars XTL

GEorgius Epifcopus natibne Veaetus cxPa-
tre Andreadi Georgio Tribuhi de Equilo
fedit anno I. menfibus VI. diebus XV. Hicfuit
Ducis Capelianus jn fua Capella SantSli Marci .

Pars

Digitized by

109

e H Jt O N I C O N.

aro

?#ri xrn.

NOao lavnque fui AnnD Dox cum Patciar*
cha Epifcopis , Clero , & Populo Vene-
'riaami Legatot miflt JoAowin Coniareiio^ 6t
Joannem Veoereudi Diacocium Joaimi Pap», &
Otconi Imperatori Romas exiftentibus inSynodo
ibi congregata « uhi Tifis , & dircufBs Privile-
giis Gradenfis EccledaB definitione Synodi ter-
jninacum ^ftt di&Mk Eccldnam edfePatriarclili-
lcm , & MetropoUm lotius Venetie , cui , ^
.Cpifcopis , ac Ecdefis fibi &d>j^is a>Qceffit
Octo Fk*ivilegium in acquirendis fufticiis , ficot
Iftiiverralts ac Sa»^ Romana habet ficclefia
in anoGs Legales , ita « liceat eis omnia Cunr
«um Ecdefiarum mandpia , cdonoe , advenas,
iervos, & reliquoG, qui fapta IJernm Eoclefia-
^rixn ipiknim manent ^ omiii jure , & ordioe jo^
jdicaodi^ & diftriogeiidi fingulariter poteftatem
liabere, Bc.alias exeoq)tiones, & immumtates
Ecclefiis Venecianim comulit in Regno Italica

PmtJO^Ii.

•. - ' ■ '

OTto etiam ImKracor ad reqoificbneiii Le^
gatorum fQecius inter Venetos , & fubdi-
cos Italici fui Regni , quod per quinquennium
renovari fblitum erat , per Privilegium perpe-
Itt6 nnmfiirum loodfirmfavit.

Pm XIX.

Slmititer Otto filium (ovm Octonem, quem
jam Riegem coronaverat , confortem fibi ,
& .fiicceflbcem Imperii fecic Anao Domint
DCCCCLXVIII.cui etiamHieophadiaHifiiifm
Imperatoris Conilantinopolitani in conjugem de-
derat . ....

Pt^fi XX.

Vltali^ Patriarcha natione Veaetiis ex Patre
Leone Batfaolano iedit anno l. menfibus
V. Hic Pilliom obcinuit k Joaone Papa uten-
duffl diebus Pnvdecdforibos conoefliS f & con-
tcorifi in Privilogiis £cclefis9 fuiB.

Pun XXL

INterea ifteDux 66ka occafione Joannam uxp-
rem fuam dimifit , & Monachalem veftem
in CoenobioSan£liZaLharia eam fufcipere coe-
git . Filium fiquidem , quem ex ea habuit » no-
mine Vitaiem » Qeri^um fecit . '

Pars XXIL

POftea Dox Walderadam fororem Ugonis
Itfirchionis conjugem fumpfit , a qua fer-
vorum,& ancillarum copia ingenti» praediifque
maximis docalitii jure acceptis , exteros milites
de Italico Regno , cum quibus defendere &
poflidere pn^id^a praedia poflet ^ .acqairer6 jftu^
duit{ namque taot^ audac^ fuifle fertur, (^6d
& fi^ditos virtutis rigore plmlblito premeret,
actraneofque fibi obfiftente& ulcifcendo devin-
ceret. Ferrarenfis quippe CiifteUi Populum de-
bellavit ; Opiterginum quidem Oaftrum igne
confumptum devafiari jumt; nonnidbque aiia
fe objurgantibus afpera intulit;.

Pm XXIIL

MArinus Epifcopus oatione Venetus ex Pa**
tre Petro CaOianico fedit annis XX. meo*
fibus II. Hic fuit vir Catholicus » & omni bo-
nitate ornatus.

ParsXXir.

JOannes Cimifd poft occifionem Patris, cufli
Bafilio ^ & Conftaotino fumpfit Imperium
^aDomini DCCGCLXIX. morcuufque eft
anno fexto Imperii fui .

Pars XXr.

Vltalis Patriarcha natione Venetus ex Pa-
tre Petro Candiano Duce fedtt annis fe-
re L. Hic k Patre fadlus Ciericus^ fua pfomd^
tione nunc Patri&rcliA efledlus eft » qul etiafti k
Joanoe Papa paUinm fufcepit uteodum diebus
Prvdeccflbribus fuis concems .

P^rr Jr^ir^.

ANno DucisXIIL idem cum VitalePatriar-
cha filio fuo , & Marino Epifeop6 OH*
vdenfi , & ceteris Epifcopis, Clero, & I%pil-
lo Venetiarum, zelo Catholicas fidei cupientet
Coaftantinopolitanis Imperatoribus fatis^cere ^
qui ad recuperandam Terram Sandhim <^erani
dare propofuerant r pie ftatuerunt ^ ne quis fubr
ditus, vel fidelis Venetus audeat » vel pr«fu#
mat mittere , vel deferre ad Terras» feu Loca
Saracenorum arma , ferram » lignaminat vel alia»
cum qoibus poifint impugnare Chriftianosi vel
ab eis fe defimdere , fup pqena librarum cencum
auri f Duci , vel Succefloribus fuis appiicanda^
rum; & fi contrafadeos noo habuerit unde
folvat I capitalem deheat fubire fententiam .

ParsXXPIL

BEoedidus VI. natione Romanus i fedit anAO
I. menfibus VI. Ceflavit Epiibopatus dii>
bus XX. Hic captus in Gaftello Sand^i Angoli
ftranguiatus eft k Tidiio Theodone fiiio « \

Pars XXniL

BAfilius 8e Conftantinus pc^ oUtnm Joalmis
imperare caspemnt An. Dom. CMLXXIV^
Hi fuo tempore Gretam t Barium, €alabriam#
Syiiam , & multas alias Civitates fuo Imperio
fubju^arunt , Sc plurinus vidh>rias obcinueniiiCf
tenoeruntque Imperium XLVIIL annis •

Pars XXIX.

Dpnus natione Romanus^ fedic annQj. metti
fibus VI. Ceflavit Epifcopatus disbus X.
Obiit autem Otto primus Impe^ator aooo
XXXVL fui Regpi » Imporii autem XH.

Pan XXX,

Tco Secundns poft obitutn Patris folus im^i
peravic Aooo Domint DCCCCLXXIV.

Part XXXL

Ic exiftens Verhela? eodem anno Prtvile-
gium concSfllt Andqeno Capellano , Sc

Nun*

Digitized by

If I

A N D R E jE D A N D U L I

NuntioVitalis Gradenfis Patriarch», confirmans
Gradcnfem Ecclefiam Metropolitanam , exemp-
tiones , & immunitates , & libenates , quas
Otto I. eidem Ecclefi» conccfferat , per Privi-
legium renovavit.

Pars XXXn.

BOnifacius VII. natione Romanus , fedit anno
Lmenfel. CelTavit Epifcopatus diebusXX
Hunc Romani ftrangulato Benedidlo Papa fece-
runt; fed non valens inUrbe confiftere, depra?-
dzti Ecclefia Sandli Petri fugit Conftantinopo-
lim , 8c cum magna pecunia rediens , Joanni
Diacono Cardinali ociuos eruit ; ipfe vero fubi
t6 extin^us eA .

P4n xxxni.

BEnedidhis VII. natiooe Romanus » fedit an-
nis Vin. menfibus VI. Ceflavit Epifcopa-
cus diebus V. Hic bonus fuit , & Ottonem Se
cundum confirmavit, qui inltaliam cumTheo-
phania Conjuge fua ad eum venerac •

Fars XXXIK

DEcimo odVavo Ducis anno idem cum filio
fuo parvulo Petro nomine » quem de an-
f cdidta Walderada genuerat , taliter interfe<ftus
eft . Nam dum illum longo tempore Vcncti ob
aufteritatcm (iiam exofum haberent ^ faculta
temque perdendifedulomachinarentur» quadam
diefa^^aconfpiratione in iilum infurgere^ adorfi
funt Palatium ; qui a bellicofis , lic^t paucis
militibus illum ftipatum noverant, nulla ratione
aufi funt penetrare . Tamdem nequam confilium
Petri Urfiok) fecuti , ut ait Petrus Damianus,
propinquas Domos , qux extra Paiatium circa
Rivulum confiftebant » igne mixto piceo fomeu-
to accendere ftuduerunt , quatenus flammarum
flexibilia culmina attingere & concremare pof-
fent . Unde fadlum eft , quod non modo Pala-
tium , veriim etiam Sandti Marci , Sandlique
Theodori, nec non Sandiae Mariae Jubenico Ec-
clefias t & plures quam CCC. manfiones eo die
lurerentur . Is autem Dux chm ignis calorem ,
fumique fuffbcationem diu inrra Palattum ferre
nequiret , per Sandli Marci atrii januas evadere
cum paucis conatus cft; ubi nonnullos Veneto-
rum majoresunacumgeneris afHnitate fuum ex-
pedhtntes periculum reperit . Qjjos ut cernit ,
f aliter allocutus eft : Et ws fratres mei ad
$ii mei cumulum venire voluiflis t Si aliquid in
verUs f vel operibus publicis deltqui ^ meainfpi"
rata vits fpatium rogo , & omnia ad velle ve^
firum fatisfacere Promitto . Tunc ipfi fceleratif*
fimum & morte aignum eum affirmantes , diris
vocibus clamaverunt , quod nuila evadendi in
illo poffibilitas foret . Et inftanter mucronum
i^ftibus uiKiique illum vulnerantes , taliter per-
cuflenmt 9 quod anima corporeum reliquit er-
gaftulum . Filium fiquidem Petrum , quem nu-
trix ab inccndii pcena liberavit, a quodam ile-
quiffimo cufpide tranfverberatus eft ; pariterque
milites, qui illi &vere nitebahtur , occifi funt.
Qporum gelida corpora Genitoris fciiicet » &
geoiti, ob ignominiam primitus exigua navc ad
lorum Macelii , deindc a quodam faniftiffimo
virojacobo (*) Gradonico nomine interpellan-
ce ad Monafterium Saa&i Hilarii dctulerunt •

> Ced. An^. Joanne •

CAPITULUM. DECIMUMaUINTUM .
B$ Ducatu Petri Vrftolo babens partes XIF.

PEtrus UrHolo primus Dux pronunciatui eft
Axaxi Domini DCCCCLXXVI.

•

NAm patrato fupradi<5lo nequiffimo fcelere
Veneti in Ecclefia Sancfti Petri coavc
nientes , hunc genere clarum y fide y & moribus
circumfpedlum , die XII. Augufti in Ducatus
honorcm fublimare decreverunt . Qjii k pueriU
B astatc nil aliud quam placere Deo (hidens , ad
tantae dignitatis provedlum fcanderc contemne*
bac» timens neSecuIaris ambicione honoris pro-
pofitum amitteret Sand^itatis . Tamdem impor^
tune interpellante Populo , non humano &vore9
fed cotius Reipublicas commodo , hujufmodi
Principatus apicem accipcrc non rccufavic •
Dcinde facramcntorum fidc ab omnibus confir-
macus 9 in propria domo degere voluic circa
Curtis rivuium fituata» ut interimSandHMarctt
& Palatium recrearc poflcc .

Pars n.

HUic fiquidem erat ConjuxFclida
& merito , unius nari tancummodo Ma«
ter , qui Patris asquivocus nomine , non diffimi*
lis exftitit opere . Poft cujus conceptioncm t
quam Angelico judicio Diva mater fenur co-
gnoviffe , maritalem thorum , viro fibi obtcm^
perante , inviolacum viciffim Deo confervare
deinceps decreyere.

Vars in.

COepit namque hic Dux Venecorum cauIaS'
benc 8c utiiiter tra£larc , cenfuramquc le«
gis in omnibus ftudiose obfervare ^ 8c omniuia
I virtutum gratia Dollere • Combuftum vero Pa-
latium , ot SanCli Marci Ducaicm CapeUam »
D de fuo proprio ad hoc confercas , reinccgrare
j ftuduit 9 & ipfius Evangi liflsD preciofum corpu»
in eadem Ecclefia paucis coniciis fecrct^ depo*
fuit , & tabulam in ipfios Ecclefia Altarc miro
opere ex auro & argento Conflantinopoli pcrw
agi juffic.

ParslV.

IiVterea Vitalis Patriarcha filius Ducis occtfi
quorumdam Venetorum confiiio Saxoniam
ad Imperatorem ptoperans de occifione fui ge-
nitoris quereiam expofuit , & remedium impio-
ravit, qucm Imperator devoce lufciptens fibi
condoluiCy & eum fecum manerc rogavic •

Aldcrada cciam incerfedti Ducis confors
W Lcge Salica defponfata » nobilibus adiu-
ta favoribus ^ EHicem & Venetos cofam Adc-
leyda Imperatrice inquietare nititur . Cum qua
Dux fatis benign^ fe gerens compofuit» &: quie-
tationem obtinuit fubfequentcr per Imperatri-
cem approbacam PlacehtiaB Dominico Carima- .
no Venetorum nuntio procurance .

VOTS

Digitized by

213

Pars FL

C H R O N
A

I C O N.

C Ecundo Ducls anno intcr Veneros , & Sicar-
^ dum Comitcm, ac Populum Juftinopclitan»
Urbis jam nata difcordia de novo contrailo
fbdere pacificaca eft » cujus tenor talis eft .

Pars VII.

In Nmine Domini Noflri Jefu Chrifli .

Imperanti Domino noflro Domino Ottone Sere"
nij/tmo Impcratore Anno Quarto die XII.
menfis Othbris Indi£iione V. AHwn
in Civitate jfuftinopoli .

99
99

DEniqi
raes

ue dum nos omncs , Sicardus Co-
mes cum cundlis habitantibus Civita-
tis JuftinopolitanflB , tam majoribus , quam
mediocribus , & minoribus , convenientibus
99 una nobifcum Domino Petro Urfeolo glorio-
9» fiflimo Venetiarum Duce , quamque & cum
,5 cunfto veftro Populo , ciim propter deceirum
Anteceflbris tui Petri Candiano Ducis con-
ftet , cunftas chartulas efle ab igne crema-
tas , tam veftras , quam fimilitcr & ncrflras ,
irerum ad refbrmandam pacem, & conve-
nientiam , & pro amore dileiSlionis & carita-
tis ^ cundld a nobis purgata prscteritd difcor-
dia , per hanc prsefentem convenientiam , &
conftituiionem pleniflime affirmamus, ut om-
nibus pro futuris temponbus amodo in antea
omnes veftri fideies ad noftra ioca Civitatis
Juftinopolitanac ire & redire, & negotiari
ficuriter abfque alicujus ex nobis contraricta-
te debeant ; nam vero Teloneum ab eis ni-
hil fumere debeamus , fed pacifice remeare
ad propria debeant , quia vos a veftra digna
mercc Je , ita noftris de dicfta Civitate, often-
dere digiiati eftis . Unde nos veftris Praede-
ceffbribus foliti facere fuimus , fervitium de
centum amphoris vini , & iterum fimtli mo-
do dare, & adimplere quolibet anno debea-
mus tam vobis, quam fucceflToribus veftris
ufque in pcrpetuum . Ceterum fi aliquis ex
veftris Veneticis ad noftra ioca morando le-

fem inquirere voluerit, fecundhm confuetu-
inem noftram,. & veftram facerc debeamus.
Si autem , quod abfit-, omnes habitatores
IftriaB vobifcum aiiquam turbantiam, vel mo-
leftiam habu( rint , nos ve. o abfque eis pras-
diftas centum amphoras de vino , quod re-
dum eft , i.quemadmodum priftinis tempori-
9, bus faftum fuit, vobis perfolvere debeamus,
abfque ulla occafione proponenda. Et fiom-
nes Civitates Iftria» , ut diximu<j , inter vos ,
& illos rixa aut contentio, vel objurgatio ali-
qua acciderit ad invicem (*) nosvobifcum
obfervare debeamus pacem, & veriflimam
caritatem . Et fi unus ex noftra Civitate de
foris confiftentibus in aliquo infurgere contra
veftros praBfumpferit , nos autem uno corde
& animo omncs adjutores , & defenfbres efle
debeamus . Si igitur &c. „ Hoc quippe tri-
butum k Juftinopolitanis debitum Gradenfis Ec-
clefias Patriarchae Ducali nomine recepere ufque
ad hos dies vigore conceflionis , quam eis fecit
Dominicus Sylvius Dux Venetiarum .

' ) Lod. J^mbr, addit

Tom. XIL

noftra Civitas cum cunfto

Pars VIIL

EOdem tcmpore Carinus Venerabilis Abbas
Monafterii Sandli Michaelis de Cufano de
partibus Aquitanias de Roma veniens , Venetias
acceflit ex devotione , quam fingulariter exhi*
bebat Corpori Sandliflimi Marci Evangeiiftae»
quo iiiico accerfito per Ducem, & diu coiiatio-
ne habita inter eos , Abbas juftam Ducis difpo-
fitionem perpendens, fuafit eidem, ut fpretis
mundanis honoribus Deo feiiciter deferviret.
Cujus monitis Dux aquiefcens , fpitium tempo.
ris petiit, ut Civitatis, & domefticis rebqs fuis
primo bene difpofitis , fua monita iiberiiis exe-
qui valcret . Tunc dcvotus Abbas ad proprium
rediit Monaftenum , Duci promittens , ie ftatu-
to die rcditurum , ut Dux fuum pium propofi-
tum vaieat adimpiere .

Pars IX.

ANtediihisverbDux coepcam Patriag falutem
fblerti ftudio procurare non defiit , licec
aliquanti , quorum confilio , ut diximus , Pa-^
triarcha ad Imperatorem adiit , fuas ditioni per-
verfi repugnatores efficerentur, adeo ut vitaiii
fuam crudeli funere perdere molirentur. Ta-
men tantas bonitatis , & Divinas virtutis gratii
vigt bat , ut .quidquid ipfi de fe clanculo iniqua
machinatione determinarent , ncmine indagante
cognolcerct , nullique refiftfnti aliquod nefas
rccompeniare voluit, fed asquo aninoo Dei ti-
more omnia fuftinendo tolerabat .

Pars X.

FUit nempehicDux pauperum nutritor, aedi-
ficans non procul a fuo Palatio Hofpitale ,
quod hodie SancSti Marci nuncupatur, Ecciefia-
rum etiam reparator , Clericorum , & Mona^
chorum fautor, omnibufque benivolus, mille-
que libras de fuis facultatibus ad Venetorum
commoda tribuit, 6c alias mille in pauperuni
alimoniam contulit .

Pars XL

STatuta dic Guarinus Abbas Venetias reverfus
eft, ca occafione, quod Hierofolymam tranC-
ire vellet , quem Petrus Dux libenter fufcepit^
& prima die nodle Kalendarum Septembris ipfe
una cum Joanae Gradonico viroSandliffimo, &
Joanne Mauroceno Genero liio Civibus Vcne-
tis, Romualdo , atoue Marino Ravennatibus »
nefciente uxore, & filio, omnibufque fideiibus ,
occulte de Patria exierunt, fecum portans ma-
ximi thefauri copi. m, de qua Monallerium, ia
quo erat manfurus. plurimum decoravit ; erat
quippe annorum quinquaginta , quando iecula-
rem depofijit gloriam . Ducavitque annis II.
diebus XX. Hasc Venetorum fegrcgatas fcrip-
turaB de hujus Ducis vita innuere videntur.

Pars XIL

PEtrus quogue Damianus Do6lor egregius ia
vita Santiti Romualdi de hoc Duce fic in-
cidenter commemorat: ,, Eodem vero tcmpo-
„ re Petrus cognomine Urfiolus , Dalmatici
,, Ducatus gubernabat habenas , qui videlicet
„ ad hujus faftigium dignitatis afcendere idcir*

■ 99 CQ

li^opulo in ea commorante vobifcum &c;
P

Digitized by

Googl(

tf
ff
ff
ff
f»
ff
ff
5f
ff
tf

ff
ff
f>
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
>f
ff
ff
ff
ff
ff
i'
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
• f
ff
f»
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
f
ff
ff
ff
ff

ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
ff
Jf
ff
ff
ff
ff

A N D R E iE

quia Pradeceflbris fui Petri

Cur

co meruerat ,

Candiani perenipcoribus fautor exticerat
autetn ilie a fuis extincSbus (it 9 non abs re
efle arbitror, fi fervaio connpendio brevitatis
exponan) . In conjugium namque germanam
Hugonis magni Marchionis acceperat » 8c
jcmulatione levi fuadente, multos ex Lombar-
dim partibusy atque Tufci^» milites profuHs
pecuniarum ftipendiii acquirebat, Hoc au-
tem Venctiarum accote non ferentes , clam
iniere confllium , -ut repenttno impetu Ducis
Palatium armati violenter irrumperent » eum-
que cum omni domo fuainuregladii abfque
ulla derraiSiione necarent e Hujus denique
conventicula conjuratione comperta , Petrus
Dux no^rnis diumifque vallatus excubiis,
hoftiles infidias ad mhilum redigebat . lUis
autem ha?c 6c alia tentancibus, fed ad inccep-
ta? facSlionis efFedlum attingerc non valenti-
bus, tamdem vifum eft , ut domum Petri,
qum Ducis Palatio adjacebat contigua , priiis
incenderent, iftoque modo Ducem caperent ,
& univeria ejus domeftica concremarenr ,
Iftius ver6 rei experiend» confcnfum k Pe*
tro , qui eorum coniilii particeps fuerat , fla*
gitantes , hu jus merccdis foedere pa^ki funt ,
ut pro una ejus domo , quam ignis confume-
ret, totam Ditioni ejus Venetiam fubderent,
& deleto illo , quem cxofum habebant , Du-
cem hunc loco ejus fubrogarent, Hoc igitur
modo Petrus Dalmatici Regni adeptus eft
Principatum, qui poftmodum ambitionis fua?
jam Yoluptate potitus^ refpedku Divinaj gra-
tia demum corde compunAus eft , Qjiiaam
autcm Venerabiliis Abbas Guarinus nomine
ex ulterioris GalUse partibus orationis gratid
per diverfas Mundi regiones peregrinari foli-
tus erat . Hic quoquc ad Duccm vcniens, ab
eo protinuSf ut flbi ad evadendum tanti rea-
tus periculum coiifultum pra^beret , exoratus
eft . Acceriitis igitur Marino , 8c Romualdo,
hoc fibi communi jubetur fententia, ut fecu-
lum fimul cum ipfo, quem per nefas invafe-
rat , Ducatu relinqucret ; 8c quia ad aliena?
Dominationis arcem injufte prorupcrat , iple
fe alienas poteftatis dommio fubiugarct. Ille
autem , homo nimirum in poteftate pofitus ,

?[uiaconverfionem fuam manifefte facere au-
us non eft, tutum putivit hoc utendum con-
filio, Imminente igitur Feftivitate cujuldam
Martyris , ex cujus vocabulo Bafllicam in
propria pofleflione adhuc privaius habuerat,
illuc pridie uxorem fuam prgemifit, ipfe quo-
que mox fecuturus , Hoc ei pr»cipiens ut
ornatum Ecclefi^ accuratiflimum provideret,
& fccum veni jntes fumptuofas cpularum de-
litias in craftinum prajpararct • Ipfe autem
poft conjuKcm remanens, his dc (uis thefau-
ris , qu» fibi videbantur ablatis , cum quo-
dam fuo familiari Joannc fcilicet Gradonico,
qui prsediit» conjurationis confcius fUerat, 8c
cum tribus illis beatis vitis , quos praspofui-
mus;navem af^endit , deinde in Galliam ad
Monafterium Abbatis Guarini magnus con-
verfus aufugit. Petro Duce, 8c Joanne Gra-
donico Monachis in San6li MichaeUs Coeno-
bio fa(Slis, Marinus, 8c Romualdus non lon-
ge a Monafterio degentes , ad fingularcm vi-
tam , cui affueti fuerant , revertuntur - Qui-
bas ciiam ipfi di6li fratres , peracfto vix anni
foatio , ad perferendam ejufdem foiitudinis
oiftridli nem aggregacifunt.Romu^ldus quip-
pe per annumcontinuumnihilaliud in cibum
nabuic I nifi tantiim pcr flngulos dics ex uno

D A N D U L I

216

pugillo elixi ciceris vixit . Tribus vero annis
ioic , 8c Joannes Gradonicus farculis terram
frangentes , & triticum feminantes , ex ma*
nuum fuarum labore vixerunt . Qiii nimiruol
dimi agriculturam exercebant , pondus jeju«-
nii duplicabant • Contigit autem aliquando ^
ut Romuaidus Librum de Vita Patrum le*
gcns , in illum locum incideret , ubi contine-
tur, quia quidam fratres per continuam heb-
domadam fingulariter jejunantes, Sabbatoque
pariter convenientes, ipfo die Dominico je-
junii rigorem interponercnt , & remiflius vi-
(5^itarent . Qpem vivendi ordinem ftatim Ro«
mualdus arripuit « & in eo XV. aanis fere ,
vel eo amplius continua aufteritate perman-
fit, Petrus auccm Djx, quia maltis educari
fplitus fuerat delitiis, jamjam fub tam diftri-
£ii jejunii pondere fuccumbebat. Utlde fa
ad Dcdcs Bcati Romualdi humiiitcr ftravit ^
juflufque ut furgeret, neceffiutem fuam cuoi
verecundia coa^us innotuit . Pater , inquit,
quia magnum habeo corpus , pro peccatis
meis ex hac paxematii medietate (uftinere
me non poflum . Romualdus igitur fragilitati
ejus pic compatiens , confuetas meniurae qua-
dram paxematii fuperadidic ,r 8c fic labenti
jam fratri ne omnino dcficeret , mifehcor-
dix manumtetendit, 8c ad peragendum bene
vivendi iter ^ (juod coeperat , confirmavit .
Hunc filius fibi a^quivocus vir valde fecun-
diim feculum prudens aliquando vifitavit^
cuiPater, nefcio utrum Prophctise fpiriru,
five revclatione aliqua , quaBque fibi eflent
ventura prasdixit. Novi, inquit, fiU mi, pro-
cul dubio , quia Ducem te conftituent , Hc
proft)eraberis . Tu tantummodo (atage , ut
Ecclefiis Chrifti jura fua confervC) , oc erga
fubditos alicujus amore » vel odio ^ juftitia
non declines .

Pars XIII.

CEterum dum Sergius Genitor Romualdt
in Ravenna Monachus hAus Monafte-
rium relinquerc vellet, Romualdus ad ipfum
convertcndum redire difpofuit , fed priiis
ejufdcm confilio Oiiba Comes regionis Mun-
dum relinqucre , £c Cafini Montis Coeno-
bium intrarc perfuafus eft . Tunc Oliba Co-
mes fua relinquens filio cum multa divitia-i
rum copia X v. fcilicet onuftis thefauro fb-.
mariis, comitantibus eum Guarino Abbate ^
& Joanne Gradonico , ipfo quoque Marino ^
ad B.^ati BenediCii Monafterium fe contuUt »
8c vale dicens his , qui fecum vencrant nil
tale u(que tunc fufpicantes , multis g^miti-t
bus, 6c amaris k fletibus afHigcntes ad pra«
pna remeare coegit . Marinus autem paulo
poft Apuliam verNiis abiit . Ibiqae poftmo-.
dum in folitudinc habitans , ab x^^garenis efti
latrunculis interfedlus. Brevi po(l tempore
Guarinus orationis causd difcurrerc folitus »
Joannis Gradonici fratris exemplo ad idem
Religionis oflicium provocatus , Hierofoly-
mam commearc pari confilio decrevcrunt .
Hoc igitur Oliba cognito , triftis & flens ob^
fecrare devotiflimc coepit , ne fe violata fide
deferercnt , fed ficut Beatus Romualdus pros*
ceperat , in Dei illum ferviiio cuftodirent .
Aadens etiam : Memento tu faltem, Joannes,
quia Magifter tuus in tua me prop nfiiis fide
commifit , & titulum tibi inobedientias , fi
difcefferis , oppofuit . Illi autem obftinata
intentione in propofito perfiftentes , relidtcr

„ tam-»'

Digitized by

Google

»17 ' C H it o

taixideinOliba, peregrinarionis iter arripiunt .
Ciim^ue defcendentes de monte jam in cam-
„ peftria declinaflent , figentes fe loco , necef-
„ farium aliquid inter fe traftare coeperunt , &
„ inter agendum fubito Guarini equus furiofo
„ rotato impetu in aliam partem invito feflbre
„ divertit, & Joannis tibiam ferrato calce per-
„ cutiensfregit, qui illico ad ttrram nimio do-
„ lore proftratus , jam ferb memor , magiftri
„ praecepta ad mentem revocat» &feperfidum,
„ & fe inobedicntias reum verbis publicae con-
feflionis accufat ; in fi-aifto namquecruredidi-
cit , quia fidem frangere peccatum fuit , &
„ quia ipfe rationis capajc Magiftro inobediens
„ extitit , ad incolumitatis fus cuftodiam irra-
„ ieionaleanimarfeflbriobedirenefcivit. Deinde
'„ illuc unde venire coeperat rediens, cellamfibi
sdificari prope Monafterium petiit , ibique
„ per XXX. fere annos , quamdiu vixit ,,in
„ ian&SL converfione permanfit . Multa in eo
caritas, mira humilitas, abftinentia vero di-
ftrifta nimis & cauta , ita ut nec intra
Clauftrum Monafterii qiiifqoam fciret , vir
„ Sancftus qualiter jejuuaret . Inter reliqua
„ autem yirtutum dona , iia exofum habebat
„ detradbonis vitium , quatenus mox ut quis ,
„ ad detrahendum videlicet , os aperiret, velut
„ fagitta vigore lapidis repercufla , in dirigen-
„ tem protinus redundaret. Poft ejus veroobi-
9, tum nonnulla miracuia Divinitus fa<^a fiint .

Pars XIV.

INterea fupradiiSus Petrus Dux XIX. fui Mo-
nachatus anno apud Monafterium Sandli Mi-
chaelis de Cufano in confeflione Catholica Fi-
dei die XI. Januarii feliciter ad Coeleftem glo-
riam convolavit ; cujus laudabilis vita , & obi-
tus, & miracula fuis meritisdemonftrata, etiam
clariiis , & feriofitis comprobantur per antiqua-
tam Legendam, qu« apud Fratres di&i Mona-
fterii ad eonim exemplura continuo recenfen-
tur, & relatione multorum comprovincialium ,
& exterorum , qui devotionis causd vifitare non
definunt fepuIchrugA , in quo ejus venerabile
corpus digno honorc requiefcit, & colitur.

CAPITULUM DECIMUMSEXTUM.

De DucafuP^italis Candiano habens partes IIL

Vltalis Candiano Dux acclamatus eft Anno
Domini DCCCCLXXVIII. Hic vir ple-
Dus pnidentia & bonitate filius fuit Petri Can-
diano Tertii Ducis , & frater Petri Ducis a
Venetis interfe<fti , cujus promotionem Vitalis
Patriarcha audiens, qui apud Veronenfem Mar-
chiam morabatur , in Venetiam intravit .

Pars Prima.

HIc Patriarcha a Duce requifitus cum fuis
Nunciis ad paceminterOttonemlmpera-

(*) Notatur in margine Cod. Ambrojiani z Tribuni
Memi uxor Sc DucifTa fuic Domina Marina ,
qu9 fupravixic marito , 8c eorum filius fuit

t Mauritius Memus , qui Monachum fe fecic in
Monailerio .San6l« Trinicacis , five S. Angeli
de Brondulo , & donavic 6.\€to Monafterio 8c
Abbati ceiTum de Cannas ufque ad Cafas de
Concha , & ambas Fogolanas ; auod quidcm
cefTum Viralis Pacriarcha Gradcnlis donaverar
di6tas Duciiias, 6c M^iuritio ejus filio &c.

(**) Hoc loco bac in Codtce Ambrofiano in margine
ieguMur : Extat concrafcriptum inflrumencum ^
Tom. XIL

N I C O N. 21«

A 1 torem , & Venetos, confolidandam Theotonicam
regionem petiit , quoniam propter Ducis Petri
Candiano occifionem admodum ipfos execrabi-
les exofofque habebat ; qui firmato foedere ad
propria reverfus eft.

Pars IL

EOdem temjpore Eduardus Angliac Rex San-
dlus interfedhis dicitur , procurante No-
verca ejus, ut regnaret cum filio Elderedo, qit
dum baptizaretur a Sanfto Dunftano in facro
fonte mmxit , ubi praBdidlum fuit illum maium
efle futurum , & quod ejus tempprc extermi-
nium Angliap fieret .

Pars IIL

ISte Dux a fui Ducatus exordio corporali ag-
gravatus moleftia elapfo annol. menfibusH.
habitura fumpfit Monachalem , & fadla profef-
fione ad Monafterium SandH Hilarii fe defcrri
fecit , qui poft IV. dies nvoriens in eodem Mo*
nafterio tumulatus requiefcit .

CAPITULUM DECIMUMSEPTIMUM.

De Ducatu Tribnni Memmo haben$
fartes XFIL

C npRibunus Memmo Dux cenfetur Anno Do-
± mini DCCCCLXXIX. Hic , ut Hiftorio-
graphus quidam Venetorum ait , licet feculari
lolertia careret , maximis tamen fortunas copiis
exuberabat . Temporibus cujus aurea Venetia
nonnuliis ignominiorura periculis dehoneftata
eft; quia quidara Veneticorum majores contra
Ducem inffdias moliti funt, & inter fe diflidefi-
tcs odiorum nequitiis inficiabantur ( ♦ ) .

Pars Prima.

INterea inter Maurocenos , & Caloprinos Ve-
netisB Proceres maximum jurgium exonum
eft, adeo ut^tephanus Caloprino cum filiorum,
^ & parentum affinitate , Ducis praediiti confen-
fu, & virtute, quadam die in Maurocenos abo-
lendos infurgerer ; fed Dei virtute periculi hu-
jus flagitium providi omnes evadendi faculta-
I tem confecuti funt .• Uniis tantbra illorum, ideft
Dorainicus Mauroceno , in Sandli Petri Olivo-
lenfis foro occifus eft , cujus corpus in Monafte-
rium Sanfti Zacharise delatura cura dolore im-
tnenfoibidem fepeliiur, adeo ut ad hoc fcelus
ulcifcendum cognati opportunam expeterenc
diem .

Pars IL

De conditione Monaflerii S.Georgii Majoris.

^ A quarto ifte Dux pih obtulit , &

xTL conceflit Joanni Mauroceno Monacho (**)
Ecclefiam Sandli Georgii Martyris ex oppofito

fui

ftipulatum Anno^ Jefu Cbrifii DCCCLXXXIL
Imperantibus Bafilio & Conflantino fratribus %
filtis q, Romani Imperatoris magnis , & paei»
ficit , anno eorum hnferii Poft obitum Jobannis
ZimisKi undecimo , die XX, Decembris , i»-
diSHone XL Rivoalti &c, manu Vicalis Fresby-
ceri 6c Ducalis Nocarii , cum ilgno Tribuni
Ducis fubfcripco fubfcripcrone adhibica CXXX.
cclliuni , quos puto fuiife de Coniilio Vene-
ciarum; flipulacum cft etiam mana Hieremhe
Presbyceri 6c Nocarii 6cc.

P ^

Digitized by

^1$ A N D R E iE

Imi Palatii ApjfMm cum aqyi$ & priudibus fibt,
fdharentibus ad )us , &c proprietacem (u^ Ca-
vel^fp Sa^^i Ms^tci pleno iure fpe^taacem , ut
|doc^eriu«i ^pnftrueret lub S^Ai Benedi.<5li
regula ; & pro viclu in ep f^rvi^ntium ppffef-
/lones dedit » fic i;iter cetera io eadem coocef*
fiooe dicens:

Ferum ^vda EccUfia fuerat pminms ad d(h
minfV^ fi^fiiifs Sa9^ffi Afarei^ fU4P ^ft
ia nqftr0 t & libfrfi a ffirvituu SanOs mam-
Ecfhfi^ ; Valumw ut c^dem Hifrtatefem-
fer ctmfiftat , ut nullm Epifdfpus fervitutis
^fum refuirer^ » frandia frafumai » nifi
t^tim uf frovifarem depet « & reilitudinem
illos tenere doceat^ ^fabi4fmvit0 ^nema mi-
m ftret . Fuit namque ifte Joannes gener. Petri
Urfiolo Ducis , aui terrena parvipendens ad
Monafterium Sani^i Michaelis de (Jufano cum
eo ivit 9 & fa^us Monacbus , nuoc repatiriaas
hanc Ecclefiam impetravit y ut in Religione »
/icut voverat» dies iuos felidter confumqaaret .

Fare UL

EOdem anno Otto II. Inaperator ad Italiam
veinefs , Veneticorum fodus ob Petri Can-
diani Ducis ftious dirumpere eft conatus , quem
Dux ountiis iuis placare ftuduit ; mifit namque
Petrum Maurocenp Monacljum ( * ) » Badoa-
rium Noheli , & Petrum Andreadi Tribunum ,
laegatQs fuQs y Verooam ^ ubi Imperator refide-
])at , $c ab eo qualibec difFenfione fubtata reno-
vatioiicm fgederis inter VwtoSf 9c fubditos
fuos {Ugw It^Uci 9 obtiouit «

IMterea OftoApuliam, &Ca)abriam transfer-
re cqoat)jr «4 Occideqtaje ImperiuoQf naxi-
me ratione uxoris Theophaniae de fanguine
Oriencalis Imperii procreaCie . Bafilius auccm ,
& Conftantinus Imperatores Grscorum » condu-
^o 8)i^!C»eQ4np exercituSaracenorum » cumlni-
perajtprt: in Calalx^ia coqgrediuotur ^ ubi pasAe
onu^esHc^^nasvires delocas funt; iofevero cum
difiiculc9,te vix ad litus perv^nit , oc duas Gra9-
corum naves ijiveniea3 aoo cogqitus imravit ,
£c poftea /ubtili ingenio, licet a Gnecis cogoi-
jtus, mao^ eorum evafit, 6(Rocpam cum uxo»
re yiw^ deiode Veronam.

Fars F.

HOc tempore Stepbanus Caloprinus exper-
tqs qu6d Maurocem Pucis favore co-
gnati fui morcem ulcifci vellent , clam cuinDp-
minico^ &; ScephaQO filiis fuis, Urfo Baduario^
Dominico Sylvio, Pecro Tribuno, & Joanne
Benaco , & aUi^ q^jamplMribus cQippUcibus fuis
de Veneciis exivic, 8c ad Otconem Veronam
properavit , & iui adveotus cauiam indicavit ,
per^uadens Oefari, qu6d fi vcUet fuis confiliis
acqukfcerpp Venetias faciliter (^tioeret; cui
devi(^d Patria , fi Ducatum fibi concederet, pe-
cuniam dare fpopcndit . Tunc Imperator pras«
ceptum inculic , ne aliquis Venecias auderec ac-
ccdere , feu viiSualia miccere, nec Veneci in
Terras Imperii venire , unicuique Venecicorum
fecum degenci imponens, ut cum fuis Nunrii^
locd , quibus aiimenta Veoetias confluere pof-
feni , (blerci ftudio cuftodirent . Qpo peraiflo
Veneii uodique circumfepti innatam fibi libcr*

) C^d, Amhr, Marcum .

D A N D U L I

A ^tatem defideraoces coniervareti
dia gravicer aflic^ fuot .

Pars VI.

SAoe muoicipes Caftri Capicis Attecis^ iuf-
fionibus extriofecorum du^ » aUQci$ fidf-
licate recedences, Imperatpri fe fubdidiertint »
& ab eo de Laureto» Cerv^s, & Skurinia
privilegium obtioueruot . Similiter & Joaoneg
Selluoeofis ^pifc<^us in finibus Fferacltf^»
«etorum plurima prsBda occupavit.

TRibuous ttaque Dux fceleratomm Civiuai
doiQos ruinari juffit» & uxores cum i^
fiuitibus ae auf^gereoc cuftodiri )uiQlc.

P#rr Vlll.

CUmque Imperator erga Venecos incoiiftietit
jam perfifleret pertioacia , Romam difpo-
fuit vificare, ubi valida ingruente fisbce mor-^
tuus eft Anno X. fui Imiperii ; & fic Veneci»
Diviniute propitia ab inftanti periculo liberft#
ca eft .

Vm IX.

lTco III. filius Ottonis defiin^ fumpfit Im«

perium Anoo Domioi DCCCCI
Fars X.

fOannes eodefld anno natione Romanus fedk
menfibus IX. Ceflavit Epifcopatus dies X.
Hic ip Caftro San<!^i Angeli per aliquos No-
biles RpmaoQS inclufus fame excrudacus mortp>

tur

Pars XL

JOannesXV. natione Roniumus (edit menfi-
. bus IV. Ceflavit Epifcopatus die uoo^

f0rs XIL

JOaooesXVI. oadone Romanus fedit annisX.
menfibus VII. diebus X. Ceflavit Epifcopa-
tus diebus VI. Hic fuit in Literis enKbtus» flr
Libros compofuit . Hunc Creicentius Urbis Pa«
' tricius perfecutus eft » donec Urbe egrefliis eft.
Tamdem cognofcens, qu6d pro Octonc mi(te«
ret 9 ipfe cum Senatu ad pedes Papc veniaop
poftulavit «

fars XIII.

ANno quarto Ottonis Ludovico Rege Fraa^
cias mortuo abique Uberis» & fraude coo«
iugis, Francis Regnum transferre volentibus ad
Uarolum Ducem firatrem Locharii Regis pa-
truum ipfius Ludovici, ducp res ad Conctlium
defertur, Regnum ufurpat Ugo Capeth fiiius
U^oois Parifienfium Comitis ex Hadvigc forore

EnmiOttonisImperatoris9& re^vit annis IX.
lic fa(Skus Rex Corona uti noluit , & ppft an*-
num filium Robercum fecit Regpi confortem ^
juflicque eum Remis coronari .

P4n

Coi. Jmir, Saoma «

Digitized by

C H H d N

F!r tdem cempus Scephanua CaloprinusPapiaD
cum complicibus (ya fceleraca inrentioQe
firoftracus, Imperacrici /uppUcayit, ut fuis pro-
cibus lepacriare valerec; qui imperfe£h> nega-
tio morcuus e& . fiequaces namque fui precibus
Augufis ad Ducis ffraciam recepci » fub quacupr
juracorum fide id Venecias cum fecuricace re-
4ierunc.

SAne Maurocenit quod geilum erac confide-
rances, firmicer propinqui fuimonem vindi-
care decrevere . Qjjapropcer dum ouadam die
jcces naci Scephani Caloprini de PaUcio fdlico
vellent domum parva nave redire k quacuor
Itfaurocenis occib rivuli lacioes proprio cruore
infecerunc; quorum corpora i quodam fuo do-
jpoeftico de aqua fublaca arbacm opnitrici^acque
conju^buSy delaca func, qu9 ie(iueoci die in
JAqtmttiQ Sw&i Zachm ftpcUvmur; k quo

I C O %\t

camen facinore licic Dux ie inculpabilem red*
derec » nonattUi c^isen eum conicium aifirmi*
baot •

P^rrXVJ.

TErcio decimo fui Ducacus anno hie Dux
Maoticium fiUum fuum mifit ad Bafilium»
& Conftancinum Imperacores ConilancinopoU-
canos, ut congruam» acque honorabilem fedem
obcinerec. Qpo annoDux infirmicace confedlus
Monachus ordinacus eft inMonafterioSan£ltZa«
charioB 9 quod non voluocaria feciile lcnhBtnr »
fed opgeote PopdoVeneco, ibique poft VI.
dies obiit, & in eodem Monafterio cumuktus
eft .

Ptff 1 XVIL

CUm hujus icaque Ducis obicu huncLibrum
congruo fatjs fine coocludimust aUum il«
lico inchoances ab acouifitione novi Ducacus
Dalmaciai priocipium auumences.

FINIS LIBRI OGTAVI.

Digitized by

ANDRE^ DANDULI

«24

LIBER NONUS

CONTINENS CAPITULA XV.

CAPTULUM PRIMUM.

De DucatH Petri Urjioli 11. habens
partes LII.

PEtrus Urfiolo II. Dqx ftabilitus eft
AnnoDominiDCCCCXCI. Hic jux-
ta Prophetiam Sandli genitoris fui
trigefimo astatis fux anno Dux crea-
tus, Patrise commoda non foliim in
prifcum confolidando reduxit ftatum ^ veriim in
tantum Rempublicam auxit , ut fuis tempori-
bus Venetia inter ceteras Provincias decore &
opulentia fublinaata diceretur .

Pars I.

HIc in exordio fuiDucatusLegatos mifitBa-
filio , & Conftantino Imperatoribus Con-
ftantinopolitanis , & ab eis Cryfobolium obti-
nuit , continens libertates , & immunitates ( * )
favorabilcs conceflas Venetis navigantibus, feu
mercimonia exercentibus in omni Civitate, &
loco fuo Imperio fubjcdlis . O nnes etiam Sara-
cenorum Principes fuis legationibus fibi bene-
volos , & amicos fecit .

Pars 11.

OTtoni etiam Tertio Regi nono fui Regni
anno refidenti Molimhufen, hicDuxMa-
rinum Diaconum , & Joannem Uifiolo nuntios
delegavit, eumque benignum , & Venetorum
ftatui confbrmem in tantum fecit , ut non foliim
immunitates folitas^ habere Venetos in Regno
Italico confirmaret , fed etiam augendo novas
munificentias gratiose concederet , ut in fubfe-
queati Privilegio continetur.

Pars Itt.

In nomine Chrifli humani generis Creatoris
& mifericordiofijimi Redemptoris.

99
99
99
99
99
99
99
99
99

99
99
99
99
99
99
99

OTto Dei mifericordidRex omnibus San-
6ix Dei Ecclefias fidelibus noftrifque
praefentibus , ac futuris , notum efle volumus,
eo quod Petrus Dux Veneticorum per fuos
Nuntios Marinum Diaconum , & Joannem
Urfiolum , interventu » & petitione noftra
diledliflimas Dominas Avias Adheleidas Impe-
ratricis Auguftas, noftram adiit Celfitudinem
effiagitans , quatenus Padlum , quod Pater
nofter bonas jnemoriaB Imperator Otto tem-
pore Tribuui Ducis eis conceflit Veronae, no-
ftras confirmationis prascepto corroborare , &
confirmare dignaremur . Cujus petitionem ju-
ftam cementes , amore noftras diledliflimaB
Avias , & confiderata legaliiate prasdidli Du-
cis , fuasque gentis , ideft fuperius Padlum a
noftro Genitore eis concefliim noftras confir-
mationis praecepto confirmavimus , & incon-
vulfum fieri juUimus , & omnia , qux in pa-

r( ♦ ) In margine Codicis Ambrojiani bac adnotantur :
alibi eil iegere , a Bafilio 8c Alcjcio , noa

gina ipfius fcriptionis effe Pa<Sli videntuf , tX
ratione , ut nullus mortalium fub noftra po-
teftate habitantium corrumpere , laedere , aut
falfum vocare audeat, fed fi inRegno noftro
quiete vivere defiderant, amicari , & obfer-
vare ftudeant in omnibus , videlicet in obfer-
vandis riparum legibus, in tranfituris, ut nul-
la nova confuetudo eis imponatur, f. d fecun-
dbm antiquam confuetudinem , & juflionem
Padli Patris noftri, eis pacifice liceat vivere,
nec in deprsedando , aut pignorando aliquani
Veneticorum, velflagellando, aut de capulo
Sylvarum amplibs tollendo , quam antiqua
praeftat confuetudo, nec de fervis fugitivis ,
quos comprehendunt , aliquod damnum eis
facere, auttransfijgare prasfumat aliquis; fed
ubicumque inventi fuerint, fecundbm Legem
reddanrur eis . Prascipimus etiam de Tcrris
Palatii Venetias, five Patriarchatus, Epifco-
patuum quoque, Coenobiorum-, tam virorum,
quam mulierum , & omnium Ecclefiarum
inibi confiftentium , ac omnium habitantium
hominum in antedidla Veuetia , ubicumque
pofita? fint in toto noftro Imperio, inCivita-
tibus , Caftellis, in montibus , & planitiebus»
cultis & incultis , in aquis , & in paludibus »
in fylvis, & in bufcaleis, in aquis , aquarum-
que dudlibus , molendinis , pifcationibus , &
venarionibus , & in omnibus , quas dici , vel
nominari poflint , tam quae modo poflidere
videntur, quamque retro a XXX. annis pof-
federuHt>.prout jufte, & legaliter poflumus,
jubemus ut quietts teneant , & perditas recu-
perent ; & ut nullus Princeps , vel pauper ,
aliquem Vencticorum diftringere , aut legem
facere de aliqua habita fubftantia , vel ad
placitum ducere , nifi in praefentia illorum
Ducis, aut fodrum tollere de illorum Terris
prafiimat , aut bannum mittere tam de ho-
minibus habitantibus in Venetia , quam de
illorum hominibus ubicumque habitantibus ,
juftitiam aliquam accipere praefumat , nifi in
prarfentia Dominorum fuorum . Confirmamus
etiam Lauretum , ut quantum falfa aqua con-
tinet , eorum fubjaceat poteftati . Infuper vo-
lumus , atque confirmamus , ut Epifcopatus
Civitatis Heracliana^ habeat totam decimam
in integrum a terminatione , quas fadla eft
tempore Luitprandi Regis inter Paulucionem
Ducem , & Marcelluin. Magiftrum militum
ufque ad mare . Civitates etiam , & Loca »
per qua? foliti funt difcurrere Venetici , five
negotia agere , nemo illis contradicere , aut
bannum , feu diftringere fine Imperiali vel
Regali juflione praefumat . Et fi ipfi aliquam
querimoniam fecerint Comitibus , vel alicui
poteftati de aliquo conrrario ipfis perad^o le-
gem facere voluerint , ipfis proclam mtibus
tribus vicibus, fi vindidlam aliquam accepe-
rint, nullam moleftiam inde habeant , Ad lal-
tum etiam infra , vel extra , lupra aliquem
eorum locum , vel Veneticum non faciat . Ec
fi aliquisVeneticorum rebellis potcftAtiDucis
fugerit inde exiens, nullum iocum apud no-

flrum

Conftantino inipctratum jus agendi commer-
cia in Tbracra ablque foiutione.

Digitized by

2i$ G H R O

„ ftrum fidelcm habeat , nifi in acquirendo
„ gratiam. Si quis autera' &c. (*)
„ Datum Decimoquarto Kalendas Au&ifti
Ann6 DbrtHtiic» fecafnatioriii DCtCCSrcil.
j, Indfftione V. Ann<> yeti> DomintOtronis ttl.
„ Regaaniii nono. A6l;um Molinhufen feliciter.
„ Ameu.

l&t Dux cum ItaKcis Principibu^ amicrtiam
contraxit, & cenftta folinjm dari Scl^vis pyra-
ttcam etefcentibtis a Venetis navigantibus, per
mare Adriaticum ; per cdi^tum prohibuit.

Pars IF.

DUx quoq«e Gradenfem Urbem antiquitate
coniumptam a fundamentis vtf^ ad pro-
pugDaculorum fummiratem muro vailavit , &
juxta Occidentalem Turrim Palatium fibi con-
ftruxit , & Ecclefias devotiffime reparavit , &
in Ct^ta Sandfi Marci Corpof a Sartftoitim in
quatuor capfis recondita occultiffime cum in-
fcripiis tituiis coltecavit. In prima Cbrpora ex-
flant FoTtunati & Felicis. In fecunda Herma-
corae & Fortunati . In lertia Dionyfii, & Largi.
In quarta Hermogenisv & Fortunati . Et eodem
tempore hic Duit apud Heracltam Pklatium, &
Ecclefiam de novo conftruxit.

¥ars V.

Clterum Joannes Epifcopus Beltunenfis ciim
ab invafionc cgtpta tempore Tribuni Du-
Cis in finifous Venetorum , neqxie Regalibus li-
teris, vel nunciis, vel fcntentifs refipilbere vo-
luifiet, Dux falubri ufus confilio ftatuit, ut Ve-
neti prasdi(5lam Marchiam aufi non forent adi-
re , vel cum eis commercia afiere . C7nde inco-
las regionis illiu^ carentes faie , & aliis rebus
niaritimis , pacem k Venetis petierunt , quam
Octone Re^ in haliaita veniehte , reflitutione
pritis hSti, y confecuti funt •

Pars FL

OTtoni itaquc Regi pervento Veronae Dux
requifitus natum luum Petrum nomine
deiegavit, quem Rex iA Chrifmatis unilione
tenens , omifib nomine paterno Ottonem voca-
vit, & cum muneribus patri compaternitatis
vinculo fibi vindte remifit ,

Pars FII.

EOdem Regi refidenti Ravenns hic Dux
Petnmi Gradonico , & Joannem Diaco-
num mifit Legatos & Privilegiufn de Portu, &
mercato (**> tenendo cumiribus locis cum
omni Datioy &: Thelonea obtinuit .

Pars FIII.

DOmtnicus Epifcopus natione Venetus ex
Patre Dominico Gradonico , fedit annis
XXXi V. menfibus VI. Hid Civis eleflus fuit
Epilcopus, aflSftente Duce, & k Vitale Patriar-

/» Codic9 Ambtofiafio bac adduntur : Si quis
autem contra hoc noflraB confirmacionis pras-
ceptum fatere praefumpferit , fciat fe compo-
ficurum libras D. auri optimi , mediecacem
Camer^ noflre, £c medietacem pr«di6Us Ve-
nccicis^ qaos inquieta^erit . Quod ut verius
credatur , diligentiufque obfcrvetur , roanu
propria fubtus confirmantes , iigilii noftri im-
pre&one adnoca^i jaffimus.

N I C O M. 22«

A f cha confecratus , a Duce poftea inveftitus » &
intronizatus exftitit^

Pars IX.

GRegcn^ius Qpintus iiationci Saxo, fedit
nis II. mcnfibus V. Ceflavit EpifcopatUa
diebus XV. Hic Bruno priiis vocatus , cpnfan-

Sineus Imperatoris , ad di£li Imperatoris in^
ntiaAi eledhis eft , & ab illo pouea Imperia-i
lem accepit benedi^ionem .

Pars X.

PEr idem tempus Croatarum Judex propter
denegationem cenfus Venetis moleftias in-
ferre conatus eft , unde Dux miftt Baduarium
Bragadino cum VI. navibus bene pneparatis,
quilflam eorumUrbem bello devincens» utriuf-
que fexus captivos Venetias conduxit, 8c ex
hoc liiajoris odii cumulus inter Venetos , St
Sclavos repuUuUvit .

Pars XI.

ROmani autem , abfente Imperatore , Gre-
gorio Papa Urbe expulfo, Joannem Epi-*
icopum Placentinum de legatiotia Conftantino-
pditana cum magna pecunia redeuntem Papam
praefeceruac. Imperator autem redien), de ad-^
v^rfariis phionem expetiit . Gregorium reftituit,
Joann^m in Caftro San£bi Angeli obfeftum 9 6c
captum exoculari fecit , & mutilari , & aliquos
Nobiles Romanos captivos fecum duxit.

Pars XII .

OTto c5m prolem non haberet , ordinavit
cum Papa Gregorio V. Eleftores Impe-
ratoris Cfficiaies Imperii^ qui his vcrfibuscoa-
tinentur .

Maguminmfis , Trevmnfis , Colomenfis ,
Quiliiet Imperit fit Caneeltarim hofum ,
Et Palatinus Dapifer Dux p&rtitor tnfis ,
Marchio Frapofitus Camera^ Pincema Bohemus*
Hic Regem fiatuunt f nmmum concorditer omnei ,
Abbas vero SandH Galli eft fcrutator eorum $
cft enim Archiepifcopus MoguAtirtus CanceUa-'
rius in Germania > Trevereuto in Gallia^ Colo-
nienfis in Italia .

Pars XIIL

JOannes nationeGrascus fedit menfibus X. Hic
XVL hujus nomtnis ab Imperatore damna-
tuf; vivente enim Gregorio, dat4 pecunid»
per Cohfulem Urbis eft creatus .

Pars XIF.

IWter^a ifte Dux Joannem filium , requifitus
k Bafilio , & Conftantino Imperatoribus ,
mifit Coflflantinopolim , qui honore & muneri-
btH ab eis decoratus ad Patrem rediit.

Pars

Signam
gloriofii&mi

DomintOttonii
Hegis&c.

Datum &c.

In rhargine Cod, Amhr, adnotatur : Codex EgnJr
tif de D^rpouta , & Vicariatu .

Digitizechby

A N D R E i?E D A N D U L I

12«

Pari Xr.

HOc tempore , mortuo Tyrpimiro Rege
Croatorum, interfihosMucimirum (*),
& Suriguam cupiditate regnandi ona contentio
fchifma magnum in illa regione generavit . Mu
cimirus tamen pr«valens , plurimis in rebellio-
oe pofitis 9 Regnum obtiiiUit , damna inferens
flaaritimis Civitatibus Dalmatias . Qjja de caufa
Veneti ab illis evocati cum permiiTione Bafilii ,
& Condantini Imperatorum Conflantinopolita
norum, a quibus Re^s illi fceptrum antiquitus
recognoverant , dominium Dalmatias primitus
acceperunt, ut hiftoria , ouam reperimus in an«
tiquiirimis Gr^Bcorum , & Venetorum Codici
bus 9 prout fequitur , feriose declarat •

Pars XFI.

Llis namque remporibus in Dalmatianorum
confinio non plus quam JadrenfesCives Ve-
neticorum Ducis ditioni obtemperabant . Qpos
Croatorum , & Narentanorum Principes crebro
affligere folebant , in tantum ut Narentani ho-
rum quadraginta comprehendentes fecum vin-
£kos deportarint . Unde Dalmatini Populi om-
aes pasne firaul convenientes , Petro Venetico-
rum Duci fuis internunciis hsBc demandaverunt :
Q.u6d fi ipfe venire, aut exercitum mitterevel-
let, qui eos a Sciavorum feveritate libera et,
ipfi , & illorum Civitates perpetua ftabilitate
iu» fuorumque Succefforum poteftati fubditi
manerent . Hoc audiens Petrus Dux , nulla in-
terpofita dilatione , fuorum confilio munitus ,
navalem parare expeditionem peregit .

?ars XFIL

SEptimo quoque fui Ducatus anno Petrus
Dux, nulla ut fupra interpofita dilatione,
fuorum confilio munitus, navalem paravit ex-
peditlpnem , & in Afcenfionis Domini Fefto
cum fuis in Sandli PetriOiivolenfis Ecclefia ad
Miffarum myfteria percipienda cohvenire voluit,
cui Dominicus ejufdem loci Epilbopus trium-
phale Vexillum contulit , & una cl flem con-
lcendentes^ illo die Equilenfem Portum intra-
verunt . Dehinc velis libratis , occiduoque ven-
toflante, Gradenfem applicueruni Urbem, quos
Dominus Vitalis Patriarcha , prseeunte Plebe
cum Clericorum apparatu excipiens, digna fuo
Principi obfequia exhibuit, cujus quoque dexte-
ram viftrici Sanfti Hermacor» figno condeco-
ravit. Inde Pelagi fulcando undas , Iftrienfem
ad Provinciam tranfeuntes, Civitatis Parentinse
juxta Infulam yelis depofitis perno6tare difpo-
fuerunt; quibus Venerabilis Andreas Epifcopus
occurrens, famulatum Petro Duci multum im-
pertitus eft, humiliter rogitans, ut San(fti Mauri
Oraculum adire non recufaret ; cujus petitioni
i^cquiefcens , multo milite ftipatus Urbem in-
travit, & expletis in Sandli Mauri Ecclefia mi-
nifteriis facris,arrepto exinde itinere, remigan-
tibus nautis, apud Monafterium Sanfti Andreae
in Infula , quas juxta Polenfem Civitatem ma-
net , grata hofpitia habere voluerunt . Man^
(**) Bertaldus Epifcopus Polenfis eximius Epi-
lcopus cum Clericorura, & Civium multitudine
feftinus advenit , & utrocjue honore eumdem
Ducem glorificavit .

( ♦ ) Cod. Ambr. Murmuu , & Surigura femf^r .

Pars XFIII.

DUx deinde vaftura velificando «quor Au-
ferenfem ad Urbem delati iunCj ubi noa
modo Cives , verhm omnes de fiiiitimis tam
Romanorum , quam Sclavorum Caftellis conve-
nientes, tanti hofpitis adventum fe praBveniffe
gaudebant, & faciamenrisabomnibus perafVis»
fub illius Principis poteftate manere decrevc-
runt . Hoc peradlo , facrum diem Pentecoftes
folemniter celebrantes pradicfto Principi laudis
modulamina decantavere . Tunc omnibus , qui-
busflBtatis plenitudo aderat, fecum venire juirit,
& acceptis ftipendiis difpofitum iter continuare
decreverunt •

Pars XIX:

ALtera vcr6 die Jadrenfem antequam ap-
propinquarent Urbem , eju(dem Civitatis
Prior cum Epifcopo & ceteris, fuum Dominum
receperunt, & ingreffi Urbem, ibi illi Regio-
nis majores confiuentes ejufdem Principis domi-
natioai fubefle peroptabant, inter quos Veglen-
fis , & Arbenfis Epilcopi cum eorum Civitatum
Prioribus adfuerunt , oc pari voto fuper lacr^
Evangeliftarum didla jurarunt, quod juxta illo-
rum fcire & polfe deinceps Domini Petri Ducis
fidem obfervare debuilTent . Infuper Epifcopi
eifdem facramentis confirmaverunt ^ quod fe-
riatis diebus , quibus laudis pompam in Eccle-
fia depromere folebant , iftius Principis nomea
poft Imperatorum laudis praeconiis glonficarent.,

Pars XX.

CRoatchim ita^ue Rex Ducem advenifle, &
qu3e egerat cognofcens , Nunciorum ftudio
eumdem placare pacificis nifus eft verbis : quod
Dux omnino parvi pendens eofdem Nuntios re-
dire dimifit; & fic tracSlare cum utriufque gen-
tis exercitu adorfijs eft , quomodo inimicorum
aditus intrare , vel quibus argumentis illorum
munitiffima loca indemnis capere poflet .

Pars XXI.

DUx tunc quorumdam Narentanorum rela-
tione didicit , XL. Narentanorum nobi-
lium de ApuIisB partibus, peradiis negotiis, ad
propria velle reverti , X. naves hominibus one-
r uas ad Infulam, quas vocaturCaza, fub omni
feftinatione deftinavit ; qus dum irent , faciii
certamine eofdem comprehendentes , adTragu-
rienfem Urbem accelerare voluerunt.

Pars XXII.

DUx naraque utriufque & Dalmatinorum &
Veneticorum railitibus circumfeptus, fex-
ta die Jadrenfem Urbem relinquens , ad quam-
dam non long^ a Bekradenfi Urbe Infulam ad-
venit , de qua talem Tegationem Civibus mittere
placuit, ut fi fpontaneum famulaturaperfolvere
oc fidelitatera fibi jurare vellent , gratiara adi-

Sifci valerent ; fin autem , fe certamine capien-
os procul dubio fcirent . Hoc vero audientes
Sclavorum Reges , periculum incurrere formi-
dabant , & tanto Principi refiftere non valebant:
unde in utroque difcrimine pofiti quid agerent
penitus igaorabant . Tamdem Venetorum ditio-

Cod. Ambr. f ra manfe , ligii illuc .

Digitized by

CHRONICON,

ni fubdledigeates, & racrameflu obfequia per-
folverunt.

Pars XXIII.

EGreffi vero inde Lenigracb InfuUs coloni
egregio Duci occurrentes , facramenca
prompte fecerunt. '

Pars XXIV-

CUmquc Dux TragurienfemUrbem pcteret,
abEpifcopo, Civibufque facramentis cor-
roboratus eft, ioiquefuos, quos ante exjadrenfi
Civitate miiifle diximus» vidlores reperit.

Pars XXV.

SClavorum etiam Regis Frater , Surigna no-
mine aderat » qui quondam fraterno dolo
deceptus Regni amiierat diadema ; ipfe namque
fton modo facramenti vmculo fe eidemDuci af-
fociavit, verbm etiamStephanum puerulum ca-
riflimam fobolem (ibipro obHde commendavit ,
cui Dux Hicelam fiiiam fuam Conjugem tradidit.

Pars XXFL

HUic ad Spalatinam nobiliflTimam & vaii-
dam Urbem , quas totiusi Dalmatias Me
tropolis conftat efle , praedidlus Princeps adve-
nit, quem PetrusArchiepifcopus facro mfolatus
officio cum urbana tam Clericorum , quamLai
corum multitudine excepit, & MiiTarum folem-
nia celebrans, ex voto jurisjurandi fide eidem
4>mnes placere fatagerunt .

Pars XXVII.

NArentanorum quidem Princeps XL* fuo-
rum capttvitate mancipatos expertus eft,
qui fuis internunciis Ducem continua prece (ibi
illos reddi imploravit . Huc videlicet padlo ,
quod priufquam ipfeDux de iUis exiret finibus,
cam ille Narentanorum Princeps, quam omnes
fiii majorcs ^ fibi ad iatisfaciendum pro fuis vo-
ris convenirent ; & nec cenfum alias extortum
aliquo modo exigere , nec quempiam itineran-
tem Venetias moleftare deberent . Tunc Dux
captivos reddere jubens , fex tahtiim illorum ,
ae ipfe pacem violaflet, retentosfecumfervivit.

Pars XXFIII.

Hh definitis , Dux ad aiios illius regionis
fubjugandos greffum tendere coepit , qui
apud SanAi Maximi Eccleiiam hofpitium ha
bere dum vcIuifTet , Ciurzulas Infulas habicato-
res fuis recufanres parere juflionibus valida ma-
nu acquifivit , fuasque poteftati fubjugavit •

Pars XXIX.

PRaeterea dum idem Dux quiquid cordi ade-
rat , Deo fautore ad votum confequeretur,
improbos LeflnaB {*) Infulae habitatores aggre-
di conatus eft , a quorum rabie Venetici illa
pernavigantesloca,propriis facultatibus privati.

( ♦ ) Cod. Ambr. Tadeftmx .

^♦♦3 margine Codicis Ambrofiuni bac adduntur :
Tunc miffi prasfe^U ez Venecis in urbes Dal*
macia^ , vtdelicec :
Occo Urfeolus Sjpalacum , alibi Ragufium , &
Spa]atum ejus nlius/
Tcm. XII

nudi ra?piirim& evafere . Erat fiquidem eadem
Infula icopulods promontoriis circumfepta ^ &
licet aditum intrantibus non dcnegarent, mon-
tium tamen fublimitate oftentabaiur, ex auibus
vivis murorum maenibus , turriumique ceaiHciis
munitis inexpugnabilis ab omnibus putabatur.
Dum vero pnedidlus Princeps multitudine na*
vium colledka , quemdam iilius Infulae Portum
penetravit, manddtCivibus, ut relicSki pertina-
cid ad fe venirent , aut pugna fe fe perituros
fcirent . Qui timore conftrifti pacifica verba
protuierunt ; poftmodum illis injuacSlum fuit 9
ut nulla ratione pacemaDuce confequipoflentt
nifi Civitatem ipfi deftruercnt, deftrudhm ver6
irreparabilem , & inhabitabilem relinquerent :
quod omni nifu facereinterdicentes, cantoexer-
citui fe fe obfiftere adorfi funt . Tunc idem Prin-
ceps fuos ad certamen praeparare , iliolque im^
pugnare acriter juflit ; veriim quia arduus locq*
difficilem dabat appropinq jantibus ingreflum ,
jaculorum lAibus noftes aliquamdiu procul vir-
cute qua poterant coercere fatagebaiit . Tamen
DeiOmnipotencis di(penfatione major pars exer-
citus ex illo loco , unde nuUius munitionis oftia
patebant, impetum facicntes reliqua moniis per
devia Confcendendo 1 turres , ubi aquarum
vafcula tuebantqr, comprehenderunt, in qiiibus
confift ntes in tantum lu<!lamine comprimebant,
donec dcjeifti animo armis depofitis nihil am-
piiis , quam mortis exofum periculum evadere
flexis exorabant poplicibus, Dux itaque pietatis
amator omnes vivos confervare conftituens »
Civitatem tantiim devaftare prascepit.

HOc peradlo viftor Princeps SancSli Maximt
Ecclefiam receptavit . Illuc Ragufienfis
Epilcbpus cum fiiis conventens , eidem Principi
facramenta omnes facientes obfequia multa de^^
tulerunt.

Pars XXXL

INde Dux prsediikas Civitates repetendo re-
means pari omnium confenfu Ducem Dal-
matiae fe primitus nominavit , & ad Venetiam
tamdem cum taii triumpho regreflus eft. (**>

ParsXXXIL

INterea Ottone Augufto in Italiam tertio nunc
vento, Joannes Diaconus Ducis Venetiarum
Nuntius fui Domiui progreflum , & (ubfequen*
ter triumphum fufceptum cum gaudip nuQcia-
vit, & cum eo Romam ivit, & ab eo obtinuit
codirmationem, & per tcrminos declarationem
finium Venetorum fecus Heracliam » ficut Pe-
trus Candianus Dux tenuit. Videlicet a Plave
majori , unde eft fa^kus unus argilis , qui nonii-
natur Formiciinus, pertingens ufque in Piagio-
nem , in quo ipfo Argile funt tres montes manu
hominum fa<fti , inde p ningit ex alia parte
Plagionis pcr Ovillam ufque in Foflam de Lu-^
gagna , & finitur in Plavicella , quae veniens in-
fluit per Opitergium , & ab hoc ternaino ufqiie
ad mare . Et conceflit , quod in his terminis
Epifcopatus Civitatis novae totam dectmam ha-

beat»

Dominicus Pollanus Tragurium. t ,

Johanncs Cornarius Sicum.
Vitalis Michael Belgradum .
Maffsus Juftinianus Jadecam .
Marinus Mcmus ad Infulam Corcyram-nigram ,
hodie Curzolam , 8c ad alias Infulas .

Digitized by

iji A N D R E iE

beat , & fifniliter cx alia parte Lyventia quas
vocatur Pigalus itiajor ufque ad mare . Qjjibus
peraiSlis Otto de Venetorum congaudens trium-
pho , Ducis nuncio redeunti ait velle voti per-
ficiendi causa clandeftine Venetias accedere , &
cum Duce fibi dile<fto pariter congaudere : qu«
omnia Duci relata fibi Istitiam attulerunt .

Pars XXXin.

OCtavo Ducis Anno Chrifti DCCCCXCVIII.
Otto de Roma Ravennam rediens fub
fpecie fiimendfle potionis Pompofiam venit , &
noifte navem intrans cum fex tantummodo fibi
fecretis , & Joanne Diacono , navigando ad
SandVi Servuli Monafterium ignotus applicuit ,
& cum Duce noiSlis tempore ad Ecclefias San-
^i Zacharias , 8c Beatifiinii Marci Evangeliftas
venit , & fatis dignas laudes exfolvens vota fua
perfecit, &Ducis Palatium afcendit .^Erat fane
viii , ne agnofcereiur , habitu indutus , neque
fas Duci fuerat cum eo in die manere , ne quis
cjus prsefentiam poflt^t agnofcere . Ad prandium
cum aliis palam conveniebat , fer6 una cum
Cfffare dapibus & colioquiis reficiebatur. Gu-
jus filiam ad vinculum perfecShB fidei Imperator
de facro levavit fbnte i & pallium , quod pro
padti fbedere a Venetii folvebatur , perpetuo
remifit . Et fatis domefticis donis a Uuce fu-
fceptis , Ravennam rediit , & unde venerat
bmnibus propalavit . Dux itaque Verietorum
Populum poft triduum in Palatio convenire in-
dixit , cui hujufmodi geftum patefaciens , non
minus fidem Imperatoris , quam peritiam fui
fenioris coilaudabant •

Pars XXXir.

Sllvefter II. natione Gallicus fedit annis IV.
menfe I. diebus II. CelTavit Epifcopatus
diebus XXII. Hic a pueritia apud Fl riacum
adolevit , deinde Abbas Bobienfis , poftea Ro-
thomagenfis Epifcopus , & fubfequenter Archi-
epifcppus Ravennas , & uhim6 Papa elfedlus
eft . Qpi chm Magicus (a) foret, interrogavit ali-
quando ab una Imaginum , quc& in pofrefnorie
praefidentium fplrituum dantur ^ ut ab eis de
rebus dubiis refpondeatur , quibus Idoiolatra
utuntur , fi Apoftolicus futurus erat . Refpon-
dit : Etiam . Et iterum : nnoriar , antequam
Miffam caniem in Hierufalem ? Refpondit :
Non . Et tamdem cbm fliatio effet ad Sandlam
H erufalem, & celebraret, graviter infirmatur,
& advocans Cardinales, diu facinora fua flevit,
quibiis flupentibus , & nihil referre valenribus
in/aniens' iile ie dilaniari , & membrari , & fo^
ras projici jtiflit ; habeant , inquiens , membra ,
fuorum qwBfierunt homagia . Numquam animus
meus amavit id facrilegium .

Pars XXXK

HIc Papa Metropolitana jura GradenfisSedis
fuper Epifcopos Venetiarum , & Iftriaa,
fupplicante Vitale Patriarcba per Privilegium
Jrenovavit.

Pars XXXVI.

EGdem anno Petro (b) Gaftaldio cum Po-
pulo Capitis Ageris coram Duce, & Judi-
cibus , Juftitiam requirit de Laureto, & palude

t a) Recole jam adnotata iH Tomo XL coL 1049.
(b) Cod. Arnbr. proto.

D A N D U L I

vocato Trinas (c), & Catiale de Sauma , pe-
tentes jus facere vigore cujufdam Privil.gii
fibi , dum in rebellione perfifterent , ab Ottone
II. concefli . Cujus' petitio non foliim renuen-
da, fed etiam reprehenfione digna judicata eft ;
& propterea idem Gaftaldio ad cor rediens, dc
acquiutis plenan^ quietationcm fecit .

Pars XXXm.

OTto quoque anno vigefimo Romam re-
diens . Civium formidans infidias , in
quodam Caftello Paterno nomine vitam finivit,
cujus corpus Colonienfis Archiepifcopus Aquif-
granum deferri fecit .

Pars XXXVIII.

ILTEnricus II. Dux Noricorum, ideft Bavarias,
filius Henrici fratris Ottonis Primi quo-
rumdam Principum animos concilians , impera-
vit Anno Domini MIII. Et nota , quod piures
Henrici fuerunt Reges , quam Imperatores ;
unde cbm legitur Henricus Primus ratione Im-
perii , ratione nominis eft Secundus . Idem in-
tcllige de Conradis .

Pars XXXIX.

EOdem tempore Ardoinus filius Dodonis Co-
mitis , Longobardis fibi faventibus , Re-
gium nomen aflumpfit , adversiis quem Henri-
cus Rex Ottonem Ducem cum exercitu in Ita^
liam mittit , inter quos juxta Alpes in campo »
qui Vitalis dicitur , bellum peradlum eft. lo
quo licet ex utraque parte plurimi ceciderint ^
tamen Otto cedere coadbus eft . Hoc audiens
Henricus Italiam intravit, & Ardoinum de Ve-
rona expulit» & Longobardos fibi fubditos
fecit.

Pars XL.

JOannes XVIII. natione Tufcus fedit menfibus
V. dicbus XXV. Ceflavit Epifcopatus die-
bus XX.

Pars XLI.

JOannes XIX. natione Romanus fedit annis
V. Ceflavit Epifcopatus diebus X.

Pars XLII.

POpuIus VenetisB merita hujus Docis cupicns
compenfarc , Joannem filium Ducatus con-
fonem , 6c Succeflorem , in concione publica
laudavit .

Pars XLIII.

HIc Petrus Dux cum Joanne filio , & confor-
te fuo , Joannem Diaconum , & Capella-
niim ejiis intimum Ratifponam ad Henricum
Casfarem Nuncium mifit , & ab eo obtinuic
Privilegium confirmans omnes exemptiones »
libertates , & immunitates , quas Duces , Ec-
clefiae, & Populis Veneti» foliti funt habere ia
Italico Regno , & hunc non foIJim Ducem Ve-
netiae , fed etiam Dalmatias in eodem privilegio
nominavit .

Pars

( c ) Cod. Ambr. Cervas ,

Digitized by

C H R O

Pars XLIV.

ISte Dux ctiam contra Saracenos , qui Barea-
fem Urben:! Apulias obleflana detinebant ,
cum oavalt ftolio perrexit , & Urbem ifltravic ,
& viAualibus munic , &c cum Gregorio ( a )
CacaiKmo Imperiaii Urbe exiens de Saracenis
vidtoriam habuit, & liberau Urbe ab obfidio^
ne Venecias rediit .

Pars XLT.

PO/l Ducis reditum anno videficec
Joannem Ducem cum Octone {ratre mic^
.dc Conftancinopolim ad Bafilium, & Conftan-
«inum Imperacores, qui cutn honore fufcipien-
ces illum^Mariam (b) ex forore neptemfiiiam
nobilis viri Argiropolis fatis fpfendide dotacam
libi in conjugem tradidere, ftatutoquedieiiup-
ciarum conjuges in Capeila Imperiali aPatriar-
cha Conftantinopoiitano niunus BenedicSlionis ^
& ab Imperatoribus aurea Diademata capiti-
|>us fuis fufcepere . Celebratis iiaque cum ho-
nore nuptiis , Joannes ad repatriandum difpoii-
^us, rogatu Bafilii euntis contra Buigaros, uf-
que ad ejus reverfionem in Urbe cqm uxore
xemaniic . Reverfus quoque Baftitus ]oannem
Ducem Patricium fecit , & fupplicanti nepti
corpus Sandlas Barbarae fiiias Diofcori gratiose
conceflic . Qjiibus obtcntis Joannes cum uxore
& firacre Venetias rediit, a patre, & Venetis
cum gaudio receptus , & in Capelia Ducali
corpus San&x Barbarae depofuic . Cujus conjux
filium in Conftancinopoiim concepcum peperic
avunculi fui Bafliii nomme vocacum • .

Pars XLVI.

PEr idem cempus Stephanus I. Rex Hunga-
rorum, qui Geizas Duci pacri fuo in Re-
gno fucceffic, praedicationeSan<fti AdalbertiPri-
^i Pragenfis Epifcopi , & fuaficne Gil as fororis
Henrici» quam in conjugem fumpferat, Fidem
.Chrifti cum fuo Popuio devote fufcepit . San-
&ns ver6 Adall^ertus prasdicatd Bohemid , &
Hungarii , Prutiam ingredicur, & ibi Martyrio
coronatur. Rex quoque devidlo Boam Bulga-
i-orum Duce , atque Sclavorum , de ejus tne-
fauris asdificavit atque dotavit Ecciefiam San-
^b9 MariiB in Aiba^ & tamdem multis natio-

(a) In maTgin§ Cod. Ambr. aliis Hieronymo.

(b) Cod. Amhr, Marcham femper.

\c) In margine Codicis Amhrofiani bdtc notantur : In
primo libro Padorum extat prtvile^ium Hen-
rici I. vel II. Regis Romanorum oarum Ab-
bati SS. Hilarii , gc Benedidi : In nomine
,9 8cc. Ipfe Legatus prsceptum detulic ante no-
ftram' pracfenciam , in quo coritinebacur, qu5d
„ San^immi Imperatores Caroius Frimus , 8c
Secundus, & Tertius Occo concefferunt Ec
clefiaB SS. Hiiarii , gc Benecfitli &c. Ck>lonos
9, XII. 8c bona ac jura habica jper commuta-
tionem ab Landolo Epifcopo Tarvifino , vi-
deiicec Cerefarium , 8c Fladanum pofita ab
9, uno latere in Infula Fifcinica , ab alio in
Tercola, a tertio in Scrata^ a quarto in ipfo
vico Fladano , qux omnia nos confirmamus
„ &c. Item de pluris d'it\x Ecclefias donamus
Curtem diaam Frefegulo , & Curcem ditlam
,^ Aureliacoi ficas in Comicacu Tarvifmo 8cc.
„ Dacum in Svorcheim anno ejus V. & regni
,y fui fepcimo , Chriiti aucem MVIII. Idibus
Tulii 8cc.

tcundo etiam PaSorum extat aliud Priviie'
gium : ,9 In nomine San6Us 8c Individua;
„ Trinicacis 8cc. fupplicavit nobis Petrus Abbas
,1 SS. Hiiarii 8c fieacdiCti , qu6d veliemus lu-
Tom. XIL

N I C O K.

:A I nibus fubjugatis, cogitavit renunciare fecuio, 8c
! Hlio Alnierico asqu^ literato & SancSlo commit-
tere ^ut)ernacuia Regni ; fed juvenis virgo cum
rponia fua vtrgiae poftea miracuiis coruftaiis
prxventus eft morte« Deinde Rex idem otMit >
cujus merita per Hungariam muita miracula
oittndunt, & commendant.

Pars XLVIL

/^Uinto decimo Ducis anno famcs , & mor-
V^talitas tanta fuit in Venetia , & per to-
tum pasneOrbiem , ut vacantcsfepuicliris
cum mortuis obruerentur , & inter ceterosjoan-
ncs Dux cum uxore fuaMaria fexdecim dierum
fpatio in SamSli Za£iiariaB Monafierio uno fe^
pulcliro claufi funt . Veneti quooue ut tantis
maiis quoddam pnBfidium adeflet conlbia-
tionis , paritcr Ottonem Ducis genitum a^tacrs
XlV. annorum Condqcem conftituerunt .

ParsXLnil.

Orum Ducum tempore requirentibus Inco-
iis plebisSaccif & probantibus non de-
bere folvere pro ripatico in Venetia, n»fi 16-
iiim ducentas iibras Lini , decerminatum fuit ,
ut ficut antiquts temporibus fervatum erat, ita
deinceps inviolabilicer perfeveraret .

Pars XLIX.

PHaiedri gcnere clari , & fide devoti , Eccle-
fiam San£bi Benedidli Abbatis , Mona-
cliis dcBroniuio Ordinis,nunc ejufdcm San&i ,
cum tcrra adjacente piiffime obtulerunt. (c)

Pars L.

DEcimo feptimoDucis annoUrfus cjusfilius
defundlo Vaierio Epifcopo Torcciiano ,
laudante Ciero, & Populo, in eadem Ecclefia
fubrogatus eft . Hic cum favorc patcmo Eccle-
fiam fuam Catliedraiem jam vetuftate corruen-
tem cum Epifcopio renovare fecit . Filia quo-
que Ducis Feiicia nomine SaniSli Joannis Evan-
geiiftsD dc Torccilo fimiiitcr AbbatifTa ordinaca
cft.

Pars

fcipere in protedtionem ejusMonaflerium po-
fitum in loco di^o Viculo territorii Rivo-
altenfis 8cc. £t fic fufcipimus, volentcs, qu6d

,9 di6lum Monafterium ninii folvat y neque ho-
minibus Ducis aut Epifcopi , neque Epifcopo
Tarvifino» aut SuccelToribus ejus, ut fpecia-

„ iiter contradi^tum eft per praBcepu antece/To-
rum noftrorum , Ottonis I. Ii. III. atque
Conradi, 8c Tertii Henrici Regis autComi-

9, tis 8cc. f in calce praecepimus figillari , appo-

,9 fitumque eft fignum . Datum Fatiivii Anno
MXCI. Indiaione XIII. OOavo Idusjanua-
rii 8cc.

Ego Ogerius Dei mtia . . . Prior Epifco-
» p<is , 8c Vicecancellartus , Vice Gernuini fijcr
chicancellarii recognovi 8cc.
Defunt tiftet.

Digitized by

»3$

ANDRE/E DANDULI

Pifff LL

HOc temporc ad fupplicawnem Felicid?At>
btiiflaB corpus San&x Barbaras Virginis de
Eccicfia Saniai Marci fumptum , cx collauda-
cione Populi in MonafterioSao£ki}oannis£van-
geiifldB de Torcelio cum reverentia translacum
cft •

Pars LIL

PEtrus quoquc Dux prarfatus cum uxore fua
Maria votum cafticatis emifit , & Palatium
Ducale cum Capella complevit^ 6c fubftantia
fjm partem inter filios 8c filias divifit j & reli-
quam ad iblacium Reipublicas ^ pauperum , &
Ecclefiarum vivens dedit , tranfaibifque ab ejus
cxordio Annis XVII. Menfibus VI. fuae «atis
Anno XLVHL dies fuos feliciter terminavit, &
folemnibus celebratis exequiis in Ecciefia Sao-
£ii Zacharias fepelitur .

CAPITULUM SECUNDUM,

De Ducatu Ottonis Urfiolo babmt
partes Xf^L

•

OTto (*) Urfiolo Dux defun^ko Patre pra^
efle coepit Anno Domini noftri ]efu Chri-
fti MIX. Hic erat Fide Catholicus , virtute fe-
renus , luftitia robuftus , Religione perfpicuus
habitu decorus , dlviti s prapotens , omnique
bonitate adeo repletus, ut merito cptimi Patfis,
Saodlique Avi Succeflbr eflc ab omnibus digniA
fimus judicaretur •

Vars L

ERat quippe Annorum fere XVIII. Dux.
Qpo tetDpore filiam Geyzas RegisHunga-
rorum , & SororemStephani /ucceflbris duxit in
uxorem, mulierem utique generofitate ferenam»
facie facundam » & honeftate praBclaram .

Pars U.

SErgius IV. natione Romanus, fedic annis 11.
menfibus VII. Ceflavit Epifcopatus diebus
VIII. Hic ad fupplicationem Vitalis Patriarchds
Gradenfis jus Metropoiicum , & Ecclefias fuas
fuflraganeos Venetios & Iftrias per Privilegium
approoavit.

fars IIL

ANno Henrici feptimoEclipfis fa^ eftSolis
hora fecunda diei . Terram Hierofolymo-
rum Turcas invadunt, & Hierufalem capiunt.
Sepulchrum tamen Chrifti , Ecclefias Bethlem ,
& montis Sion deftruere Divina virtute prohi-
biti funt ; ftd poft tres annos omnes qui loca
SaniS^a fbedaveranc , fame.& gladio confuropti
funt ; Et ecdem Anno Judasi multi pras timore
converfi funt •

?ars IV,

Enedidlus VIII. natione Tufculanus , fedit
annis XII. Ceflavit Epifcopatus anno I.

( * ) Eti&m ko€ loco in Vodtce Ambrojiano bac adno^
tartutr : Indi^bione VII, menle Martio per
Inftrumeotum ftipulatum Rivoalti manu Foi-
carii Fresbyteri 8c Notarii OtboUrfeolus Dax
& Judiccs Civitatis , 8c Populi Veaetiarum
concciTu Civicaci nov« vacationein a nonnul-

%i6

Hunc ait Petrus Damianus , vidit Epifcopuf
Capuanus nigro equo infidentem , ac dicentem
graviter fibi effe; & rogantem, ut iret ad Fra-
trem iuum Joannem Papamt eique fuadem , uc
pecuniam , quas in cali theca erar , pro fe Paii-

g^nbus diilribueret , fic enim iibi miferaadum
ivina benignicas decreverat , qu» enim pro fe
tradita flierant , nihil fibi profuerant , quia de
rapina exftiteraoc^ quod ci&mEpifcopasperbgiil
fet y Religionis habitum fumpfic .

Pars V.

SEptimo Ducis Anno Hadrienfes , qlii Veue-
torum &ies invaferant apud Laurecuin , Aii
reatus poeAam a Venetis hoftiliter exeuntibus
dcbite receperunc . Unde Petrus Epifcopus cum
Primatibus loci ad Pucem venir? coadbi , ve-
niam habueruoc , promitteates' amodo nan pr»-
fumere , vel accencare fimilia .

Pars VL

NOno Ducis Anno Crofimurus Craacorum
PraBfidens Regno, ]adram, 8calia> maii-
(imas CivicacesDalmacisB quocidianis incurfioni-
bus inquiccat . A quibus Duji requifitus cucn
fiolo exiit, &Civitates tutavit, hoftes infiigami
vertit y & Cives illarum in fua fidelitate « &
obedientia folidavit . Et rediens a Vitale Epi^
fcopo Veg^eafi , & Majo Epifcopo Arbenfi , &
Martino Epifcopo Aufenenfi , & ab univerfo
Clero , Phoribus » & Populo di£Urum InfuU«>
rum , de cributo fibi » & Succeflbribus fuis an*
nuatim in perpecuum folvendo fponfionem fi>>
fcepit .

Pars VII.

URftis Piatriarcha natione Venecus cx Pitre
Petro Urfiolo Duce , fedit annis XXVU.
menfe uno , diebus XV. Hic exiftens Epifcopus
Torcellanus, ex qoUaudatione CL ri & Populi»
nunc Patriarcha fadhis eit . Vitalis quoquc Fra^
ter ejus vacantis Ecclefias ordinatur Epifoopus •
Hic pro ftatu & juribus Ecclefias fuae confervan-
' dis inftantiffim^ laboravit .

Pars VIII.

HOc cempore Imperante Bafilio apud Grz^
cos corpus Sanfti Tharafii taliter Vene-
tias translatum eft XVI. Kalendas 0(Slobrii .
Qpidam namque mercatores' Veneti ad Pro-
montorium quoddam pervenerunc » cui nomen
Chilendro , 8c dum moram ibi contraherenc
quidam Sacerdos Mathemaucenfis Ecclefise cum
duobus fociis Petro & Joanne ad Ecclefiam, quam
prope fitam audiverat , orationis causi profecSlus
eft; & chm illuc appropinquaiTencMonafterium
cernunt , fed in eo neminem reperiunt • Ciim-
que Sacerdos Ecclefiam intrare vellet mfpira-
tus intelligit fibi dici : Tolle hoc corpus San-
ffum 9 & defer tecum • Ciim autem cqrpus
ubi elTet ignoraret , utpote qui numquam a&
fuerat , fuper Ecclefise pavimentum le ftravit ^
& lachrymabiliterDivinara precabatur Clemen-
tiam 9 ut fi Divina fuerit commonitio» fibi ple*
niiis

lis gravaminibus , quibus a Prsncipe £rava..
bacur , item nonnullas exempctones , stem jus
in quibufdam confin*bus Infularum Venetiai
ficc. ut in eo lubicripco maoa quadragiatsv
tellittm . ,

Digitized by

C H R O

nihs referetur. Stirgic autem poftOrationem, &
ci fuggefebjitur , ut toUeret Corpus SanAum ;
coepit ergo per Ecclefiam omniquaque refbice-
re» & camdem ad Altare accedens videt fupe-
jritis SanAi Inuginem » cujus fubfcriptio ^at
SaniSlus Tharafius , videtque in oariete pannum
cffixum , quD elevato per feneftram intra fpe-
luncam qoaodam afpexit . Ibi enim San^um
iacebat corpus ferico panlk> velatum « quatuor
iampadibus ardeotibus ante eum . Cafu autem
quodam Saccrdos manu lafus erat , eamque ad
collum ^ndentem tenebat . Ut verb feneftrs
eam appofuit » continu6 fanitatem recepit . Lx^
cus igitur & animofior fai^s , fecurus manum
impofuit j ut probaret fi corpus movere poflct .
ihtn igitur finiftra manu appieheadiflet , tanta
corpos agiiitate fublevatum eft , ut vivens vi-
<lererur ipfe confurgere , & dicere : toth m ^
^ma ucum venire pr^ftt) fum . Sabtatum igitur
corpus ad navem , quas tribus mitliaribus abe-
nt y celeriter portant ^ cujus Dominus &c patro-
Aus erat vir nobilis 6c devotus Dominicus Dan-
dulo y qui lasto animo corpus SaoiTtum cum re-
verentia fufcepit, aquo degradando duoDuces',
videiicet Henricus Dandulo , & nos Andreas»
^tii kquimtir ohginem duximus . Non multo
nutem poft corpus fequuniur Monachi cum la-
chrymis ululantes , atqae prdclamantes r red-
dite nobis Patrem noftrum crudeles homines;
liinc exire non poteritis, nifi reddatiseum. Una
mhoL vice quidam extera nationis unum ipfius
dentem furati lunt , & donec redderent, nequa-

3uam exirc potuerunt . Veneti autem fe ad re-
itum parant, eorumque verba contemnunt; &
chm aliaB naves procellarum violentia jadlaren-
cur^ illa» in qua erat pretiofus thefaurus, quafi
anfer natare luper undas Marisvidebatur. Cum
reverentia igitur multa deducitur , & devotio-
iie incomparabiii ab Epifcopo , Ciero » & Po-

r>ulo Venetiarum fufcipitur , potiffime k Monia-
ibusSaniSliZachariaS) ubi tunc ducentarum An-
cillarum Chrifti CoUegium manebat » ibique
iicrum corpus depofitum eft . Patuit autem in-
cundlanter tam ex loco, qokm ex habitu , quod
JHeremiticam duxerat vitam , nam poft tergum
cujufdam fersB pellem quafi pro pallio habe-
xe videbatur. ^

Pars IX.

COnft.intinus poft obitum Fratris folus impe-
ravit in Conftanrinopoli Anno Domini no-
ftri Jelu Chrifti Miliefimo vigefimo tertio. Hic
filiam fuam Zoe inConjugem dedit cuidam no*
mine Romano Heiiopohtano, quam, chm non
haberet heredes mafcuios > poft tres anno^ Im-
^rii fui moriens, heredem fuam cum viroejus
eflc decrevit .

Fars X.

EOdem Anno Popo Pat. iarcha Aquilegienfis
cx Germanorum claro genere oftus Gra-
denfem Ecclefiam fibi fubjicere anhebns cum
£[ivore Imperiali , mittit Nuncios fuo^ Beuedidlo
Papas y & de Infula , & de Ecclefia Gradenfi
juftitiam requirit , & Urlbnem Patriarcham ,
quem detemptorem nominat, citari petit. Ille
crgo citatus dum obedire vellet, cognovit tra-
£latu Poponis infidias fibi in itinere paratas fore;

< ♦ ) Cod. Amhr, ferro fro ixno ,

Hoc loco in margine Codicn Amlrofiani bdec ad-
ftotantttr : Circa Annum Domini CCXQ. Im-
pcrance Dioclctiano Felix 8c Fortunatus Vi-

I C ■ O N. 4j«

unde redieos Legatos fuos Pap» naittit, &cau*
fam Cum abientias praetendir, videlicet. Imperia-
lis timorts ; quam Papa juftam cernens excufa-
tiodem admittit» & eum a citatione abfolvit.

Pars XI.

JOannes Vigefimus natione Romanus fedit aa-
nis IX. Ceiravit Epifcopatus diebus IX. Hic
cum Romanis guerram habuit.

P^frr XIL

EOdem Antio dim intcr Vcnetos gravis dif-
cordia orta uf^ue adeo perducSb effet y ift
Dux 8t Frater ejus Patriarcha , reli6lts propriis
fedibus , apud Iftriam exulare coafti forent,
Popo Patriarcha Aquilegienfis Gradum adiit ",
petens recipi^adjutorem Fratris fui Patriarchas,
&amici fuiducis; cui eiim noUentacquiefcere,
per decem odio fuorum facramenta firmavit,
quod ad' (alvam faciendam illis Civitatem intra-
ret. Ubi poftquam intratum eft, Ecclefias, &
Monafteria diruit, San(5limoniales vioiavit , the-
(auros abftulit, & Ctvitatem , iicet deftitutam,
munitam fiiis reliquit.

Pars XIII.

ADdens quoque iniquitatem fuper iniqutta-
tem , Popo Nuntios fuos mittit Joanni
PapdB, & de fubjedlione Infulse 8c Ecclefis Gra-
denfis tadta veritate privilegium obtinuit, adje-
dla hac conditione , ficut jufle & cananice fibi
pertinere dignofcitur.

Pars Xlf^.

INterea Veneti deceptionis perfidiam experti,
Ducem, &Patriarcham repatriare ftatuont,
& eis fedes fuas reftituunt, & cum exercitu ad
expusnandum Gradum ire decreverunt. Quo
peraclo Dux cum Patriarcha illuc properat , 8t
Civitatem impugnant. Cuftodes autem fbrmi-
dulofi efFe^K Civitatem redduot, quam Dux for^
tiliciis reparavit , & Ecclefias diruptas renova-
vit, ut in portis praefentialiter fcriptum Epica«-
phium ait.

Has portas jujffit Otto Dum neHere fano . (•)
Pondere pro ferri capiat fibi pr^smia Regni .

Pars Xr.

OBtenta igiturCivitate gaudium accidit Ve-
netis , fed cordis jubilum minuit , quod
Hennacorae & Fortunati corpora fublati formi-
dant. Coepit exinde Patriarcha mente revolve-
re , quofdam ex Clero antiquos faspitis dixiffe ,
in dedicato fibi Altari non exiftere , fed ignoto
celari latibulo . Inquirenti igitur veritatem , Ec-
clefiaB cuftos Monachus , antiqua fide probatus
& moribus , ait : Petrum jam defuncSkum Vencr
tix Ducem , prsediflorum Ducis ^ & Patriarclw
genitorem pretiofasReliquias occultaflTe, & tres
tanthm fecrete confcios milfe, quorum fuperftes
erat ipfe . Locum denique oftendit in crypti
SantfliMarci. Ibi igitur fodientes quatuor cap-
fas inveniunt . In prima, do:ente titulo, corpora
exftant Fortunati , & Felicis . (**) In fecunda
Hermacorac & Fortunati. In tertia Dionyfii. &

Lar-

cencini Cives ab Apatnio accufaci func apud
Euphomium Prsfideiti in Aquileja, quod Cnri-
lliani efTenc , 8c Idolis iacrificare detrccta-
rcnc : quare Frxfes poii mulca fupplicia illis

iil-

Digitized by

239 A N D R E iE

Largi . In quarca Hcrmogenis , & Fortunaci .
Et dum ipfi removerent, miram fcnreruntodo-
ri$ fragrantiam • Prima vero capla Mathemau-
cenfi Epifcopo concediiur ; reliquias paucis con-
fciis rcponuntur . Poft hagc Urbs reparatur , &
rounitur , ut in portis pra^fentialiter fculptum
reperitur , ut fupcrihs eft didlum .

Pars XVI.

DOminicus igitur Gradonico Epifcopus mo-
ritur. Dominicus autem ejufdem proles
& nepos aBtatis XVIII. annorum pariter eligi-
tur^ quem Dux inveftire renuut ; & fic fufcita-
tidifpordi&^iinitisaDucis exordio annis X..fep-
cem , au<Slore Dominico Flabanico, Dux tonsd
barl^ in exilium Conftantinopoiim mittitur , &
Urfus ut fufpedlus de Sede repeliitur.

CAPITULUM TERTIUM.

Ducatu Petri Barbolano Centranico
habens partes III.

PEtrus Barbolano , five Centranico , Dux dc-
cernitur Anno Domini Millefimo vigefimo
fexto. Hic expulfo Prasdeceflbre prasficitur, &
ciim jplurimis non placeret, fchiuna in Populo
crebro exoritur, & Popo Aquilegienfis Patriar-
cha Imperiali confifus auxilio, Venetorum con-
finia lacerabat . Imperator etiam illius indu-
<5lione non foliim Vcnetorum foedus approbare
renuit, fed ut fibi asmulos illos perfecucus eft.

Pars I.

QUo tempore Conradus Henricum filium
adhuc puerum poft fe regnaturum ordi-
^ nat, & Italiam ingrefliis gloriose recipi-
tur, & a Joanne Papa coronatur . BAdem vero
feptimand tumulruantes Komanos porcnccr re-
preflit , & in Aiemanniam fubii6 rediit . Ro-
dulfus interea Burgundias Rex moriens Henrico
Imperatoris .filio nepoti fuo Regnum reliquit .
O.tto autem quidam Celticfus Comes dicens,
Regnum Burgundia? , five Celricas Gallias , ad fe
pertinere , id invadit . Conradus vero Otionem
ad deditionem coegit, & a militibus fidelitatem
recepit •

Pars 11.

BAfilius Conftantinopolitanus nunc defun6^us
eft. Conftantinus ejus frater folus Impe-
rium tenuit , qui cbm heredes mafculos non
haberet , filiam ejus Zoe primogenitam in con-
jugem Romano dedit. Andreas interea Hunga*
rias Rex Dalmatinos continue inquietans , aii-
quos tamdem ad deditioncm coegit •

Pars IIL

DEnique a Ducis exordio elapfis annis qua-
tuor, Venetorum Populus Ottonem reaf-
fumere ftatuit , 6c hunc captum , & abrafum
cum Monachali vefte Conftantinopolim mit-
tunt«

D A N D U L I

140

inflit^a y excra Aquilejam juxta fluvium pridie
idus Maji dccoIUri juilit. Eorum corpora ic-
pctiere Viccntini , fed Aquilejenfes illa
denegamnt } itaque pofi difcordiam , &
dium tamdem convenere hi populi , ut
centini baberent corpus Felicis, 8c caput For-

ipHs
& diin.
Vi

CAPITULUM QjUARTUM.

De Urfo Urftolo Patriarcha^ PladucCf
habens partes II.

URfus Urfiolo Patriarcha , Ducatum tenuit
AnnoDomini noftri Jefu Chrifti Millefimo
trigefimo primo . Nam ex abfentia Ottonis
Duci> hunc Prasfulem e]us fratrem virtute ^ &
generofitate perfpicuum vices ejus fiingere Iau«
dant.

Pars L

ET pro Octone Vitalem Torcellanum Epi-
fcopum cum pluribus Conftantinopolim
mittunt. Dominicus igitur Flabanico cum c&-
teris 9 qui exilii Ottonis culpabiles fuerant, fw-
midantes abierunt • Hic Urbem Gradenfem ^
& Ecclefias reparat , & monetam parvam fub
ejus nomine » ut vidimus 1 excudi fecit • *

Pars U.

T Egati Ottone invento mortuo redeunt ^ &
1-^ cafum indicant. Tunc hic, qut vices eju9
tenebat , finito anno I. menfibus il. relidba Du-
cali fede ad fuam rediit Ecclefiam. Qjji Ucet
Dux non fuerit , atramen quia julte rexit 9 anti-
qui Veneti in Cacalogo Ducum illum pofue^
runt.

CAPITULUM QyiNTUM.

De Ducatu Dominici Urfiolo^ habens
partcm I.

DOminicus Urfiolo Dux fedem invafit Anoe
Domini noftri Jefu Chrifti Millefimo tri-»
gefimo fecundo . Hic de ftirpc Ottonis , modi-
ca parte Populi confentiente 9 Ducatum ufur-
pat . Ceteri innacam libertatem » & non tyrau-
nidem cupiences , in eiim infurgunt. lUe per^
horrefcens dum praBfuifiet , uno die fugam arri-
piens , Ravennam fugit » ubi denique moritur »
oc fepelicur .

CAPITULUM SEXTI7M.

De Ducatu Dominici Flabanico 9 habens
partes V.

DOminicus Flabanico Dux fancitur eodem
anno , nam expulfo prascellbre , qui auAo-
res fuerant , reditum ejus timentes , hunc exu-
lem Ducem collaudant , & redeuntem in Sede
coUocant . Hic a Conftantino Augufto Protofpa-
tarius ordinatus eft .

Pars I.

TUnc mortuo ]oanne Papa, BenedjcSlus Na-
nus natione Tufculanus^ nepos fuperioris
Benedidti Poncifex ordinatur .

Pars

tutiiici , Aquiiejenfes aucem caput Fclicis, 8&
corpus Fortunati fibi rctinercnt , ut inquic
Ocido , qu5d corpus , & capue cx Aquileja ia
Clugiam translata funt iub Ottonc Urfeolo
Duce y ut aiibi Dandulus alTerit .

Digitized by

241

C H R O

Pars 11.

D^ogo autem Normaonorum Comes in Apu-
lia ter una die cum Grascis dimicana vi-
dtoriaffl confequitur •

Pars III.

ANdreas. Rex Hungarias per fenefhitem inun-
xit filium fuum Salomonem , confentiente
Beio fratre Regis cum fiiiis fuis . Trabs igdea
in Ccelo vifa eft mira^ magnitudinis ad Occa-
fiim vergere , & ad icrram cadere . Qjjo anno
Lombardi juraverunt nulium haliere dominum,
qui aliud , quam quod ipfi veilent contra fe
ageret : Propter quod Gonradus in Italiam ve-
nit, ut rebellionem meditantes debellaret; quof-
dam quoque Epifcopos in vincula jecit^ & quia
Mediolanenfis Epifcopus fuga edelapfus, fubur-
bia Medioiani incendit. Die vero Pcniecoftes
dim in parva Ecclefia fecus yrbom commora-
retur , ad Miffara tam gravia fuerunt tonitrua
& fuigura y ut aiiqui mente excederent, aliqui
ipiritum exhaiareiit.

Bruno vero Epifcopus, qui Milfam canebat,
& Secretarius Impecatoris erat, cum aliis tri-
bus vidit inter Mif&rum folemnia Beatum Am-
brofium Imperatori comminantem .

IndeCremonam pergens, obvium habuitRo-
manum Pontificem, quo Iionorifice dimiflb^prop-
cer caiorem ad montana confcendit •
- Otto ioterea Comes Burgundias ruptis jura-
mentis reb^iiat , fed a fideiibus Imperii occifus
eft.

Poftea Imperator orationis gratia Romam
, pergit, inde Apuiia vifitatd diftemperantia ae-
ris occultis motivis (*) repatriat, & tranfiens
moritur. Anno Domini nofbri Jefu Chrifti Mille-
fimo quadragefimo , affiftente , & favente hoc
Duce Conqiiium Praiatorum & lotiusCleri Ve-
aetis in Ecclefia SancSH Marci congregatum eft,
in quo interfuerunt Urfus Urfioio Patriarcha,
Dominicus Gradonico Epifcopus Oiivenfis , Vi-
talis Urfioio Epifcopus Torceiianus , & Leo
Epifcopus Equilinus , & ceteri , ubi ftatutum
cft juxia decreta Sanftorum Patrum , ut Con-
fecrationes Presbyterorum ance trigefimum an-
aum , & Diaconorum XXVI. non fiant, abfque
congruenti neceflitate , & cum confenfii tamen
Metropolitani , & Moniaiium Confecrationes
iion fiant, nifi in Albis Pafchaiibus , Epipliania,
& in fcftis Apoftolorum. Item ut Chrifma, &
Corpus Domini, vafa facra, & paramenta , fub
elavi in Ecclefia conferventur . Item utnuiia Ai-
taria , Amidlus , Cafula a perfonis idoneis in
cella laventur, & veterata comburantur; Caiix
ver6 & Patena, & Corporale non nifi k M»ni-
ftris in ^acrario abluantur . Item ut Moniales
vafa facra non tangant, nec Altare velent , nec
^ incenfum faciant, & plura alia pro reformatid-
ne morum decreta funt •

Pars IF.

EOdem igitur AnnoHenrieus III. fiiius ejus,
vel gener fecundiim alios , poftea impera-
vit. Qui pcimo Bohemorum Ducem ofFenden-
fem Imperium per deditionem accepit . Hic

(♦) Cod.Amb, multis morcuis fro occultis moifivi$.

(♦♦) In margine Codicis Ambrofikni bac notantur :
i^libl efl legere Domniicum Flabanicum cu-
raiTe , ut decrccum fierec a popuio , uc quis

I C O N. iix

Vindelicos fubegitPopuIosSuevis conterminos*
Ceteriim defunSo Conftantino Augufto Zoe
filisB , & Romano ejus viro Imperium remanfit .

Veriim Petrus Damianus ait , quod hoc tem-
pore venerabilis vir Gaudentius Auferenfcm re-
gebat Ecclefiam , per quem Deus non ignobile
lccit miraculum, qui poftea Epifcopatum dimi-
fit , & de Sclavonico Regno Italiam navigans >
Litoribus Anconitans Urbis applicuit » in qua
non Ipnge poft bienntum feliciter obiit.

Pars r.

Is diebus reperitur ftatutum , (**) ut Dux
, creandus confortem , vel fucceitorem non
B i faciat , nec iieri permittat , eo vivente : quod
falubre decretum ufque ad praefentia tempora
iliaefum perfeverat. Elapfis igitur annis X. men-
fibus IV. diebus XIL a fua promotione jam fe-
nio oppreflfus dies (uos in pace confummanrit ^
& in sde B. Zaccharias fepultus fuit .

Decretum de Conduce , feu fucceflbre non
creando fub hoc Duce ftatutum eft .

CAPITULUM SEPTIMUM.

De Ducatu Dominici Contareno habem
partes XXII.

DOminicus Contarenus Du^ aflumptus eft
Anno Domini noflxiJefuChrifti millefima
quadragefimo tertio.

Pars I.

IN ejus initio » fcilicet fequenti Auno » indi»
dlione XII. Popo ab Apoftoiica Sede Janfi
muitipliciter conquaflata de fubjedlione Gra-
denfii Ecclefiae privilegium obtinuit ^ & Gra-
dum furtim in^rediens , cundlis abominabile
commifit flagitium , videlicet Civitatem cum
Ecclefiis incendit , Altaria confiregit, Thefauros
abftulit, 8t quidquid ab igne rematific , praster
Sandlorum Reiiquias, quas invenire non potuic»
Paganorum ritu fecum detu^it . Pro tanto igitur
repetito fceiere Dux & Patriarcha Benedidlo
Papas literas mittunt , fed antequam de tanto
auiu coerceretur » fin^ confeflione > & viatica
ab hac luce turpiter fubiatus eft . Denique hi
Benedt£lum Abbatem SanCkx Trinitatis de
Brundolo, Joannem Stornatum ^ & Gregoriumi
Clericum Nuncios Papae delegant, & irritatio-
nem Privilegii k Popone obtenti cum ablato-
rum reftitutione , & lux Sedis approbationem »
requirunt^ &petita ex Synodali cenfura a Papa
obti^nt. TuncDuxUrbem diruptam cum Ec*
ciefiis reparare ftuduit .

Pars II.

HIs pera<S^is Urfus Patriarcha diem fuum
claufit extremum» qui vixit annis XXXVII.
diebus XLV. Cui Dominicus Bulcano Sinfti
Marci Capellanus furrogatur , qui vixit Vll.
dies j cui lucceflic Dominicus Marengo .

Pars

eit domo Urfeola ampliiks Dux efTe non pof-
fec , nec aliquis de confortio, 8c qu5d omnes
in exihum mitterencur .

Digitized by

///.

ANDREA DANDULI

A (

BEnediftus inrer haec repellitur , & ei
fubftituitur Epifcopus Albanenfis, & voca-
ms eft Sylvefter III. natione Gallicus, quo poft
LVI. dies fimiliter ejefto , Bencdidlus reftitui-
tqr, & itewm ejicitur,

POnitur autem Joannes Archipresbyter San-
dli Joannis ante Portam Latinam , & no-
minatus eft Gregdrius VI. Hic illiteratus alium
Papam fecum confecrari fecit ad viccs Eccle-
fiaftici Ordinis exequendas,

?ars

HIc Clemens II. appellatus eft , & ab eo
Henricus III. Iniperator benedicitur : qui
ciim multis non placeret fuperinducitur tertius •
His diebus dum ex feditionibus Normanno-
rum , Gracorum , & Saracenorum Apulia plu-
rimis affli^ionibus torqueretur , Maurus Tor*
cellus , & Bartholomaeus ejus filius cum fuis na-
vibus in Apuliam navigantes, a quibufdam Ca-
lojeris de Benevento , pretio & precibus bra-
qhium Sandli Bartholomasi Apoftoli obtinuerunt,
quod Venetias redeuntes in Ecclefia SancSli
Hieremia5 Propheias* , de qua fuerant principa-
les fundatores , digne depofuerunt .

Pan n.

DAmafus II. natione Thcotontcus , qui folus
duorum fuppleret vices ele<Slus eft . Uno
igitur contra duos » 6c dubbus contra unum de
Papatu altercantibus , per Henricum deponun-
tur.

Pan ni.

POftea fubftituitur Sindegarius , five Bruno
TuIIefenfis Epifcopus , vir fcientia, & San-
tSlitate clarus , 8c vocatus eft Leo Nonus , na-
tione Alemannus de Lotharingia, & juraverunt
Jlomani fe numq\}ameIe<SturosPapam fine con-
fenfu Imperatoris .

De Benediilo Papa ait Petrus Damianus ,
qu6d quidam equirans vidit eum habentem
tures & caudam Afini , quia a principio ufque
in finem inluxuria vixit.

Corpus ver6 Urfi , quia medio tempore rapi-
BX ftuduit 9 Sc dicit fe efte Papam folo nomine
Benedifhim , & in forma , qua vixerat ^ fe
oftendebat , per dumofa loca iturus ufque ad
diemjudicii, tunc mitteretur in oUam gehennas .

Apud Hierufalem reasdificatur Ecclelia Sandli
5epulchri,qu£ nunc ufque exftat. Califa enim
-^yptius Deher, filius David facere promifit,

2uia conjunAm erat amicitia Romano Augufto
Sonftantinopolitano : erat autem deftruda an-
nis XXXVII.

Pars niL

DEinde Romanus obiic • Zoe autem Impe-
ratrix Michaelem in virum aflumpfit . In-
terea defuncSto Dominico Gradonico Epifcopo ,
Dominicus Contareno Ducis confanguineus
fucceftlt •

Pars IX.

HOc tempore Salomon Rex Hungarias ter-
reftria loca Dalmatia? inquietans, ladra-
tinos , qui promiflam Ducis fidelitatem hucuH-
aue fervaverant , ad rebellionem induxit . Po-
ftea itaque ortd difcordid inter Salomonem Re-
gem , &: Fratres Geyza » & Ladislaum , maxi-
mis Regnum conquaflatur anguftiis. Tunc ifte
Dux fut Ducatus anno II. hoftiliter egreflus ,
quibufdam Incolis confaventibus, Jadram recu«
peravit. Similiter ex Dalmatinis aliqui Ducb
prcefentiam cognofcentes , ad exhibendam fub«
jedlionem folitam acceflerunt .

Pars X.

SAIomon tamdemRex k Fratribus expellitur.
Geyza autem regnavit. Tunc Populus ille
quafi fidem reliquit , poftea rediit . Hic confti*
tuit , omnia Fora fieri Sabbato » & Bifantia
currere fecit .

In Gallicaha Ecclefia oritur turbatio , dum
Berengarius Turonenfis aflerit , Euchariftiam ia
Altari non efle verum Corpus Chrifti , fed figu-
ram ejus, contra quem multi fcripfere infigniter.
Et Leo Papa fuper hoc congregavit Concilium
Provinciale . Berengarius autem poftquam fe
correxit , eqs , quos depravaverat , convertere
nequivit , unde & moriens produdlo gemitu :
Hodie^ inquit, apparebit Dominus nofltr Jefus
Cbriflus propter pomitentiam , ut fpero » ad glo^
riam ; propter alios , ut timeo 9 ad paenam.

Pars XI.

LEo Papa in Synodo Dominico Patriarchai
Pallium tribuit , & ut Crucem ante fe de-
ferret conceflit, Patriarchalemque fuam fedem
approbavit , & Epifcopis Venetia & Iftriji^
fcripfit , ut huic PatriarchsB tamquam Primati
fuo obedientiam&reverentiam exhibeant, ciim
Aquilegienfis Antiftes his terminis debeat efle
contentus , qui funt in finibus Longobardorum
juxra privilegium antiquitus prafatis Ecclefiis
concenum . Poft hasc idem Pontifex ob fingula-
rem devotionem , quam ad Beatum Marcum
gerebat , Venetias accedens , a Duce , & a Ci-
vibu^ reverenter fufcipitur, & Ecclefiam intra-
vit , & EvangeliftdB orationes , & laudes exfbU
vit , ac Ducatui , & huic Ecclefiae , & aliis piis
locis Indulgentias , 8c immunitates indulfit •

Robertus Vifcardi Apuliam obtinuit, fed dum
incolas affligeret , Leo Papa volens eum arma-
ta manu repellere , in Beneventum fugere coa-
6i\is eft . Tanta autem fuit utrinque casdes , ut
acervus ex ofltbus monuorum ufque ad hasc
tempora foleat oftentari .

Pars XII,

PRoximo Anno Leo Papa moritur , poft
quem ViAor U. natione Alemannus, Papa
efiicitur timore Henrici Impcratoris . Hic Papa
vocatus eft Gebehardus Epifcopus Aiftetenfis .
Hic enim apud Florentiam Synodum celebra-
vit , & mul os Epifcopos propter fimoniam &
fornicationem depofuit . Ad ejus requifitionem
Imperator mifit miliciam contra Normannos ,
qui Apoftolica jura Ecclefi» occuparant , &
mal^ cefilt illius militias .

Robertus Saracenos Campaniam obfidentes
fugavit in Apulia . Ut ait Sigibertus, erat quxz

dam

Digitized by

145 C H R O

^am ftatiM marmorca circa caput «neum cir^
cumhabens fic infcriptum : K^lendis Martn (♦)
eriente Sole habeho caput aureum . Quod qui-
daraSaracenus captus a Roberto Guifcardo quid
portenderctinteiligens, pro fui redemptione ex-
rofuit. In Kalendis igitur prajdiftis notat4 um-
bra capitis in ortu SoTis , & defofsd terril ibi
magnus thefaurus inventus eft .

Hic Dux ab HenricoAugufto approbationem
federis , quod Pater ejus renuerat per Domini-
cum Sylvo , & Bonum Dandulo Legatos fuos
obtinuit . Zoe Augufta a Michaele repudiatur ,

3uem Theodora loror cepit , & cxcoecavit.
-oe rediit poftea. MichaeiBricas Imperium te-
Buir.

Pars XIII.

MOrruo HenricoIII. HenricusIV. ejus filius
fucceflit . Tunc Imperium in ic ipfiim
divifiim eft , & confpirantibus Saxonibus rebel
liones fiunt, & multa inhonefta contra Impera-
torem deferuntur ad Papam per Annonem Co-
lonienfem Archiepifcopum , & Hermannum
Bambergenfem , qui pera<Sla Legatione ad fa-
cisfaciendum de hmonia , 8^ aliis, monitorias
literas portaverunt. TuncSaxones manifefte re-
bellant, & Urbes, & Caftra, qu« iile in Sa-
xonia fabricaverat , fubvertunt. Tamdem ver6
hinc inde multo effufo fanguine Crtjentam vi-
ftoriam Imperator habuit. Papas tamen confi-
lio Saxones Rodulphum elegerunt , ejufque m-
&ia6hi contra Imperatorem pugnant. Rodulpho
quoque BurgundioB Duci coronam Papa mittit^
cui infcriptum erat :

Petra dedit Petro^ Petrut diadema Rodulpbo
Hunc Archiepifcopus Maguntinus in Regem
benedixit , & fa<Sla k Maguntinis feditione am
bo una no£ke aufijgerunt .

Pan Xir.

DUm hxc fierent, Michagl Augufliis Con-
ftantinopolitanus ab Ifachio monachatur .
lile autem poftea imperavit.

Pars Xr.

POft hunc Conftantinus Ducas Imperium te-
nuit.

Pars XPl.

Vlfkoxi Papa9 Stephaiius Nonus natione Lo-
tharingus fubrogatur . Hic fuit Abbas
Cafinenfis , cujus tempore Robertus Guifcardi
totam occupat Apuliam , expulfis GroBcis, ex-
ceptis quibufdam Ecclefiis adhuc ritum Grxco-
rum cenentibus .

Pars Xril.

DEfundlo- Stephana Florentias , Benedi6his
Decimus fucceflit, qui fuit Epifcopus Ve-
litrenfis , & per violentiam £i^s eft Papa.
Tunc Robertus dilatat potentiam, obtenti enim
Apulii, & Calabrid, in Siciliam tranfiens cum
Rogerio fuo fratre de Saracenis ftragem cdi-
dit , & Rogerius vocatus eft Comes Sicili» .
Robertus ver6 Comes Apulia , poftquam rediit
cum parte exercitus , veniens versiis Lucaniam
cam fubjecit. Inde ivit Salernum, & cumPrin-

(*) Cod. Amb. Maji.
Tom. XII.

I C O N- 146

cipe ejus Gifulpho pugnat, & fuperat, & Ci-
vitateni peculiarem fibi faciens, Beari Matthari
fu^davit Ecclefiam , qux aliarum Ecclefiarum
inibimater eft. Deinde ad aliasavitatesCam.
panise antiqu« tranfiit .

Pars Xnil.

POft deceflum Benedlfti Papa Nicolaus Se-
cundus natione Burgundus, dum eflet Epi-
fcopus Florent », k Cardinahbus unanimiter eft
deleiftus. Hic Roberto, & fratri recognofcen-
tibus Terram Apulias & Sicili» effle Ecclefiae^
Vexillum dedit, & de diftis Terris inveftivit.
Ille ver6 pro fe & firatre fidelitatem juravit, &
Vaflallos fe ac fuos heredes confitetur ratione
pradidte TerrsB. Hic formam eledkionis Papsc
edidit,quaB habetur diftiri<aione XXIII. in nomine,
Domini. Et celebravit Romas Concilium , ioi
quo, ut pracmittitur , Berengarius errorem fuum
revocavit . Conftantinus Auguftus hunc Ducem
Magiftrali fede decoravit.

Pars XIX.

ETillico moriensEudochia conjux cum filiis
imoeravit , quas poftea Romano Diogeni
nupfit, QC hic Imperium tenuit.

Pars XX.

IN Olibolenfi litore Dux Monafterium Mona-
chorum fub Sand^i Nicolai Epifcopi voca-
bulo , & non procul Monachorum Coenobium
SancSli Angeli: fieri fecit , & dotavit , Abbati^
que ipforum curam commifit .

Pars XXI.

LAndlslaus poft Geyzam tenuit Hungarorum
Regnum . Nicolaus Papa obiit

Pars XXII.

ALexander ver6 Secundus , natione Medio-
lanenfis Pontifex efliciriir. Hic vocatus
Anfelmus Lucanus Epifcoous , concorditer eft
eledlus . Contra hunc Cadolus Parmenfis E{»-
fcopus fer^ ab omnibus Epifcopis eft eledtus f
& cum magno exercitu Romam vdnit , ut Pa^-
patum invaderet, fed non praevaluit . Alexander
autem rogatu Imperatoris in Lombardtam de-
fcendit , oc Mantux Concilium celebravit , in
quo de fimonia fe juramento purgavit. Catdo-
lus vero fimoniacus repudiatus eft.

In hoc Concilio Papa Dominico Patriarchai
afliftenti Patriarchalem Dignitatem , & Sedis
honorificentias renovavit.

Dux itaque , ut Fatronus S$,nAi Hilarii in
finibus Rivoalti pofici, Ubertum de Fontanina
in ejus vita de ipfius Advocatione inveftivit .

AnnoDucispenultimo, ut ait Sigibercus, San-
<aus Theobaldus obiit in Viceotia Urbe Venc-
tia9 inclufus.

Completis itaque in fuo Ducatu annis XX VH.
menfibus IX. dies fuos fisliciter terminavit , 6e
in Monafterio Sanfli Nicolai fepulchro recon-
ditur.

CAPI-

Dig i t i zed by

U7 A N D R E iE

CAPITUtUM OCTAVUM,
De Ducatu Dominici Sylvi habens partes XI.

DOminicus Sylvo Dux cenfeturAnnoDomini
noftri Jelb Chrifti Millefimo feptuagefimo
primo . Nam praedeceflbre necdum fepulto cun-
£kus Pbpulus hunc Dacem in Sixn&i Nicolai
Templo unanimiter acciamavit » & ipfum cum
hymms 8c laudibus in Sanfii Marci Ecclefia
nondum completa (^) duxit^ qui inveftitionem
cum Vexillo fufcepit , ad quam perficiendam
crebro operam dedic «

Pars L

QUo tempore jam affli^a Ecclefia Hicrofo-
lymitana j & Conftantinopolitana ultra
^brachium San6ti Georgii, & Antioche-
na parne totaliter deftrudtaB funt . Nam Orien-
talis Rex potentifltmus Belzeth cum infinito
exercitu Perfarum , & aliorum adversiis Con-
ftantinopolim faciem direxit; Civitates, & loca
penitus capiebat, & omnia deftruebat; jamqua
omnes cerritt fugiebant » non audentes illius ex-
pedlare adventum . Tamdem occurrit illi Ro-
manus Auguftus undique contradlo exercitu, &
commiflb bello Imperator capitur multo Grse-
corum eftufo fanguine . Tunc Belzeth elatus
tanta vidloria , fedens coram Principibus , fu-
per guttur Imperatoris pedem tencbat ; & ciim
pluries hoc egiflet, illasfum abire permifit . Gra^
ci ver6 dedignantes tam confufum hominem
Imperatorcm haberct eum cxoculant,

Pars IL

Mlchael igitur privignus ipfius impcravit.
Obtinuit itaque Belzeth a Cilicia Syriae
uiquc ad brachium Sancfti Georgii univerfa pcr
fpaiium triginta dia?tarum in longicudine , &
decem, & alibi quindecim in latitudine ; & va-
ftavit Ecclefias «dificia ; & Populum univerfum
tantus terror invafit , ut ufque ad fex , vel fep-
tem diastas nequaquam fecurus confifteret . No«
cuit hoc plurimiim ChriftianisTcrrae promiflio--
nis , quia Impcrator fbpc dabat eis auxilia •

Tunc Bclzeth pofuit unum fuum nepotem
Sclimanum Soldanum Turchias quafi murUm in-
tcr Pcrfas , & Imperium ; & alium nepotem
Ducacum Soldanum in Damafco quafi murum
inter fc , & Calipham ^Egyptium , & Antio^
diiae pra^fecit Turcum vocatum Anxiens » &
Alcppias fervum fuum Afagur . Sic manet defo-
lata ubiquc Orientalis Ecclefia , prasvalcntibus
undique Saracenis.

Hortatu Michaelis Augufti Dux Conftantino-
politanam accepit uxorcm » cui ille Proto-
procdri Scdem conceflit .

Pars IIL

D A N D U L I

24 S

Alt Petrus Damianus : Dux Venetiarum
Confiantinopolitana Vrbis habebat uxo-
rem , qua tam artificiofa voluptate fe mulce^
iat^ ut communi aqua Je nollet abluere ; cibos
digitis non tangebat^ fed quibufdam fufcinulis
sureis bidentibus fuo ori applicabat . Cubi^
eulum ejus tot aromatibus redolebat 9 ut auri"

(*) Ift ntargine Codicis Ambrojtani bac notantur: An-
no MLXXI. aedes D. Marci coepta eft repa-
lari in eam focxnam , qua nunc vi£tur , non

bus incredibUe videretur. PHbrato igitur fuper
ea mucrone jfudicii 9 dum adhuc viveret corpus
ejus omne computruit , ita ut totum cubiculum
foetore compleret » & quantum fuit in deliciis ^
tantum ei datum (ffi cum lu£lu tormentum .

Pars ir.

IStis diebus defundlo DominicoEpifcopo Oli-
bolenfc Henricus defunili Ducis filius fub-
rogatur , qui dimiiTo Olibolenfe titulo primo
•Cai^ellanus Epifcopus fe infcripfit.

Tunc Dux colletlo Clero & Populo, Patriar^
chalis Sedis inopiae compatiens , ducentarum
amphorarum vini cenfum a Juftinopolitanis an«
nuatim fibi dcbitum, & Terras in Heraclia Pa-
triarchae perpetu6 conceflit . Cui etiam Epifco-
pi , & Abb&tes , annuales honorificentias exhi-
Dcrc promiferunt .

IntercaNormanni fincs Campanias dcvaftant»
quos Dux Spoletanus Gotifrcdus , Qc, ComitilTa
Matbildis cxpulerc .

Pars V.

POftea Alexandro Papa mortuQ Gregorius
VII. natione Senenus elapfo biennioPonti«
ficatqm acccpic . Hic vocatus eft Hildebrandus
PriorCIuniacenfis, poftmodum Cardit^Iis, quem
fadlum Papam , & in nocSlc Nativitatis Domiat
celcbrantem apud San<Slam Mariam Majorem*
ad Praffepc Cincius PrflBfefti filius cepit, 6c in
Turri fua pofuit ; fed Romani ipfa nocSke tqrri
de/lrufla Papam liberant , & Cincium Urbe
expellunt .

Pars FL

HIc (ecundo anno celcbrato Romse Concilio
CX. Epifcoporum Simoniacos excommu-
nicat, & Sacerdotes uxoratos a divino removec
ofHcio , 8c MifTas eorum Laicis interdixit . Ex-
communicavit eciam omne^ Clericos , qui ixtve»
ftituram EccIefiarumde manuLaici accipercnt*
In quo tempore Normanni Dalmatinorqm
fines invadunt , & deftruunt . Dux igitur egreC-
fus eos abire coegit, & ab Irxcolis folidam fidc-
litatem cum promi^none non adducendi Nor-
manaos in Dalmatiam fufcepit .

Befl} Ungaris infeftifiimi , fpoltatd Un gari
fugiebant ; fed ab Ungaris ita oppreffi dicun-i
tur 9 ut ne unus quidem effugerit .

' Pars FIL

Mlchael Auguftus a Nicephoro Votoniato
ejeilus ad Robertum pergit , eique ut
Imperium invadat pcrfgafus eft ; qui fuam cu*
piens dilatare potentiam , congregato exercitu
apud Idruntum cum Michaele Augufto , &
Boamundo fuo filio Avaloncm perv^nit, & Dy-
rachium obfedit , fingens hsec agerc » ut Augu«
ftum ejc^lum reftituerct .

Pars VIIL

Nlcephoruscum tcrreftri apptratu AlexiunK
Megadomefticum mitcit, Venetorum pe-
tit auxilium ; Dux illico cum ftolo potentcr
egreflus, cum Normannis fecus Durachium bel-

lum

fub Dominico Silvio , fed fub Dominico Con-
careno , quo cempore primilm inilicacus unus
Frocuracor diC^as asdis.

Digitized by

249 C H R O

lum iniit , illofque tamdem coafitdtos abire
coegit , & Durachium ab obfidione liberatum
vidlualibus muniic .

Pars IX.

ALexius in itinere a Nicephoro ftipendia
pecic, nec obcinuic: propcer quod cumul-
cus oritur in Exercicu , quibus aic iUexius :
p mihi credtderttis'^ vos omnes ditabo. Qpi fe-
duiJH faciem concra Conftancinopolim direxe-
runc , & Urbc m obHdentes camdem prodicione
Ammonii Magiftri militum per Bulgarorum
Porcam incrarunc in die Coenae Domini •
. Nicephorus autem, uc prodscionem cognovic,
Monachus ordinatus eft , & Aiexius Populo il-
lufo fingens , quod Michaelts Imperii heredis
nomine hoc agerec , obtenco dominio in die
PaicbsB Imperialia Diademaca fufcepic , & do-
iiaria infinita fecic . Sumpto igicur Imperio , &
Civibus bene difpoficis , Akxius cum ingenci
jnilicia, & Venecorum clalTe contra Robertum,
(*} qui j;im ad Imperii damna redierac» egref-
fus, circa Durachium l)ellum commifit, in quo
ex fuis y & Venetis multis occifis , & captis ,
fuccumbens fugam arripuic . MichaeU qui heres
dicebatur Imperii , in prima acie interemptus
eft . Ec Robercus poft baec Durachium & vicina
loca capit , & unaique Imperium conquaftavic ;
& in Apuliam rediens Boamundum ejus natum
ibi dimifit . Poft reditum vcro Alexius quos cx
Imperiali fanguine potuic invenire, occidi fecit .

Pars X.

DOminico Marengo jam morcuo Domintcus
Cerbano fubfticuiiur, qui vixic Annos VII.
jnenfes III. Henricus Imperacor in Pencecofte
conventu habito Magunti» Hildebrandum de-
cernic a Papatu deponendum , & Guibertum
Ravennos Epifcopum ei fubfticuendum . Idem
cum Saxonibus congredicur, & multi eorum
cum Rodulpho Rege perimuntur; pr«dixerat
cnim Hildebraudus cunc filium Regem moritu-
rum 9 fed hunc efle Henrscum male interpreta-
tus eft.

Fars XI.

HIc Dux Veneiis exofus propter excidium
ftoli concra Robercum mifli, dum Annis
Xll. prgefuilTec, repudiacur, & de Sede expel-
liiur. (**)

CAPITULUM NONXJM.

Dc Ducatu Fitalis Phaledri habens
partes X

Vlcalis Phaledro Dux approbacur AnnoDo-
mini noftri Jefu Chrini millefimo o^o-
gefimoquarco. Hic promiflione & donis ex-
pulfionera PraBdeceflbris Populo perfuafic .

I C O

( ♦ ) /« Codicis Ambrojiani margine bac ieguntur ;
Alibi eft Ugere, Siivio DuceAlexium a Ve-
nciis impecraiTe clafTcm navium onerariarum
• XXXVl. , triremium XIV. , galeotarum IX.
concra Robercum Nor.nannum , qui pacem
tunc maluic cum Alcxio ; itaque Veneci ab
Alexio domum remiill ingencia dona , inter
qnx Corpora San6\orum , dc alia) Sandas re-
liquias , necnon 6c largum Cbryfobolium ab
Tom. XIL

150

Pars I.

QUi Augufti honacione Andrcam Michae-
lem» Dominicum Dandulo, & Jaco»
bum Aurio Legatos Conftancinopolim
mific, uc JurifdidWones DalmatiflB , & Croaii»
fibi ab Incolis cradicas obcineret, quas Conftaii-
cinopolitano Imperio percinere noverac , quia
fecundim Hiftoriographos Dalmatia , prima
Provincia eft GrsecisB , quam in partitione Im-
perii inter Carolum , & Nicephorum per de-
crecum fancicum Carolus Orieniis Imperio ha-
bcre permific, & illam ufque ad cempus Bafi-
lii, & Conftantini , Reges, & Principui praefi^-
dentes nomine ipfius cenuerunc .

Pars 11.

EUnces aucem Legari ab Alexio alacrirer
vifi Crufobolium Dalmatise , & Croatix ,
& Sedis Protofcvaftos obtinuerunc . Qjiibus po-
ftea reverfis Dux fuo addidit titulo : Dalma*
tia : atque Croatia, dr Impertali* Protofeva^
flos. Incerea Boamundus, aWente Patrc, cum
Grspcis duo pr<»lia geffit , quorum primum vi-
rilicer victc , alterum vero Alexius caucelosi
agens obcinuic .

Pars III.

TUnc incer Imperacorem , & Papam , con-
6i&o die ad caufam difcerncndam , ciim
pax non fierec , mulci ex Romanis , & Icalias
Epifcopis a Papa deficiunc . Papa aucem iugtc
ad Normannos. Poftea Romani Imperacorem
recipiunc, & eorum judicio Hiklebrandus aPa-
pacu abdicacur , & recipicur Ravennas Archie-
pifcopus , Brixias a feditiofis Epifcopis ei fubfti-
cucus, & Clemens vocatur . Q^iem Henricus ab
Epifcopis Bononienfi , & Mucinenfi , & Cremo-
nenfi fecic bencdici, & Romam fine Cardinali-
busducens, ab eo in die Pafcha coronacur.
Deindc Grego. ium cum Cardinalibus in Caftcl-
lo SancSli Angeli obfedic ; fed audito quod Ro-
bercus Vifcardi Papas in auxilium venirec , de-
ftruiSto Capicolio , & urbe Leonina , cum fuo
Papa fugic Senas . Robenus autcm eodem die
Urbem capiens, igne ferroquc confumens, Gre-
gorium in fua Sede reftituir. Poft HenricusMa-
gunciaB confilio Regali, & Synodaii au<5loricate
excgic ab omnibus, ut Hildebrandi depofitio-
nem , & Guibeni deftionem fubfcriptione ap-
probcnc .

Pars IF.

GRcgorius aucem in Apulia defcenden^ ,
apud Salernum nK>ricur , & corufcac mi-
raculis •

Vidkor igicur Terrius, qui fiiic Montis Cafiai
Abbas, eligicur. Tunc Bruno nacione Theuio-
nicus ex Colonia , literis a puericia erudicus ,
Remenfis Canonicu<J , & Scholarum Maffifter ,
relidio feculo Heremum Canbufiae fundavic ^

pro-

Imperacore Gracocum gratitudine reportarunt.

Alibi cfiam cft legerc , Silvio Ducc Ju-
flinopolitano» coaftoa f uifle a Vcnctis cis lol-
vcre quoc annis loco rributi prater id , quod
folvebanc, amphoras duas vini.
(♦*) Hoc loco ifi ntargirte Codicis Ambrojiani hgituri
Dominicus SiWius ex Monacho fecic inrtiu,
rari acdem D. Jacol>i Rivalcini in eara for-
mam , qu» nunc viiitur .

R 1

Digitized by^

GoQglc

151 A N D R E

propofitumque MonafticaB vitag elegit .

Rogatu Alexii Dux contra Robertum ftolum
mittit , qui unk cum Grajcis a Roberto apud
Sanoum nipeiatusy confuius rediit.

Pars y.

Vldlor Papa ex veneno fibi in calice mixto
obiit; & Urbanus 11. natione Francus
fubrogatur . Fuic autem Monachus « Epifcopus
Oftienfis . Celebravit Synodum.Placentiaa cum
Epifcopis GaUiaB , Lombardias , & Thufciac, ubi
inter ceteras ordinationes Guiberti irritavit ; &
novem Pra3fationibus decima addita eft , & te
in vcneratione Beata Maria . Ubi Dominico
Patriarchae fuae Sedis Privilegia innovayit , &
ejus petitioni de Ciericorum incontinentia idem
Papa^fic ait : Erubefcant impii^ & aperte in-
teliigant , judicio SanCii Spiritus eos , qui in
Sacris tribus gradibus^ fctlicet Presbyteratu ^
Diaconatu , & Subdiaconatu , pojiti , fi mulier-
culas noH abjecerint , & cafie non vixerint^ ex-
cludendos ab eorum graduum dtgnitate . De
manifeftis quidem loquimur; fecretorum autem
cognitor , & Judex Deus efl .

Poftca Dominicus Patriarcha moritur , cui
Joannes Sapponario fubftituitur . Poft pufiilum
idem Patriarcha apud Conftantinopolim vita
celfit , cui Petrus Badoario nobilis fubrogatur
Anno MXCIV. Qjuo tempore Henrico Augufto
Tarvifii exift^nti Dux Graufonem Cancellarium,
Vitalem Michaelem , & Petrum Zopolo , Le-
gatos mittit ; quem ad Venetorum ftatum fa-
vorabilem inveneruot ; & in dile<5lionis indi-
cium Ducis natam de facro Fonte levavit , &
aniiquati fcederis renovationem per eofdem
nuntios Duci mandavit.

Pars VI.

De Inventione Corporis S. Marci .

EOdem anno, videlicet Ducis Anno X. dum
gloriofiiTmii Marci Evangeliftas Corpus in-
tra quamdam columnam de lapidibus marmo-
reis fadVam , Duce, & quibufdam confciis efict
repofitum , ut ibi cautiiis fervaretur , contigit ,
ut occifo Petro Candiano Duce cum filio , Ec-
clefiaque cum Palatio igne confumpta » & cete-
ris , quibus hoc patuerat , ex tranfrurfu tempo-
rum fublatis , nemo ubinam fandlus effet the-
faurus , jam renovatd Ecclefi4 poffet cognofce-
re , & nec aliquibus indiciis invenire , fit ex
hoc plandlus in Clericis , defolatio Ingens in
Laicis, moeror imminet univerfalis. Formida-
bat fiquidem Plebs devota , ne Patronus tam
inclytus furtive fuilTet fublatus; ideoque jeju-

( ♦ ) iw margine Codicis Ambrofiani adnotatur : Alibi
efl legere , Columnam illam ciTe , quas ad Aram
D. Leouardi flac .

(**) In Codtcis Amyrojiani margine bac adduntur :

Anno X. fui Ducatus ^ qui fuit a Cbrifli Natali
MXCll^, Princeps Privilegium fecit Laure-
tanis , cujus formula , qua ab tpfis in
bunc ufque diem fervata e(f ^
Jic fe babet :

TT N nbmine Domini Dei Salvatoris noftri
I JefuChrifti, Anno ab Incarnatione ejuf-
„ d^m Redemptoris noftri MXCIV. Menfis
Decembris III. Xndiftione Rivoalti . Qjjia
ftimulante cupidicate , avidorum hominum
mentes , qui proprio jure , pro^riifque perci-
,, nentiis tantum contenci aliena invadere , ca-
,, lide fubripere , violenter etiam rapere defu-
„ dant ; Iccirco principalium potentia fuorum
„ contrariorum , atteiuo refpeCtu , ad rapica-

D A N D U L I 15*

A nium folemne indicitur , Procefno (blemniifinui
ordinatur . Et ecce videntibus cundlis , & ftu-
pentibus , lapides a columna (*) profiliunty &
Archam ubi Corpus latebat, cundlis evidenter
oftendunt . Mox devotas laudes agunt Creatori
omnium , qui fuum eis eft dignatus revelare
Patronum ; ficque dies ilia , videlicet fejito
exeunte Junio , illuftrata tanti prodigii gloria »
annis decurrentibus pofteris fit ^fliva , & gene-
ralis Proceifio in memoriam devotiifime reno-

vatur.

Vars VII.

Dle itaque odbiva OAobris fubfequentis,
Deo dicata Ecclefia , confciis Duce, Pri-
micerio, & Procuratore, reverendum corpus
in ea iecrete collocatur . Locus igitur omnibus
ufque in hodiernum diem praeter eorum fuccef-
foribus , extat incognitus ; nec propterea ne*
fcientium fides vaciilet , ciim ego , qui loquor ,
primo Procuratoris eerens officium, nunc Chri-
fti gratid Dux efFechis» poflim dicere verba
Joannis Capitulo XIX. Et qui vidit^ teflimo^
nium perhibuit , & verum ejt teflimonium ejus ^
& ille fcit^ quia vera dicit y ut & f^os creda^

tis ; & Joannis Apoftoli Cap ut creden^

tes ejus meritis vitam habeatis ; dies enim ifla
fingulis annis celebratur.

Fars P^II.

HIs Henrico Augufto patefaftis , devotione
moius, Venetias veniens Beato Marco
reverentiam exhibuit, Urbemque gyrans, fitum,
& politiam infignicer commendavit , & Mona*
fteriis pluribus immunitatum concefiis privile-
giis , de Venetiis receflit.

Robertus Gui(cardi poft immenfas viAorias
apud Cafiopam Infulam moricur. Huic Roge*
rius filius fuccefiit , qui Amalphias juranventum
fideiitatis prseftitit . Urbano Pap« fuper Terras
Apulias , & fe hominem ligium Ecclefias confef-
fus eft ; & hoc etiam fub vexillo nunc Bodinus
Raxias Durachium accepit , & poftea pace cum
Imperatore Conftantinopolitano compofita , illi
Url >em refignavit. Poft LadisIaumColomanus,'
Geyzas gcnitus , Hungaricum tenuit Regnum .
Ifte Dux Laureti Fortilicium vetuftate corrup-
tum , in fbrmam Caftri renovavit , & Incolis ,
terris & aauis & immunitatibus pluribus privi-^
legiatis cuitodiendum dedit • lUe autem fideii-
tatem , & tres puUos aimuatim pro unaqua--
que familia , & caput cum pedibus filvefthum

ac Anguillas capitaneas, acDe-

narium Duci exhibere polliciti funt. (**)
Interea poft poenitentidB lamenta » cognitio*

nem-

„ tium temeritatem fapienter providens inftru*
,, diones, 8c tuta caitra, firmiilimafque Civi-
,, tates priiis concertari antiquitus , 6c adbuc
,, confiruere nititur . Altas quidem rationis ,
„ n^gnx utilitatis ,continuas tran(]uillitatis eft^
„ ubi etiam jus fe habet evadendi imlla habert
„ occafio puniendi , 8c ubi eil animi tranquil-
„ litas , nuUa eft metuendi neceflitas i utrique
„ parti utile efi certo experimento,, 8c necelfa-
rium • Raptoribus cnim via, 8c jus rapiendi.
,, perit , unde illis magna hic eft iecuritas , iU
,, lic etiim nuUa puniendi anxietas , iiiis ver6
„ utilius cft lua poifidendi , 8c contento fuis
,, nuUa eft neceiHtas aiiorum jura invadendi . '
,, Hxc omnia Nos Vitalis Faletro dc Divinae
,, gratias largitate Venetias , Oalmatiae , atque
,, Croatif Dux,& Itnperialis Protofevaftonpluri-
„ mum aniuicdvcrKns, & tantas huiufmodi uti-
, licates perpendens , vera hasc inftruence nos
>, ratione, accenfus amore , 2c communi ho-

„ noce

Digitized by

Google

C H R O

liore patri« noftra6, & fecuritate inde tranf-
•> 5°°^""* » a multorum callidiute , & infi-

diw latrocinia , quas fajpiffimfe ibi fiebant , ul-

tcnus exercerentur , fitfccura noftris, acom-
„ nibus via tranfeundi haberetur . Infuper etiam

H^dens intollerabiles oppreffiones quanrentium
„ fub potcftate noftra , & noftri tranquilli ju-
»» 9"*^^cere,&unanimiter nobifcum morari,
,, noftro proprio expendio , & pretio Caftrum ,
,» quod vocacur Laurecum , «dificari a funda-
»» » & confirui cura univerfis munitio-

»> f^o^ fuis juffimus , petentibus , & roganti-
,9 bus nos Petro Presbytero, 8c nuncFlebano,
», & Petro Gratuto , Michaele Martino , Be-

rengo Ubaldino , Toanne Gaftaldiono, Bonal-
t» do, pominico, Fetro Fatravino, Crifpino,
»9 Dominico , Zeno , Alberico Alterano , Domi-
9» nico Berengo, Urfone , Petro, Vitale, An-
99 drea Mauritio , & alio Mauritio , Dominico
9» Leone , Lupifeno , Ademberco Clerico , Fe-
9» tto Senurifo , Fetro Juliano , Georsio Girar-
»» oOj Jpanne AdamDiacono, Adam Fatavino,
9, Federico Vidone , Andrea Martino , Domi-
99 nico , 6c alio Dominico , Joanne Gafarello ,
,9 Joanne Diacono , Manfredo Lugnano Diaco-
99 no , Fagano Benediao .
9» Quo circa nos prasnominatus Viulis Fale-
9» txo Dei gratia Dux , una cum Petro Badua^
99 no Venerabili noftro Gradenfi Patriarcha
99 & cunais noftris Epifcopie , & Judicibus '
99 nec non cum nobilibus Principibus noftris ,
»» & populo Venetiarum , cum noftris fucceflb-
9»ribus , vobis toiis Clericis , Caftellanis , &
99 c«teris omnibus , qui ibi venturi funt , &
99 veflris heredJbus , & fucceflbribus ad perpe-
»9 tu6 reiinendum , 8c poffidendum ad noftram,
»9 noftrorumque fuccefiirum' perpetuam fidelita-
** praediaumCaftellum concedimus,

»» oc damus, lecundiim firmatur cum omnibus
»» fttis pertinentiis in uno capite in Atice , &
•9 aliocapite , quantum noftra pertxnentia elun-
»» gatur , uno latere firmante in Argada , & in
f» capite deOrfa , unde folitus eft tranfitus na-
»» vium , & inde in antea quantum nobis per-
»» tmet , guod jufte dare pollumus ; 8c alio ejus
»» firmante in Bofcno noftro , quem vo-

»» bis fic damus ad utendum , fruendum , qua-
" f*?"^ & heredes , & proheredes veftri
»> Jiabeant , & ad noflrum , noftrorumque fuc-
»» ceflorum venatum femperpermaneat. Hocau-
»» tem praedi^um Caftelium cum praenominatis
»» capitibus , & lateribus fuis , & cum omni-
»» bus , quae circa illud funt, 8c in prasfignatis
>» capiiibus , 8c iateribus capiuntur , habentur ,
»» damus ad omnem veftram neceffitatem fa-
»> ciendi , excepca Pifcaria de Laureto , quae in
»> noftra virtute remaneat, & tranfitu ante ip-
»9 luin Caftellum , quem nobis, noftrifque fuc-
»9 ceiroribus perpetualiter refervamus . Statutum
»9 eit inter nos , & a nobis confirmatum , qubd
»> pr^diaum Caftellum ab hodie in antea cum
»>, yeftris fuccefibribus , & heredibus in die, &
>> in node provide cuftodire firmiter ad noftram,
» noftrorumque fuccefibrum fidelitatem retinere
»> vos debeatis ; 8c perpetuis temporibus cum
» fuccefiToribus , & heredibus veftris habitare
» in eo, & ufque ad medium gravium viam
»> a latronibus detendere , & fecuram illam fcm-
*» Pjr 'eddere debeatis , 8c per unumquemque
»> Manfionarium ex vobis dare nobis , noftrif-
»9 9U€ fucccfiToribus debcatis pulios tres, &de-
»9 narios tres per annum , unum , fcilicet ad
»9 Nativitatem Dominicam denario fuo , alte-
» rum ad carnis laxaticnem cum denario fuo ,
99 lertium yerb in Pafch^ cum denario fuo .
^9 Fulli quidem noftri erunt , denarii ver5 Ga-
,9 ftaldionis , qui puUos illos collegerit . De an-

guillis capitaneis , quas venales vocatis , re-
,9 ftum decimum ad Ecclefiam ipfius Caftelli ,
,, & ad Flebanum, £c Ordinarios ejus darede-
,, betis . Nobis verb de eifdem anguillis unde-
„ nam angmllam datufi eftis , tradko prii^s omni
„ expendio clanguras pifcariarum . Si cenglarem
„ aprum aliquo venatu ceperitis , caput illius
„ cum pedibus nobis , noftrifque fucceflbribus
„ portaturi eftis . In Placitis noftris , 8c o£Fen-
„ fionibus noftris , fi quando cecideritis , ean-
,, dem legem vobis fervare debemus inde , quam
„ in casteros Vcneticos noftros fervamus . Ple-
„ banum ver6 , 8c Gaftaldionem nullum vobis
„.alium daturi fumus , nifi qucm vos veftra lau-
datione , dc communi confenfu quasficritis.

I C O N.

In hoftem verb nullo modo vocare , neque
in quolibec alio fervirio mittere , neque de
aliqua alia datione , praster illam , quas di^
cft , inquirere vos debeamus . Gunduiam verb
nulJam , nifi libera voluntace veftra faauri
eftis . Qu6d fi qnocumqae cempore contra no-
ftras confirmarionis t 6c conftitunonis praefen^
tem paginam ire tenuverimus ; Tunc com-
ponere promitcimus cum noftris fuccefiforibus
vobis , ac veftris fuccefibribus , & heredibus
auri obrizi libras cencum , 6c hujus praBfen-
tis confirmacionis , 8c confticudonis pagina
perpetuis temporibus firma , inconcuna ,
& inviolabilis in fua firmitate permaneat :
quam fcribere jufllmus Joannem EoclefiaB San-
cti Bafii Vicarium , & noftri Falatii Nota-
rium . FraBdi^um Bofchum fic debetis utj ,
qu5d in venatione veftra damntun nullutn
habeamus 8cc. MXCIV.

Ego Vitalis Fhaletro Dei gratia Dux roanu
mea fii.

£g;o Petrus Baduario Dei nutu Gradcnfis
P^triarcha fs.
Ego Ericus Urfeolus Judex.
Ego Joannes Baduario Judex .
Signum manus Joannis Faletro de Dofvis ,
qui noc rogavit fieri .
Signum Conftantini Faletro .
Signum manus Aviti majoris , qui hoc ro*
gavit fieri .
Ego Michael manu mea fs.
Ego Vicalis Vitaliano manu mea fs.
Ego RaineriusMauroceno.
Ego Urfo Baduario.

Signum manus Dominici Fofcareni , qui
hoc rogavit fieri.
Signum manus Petri Zopulo .
Ego Joannes Stornato .
Ego Otho Urfeolo.
Ego Joannes Juftinianus .
Ego Stephanus Fufcarenus»
Ego Joannes Joio.
Ego Gervafus .
Ego Dominicus Pantaleo .
Ego Vitalis Fofcarcno .
Ego Dominicus de Fonce .
£go Joannes Fofcarus .
Ego Aurio Gatculo.
Ego Fatius Gregorio.
Ego Dominicus Decemnovcm .
E^o Dominicus Superancio , qut hoc roga^
vi fiert.

Ego Dominicus Seserico .
Ego Angelus Sufmonis.
Ego Dominicus Teftis .
Ego Dominicus Superantius Teftis.
Ego Jo; Panuleo .
Ego Doi;ninicus Fancaleo.
Ego Joannes Navigiofo .
Ego Dominicus Jufcolo .
Ego Dominicus Paulo.
Ego Dominjcus Falecro de Donif •
£go Dominicus Moranefllco.
Ego Vitalis Calbo .
Ego To; Mauroceno .
f go Theodofius.

Ego Jo; CalvQ f. Joannis ^aWo .
^go Stephanus Stornato, al. Zuane.
^go Dominicus Phaletro.
^go Stcphanus Zrani .
*:go Vitalis Navigrofo .
£go Dominicus Faletro.
^go To; Mauranigo , vel Mocinigo .
t:go Marcus Malipetro.
rgo Clemens Uglati .
pgo Domenego da Canal .
^go Marinus.Bayario , vel Batturo.
Ij^go Florentius Villani , vel Viani .
^go Albertus Signolo , vel Sumulo •

go Fetrus Francho .
^go Joannes Bubzino.
^go Jo; Gumbaro , vel Gabano •
£go Fetrus Gambaro .
£go Bonus Nayalano .
Ego Bonus, filius Fepo.
Ego Joannes Saponario .
Ego Joannes Secreto .
£go Dominicus Ziani.
Ego Petrus de Bonovicino Frcsbyter & No-
tarius vidi in matre , & teftificor in filia.

Ego Raincrius Delphino JudeX examinato*
rum vidi in matre, 6c teftificor in filia.

« Ego

DigrtizBcHDy

2SS A N D. R E ^

nemque peccati follta eft Divina Clementia au-
dire preces humilium . Ta^ibus autem precibus
inclinaius omnipotens , cuidam paupefculo ho-
mini de Regno Francias , Heremiticara vitam
ngeoti f qui & Petrus Heremita dicebatur infpi-
ravit , ut Dominicum vifitaret fepulchrum . Qjlio
vintatOy viditSimeonemPatriarcham, tamquam
vile mancipium reputari , cundlofque fideles in-
numeris angariis pergravari . Et fic fidei zelo
accenfus pro liberatione Terras Sandlas cum li-
teris PatriarchflB deftinatus , Papae , & Principi-
bus Occidentis pervenit^ & Urbano Paps qud9
viderat , intimavit .

?ars X.

PAul6 igitur poftea Concilium apud Clara-
montem idem Pontifex celebravit, ubi fta-
tutum eft, quod Horae Beatae Virginis quotidie
dicantur, & ut nuili de Clero aliquam digniia-
tem Ecclefiafticam de manu Laicorum acci-

Siant, & neClerici in duabus Fcclefiis prsBben-
as habeant . Item ut a Ciericis Qjoadra^efima-
lis jejunii obfervantia a Qpinquagefima mchoe-
tur. Item ut abAdventuDommi ufqueadO<5>a
vam Epiphan.as , & a Septuagefima ufque ad
Odiavam Pafchas , & a prima die Rogationum
ufque ad 0(5lavam Pentecoftes nuptiae non cc-
lebrentur . Ubi etiam excommunicatur Philip-
pus Rex Francorum , & Conjux ejus 9 donec
alter recedat ab altero . Guibertus , etiam qui
fe pro Papa gerebat , & Imperator , & omnes
€um defendentes . Deinde fecit fermonem ad
Populum , & pnedicavit Crucem pro Ultrama-
rino paifaggio .

Tunc Hugo Magnus frater Philippi Regis
Francias , Robertus Comes Flandrias , Robercus
Comes Normand as, Gotifredus Euftachii Bolo
nienfis filius, & Balduinus , & Euftachius ejus
fratrcs, & Boamundus Roberti Guifcardi natus,
& cetcri Nobiles , una cum Petro Heremita ,
Crucem alfumunt, &fegregatim propter vidlua
lia cum mul.itudinebellatorum, aliiper terram,
alii per mare , Conftantinopolim pluribus inven«
tis obftaculis tamdem pervenerunt , & cum illis
Adamarus Epifcopus Podienfis Legatus ordina-
tus iter arripuit , exhlbitoque homagio Alexio
Imperatori, ultra brachium Sandli Georgii tranf-
eunt, & Nicaeam Urbem obfident , quam de-
nique ad deditionem cogunt . Pofteahicumalii^,
qui fupervenerant , per diverfos tramites Antio-
chiam profedli funt , quam obtinentes Boamun-
do concedunt ; & inventd Chrifti Lanced contra
hoftes pro vexillo erigunt ^ & viAoriam confe-
cuti funt Anno MXCV.

Fames diu concepta validiflime ingravatur,
& fit annus calamiiofus, multis fame laboranti-
bus pauperibus , per furta , & incendia ditiores
graviter vexantur , Cum valido ventorum tur-
bine Terrasmotus fadlus eft media nodle quarto
Idus Septembris media nodle . Dum haec ageren-
tur, Dux fui Ducatus Anno XII. ex feculo nji-
'gravit , & apud S. Marcum in die Nativiiatis
Domini tumulatur. (*)

D A N D U L I

9> Ego Michael Bonifatius Presbyrcr, & Ple-
„ banus San6laB Mariae Jubanico, & Nocarius hoc
„ exemplavi , currence Anno Dom. MCCXXI II.
menfe 06tobri , Indi^ione XII. RivoaUi ,
necminui , nec ampliavi , complevi, & ro-
boravi .

Vr^fens frnvilegium apparet efi regiflrattim
tn Cancellaria Ducafi in Libro fa^iorum fsp-
timo cbarta MCCCCXXXL , & tn CancelUria
Laureti refirmatum a Domtno Cbrifiofboro Mauro.
JlXK Augufti, MCCCCLXym. Indimone pnma.

CAPITULUM DECIMtJM.

De Ducatu ^Vitalis Michaelts L babms
fartes XL

Vltalis Michael Dux flatuitur AnnoDomini
noftri Jefu Chrifti Millefimo nonagefimo

fexto.

Fars L

QUo creato Veneti Crucem aflumentes fub-
fidium in acquidtione Terras Sandbe mit-
■^tere decreverunt , & per Legatos fuos
Baduarium da Spinale 9 & Phaledrum Stornato
Dalmatinos 9 ut conferant requirunt . lUi autem
fidei zeloi 8c promiflae fidelitatis^ aiTentiunc.

Fars IL

COngreeata itaque concione in Capella San-
<fti Marci Henricum Contareno Epifcopum
in fuum Redlorem , Joannem vero Michaeleni
Ducis genitum in Ducem exercitus elegerunt, &
ducentorum fer^ navigiorum parato ftolo , k
Ponu fecedentes, in Dalmatiam veniunt, 6c ab
eis fumpta ^delitate ^ ex ipfis fecum afiumunt 9
& Rhodum navigant , ubi hyemare coguntur .
Suadente igitur Alexio Augufto reditum , Epi-
(copus eos ad perfcverantiam animat : alias in-
currere eos aiTeht cum hominum infamia iram
Dei , illud allegans : Nemo mittens mamm ad
aratrum ^c.

Pars IIL

OMnibus autem in Domino confbrtatis , an-
nunciatur , Pifanos conira fe cum quin-
(juaginra advenifle galeis , & Imperialia aC-
fumpfiffe infignia . Mittunt ergo Veneti priiis
Legatos , & quiefcere monent . Illi Portum fibi
vendicare minantur . Itaque mittunt Veneti na-
ves viginti bene munitas , qux Pifanorum extur-
bant exerciium, Bctamdem fuperveniente nodle
vigintiduas galeas vix ex omnibus evafere . Ve-
neti autem , ut Crucem Domini fe portare often-
derent animo magis , quam humero , quatuor
ex eis libere abire permittunt , triginta viris
apud fe retentis majoris au(Sh)ritatis .

Pars IV.

ARhodo autem tranfeuntesadUrbemMyr»
perveniunt ; diftabat enim Civitas y a Pa-
ganis lacerata , fex millibus a mari . Ad quam »
pi^^mifla oratione . declinare Epifcopus jubet .
Fugientibus vero Clericis quatuor tantbm Ec-
clefiaB cuftodes retinuerunt . A quibus de Beati
Nicolai corpore requirunt , qui fe id ignorare
temporis antiquitate fimulant . Archam tamea
fradlam muro adhserentem dicentes : Hic Ba-
renfes panem Reliquiarum tollentes , partem
reliquerunt . Si vultis , eam tollite . Archam

|gl:_

( ♦ ) Hoc loco notatur in mnrgine Codicis Ambrofiani i
Alibi cft legere» in ulcimis annis Vitalis Fha-
ledri adeb validam famem ex cerraBmocu in-
valuiffe , uc plebs Veneciis paffim pcriret , &
vica funao Duce plebem fuperrticem acceffilfc
ad ejus fcpulchrum in ajde Marciana , jam
celTance tame panes in fepulchrum jaclencem ,
exprobrancemquc famem , gc cum ut nuoc
ederec panem , quem faracfcenti plcbi fubrai-
niltrarc nequivit.

Digitized by

i*7

C H R O

^itur perquirem«8 , nihil in ea praBter aquam&
oleum invenerunt . Frangentes igitur pavimen-
tum, & murosEcclefiiB perforant, die & no<ae
fequenti fruftca laborant . Unus tamdem Cufto-
dum imporcabili anguftiatus tormento pro An-
tiftite mittit, & ait iUi: Sanae PateVf cur me
fini caufa affligi permittis . Licet enim invitus
fecmum tiii pandam., Gracis quidem lamenta-
Mle , y metts autem memorabile fempitemum .
In hac Archa , quam vides , duo funt SanSi
Frafules^ Beati Nicolai Pradecejfores , vel in
jiltari San^i jfoannis Bapti/la Jine dubio re-
quiefcunt. Archa igitur antiqua rumpitur , Al-
care profternitur , & b Altari tres capfellas &
m Archa duos Pontifices cum fuis epitaphiis fe-
paratim in capfellis cypre^Fmis coUocatos repe-
riunt, quorum alter eft Theodorus Martvr, al-
ter Nicolaus MagniNicoIaiPatruus, ambo ma-
gni meriti, & Ecclefia ejufdem Antiftites. Has
igitur Reliquias ad Daves deducunt.

INfpirati autem quidam Divinitus in Ecclefia
tardantes, & ubi SmStx Nicolai Altare de-
firuxerant, dijigentiiis perfcrutanies , inconfue
tam fenferunt odoris fragrantiam, ibique magnas
£in<Stttatis Reli^uias eife reconditas non dubita-
hant . Compenumque eft , quod in prascipuis
Feftivitatibus Archiepifcopus non in Altari San-
&x Nicolai Miflam celebrabat , fed in loco pla-
no fupra faniftum corpus tripodem ponebat ,
ibique divina Myfteria celebrabat. Cernuntque
imaginemBcariNicoJai fuperiiis reiVi linei elTe
depidlam , ex quo conjiciunt , corpus ejus ibi
fore fepultum. His igitur conjediuris praemoni-
tus exercttus iterum rediit . Prioris ruin» mo-
lem detrahit, jScfodendo perveoiunt ad maflam
vitream difficilltmam ad fran^endum. Pofthanc
ex bicumine aliam non minon labore frangunt.
Tamdem poft multos fudores tertiam adfolven'
dum difficiliorem, aperiunt, quas cupoMaufoIeo
6t bitumine glomerata oITa fandliffima ^utina-
bat . Qua confradla ad defideratum thefaurum
perveniunt . Tunc accedens Epifcopus cum de-
votione fanaiffimum corpus in fua cappa colle-
git . In fepulchro fubtus & circa eum virides
rami & fixmdes pullulabant , ex quibus multi
particulas colUgentes in teftimonium veritatis
ad propria deportarunt . In fepulchro autem illo
Graecis literis fcriptum erat : Hic requiefcit Ma-*
gnus Nicolaus terra , marique miraiilis (b* glo^
riofus, Ciimvero reportarentur cum reverentia
facraBReliquisB, Pifani Beati Nicolai amore re-
laxari petentes , plens libertati donati funt .
Mittuntur certi Nuncii Venetias , qui rem ge-
ftam nuncient . Fit in Clero , & Populo ingens
gaudium, & de eo collocando diflenfio oritur.

Interea Chriftiani Principes capta Antiochil
Hierufalem obfident , & denique fuperant &
obtinent . Poft odlo autem dies Gotitredus eli-
gitur . Tunc magna portio ligni Crucis inveni-
tur • Requifitus igitur a Baroiiibus , ut Diadema
Regni fumeret, nequaquamacquievitgemmeam
portare Coronam , ubi Rex Regum Ipinis fuit
coronatus . \

( * } Notatur in margine Codieis Ambrojiani : Alibi eil
legere anno MCII. Methamaucenfis InfuU mari
ablorpu cfl, in ea erac Monafterium Sandti

Cypriani y quod ptoftea, anno videlicet

multis probis civibus 6c patriciis opem prae-
dantibus , translacum ell m Murianum , con-
donante ad hoc fundum fuum Fetro Grado-
nico viro Pacricio, refervato camen fibi jure
patronatus , Fontifice tunc Fafquali , Abbate
ver6 ditli Monalkrii Vcnerabili Dominico :

N I C O N.

A Pars n.

EXercitus itaque Venetorum ad Terram pro-
miflionis profeftus, in Portu Jopem, quem
jam Chriftiani acquifiverant , dimillb navigio
cum tuta cuftodia , Sepulchrum Domini noftri
Jefu Chrifti vificavit . Poftea delibcrato confiho
Acharon fortiffimum Caftrum Paganorum, quod
nec Chriftiani , nequcSai*acenorumSoldanus ob-
tinere potuit, expugnare difponunt. Capta au-
tem Urbe Franci ad cuftodiam remanent .

Pars VII.

CAypham deinde, quae alio nomine Porphy-
ria dicitur, in litorc maris fubprima par*
te montis Carmeli quatuor diftantem ftadiis ,
& nono miUiario ab Acon conformiter accepe-
runt.

Pars. VIIL

POftea immunitatum obtento privilegio , jam
mortno Gotifredo , Vunetias redeunt , &
ad Ecclefiam parvam Sandli Nicolai in litore
Corpora fanAa deportantur . Conftraitur ibi
turns pro loci tutamine . Manet armatorum
cuftodia , donec locus fecurus aedificetur • Inte-
rim SaoiJli corufcant miraculis. HorumSanfto-
rum inventio celebratur III. Kalendas Juiiiv.
TranslatiQ vero in Venetias VIII. Idus Decemr
hris ; in ipfo entm Feftx) Sandti Nicolai claffi^
Ciyu f^lutb pervSnit ad Portum tertio Anno ab
incoepto itinere agitata . Hanc tra«isIationeni
Gixecorum Codices comprobare videntur , ne»
gaotes Barenfes Cives Beatum corpus abftulifle»
ficut fcribit Joannes Archidiaoonus ejufdem Ec^
clefi«, & reliqui , qui translationi ab eo di(5la<i>
tse crediderunt, ciim etiam in re dubia , ficu(
ipfe teftatur , fibi pertinenti ejus teftimonium
refpuendum fit Ini^rea Boamundus ultra £u-
phratem incaut^ pergit , & a Turcis capitur.
Balduinus autem Urbem in Mefopotamia Mili*
tana nuncupatam obtinet.

Pars IX.

POft Goti&edi obitum Balduinus Edeffi^nus
Cdmes fubrogatur , & coronam fufcepit
millefimo oentefimo primo . Similiter Ordo Ci-
ftercicnfium de novo incccpit. Alexius Auguftua
Joannem Porphyrogenitum fibi aequalem , &
poftea Succeiibrem conftituit .

Pars X.

URbanus Papa apud PlaCentiam tertiuni
Concilium celebrat ; deinde obiit. Pair
qualis autem Secundus illi fubrogatur .

Hic Dux Religiofis fe exhibens favorabilem »
Ecclefiam San<fti Cypriani in htore Mathe-
mauc^nfi in loco nominato Vinea condidit , 8c
Capellas Ducali immediat^ fubje^tam , Abbatt
Sanfti Benedifki de Padovetulo pro Monafterio
conftruendo conceffit , & pro asdificiis , & Fra-
trum alimentis , bona & poflTeffiones donavit :
quod denique Monafterium ex maris impetu
dirumpiiur . Fratres autem in Murano fub eo-
dem vocabulo de novo Monafterium con-
ftruunt (* ). P^rs

. Extabant nuper in Godicibus Abbaiias dict»
in Mauriano » vcl , uc alii dicunc » in quodam
lapide , five monumento kulpti infrafcriptt
veriiculi ;

Dtl Patronato qui non ve nafcondo
De San^o Ciprian ^ cui n*i raxone^
Et de VAbbate ancor la eiettione ,
Che */ tema el mofira cbiaro in flratondo ^
Cbe V Gradonico Jacomo fia quelh
El Cuvalter^ # d$fcendenti d*ello.

Diy i l i zbid by

^59

ANDRE^ DANDULI

t6o

Pars XI.

HOc cempore Colomanus Rex Hungarix
mific exercicum in Dalmaciam , & occi-
di fecic Regem Petrum , & per Legacos fuos
cum Veoecorum Duce foedus iniic concra Nor-
mannos ; & paricer exercicum in Apuliam ad
eorum damna miccere ftatuic . . Parata autem
rlaffc per Venecos , Regius apparacus in Apu-
liam navieans , Brundufium , & Monopoiim
obcinec , oc tribus menfibus Apuliam vaitanc ^
& redeunt.

Ulcimo Ducis Anno Comicifla Machildis cum
navi^o Venecorum , & Ravennacum Ferrariam
obfidec , & denique fuperac .

His icaque geltis cranfadlis a fux incroniza-
tionis initio Annis quinquc , menfibus IV. Dux
pasfatus vitas cefTtt f 8c io acrio Ducalis Capel-
SB fcpclitur .

CAPITULUM UNDECIMUM.

De Ducatu Ordelapbi Pbaledro babeni
partes XXIF.

INter hsec Ducis Anno cercio defun<5lo Pecro
Badoario Pacriarcha , Joannes filius Orde-
laphi Phaledro Dux fublimacur Anno Domini
Qodri JefuChrifti millefimo centefimo fecundo.

Hic fuic filius Vicalis Phaledro Ducis y vir
eloquentiflfimus , ingenio clarus , confiliis provi-
dus y armis flrenuus , «tatis fatis juvenis y fed
ienex moribus . Habens uxorem mirae probita-
tis , ( * ) fceptrum obtinens , non foliim Reipu-
blicas geffic decus 9 fed eciam pro eodem mulci-
plicicer augendo dies fuos glorionflime cermi-
navic .

Pars 1.

TUnc Balduinus Rex Hierufalem peregrlno-
rum adjucus pwefidio Arfur, qua^ alio no-
mine Antipatrida ab Antipatro nuncupata, devi-
cic , & Casfaream Palasftins obfidens , camdem
deviciCy & obcinuic . Poftea cum Saracenis plu-
ribus peradtis bellis » Achon , quas Pcolomaida
vocacur , circumvallavic ^ illam undique con-
tra<Slis auxiliis oppugnans. Elapfisautem viginti
diebus ciim frequentes infultus diroique congref-
fus incrinfeci ampliiis ferre non pollenc ea con-
dicione Regi oppidum cradunc » uc falvis perfo-
nis & rebus libere abfcederenc .

Sane Boemundus Dux , qui capcus fuerat ab
Agarenls, dacis obfidibus pro tranfmitcenda pe-
cunia liberacur . Invicatus igitur a Balduino
Edefleno Comite , & Joachino ad obfidendum
Urbem Caram perrexic , quo evadentc illi k
Turchis fupervenientibus capti fuerunc .. Boe-
xnundus deinde , multis aggravatus debitis , in

( * ) Cod. Amb. addit nomine Mathildem regiam pro-
' lem .

(**} /ir Codicis Atnbrofiant margine b^c adnotantur:
Extat diploma cranslationis Epifcopatus Me-
chamaucenfis in Glueiam , fub nomine Ordela-
phi Faledri Ducis , Judicum, 8c circiter XVIII.
tefiium Confiliariorum manu Johannis Muli-
ni Nocarii Ducalis anno MCX. menfe 06to-
bri , in quo ipfe Ordelaphus fe Pr»cofpaca-
rium Imperialem appellac : alibi ver5 legun-
tur qui fubirripfere hoc modo : Translationi

9, Epifcopacus Mechamaucenfis ulcrafcripci func
infrafcripci , videlicec

,y Eao Ordelaphtts Phaletro Dudoni Dei gra-

9, tia Dux .

9t Ego Andreas Michaei Judex,
Ego Dominicus Baduarius Judez.

Apuliam rediit , ut thefauros, & pugnatores
congregety & ad Philippum Regem Francis uA

2ue procedit , accepitque duas filias ipfius ^
Ibnftantiam (ibi , & Tancredo Ciciliam» re«
diitque in Apuliam cum IV. millibus peregri--
norum equitum , & XL. millibus pedinim » ut
fubfequenter narrabitur.

Inter luec Ducis Anno tertio defun(5lo Petro
Badoano Patriarcha, Joannes filius JoannisGra*
donico , qui erat Epifcopus Equilianus k coeta
Cleri, &c Populi ad Gradenfem Sedem transfer-
tur, cui juxta folitum Dux inveftitionem contu-
lic anno MCV.

Sequenti anno DoxTabuIam auream gemmit
& perlis mirifice Conftantinopoli £ibricatam
pro uberiori reverentia BeatifEmi Marci Evan-

feliftas fuper ejus Alcari depofuit 9 qvx aliqui-
us interieiSlis thefauris audU ufque in hodier^
num exifkt .

Pars U.

EOdem anno ignis de domo Henrici Zeno
caufaliter em inans, concr^tas San<SVorum
Apoftolorum, Sandli CaiFiani » Sandbs Maria
Macris Domini , San(£bs AgachsB 9 San(% Augu-
ftini» SancSli Scephani Confeflbris, quafi in to^^
tum confumpfit.

Poft LXIX. dies eadem clades ex Hofpitid
Cavetiani de Gemino fuborta, Ecclefias, & ha-
bitacula San6h Laurentii , Sandli Severi, San<5bt
Zacharias ^ Sandli Proculi « Sandbs Scholafticas ^
ScindhB Maris Formofas , San<£H Baffi, Sandli Ju-
liani, cum aliquali parte Capellse & Palatii
DucaliSy Sandli Geminiani, San6fci Moyfis, San-
6ix Marice Jubenico, San(SVi Mauritii, San^
Angcli , Sandli Pacemiani , Sandli Vicalis, San-
6h Samuelis , SandU Gregorii , Sandbs Agnetis,
Sanai Gervafii, SandH BamaboB, San<SVi Bafilii»
Sandli Raphaelis , SancSli Nicolai de Dorfo-
duro , pariter confumptas funt . Qjuod Mckt in*
credibile propter ejus extenfionem appareat,
verumtamen indagantibus , & materiam coq-
fumptibilem a^dificiomm confiderantibus hasc di»
gna relatu haberi poflunt.

Pars III.

HIs diebus Mathemaucenfis Civitas fimiliter
maris profligationibus , & incendiis mi«
ferabiliter devaftaca, tamdem in totum fubmer*
fa eft . Ex quibus ansuftiis Venetia » cujus fama
jam per Orbem divulgata erac^in intimum con^
quaflata eft.

Pm ir.

POft ha9C Terrasmocus immenfus fupenre-
niens afHidlis afHidlionem adjunxic .

Pars

>»
9»
9«

»9
9»
ff
»9
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99

Ego Petrut Baduarius .

Ego Stephanus Maramanus .

Ego Johannes Maurocenus.

Ego Johannes Baduarius .

Ego Stephanus Stornado.

Ego Dominicus Michael .

Ego Urfus Juftinianus.

Ego Petrus Delphinus.

Ego Petrus Michael.

Ego Dominicus de Canali Judex .

Ego Dominicus Zianus •

Ego Dominicus BageiTus .

Ego Dominicus Baduarius da Spinal k

Ego Blaiius Cafeolus •

Ego Lio.

Ego Alexander Bragadenut.
Ego Petrus Juilus •

Digitized by GooQle

t6t

C H R O

Pars V.

ANnoDucisV. Henricus Hcnrid Impera-
fori^ filius apene quos poteft a Patre
tvertit, & fub obtcniu melioranda Reipublicas,
fic i-eftaurand» Ecclefi», in eum infurgit fupra
Rhenum , & Ducem Bohemorum , & Leopol-
dum Auftria? promi/fionibus a Patris amovit au-
jtilio , quibus recedentibus Pater campo cedere
compuHus eft . Tamdem captus ^ filio exftitit .
lUe ver6 poftea imperavit . Tunc duo orbes in
modum Solis forma & lumine , quotidiano^ SoU
fimiles, apparuerunt , omnium colorum fpecie
radiantes , inftar arcus coeleftis . Henricus Ge-
oitor captus bbiit Leodii .

Henricus autcm Imperator V. per literas &
Nuncios Pafquali Papas refutavit oranem Inve-
liituram Praeiaturarum , & ad eum accedens , a
Clero & Populo Romano honorifice recipitur ,
& ufque ad fummitatem graduumEcclefiaeSan-
Ai Petri deducitur, ubi a Papa ofculo receptus
cft, & Imperator defignatur . Sed chm ad Ro-
tam porphyreiicam perveniflet, requifitus de
juramento, Papam, cum Cardinalibus , & ce-
teram Curiam captivavit, & Ulrico Patriarchjc
Aquilegienfi tradidit. Qjiidam autem de Clcro
poft Papa liberationem tres Antipapas fuccefli-
ve conftiiuerunt AlbertuQd , Arnulphum , &
Thcodoricum , quibus Pafqualis prflBvaluit . Re-
formata autem Papae audloritate , & Henrico
coronato , Papa cum Cardinalibus , & Praclatis
cum eo extra muros Civitatis egreflus eft . In
reditu autem lanta multitudo Populi obviavit
Summo Pontifici, ut vix ad Lateranenfe Pala-
rium circa Vefperas potuerit pervenire .

fars VI.

PAfquall Papas Guilielmus Primus , defun6te
Rogerio Patre, pro Regno Apuliaj jura-
meotum fidelitatis exhibuit.

ParsP'II.

SExto itaque Ducis anno Boamundus Antio-
chenus Princeps , qui in Apuliam Cruce^
fignatos duxerat, ad Veneiam peregrinorum ,
m aflerebat, qui ab Alexio Imperatore inju
riam pafli fuerant , navibus tranfvedhis per ma-
ritimas partes tranfiens cunila vaftabant, duaf-

3ue Civitates in Epiro deftruens , ad obfiden-
umDurachium inde procefliit. Alexius invafio-
nem Imperii fentiens Ducem Venetianim requi-
rit, ut de cpportuno fubfidio fibi placeat lul>
venire . Dux igitur Imperialibus votis annuens ,
claflem innumeram ad defenfionem Imperii de-
ftinavit . Alexius itaque mari terraque coUedto
agmine , & Venetorum ftolo conjundhis , Boa-
mundo occurrit, mifitque nuntios, & in pacis
tradlatu Boamundus relaxatis Terris retrocede-
re , Alexius autem Peregrinis tranfeuntibus fe
favorabilem exhi^re promittunt . Boamundus
vero reverfus in ApuUam , ciim ad iter ultra-
marinum omnia prxparaflet , morte abfumptus

( * ) /if Codice Ambrofiano bh additur , pramijjo mo-
nito , cat€ra qua fequuntur non hgi in Codice
Contareno : equum praBterea cft sdes facras ,
carumque bona a laico dominio in Venedis
pendere , prirailim ob urbia nobilitatem , que
novitate originis , magnitudine rerum geiU-
rum , forma ReipublicoB , & inilgni augmen-
to, divitiifque foia indufiria acquiiitis, caBte-
ris praBflat ; deinde cum eas ipfas aedes extru-
xerir, dotavericque > poftrem5 cHm paludcsi
Tom. XII.

I C O N- z6t

efl:, reliiSlo ex nova uxore filio parvulo Boa-
mundo . Mortuo inter hajc Henrico Contareno
Epifcopo Vitalis Michael fubrogatur .

Pars rill.

SEquenti anno Badoarius Ecclefia Sanfti
Leonis Vicarius , Joannes , & Petrus Ba-
doario Fratres, Deo, & Abbati Sandiae Maria
de Caritate Ordinis Cluniacenfis EccIefiamSan-
6te Crucis in Luprio , pro Coenobio conftruen-
do conceflerunc.

Pars IX.

POftea
Mathemaucenfis

anno oftavo Dux devaftationi Urbis
& Epifcopalis Sedis
compatiens , requironte Dominico Garchariolo
Ecclefia Prasfule, decrevit, ut eadem Scdes
cum coipore San<fti Felicis, & capite SandH
Fortunati , cum thefauro , & omnibus fuis ho-
norificentiis in majori Clugia transferretur.
Confideret ergo Clericorum coetus Ducalis
Throni auiSloritatem , & eminentiam veneran-
dam , abfque quibus disnitatum fpiritualiuai
ele^o fieri non poteft , oc ipfis cleCiis admini-
ftratio inhibetur , donec inveftiti a Duce fue-
rint, & ipfis invpftitis fuarum Ecclefiarum
translatio, & immobilium alienatio , funt pro-
hibita : & fint amodo fua iurifdi(ftione concen-
ti , nec temporalia jura invadere ambitiose per-
quirant. (♦)

Pars X.

ANno Ducis VI. eadem clade , Prior Sanfti
Cypriani Ordinis San<fti Beuedi(5li de Pa-
do Vetulo de Mathemauco , cum Ducis para-
bola pariter & conienfu in Muriano fe tranftu-
lit in fundo illi per Gradonicos oblato .

AbbatifEi autem SanAi Leonis ejufdem Qrdi-
nis ab Abbate San£li Hilarii Monaftierium San-
<5li ServuIi obtinuit, & pari caufa cum fuo con-
ventu in eo ad habitandum vSnit .

Pars XL

ANno Ducis odlavo Corpus Beatiflimi Stc-
phani Protomartyris a Hierufalem fub
Conftantino Augufto Conftantinopolim delatum
Venetiastransfertur; quia dum elapfis o6to (**)
annis Petrus Prior San6li Georgii de Venetia
ex iuflione Tribuni Abbatis in Gonftantinopolt
cuidam Ecclefiae ipfi fubjefta praefideret , Divi-
na.revelatione.fcrutari coepit, qualiter Corpus
in Bafilica , quam faepiiis vifitabat , repofitum
poflet auferre , & oratione profufa Calogero
cuftodienti cum timore fecretum cordisaperuit/
QjLio deniaue confentiente ad Altare Sanfti pro-
cedunt, oc Archam lapideam, eflusi odoris
fragrantia , eximio cum laborc frangunt , &
capfam, in qua corpus jacebat, inveniunt, quam
abfoue onere auferens ad fuam deportavit Ec-
clenam ; nec terrore Grascorum flebiliter murr-
murantium tantum thefaurum Venetias deman-

dare

llraverit , in quibus aedes conftrua« lunt ,
concinubque moles mari objiciat, folum mu-
niat contra impecum fluviorum , prope fem-
per pugnet , vias fternat , puteos efifodiac, ri-
vos purget , atque haec omnia magna impen-
fa in ipfarum aedium facrarum beneficium fa-
ciat , par effe videtur , ut tutelam ctiam ipfa-
rum gerat .
(**) Cdd. Amb, novem.

Digitized by

i6| A N D R E A

Stri ^ufuS fuit tunc . Sed pacificato tumultu in
^uadam navi , multis nobiiibus fociata , Vene-
tias redeunt6 thefaurum oneravit, quod dum in
periculo foret , ex voce diviniius emilTa navi-
gantibus propalatur apud Maleum • IUi autem
corpori reverentiam cum fupplicationibus exhi-
bfeiiteS a periculo evaferunt . Dum igitur Vene-
tias applicaffent^ de coUocdfido coirpore fedatis
(Rfcordiis , ih Modafterio Sanili Georgii ex ge-
flferali collaudatione corpu* devbtilfim^ collo-
cah< y fub cujw vocabulo ii^nutneri Cives Scho-
lam celeberrimam perfecerunt appellatumque
de cetero fuit Monafterium San(!iorum Georgii,
& Stephani Martyrum , & pro celebriori devo-
tione perpetuis temporibus augenda decretum
cKtitit , ut Dux invitatus cum iiifighiis Ducali- B
bus Vefperi , & MiffsB Feftivitatis ejufdem de-
beat ihtereffe ^ & ciirti ibi afFuerit , Abbas &
Monachi honorificontiflis fealiter, & perfonaliter
€i debeaht exhiberej quafe tanto Domino» & Pa-
ttono convenife videantur; & celebratisVefpe-
ris poft reditum fegalia Duci toitterc hon omit-
iant , quas omnia ex miraculis dehflonftratis , &
Giraecof urtT Codicum iffertiohe vera efle demon^
ftrantur. Cujfui Sanfti vCnerdnda Translatio
Vlll. KalendiU ]unii devotiiTi^e celebratur.

Pars Xtl.

INter hflBC Giinii jani diu intef Vcnetos^ & Pa-
duano^ fuifl^t fuborta tUfcordia , nunc cum C
Trivifanorum , & Ravennatum praefidio fecus
San6lum Hilarium Rivoaltinos fines invadunt ,
quos Dux cum bellicis havibus exiens , in fiu-
mine Brenta die IV. Odtobris in confliAum
pofuit, ex quibiiS quihaue centum 6c feptem
cipti y reliqui vef 6 fuga libef ati funt .

Pan XIll.

NOa rtiultum poft hsbc Henrkus Auguftus
V. Veronam venit, cui Paduani
cAfum indicant , & remedium iraploraht . Dux
tunc requircnte Imperatore Legatos fuos Vitale
Faledro confobrinum fuum , Stephanum Mau-
roceno ejus Capellanum , & Cancellarium , ac D
Urfium Juftiniano mandavit ( a ) : unde fadlum
cft , quod remotis inVafionioUs , & fefai-citis
damnis , foedus denuo intef Venett^s^ & Padua-
rios , & alioS Italici Reghi Iihp^rii fubditos ,
approbatione Impferiali renovatum eft ; ftatuit-
que idem Princeps ne erroris matferla valcat de
cetero fuborirr, ut Vehetorum fines (b ) a ne-
mine debeant invadi , occupari , vel minorari ,
8t qua? k retro ab annis XXX. poflbderunt

(a) Jn margine Codicis Ambrofiani Jbac adnotantur :

Atibi eft legere Stcphanum Maurbceno Con-
Cliarium » 8c Urfum Tuftiniahum Capellanum,
& infra ; HenHcum juffiffe tertainos lapideos
sncer Venecos 8c Fatavinos figi . E

(b) in ntargine Codieis Ambrofiani bac adduntur :

tktat Privilegium amplum cbAceffum ab Hen-
rico IV. non V. Ordelapho Philledro , 8c pa-
€t\xtn circtt fines Imperii 8c Veneriarum tJr-
bis , in auo ipfi Venedaryni fines cxplicati ,

. videiicet licora 8c Infulas a Gradu , ulque ad
Caput-aggeris , idque aftum Veronae , fubfcri-
ptumque figno Henrici » nuffi(}ue func Oraco-
res 8cc. Populi auctm concenci in di^ pa6fco,
qui fub Ducis Imperio continencur , func ;

Rivoitenfes ,

Peleftrinenfes ,

Bebienfes ,

Muranenfes,

Fefulenfes ,

Cavorlenfes ,

Clugienfes ,

D A N D U L I 184

quiete poflideant abfque aliqua inquietatione ;
& in eodem foederc imnnumtates Venetorum ia

f)r2elibato Regno largiflue auxit , pro quibus fo-
iim hi nuntii ia Calendas menfis Martii annua^
tim folvere quinquaginta libras Venetorum td-
tidem pipef is , 6c unum pallium Ducis nomind
fpopondere (g). Ipfifque poftea rwttCtt Pa^
d^ani capti relaxati liinc •

Pars XIV.

SEauenti Anno Dux, fui PftBdeceflbris^ewra*
plo f Terr» Sandhe compatiens, ftolumferd
navigiorum centum deftinavit , qui a Balduinc)
Rege alacriter vifi, unk cum illo ad obfidenduni
Sidonem proceflerunt , &intrinfecos eredlis ma^
chinis , & aliis s^ificiis hoftiUbus , taliter cdn-
terruerunt , quod in brevi de fubfidio rton con-»
fifi Urbis dominium falvis perfonis Regi liber^
tradidere . Veneti autem zelo fidei vehemen-*
tiiis accenfi pluries Saracenos erga Ghrifticola^
molientes in ftragem fubmittunt , quorum Ret
opera expenus , Ecclefiam , Rugam , Plateam f
pondera , & menfuras , ac merum & mixtum
Imperium inter Venetos in Achon refidentes ^ ^
& alias immunitates in Hierolblymitano Regno^
ipfi^ conceffit .

Pars XV.

INtefea Calomanus Un^arorum Re* , multi^
jam Barbaronim gentibusoccupiitis, adma*
jota procedens ^ Pannoniam hoftiliter egreflus ,
omnia Oppida montana Dalmatkas acctpit , &£
poftea Spalatum obfidendo obtifiuit , deinde uU
tra procedens Jadratinam Urbern Regionis 6mi-*
nentiorem obfedit , & intrinfecos machinis , &
aliis asdificiis impugnare non diftulit. lUiautem
promifls fidelitatis memores Regiis infultibus
viriliter refiftebant, & meritis etiam B. ati Joaa-
nis Epifcopi Tragurini eis afliftentis conlervd-
bantur illaefi . Rex vero dum belligerfe fuuni
non pofle obtinere intentum perpenderet , co-
gitavit illicitis prortilflionibus Cives allicere , &
fic efle(Slualiter agentijadrae dominium Caloma-
no tradiium eft .

Pars XVI.

HAc igitur occupata reliqut Daltnatini ter-
rore commoti per Nuntios fuas Civitatei
Regis voluntati obtulere f qui apud Jadrani Cu-«
riam tenens D^lmattnos in fuis libertatibus 8t
confuetudinibus confervare promifit « Oc Spala<^
iitm Jadrenfi i & Arb^nfi Ecclefiis pro ut^qua^
j [_ que

Calorexenfes ,
Prentell6nfes ,
Milrorbienfes ,
Milamochenfes ,
Torcellenres ,
Loretenfes ,

Altinenfes ( alibi vacant )
Civitanovenfes ,
FireXenfes,
Gradenfes,

Aiibi additi Manenfes ,
Buranenfes ,
Conftarnienfes .
Datum fub anno MGX. immo MCXI. Indi-
6tione IV. in ordinattone Imperii fui an-
no V. II. Kal. Aprilis , alibi Kal. Junii.
( c ) Hoc loco notatur in margine Codic. Ambrofiani z
Sub hoc Principe , anno ut puto MCKI. vel
MCXII. mifi funt Oratores ad Henncfam Jo-
hannes PolUnuft, Petrus Capellahus Pfincipis,
6c Orius Juftinianus , qui pallium Hehrico »
Ht puto , ex pafto attulerunt .

Digitized by

^6$ C H R O

quc Cnicem unam contulit , & in Pannoniann
rediit, & poll pufillum improvifa morte fubla-
tus eft : quod divino judicio ex foedere Venetis
ahrupto crediiur contigifle . Bela igitur in Rc-
gno hicceflit .

Pars XVII.

VxUx igitur anno X. ad Dalmatiam rccupe-
jLJ randam intendens , Patriarcham Conftan-
tinopolim cum XiV. galeis Alexio Imperatori
Legatum mittit ^ & Regalem invaflonem pro-
miffi fcedcris oblitam exponi fecit, 8c fubfldium
opportunum ab eo (ibi exhiberi poftulavit, roa-
^imh quia opera comprobaverat , fui Imperii
Venetos fuille intimos zelatores « Auguflus re-

auiiitioni confentiens ad intentum periiciendum
ilationem confuluit 9 & fic Legatus obtento
propoflto ad Ducem rediit .

Pars XVIII. .

Vltalis Michael Caftellanas Epifccpus cum
eletlis ClericisReliquiasPfaecurtoris cau-
te inquirerc dilpofuit in Altare di^li Sanftj, ne
fbrte prolixitate temporis tantarum Rcliquiarum
fubtrabacur memoriaj , vei de eis haeficarei du-
bietas . Conftat enim , eos a Philippo Hierpfo-
lymita/io Epilcopo , Athanafio AlexandnnoEpi-
icopo tranfmiflas literas , tclte Hieronymo ,
ubi poftea fuit mirabilis Ecclefia fabricata , ex
ciua poft longa tempora a Venetis circa talia
lolicitis Venetias delatae funt , & in Ecclefia
S. Hermacoras dQ novo adificata reconditas. Clau-
fis igitur Ecclefiae januis fecretum Altaris ape-
riunt; Vas pretiolum honefte celatum rcperiunt,
in quo Baptiftas manus cum aliis de corpore Re-
liquiis , & aliquibus fragmentis lapideas archo?
erant, quam in Sebafte habuerant . Videntibus
Populis convenientibus nopnuUa niiracula patrata
funt, poftea cundli^ aftantibus denuo collocats.

Hoc temp6re in Lauda , ut ait Sigibertus ,
natus eft puer duo capita habens divifus ufque
«d renescum fuis brachiis , qui baptizatus tri-
dup vixit . :
Millefimo centefimo declnaoquarto Urbs Man-
tiiana, quaXXIV. annis in reoellione ComitiffaB
Maihildis manferat, fubjicitur ..Anno Ducis duo-
d^cimo Betnardus juvcnis egregius fcientia , ge-
jDcrc , & moribus clarus Caftellione Caftro Bur-
gundias natus cum gernianis fratribus , & aliis
plus quani triginia comitibus habitu Ciftercii
induitur j ciim eflet XXII. annorum.

Tuhc tantus terragmotus Orientem conf.ufllt ,
& Ciliciam maxime, ut Malmeftram , & cundta
fortilitia in circuitu dejiceret , & alicubi etiam
xdium nullum remanfit vcftigium . Homincs quo-
que per agros crrantes terraabforberitimebant,
In Pako Bachinaa tanta nix cecidit No^K^K^len-
das fi/krtii , ut etiain fvlvas fregerit . .

AnnoMCXlV. apud Ravennam, ScParmam
fanguis oluit in Junio . ^

In fnburbano Antiochias Idjbus Noyembris
terramiotus nodle plures tvrres & adjacentes
domos cum habitatoribus abforbuit . .

( ♦ ) i» margini Codicis Amhrofiani b^c adduntur :

Par privilegium fecerunc , aut; id confirmave-

runc Impcratores
Loiharius lV. Pecro PoIIano anno MCXXXVI.

India. XIII.
Fcdericus fiarbarufTa Scbadiano. Ziano anno

MCLXXVII. XVI. Kal. Sepcemb.
Enricus VI. Enrico Dandulo anno MCXCIX.

Inditt. XV.
Tom. XIL

A I

I C O N.

s66

Pars XIX.

ORdelaphus Aano decimotertio in menfc
Augiilli cum magno exercitu navali DaU
matiam aggrefliis eit, oc cepit Jadram, excepta
Cailor , & Belgradum , quas muniit ^ ne Hun*
gari cuftodientes JadneCailrum fubfidium obtt-
nerent^ &acceptis oblidibus rcdiit.

Pars XX.

IN fequentr menfe Martii MCXVI. Henricus
V. Imperator Venetias accedens in Ducali
Palatio hofpitatus eft, liminaqueBeatiMarci, 6c
aliaSandiorum loca cum dcvotione maxima vi-
fitat , & Urhis fitum aBdificiorumque decorem ,
& Regiminis seqqitatem multipliciter commen«
davit . Curiam etiam fuorum Principum tenen^
I^ribus Monafteriis intmuHit^um Privilegia
de fois pofrefilonibus Iialici Regni conceflTnry 10
auibus Ducalem Provinciam Rcgnum appellat •
(*) Muliis igitur a Duce , & Venetis (ibi im-
penfis honoribus in fuo receffii, contfa Hungaro^
denuo Dalmatiam invadentesauxUium ipopoadit.

Fars XX L

DUx autem in proximo roenfe Madii fuo ua-
dique colledk) ext rcitu, & Hcnrici Impe-
ratoris , atque Alexii Condantinopolitani adju-'
tus prsefidiis contra Hungaros , qui ad iubve-'
niendum Caftrum Jadrs redierant , Dalmatiam
aggreflus efl: , & in die Sandli Pauli , videlicet
fecundo Kalendasjulii Dux cumHungaris cam-
f)eflre bellum jp^ragens, Bannum in fogamver-
tit, multos nobilesHuagarortoi ccpiB, &vidfo-
riam confecutus eft , cui cuftodes Caftri Jadra
de fubfidio defperati fe cum Caftro libcre tradi-
derunt . Ultra Dux procedens inexpugnabilc
Caftrum Sebenicl obtinuit , & diruit. Spalatum
quoqeie • & TragMrium per deditioneoi accepit;
& fic DalmatiaB recuperato dominia , acceptis
obfidibus , cum praeda captivorum Venetias re-
diit. (**>

Hoc lempore MCXV. Comitifla Matbildis
defundla eft , qvx ia Monafterio Sandli Benedi-
&\ de Pa^o Vetulo ab ejus^ Progenitorilxis fa-
bricato fepulta fuit .

Pars XXIL

TUnc Anno MCXVIII. Alexius Itpperator
vita ceifit « Calojani aucem filio Imperium
remanfit .

Pars XXlil.

QUinto decimo Ducis Anoo die decima ter-
tiajanuarii Indidkione decima fuitTer-
^ rsemotus mitior , alicubi validior , qui
asdificia obruit , montes & rupes contrivit; tcr- .
ra etiam aperitur « & aquas iulphureas emittit;
3c ex hoc combufta eft Ecclefia Sandli Herma-
cone cum adjacentiis fuis . Maiuis autem San£li

Joan-

Otto IV. Pctro Zianomno MCCIX. Indift.Xir.
Federicus II. di6io Pecro Ziano annoMCCXX.
India. IX.

(*•) In margine Codicit Ambrojlani bac adnofantur ;
AHbi legitur tunc tres Oratores 9 VitalisPha-
ledro Ducis filius, Urfus Juftinianus, 6cMa<«
rinus Mauroceno , una cum Cancellario Ve-
nccix miffi ad Regem inducias cura eo inier
runc per quinquennium ficc
S 2

Digitized by

i6y

ANDRE^ DANDULI

k69

Joannis B^ptifbe divinitus illsfa /ab igne per«
maniic .

Pars XXIF.

DUk quoque finitis annis XV. in Ducatu ,
contra Hungaros^ quiDaimatiam hoftili-
ler invaferanc 9 cum equitibus & ftolo egreffus
eftt pugnamque cum eis iniens ^ ficut Deo pla-
cuit , occifus fuit . Illi vero » qui a bello evafe-
rant , Jadram fub tuitione Ducali protexerunt .

Ducis autem corpus Venetias delatum apud
1San<£lum Marcum cumulacur . (*)

CAPITULUM DUODECIMUM.

De Ducatu Dominici Michaelis habens
partes XXVL

DOminicus Michael Dux creatur Anno Do*
mini MCXVII. Hic vir Catholicus , au-
dax , & dierum plenus , primo Fidei, atquePa-
triae «mulos bcllo contrivit , poftea cum omni-
bus pacem , & tranquillam habere Rempubli-
cam procuravit. Qjao anno Halduinus Rex Hie-
rufalem • ut Babyloniorum injurias vindicet ,
versiis -^gyptum pergit , Pharmiam cepit , &
Ipoiia bellatoribus diftribuit . Ibi de Nili piici-
bus comedens , profltivio ventris extindhis eft .
Incredibilibus aucftus viiSloriis, qui in Civicate»
ubiChriftus fpinis coronatus eft, numquamdia-
dema portare confenfit, honorifice (epultus fub
Calvanae loco , qui dicitur Golgotha .

?aTs I.

TUnc cafuBalduinusComesEdeflenus tntra-.
vit Hierufalem peregrinationis caus4 . Se-
pulto itaqueRege , Praslatis, & Baron bus con-
yenientibus , aliqui dicunt Coronam deberi Eu-
ftachio Bononicnfi Comiti fratri Regis defun6H ;
alii aflerunt , ante illius adventum pofle Regno
imminere periculum . Jocelinus aurem Djminiis
Tyberiadis ait : Ecce poft hujus rei notiiiam
quafi celeriter miflus advenic confanguineus
Regis, probaiiflimus miles, Ed flenus Comes .
Huic propiriquitas & probitas , fuWato moras
difpendio , hunc honorem contulit . Igitur om
nium confenfu in RefurredHone Domini corona-
cus eft . Tunc Turchomanni Principem , cui
obedirent, elegerant Garim , cui jungitur DoU
dequinus Princeps Damafci, & Debeit Princeps
Arabids , 8t Chriftianis plura mala intulerunc .
Rex Antiochiam profeaus , fa<fto congreflu ,
auxilio San(Sbds Crucis viflonam habuit contra
Turchos , qui tgnc Antiochise Dominus fa(5lus ,
muniiis fortilitiis,Hierufalemregreiruseft. Tunc
anno MCXVIII. Alexius Imperator vitas ceflit
Calojoanoi autem filio Imperium remanfit.

Pars //.

POftea defunfto Pafquali Papa , Gelafius II.
natione Gajetanus fubrogatur . Hic fuit
Romanas Ecdefia Cancellarius . At Imperator ,
qui eledlioni non interfuerat t Hifpanum quem-

( * ) Additur in margine Codicis Amhrofiani i £x alio
Codice : Hic Dux anno fui obicus , videliccc
aimo Doxnini MCXVI. quamdam concefiio-
nem iecic cuidam Monafterio de Belgraclo ,
^uo cempore D. Marcus Micfaael Comes erac >
in quo inrer caecera concinebacur ,
Ordelaphus Phaledro Det gracia Dux Vene-
,9 cicorum , Dalmacicorum , 8c Ccoacicorum 8cc.

dam nomine Buirdinum ci fuperordinavit . Gd»
lafius autem ordinato Concilio Remis Gajetam
fe tranltulit cum Cardinalibus . Inde quoque
per mare in Franciam tranflcns Cluniaci poft
annum moritur .

Patt 111.

CAlixtus igitur 11. natione Burgundus iSi
concorditer eft eleftus , qui primby anno
ceiebravit Concilium Tholofse 9 ubi damnati
funt » qui Religionis fpeciem (imulantes, Sacra»
menta damnaoant Conjugii , Altaris » 8c Bap-
tifmi .

Tunc Marcus Juliano Eccledam , & Mona-
fterium San6be Marias de Caritate vocabulo
Venetorum conftruxic , & cum confenfu Papa
Canonicos Regulares ibi refidere decrevit : quod
per Innoccntium Secundum Priori San(5b9 Ma-
rias in Portu Ravennas poftea conceditur » deia«
de Alexander 111 Ecclefiam illam confecravit,

Innocentius Epifcopus Servus Servorum Dei
Dileilis filiis Joarmi Priori , & Fratridus
Sanffa Maria in Poi^u falutem »
Apoflolicam BenediSlionem .

Tjnius nofter Marcus Julianus Venetus U
„ Jl terapore PrsBdeceflbris noftri Papa5 Ca*
„ lixti vovit Ecclefiam in honorem Beatas Ma-
„ riac conftruere , Canonicos ibi Regularcs fta^-
tuere , cujus videlicet Magifterium eft vobi*
concelTam . Veriim ejus vos tardantes vo-
tum , nondum eam regere coepiftis . Ne igi-
tur pium ejus evacuetur propofitum ,* man-
damus vobis, ut fi commodum vifum fueritt
abfque dilatione , prasdifti loci regimen aC-
„ fui^atis, ficut etiam alios ibidem poffitis fub»
ftituere Canonicos , aut libere refutetis .
„ Datum Pifis X. Kaiendas Julii .

Pars ly.

DUcis igitur Anno tertio die Veneris XV.
Decembris emanavit ignis in Ecclefiam
Sanfti Pctri de Caftello, cum adjacentibus asdi-
ficiis in totum comburens ^ vacantc Ecclefia
Paftore ex obitu Viialis Michaelis paulo antea
monui . Sequenti die Sabbati Bonitacius Fale-
dro fuit Presbyter ordinatus , & die Dominico
immediat^j fequenti Epilcopus eIe<Shis eft . Eo-
dem Anno Ordo PraBmonftratenfium incoepit »
cujus fundator Robertus de Lotharingia genere
Nobilis y Sc divitiis potens exftitit .

Pars V.

ORdines quoque triplicis MilirisB hoc tem-
pore inchoant, quiaGeraldus quidam no-
mine , qui Hofpitali San^i Joannis in Hierufa-
lem diu ferviverat , de licentia Abbatis adjun-
6lis fibi quibufdam , habitum Reguiarem fufce-
pit , & albam Crucem in pedlore confuit , &
Fratres Hofpitalarii difti funt .

Deinde cum Peregrinos Turchofum latrun-
culi Tpoliarent, aliqui devoti milites in manibus

Pa.

„ Volo quod Ducali ficRegali auEtoritate con-
ccflinius , firmari &c.

Anno MCXVil. Pontius .Comes Tripolitanus
donavit Beaco Marco domun;x in Tr ipoli , vo-
catam Darut (itam prope portum pro anima
Baymundi avi iui , ac matris fu» : cttft di*
ploma in libro Xi.*pactorum 6cc.

Digitized by

C H R O

PatriarchaB ie dcvovcrunc ad viam Pcregrinis
aflecurandam , quos Rex juxta Templum habi-
tare ad tempus conceffit, qui habitu albo Cru-
ccm rubeam defuper pofueruni , & Templarii
vocati funt.

Poftremb Alemaonis in multitudino venienri-
lius, cuidam probo viro infpiravit Deus pro
eis rtcipiendis xenodochium conftruere, clamy-
dcmque albam , & nigras Cruces fufcepit , &
^emanni vocati funt.

Calixtus autem Papa Romam iens ubique
grate fufcipitur , & Burdinus Peregrinos Ro-
fnam euntes exfpolians in Sutrio obndctur , &
captus in caflnelo ponitur verfa ad tergum fa-
cie , & caudam tenens pro firaeno » poftea in
Monacfaum tonfus eft, & in aice trufus.

Par$ VL

QUb tempore ad Papam Calixtum , & Du-
cem Venedarum , poft calamitatem ,
^ quaB Rogerio Principi Antiochi» conri-
;it, in Orientali Ecclefia continuis Turchorum,
c Saracenorum bellis inquictari , Antiochenus,
& Hierofolymitarum Patriarchae, & Balduinus
Sccundus Rex Hierufalem Legatos laisere pe-
tentes , ut ficut neceffiras exigebat , eis provi-
derent , & auxilia neceflaria ferrent, Calixius
etiam per fuos nuntios Ducem ad hoc inducit ,
fideique vexillum ei contradidit ( * ) . Dux igi-
tur Chriftianis compat^ens , concione coUedla
in Capella Beati Marci', de fubfidio exhibendo
Venetos exhortatus eft . Pari ergo coUaudatio-
ne Orucem afiiimunt, & duccntum intcr galeas
& navet bellicas , & onerarias paran uecer-
ftitur .

Pars VII.

INterct Calojanni Augufto Dux Legatos mit-
tit , fibique Crufobolium k Patre conceffum
tpprobari petiit . IUe omiffis paternis vfeftigiis
id facere renuit ,

Roma tuncSynodus celebrata eft, ubi omnes
ordinaiionesBurdini irritantur, remotique con-
troverfia Inveftitura Pradatorum, Papa cum
Henrico Imperatore pacem inijt . Doldequinys
kaqoe Ptinceps Damafci videns occ^upiitum Rf-
gem , coIle<aa manu Tyberiadis difttidlum vJ-
ftare coepit ; fed advenientemRcgem expedlare
iwfus non eft . Inde contra Tripolim , quia ei
Gomes negaffet homagium , Reic pergit ; fed
Baromjm imerventu pacificati funt * Deinde
quoque Rex AntioGhiam properat, ^uia Balach
AdmiratusRegis Alapia^in circuitu faepiiis equi-
tibat , f latui nimis , quia ineaute cquitantes
Jo:ehum Comitem Regis, & Galreranum con-
filnguiJneum ejgs de novo comptehenderat . Ad
Civitatem igitur Ruges euntem Regem k latere
Balach fequitur , & cilim tranfiffet Euphratem

(•> In Codicis AmbYoJiam margine bac adnotantur :
ahbi kgimr Pontifrccm mifHTc ad Venctos
Vexiilum cam inagine divi Peiri , hi quo
DuK Venecorum Iniignia conjuniic quod in
hofies uurns explicarcc . Ctofi» vef6 , qux
profeaa t& in Syriam, ftiii IV^ naviura one-
miacum j^rasgraiidium , in quibus' commea-
cus , maaLime kimz omnifariam impofira func,
arfili muhi ad deferendos equos oc milites ;
& XX>. criremes iniirutts : qu« feceiiic ex
Veneiiis Vill. AuguiH MCXVII.

(**) In tnarg^ne Codjcis Ambrofiani bae ^noiantur ;
Alibi reperio quod diflidencibus incer fe Chri-
iiianis froceribus, ucrum AkaloA an Tyrus
inradenda poft vi£koriam naTaiem fbrec, Prin-
oeps Vcncctts fuafic , uc du« ichedulc , una
cum nomine Aicalouis , alcera ciim nomine

I C O N. ayt)
cum familiaribus privatis, nil furpicatusadverff,
& de tKxae equitaret, dormitancibus pluribus ,
Balach comprehenfum Regem ducic ad forte
Caftrum vocatum Qjiarta petra, & juxta Joce-
linum pofuit in catenis . Indignati autem ex his
Armem ufque ad quineentos ex mclioribus con-
gregantur , & fub habitu , aut Monachorum ,
aut Fratrum , aut Mercatorum fimulantium fe
injuriarum deferre querelas ad Dominum , oc-
cultato fub vefte ferro Caftrum intrant, &
capiuflt , carcerem frangunt , rumor fit ia
circuitu , & a Turchis Caftrum undiqoe ob-
fidetur . In tanto tumultu Jocelinus cvadir,
Rex cum fuis , Caftrum muniit , fed tamdem
contra advenientem Balach tenere non valuic .
Dudhis deinde in Acharon , ftridlo carcere po-
nitur , & catenis . Audiens autem Princcpt
iEgypti captum Regem , Afcalonem mifit ter-
reftrem exercitum, & Joppen LXX. galeas cum
aliis multis navigiis . Poft Petrum Patriarcham
Joannes natione Venetus (irccedit*

Vars VIIL

DUm h«c agcrcntur , Vcnetorum paratd
ftolo , Dux in menfe Augufti Ducatus fui
anno quinto potentcr egreflus , Dalmatiam inl
travit, & ex ilhs aifumptis ad obfidendum Cor-
phii, qui pro Imperatore Conftantinopolitand
tenebatur, acceffit . Sed dum intrinfeci .dirii
infiiltibus continu^ urgerentur , nuntius dc Sy-
ria fupcrveniens ftolum , dimifla obfidione, an-
lecedere fccit. De hoc ChriftianiTcrraeSancte
praecogniti, eongregantur non ampliiis fex mil-
lia , computatis parvulis 8c mulieribus. Turchi
vero, qui Afcalonem venerant, fexaginta k±
miUia Qomputati funt, ex qjaibus commiflbproB-
lio feptem millia ceciderunt ,

ParsIX.

TUnc Dux ad ChriftianOfom fubfidium ad-
veniens, prope Jopem Babylonicam Claf-
fem feptU5ginta galfiarum,- & plurium navigio-
rum invafit , & in conflidhim pofuit, occifoquc
eorum Capitaneo , aquas & aeris elementa pr»
nimio cruore corrupta funt . *
tteintle' vershs Zafis navigans decem nave*
Saracenorum mercationlbus oneratas cepit , ho-
minibus intcrfedVis .

Fars X.,

POfl feiBc' roganttbus Batbntbus, in Ptble-
- maida, five Achon , tn Tyrum (**) obfl-
deant taliter conveniunt, ut in omni Civitate ,
quam caperent, Veneti unam Rugam francham
habcant , Ecclefiam , .balaeum, cUbanum, men-
furas etiam bladi, yriA & olei , quas omnia ii-
bera

Tyri fuper aram ponantur in pizide , 6c pue-
ro extrahentc evenit priii? Tyrus ; itaque .
vcluti confulcnte ita Dto , Tyrus petita . Erat
Tyriis MetrDpolis ^hosnici» magnitudinc 6c
«nriqttttate infignis , urbs fitu 8c arce muni-
tiflima , utpote mari propf undique cinda ,
muroeciam 6c ancemurali craifiBimis attiilimif-
que munira , dc a terra , qua a^iri pocerac
trtplici muro munica, dcfoms profundiifimis,
atqae aqua rcplecis ; itaque eam p^iiis Baldui-
nus per quatuor menfes obf^dit, n^ue obti«
nere potuit.
Additur infra ; Venctos in obfidtone Tyri cen-
cum millia aureorum cseteris Chrifliants mu-
tu6 dediiTe , quo impeniam obfidionis ferrt
poiFcnt , 8c eam non delerctcnt .

Digitized by

tn . A N D R E

bera iint ficut propria Regis , & infuper annua-
tim irecentum byfantia m Fefto Apoftolorum
Petri & Pauli de funda Tyri habere debent .
Et fi Vcnetus cum Veneto cauiam habuerit ,
fecundiim ipforum morem , & juftitiam judica-
bitur • Civitatum etiam Tyri & Afcalonas , (i
eas capi contigerit , tertiam parteni cum fuis
pertinentiis regaliter & libere obtinebunt » ficut
Kex alias duas partes ; & expenfas in defenfio-
ne ponent pro rata . Hasc in fcriptis, (igillis, &
juramentis Prslatorum & Baronum confirmata
funt 9 & additur , qubd Uberatus de carcere
Rex 9 aut illius Succeflbr hasc omnia confirma-
bit ; quod fi facere recufaverit , pro Rege ne-
quaquam habebitur .

Vars XI.

DUx itaque XV. Februarii Anno feptimo .
de Achon egrefTus Tyrum obfidet, & Ba-
rones pariter in Terra . ODfelfa igitur undique
Tyro, & diris impugnationibus conquaflata,
inter obfidentes oritur murmuratio afiquorum
dicentium , Venetos cum galeis pericula pofle
6vitare. Dux ob hoc de unaquaque galeaunam
tabulam extrahi fecit , ceflatoque propterea lu-
inuhu , exercitus unanimiter infultus replicat ,
& auget . Tunc Balach Cryfopolim obfidet,
cujus Domino ad colloquium vocato caput am-
putavit: propter quod Jocelinus eum aggrefliis,
dire percutit, caput abfcindit, & Antiochiam
mittit, ut tranfmittatur obfidentibus Tyrum.
Tunc Civitas die ultimo Junii Chriftianis da-
tur , 6c in turribus ponuntur vexilla primo Re-
gis , fecundo Venetorum, tertioTripoUtaniCo-
mitis. (a)

Vars XII.

INter hxc Franci & Veneti cum devotione
Inpidem, fuper quem Chriftus extra Civi-
tatem i^dir, inquiAint, & inventum cum*<ie-
Vbtione ad navigia deferunt. De hoc Magifter
Hiftoriarum fic ait : jinte Tyrum fuit lapis
marmoreus grandis , fuper quem fedtt Jefm
Chriflus , & manfit illafm tempore Gentilium^
fed poflea a Francis ^ & V^netis muUlatu^ efl .
Super ejus autem refiduum' in bonorem Salvaio-
ris Ecclefia conJlruCla fuit .

?ars XIIL

EX hi$ igitur Pnelatorum & Baronum re-
funjptis viril^usti certioratus Dux iflapor*-
torem Conftantinop(plitanum ad damna inierido-
re Venetorum , cum illorum confenfu recederis
Rhodum applicuit^' 8c ab incolis alimenta pe-
tiit, quibus rehu^^itibu^ Urbem invadit , opes
abftulit , & acceptas dividit .

D A N D U L I

(a) ifi margin$ Codicit Ambrojumi legitur : ln aliis
CodicTbus tcribitur > tunc omnes, Chniftianos
voluiiTe eligercRegcm loco Balduini U. cap-
tivi Dominicum Michaelem Ducem Venero-
rum f 8c .ipfiuni renuifTe , qutn omnem ope-
ramdcdiire , ut liberaretur; itaquc c captivi-
ute So}dani liberatus confirmavit privilegia
pcr Patriarcham Vcnctis concclTa , ^ althi
Rbodienfc* , juffu , uf crcditur , Imperatoris
Conftantinopolitahi abnuiiTe concederc anno-
nam Venetis , itaquc Venctos indignato^ ur-
bem cepiire, & ingrcffos fpoliaffc.

( b ) Cod. Amh. & rupem Rufini .

\c) In Codicis Ambrofiani margin$ bac adnotantur :
AndreasDandulus, utputo, Dux curavit in-

Pars Xir.

INde procedens Chium obtinuit y & ex hye-
me reledit . Interim Cerbanus Ciericus dc
Venetiis in Chio folicitus dc corporc Ifidori mi-
rifici Martyris , qui in camino conflagrationeni
inter cecera tormenta palTus eft , procuratis iibi
quibufdam focits compatriotis , crypram poft
orationem devotiffime intravit, & aperto noa
fine labore tumulo , trium Sandlorum Corpora
refpiciunt, & quartum quafi pueri , fcilicet

Sandla? Hilarias, Sandla Afrse » & (b)

cum filio Martyrum. Deinde locum attentiiis
perfcrutantes quamdam rimulam infpiciunt^
•incomparabilem fentientes odoris fragrantiam;
& perquirentes Corpus Beaci Ifidori , cum Epi-.
tapnio argenteo fimul cum Imagine reperiunt .
Cbm iUo igitur applicuiffet exercitus , & de
navi , ubi Reliquiae fervabantur , rumor eflet t
Duci fuper hoc querela dilata eft, qui maiorum
& prudentum conHIio quod fadlum efl laudat t
& decernit , quatenus Venetias e regione Tem-
pli San(5ii Marci , corporc ipfius interjacente »
San(5h> Martyri Ecclefia conAruatur , ibique fta-
tuit, (c) iapidem, quem acceperant , locari »
ut ficut eodem tempore Venetias deferunt , ita:
in eodem loco eis debitareverentia impendatur.
Reliqua ver6 Corpora Civibus reddidere » ne
abundantiori triftitia abforberencur. (d)

Pars Xr.

DUm autem ftolus ibi refideret % ipfius pars
fbandcns Samum , Metalinum , Andrum »
& alia Imperialia loca capit , 8c poftea fpolia
diftribuit .

Pars Xri.

SUperveniente vere Dux recedit , & Motho-
num fimiliter occupac, &prxdaminterfuot
partitus eft •

Pars XVII.

POftea in Dalmatiam veniens , Spalatum » &
Tragurium , ( e ) cjuos fubmiferac Hunga-
rica rabies bello, fugacis iUis , recuperavit, 6s
fibifolitam fidelitatem exhiberifecit. MoxHuo-
gari expuIH in Belgradum veniunt » eifque refi-
Itentibusy Dux Urben^ obcinuit , ^ vailationi
fuppofuit. (f) Dux in }adra a Clero &Populo
tamquam fuus verus pbminus receptus fuit »
fpoliaque apud Jadram Dpo primiim, & pugna*
toribus diftribuit . Completiique. a fuo egrefTu
annis duobus , menfibus X. in Junio Venetias
feliciter rediit .

Pars

choari tBdificari «diculam jandam asdi D. Mar*
ci , ia Qua poneretur cadaver Ifidori , quam
Toh.. Gradonicus Dux abfolvi fecic •

( d ) thi §tiam notatur : reliqua Corpora San&orum «
quas dimifere , fuere S. Ftni , 8c S. Ruperci .

( e ) /ff ajufdem MS. tnargine bac etiam adnotantur z
alibt Sibenicum etiam ab Un^aris capcum , 8c
a Venecis recupcracum reperio ; iUls urbibus
prxeranc pro venecis ab Ung^ris ejcdi , Sico
Sebaitianus Zianus , Tragurio Jobannes Badua^
rius , Spalaco ver6 Pccrus Gradonicus . A cun-
urbibus rccuperacis Dux obfides fibi dari
voluic , quos Venecias fecum abduzic .

( f ) Cod, Amb. addit : quia Pecrum ( aliis Joannem )
Sanutum eoruQi Comicem ejeceraiu» •

Digitized by

273

C H R O

Pars XVIII.

HOc aooo mortuo Calixto Papa, Honorias
IL natione Bonomenfis fedem obtinait
Hic ftiit Eptfcopas Olitenfis.

Pars XIX.

ET tunc effedlus Papa in gratiam tccepit
Rogerium Comitem Sicuias . Cognovit
<nim Papa proteAatidtiem Baronuni fraudulen-
fam . Dicebant enim^ ut Ducatum ^pulice de-
fenderent k di<Iko Rogerio ^ qtiia fe tueri non
pdtefdt . Ideo Papa nlum , recemo homagio ,
inveftivit de Ducatu ApuIiaB , & fadhis in Apu-
lia (icut io Sicilia Dominus , Re^s iibi nomen
aflTumpfit . Mortuo Balach Baidumus Rex Hie-
rufalem , promifsi pecunifl , datifque obfidibus
poff captivitatem XVIII. meofiumliber Antio-
chiam rediit, & confiiio poftea PrasUtOfum. &
Baronmn , pa^ Venetii promifla tntegraliter
approbavit .

ANfto Ducis flond Stolus XIV. galSarum
cofttra Imperatorem Conftaminopc)Iita-
num 9 & ad Venetorum tuittonem egre(lu§ op-
.pidum Cftphaloma fecus Epirum capit . Tunc
^uidam exouifirh indiciis Oratorium ititrant,
terramque iodiuttt , ibique Corpus B6atf'Do-
liati Epifcopi & Coafeflbris cum emiffione odo
ns 5 tamdem cum Epitaphio inveniune.. Hic
Donatu^ apud Epirtim Curiai Epifco|)u» fub
TheodofiO viguit » qute Hiftoria Tnpartita; Mi-
letus in Chronica lua * Jacobus de Varagine »
& Petrus de Clugia fub Fefto SanAi Petri ad
Viacula teftantur » fputo oris fni ingentem dra
Conem interfeCifTe , filiamque Theodofii a Dae
monio liberaire , & alia miracula divinitus per
eum patefa^la funt y ut Grascorum Hiftorias la-
cihs profequuntur .

Thefaufum autem ioveotum cum rcverentia
tolluz^t, dc ad galeas deferunt, & ciim repatria-
runt, confilio Praslatorum & Primatum Vene
cofum y apud Murianum in Ecclefia SandlarMa-
rias DiQscefis Torcellanas dign^ repoount , ufque
in hodiernUm miraculis corufcantem • \

Pars XX!.

SEqueoti anoo Henricus Imperator ex morbo
dragunculi vita cefTit. Lotharius autem Dux
Saxonum , qui & Liotherus diAus eft , poftea
imperavit . Cbm eoim Legati ApoftolicK Sedis ,
8t Archiepifcopi cum Epifcopis, & Optimati-
bus Imperii, ex coodidlo conveoienteSy Moguo-
ci^ eum elegiflent , vtrum (apientem , & indu-
ftrem , Ecclefiaftico juri devotum , au6ium vi-
dkoriis, potentem divitiis, a Federico Colonien-
fe Praefule benedicitur^ & inungitur l

Inter hxc Boamundus juvenis £uShis aonorum
decem & oiio, de Apulia veniens, a Balduino
Re^e Antiochenum Priocipatum recepit , &
Aihxiam fecundam Re^ iiliam a^ccepit in Con-
jugem . COmici autem Andegavenu vocato a
Rege, & Baronibus, Milifceda Regis primo-
genita matrimonio copulatur . Deinde Pedonas
Princeps Alapias Boamundum io ptanitie qua-

( ♦ ) J» Amhrofiafu Codicss margine bac adnotatitur ;
Alibi m leg^e , Domioico Mtchaek Dace ,
Curzolam Infulam Venetis defeciiTe , Mar.
filiumq^ie Georgium ,cx ndbili senre inter Ve.
netot natum, fuis armis, luifque fumpti-
bus iliam, ad bfficiunfi redire coa^urum , ,/i
Rei()ublica eam fibi , fuifque fuCcelToribus dc
Gente Georgia poflldendam , refervato jure fu-
perioritatis ipfi Risipublicae , coAcederct i quo

N I C O N. 274

^ dam Ciliciae , nil fufpicantem adverfi , & quie-
fccntem aggreffus , trucidavit cum ceteris , qui
fugere nequiverunt . Tunc Rex & Barones pro
Raimundo filio Guilielmi Comitis Pidlavienfis
mittunt , ut Boamundi fobdem , & heredem
cum Principatu Antiocheno accipiat . Q.uod
munus ille libenter acceptat. Audient aitfem
hcc CalojannesConftantinopolitanus Imperator,
ita exarfit , quod id abfque ejus convenientia
fadlum eflet , chm Princeps ei de homagio te-
neretur ; & contra Antiocniam iens cepit Tar-
fum , Adene , Mulituftram , & Annamazan Et
tamdem obfedit Antiochiam ; 8c cum fieret
Grascorum & Latinoruin caedes non flne Turco-
rum lactitia , prudcntum confilio pax taliier re-
2 formatur . Q,u6d Princeps homagium faciat, &
Imperator illi juret , ut fi poiiet , Cxfaream
Cappadocise , Alapiam , Hecmam, vincere, eas
daoit Antiocheno Principi. Poftquam vero in
Tarfo hvemavit , vocatis Antioch.ae, & EdeflTs
Principious , Ca^laream obfedit , & cbra ma-
gnum ufque ad vefperas fecilTet infultum , ma«>
nentibus duobus Principibus difcalciatis , &
moilibus indutis in fuis locis , accerfitos eos
Inlperator redarguit, & ciim nullam inveniret
emendam, ciim prope eflet, ut Caftrum cape-
ret , magni pecunia acceptd verstis Antiochiam
rediit , oc inde Conftantinopolim .

Pars XXIL

HUjus aftutiam Venetis odientibus Dux re-
parans galeas aflidu^ pro tutela Navigan-
cium mittijt, mutuifque oflenfionibus, au£lo jam
fchifmate decretum fuit , ut Veneti qui hucuf-
aue nutriverant barbas, de cetero imberbds ef-
ficiantur.

_ Pars XXIIL

TAmdem Auguftus ad cor rediens Ducem
requirit, ut fibi Legatos mittat poliicens
Cryfobolium Veneticum plenius lolito cohdo-
nare. Ideoque Dux annucns per fuos Nuntios
oblata obtinuit , & foedus reintegratur •

Pars XXIK

POft hxc Calojannes circa Antiochiam non
acceptus, in Cilicia congregavit exercitum;
fed dum venenata fagitta petit aprum , ipanum
vulnerat & moritur , & fuccedit ei filiu» Ema-
nuel; 8cl(aach major natu, qui ad fepeli^ndum
duos fratres una die in via defunftos, juflii Pa-
tris Confiantinopolim rediens , illi fubjici coa-
dlui eft .

Pars XXr.

BElas igitur Regi Ungariae Geyza fuccef-
fit.

Pars XXn.

DUx namquefenio confeAus, (*)8cIanguore
renuntians, Palatium reliquit anno fui Du-
catus XIII. qui poft paucos dies exfpirans«in
Mon^erio SancSii Georgii in fepulchro marmo-

reo

impetrato in expeditionem exiiiie , fic capcaoi
fll^i fubjecifie.
Et infra : In libro primo paftorum extat paftam
initum intec Veneto^ , 8c Johannem Impera-
torem , flve confirmatio pacti initi cum Ale-
xio eius patre anno ab Orbe C. 5ij4. auodre-
fpoiidct anno Cbri/{i 8xx. , q^uod mendoium de-.
prehenditur, icaque legendum anno ab O. C.
66ii. anno nempe a CluiUi Natali 11x7.

Digitized by

(

»7S

ANDRE-^ DANDU

reo ponituryquM poft WitarelidU eius fieri fe-
CAPITULUM XIII.

D0 Ducatu Petri Potam habms partes XIX.

PEtrus Polano Dux laudUtur Anno Domini
MCXXX. quia generalis concio Ducis^

( ♦ ) iii Codic$ Amhrojiano boc additur PriviUgium :

b nomifte SanQs & Individua Trinitatit Patris ,
&FiM^ & Spiritus SanSi . Aman .

t> T T ^ Aint conventiones , quas Baldutnus
9» X X Hicrufalem Lactnorum fecundus

9f fecic Sando Marco » 6c Daminico Mi-

9, chaeli , fuifque fucceflbribus , fic Baronibus
„ fecnndiioi prolocutionem literarum , 8c nun^
,f ciorum fuorum , antecjuam captus effet, eis
„ dcftinare , confilio Patriarcharum , & Ancifti-
,» tum , 8c Principis Antiocheni , necnon utro-
rumque B^ronum , videlicct Hierofolymorum
9, 8c Antiochenorum, poftmoduma Domino Var-
9, mundo HierofoIymorum'Pacriarcha , 8c Epi-
,f fcopis cjufdem Pacriarchacus fecunddm fuum
91 ordinem conce/TflB , atque Barontbus facramen-
9, rali manu confirrnatae in Ecclefta San^ Cru-
9f cis apud Acon in omnibus Civicacibus , do-
9f minioGue prasdidti Regis , 8c omnium Baro-
9, num (uorum . Venetici Ecclefiam , 8c inte-
9, gram rugam, unamqueplateam, 8c balneum,
99 necnon 8c furnum habeant jure heredicacis
91 poflidenda ab omni exad^ione libera, ficuc func
9, propria Regis . In ru^a ver6 Hicrufalem Ve-
9, neci cancum ad proprium habeanc, quancum
9« ipfeRex folicus eft. Qu6d ft apud Acon fur-
9> num , molendinum , auc balneum , ftateras 9
99 five roodios , 8c duram , ad vinum , oiaum 9
f f vel mel menfurandum in vico fuo facere vo-
f f luerinc , liber^ liceat quicunque voluerinc in
99 omnibus inibi habicantibus abfque omni con-
9f cradi^ione precio fuo coquere , molere , bal-
9f neari , menfurare . Prasterea illam ejufdem
9f plateas rug«Acon partem , quam pVimusRex
»f Balduinus Bearo Marco , 8c l5omino Duci Or.,
9I fuifque fucceflbribus tn acquifitione Sydonis
99 dedtc eidem EvangeliftflB Marco, vobifque di'*
9f Gto Michaeli Veneciarum Duci , veftrifque
ff fucceflbribus per prasfencem paginam connr-
,f mamus , rugam dico unum capuc in manfio-
99 ne Petri Zanni 9 aliud ver5 in Sanfti Deme-
9f trii Monafterio firmancem , 8c ejufdem rugas
f f aliam partem , unam Machomariam , 8c duas
f f lapideas manfiones habences , quac quondam
9« Cafulfls de cannis efle folebanc: vobifque po-
9f ceftacem concedimus tenendi , poflidcndi , 8c
9> Quicquid vobis in pcrpetuum placuerit facien-
ff ai; Super ejufdem autem rugas alia parte a
99 domo BernardaB de novo Caftello , quas quon*
91 dam Johannis fuerat Juliani , ufque ad do-
9> mum Gumberti de Joppen gcnori Laude, re«
*«f Sto tramite procedente, vobis candem , quam
9> Rex, poteftatem penitus damus. Quinetiam
99 nullus Veneticorum in toca terra , dominio-
»» que Regis , fuorumque Baronum nullam da-
99 tionem in ingrcdi^endo , auc in dominio Re-
99 gis, fuorumouc Baronum morando , vel egre-
99 diendo per uHum inj^enium daredebeat, fed
»9 liberi ubiaue dominii Regis , fuorumque Ba-
99 ronum , iicut in iofa Veiietia , fic excepto ,
99 quando cum navibus exeunt peregrinos por-
9' untes ; tunc (juippe fecundum Regis confue-
9« tudinem terciam parcem ipfi Regi dare de-
99 beanc . Unde nos omnes Duci Venecorum de
99 funda Tyrt ex parre Regis de Fefto Apofio-
99 lorum P^cri , 8c Pauli crecencos unoauoque
,f anno byzancios Sarracen. ex debici condicione
perfolvere debemus • Si ver6 aliquod placicum
9f vel licigacionem Venecicus concraVenecicum
99 habueric 9 in Curia Venecicorum decermine-
. 99 cur 9 vel etiam fi aliquis homo versiis Vene-
99 tum quercLun 9 vel litigacionem habueric , in
9, Curia Venecicorum decerminetur , vel difii-
„ niatur . Venim fi Veneticus fuper quemlibet
9, alium hominem , ouam Veneticum clamorem
,9 fecerit , in Curia Regis emendetur . Infuper
99 fi Venetus ordinatus , vel inordinatus, quod
99 nos fin^ lingua dicimus, obieric^ res fuas in
99 poceftacem Venetorum redeant . Si eciam ali-
9, Quis Veneticorum naufragium pafl^us fuerit ,
99 de rebtts fuis nttllum paciacur damnum i fed

ui renunciaverat

L I 27«

de fufficiefltiori promoven-

qi .

do confilium exquirens , hunc Ducis generum ^
fenem virtutibus» iicet state juvenem , lauda-
tum in Ducem promovit .

Interea Honorius Papa Joannem Patriarcham
Gradenfem, & fimiliter (**) Aquilegienfem de-
pofuit 9 quia Schifmaticis fuerant tavorabiles .
Et hoc anno Papa moritur •

^ P^rf

9f fi in ipfo naufrado mortuus fueritf heredi-
f, bus fuis , vel Venetis res fu« remaneant •
99 Prasterea fupec Burgenfes cujufque gentis, ffi
9, in vicis eorum fint habitantes , & luper do-
9f mos eorum , eafdem juftitias , 8c confuetu-
f, dines , quas Rex fuper fuas habec, Veneci
f f habeanc . Denique duarum Civitatum Tyri ,
f, & Afcalonis tertiam partem cum fuis perti*
f, nentiis, & terrarum fibi pertinentium a die
99 San6li Petri Sarracenis tantilm fervientium 9
9, qusB non funt in manibus Francorum , quat
9, Deus fua mifericordia per eorum attxijium ^
99 & laborem^ aut aliqucKl ineenium Chriftia*
9f norum manibus tradiderit, liber^ , Sc regali«
9, ter Venetici habeant , ficut Rek alias duat
9, & poflideant. Verumumen in defenfione cer-
9, ras , fecundilm quod tertisB partis redditus con*
9f venienter toUerare poterint 9 in commune fer-
9f viciumRegis dcfenfores habeanc, E^o icaqtte
9, Balduinus per Dei graciam Rex Hierufilleni
9, Lacinorum fecundus ad Rcgnum Hierofoly-
9, mitanum de Antiochena terra , ubi diu poft
ff meam liberationem moram feceiram ventcns^
,i auditis , 8c vifis conventionibus 9 quas me ab«
99 fente Varmundus Hierofolymorum Patriarcha^
99 cum Clero & Baronibus , cum Populo Domi*
9» nico Michaeli Venet. Duci fuifque fucceflb*
99. nbus, 8c Venet. fecundiim priviWium ipfo«
9, rum affirmaverant 9 quas me connrmaturum
99 illi promiferant has quidem fupradi6Us uni«
,9 verlaliter conventiones ,Tecundiim quod pri*
9f vilegium hoc continet , concedo , oc confir<»
f f mo » 8c mear au^oritatis figillo obfervandum
f f corroboro , auatenus noftro , noftrorumque he«
ff redum , 8c uicceflbrum tempore in perpetuum
9f inviolabiliter permaneant .
ff Egb Varmundus Dei gratia Hierofol. Pa-
99 triarcha propria manu fuprafcripta confirmo .
ff Ego Ebremarus Cefanenfis Archiepifcoput
9, hasc eadem fimiliter confirmo .
ff Ego Bernardus Nassarenus Archiepifcoput
f , fimiliter confirmo .

f f Ego Afquetinus Bethelemita Epifcopus fioM-

liter connrmo.
„ Ego Rogerus Lidenfis Epifcopus fimilitet
connrmo.

Ego Enfredus de Torone Epifcopus fimiU«
ter confirmo .
Ego Guido de Milliaco fimiliter affirmo •
Ego Rodulphus de Fonunellis fimiliter af-
firmo .

Ego Goffridus fimiliter afiirmo .
Ego Rainerius de BurEo fimiliter affirmo .
Ego Hugo Ludenfis Dominus fimiliter af*
firmo.

Ego Guibertus de Caifas fimilicer affirmo .
Ego Goldumus Abbas SanaaeMarisB Vallia
Jofaphac fimiliter affirmo .

Ego Gerardus Sandli Sepulchri Prior fimi.
litet affirmo .

Ego Acchardus Prior Templi Domini fimi-
liter affirmo .

Ego Arnardus Prior Montis Syon fimllicec
affirmo •

Eso Reimundus Procuracor Hofpicalis Hie-
rufaiem fimilicer affirmo .

Ego Vall. de Bujers Tyberiadis Dominua
fimilicer affirmo .
Ego Ugo Joppcnfis Dominus fimilicet af«
f , firmo •

f, Ego Valterius Bribare Benthy Dominas fi-

miiiter affirmo.
9f Ego Romanus de Podio fimiliter affirmo .
f f Ego Vgp de Pagano Magifter militum Tem-i
ff pli umiliter affirmo.

Ego Euftacbius Grancrius fimiliter affirmo •
Datum apud Acon ner manus Paeani , Regit

Hierufalem Canceflarii annoMCSXX. Indi^.

III. VI. Non. Maji .
Cod, Amb, addit : Peregrinum ( quod Scriptoc

Aquilejenfis minimi tradit } .

»•

»f

Digitized by

i17

C H R O N I C O N.

Tp Odem timo in Papatu Innoccntius II. natlo.

.ne Romanus Diaconus Cardinalis exiftens
a majon parre eligitur, k minori autem Petrus
Leoois per ambitionem ordinatur, & Anacle-
tus vocatur . Hic opes congregaverat , qu»
aunc m Populo difperfe funt . %ic per fas & V
-fas plebs venalis armatur, unde & domos Fran.
.gepancafium , ubi fe Innccentitis cum Cardina-
Ijbui rcceperar , aggreditur; fed quia in hoc
«on profecit,armata manu Ecclefias Sanfti Pe
tn, & Sanax Marias Majoris exfpoliat ihefau-
ns, genami^, Calicibus, & aureo Crucifixo, &
5 Calices frangere , Grucifixos aureos divi-
dere Chnftiani i-rubefcerent , Judaeos vocat,
qui illa comminuant . Hic thefauco omnibus
rane corr uptis Romanis , & Petro apud San-
ctom Petrum ob parentelaj potentiam commo-
raiue , Innocentius cqm Cardinalibus d^iabus
veCtusgalfts in Franciam tranfiit , & a LudO-
vico Rege fufceprus eft, omnibusGaIli«&Ger
inani» Epifcopis fibi adharentibus . Hic ci oc-
currit Henricus Rex Anglise. Hic Remis con-
«regavit primo Concilium , & fecundo Pifis.
toperator enim Lotharius expeditionem para-
yit in Itaham , & cum Epifcopis & Archiepi-
icopis Innocemio occutrit, & Romam deduxit .
Petrum vero Leonis expugnans , cum tota

frogenie fua exftirpavit, & ab Urbe relpgavit,
Innocentium in lua Sede locavit . In hoc re-
ditu Inoocentius, pacificatis Januenfibus. & Pi-
fanis,.attendens, quod ferviffent Ecclefia, Epi-
fcopum Januenfem, qui fub Mediolmenfi erat,
Archicpifcopum fecit; Pifanum vero Primatem
5ardinia5 • Et tranfiens cum Lothario per Apu-
Iiam, fugato Rogerio, qui Petro Leonis adha-
jerat , & Ramone in Apulia Comite conftituto,
Romam ivit. Hic conftituit, ut violentas ma-
nus in Clericum injiciens fententiam excommu-
cicationis incurrat, nec poflit abfolvi, nifi per
Romanum Pontificem.

P^rjII.

SEcundo Ducis anno Balduinus Rcx Hierufa-
lem graviter infirmatus Fulcofti gencro, &
filiaj fceptrum Regni conceflit , habitumque

2>S

t ♦ ) /w margint Codicis Ambrofiani bac adnotantur :
Alibi eH legere Johannem Pollanum Epifco-
pum donafle pro Monafterio «dificando fun-
dum prope locum , ubi nunc navale vetus cer-
hitur cum aquis , & territ,. & loco Molen-
dinorum , aBdificaturaque tunc Monaflerium di-
catum D. Danieli a ..... . . Molino , ex illis

Molinis , qiri habent pro infieni rotam partim
«Ibam , partim rubram , idque fuilFe Auno
Domini II4X.
r^; Uoc prtvtlegium repiritur in Codice Amlrofiano ;
In nomineSana» & Individuc Trinitatis 6cc
Lotarius Imperator &c. Ciim Ugerius Abbas
Monafterii SS. Hilarii 8c BencdicU pofiti in
partibus Veneciarum in finibus Rivoaicenfibus
juxta flumen Un», fupplicaverit &c. Nosjjrae-
deceirorum nolirorum Imperatorum a tempo-
re Karoli ^emplo, confirmantes confirmamus
Golonos omnes in Cerefiana 8c Pladano , &in
finibus illis fittiul cum Capella in ipfo Fla-
dano in bonorem B. Petn Apoftoli fundata ,
&c decimam de Ccrcfario & Pladano , 8c ah*6-
rum Colonorum pertinentium ad ipfam Ca-
pellam cum vineis , terris , filvis , campis ,
pratis, pafcuis, paludibus, portis inpracoido
Pladano conftitutis , cum ripaticis , teloneis ,
* auarantefimis , 8c cum omnibus ad prsdidta
foca ( pcrtincntibus ) . Teftificantur quoque
Pr«ccpta praediai Karoli , qu6d ipfe Abbas
^ eadem Ipca per commuutioncm acccpiffct a
T#m. XU.

I r"?w Canooicorum Sanfti 4epulchri , fepultus
fubMonteCalvariactnGolgatha. Sequenti anno
HugoGratianopolitanus EpifcopusBrynoni cum
quatuor Clericis & duobus Laicis Chartufia {b.
didit*"^"^ i^f^oiibus heremiticam RegillamW

Pjrflll.

LJUic defunfto Boni&cio Epifcopo, affiften-
A A te Duce Glero, & Populo, Joannes Po^
ano fubrocatur. Hic Ecclefiam Sanfti Dante.
"s (•) Abbati Frudhiarienfi pro Moriafterio'
noviter fabricaiido cum terris, & lacu coaaftB-
rennbus benigne conceffit. Mulier qusedam in
Hirpania monftrum enixa eft, quod ab una fa-
cie totus homo videbatur, ab alia canis in om-
nibus membris .

Joannesde Temporibus, qu5 armiger fiiit Ca-
roh Magni poftquam vixit CCCLXVII. amris.
mortuus eft.

VoTi IV.

HOc tenipore Henricus Dandulo ex Patre
Domuiico 26tate juvenis , moribus ,
icientia circum^dlus j Patriarcha efficitur .
Hic ab Innoc^atio Papa vocatus Pifas ad Con-
cilium celebrandum acceffit, & ab illo Patriar-
chalis fedis in Grado, & ufus Pallii , & dela-
ticwis Crucis ante fe, confirmationem obtinuit.

Hic Ecclefiam SanAi Georgii in Litore Pi--
necae Dioecefi'? Aouilegienfis fibi fubditam Fra^
tribus Ciftercienns Ordinis conceffit : quod In-
no entius Papa .Danieli conftituto Abbati fup-
plir:antibenighe confirmavit, " ^

E|Ux itaquc Anno feptimo per fuos Legato»
^ loannem Polano ejus fratrem , Petrum
Donodei Gapellanum , & Aurium Aurio , )k
Lochario Augufto ip viridi Corrigia diftriaus
Parm» approbationem foliti federis obtinuir •
Lotharius poft fubaihimRomanaB Ecclefia
Apuliam , rediens in Patriam fuam,- Veron«
moritur. • . i

fart

Trivifano Epifcopo , nomine Landolo , ut in-
fra no$ confirmamus &c. cum omnibus oliqjt
pertincntiis ad jura ipforum , ac Xenodociiii
B. Petri & Viii. Martyris , quod eft in Tri-
vilina.Civitate, & ex omnibus , quae adpra-
di^a loca pertinent , Cerefaria , & Pladano
& praenominata Capella cum prasdidka decima
cum defignis , ac pradiais lateribus horui»
uno latere firmante in flumine currente juxtt.
pr«norainatam Villa Ti , alio latcrc in Aurc-
Jia, tertio latere in Cornio , quarto vcr6 la-
lerc in aquis falfisj hoK: omnia cum porta fi^
niiliter a Bttrep , qu« funt juxta ipfum Mo-
naiterium , ipii Monafterio confirmamus cum
terris , vineis , 8cc. infra ctiam comprehendi-
mus , fed concedimus ipfi Monaftcrio Curiem
Trefeculo , & -aliam , qii» dicirur Aureliato
& Curtem San^ Mari» , qus jacet jttxtaPe-
dragum W Comitatu Tarvifino cum omnibus
appenditiis &c. dr infra : Jubemus , ut nuilus
dehitic Patriarcha, Archiepifcopus , aut Tar-
vifinus, vel alius Epifcopus , iiuUufque Dux,.
Marchio , Comes , Vicecomes , vel ahqua ma-

fna, parvaque perfona molefiirc audeat 8cc„
Qcalce figillo noilro infigniri \{x{R,ak\i% i fignun^
tamen non ade(i y defunt & tefies ,
Datum apud Cafirum San6li Baifiini Anno MC-
XXXVI. Inditt. XIII. Reghi cjus anno XL
ImperiilV.

Dig i t i zed by

• 79

ANDRJEiE DANDULI

Pars VI.

CQpradus autem ;jepos Henrici ex forore ,
qui^t? Lotharium ImDerium afF<^<5iave-
rat , poftea imperavic . Hic eledlo Lothario re-
ftitit, qui poftea progeniem Henrici humiliavit •
Ideo Conradus cum fratre fuo Federico a Papa
Honorio excommunicatus eft ; & nihilominus
Conradus a fratre, 3c quibufdam aliis fa<^us eft
Rex comra Lothariym , & cum parvo exercitu
intravit {taliam , 8c Mediolani apud Modoetiam
(Joroijam portavit. Deinde ad tortes Romano-
rum prog^lFit , & lamdem rebus confumtis in
P^triam rediit , & cum Lpthariq , reli<fto ei
B.emvo y compofuit • Nunc aqtem ekdlus ieft
pf»fente Legaio Pprtuenfi Epifcppo , & ftatiin
Aquifgrani in Sede Caroli a Princjipibua loca-
tj^s , ab eodem Lcgato corpnatus eft • Saxones
c^j^n, 8c Dux P^Y^irup HenricjLis in eunti tunc
non conlenferunt ; tamdem omnes in gratiam
recepti funt praeter Ducem Bavarise, qui cogno-
minabatur Superbus^ qui gaqere fuerat defun(fti
Imperatoris , & contumaciter adhuc detinebat
infignia ImperiaUa, ideil Crucem , Laoceam ,
Cpronam, gUdium , fccptrum, pomum aprcom .
" llt fcriptura fonat » CruXy enfis ^ fc^ptra ,
Corona^

Lanaa , palla , bona nobit infi^nia donani .
Poftrenvo infignja dedit , & confilio Principum

Erofcripcus, oc a fuis derelidlus vixquatuor mi-
tibus comitatus in partes SaxQoias ceffit .

ParsPll

HUic Duci Anno XI- Confqles , & Commu-
ne Fani, k Ravennatibus, Pefaurienfibus ,
&Senogallienfibus be^p hp(liliter aggrefli, per-
petuam fidelitatem, reditus ponderum, & men-
(Mrarun) , extraneprum receptipnes niyiQiorum ,
qd concilia requifitos acqederc , & contra Ve-
netprum hoftes exercituna mittere , & Beato
Marco tributum unius milliarii clei , & Duci
libras centum dare in Fefto Purificationis fpon-
c^nee promiferunt . Dux it^que marino colleifto
^xercitu., in Ecqlefia SaniSli Marci in cqncione
publica de manibus Patriarcha triumphale ve-
xiilum fufcepit , & contra hoftes fidelium fuo-
rum egreffus , viflopam bellando obtinuit •

Pars FIII.

HOc tempore Bonfilius Michael VicariusEc-
clefias Sandi Salvatoris cum fuis Clericis
habitum Canonicorum Regularium fumentes ,
Regulam Sandli Auguftini profeflS funt : quod
tam falubriter geftum Innocentius Papa iftis
ibpplicantibus approbavit , & fic fucceuive ob-
iervari decrevit ; & Alexander IIL poftea ipfam
^cclefiam confecravit .

Vir devotus Petrus Gatilefo in ripa Canalis
Orphani Ecclefiam , & Hofpitale in honorem
Sandki Clementis Papae fub proteftione Patriar-
cha^ Gradenfis conftrui fecit^ 8c dotavit •

(a) Cod.Amb.addit: ita qu5d flumen ipfum in Sta-
ena Venetorum novo alveo influebat .

( b ) CJartus bac repetuntur in margine Codicis Am-
hrofiani : Veneti Oratores Patavium miffi funt ,
poiiulantes , ut fluvii novam derivationem
avertcrent , Patavini fuperbfe refponderunt ,
flbi licere fuos fluvios per fuos agros , qua-
cumque libuiflet immittere . Veneti indignati

Pars IX.

/^Uartodecimo itaque Ducis anno iiifcr Vc-
netos • & Pac luanos difcordia revixic •
quia abjeilo fbedere Paduani non procnl
a San^o Hilano incifiones in flumin«e fecerunt .
(a) Contra quos Dux turbatus beUicuo) mittic
apparatum ; fed dum adverfariorum excrcitus
in quo miiitum Capitaneus erat Guidp dc Moa«
tagone, pedituiD.veroAlbericus de Bragacurtat
reufteret, bellum agitur in Ipco Tumba. Tam-
dem trecetuis quincjuaginta exNobihbusPaduaB
captis , reliquis fugientibus , Veneti vidlores re-
diere. Poftea coram Duce XII. ex Primatibus
Paduae affirmantibus, in offenfionem Yenetorum
inciiiones fluminis non fuiffe fadlas , relaxatis
captivis y foedera renoyantur ( b ) .

Pars X.

EOdem anno Proccffionis Scbolarun)» anti-
quitus inftitut»» fubortum litigium ex p&-
titione San^be Maria Formofas devotae pleois
dicentis^ illam rivum, qui Bodefbntici (c) no<-
minatur , intrare deberc ^ & proceffionaliter a4
eorum Ecclefiam acccderc» hic Dux .fic ftatucn-
do fopivit . Sane Pr^decejfores nofiri viri Reii^
giofi jufiere^ & Clerus^ & Populus^ cum devo^
tione decreverunt , ut in unoquoque anno in Pu-
rificationis Beata Maria die , ad honorem Dei^
<jr ipfius Virginis Proceffio ScholflTum fieret ,
qu0 ab ipfisj quori^m exercitio optantur^ eorum^
dem cura ipfa Schola eodem die ufque ad Du»
cis Palatium deberent deducij ibique bemdiSlio^
ne accepta^ qua ^b eo pro Palatii dignitate da^^
rfir .9 deberent deduci ad San£ium Petrum Ca^
flellanum Epifcopaftfm » ibique deberent reprs*
fentari » ^ cantata Mifsa ipfa Procefjio profu
cifceretur ufque ad Ripam San^i Marci d$
Brolio , & ibi reprafentari . Epifcopus autem
Pontififalibus indt^tus veflibtis^ una cum Altaris^
minifiris^Abbatibus^ & aliis Cleriais^devotein
laudem Dei , ejus Genitricis gloriam canen"
dOf Procejfionem feqni deberent ufque ad ipfam
ripam. Poftea hi Palatium afcendant y cum
Duce , & Nobiliius , & Capellanis procejffiona-
liter in Ecclefiam San(ii Marci fe dirigant y
benediSiifque candelis renovetur Proceffio ufqu9
ad ripam , (jr cum Sclavis ufque ad rivum
Fontici nun^upatum ; ^ fi aqua permiferity per
et^mdem rivum ad Ecclefiam SanSla Maria
Formofa ; fi autem ex parvitate aqua id fieri
nequiret , ufque ad Canalis exitum eadem Pro^
cefpo dirigatur . Q^ia^folemnitas hodie in triduo
trifpartita peragitur .

Hic Dqx duos filios habuit / quorum Guido
cx collaudationc Populi Auferi faftus eft Co-
mes , Raynerius autem Arbenfium elediiooe» &;
Ducis approbatione Comes cfficitur .

Pars XI.

MOrtuo Fulconc Hiemfalem Rege fucceflit
ci Balduinus filius ejus cujus tempore San-
guius, cernens Edefiam a JoceliQO male munitam»

ob-

condu6tis equitibus cataphra6lis , peditibufque,
iUis praaficiunt Guidonem de Monte-Qiove ,
his Ai^ertum de Bragacurta , vel , ut alii
fcribunt , Petrum Gambacurta, cui exercitui
Venetos plurimos Baliilarios addidere % qui cum
exercitu Patavino pugnavit ad rombaoi&c,
( c ) Cod. 4mb. legtf qui hodie Forinti .

Digitized by

Google

2ii C H R O

obfedit, & ficut illa, quaBnumquamlnfidelitate

r)Iluta eft Idolatrarum poftfuamconverfionem,
Turchis obfefla , & capca ett .
Innoceritius fblcmni celebrato Concilio in
Laterano moritur. Huic Coeleftinus II. natione
Thufcus fucceifit . Hic Guido primo vocatus
Presbyter Cardinalis fub titulo Sandli Marci
fiierat.

Pars XIL

POft V. ver& mcnfes eo defunfto , Lucius
II. natione Bononienfis, Romanae Ecclefise
•Ganccllarius eligitur . Per idem tempus conti-
git, ut inimicitix intcr Pifanos , & Venetos in
tanium excrefcerent, ut nec pexfonis parceient,
icd ablatis rebus alteralterumvulnerabat, nunc
perimendo , nunc femivivum relinquendo , cu-
jus dilfenfionisLucius Papa mediator exfticit .

foTS Xlll. *

Flnitis itaque menfibus XI. ei Eugenius III.
natione Pifanus fubrogatur , Hic vocatus
Bernardcs, Moiiachus ClarcvaHis, fuit cSfcipu-
lus Sandi Bcrnardi, & Abbas Sancfti Anaftafii,
qui elciftus , ad Farfenfe Monafterium propter
mefum Senatorum , qui contra voluntatem Prae-
decefiToris iui ele<ai fuerant a Populo , vocatis
Cardinalibus , & Pra^latis confecratus eft . Hic
pHmo fimplex mirabilem gratiam & eloquen-
tiam a Deo accepit . Contra hunc Romani Jor-
danemSenatorem, &Patricium erigentcs, Urbe
cum deturbant . IUe vcrb excbfro in litigantes
pulvere pcdum, cos reliquit, &inGaIliam iens
Ludovicum Regem Cruce fignavit , & celebra-
to Rtmis Concilio, ad Urbem rediit, cui Cle-
rus occurrit , & Pbpulus .

ParsXlF.

^ipXUcis igitur annoXVI. Juftinopolitanus Po-
Xi/ pulus cum Infulano, qui arttiquitus Duci-
bus iFuerant tributarii, nunc fideles effcfti, Duci
cum ftolo XV. galearum a Ragufio fupra mit-
tere unam galeam, & a Ragufio infra pro rata
hominum miiterc , Venetoftjue ubilibet iramu-
ncii habere perpctualiter, promiferunt'.

Pars Xr.

EOdem , anna Urbls Polas municipes Duci
fiddes efle , & erga cjus SBrauIos a Ragu^
fio fupra de XV. galeis unam , & ab inde infra
pro hominum rata jnittere , & Venetos immu-
nts habere , & Duci illuc applicanti obfequio-
fa {ervitia exhibcre, fimilittr pfomirerunt .

Pars XFI.

ILlo autcm anno Urfus Baduario Sanfti Leo-
nis de fua palude intcr Muranum , & Ma-
jorbium fita , Joanni Truno de Majorbio pro
Hofpitali conftrucndo ad honorem San^li Jaco-
bi pro peregrinoruro xeceptioae conceffit: quod
poftea in Monafterio Monialium Ciftdlrcienfium
converfumeft. , -

ArnadusdeBrixia, cujus di<5la propter ardtam
vitamquam tenebn, plurini decepti fequeban-
tur , dum Romae delicias & thefauros Clcrico-
rum reprehenderct , denique diguus patibulo ju-
dicatus cft .

Cod, Amb, addtt : qui roifTa clafTe ftta Corcy
ram versus , ipfe ^rrtllri itinere Butron"
Tom. XIL

I C O N.

Guilielmus puer in Anglia a Judasis crucifigi-
tur . Conrado Augufto , cun<aifque fere cjus Prin-
cipibus Sandhis Bernardus fignum Crucis impo-
fuit apud Fraiiquefordiara , & fo :ii peregrina-'
tionis multiplicati funtfupra numcrum . Etmcn-
fe Madii virtute incomparabili peregrinationcm
aggreflus, tranfito profperefrcto, confilioEma-
nuelis Augufti ad expugnandum Iconiura incon-
fultfe divertit , confumtifque terrae graminibus ,
& deficientibus vidhjalibus , cum luis feme af-
fliftus rediit , & perfequeutibus eum Turchis ,
.multa railiia fuorum amittit.

Liidovicus Rex Francix ab Eugenio Papa
Cruce fignatus eodemanno perHungariam pro-
fedus.tranfitoBosphoro occurfu Conradi Regis
exceptus, ab ImperatoreGragcorura navibus fuit
Hierofolymara evcdlus . Franci aUicra poft eum
per dcferta Syria , dolo & aftutia GraBCoium ,
& aflulribus Turcorum , dctrimenta pafli , &
fame cruciati , ita ut nonnuli equorum & afino-
rum carnibus vefcerentur , vix tamdem Seleu-
ciam venerunt, & inde Antiochiara, ScPalasfti-
nara navibus peticre .

Obfefla per triduum Daraafco a Francis ,
Gerraanis , & Hierofolymitanis , anterioribus
muris jam captis , qui hortos ambiebant , cJim
in brevi Civitas capicnda putaretur, dolo Prin-
cipum Palasftinorum obfidioreraoVeiiir'. Impc-
rator, & Rex Francorum condidto die ad obfi-
dendum Afcaloncra , iterura Jopera conveniunt;
Sed Hierofolymitanis juxta condidlum non ve-
nientibus, Imperator ConftantinopoUm navibus
evehitur.

Pars XriL

DUm bxc fierent , Rogcrius Rex Sicilia
Emanuelis Impcratoris asmulus , incufto-
ditas forelrapcriipartes agnofcens, apudldron-
tum coIIe<Jloexcrcitu, Corphienfem Infulara cc-
pit, & rauniit, procedenfoue Corinthum , The-
Das , Nigropontum , & alia Imperii loca deva-
ftavit, &rediit. Emanuel itaque vindidUm ap-
petens , parato exercitu per nuntios fuos Vene-
torum fubfidia peut, &uberioremCrufobQlium
folito obtulit.

I Pars XFIIL

I .

OB hoc Dux recepto Crufobolio dccimo o<fta-
vofui Ducatus anno cum potenti ftolo uf-
Que ad Crapulas pcrgit , & Venetis in Romania
dcgcntibus ut ad cxercitum properent , in man-
daris dedit . Sed Dux ibi languore opprclFus
Joanni Polano ejusfratri, &Rayneriofiliocom-
mifit ftolura, & Vcnerias rediit . Hi navigantes,
tamdem Emanueli Corfii obfidenti fe obtule-
jrunt. (*)

Pars XIX.

EO temporeRogeriusGcoreiumDucem cum
exercitu LX. galfiarum de Sicilia mittens,
Ludovicum Regcra Franciae a PaUeftina navi-
gantem, acanavibusGraecorum captum eripuit.
Hic Conftantinopolim pergens in Palarium Rc-
gium figittas igneas injecit , & incenfis fubur-
banis, de fruftibus bortorum Regis violenter ab-
ftulit . Sed dum fcgrcgatim rcdiret, k Venotis
&GrflBcis galSaeXIX. ejus, ceteris evadentibus,
captae funt .

cum acccdens ad ob/idionem Corcyre trandit.

T «

Digitized by

GoQgle

af j A N D R E jE

Ad obfidkmem igitur cum triumpbo redeun-
tibus Veoeus» obfefGs, macbmis , eatcis & (ca
lisprimo compoficis, do^pticamur ioiuUus . Cbm-
que Veoeti ad Cailrum obtioejidum alios fua-
derent % beHames plurimi ex eis defecere ; fed
tamdem illud Imperatori fub)icitur»

Capitanct igttur feliciter redcuntes Ducem ^
cimi annfsXVllt. menfibus IV,. Ducatum rexif*
fet , jam mortuum ioYcnerunt ^ qui in MonaAe-
jrio SaodliCyprtaoi tle Muriano (epultus in pace
quiefcit»

CAPITULUM DECIMUMQ.UARTUM .

De Ducatu Dominici Mauroceno ^ & adhatis
f y^b illo habens partes XFIL

DOminicuf Mauroceno Dux eligitur Anno
Domini MCXLVUL Hic Dux probus &
humilis primus fuit cxpugnator Tyri . His die-
bus excelfaTurris mirandi operis in tenuiBroilr
folo , vulgariter Campande SaniH Marci voci-
tata, condita eft ufibusEccleiia^, & Reipublicasr
depurata. In cujus opereDeusOmntpotens me-
jriris fui EvaugeliftcB non ignobile demonftravtt
miraculum* Namvir quidam dum in fummita-
te di6Vi Campanilis quoddam opus esierceret»
fubito cadit improvidus , mcmbracim toto c r-
pore laniaodus . In ip(o tameh cafu fuo San<fti
Marci non immemor , ejus patrocinium implo-
ravit, quL cadensex infperato cuidam ligno pro-
miner.ti fubfiftit , & dato fuiie iUacfus evadir » &
ad opus pi iftinum confumandum devotus aflur
git . Tunc redeuntibus abfque omni viftoria
Conrado Imperatore , & Ludovico Rcge Fran-
c\x y Turchi pro nihilp reputant de terra illa
excerminane fideles . Norandinus itaque Oifea-
talcs convocans Turchos^ contra Antiochiaj»
properat » cui Raymundus obviat, & temcre
cutus f mukitudinem non metuens ^ a pluribus;
trucidaior, Traii/it exiade Norandinm dque ad^
mare , cmOu, devaftans , Tripolicamus poftea;
Come&ab Arfacidis perimiiur, re^iiVofilioRay
ffiundo annorumXlL RogertusRexSicilise rapit
infTguem Civitatem in Airica^ quas diciturAfri'
cax , Villas Afax , Elopeam , aliaque Caftra plu*
ra , Regem^ue Tunixii fibi tributarium facit .
Tunc in fuo mfcripfit gladio ;
j^pulus^ ^ Calaber^ Stculus mihi fervity & Afer.
Ab ifio Rogerio Anglicus quidam in AQttod&^
mia fummfo o^ Virg lii wi conccdi imp^a^
vit » fi invenire pofiet , Et cbm Uterais Regis
Neapv lim detuliilef , & fcpulcbrum in medio
montis , ubi nec fciifiirs apparebat veftigium ,
cum iibro ad caput, ubt inter cetera eratars
notoria, repcriffet, oiluum deportationem Nea-
policamis prohibuit y quia plura ftupenda dirca
Neapolirn opcratus fuerat. Locavitque in Ca-
(Iro maris juxta Urbem . Literatus autem ille
interrogatus, quidde oflibus intendebat , ref-
poiidit , fe per conjurationem efFedVurum t quod
ad ejns imerrogationem ofla Virgilii omnem
libi ipfius artem panderent. (*) .

D A N D U L I

?ars h

On multum poftea mortuo Rogerio Rege
Guilielmus filius fuccedit in Regno .

( ♦ ; In CodiCis AfnbYofiani margifie bac adduntar ;
In primo libro padtorum cztac privilegium

^ Manuelis Jmperatoris fa6tum Venetis , inquo
confirmac privilcgia patits Jofaannis , 8c avi
Alcxii , gc eis addit nonnuUa anno ab Orbe
C. 66$6, (^uod rcfpondet anno a Chriiii oa«

Pars 11.

ANTno Ducis (ecundo menfe OiSbobris ignis
exivit de Contrata Sandtae Mari« Matria
Dominr , & combuflit XUI, Eccieiias cum Ec-
clefia San£ki Raphaelis.

Fars IIL

QUa anno Dux HenricumPatriarcham diC
cordem fibi reconciliare aifedlanSf Ch-
^ viumque fuorum mentes unire t filiao»
Rainerii Polano Comitis defundli Ducis nati ^
Andrea» Dandulo, nepoti Patriarcfage, matrimo*
nialiter copdavif t & domos fiias Ducali jufiio*
ne vaftatas de publico reficere annuit. Qtpibus
ab Eugonio Papa approbatis» Henricus Patriar-^
cha cum fuis adhserentibus Venetias rediit » &
folita Civium unitas tuoc rehementiiis augetur»

Pars ir.

POftea Dux anno tertio galdis quioqaagifita
bene paratis Domtnicum Maurocenum ejui
filium 9 & Marinum Gradonico Capitaneos efle
decrevit» illofque contra Polam, & aliquasUr*
bes Iftrias marinis latrociniis deditas mittens 4
prim6 Polam obfederunt . Incola autem primif
infultibus refiftentes , poftea fidelitatis promiflk
memores humilicer veniam poftuiarunt . QpiA
obtenta« renovata fidelitate, uberiiis duo millia^
ria olei pro illuminatione Ecclefias SaniSbi Mar-^
ci annuatim folvere promilerunt •

Pars K

CUmque Rubinium poftea pergerent, vene-
runt municipes » & humiliter perpetuai
fidelitatis juramentum , Venetofque immunes
habere , & Romanatos V. Opens Ecclefia? Saq^
€l\ Marci fingulis annis Ducali nomine Capitip*
neis folvere promiferunt .

Pars P7.

PArentium autemciimacceffifrent» Iiicolaob«^
tentd vanid , perpetuo fideles efle , Vene-
tofque immunes habere , &: hoftem mittere k
]adra , & Ancona infi^a » ciim Dux miferit , 8c
opere SanAi Marci libras XV. olei , & arietes^
XX. Duci annuatim folvere polliciti funt.

Pars riL

DEhinc Vitalr MichaeliHumagGim miflbOp^
pidani duos Romanatos fingulis annis Duci
dare » & reliqua omnia ^ qass casteri Iftrienles
facere promiferant , & ipfi adimplere contenti
funt . Q^btis geftis ftolus cum triiunpho repar
triavit.

Poftea ab JEmoma Gvibus eadem cbde iu^
fedis fidelitatis , & (olutionis XL. Ubrarum olei
Beato Marco annuatim » &exercictBy ut praedin
citur, deftinandi y cum immunitatc Venetofunrt
promiflionem recipiunt . (**)

Pars

tali iH9^ Indid. XI. menfis 0£tobris.
(**) Cod. Ambr, addit : Populua vcr5 CivicatiJi nov»
libras XL. olei Ecclefiae S. Marci annuacim ,
£c auxilia requificus femper a Duce clsM Vem
Mtm adjungere promiferunt •

Digitized by

Google

2»5

Pars VIIL

C H R O N I C O N.

ANno Ducis quarto quatuor Admirati fra-
tres , qui Hierufalem dicebant fe debere
jiire herediiario poflidere ♦ calleao ondiquc
cxerciiu, ulquc ad montcmOIivcti proceffeniiit.
Magna fuit trepidatio in Hierufafem propter
Barooum abfemiam , qut erant Neapoli congre-
gati . Invocato tamcn pii Divirio auxilio , cxi-
verunt obviam Turchis inepto fitu repofitis .
jllli vero in fugam cooverfi gladio > & praBcipi-
cio ufque ad V. millia periere.

fars IX.

EOdcm anno Dominicus Mauroccno Duci^
filius , cujus a£^a Iftricus Populus laudare
non definit , Jadrse Comes cfficitur .

Millcfiitio ccmaefimo quiiiquagofimo pr»mo Cai^
fcum Hoffilis primo IkAum efk a Veroaen-
fibm.

Pars X.

POftCoflradum , qut bcnecfinaione caruitlm*
periati * Fedricus Primus Dux Siievi» ne-
pos ejus, filii s Federici Ducis Sacvorum fratris
Gonradi II. Regis de progenie Carolorum im-
peravit .

Pars XL

HOc tcmpotc Ancomcani io tantum Duci
confotderati funt , ut Veneti Anconita-
nos , & contra , mutuis favoribus ubilibet de-
fenfarent. (a)

Pars XIL

ILk) anoo EugcniusPapa vir fanilus moritur,
eui Ana^ftafiuslV. natione Romanus fucceffit.
Dum haec agerentur, ciim de Salonesin^Spa-
latum fcxez translata Metropolis , eamqttc Tra-
gurium SebiDicum , & plura alia loca Croatiae
Hungarica rabies occupaffet , Jadra cum Infuk-
nis Urbibus lubDucali protetfbone manentibus,
gravis inter ipfas Civitatcs eft orta diffenfio.
Tunc Lampredius Jadrae Epifcopus Ducis prse-
fidio ab Anaftafio Papa , ut* Jadrenfis Ecclefia
Metropolis , & palliata de cetero forct , pfivi*
le^ium obtinuit , illique Infularum Cathedrales
EccIeAas Romana Ecclefi» obedientcs fubjecit.
duaro UngarorUm invaiiooem hic Pcfnti&x in
privikgto de hoc obcento iDjuftaoi deccrnit.

Rege Hif^rofoiymorum Aicalooem obfiden-
tCr^milites Templi Civitatem ie capturos pu-
tantesr ingreilt trucidantur. Ceteri ver6 obief-»
ftjres ante Crucem DoiBini (e proilernurtt, di-
vrrtum implorantes auxilium , quod eis continuo
^ffuic, itaut Pa^i Civitaiem traderent , libe-
te abire permifli .

( a) ht ntdrgive Codicii Ambrofiani hac adnotatur ;
Anno MCL. extrudhi claflc VI. Trfremium ,
iliis Maurocepus Mauroceno Principis filius
praficitoT, qui obviam fa£tus quinque Trire-
mibus Anconitanis , qu« pyraticam cxercc-
bant, praefefto earum Vircardo, cum eisproe-
lium iniit, 8c captis omnibus Vifcarduin pra&-
fettum fufpcndi fecit ,

(b ) In Cod, Amhr, bac addurttur : Anno l!)omini
MCLIV. Papap Hadriani anno primo Henri-
cus Dandulo PatHarcha Ducis hortatu Ho nam
propcrans approbationem Patriarchalis Sedis in

%%%

Pars Xin.

MOrtuo Anaftafio > HadriaousIV. natiand
AngUcus Papa eflBcitur. Hic fuit Epi-
kopus Albanenfii* & Legatus convertit Nor-
vegienfes . Federicum etiam in Imperatorem
el^dfaim in Ecdefia Saodli Petri coronavit .

Pars Xir.

IMperatori igitur, ciim rediret , Dominicum
Mauroceno Jadraa Comitem, & Ducis na-
tum, Viialem Faledro, atque Joannem BonaU
do , Don Le^ds mittic , & foliti feederis a|>
probatioaem obtinuit .

Pars Xr.

DUx poftea pacis fervidus cum Guilielmo
Rege ad pacem devenit , Terrafque Ve*
netorum a Ragufio infra , & eos fimiliier , ex*
ceptis illis, quos in iavorem Conftantinopolita-
ni Imperatoris inveniret, fecuros reddit, & im-
munitates phirimas ia ibo RegnO negotiaroribu»
Venetis indulfit.

Pars XVL

HIc Dux judicio Judicum , & Populi col-^
laudatione uiiliter ftatuit , quod nullius
teftimonium dicentis , aliquem recepifte aliauid
fuper bonis fuis , recipiatur, nifi chartam o»en-
derit , excepto focero , fi nurum receperit ifi
domum fuam . Item nullius teftimonium ad v^a-
dimonium comprobaddam valeat , nifi infra
VIII. dies in Curia priefens dtxerit, fe in PacridS
fuiiTe . Item quod fcrinean& , ideft res, quaB ho«
die portantnf in ccfaois alicojus fonniaaei , noo
debeat eflb majoris pretii librarum quinquagin-
ta Venetorum ; & fi pluris fuerit , nil ultra exi-
gatur . Item nullius teflimonium valeat , nifi
vocatus fuerit ab utraaue parte , exceptis de
fortis , de fiirto , 8c vadimonia.

Pars XVIL

HOc rempore Cletui Qraufeni Ecclefiam ^
& Hofpiiak fob SmS^ Mari» vocabufla
in proprio fundo conftrueitf ^ Ordtni Crucifero-
rticit fllapoft^aobttititajai terris & aquis cdad-
I^rencibQSP bonis havere Ofsufbm . Ejua here$
deinde dotavit. (b)

Anno Domini MiUefiniio centefimo quinqua-
gefindo qainro lAOMxdm (c) Cornario obiulit
Deo , & Henrico F^unatrctue ftmdum > in quo
fubfequenter ipfe, & ceteri convicini Ecclefiam
in honorem Sanfii Matthasi ApoftoU dcvotifiime
conftruxere.

Dux icaque dim ducaflet annis^ VII. menfi-
bus VII. do menfe Februario felicieer tranfmi-
gravit, & apud Sanftath Crucem in fepulchro
marmoreofepelitur. (d)

C A-

r Grado , 8c jos primaci» fuper Ja4rfttinum Ar-
chi«pifc6PQm eju» fuffra«*rieoa fibi tradi-
cione Pahii reierfVata , ab Itedriano obtinuic,
ur iicuc Populus arKiquis cenrporib«s Vencco-
cum Duci obtemperabac » ica Clera6 eorum
FacriarchaB pericer obedirec.
(c> Cod. Ambr. Bernardus.

C d ) /» Codict Afabrofiano additur ejut Efitafbiwn^
quod in ^da SanB^ Oritcis referiri adnotatur :
Anno MCLV. rfienfe- Februario . Hic jaccc
Domirticurs Maaroceno qtt. D ix Venetiascun»
Sophia uxorefua Duciila, quiDux £aitbonus,

Digitized by

A N D R E ^ D A N D U L I

CAPITULUM DECIMUMQ.UINTUM.

De Vitale MicbaeU Secundo Duce , & aliis
fuo Umpore occwrrentibus^ habens
partes XXVIL

Vkalis Michael Secundus Dux confirmatur
Anoo Domini Milleiimo centefimo (]uin^
quagefimo fexco. Hic a concione more foiito
uudatus 9 provide Ducatum rexit .

Fars I.

Llcht ultra non fuccedentc fortuna dire fue-
rit interemptus, qui antiqui fedati difcor-
dia Pifanos illico fibi amicos & benevolos fe-
cit.

Pars 11.

EOdem anno Crucis fignum in Luna appa-
ruit.

Pars III.

GUilielmusRex Siciliae transfretans in iEgyp-
tum, Tampnes Civitatem diripuit , & re-
vertens ftolum Imperatoris Conftantinopolitani
jncurrrit, & licet quantitate navigii inferior ef-
fet Graecorum tamen centum cjuipquagiata na-
ves fuperavit , & fpoliavit •

Pars IV.

STephanus poft Geyzam ejus patrem Hunga-
rios Regnum tenuit .
Hadrianus Romanam Curiam prim6 tranftu-
lit ad aliam Civitateni, & propter vulneratio-
nem unius Cardinalis ufque ad condignam fa-
tisfa<aionem Urbem fuppofuit Ecclefiaftico In-
terdidlp,

?ars V.

HAdriano mortuo , Cardinales divlfi duos
elegerunt , Rolandum Cancellarium natio
ne Senenfem , qui Alexander Tertius di(5lus eft,
& 0£tavianum genere nobili Romanum, qui
ViAor appellatus > Federicum Auguftum Avo»
rabilem habuit . Reges autem Francis & Ar\s
glise Alexandro adlmerunt.

Imperator itaque cum Antipapa in Italia
fchifma faciens » poft longam obfidionem Me^
diolanum obtinuit , & (* ) deftruxit .

Tunc Corpora triom Magorum olim de Per-
fide , deinde miraculose per Sandlum Euftor*
gium Mediolanum tranfvecta , per Rainaldum

£c prudentiflimus , plenus fide 8c veritate &
amator patri» : inc fuit primus cxpugnator
Tyri i tempore iftias capta eft Iftria & Pola
cum quinquaginta Galcis , de quibus erant
Capitanei Dominicus Mauroceno filius ejus ,
i8C'Marinus Gradonico. Ifte gloriofus Dux fe-
cit pacem cum Eoclefia » quia ante illum ma-
^ gna difcordia fuit inter PoUanum 8c Henri-
cum Dandulum Fatriarcham . Ifte Dux nobi-
lifiimut fecic pacem eum' Rege SicikiaB VVi-
lelmo , ideo quia in magna difcordia erant
Veneti cum Rege SiciliaB pro Imperatote Ma-
nuele . In tempore iftiut Serenifiimi Ducis

fuic renovatum a Federico Roma-

norum Imperatore per Dominum Maur. Lcga-
tum, ejufdem Ducis filium, Arbe Gomitcm,
& Bufalerum atque Bonoaldum , obirus cjus
pucis felipflimaB mortis Anno MCLV. mcnf.
Febru?rii , Indift. IV.
(•) /w Cod. Ambr, bac adduntur : Mediolanum ob-
linuic I ^ ^uanf^u^ai Mediolanenfes fe dcdi-

Colonienfem Archiepircopum Coloniam nunc
transferuntur •

Pars VI.

CUm ergo Ducis anno fexto ipfc Clerus &
devotus Populus Venetus Alexandro con-
faverent, Imperator abjedfco foedere variis inful-
tibus eos impugnari jdbet. Unde Veronenfes
cum Ferrarien/ibus , & Paduanis, obtemperan-
tes ei 9 Cadrum Capitis Ageris proditorie in-
vaferunt , contra quos Dux exercitum mittit.
llli ex hoc territi cum praeda , & captis , reli-
dlo Caftrd , aufugerunt . Tunc exercitus Ha-
driam, & Hadriaoum invadens, commiflis ad
vindidlam fpoliis , poftea rediit .

Pars VIL

EOdem concurfu Ulricus Aquilegicnfis Pa-
triarcha Odlaviano confavens, Schifmati-
cus per Alexandrum denuntiatus eft. Qpi Gra«^
dum bello aggrediens , a galeis Venetorum ob-'
viam deftinatis , cum pluribus Nobilibus Foro-
julii in die Jovis de Carnifprivio capitur . Mul-
ri autem y qui aufu^erant ufque ad eorum Oi>*
pida » k Venetis infecilti , obtentis & vaftacii^
Oppidis» fimilicer capti funt .

Pars VII L

TArvi/ini eadem clade infec5li , qui ut Ca-
prulas caperent , tunc advenerant » Vene-
netorum reditum abhorrentes » chm fugerent ,
aquarum fcmitas nefcientes , ex parte necaci
(unt .

Pars IX.

Vlftores itaque Veneti redeuntes, Patriar-
cham cum feptingentis fere Nobilibus iii
carcere recludunt, qui denique XII. porcos ma»
gnos^^,'8c XII. panes unius fextarii annuatim in
die Mercurii de Carnifprivio perpctuo Duci in
ejus Palatio exhibere promittens, cum capcivis
liberatus eft ,

Pars X.

OB hoc reperitur ftatutum i ut annuatin^ in
die triumphi aififtente Duce» & jubente ,
uni tauro & ammalibus antedicSlis in platea ca-
pita amputentur ; deinde ut Dux in majori fala
procedens coram Populo cum baculis ferratis
Caftra figuraliter condita dejiciat » ut eorum.
poena in animalibusfiguraliter defignatay & Ca->

ftro-

diirenr » pafti falutem fuam , urbHgue , ac:
fubftantiarum , idquelmperatorpiominfret, ta-
men non fervata fide deftruxic ^ In mnrpne
ejufdem Codreis bac adnotaritur : Sunt qui Icri-
bant Fcdericum poft dirutum Mediolanum cun*
aas urbes Longobardias , & Venetiat ufque ad
aquas falfas vaftafFe ; itaque Venetos commi-
feratione vicinarum urbium motos , compara-
to exercitu , ihgentique vi pecuniarum fuDmi-
niftrata fociis , Imperatoris exercitum in Vc-
netia devicifTe , urbefguc in priftinum ftatum
& iibcrtatem reduxiflb , fnde Oratoribus fuis
Florentiam , ad aliofquc Italias populos mifEs
impetrafTe , ut communi ope Mediolanum rc-
ficerctur , in qua re primi Veronenfes plau-
ftra fua ad id opus mifiiTe , unde poftea Me-
diolaneiifes Divum Stcplianum tutclarem Vc-
ronenfium juxta fuum infigne adhibent , 8c
fuburbium unum urbis inftaurataj cognomine
p. Marci , ob Vcnetoruni in fe merita, in
bac inftaurationc appellarunt.

Digitized by

C H R O

^firorum PaivkrcUe dcpreffio in CaAris tigneis
•exemplariter dcmotiiirraca , tanti criumphi 'po.
4b:m memoriam ^elimuam . De occifis t4li-
ter aoimakbos Dii?( poOea omaes 8c fiflgulos
ide maiori CooiiUo (niaictpes reddac ; ut iicut
in obtinenda vidloria fe periculi^ fubmlfere» iia

obieiici iiiam fibi femiant frudboTam .

iUexander Papa videns omne Patrimomum
5andVi Petri« & iqmft totam italiam occupari ,
fraii& tn GdUam,^ Turoaenfe Gonciliuin ce-
iebraiiic. DefapAo imer bi?c<Vi)Sb9re 'Antipapa
apud Lucam , Guido de Crema , qui UfS
diiflus eft t ^ Schifmaticis illi fubftituitur .

Balduino Regi liieru^dem Almericus frater
fuccedit in Regno .

Pars XL

POfti obitam ^oanrfis Poiaoo Epifeopi » Vita-
Us Mtchialfl iUi S(«di pfaBficicar. AWandria
in honorein Alaxaodk-i Papa hoc lempore (sdi-
ficata eft; rebellaAtibas Federico omnibus Ci-
«iiatibM.Lombar^tae «praster Papiatn ; 8c ideo
PapiaB Epifcopus Cruce 4c Pallio, quibuy aotea
utebatur , privatus eft . Alexandriae vero Epi-
fcopalis ritulus coacellus fuit , quo fatis cito
privatur , quia primus ibi Epilcopus occifus

Anno Ducis dedano Alexander Papa tn ita-
iiam rediit , cui occurrit Rex GiiilieiiTius , qui
eo annoGviiielmo pa^ri fuccefTerat, & Regnum
ab cognoflibiC) renovaco ^eUtafis juramento.

N
A

I C O N.

( * ) /» tnargine Codicis Amhrofiani reperitur formula
bujus f rivilegii^ qua fic fehabet: »9 ^b^oricf-
cumque eartim rerum memoria necefiaribpo-
,f 'AmtsAii .tranfioiiflCftur , vinculo fcripturab la-
„ nodari epQrcec , ne proc^flu ceintpprum abufu
M fnemoria aiuiqu^i^a aliquid in duoium redivi*
>, ya concencio revocec , & gignac ex pacc
9« tigium . QuapToptcr Nos qufleiti VitaKs Mi-
tfcfiael, Dei gratii Venetiai 9 Ddmatift , ac-
i> 91^ Qrpaet« Dtix omnibus noftris fideltbus iuie
^nciauicacis ftacum , & quod fic juris efTe di-
"* 99 guoicicur intemerace perpccub fervare cupien-
9, (es, ea, qa« Ven. Dom. Heririct Danduli
#9 Gcadenns Farriarchae^ aoArorum TudicumSc
S^ianfum confiUo inrer nos 2c Npbiks Ar-
99 Denfis civicacis fideles noftros quiece fancica
99 func , in fcripcis redigere fecimus , uc hujus
99 fan6^ionis pa^ina foltdatn perpi^cuis tempori-
9, busficmicacemobcincat, noAra , 8c ftipra me-
f, moracorum illitltrium virorwi fubfcripcione
99 xoborari ^ i^o&rique Sigilli impreffione muniri
decrevimus . Cum icaque jam di^as Civicacis
I, Nobiles Vi" , Andreas Sacerdos , 8c Chrifto-
phorus , Cic Vitalis-Sacerdotesde Bregna , pr«-
II ftances Judices t.aippridiuf » Japp*nus, Al-
9, bertus Dobrofclavo , Fufius , Stepnanus , Ber-
99 thaldus , Nicolaus Grude di Migna , 8c cete-
99 ri, qui cum-eis fuerunc, ad prsferlciam no-
9, ftram veniiFenc , fecundiim iu« anciquicacis
99 ftatum li1>erain eligendi Comitift eUdionem
99 inftanter requirebanc : Nos ver5 e cooccarto
9, lictt prorfus ifta prim^ abnuerimus , in po-
99 teftace noftra effe Comicts eledionem , 8c con-
99 firmacionem aflerences 9 prxmemoraci camen
„ VcncrabilisPacriarch«9 Judicum , 8c Sapien-
,9 cum communicaco confilio , Iiberiin eiigendi
„ Comicis faculcacem pr»di6i8B Civiucis civi-
,9 bus ramdem cali conditione conceffimus , uc
9, ipfi quacuor de concivibus fuis nobilioribus
99 perfonas , fin^ exa6bion« aliqua eltgere, 8c
99 noftro debeanc confpeftui prasfencare ; Nos
99 verb unum cx his , qui nobis aptior 8c fide-
9, iior vifus fueric , Sapientum , qui cunc reli-
9, gione jusjuraiidi honoris Veneri aftri{ii erunc ,
99 confilio confirmare debeamus. Qjibd fi force
9, incer fe difiTcnferinc , 8c de fuis 9 ficut fupra
99 fcriptum eft. concorditer jeligere noluerinc,
99 de Yen)sciis ouos , quos voluerinc abfque exa-
9, dione liber^ eliganc , 8c non de alienis » Nos
9, ver^ unum ex illis , quem voiuerimus , com-
9, municonfilioconfirmabimus, in prssfentiarum

Demum 'Romam iens eum «agda proceffioilc
fufcipiitur ^ Romaois.

P ars XII.

HIc;eodem mc\o Anagnids, imerventu Ducis,
Ecclefias Saud:i Marci Tjrrenfis, & Acon,
& omnia aiia bona in Hierofolymicano Regoo
per qoofcuiwque Operae Sandli Marpi de Vene-
tis diim conceiTas ^ILepnfardo Fradelto nunc
•pfioff OpenB i^rocur^ori audlorttace ApoMict
conHrmavit .

Papa etiam Juftinopolitanam Urbem 9 qua
jamdiu Cathedrali Sede privata fuerat, ad iup-
plicationem Ehacis Venotiarum , cujus fideles
eranc, tn iategniim reftitoit, & Epifcopum eis
dedit.

Pars XIII.

Hfc Dux Arbenfibus indulfit , (*) utqua-
tuor ex fuis Civibus in Comitem elige*^
rem , & fibi ckaionem prajfentarent , de aui-
bus qoem fuflicientiorem cognoverit , approba-
bit; & fi ki hoc concordes non fucrint , ut et
Nobilibos Rivoalti duobus eletSHs unugi aptio-
remconfirmabit; & his non fadlis, elapfisquin^
que ineflfibus, Comids eIe<Skio ad Ducem fpe-
dket, ficut & confirmatio, Illico Nicolaus Mi-
chael Ducis natus eleftione Arbenfium^ & Du-
cis approbatione 9 eorum fadlus eft Comes.
Hujus rei privilegium BuIIa Ducali plumbea

com-

f . ■ ' I . ■ . .i,. , ■ , . ■ . .rf ■

9> ver6 unum , quem voluerint , eligere de*
9, beanc. A£tum t& hoc in Falacio VeneciaB ,
cempore Ducatiis Vitalis Micliaelis Dei gra-
.9, cia nc^iliffimi atque gioriofifrmii DucisAnn^
„ MCLXVI. Indi6t. XIV. IV. Kai. Juiii . Pra6-
9, facae camen eie6tioni fi nolucnnc , poftquam
9, a Nobis praemoniti fuerinc, infra V. men-
9, fes eletWonem . ficuc fcripcum eft , facere ,
„ in pocefiate noftra ele^tio^, ficuc confit-macid
9, remaneac, & iioc fine Dei impedimenco.
»9 Ego Vitaiis Micliael Dei gracia Dux manii

mea fubfcripll.
99 Ego SebalHanus SZ^iani .
9, Ego Vitalis Dandulo.
Ego Pccrus Urfcoio .
Ego Cracon Dandulo .
Ego Johannes Bembo .
Ego Joliannes Cornario •
9, Ego Pecrus Ziani .
99 Ego Enricus Concareno.
^ Ego Marcus Gaufoni.
9, Ego Pecrus Rurabalo .
99 Ego Dominicus Celfo.
99 Ego Andreas Zeno.

99 Ego Zeno.

9, Ego Toliannes Concareno .
M Ego Toliannes Navigagiofo.
„ Ego Petrus Michaei.
9, Ego Stephanus Macriamano .
99 Ego Jofaiannes Dandulo .
99 Ego Leo Falero . ^
99 Ego Angelus Medius.
99 Ego Michael Cicino .
99 £go Philippus Bonus .
99 Ego Ananius Quirinus.
f> Ego Dominicus Contarcnus .

Ego Henricus Danduio Dei gratia Gtadea-
,, fis Pacriarcha , 8c Daimacia» Primas .
9, Ego Henricus Bono .
9, Ego Guido Michael .
9, Ego Marcus de Vidone .
„ Ego Angelus Chabriei .

Ego L. Magro.
„ Ego Renertus Gxane.

Ego Henricus Concarenus .
„ Ego Leonardus Sagorninus .
Bulla plumbeii babet a fronte fculpta bsc verba:
FI: MICHAEL DEI GRAT. VeNET. D4LM.

jfT^CROAT. DUX.
ahrinpcus verb imaginem Ducis gtnufUxi ante
Divwn Marcum.^

Digitized by

291 A N D R E >E

<jDmn(>unitun? , apud Arbenfes ufque in hodicr-
num diem confervatur illaBfuna . Qppd illorum
errorem, qui aflerunt, Alexandrum Papam hanc
au6loritatem Sebaftiano Ziano Duci contuliffe,
manifefte confundit, ciim hoc principaliter non
^conceflerit , fed monftratas literas Imperiatori
^mitcendas , Bulla Ducali plumbea communitas ,
laudavit , & approbavit .

Ducis Aqno decimofecundo dum Imperator
Romam obfidet , omni* paene exercitus ejus
pefte periit » unde cum paucis in Alemanniam
rediit (a) .

Pars Xir.

EManucI Imperator ConftantinopoUtanus fuis
Nunciiscum Guilielmo Rege pacem compo-
fuit, & vinculo juramenti Mariam ejus* genitam
Regi in uxorem iradere promifit ; fed cbm defi-
fteret , fchifma inter eos denuo revivifcit . Tunc
Emanuel tres Legatos cum tribus galSis mit-
lens , Ducem requirit , ut folitum fubiidium pro
Imperii tutela mittere velit . Dux autem pacem
cum Gmhelmo fervare cupiens, & maxime in-
fuiiu Ecclefiae, id facere recufavit: quod Ema-
nuel grave ferens, erga Vcnetos malum in cor-
de condepit . De hoc Dux providens Venetis ,
ne in Romaniam pergereat » univerfaliter inter-
dixit .

EOdem Annodie XV.Decembris ignisexiens
de folario Sanfti Salvatoris, Ecclefias San-
€ki Lucx , Sanfti Paterqiani ^ Sandli Benedidlt ,
Sanfti Gabrielis , Sandli Samuelis , San<Sli Bar-
jnabse , & SaniSli Bafilii cum pluribus adjacenti-
bus E>omibus concremavit ( b ) .

Sequenti Anno Percgrini Hierofolymitani pag-
ne omnes pcftilentia periere , Tunc in terra
Promiflionis, & partibus Orientis , exigeniibus
pecca^is hominum , terraemotus multas Urbes
obruit , 8c innumera populorum millta hians
terra gluti vit .

Eodem anno in Sicilia multa Caftra cum in-
Dumerabili populo concufTa funt . Urbs vero
Cathania terraemotu fubvertitur, Epifcopus , &
Clerus , Abbas de Mileto , cam Monachis XL.
& omnis Populus circiter XV. millia repentina
morte periit .

Almcricus Rex Hierufalem cum Emanuele
certas conventioncs tra<Slavit , ut iEgyptios ve-
xarent , & cepit Belbeis . Soldanus vero Noran-
dini implorat auxilium , qui mifit continuo Sa-
racenum , qui Soidanum proditione occidit , 8c
confenfu Caliphas fadius eft Soldanus ( c ) .

Rex interim ab Emanuele receptis centum
salSis , & aliis navigiis , obfedit Damiatam ;
led in ionga obfidione fame, & frigore, & aeris
intemperie repulfus eft .

(aj bt margine Codicis Amhrojiam bac adnotantur :
Anno MCLXIII. menfe Augufto Vitalis Mi-
chacl concelfic Vcgl« Comnatum in feudum
Bartholomseo & Guidoni filiisDoimii defun-
di ; ficut & Dominicu» Michael , Fetrus PoU
lanus, Dominicus Mauroccnus concefTcrant;
quamquam Dandulus horum privilegiorum non
meminerit , 8c ipfe eorum pater Doimus te-
nuerac. Extac privilegium m libro Soc. fub-
fcriptum a Duce 8c mulcis de Confilio .

( b ) /« margine Cod, Amb. Alibi in Chronicis fic le-
gitur ; Vitalis Michael Dux nihil curabac Fri-
dericum et minantem , frecus amicicia Ema-
nuelis , Sc Guilielmi Re^um , &c pro Ema-
nuele (labac « dum Fridericus jurarec , 8c nii-
narecur le Grscxam Emanuel adempcurum ,

D A N D U .L I

Inter ha^c Stephanus Rex Uog^ris cum Dix^e
amicitiam fingens , Leonardo ejus nato Comiti
Auferis filiam Ducis Edeflas in conjugem tradt*
dit, & Nicolao (imiliter Ducis nato , & Arbfli
Comiti Mariam filiam Ladislai de ftirpe Regali
in uxorem dedit .

Rex autem , quod in corde conceperat evo^
mens » ad maritima cum exercitu vSnit » & im-
munitatibus Dalmatinos attrahens , Spalatum ^
Tragurium » & Sebinicum , & plura alia loca
demum obtinuit y illofque larginuis privilegtis
infignivit .

VarsXn.

JAdratini igitur fubjeilionem fiii Archiepifi:opa-
tus Patriarchas Qradenfi moleftam habentes »
nunc terti6 rebcUes Duci eiFeiSli Dominicum
Mauroceno defundli Ducis natum eoriim Cotni-
tem expulerunt , & Regis vexilla erigentes , fe
eius dominio tradiderunt . Dux illico XXX. ga*^
leis armatis Jadram properat ; quam ab H\xa^
garis munitam inveniens, dum obtinere Qequi<^
ret f Venetias remeavit .

Fars XFIL

HOc tempore Anconitani Emanuelis obedieit*
tes Imperio , Venetos ut fibi asmulos ce-
perunt habere . Dux ob hoc fex mifiis galSit
illorum V. (epit galeas , ex (!}uibus Jacobus de
Molinoi &Guizardmus fueruntfuipenfiinligno.

Pars XniL

DUx itaque Anno XV. ingentem paratum
exercitum cum Dominico MaurocenoCa«
pitaneo denuo Jadram mittit , quos ex Hunga-
rorum prafidio in errore tenaces , appofitis lca-
lis» & gattis, diris &: variis infultibus idcm Ca-
pitaneus impugnare non defintt . Hungari ob
hoc territi , rehcftis tentoriis fiiga falvati funt •
Cives tunc defolati de folita Venetorum gratia
confidentes , Jadreniem Civitatem Capitaneo
libere tradiderunt , qui eamdem mimiens du-
centum de Nobilibus Jadr® fecum aifumptis
Venetias rediit .

Jadrenfes igitur, qui advenerant, jus primatis,
fuper quo Archiepilcopura, PatriarchaeGraden-
fis concefTum profitentes, diruptis muris, &dati8
obfidibusjobtenta a Duce veni3,inUrbe fua re-
ftituti funt , & Dominicus Mauroceno, qui Co-
mes primo , 6c poftea in acquifitione Civitatis
Capitaneus fuerat, in Comitatu reintegratus eft.

Pars XIX.

EManueli itaque Spalatum , Tragurium , St
Ragufium , ac pasne tota Dalmatia fiibju-
gatur,

Qui

Igttur Fridericus tmpulit Populos Venetia
Vcnctorum loca infeftare , contra quos Vc-
ncti faepe invehebantur , 8c prcedam 8c cap«
tivos ex ets adducebanc . Quare anno MC-
LXVIII. Veronenfes , Paduani , & Ferra.
rienfes proditorib ceperunt Cafirum Aggeris ^
capcis , deduaifoue Cufiodibus Venecis . Ve«
ncci comparata Clafle Atriam , 8c Acriatinum
capta devaiiarunc , prasda de omni ablata In-
colis in captivicacem adduftis .
( c ) /if marging Codicit Amk. bac adduntuT : Anno
MCLXVII. Indiaione XV. Boamundus Prin-
ceps Anciochiae filius q. Raymundi conceiEc
.privilegium Venecis anno principatus fui quar«
co , uc in primo Pa6korum ch. i6^, & in fe«
cundo Faftarum cb. 8.

Digitized by

C H R O

Qui etiam intcr haec, quod dolos^ concepc-
rat exequens , per Nuntios Ducenf allicit , ut
cum lofita fecuritate , '& frudhi Venetos ad
Terras Imperii mittat ; & fic Dux , & Veneti
antiqu« caritatis memores , & Nuntioruni ver-
bis confili , Civibus fuis licentiam tributt , ut
cum mercibus fuis in Romaniam libere naviga-
rent . Qpi lucri avidi, & Imperii loca propria
habitacula reputantcs , cum innumerous navi-
giis, hominibus, & mercibus oneratis, ad varia
loca Gracorum perrexere , & cum eis Sebaftia-
fius Ziano, & Aureus Maftro-Petro Ducis Nun-
tii ad Imperatorem , ut illum favorabiliorem
redderent, fe dirigunt. Qpi primo benigne ab
eo recepti , poftea de fuo dolofo proponto in-
formati , ad eum denuo rediere . Qui licet jam
omnibus fibi fubjedlis pariter praecepilTet , ut
Venctos cum eorum bonis eadem die detine-
rent,attamen anathematizando ait, erga eos nil
mali cogitafle.

Pars XX.

ANno Ducis decimofexto die decimafecun-
da Martii Grseci exequentes mandatum ,
Venetos detinent , (*) & navigia , & bona
corum auferunt, & Imperatori mittunt.

Fars XXI.

CUmque hoc Duci , & Venetis inclarefcit ,
timor imminet univerfis , & faplentium
confilio decretum fuit, ut Le^ati mittantur Im
peratori , qui captionis caulam ^xquirant • &
reftitutionem procurent . Superveniunt illico
XX. naves Venetorum , qui prsevifi in Larimi-
ro , irruptionem illatam cvaferant , & quod
^ftum fuerat, feriofiJis narrant. Tunc Vencd
luorum damnapenfantesvim vi repellere propo-
nentes , quod ftatutum fuerat pariter irritarunt.

Pars XXIL

ET poftea ftatuunt, ut centum gal^ap, & vi-
ginti naves , qux exercitui neceffaria de-
ve^^ant , velociter fabricentur , & omnibus op-
portunis bellico operi fulciantur , cum quibus
ad vindiiflam tants offenfx Dux perfonaliter
accedere debeat ; & quod Leonardus Michael
ejus natus vices ejus in Venetiis teneat • Sed ut
quod fancitum fuerat , viriliter exeaueretur ,
Dux abfentes Cives per ediftum admonuit ,
ut ante Kalendas menfis Scptembris Venetiis
interefle deberent . Iftricifque , & Dalmatinis
Populis praeceptum dedit , ut juxta poiTe ets
conceflum fe taliter praspararent , quod illuc

( * ) iii margine Codicis Amb. Alibi eft legere Ema-
nuelis jufTu Venetos detentos anno MCLXX.
menfe Majo in die S. Georjgii .
lu margine Codicis Amb. Alibi Emanuel Clairem
comparavit , 8c in Venetos emifit , fed ctlm
Venetam ClafTem > 8c robore , 8c numero na-
vium fupcriorem intueretur , pugnam com-
mittere noluit , 8c ad infidias converfus aquas
infici veneno jufltt 8cc. funtqut fcribant Prin-
cipem dum Vcnecias redit, Urbes, Ragufium
vetus , 8c Sibenicum, quae Imperatori pare-
bant expugnafrc , Sibenicoque Rugerium , Za-
tiium ( aliis Zenum) dicunt prsfuilTe . '
Froditum eft memori» cundam ^entem nobi-
lem apud Venetos Jufiinianam in hac expe-
ditione interiifFe , uno tantdm Monacho ex ea

Sente fujperliite , itaque Principem Michaelem
olore cladis tants gentis , 8c interitu per-
motum y fuppliciter a Pontifice petiilfe , ut
liceret illi Monacho Cosnobio reli£ko uxorem
ducere » indeque tam nobilem gentera propa-

fare , ciimque a*Fontifice impetrafiet « iUi
liam fuam uxorem tradidiffe , indeque omnes
qui nunc funt Juftinianos fuifle progenitos .
Hac etiam tempeliate tradunt nonnulTi multos
Tom. XIL

N
A

1 C O N. 294

applicante ftolo , cuna eo pergere invenirentur
fulciti .

Pars XXIIL

FAbricatis igitur & paratis in centum diebus
centum galeis 9 8c vigintr navibus , Dux
cie menfe Septerabris cum ipfis egrediens 9 de-
cem galeas Iftricnfium , & Dalmatinorum af-
fumpiit , & contra Tragurinos , qui Emanueli
fubiedh erant, XXX. mifit galSas, quae Urbem
belligeri obtinentes, ut pofteris cederec ad ter-
rorem , non foliim pro parte eam diruic 9 fed
etiam propriis chefauris exfpoliavic •

Pars XXir.

DUx aucem cum reliqua ftoli parte ultra
procedens Ragufinos pollicitas fidelitatis
immemoresfibirebelles fore mvenit. Erexerant
fimiliter Imperialia vexilla in turribus & muris
fuis , contemncntes non foliim Ducem , quem
fibi ab antiquis temporibus in Dominum elege-
rant honorare , fed ut fibi semqlo armata manu
refiftere praefumferunt •

Dux hoc indigne ferens , bellicis inftrumentis
Urbem impugnari juflit . Veneti autem quod
juifum fuerat audadler exequentes continuis in-
fultibus eadem die quafdam turres afcenderunt,
8c depofitis Imperialibus infignibus» BeatiMarci
Evangeliftas effigiem defuper pofuerunrv

Ciimque altera die ad reiterandos rnfultus
Veneti pararentur, communicato confilio egre-
diens Tribunus Michael Archiepifcopus Ragufis,
Clerus, & Populus univerfus, prflemiflis Gruci-
but de commiflis veniam poftularunt • Q;ia ob-
tenta Dux cum h^mnis & laudibus Civitatem
intravit , & coniuetas fidelitatis facramenta re-
novavit ; quamdamque turrim , qqaa Imperatori
fervabatur cum m Titimis muris , dirui fecit ,
& Archiepifcopus , confentientibus Clero &
Populo, contentus fuit fuam Ecclefiam fubjice-
re Gradenfi Patriarchae , fi hoc a Papa poterit
obtineri , quibus Dux Raynerium Zane dedic
in Comicem .

Pars XXr.

POftea ex eis fecum aflumtis iter profequens
Nigropontem perv^nit , magiftralemque
ipfius Inlulae Civitatem , quaeGrascorum exercitu
fulcita erat, impugnare coepit. Ille autem, qui
ex Imperatoris juuu exercitui praserat , dc Ve-
netorum potentia ftupefadlus Duci promific ^
au6d fi aa Imperatorem Legatos mitterec , re-
ftitution^m fuorumCivium, & bonorum plena-
rie obtincrec . (♦*) CuiDux annuens Magiftrum
^ Paf-

nobiles Conftantinopoli patria fua reli^U ob
fsvitiam Emanuelis Venetias accefHfle , 8c a
Venctis , guod nationi fuat in Graecia favo-
rem preftitiifent , Civitate, 8c nobititate do-
natos fuilfe , 8c de majori Confilio fa&os .
Eorum nomina funti

Michael Cottotantus.

Zanachius Maflblus .

Joannes Agathe.

Nicolas Mazamanus.

Georgius Agrinalis.

Michael Bonhomo .

Nicolaus BoUonerius .

Pecrus Cotantus.

Luchas Colofrini.

Zanachius Rugerius.

Antonius Maftalicius.

Demetrius Rozinus .

Theodorus MoUus.

Michael Stazi .

Demetrius Tolonuchus.

Theodofius Grimanus.

Faulus Toniftus.

Arfeni Donacus .

Aleiius Collai.tinu) •

Digitized by

Google

195 A N D R E iE

Pafqualein Epifcopum Equilinum , qui Grsecam
Linguam noverat , &: ManalTem Badoario L,e
gatos Imperatori miiic •

Pars XXFL

EXinde poftea Dux abiens Chium navigavit,
& Urbem cum tota Infula per deditionem
accepit» & ibi fuorum Nuntiorum reditum ex-
peflans hyemare difpofuit • Et de pace confi-
dens 9 fuos a Uefione Imperii abftinere ftcit .
Qjjod Imperaior cognofcens , Ducales Nuntios
dolose {imulationibus trahebac in longum . Sed
illi a Duce admoniti , ciim vellent recedere, de
pace fiendaablmperacore fiduciam fufceperunt.

Fars XXV IL

IMperator quidem cum Legatis redeuntibus
Nuntium mittit, non ad pacem, fed ad mo-
ram, & ut conditionem exercitus incegraliter per-
fentiret . Qui dfkh Ducem alliciens, illi perfuafit,
ut fecum Legatos Iniperatori remitteret ; qui
pacis avidus eos , quos primo miferat , & Pni-
lippum GrsBCO Legatos remifit .

Ciim igitur hsec agerentur , peflima peflis in
f antum invaluit , ut paucis interje£^is dieous fere
mille homines peremti fint : quod creditur ad-
veniife ex ufu aquarum» quaslmperator fecerat
venenari .

Dux ob hoc de pace non credulus ,.acceptis
Reliquiis , & aliis thefauris , de Chio receUit ,
& ad Infulam Sandls Panagias applicuit , ubi

( a ) Cod. Amb. addit i accufabant eum inter cetera,

qu5d imprsAita infiituiiTet.
(h) Cod. Amb.m\i.

D A N D U L I

A I eadem. cladt; plurimi mortui funt . Impprator
vero de his, quas exercitui acciderant, prasfeius^
Ducis Legato^ audire renuit , & cum eis fuum
Nuntium reraifit , qui Duci expofuit ^ quaoi
grave quod geftum erat , Imperatori fuerat.
Tunc prudentum confiUo pro obtinenda pace
Henricus Daudulo ^ 8c Philippus Grseco cunei
illo pariter remittuntur . Poftea ftolus Metheli*
num v6nit , deinde Scaliminum, & denique im«
pellente , vento Schirum 9 ibique invalefcente
pefte , in luftu Pafchalia Fefta peregit . Dux
autem populares clamores nequiens fuftinere
Venetias rediit , & Urbem ex mutua converfa-
tione infecit , in tantum ut pmcis interjecSlis
diebus infiniti mortui fint .

Unde Veneti ex his affliftionibus ex intrinfeco
conquaflati , pro fua reformatione in Ducis Pa*
latjo concionem publicam convocarunt . Tunc
B quidam Ducem de his, quaeacciderant, culpa-
bilem fore aflbrentes, erga eum infurgunt. (a)
Qui dum tanto furori reuftere nequiret , de Pa-
latio defcendit, &per viam maris versiisMona-
fterium San(5l^ Zacbarias pergens , a quodam le-
thaliter vulneratus fuit , & qihilominus ultra
proccdens , imminente fibi morte , cuidam Sa-
cerdoti , qui ex Monafterio fibi obvius accede-
bat , fua peccata confeflus eft , & illico fui Du-
catus Anno decimo feptinto , die XXVII. Martii
( b ) ad Deum tranfvolavit • Qjiod ciim divul-
gatum foret, affliftis afflidlio addita eft; &CI0-
ro, & univerfo Populo congregatis in praedicla
Ecclefia Dux digne fepelitur . (c )

(c ) Cod. Amb. addit : cam maximis fletibus , &la-
chcymlfi .

FINIS LIBRI NON I.

L I-

Digitized by

6 M R 0 N I G O N:

i9>

LIBER DECIMUS

CONTINENS CAPITULA IX.

CAPITULUM PRIMUM.

De Sebafliano Ziano Duce , ^ a£litaHs in fuo
tempare habens partes XXXIX.

SEbaftianus Ziano Dux eligjtur Aano
Domini MiUefimo ceotefimo feptuage-
fimofecundo die . • . . quiaPradecef-
fore iepulturaB tradito , cundius Popu-
lus in Ecclefia San6H Marci pariter
congregatus pro evitanda difcordia falutiferum
prim6aecrevit edi<Slum» utXI. virivinaofi no-
minarentur , {*) qui juramenro adfthcSli iilum
io Ducem eligerent , quem faoientiorem , & le-
g^orem cognofcerent 9 &eleaum poftea publi-
carent, & Ducem publicatum fbreDucem abf-
que alia indagatione ftabilitum eft •

Ah his autem hic vultu humilis , & divitiis
copiofus 9 feptuagenarius )am t!xiftens , coadu-
aats concioni Dux declaratus fuit , qui Deo
gratiis exhibitis ad Altare San<Sii Marci delatus,
2e libenate Ecclefix confervanda pneftitit jura-
meotum ♦ & aPrimicerio cum vexillo inveftitio-
semrecepity &inPalatio poftoa intronizatuseft.

Pars L

HIc RempubUc^im multis anguftiis irretitam
reintegrare cupiens PraKleceflbris homici-
dam latentem, &denique inveutum per fenten-
ciam Judicum , qui hodie de proprio appellan-
cur, iiifpendi fecit y & fchifinata ex his , quae
occurrerant inter Cives exorta reconciliavit^

Pars 11.

Slmiliter ciim Fifci Camelra ex frequentatio-
oe gperrarum teoues proveqtus ^ & magnos
exitus habuilTeti nec creditoribus » qui mutua-
veraot, & expenfis bccu.rr^ntibus fubvenire va-
Imt, ob hocDux Sapieatum confiiio falubriter

( ♦ ) /» margine Codicis Amkrojtani . Alii r^adunt con-
filium miniis 'dccreviiTe , ut XI. cligercntur,
quibus mazima poteftas cA attribura in hujuf-
cemodi ele^ione iique annui fa6ti , his daca
iibertas puniendi capiuli poena eum »qui £rin-
cipem laBiifret tunc etiam inilicutum , fed ne-
fcio ab ipiis XI. ne » an a confilio , ut Prin-
cept domo ezitarui nobilibus , 8c popuio
comitaretur .
Sunt qui fcribant Duce Scbaftiano Ziano tret
' prflBgrandcs columnas , quarum duae nunc in
Foro Marciano eredoB fpcttantur , ex Conftan-
tinopoli Venetias tribus magnis navibus, vej

deveheda^ fuiiTc ,8c cikm diu dux ex

cis» nam tcrtia in^Qanali antc Forum ceci-
dit, jacerent , demum oper^ artificis cujulciam
ex Cifalpina Gallia ad hoc V enecias profeai,
ere6kas . Addanc hufprArtifict cognomon faiftc.
Baratteriorum , idque adum MCLXXXI. vel
MCLXXXIV. 9 quod fi concedcrem , .nonSe-
baftiano ZianoDuiqe id fai^m fuiftetv utpore
qu6d ad cum annum non pervenit , Scribunt
ctiam hunc Artificem primum pontcm Rival-
cinum cunfimxiiie . tundcm excogitafie arcas
ligncas dudiles, quibus furfum « 6c deorfum
duftis , calx arena lapidcs ipfi dcnii^ue fabri

Turre Marcianss , qua per fe inilaurari

neccirc crat admovcrctur ^ ciim antc hunc
mira diiEcultate ipfa Turris concinnari pofTer,
dcroum fub ipfo mulros difcipulos archittdu-
. Tom. Xil.

ftatuir, ut impraeftita hinc retro CslCH io cufto-
dia Procuratoris Sandti Marci fequeftrata mane--
rent , donec RefpuUica in melius profedU cre-
ditoribus fatisfacere poterit , ut tenetur .

Inter basc Emanuel Agnetem filiam Ludovici
RegisFrancias fUio fuoAlexioaccepitconjugem;
& Almericus Rex Hierufalem ad illum fe trani^-*
tulit , & muneribus ac promiffionibus honora-
tus eft ,

Pars III.

POft Stephanum Hungaria Regem Ladislaus
Dux uiurpavit Regnum fex menfes^ poftea
frater ejus recuperavit Regnum menfibus V. 8c
plures Nobiies occidunrur . Poftea de Regno
peilitur. Deinde regnavit Bela frater . Stephani
Grsccus, (juem Geyza » & Gregor apud Impe-
ratorem diu tenuerunt •

Pars IP\

EManuel itaque erga Venetos furore accea^
fus fe eos ad nihilum reda^hirum adjurans,.
in Legatls 9 dum ea, quas pacis erant, requi»
rerent, injuriose prorupit • Cui Henricus Dan-
dulo pro falute Patria conftanter refiftens , vifu.
aliqualiter obtenebratus eft . Qjii illatam inju*
riam fub diffimulatione fecretamtenensuoacuna
focio Venetias redeunt .

Parsr.

CEteriim Venetis de confetjoeflda pstCt dsJM.
fpe , Dux denuo Vitalem baodulo, Manaf*-
fem Baduario, & Vitalem Faledra Leggtoslm-
peratori mittit« qui chm ab illo in io^um pro-
ducerentur, Duci infinuant. Dux ob boc Hen-
ricum Dandulo, &]oannemBaduarioGuilieim(>
Sicilias Regi pro unione contra Imperatorem
componeiu£t Ambafciatores deleg^t • duiti

irent.

rsB, & mcchaniccs pcritos evalilTe. Eundem

impctrafle ; / liccret impun^ aiea^

roriDus intcr columnas illas . ludcr^ , • tr*dunt
cumdcm Venctiis honefto falatio ftipendia-
tum confenuifle . ■ r ' \

Hunc tradunt ad erigendas columnas ufum er-
gatis, 8c capreis robuftiffimis , alwfque toachi-
nis in terra fixit, indc funcs recontes ergatisi
circumvdlvijflre , & capreis admodum madeia-
^os fsBpij^fquc miitatos .

Sunt qui tradbift hoc Duce primiim creatos con- *
filiartos, qui Ducem circumftanr, vel decre^
rum fuifle vacante Ducattt .

XI. viri , qui elegerunt Sebafiimuim Ziamm
in Principem .

Vitalis Dandulus .

Enricus Navigajufus , alibi ez Cbronicis Mar-

tb«i Bcbii .
Fhilippus Grettus.
Aureus Maftropetrus^
Manafle Baduarius.
C^ndsanus Sanutus.
yitalis Faietro .
Leonardus Michael Comes.
fi.ainerius Zane .
Dominicus Maurocenus .
Enricus Eolantts .

Digitized by

199 A N D R E ^

irent, Legatos redeuntcs cumNuntiisImperato-
ris in Sclavonia obvios habuere , & de pace coo-
fi(j cum Ulis redeunt . Horum aucem LegatonKn
commiflionesBuUaDucali plumbea communitas
vidi , & legi : quod opinionem affcreminm 9
Alexandrum Papam , cbm Venetiis foret , Duci
primo hanc retribuifle , audlioritatem excludit -
Nuntii itaque , qui ab Emanuelc miffi fue-
rant , non firmata pace , fed de (irmanda Duci
fpc data , cum Vitale Dandulo, & Henrico Na
vigajofo redeunt , & chm nihil ab Imperatore
nin m(^am obtinerent , mortuo ibi Vitale Dan-
dulo , aiter cum duobus Imperialibus Nuntiis
ad Ducem v^nit ,

Pars VL

FEdericus inter hasc Chriftianum Archiepi-
rccpum Maguntinum ad Italiam mittit , &
Urbes plurimas , aliquas vi , & alias per dedi-
tionem accepit . Tunc ille contra Anconitanes
Ducis ibbfidtum poftulavit • Dux autem uon ad
requirentis favorem , fed ad Anconitanorum ex-
cidium , quos ut Emanuelis fautores jam diu
exofos hahuerat , fui Ducatus anno fecundo fto-
lum bellicum mittens cum militia Imperiali An-
conam obfident . ( * ) Ciimque ex longa obfidio-
ne , & virihbus impugnationibus Urbs ad dedi-
tionem coartata crederetur , fuperveniunt Co*
mitifla de Bertenoro , &Guilielmus deMarche-
fella de Ferraria , & improvifis obfidentibus,
obfeflbs gentibus& vi^uaUbus muniunt. Veneci
denique aeris intemperiem fuftinere nequeunt^s
red^uut.

Pars rn.

NUnc tertio Federicus ad Italiam rediecw ,
fud potentid multas Civitates , quas rebel-
laverant , ad fidelitatem reduxit , ol Romam
ivit , & Archiepifcopi Maguntini fuafione Du-
cem , uc Legatum nbi mittat, requirit . Q.uo
miflb'idem remiffisofTenfionibus firmavit paeem
viiiculo juramenti cum Duce , & Succeilbnbus
ejus in pcrpetuum Anno Ducis tertio .

ParsVlU.

HIc Dux ad rcprimendum infrafcriptorom
hominum malitiam 9 Officiales , quos Ju-
(titiarios appellavit , de novo laudante concione
CODftituit , yidclicet vendiprum vini, bladi, fru-
ihjum, Piftorum,Tabemariorum, Bechariorum,
Ternariorum , Gallinariorum , & Pifcatorum ,
& hos asquis faocStionibus regulavit.

Ab hoc officio fuccclfive au<SU Republica in-
frafcrijptai officia originem habuerunt . Videli-
cet ipn Juftitiarii veteres, Juftitiarii novi, Offi-
cialesfrumemi. Datiarii vini., Vicedominj Ter-
mxxB , /Sc Oihciaies Bechari« , poft hsec Pro«
vilores bladi • y •

Pars IX.

D A N D U L I

|00

Is diebus Beatus Thomas Cantuarienfis
Archicpifcopus pro tucnda liberlate Ec-

( ♦ ) i» margine Codicis Ambrofiani bac adnotantur :
Sunt qui fcribant Anconitj^not tunc ceinporis
maris Hadriatici cuilodiendi onus & dignita-
tem habuiffe , gc ab ei> ad Veneto» tunc tem-
poris hanc dignitatem translacam , hiijuTque
rci publica monumeitti' extare cradunt; cujus
tamcn Frincipis diplomata ea fmt, ne Anco-
nit.ini id oneris 8c honorif Vcncris tradanc .
Jn rnaYgin0 todicis Ambrofiam ; MCLXXIV. die
qu.irca nienfis Martii ortum eft incendium Pa-
tavii| unde combufiac iunt domus MMDCXIV.

clefiag a oiiniftris Regis Anglias IV. Kalendas Ja-
nuarii in Ecdefia occifus elt . Rcx autem mifit
iblcmnes niintios ad Alexandruoi Papom » qui
jurantes in animam ipfiusde morte Archiepifcopi
eum cxcufarcnt. Tunc Papa mifit duos Cardi-
nales ad partCs Anglis , ut de ejus innocentia
inquirerent , coram quibus Rex juravit , qu6d
hoc numquam de conieaiu vel juiTu fuo fadkim
fuerat , ied quia occafione mutuas turbajcioni^
hsec accidcrant . Mox obtulit ducentum milifci
ultra Mare pcr annum , & illuc in triennium
perfonaliter fe iturum ; quod ex morte fuperve-
nicnte nequiens adimplerc , filius pofteii adlp«
plevit.

Pars X.

INtcreaNorandinusRcxTurchorura mortturt
&Saladinus ex fratre neposgenercTurchuj,
plus confiho j qu^m armis ftrenuus occupat Re-
gnum , omnem Regiam ftirpem extinguit , Re«
gnumSyriaB& iKgypti fub una redigit poteftacc«
Hic enim Calipha? iSgypci i^piiis accufatus ^
temeritate timorem excludit;fimuIaAs fe ire ad
orationem clava occidic , jufiitque Baldaccnlem
tantum efTe Calipham . Poftea pueco Salcch
filio Norandini defun<fti in Alepia Regnum ab-
ftulit Damafcenum . Mortuo poftca prssdid^Q
puero cum patruo ejus Tataberino Inunula june
nereditario obveniret , eam Saladinus occupat,
EdeflTamque , & Charam , Hamam quoque cb*
tinuit , & Maumeth EmiiTenam didlam Camc-
lem j & Casfaream magnam .

Pars XI.

HOc temporc Almericus Rex HierufatcA
moritur ck dyfenteria , cui fucceffit Bal-^
duinus filius , qui licet permittente Dco leprofiis
fuerit cfFeAus , Regmim camen ilrenue dcfem
favic .

Pars Xri.

GUido igitur dc Crema Anfipapa v qui^ Pi-
fchalis appellatus erat moritur , cui p6#
Schifmaticos-Joanfics Abbas dc Struma , qui CaP-
lixtus nominatus eft, fubrogatur.

Ignis hoc temporc manans asdificia Paduanai
Urbis confumfit , & multos Cives nobiles mortt
tradidit . (♦*)

Pars XI 11.

DUm itaque Nuntii Emanuelis , qui idDu-
cem vcnerant , fspiiis qussfitam pacem ef*
fedlui non mandarcnt , Dux Aureum Maftrope-
tro , & Aureurn Dauro pro unione exequ^nda
Guilielmo Regi Siciline Le^atos mittit . Tunc
Imperiale^ Nuntii ftupefa<5li Duccm ut rcmitcac
Legacos hortaci func . Ille anauens Leonardum
Michaelem Comicem Auxeri , & Marinum Mi-
chaelem , atque Philippum Grasco Ambafciaco-
res fuos delegat ; & hi cum. Apocryfariia. Ema-
nuelis impcrtec^o tracSlatu redeunt •

— Pars

que tunc temporis non tegulis » fed fcandu-
lis » &c paleis tedtae erant , itaque verfus tunc
celebrati de eo incendio ad pofterorum me-
moriam tranfmiffi funt , videlicet :
MartbiM floravit , Paduam cUm fiamma voravit
Urbis major4$ tres partes & meliores ;
Sexcentie verb domus mille bis cecidere
Bis feptem pone tot collige cum ratione ,
Annis milhnis centenis feptuagenis
Nec non & quarto , Nonas Martis quoque quarte.

Digitized by

Google

3W C H R d

Part Xir.

REx Guilielmm DucisNuntios alacriter vi*
dens , foedus cum eis ufque ad viginci an-
1108 9 &plu$, ii de panium conlenfu procefTerit,
compofuit ; & Venetis in Regno negotiantibus
immunicates contulit. Et hasc nuntii redeuntes
Duci referunt • Et tqnc omaium coUaudatione
Nuntii Emanuelis juxta folitum dilationes ex-
^uirentes licentiati funt.

Pars Xr.

DUx, intcr Venetos , & Ancopitanos fuc-
ceffive invalefcente difcordia , cum Con-
fulibus » & Communi Arimini padhi componens,
viam Maris taliter ilUs undique claufit » quod
inde exire penitus formidabant * Gallixto Anti-
papa moriente » Lando quidam aomine y qui In-
Aocentius vocatus e(l » fubrogatur •

- Pars Xn.

BAIduinus Rex Hieruialem cum equitibus
tfecentum feptuaginta quinque circa par-
tes AfcaloDasSaladinum cum XXVI* mlllia equi-
cibus fuperavit ; ex Chrillianis vero non plures
V. cecidere . In alio proelio circa Tyberiadem,
cbm eflent cum Saladino viginri millia , eum
fiiperavic, interfe<5lisexTurchis ufque ad mille.

Pars XVIL

BEatiB Thomas Cantuarienfis Epifcopus a
Papa Alexandro canonizatus eft .

Pars Xrill.

ANno Ducis quinto AlexanderPapa furorem
Imperatoris abhorrens » cum galSis Gui-
liehni Regis Siciiias die XXIII. menfis Martii
Vcnetorum portus applicuit ^ & in Mooafterio
Sotiiki Nicolai pernod^ans, fequentidie) affiften*^
f e Duce , Patriarcha , & Ciero » & Populo ,
Rivoaltinam Urbem ingreflus , in Ecclefia San-
<H Marci folcmniter receptus eft, & ind? exiens
in PatriarchsePalauo habttationem elegit. Hasc
Hiflsoriaj coramuniter tradunt ; VenetonMH au-
tem Hiftoric (a) narrant, & Frater Petrus de
Clugia in legendis fuis idem confirmat ^ quod
iUexander Papa ignoto habiru Venerias venjeus
in Monafterio SaniSlae Marias de Cariut& hiimiJi
Ibrma divina officia miniftrabat .. Qpi tamdem
cognitus in Eccleiia San^li Marcr fupradidVis af.
liftentibus, & inde in Patriarchatum honorifice
dedudkus eft.

C a ) Jn margine Codicts Am^rofiam luso itdncftcmtur ,
MddtLQ monito eadem nm rwferiri in CodiceCon'
tanno i prima noStt , qua appulit Veneiias ,
fietit ad portam S. Salvatoris ufque adlucem,
inde per triduum in Monaflerio di6toCarita.
tis diliimulata perfona , demum agnitui a
rcgrino , Principi fQk^MS eft notut.
{b ) Cod.Ami. addit : qua ance hoc tempus uti fo-

lebanr Duces ,
{c) /ff m^rgtne Cddicis Amhrojtani bac adnotantur :
Sunt qui PrsefedtH Venetarum Triremium ,
iqu» jcum OttQue pugnarunt ^ aadanc fuiiTe
nos » videlicct;
• M^ircus Juftinianus, cognomcntQ fetrus (*)

Paulus Quirinus.

Nicolaus Navigajofus^

Toannes Orius .

Vitalis Dandulus.

Joannes Contarenus •

Marcus Follanus .

Dominicus Silvius .

Petrus Zianus .

yitalis Faletrus.

Marcus Vionius .

Petrus Gradonicus.

N I C O N. lot

ParsXIX.

VEnit ergo Alexander Papa Venefias prop-
ter Civiutu fidelitacem & Civitatis m-
expugnabilem fecuritatem , cui Dux zelo Fidei
accenfus , 8c fubdttoft offerens , de procuran-
da pace requiiitus, Paps rcquifitioni confenTum
prasiDuit . Papa cunc in hujus oblattonis memo<v
riam cereum ^albatum Duci , & Succ^flbrj^buf
congruis folemnitatibus deportandum contuiit .

Pars XX.

DUx ttaqae fasperatori Legatos mtttit , 6e
dulcia epigrammata folita Bulia piumbea
communita» (b) quse Alexander codpiciens
laudavit» Sc Ducem iuas literas taiiter figiliare>
approbavit •

Pars XXI.

IMp^^rator grate fufcipit Nuntios; fed cyndde
pace , & concordia legitur , mutato vuitu
lententialiter refpondit ;
Ite : Duci veftro noftrum rcddatis amorem :
Et lictt hac naflrm r.eferat fibi fagina cbarts^^
Ore nihilaminus noftra bsc referatis amico y : .
Verba Dnci veftro : Noftrum non amplius hoftmi
Suftineatj mittat noHs cuftodibus illum. ,
j4c fi forti neget fugitimm tradere Pafam f
0 Credat amicitia diffblvi foedera noftra.

Securum quod fi Dux fe fadt aquore ^ claJPcs
Injiciam^ cum tempus erit^ tantifque galeis
Propulfaio firetum > ut Penetos quoque remi^e
Portus

Ingrediary Marcique Uriem ^ figamque PlaSei§
ViShrices Aquilas non ante in-ftcuia fixas .

Pars X^II.

DUx autem Nunciis redeuntibus intelledhi
Imperatoris voluntate ^confortans Papam

ait :

Si ruber nohis Federicus Mia moveHt^ * f
Nos non inveniet claufos ^ fed in aquore laio 1
^ Obvius^ ibo fiii Fenetie comitantibus armis ,

ParsXXIIL

IGitur coBtia Ottoirm Iiifiperatoris filium ve-
nientem cum galcis feptuaginta quinqu«
proficifcenti Sebaftianb..\^flBietiarum Duci cum
galeis non ampliiis XXX. (c) Papa en(em

tacobus Maurocenus.
Vitalis Michael.

Joannc^s 3upcrs|ntius . , ^

Joannes Quirinus. • . :

^artholomaius Barbiis

Paulus Georgius . ' '
- Francifci» Michacl .
*^ . JoanTtwi Bafilius . v^-

Nicolaus Fraemarinus •

Maiciis Sanucus.

Otto Baduarius . •

Dominicus Memiut.

Petrus.Cprnarms. ; ::: .

Nicolaus Dolfinus .
Fauius Celfus.

Fetrus Baronusv vtl Barocius.
Bernardus Centranicus .
Daniel Bragadenu»;
Leonardus Fradellur.
Francifcus Georgius.

Stephanus Ztanus . ' '

Jacobus TonifertusMr
( * ) Si anno ante circiter quarto , videl. MCLXXIV.
omnes Juftiniani interiere, quo pacto nunc
Marcus Juftinianus Ttirf mi prorfuit f

Digitized by

30i A N R D E

fplendide ornatum tamquam Eccleiias pugili
dcdit , quem VeDetiarum Duces fecum de cse-
cero porcari faciant io fignum pnedi£lihonoris.

Pars XXir.

ET ciim procefftflent Veneti per milliaria
quinquaginta , de Chriili auxilio confiden-
tcs in Saneto Afcenfionte die ftolum Imperato-
ris aggrefli , vi£loriam habuerunt, & Imperato*
ris mium Venetias perduxenint.

Pars XXr.

TUnc Summus PontiFex gratias Deo agens ,
aonulum Duci porrexit dicens : Te fili
2>ttX9 tuofque fuccejfares aureo annulo fingulis
annis in die Afcenfionis mare defponfare volU'
tnuSj ficut vir fubje£iam fibi defponfat uxorem^
cum vere ipfius cuflos cenfearis , quia ab infe-'
fiationibus nofiris mare taliter infefiatum quie-
tafii .

Pars XXFL

SUperveniunt itaque Pontius Claremontis
Epifcopus , & Abbas BonsB-VaUis Nuncii
Ludovici Regis Francias» & Henrici Regis An-
gliflB , & alii Pralati , & Principes feculares, &
pacem procurant, fed nequeunt obtinere.

Pars XXVIL

POA aliquod vero detentionis tempus filius
Imperatoris a SummO Pontifice , fimulque
a Communi VeOetiarum impetrat ad Pacrem
ire, jpacem & concordiam procurare juramento
fe aftringens ; quod fi id perficere non valebit ,
]x>teftate Domini Paps , & Communis Venc-
liarum pfenarie fe fubmittet .

Pars XXVIIL *

ELapfo jam tempore Ducis anno fexto, cbm
fiiius Inaperatoris Patrem pertraxiflet ad

f^acis confenmm , pra^ter haec enim cernebat
mperator , Papa profpera cunfta fuccedere, &
ad eum totam ItaUam indinare, ille cum mul-
cis proceribus procedens Papae & Duci Vene-
^iarum denuutiar Imperatoris advemum •

P4srs XXIX.

D^x illico Pctrum fiiium fuum cum fex ga-
leis obviam Imperatori ufoue Ravennam
mittens, illum ufque Clugiam, oc multiplicatis
Navigiis , Principibus ^ & Populo , per Oii-
volenlem Portum dieXXIV. Juliihonorificede-
dudlus eft ad Ecclefiani San(Sli Marci . Qui ante
fores Ecclefifle humiliavit fe pedibus (*) Sum-
mi Pontificis , & abfolutionem , 8c benedi(fbio-
jk ncm , & ^atiam ejus prbmeruit • Sic Ecclefias ,
& Imperii Ibngum diflidiuni finem accepit, quo
nuUum pejus aut incanduit vehementius , aut
perfeveravit diutihs , quia annis XVL

Pars XXX.

PApa meiiius poftea inter Imperatorem &
Ducem , ad Altare Beati Marci procedit ,
& fermonem pacis, & Venetorum laudes Po-
pulo faciens in conclufione fic aic:

I» Cod^ Ambr. pcdibui .

^ A N D U L I }04

Sicut Dux & Veneti in die Afcenfionis Eo
clefiam de magnis anguftiis liberaverunt , ita
concedimus, ut vere contriti & confefli finguiis
annis eodem Fefto accedentes ad hanc eorum
Ecclefiam pleniflimam fuorum deliAorum ve*
niam , & infra O^vam feptinw partis remif-
fionem confequantur.

Pars XXXI.

Hlftoria autem hujus conceflionis & recoiK
ciliationis in Ecclefia Lateranenfi depi£la
erat cum his verfibus :
Anno miUeno centeno feptuageno

Septeno donis claruit Urbs f^eneta .
Ceffit Alexander veniam tunc Papa Beati

Ecclefia Marcij tertius ille fuit .
Si quis in Afcenfu Domini convenerit illuc^

Confeffus vere cordeque pwniteat j
Vefpereutroquelavattotum^ quod interutrumqi

Cbriflus j tum culpa pmnaque nulla manet .■
Additur & rurfus OHava tempore toto f

Septima peccati pafs relevatur ei .
Gratiat Ecclefiam , ^egalibus atque Ducatum

Ampliat , & decorat rebus , officiis .
Namprofugus latet in FenetiSj tamdem mam^
feftus

Regi Romano pacificatus abit •

De hujus itaque Papa3 adveniu Venetias ha-
bentur liter» miffae Domino Joanni Delphino
Duci Venetiarum per Vicarium Urbis, quaniov
tenor , & copia ad ciariorem evidentiam ver|«»
tatis hic inferitur .

Integrum hoc documentum additurex Cod.Amb.

„ XJOs Frater Jacobus de Urbe Dei grati4
LN Epifcopus Calaritanus , locum tenens
in Urbe ^ ejufque fuburbiis , & diftridhi ;
Reverendi in Chrifto Patris ,& Domini D;
Pontii eadem gratia Epifcopi Urbevetani ^
Domini noftri Papae in ejufdem Alma Urbe^
fuifque fuburbiis, & diftricau in fpiritualibus
Vicarii generalis : lUuftri Domino Joannt
„ Delphino Dei grati4 Duci Venetiarum incly-
„ to , & Confiliariis , nec non Nobilibus viris
,, & Dominis Marco Lauredano , & Nicolaa
Tuftiniano Procuratoribus Ecclefi» San£H
Marci Civitacis pra^idbs falutem in eo qut
eft omnium vera falus . QiLioniam ex verba:
Evangelico pro talento abfcondito fervus re-
prehenditur , & ex latenti notitia , quafi utr
admifla culpa formidari debet . In tali una
quoque quia thefaurus abfconditus, & fcien*
tia invifa quas utilitas in utroque ; hinc eft,
quod ab hoc nos volentes dubio efle penitus
alienii veftroque pio ftudio, non tan^hm pla-
cere, fed & proficere pofle nofcentes . Qjmb-
dam mandavimus veftns magnificentiaB auten-
tic^ fignificari magnas utrioue glorias majoris
concordias & temiflionis plenanas , quas n09
ex originali de verbo ad verbum pluries audi*r
re voluimus de antiquo volumine utique fide
digno , & difliculter reperto , cujus eft titu-
„ lus. De hiftoriis facras legts^ , & antiquitati-
„ bus in particula de mferaorabilibus Alexandri
„ Papae III. cujus pra^fatae particulas initii pro-
„ ceffus & finis facramentahter tenor eft talis .

,, Hic vir natione Thufcus , fed ratione fide
„ fufiicientia prasditus fed fancStimonia inclytus
„ gratus in verbo , & fortis in bello in perfe-
,, cutionis fomace multipliciter eft probatus ;

„ nam

Digitized by

9f
99
99

395 C H H O

mm illo fugg^rQiitf cuius aokeUtus p^un^s
„ eti^m mQrtiias in ardprem bfltrefis rcYivifcwe
„ facit , IV. io ^lcclefi^i fchifmata (tirrejt?rwt .
„ Qjiibus Petnjs, qy^im Qiti^\ VicariQ Rccle-
fy Cix primogenttus Imperator indiyifibAl.it^r h«
rens, una cum fponla diledU, videlicet Ro
ma, prasdiiShim Alexandr^n? Papam ex UrbQ
fecedere compulerunt, cinereoue dolore con-
„ fperfunf» , ut oUnq D^vid j^i^ feiMK , & Hie-
„ rufalem etjan^ iiuojs pedibys (t^iei» ceden-
„ dum quaa^ipque ^QCuerat minorum ira» &
furori etiam nliorum . Qjjo ^ful^ conCliq ac
„ ChriftiamffimumfraqGorun^Reflow fe traof-
„ ferens , ut Paftpr Oft^ium benigiUBrao eft re-
„ cepcus , quo4 naol^ft^ fereos Federicus ad
„ ferrum convertitur, &opu5piumingladiunii
„ acuens praBgrandem exercituin congregavit
„ Regum AnglisB , Bohemi» , Datia auxilio
" c j hJ *° 8«rgHndiamque vwi$ns per ipfiim
„ fideliffimum Francorum Regem magis , eft
„ cqjlitus quam.armis confliitus , fed ne prr-
„ fentia Papa occafio fpret & caufa efFufionis
„ fanguinis hliprwnx, in fp volvens difcrimen
„ potius quam in filiis, idem pius Papa clam
„ fi^geiie cpgiiavit , clamque difcdKt, ut in fe
„ potiiis quarendam , qukm dc cpafli^ ulci-
„ fcendum Imperatoris animum provocaret, in
„ Apuliamque perveniens , quia cognitus ex
„ eadem caufa ibidem gradum fiftcre noluit ,
„ p^r mareque ut ignotusperv^nieVenetias Ci-
,f yitatemquetmiffimamqueomnibus, & ia Re-
„ Iigioforum loco, qui Sanfta Maria dicitur de
„ Caritate , ut fimplex 3acerdos Gapellaoatus
„ funeturus ofiicio fe locavit, ubi tam humili
n ter,^uam frequenter celebrans, poft aliquam-
„ diu a quodam Venetiarum Give utique no.
„ bile ejus orationi afFe<fto, qui aliquando ejus
„ pedes pfculari meruerat evidentibus fignis
„ eft certitudinaliter agnitus, Ducemque Civi-
tatis ipfius adiens fecreto dixit Dominum
„ ApoftolicuminCivirate adefle in loco Sana»
„ Man» 4i6fc|B fuperibs ; quo audito Dux ipfe
„ facie , & animo Ixtus fatflus bcculte miffis
„ exploratonbus aliis , qui eum optim^ vultu
„ noveranc deprehenderunt eum efTe Pontificem
„ Summum , paratifque veftibus calciis , &
„ mitra decentibus , Dux ipfe cum omnium
„ Civitatis pobilium comitiva & viris qui eum
„ noverant ad locum pervSnit, & eo vifo cun
„ «is geoibus orovolutis fe non ncgavit, obla-
„ tifque quas & tulerant cum ingenti Uetitia ,
„ coocurrente pppulo univerfo, in majus ipfum
„ Palatium per Ecclefiara conduxerunt , hono-
„ res ei honoribus proferendo, ejufque Afccnfu
„ Ambaxatam ioiemnem pro pace , & concor-
„ dia refbrmapdis Imperatori mittentes nuf-
»» 9"*™. ♦ ."t neq dum a Deo taiftus alTenfit ,
9* nimis Ambaxiatores exagerans petebat
„ fibi captivari Pqotificpm , quod illis nequa-
„ quam fe fa<Sluros dicentibus ad propria re-
,j deuntes diffidavit ut hoftes, parartfque ftolis
„ ex utraque parte , 8e multis galSis ampliori
9, numero excedefite Imperatpris excrcitu cui
„ prawrat le^itimus Imperatoris filius juxta Ve-
„ necorum litora ad bellum convenientes exer-
„ dtus crudeli pugna pera^a , tandem magis
„ Dco favente, quam gladio, expugnatur, fuc-
„ cumbit Imperatoris virtus , incolumefque
„ capH ipfe Imperatoris natus , & ^rones
„ nnulti , qui poftmpdum ad' fidem reliifti
„ adeuntes Imperatorem , manumque Domini
„ fibi adyerfam monftrantes, poft multam filii,
„ & nobilium, & Baronum inftantiam, jamque
a Pominio ia^ipieos deliairi pacem aflenfic ,

N I C Q N, 105

4 99 etiam ufque Venetias fe vcnturum afferens ,
culpamque fuam cgr^m yicario Chrifti re-
99 cognofcere velle, quod & fecit . Nam ufoue
,1 a^ fores EcckfiaBSaiidliMarciCivicacis ipuus
91 perweniens ibident^ caram Surpaio I^ontifige
9, fe proderoens veniam peciit 9 nec miaus li-
,9 bepcer, & l»ciiis Papa remitit, fio^ulque Ec-
9. cleHam ipfam incrances univerii
99 Te Dcum laudamus (bleiQnicer c^ntave^
99 runt 9 & Miflam 9 quam ipfe Poatifex celer
„ bravjt devoce^ ad Imperacorifque verbum ex
99 indancia Venecorum 9 ii^ a^cernam memoriam
99 pacis tam grace Ecclefiam ipfam ampla be-
99 nedM!^ioa& dotavic^ perfe(5le videlicet exfur-
99 gationis ^nioue in fefto Afceniiopis tanfum^
,9 modo 4ie tamen ipfo perpetui^ temporibu$
9^ valicura 9 ut inquic 9 dumcaxat vere poenicea-
,9 tibus, & confeffis in illam iqgreiTus^ ibiden^
,9 aucem SandHlFimus Papa 9 & Inclycus Impe-
99 racor fefta diebus aliquibus celebrances ver-
99 siisRomam icer aggreffi ad Urbem veniences
99 Imperator 9 Papam in Sede Beati Pecri fefti-
99 nus locavic^ Ducemque Veneciarum eorum
^9 itineris hAum comitem 9 fpiritualibus priv|-
99 legiis ; & honoribus infignicer decorarunt «
99 ficque Ecclefia Urbi & Orbi feliciter pace;
9, data^ Papa in fua Sede remaneqte, unufquif-
99 <iue Ia9tu$9 ad propria renieavit. H»c ^ucea^
99 parciculariiis fcripfi^ ut quilibet no(c3,t quao-
tum obfit veritaci 9 & Ecdefia obicem fq
d^r^ 9 & auamund poflic dura ferens pro Ec-r
ciefia&fide^ eciam in arduis opcimum finenp^
fp^c^re 9 quem Chriftus nobis conc^4at 9 quap
quidem omnia fupradidla ut fidem faciant in
agendis . & I^iSloribus fuis aures aperiant ad
credendum fuprafcripcas parciculas de libello
99 fz^o de verbo ad verbum , prou^ ia eo paf-
9 ticularicer concinetur , manu quomdam £faf-
,9 thQloix)^i , omai$i Sandli de Filippinis 4e yr-;
be Nocarii pubUci noftri fcribere aianc^avU
mus 9 & fecimus tranfympcari 9 ac Notario*
rurn publicoruni infrafcripcorum fubfcm>tio-«
nibus roborari , & figilU noftri Poncincalis
appenfione n^uniri fub anno Domini millefi-
,9 mo tercencum quinquaginta novem 9 Pontifi-
catus Pom. Innocemii IV.P^pas aaao y|I. djjp
XVII. menfis Tunii XII. Indidlippis.
Ego Francilcus quondam Petri de Seraqg|
,9 a Lemofinis Romanus Civis Prasfe^ur^ au^
99 <!)oritace Notarius pqblicas aufpultatipni di<^
exempli cum Originali fimul cum infr^fcripr
tis Notariis pnefens fui 9 & me fubfcripfi .

Ego Paulus Cecchi Jacobucci Romanus
Civis Sacne Prasfe^ursB au(Sbritate Notarius
rogatqs &c. ut fupra .

Ego Jacobus Petri quond. Don^in^ Stcpl|ar
ni de Strangi a Lemofinis Romaaos Q^vp^
Dej gratid Imperialis Notanus &:c. i^t fa<-
pra-

Egp San^us quondam Ba|:choIpma?i omaii)
S^n^i de Filippinis de ^rbe Imperiali au^
dloricace Nocariiis pra^i6l^ de originalf
e7(emplaris9 & cuip pr^fa^is Npcariis jtufcui-?
cavi 9 & publicavi •

Pars XXXII.

HIc Pontifex Ecclefias Sanftae Marias de Ca-
ricace prasdiftam^ & Sandli Salv^coris, &
Capellam Gradenfis Pacriarchaa confecravic 9 &
illis , & pluribus aliis Ecclefiis Indulgentias 8c
immunicates conculit .

Pars

Digitized by

Google

J07

A N D R E iE
Pars XXXIIL

D A N D U L I

jo8

IMperator ver6 in Palatio Ducis refidens , &
pcr ea , quag fecuta erant , Venetorum ope-
ra grata habens, folita illorum f(!iedera die de-
ciraa feptima Augufti non folbm renovavit, fed
ctiam eos a datioiie quarentcfimi immunes red-
didit,6cpluribus piis locis onerum exemptiones
cribuit. (*)

Pars XXXir.

CEteriim Imperator exequens, quaj pro pace
ftabilita erant , die decima oftava Sep-
tembris in Lombardiam pergit , & Prselatos
exules, & Seculares reftituit , & male gefta rc-
formavit , & Ravennam venit , & reintegranda
reftauravit .

Pars XXXr.

POftea die decima fexta OSlobris Dux para-
tis decem galeis juxta condidlum receden-
cem Papam , & aftumptum Ravenaa Imperato-
rem fociat ufque Anconam . Anconitani ver6
duas umbrellas praefentant , unam Papa , Impe-
ratori alteram . ^ Tunc Summus Pontifex ait ;
Deferatur tertia Duci Venetiarum , cui merito
congruit , qui nos ab a^u turbationis liberans
in refrigerio pacis pofuit : quod bcne umbrella
fignificat . In cujus rei memoriam Duces Vene-
tiarum volumus in fuis folemnitatibus uti .

Pars XXXn.

DEnique cbm Romam appropinquaret oc-
currerunt Romani cum tuois argenteis,
& odlo Vexillis diverforum colorum , quas om-
nia Papa mandavit Duci Venetiarum ofFerri in
memoriam vidtoriaB fupradii^a , eifquc voluit
futuris temporibus uti Venetiarum Duces .

Pars XXXV 11.

POft oftenfas autem Reliquias varias Impe-
ratori & Duci, Dominus Papa in Sede fua
locatus , pra3di<5his honorificentias omnes Duci
Venetiarum confirmavit&roboravit. Ille vero
Apoftolica benediAione fufcepta ad propria re-
mcavit •

Pars XXXFIII.

SAne ut per harum honorificentiarum exerci-
tium Vcnetorum fides perpetuo laudetur,
& pofteris cedat pariter ad exemplum , decre-
tum reperitur , qu6d in die Afctnfionis , qu»
Venetos tanto illuftravit trophaeo Dux , Nobili-
bus fociatus in Bucentauro « quem Pupilienfes
remigare tenentur cum Cereo , Spata , Um-
brella , Tubis , & Vexillis , alfiftente etiam Ca-
flellano Epifcopo , & benedicente , extra Ri-

(*) /» margine Codicis Ambrojiani bac adnotantur :
Sunt qui cradant juiTu Frincipis intra sedem
Marcianam in medio furpenfum pomum
eneum , iiitra. quod ftabulum rafiri prsBlepe
/it inclulum ; ad portam ver5 regiam fufpen-
fam parvam triremem ; 6c poft altare majus
ez raufivo opere in pavimento £6tum agrum
aratum» ut fatisfieret voto 6c juramento Fe-
derici , qui juraverat ex ipia asde fa^urum
fiabulum 8c navale , 8c ibi feminaturum fal .
In margine Codicis Ambrojiani bac adnotantur :
Sub hoc Principe primum creatos tres Advo-
catos publicoi nonnuUi tradunc , qui ratioci-

voaltenfcm portum annulo aureo fflare defpoa-
fet , & rcdiens in Sanfto Nicolao obviam ve-
nientibus Abbate , & Monachis cum Crucibus>
Miifam audiat , & ejus familis ftipendiis exhi'*
bitis redeat .

Pars XXXIX.

HIc Dux fuo tempore Palatium renovavit ,
& auxit . Qpi fenio & infirmitatc confe-
£lus Reipublica», & fuis ipfius ncgotiis virtuosi
dire^tis, jam in fuo Ducatu fer^ fex annis com«

gletis, dum quafi (piritum cxhalaret , ad Mona«
erium Sanai Georgii fe transferri fecit« & fe^
quenti die, videlicet decima tertia mcnfis Apri-
lis vita ccffit , & in fepulchro marmoreo, quod
vivens fcccratpraeparari, dign^ reconditur.

CAPITULUM SECUNDUM.

De Aureo Maflropetro Duce , & incidemibus
tempore fui Ducatus , habens
partes XXXI.

Urcus Maftropctro Dux publicatur Anno
Domini MCLXXVIIL

Pars I.

NAm Veneti de convalcfcentia praediiSti Da-
cis penitus defperati , eledlionis procef-
fum utilem iibi cognitum fubtiUus elimantcs »
fanxere , ut quatuor viri providi eligendi XL.
alios nominarent, per quorum majorem partem
elciSlus • Dux ab ommbus haberetur , qui ex
confilio VI. Civium de diverfis ftirpibus de noi-
vo cligendorum , unius pro fextcrio , Ducatus
Regimen flequaliter cxerceret. Ab cIe£loribus
igiiur , defun(Slo Duce , poft tertium diem hic
prudens , & Sanftorum ♦ ac pauperum cultor^
Dux publicatus eft, qui Vexillum fufcipicns, 8c
defervanda promiffione juramcntum exhibcns ia
Throno im|X)nitur .

Pars II.

EOdcm anno Alexander Papa Latcrancnfb
congregavit Concilium , ubi ex divciiSs
Terrarum partibus fa(flus eft innumcrabilis con«
ventus tam Epifcoporum , quam Abbatum . la
hoc qui Saracenis arma , ferrum , lignamina »
galeas deferunt, 8c ad expugnandum Chriftia-
nos neceflaria fubminiftrant , vel in galSis eo-
rum, five piraticts navibus, curam gubematio-
nis exercerent, excommunicationi uibjcifti fint,
& rerum fuarum per Principes feculares priva«
tione muI<Sbari, oc capicntium fervi ficri cca«
fentur .

Pars III.

OStienfis Epifcopus Hubaldus pro rcconci-
liationc Lombardorum miffus , ut tutiiis
ageret, nunc Venetias accedit, & Altare fub
vo-

nationem expenfarum Communis cam bello«
rum prsreritorum , quam pracfentium indaga«
renc , qui poftea Advocacores Communis iunc
di6ti . Hic eciam domus , quas imminenc area
Marcian» ceftamenco legavic Communi Ve»
netiarum , & uc fingulis diebus carceracis cret
panes erogentur in perpecuum i bofpicalia eciam
mftituit vMonafteria dotavit; ac mftituit « uc
quotannis in die fecunda Pafcbatis Princeps
ad acdem D.'Zaneniani accederet, quam asdem
fui anteceiTores Ziani asdificavecanc . Alii ca«
men aliam originem bujus juris repccunc » uC
alibi fcripfimus •

Digitized by

309

C H R O

vocabulo SanCti ThoinflB Martyris in Ecclefia
SodAi Salvatoris nuper eredlum confecravit, &
Romam rediens poltea Lucius Papa nominatus
cft.

Inter hxc Imperator Emanuel nepoti fuo Ifa-
co Regis HungariaB filiam in conjugem fumfit .

Hic potenter contra Soldanum Iconii procef-
fit , & requifitam pacem renuens proelium egit,
fuifque cum Dominica Cruce captis fugatus vix
rediit ; qui quanto gloriofior proceflit , tanto
^ominiofior rediit , & poftea treugis initis
Crucem Domini recuperavit.

Pars IV.

ANno MCLXXXII. Emanucl anguftiatus
denique moriens Alexium Porphyrogeni-
tum heredem Imperii tuitioni Andronici com-
jnifit , qui fpreto juramento poftea illum fufFo-
cavit , & Imperator efFedlus eft .

Hic pro firmatione Imperii , ut Venetos fibi
lavorabiles exhiberet, mercatores perEmanue-
lem captos , requirente Duce , liberavit , & de
refarciendis damnis annuatim promiffionem fecit.

Pars V.

JAdratini fuae fedis dedignantes fubjeftionem,
ne Larapredii defuntSVi eligendus Succtflbr a
Gradenfe Patriarcha confirmationem fufci-
peret, ab Alexandro Papa Eucubinum Epifco-
pum ab eis eledVum Archiepiicopum obt nue-
runt , cui in traditione Pallii commifit Papa , ut
Gradenfi Patriarch» obedientiam Priraati debi-
cam exhiberet , non intendens , ut fcripfit , juri
GradenfisEcclefi» ex hoc aliqualjter derogare.
Archiepifcopus Jadrae receptus reverentiam Pa-
triarchag exhibere a Civibus non foliim prohibi-
tus , fed etiam ut Ecclefiam fuam eximerct,
cum aliquibus Civibus Romam accedere coa(Slus
fuit , qui iens apud Foffam malam infirmatus,
literis , & Nuntiis Jadrenfium propofitum Pon-
tifici enarrat .

Pari VL

PApa igitur cum redarguens mter cetera pcr
Epiftolam ait : Venetia in communione d-
tholica laudabilis ftetit^ fuitCivitas refugii
Epifcopis , dr aliis Ecclejiarum Prslatis , qui
de Lpmlfardia^ Tufcia^ Marchia a Sedtbus
propriis inffante Schifmate illuc divertere vo-
iuerunt. In reformatione ^uoque Ecclejiie & Im-

Jerii qualiter Sedem Apoflolicam adjuverint &
onoraverint , ad tuam credimus notitiam per-
yeniffe . Quia igitur tibi imminet fubjeCios a
fripfumptione fua compefcere , cum non debea-
mus fequi Pofulum , fed docere : mandamus ,
quatenus infra tres menfes , poftquam Jadram
iveris j pergens Venetias e:dem Patriarcba obc-
dientiam , & reverentiam Primati debitam pro-
mittas impmdas , rfr Clerum dr Populum tuum
ad idem , /icut te decet^ inducas , ita quod ipfe
Patriarcha contra te materiam conquerendi non
habeat , nec inter Venetos & jfadrenfes gravis
ex hoc ^ periculofa difcordia otiatur. Alioquin
ufum tibiPallii interdicimus ^ CTte confecrandi
Suffraganeos tuos , & Ecclefias dedicandi au-
{ioritate privamus . Qjiae Archiepifcopus rediens
per Jadrenfes elatos adimplere pcrtinaciter pro-
hibicu^ fuit . /

( ♦ ) Cod. Amb. Gulielmo .
Tom. XIL

N I C O N-

Pars VIL

316

CUm Balduinus RexHierufalem propterLe*
pram matrimonio copulari renuiifet , duas
forores , quas habebat , Sybillam majorem , 8c
Ifabellam nuptui tradidit; primam Guidoni (*)
de Longa-Spata, fecundam Domino Henfirido.
Mortuo autem Guilielmo , & relicSbo p;^rvulo
Balduino , Rex Sibillam Guidoni de Lifignano
tradidit , eiaue committit , quia infirmitate nt-
mium gravabatur , gubemationem Regni , qua,
ciim incurriflet Regis indignationem , privatur.
Convocatifque R^gni fui Baronibus Balduinum
Nepotem fuum Rex fecit inungi , & tam pue-
rum , quam Re^ni negotia Tnpolitani Comitis
commint provioentis & tuteUe •

?ars VIIL

ANno Ducis quarto Vitalis Michael Caftel-
lanus Epifcopus vita ceflit , cui Philippus
Cafiolo fubrogatur .

Pars IX.

EOdem anno Alexander Papa decefiit , &
Lucius Tenius nattone Lucanus , qui Oftien^
fis Epifcopus erat , Papa efficitur .

^ Pars X.

HIc Veletri Henrico Dandulo Patriarch»
folitas honorificentias & immunitates Gra^
denfis Ecclefiag Primatis fuper Jadratinum Ar-
chiepifcopum per privilefiium confirmavit-

Mortuo Phiippo CafioToEpifcopoMarcusNi-
colai, SandliSilveftri Plebanus, vir vit» utique
laudabilis , Caftellans fedi praBficitur , cujus plu-
ra Privilegia vidi bulla plumbea communita ;
fed quo titulo hoc ageret haefito , cbm Praede-
ceflbres fut , & fucceflbres ea ufi non fint .

Pars XI.

HIc Duxpro juftitiaPifco, & Civibus corfi-
modiiis tribuenda , Judices Communis de
novo conttituit, qui caufas vertentesinterCom-
mune , & fpeciales perfonas audirent, & asquo
judicio terminarent .

Hujus igitur anno fexto Philippus Rex Fran-
cias de debili ftatu Chriftianotum Terras Sandl»
ab Heraclio Prasfule certioratus ftrenuos milites
& pedites propriis fumptibus mifit , & Praelatis,
ut prasdicarent Crucem , licentiam tribuit .

Sequenti anno Baldutnus Rex Hierufalem
profus moritur . & fubfequenter Balduinus Rex
parvulus . Tunc Sybilla , ad quam Regnum
jure hereditario peninebat , procurante ♦ Gui-
do vir ejus fubfimatur in Regem , Tripoli-
tani Comitis irrequifito aflenfu , qui Regni
conftitutus fuerat Gubemator . Propter quod
indignatus nimis , prasfertim chm afpiraret ad
Regnum , non fine Regni periculo treguas cum
Saladino iniit, & ut majorena in Regno, &
contra Regem haberet potentiam , Dominam
Tiberiadis , & totius GalilaMB accepit Uxorem .
Et fa(5la eft in Regno divifio, dutn nonnulliCi-
vitatibus adhasrerent, alii ver6 Regno.

Pars

Digitized by

31 '

ANDRE.E DANDULI

Pars XII.

INter h«c dum Veneti cum Pifams , & Ari'
conicams divifim haberent difcordias, Pifa-
ni Confules fuis Duci delcgatis Numiis , pro-
miferunt An oniranis fubHdium non pr«bere, &
treguas dimifTis hinc inde capcis UKjue ad de-
cennium pariter juraverunt.

Pars XIII.

HOc temporc Jadrenfes a Duce requifiti , ui
Praefulem fuum Gradenfi Patriarchas obe-
dientiam exhibere permittant, exequi renue-
runc, rebellefque nunc quarto effe(5li, fe & Ur-
bem Jadrae protedlioni Bela? Regis Tertii Hun-
garias fubdiderunt . Rex tunc hominibus , & vi-
Sualibus Civitatem muniit:, 8c muro circum-
clufit .

Pars Xlf^.

DUx autem illatum fcelus reformare anhe-
lans, congregatam Concionem fibi con-
formem inv^nic , & Fifco ex continuatis angu-
iliis ninis exinanico, dum de eis recuperandis
coUaiio haberetur, Praslati, & multi Nobiles
fidci pleni fe liberaliter obculerunt. Tunc pro
congrua (atisfailione decernitur, ut proventu^
Kivoalcini fori , &: datia quarantefimi fint eis
tocalicer deputata, (*)

Pars Xr.

CEtertim Dux paratam hoftilem clafTem
mittens , per mare Jadram obfedit , &c
viriliter impugnat , & Pagum , ccterafque Infu-
las fibi fubjicit.

Pars XFI.

LUcius Papa compulfus Veronam venit , &
non mulcum poftea vita cefiit , 8c ibi fc-
puUusjacet,

Pars XP-II.

EOdem die Urbanus Tcrtius nattone Medio-
lanenfis Veronas a coetu Cardinalium Pa-
pa efficitur.

Dominicus Franco Presbytcr Sandte So-
phia? Divino Spiricu illuftratus, in EccIefiaSan-
£t\ Andrcas de Armano , quam Marcus Grasco
Plcbanus SandVi Laurentii fibi conceflerat , Re-
gularem vicam vovens, fibi & fiatribus fuis ar-
^iflimaB obfervanciae Regulam edidic, quam illo
fupplicante bic Papa integraliter approbavit.

Pars XniL

HEnricus Federici Imperatoris filius a Patre
pr^ficitur Italia? , oc Uxorcm ducit Con-
ftantiam .

Rogerius enim primus Rex Siciliaa mifit pri-
mcgenitum (uum ad Curiam Roberti Comicis
Licii, ut nobilibu^^ imbueretur moribus , qui
unam Comitis filiam diligens nimio ufuvenerto
fa6lus eft echicus*, revocatur a Pacre , habens
ex ea filium Tancredum , & filiam . Et videns,
quia liberaii non poiTct » negotii feriem Pacri

J * ) /w margine Cod, Amb, Alii fcribunt ve6ligalia
Fod ilivQaUini , 8c (juarancefimi , non priva.

apcruit, Qjin indignatione motus in diihimCd-
micem animadverfionem comminatus eft, & to-
tius parentete ejus deftrudlionem . Sedfiliuscum
lachrymis obcinuit Comiti vt-niam, & ut poffet
filiam ejus de(ponfare, ne liberi fui pro fpuriis
haberencur, Rex tamen Rogerius , mortuo 6Kd,
Comitem perfequens , & promiffa frangens , in
Romaniam cum fuis fugere coegit . M:)rtuoRtN
gerio Guilielmus fucccffit ei in Regno, & huic
liicceffit , fublaco per mortem primogenito ejus,
Guilielmus fecundogenitus , qui accepit in uxo-
rem filiam Regis AngUae, de qua tamenprolcm
non habuic . Hic pacificus , & juftus fuit . Tan-
credum de Romania cum his , qui fupervixe-
rant, revocavit , cique conceffit Litii Comita-
tum , & Dominam Conftantiam Henfico filio
Imperatoris tradidit .

Inter Henricum prajfatum , & Urbanum Pa-
pam fimultas oritur, ita utPapasapud Veronatn
commoranti ncgata fit facultas quoquam pro^-
cedendi .

Ad Henricum itaque venit Abbas Joachim ^
quem quidam dicebant habereSpiritumfamilia*
rem , quidam ver6 fpiricum ProphetiaB, fertur-
que de eo , auod chm priiis idiota fuiftet, do-
num fcientias divinitus accepit , adeo ut quasli-
bet Scripturarum difficultates cnodaret .

Annb Ducis dccimo, prasmiffi) prasfagio plil-
rium dicentium , fe pluries vidiffe DomufD
igneam per aera difcurrere , Saladinus totum
fibi fubjecit Orien em , & Guidonem Regeni
cum Cruce Domini deviftum bello cepit ^
Achon, Beritum , Biblium , & Hierufalem , ad
cetera loca , exceptis Tripoli , Tyro , & Antio-
chia (quas Conradus Marchionis Montis-ferrati
cum feptuaginta galeis Regis Guiliclmi fupcr-
veniens, in fubfidium confervavit) idem occu-
pavit, & cepit : Tunc in Coelo tres Lunae vife
funt . & in mcdio fignum Crucis ; nec multo
pr)ft vifi funt tres Soles ; Sol ctiam obfcuratus
eft p irum ante Nonatn , & diu duravit , & Lunae
E lipfis fuit paene univerfalis Odlavo Kalenda^
Aprilis.

Pars XIX.

DElata re tam lugubri Papap Urbano cx tni-
mi confternatione langue(cens brcvi poft
tempore Fcrrarias deceffit , quo dc Verona nu*
per advenerat .

Cui fucceffit Gregorius 0(5Vavus natione Bc-
ncventanus, fcientia, & facundia clarus > puri-
tate & integritate animi clarior , qui ad fuccur-
fum Tcrrag Sandlas totus accenfus erat . Scd tam
decorus flos mox in fuo ortu exaruit apud Pifas
fepultus •

Huic ClcmensIII. natione Romanus fucceffit.
Pars XX.

EOdem Anno Rex Hungarias & Vcneti diris
cladibus vicifllm in D Imatia diutiiis fia^
gellati , cxcidio Terras Sandte compunAi , mif-
fis hinc indc Nuntiis treguas ufque ad bicnnium
peregerunt.

Pars XXI.

ISte Dux , qui dum cum tanto Rege bellum
perageret, Venecispergendi ad vanasMundi
parces cum mercibus licentiam dcderat nunc

pro

tis 9 fed bello Jadercino aflignata fuifTe .

Digitized by

arj C H R O N

pro emioentiori Terrx San&x fublldto decrevit, A
uc Veneti ad prxfixum terminum fub po&naper-
ioamf 8c bonorum, cedire Venetias teneantur ,
& interim navigia condecentia prasparari jubet.

Ex his Henricus Dandulo Patriarcha jam fe-
nex exinanitus f poilquam aonis quinquaginta
Gradenfem Ecclefiaip rexerat, vitacelDc. Huic
loanncs Signolo iubrogatur , cui Clemens Papa
Paliium mifit, &PrivilegiumEcclefi9 apudLa-
teranum innovavit.

Reges quoque Philippus FrancioB , & Henri-
cus Anglias pro fedando diflidio, quod erat in-
ter eos convenicntes , pro Ifberatione Sandli Se-
pulchri Dominicam Crucem aflumunt . Et fta-
CuitPhilippus, quodCrucem non recipientes ad
minus illo anno. redituum fuorum darent daci- B
mas; & d\&x ibntDecimsSoldani; & nondum
coepto itinerc » Henricus Rex moritur , cui Ri-
cardus ejus filius in propc^ti executione & Re-
gno fuccefilc.

Similiter Federicus Imperator cum filio
Duce Suevia tranfmarinum iter arripuit .

Pars XXIL

DUx ctiam Venetiis parata jam Clafle cum
Ravennate Archiepircopo, & magnoltali
corum agmine pro eadem Uberarione mittit ,
quibus Arbhiepilcopus Pifanus cum navigiis &
Dellatoribus in itinere locius efl: effedlus . Hi
Cnim Tyrum appulfi magnum folatium praBhue-
runt Tyrcnfibus. Applicaint illuc & multiFide-
lium, ucque mukipiicati Achon obfident ; ied
advenieiite Saladino nihilominus Fideles in obfi-
dione immobilcs perfiftunt .

Interim Phiiippus Rex Franci» » Regno fuo
Drudenter difpi^mo , Meflanam applicuit , &
nyemavitt grateque fufcepit Ricardum Regem
AngliaB . Hjs Kegibus fertur Abbas Joachim
refpondifle : Nondum rj^nit tempus domus Do-
mtni adificanda . Adveniente Martio Reges
afcendunt naves. &RexPhiltppus primus Achon
Applicuit^ &gratereceptus jufiit machinas erigi.

Pars XXIII.

REx autem Anghae ad Infulam Cypri , quse
Imperatori Conftantinopolitano fubjvdla
crat, pervenicns, chm IncoIaBmalerefpondiflont,
illam obtinuit, &Tempiariis locum fervandum
commifit , & Achon profe(5lus eft .

Pars XXiy.

DUm ha8C fierent, Andronicuslmperatorab
Ifacho Emanuelis nepote capitur , & prii*
vatus bculo & manibus , ficut dolo?e egerat ,
ita ignominiose vitam iinivit . Ifachus igitur Im-
perator efleiSlus eft .

Pars XXr.

HUuic Dux Petrum Michaelem , Ocaavia-
num duirino , & Joannem Michaelem
pro renovatione Crufobolii , &damnorum refti*
tutione Legatos mittens , Crufobolium obtinuit,
ied de relarciendis damnis dilationem habuit .

I C O K.

4 14

Pars XXP7.

FEdericus Conflantinopolim accedens Ifaci
Imperatoris natam Philippo filio fuo in
Conjugem fumfit. Poftea inter Nicasam, &By*
thiniam flrenuiflimus Princeps , qui jam Solda*
num lconii 9 qui ei prbmifliim non (ervaverat ,
oerfecutus Turcos debellavit , parvimi Fiumen
tranflens 9 equo cecidit , & vix extradlus pauI6
3oft obiit . Filius antem cum exercitu in obfl*
dentium Achbn auxiltum tamdem pervSnit ^
quam Saladinus » adventum Imperatoris perti-
mefcens aliis U^bibus derelidtisbene muniverat.

Corpus autem In^ratoris , difponente filio ^
in Tyro fepelitur.*

Pars XXVII.

CLemens Paat Tribuno Ragufina Arcbiepi*
lcopo fuasSedis Prmlegia innovavit. Cle-
menti igitur Pap» fuccefltt CoEfleflinus natione
Romanus 9 qui rn die Pafcha confecratus fe-
auenti die y videlicct Anno Ducis Venetiarum
auodecimo , Henri um vivente Patre Regen»
eledlum ^ Imperatorem confecravit .

ParrXXVIIL

EOdem anno inter RegemHlingariaB & Ve-
neios compktae treguae ufquc adbiennium
renovantur. Tunc vigefima tertia die ]unii fuit
Echpfis Solis in feptimo gradii Caqcii & du<-
ravit per quatuur ho^as..

Parr XXIX:

DUm autsem Ifachus Imperator Venetorui»
Legatosadreftitutionem aUiatorum in lon-
gum traheret, Dux hoc anno Petrum Cornarioi
oc Dominicum Memo Procuratores San£bi Mar«
ci fimiliter ilJi Ambafciatores mittit . Qpi unk
cum prinms inftantes de refarciendis damnis per
fingulos annos ex comedro* eis deputato promif*
fionem reoej^runt..

Pars XXX.

DUcis igitur annadecimo quarto RegeSj Pra&*
fiiles^Sc Veneticum aliis Crucefignatis.Sa^
racenos in Achon obfeflTos poft decurfum fere bien*
niqm , ex quo coeperat oofideri , ad deditione^
Urbis-cotfgerunt , & illico.EccIefiaB Beati Mai-
ci r & fuarum manfibnum poflefliooem Venrti
adepti, poftea revertuntur. (*) Et dpm Chri^
ftianr gravi morbo afffigerentuf , fiUus Impera-
toris , & Rex Francia5> Duci BurgundisB com-
miflb exercitu, redeunt . Dux igitur ConfuUbus
Fesraris Henricum Dandulo» & Petrum Fufca^
teno Legatos mktens fuper jure viciflim red«
dendo patfU compofiiit , oc pro his exequendia
in Feriaria Joculus Guido l^ureUi , & O. de
Mainardis J^dices pariter ele<Sli funt.

Pars XXXL

COmpEetis tamdem- annis XIV. in Ducatus
Dux Jam fenex ^£kus rcUAo &culo vi^
tam Monamcam in Monafterio San^ia Crucis
pfofeffiis eft, In quo pollea morieiis iibpultut
requiefcit in pacc (**)

^4a^

/ji margine Codicis Ambrojiam bac adnotantur :
Aureo Mafirophoro Duce percuiTus eil num-
mus dittus aureus^ diuque in ufu urbis fuit^
quorum* finguii quinam libram valerenc ; un-
de di.u fer%acum , uc in aftis ia meacione
Tom. XII.

pcen» apponerencur Ubras auri* .
Codex Amlrojianus addit : quacuor^. qui elege«
runt XL. viro» >. fuere Marinus Pollanut ».
Honricus Dandulus , Stephanui Ytan^i hsit»
nius Navigajofo,

X X

Digitized by

ANDREiE DANDULI

Ji6

j^fiodraginta qui Aimum JMaflropetrofraliba"
tum elegerunt in Ducem^ funt.

Petrus O>maro ,
Joannes Micha£il »
Otto duirino ,
Petrus Fufcareno,
Leonardus Fradello ^
Heni icus Dandulo t
Dominicus Meroo ,
Marinus Storlato ,
Nicolaus Fermo,
KicoUus Maftropetroy
loannes Mocenigo ^
Raynerius Polano ^
Marcus Bafciot
Dominicus SiivOt
Henricus Daurio y
Toannes Mauroceno t
Rogerius Premarino %
Tacobus BaduariOy
Nicolaus Juftiniano^
Stephanus Ziano ^
Paulus Barbo ,
Nicolaus Guflbnot
Petrus Baroccio ^
Jacobus Vi^lari, "
jAntonius Viaro ,
Ordelafus Faledro,
Paulus Marcello,
Bernardus CentranicOt
jAntonius Stornado,
Daniel Bragadino ,
Jacobus de Molino,
Francifcus Georgio,
Leonardus Maripetro.
Marinus Mauro ,
Toannes Cradonico t
Nicolaus Delfino »
Francifcus Viano ,
Conradus BetaniOt
Paulus CelfOf
Hermolaus Jufto •

CAPITULUM TERTiUM.

t)e Henrico Dandulo Duce » & de Triumpba^
libue geftis in fuo Ducatu^ habene
partes XtFlI.

HEnricus Dandulo Dux annunciatus fuit
Amo Domini MCXCIL Nam Confiliarii
ounc primo Regimini pra^edU pro eledlione
Ducis folemniter celebranda t Incolas a Grado
ulque ad Caput Ageris per edid^um citaverunt .

( * ) in marfin$ Codieii Ambrofiani bmc adnotantur
Veneti eyierunt cum fex navibus magtiis , Sc
decem gaUis ia mare » & ceperunc tres na<
ves magnas , 8c captas duzerunt Venecias .

(^) In Codice Jmbrofiano boc hco b^C adduntur in
margint : Ex II. Libro Padorum anno MC-
XCVI. India.XIV. X. Kal. Septembris extat
JPrivilegium , quo Enricus VI. hujus nominis
^omanorum Imperator , 8c Rex SictUcs ad
fupplicationem Albbatis Monafierii SS, Hilarii
& Benedt&i confiripat ea omnia , qu» conti-
nentur in Privilegio Lotharii , ( quod fupra
dedirous fub anno MCLVI. ) Teites adiunt
Wielmus Archiepifcopus Ravennas , Ange-
lus Archiepilcopus Tarentinus , Albertus Ver-
. cellenfts Epilcopus » Sicardus Cremoneniis £pi-
icopus, Fnilippus Fater nofter Dux Suevi» ,
. Azcltnus Marchio de £fte , Vielmus Marchio
de Fallodio , Aldebrandus Comes Maricima ,
Gunterus Comes de Venere Raberch, Gur-
gharcus Landgravius Magdcburgenfis , ArnaU

A quibus in Concione decreta die congrcgati»
more folito XL. Eledkores conftituti func . Qpi
hunc jam fenem , fed virtute magnanimum , ab
eis ele<5him die primo ]anuarii Populo poftea
nunciarunt, Ex ejus probitate Reipublicas de-
cus multipliciter audlum efle ufque in hodier*
num manifefte colligitur, (*)

?ars L

T TAc illico Veronenfes , qui Venetos damni-
X -l ficaverant , fuis inhibito commercio , po-
ftea per eorum Nuntios de refarciendis damnis^
8c ilrata Athicis non turbanda , 6c Venetis im-
munibus confervandis promiffione recepca^ ad
prillinam amicitiam revocavic *

Pars II.

NUnc Grascicontra tenentes Infulam Cypri
infuigunt^ & fuccumbunt. Veniunc ta-
men didli Confervatores ad Re^em AngUoB^ il-
lique confignanty ut de ea ad libicum diiponat.
Tunc Guido de Lufignano quondam Rex Hie-
rufalem eam impetravit , & ab eo coronatus
milices exheredatos foUicitat, ut fecum pergant»
promiiitque cum eis dividere Terram .

Fars IIL

NUnc occifo Conrado Marchione , qui Ifa*
bellam conjusem Henfredi , & heredem
Regni Hierufalem (ibi conjunxerat, Riccardus
Rex Anglis illam Henrico Gomiti Campanic
nepoti fuo in uxorem dedit.

Fars ir.

DUx autem completis Hungarorum treguis,
]adren(ibus bellum innovat, & maris vias
iliis claudit% Dominicumque Michaelem Pagif
8c aliarum Infularum Jadras Comitem fecit.

Hic etiam anno fecundo cum Guilielmo dd
Ofla Poteftate Veronac fuper jure reddendo , ac
maleficiis, 8c debitoribus tranfmittendis, pac^
compofuit. Et turbatio vehemens inter Padua-
nos, & Veronenfes nuper exorta eft, quam ipfc
miflSs hinc inde Nuntiis fedavit . (^)

P^j K

SUbfequenter Dux argenceam monetam vul-
gaiiter dicSlam grojft t^eneziani , vcl Afti-
tapani , .cum imagine Jefu Chrifti in Throno ab
uno latere , & ab alio cum figura San(5li Mar-
ci 9 & Ducis 9 valoris viginti fex parvulorum
primo fieri decrevit .

Vars

dus de Octemburg, Marquardus Sinefchalcus »
Enricus Marefchaicus de Caledin , Enricus Pin«
cerna de Lutra , 8c alii quam plures ficc.

Addito

Signo

Ego Gonradus de Neflein eleftus , Imperialis
ance Cancellarius , vice Adulfi Colonienfis Ar-
chiepifcopi , 8c tocius Icalix Archicancellarii
recognovi .

Dacum apud Papiatti anno MCXCVI. Ind.XIV-
anno Regni cjus XXVII. 8c Impcrii VL, Sc
Regni SiciliaB Secundo per manum Alberti«
ImperUlis ance Proconotarii X. KaL Sept.

Digitized by

C H It O

Fan ri.

ANno tertio Henricus Imperator totam Ca-
labriam & Siciliam fuo fubjecic Imperio ,
'& cenfumRegisGuiliclmi foIvitEcclefiag. Poft-

S[uam enim Conftantiam accepic conjugem, vo-
uit eam in Theutoniam ducere ; propter audi*
ca autem nova quasdam , eam in finibua Regni
dimifit, qux contulit fe Gajetam ; & tunc mor-
tuus eft nepos ejus Rex Guilielmus , & Domina
ivit Salernum . Tunc Tancredus occupavit Re-
gnum , & Conftantiam occupavic in quodam
Caftro, ita ut communicer omnes putarent eam
monuam. Poftea mortuo Tancreao, Henricus
veniens recuperavit uxorem « & Regnum , 6e
filiosTancredi abbacinavtt ; filias autem liberas
dimifit.

fartVlL

DIJx hoc anno Statuta edidtt, & promiffio-
nem maleficiorum a Praadeceflbre condi
cam reformavic , qua » paucis addttis , feu cor
redhs , ufque in hodienium Veneti utuntur .

Pan VIII.

HIc anno quarto erga Pifanos , nunc finitis
treguis decennalibus , galda» X. & naves
Vi. mittens , Joannem Mauroceno , & Ruge
rium Premarino Capitancos ordinavit, qui Po-
lanam Urbem obfequia dcbita denegantem.po-
tenter aggrefFi funt, quam poftea obtinentes,
tnaritimis deftru^Hs muris y ad priftinam fideU
catem reduxerunt. (*)

Part IX.

CApitanei autem navigantes Mothonum ac-
cedunc, & de Vi. navibus Pilanorttm mer-
cibus onuftis notitiam habuerunt , quas denique
iovcotas debellati funt viriliter, duabufque cap-
tis cum hominibus auatuor centum» & reliquis
fugatis , viftores rediere .

Riccardus Rex AngliaB rediens naufragium
paflus eft ; fed evadens a Duce Auftria? capitur,
cc dans denique dncenta mitlia Marcharum in
Argliam per mare tranfiit .

Pars X.

POftGuidonem Regem Cypri Atmericus fra-
ter Regnum obtmuit . Hic mortuo Henri-
co Comite Campania&, qui viven&^ & repatria^
re intendens Regni Hierofolymitani Coronam
tt cipere renuerat , Ifabellam defponfavit Regi
cam ; & fic duorum Regnorum eiFedhis ef:
Rex.

Inter hxc Saladinus moritur apud Damai^
cum . M ubi fpem vitaat fuas amifit , ad fignife-
rum fiium ait : Tu in bello vexilla mea parta
re folebos; fer nunc mortis mei vexillum; £t
impofito fupcr laocea panna fyrico» proclama :
l^cce Rex Orientis mortens nil ampli&s ^ quam
vilem hunc pannum de tota fua gloria fecum
'Mrtac . Filios auoque tali inftruxit exemplo
Jufiic enim finguLos fuos arcus aiFerre » omnef
que fimul admodum ligari &fciculis>. Sc fran
gendos exbibuit (Tngulis ; nec qutfquam frange-
re potuit ; divifos. autem fuum quifque leviter

(• ) 1» mmrgmt CoMcit Afnbrojianit Alibi l Poftmo-
<buAi tfam, 6c.Ve.'.cci mter fe pacificati funt,

I C O N. 11%

firegit. Tunc ille iatuHt : Et vos fimul uni^oi
nuUus frangere , feparatos autem leviter fupe*
rare pocerit, Ec incer cos divific Elegna,

fars XI.

HIs diebus mortuoBeIaRegeHungari«Eme.
ricus fiUus fuccedit in Regno, Regina au-
tem cum multo apparatu Achon ivit, & cit6
obiit. Rex ifte firatrem habebat Andream, qui
erga cum confpirationem fecit; fed dum uter*
que exerdtum produxiflet, Rcx fratri refifter*
nequibat . Tunc depofitis armis folus cum Re-
Sali Virga aciem hoftium intravit , dicens :
[^uis erit aufus manus extendere ad cruorem
legalis profapi»? Et fic omncs ad fe accrahens
fracrem capcivavic:

Henricuslmperacor audiens, quod eon;QX eC-
iec gravida, & admirans, ciim quinquagefimum
cranfidec annum, confuluit Abbatem Joachim,
rogans , ut interpretaretur qusedam dicfta Mer-
lini , & Sybillas Eritrehese : quod & fecit , dt-
cens, quod Federicus eflet filius ejus 8c ^iStm
Conftantiac , & multa prxdixit fibi de filio, 8c
Succeilbribus fuis , & ipecialiter auod dcbebat
mori in partibusMelatii, & quanao; & fic ac-
cidit .

Pars XI L

HIc Ducis anno (exta apud Caftrum Joftnnif
Venetorum antiquata foedera cum fubje*
6kis Imperii renovavic .

ParsXlIL

ISachus Conftantinopolitanfi gubcmanslmpc-^
rium , fratrem habebat Alexium nomine p
qui a Turchis. captivus detinebatur » Itaque
mulcis pccuniis, miflifqueLegatis capttvum 2:0-
dimit , cundlis de Impcrk> fua pra^onic , 6c
tamquam fi^tri cariflimo praeter Corooam &
Imperiidignitatem, poteftatemque onmium tra-
didit agcndorum . Erat enim in armis^^ ftrenuus^
fed antmo. improbos . Cogitat itaque fratri 8c
Domitiopro friwau reddcre poenam, & pro pie-
tatedolum. Ambitionis enim permotus ftimii-
lis , per ampla donaria feduftis. potentioribus
Graecorum , ufurpare fibi praBfumplTc Imperium,
Impcratoreni excoecare» efufquc nlium Alexium
Xli. fijre annorum carceri mancipare . Sed Dei
uutu puer iflc de carccre lapfus adRegis Hun-
gariaei confi]git auxiiium

PatsXlV.

ALcxia igitur ImpetatbiS Dut pro renova-
tione Crofobolt , & rcftitutione damnO-
fum al> Ifacho promifla, Remerium Zena, 8c
Marinum Maftropetra Legaros micttt^ cum qui-
bus^ duim oetita obrincfc nequircnt, Imperator
Joannem Cacaflorum Apocryfarium Duci dele*

Farts KT^

D\It emm requifitionifrus ImperialiBus diC
feiitienr Henricum Navigajofo, Andream
Donato, & Benedtftum Galliona, Alexio re-
mittit . Et hi non cpncordes cum Ptotofevafta
Joanne Monucopula Legato redcunc.. Sed chm

Ale-

. captivi f i£uraifiun «t Ubert^ fitnc. rcddici -

Digitized by

A N D R E

Alexius Venetorum petitiones admittere non
intenderet , & timeret , ne Veneii erga eum
nepoti affiftereot , per hunc Nuntium tradiata
ad morajn protrahit .

Pan XFI.

DUx autem celerem finem appetens » .cum
illo Petrum Michaelem , & Odlavianum
Qjiirino Ambafciatores Imperatoris tranfmittit,
qui k Nuntiis audiens , quod timebat , largio-
rem Crufobolium folito , & reftitutionem dam-
fiorum Venetis indulfit .

Pars Xril.

EOdem anno Coeleftino Papa mortuo Inno-
centius IIL natione Campanus fucceilit .
Hic fubtilis fuit valde tam in jure , quam in
Thec^ogia , & fa<Slis Cardinalibus gratus fuit

nimis.

Pars Xf^III.

HEnricus Imperator Panormi moritur , qui
perTyrannidem in Regno multos & ma-
gnos peremit, & Praelatos trucidavit . Pcopter
GUK Papa promotioni Philippi fratris ejus , in
difcordia Imperatoris eleili » contrarius fuit ,
omnefque fautores ejusexcommunicavit. Ottoqi
vero, Dqci 'Saxonias viriliter adhsefit » & eum
iVqui(grani in Regem Germanis coronari f6cit .

Anno feptimo multi in Gallia prasdicatione
Fulconis Sacerdotis Cruce fignati , cum multis
laboribusvenerunt Veaetias; fed quia inordinate
Tenerunt » nihil profecerunt •

Pars XIX.

SEquenti anno devotusvirDominicusFranco»
qui jam apud Ecclefiam San<5li Andre« de
jAymanis CanonicorumReguIarium cum obfer-
vantiis ard^ae vita Conventunf) folemntter infti-
tuerat , nunc a Marco Nicolai Caftellano Epi-
fcopo duas tumb^ Utoris obtinens , Monaftc^
rium fub vocabulo Sandli Andres Apoftoli de
novo fundavit , Canonicorumque ejufdem Re-
guUe ibi Oeo fervientium Prior ene(Slus eft i
Plura etiam alia Monafteria idem perficiens ,
fienique moritur , & in fua Ecclefia pie fepelitur.

Poft Joannem Signolo Patriarcham Benedidlus
Faledro » exiftens Primicerius Sao£li Marci:,
Patriarcha eftc(5his eft*

Pars KX.

HUjus Amo nono chm ArchiepifcopusTy-
renfis Eccleuam SandH Marci de Tyro
iamdudum CapellaB Ducali fubjeiSlam fuper jus
Parochiale impeteret , Judices ^Im fuftraganeos
impetravit . Qpi ex caufa reculati , lite non
conteftata , contra Ecclefiam fententiam protu
lerunt , a qua exftitit appellatum . Nunc Dux
ob hoc Urfum Baduario , & Marinum Jacobs y
Papa? Legatos mittit , quibus profequentibus
fententia annullata eft , & Eccleua SanCli Marci
in jure fuo integraliter reftituta , & ad perpe^
fuam memoriam hasc notata eft dedfa » UL I.
noh conteft^tum C. accedens.

Pan XXL

Odem Anno inter Venetos, & Pifanos non
fopiti difcordid ^ Pifanorum Cla{&.Brun

D A N D.U L I Jtd

A dufinorum freta fubfidio , vias Adriaci marit
Veneiis claudit- Duxhoc grave ferens paratum
ftolum cum Joanne Bafilio , & Thoma Faledro
Capitaneis ad aperiendum mare mittit • Sed
cbm Pifanitimorati jam aufugiffent, Brundufimft
Civitati 9 quas illis vi6fcualia exhibebat , hi inja-
riasScdamna maxima intulerunt^ &illos pofl»
correcStos ad folitam Venetorum amicitiam re«^

ceperunt.

Pars XXIL

HIs diebus Peregrinus AquilegienfisPatriar-
cha 9 ut Tarvifinos hbi asmulos faciliiis
coraprimeret, Venetis confoederatur , & Civis
efficitur , & congruas poflefiiones Venetiis emit»
& erga eorum inimicos armigerum auxilium ex-
hibere annuit • Dux autem vi Aualia , & com«
mercia Tarvifinis fubtraxit , & ne unus abfque
reliquo cum illis componat, viciflim padti funt.

Pars XXUL

ANno Ducis decimo Nuntii Balduini Comi«
tis Flandrenfis, Ludovici Comitis Blefen^
fis,& Theobaldi Comitis Trecenfis Venetiasf
accedentes, cum Duce & Venetis pro recupe-
ratione Hierufalem , & SanAi Sepulchri confoe*
derati func. .!-••
Eis enint promifit Dux pro quatuor milKbcm
& quingentis equitibus , oc odlo millibus pedr*
tibus transfretandis navigia , & vidlualia oppor«
tuna eorum fumtibus , oc quinquaginta galdas
ftipcndiis Venetorum praeparatas cjuam citiia
exnibere ; & vicifiim per annum mtegrum iti
Dei fervitio perfeverare^t &acquirenda «quali-
ter dividerc padli funt ,

Pars XXIV.

♦

DUx licet fenex corpore , animo tameii
magnanimus , ad exequendum hoc perfo*
naliter fe obtulit ; & ejus pia difpofitio a Con-
cione laudatur; &decernitur, ut eo abfentevir
inclytus Raynerius Dandulo natus ejus Patris
vice fungatur.

Pars XXr.

SEquenti anno paratis galeis , & aliis navigtis^
Comites Gallici cum militia equeftri & pe-
deftri afcendunt naves , & Dux cum multitudi-
ne Venetorum , & Italicoriun h Portu de mea-
fe Odlobris feliciter exeunt ; trecentorum eniin
navigiorum fere ftolus erat.

Pars XXn.

DUx tunc Tergeftinos , & Muglenfes Mare
ihfeftantes comprimere anhelans y cum
parte ftoli illuc divertit , & illos aoertis porris
obvios habuit , votivam fideUtatem oc fubje(5lia^
nem ofterentes . Dux autem mallens eos fideles»
qu^ fubje<Slos acquirere , de perpetua fidelio»
tate iervanda , & immunitate Venetorum , &
annuali cenfii quinc

— - — i — .«..w.^.. j —

miflis Syndicis Venetias , hsec obfervare polli-
citi func.

Digitized by

3it

C H R O

Pars XXni.

DUx illko fecedens cum flolo Jadram per-
venit , quae favore Regis Hungaria in re-
beilione hucu^que permanferat; &obteraperan.
tibus Francis lacolas monuit, ut folita ad aum
fubjediione redireiK. Qpibus rcnuentibus jubet
Dux arma capere , & contra Civitatem infultum
facere. llli m egra die renovatis inftabant viri-
bus. Jadrenfcs itaque pondus proelii n^ n feren-
ces , mane fequenti fe voluntati Ducis fine ali-
qua conditione Ibbmiferunt . Dux autem confi-
lio totius Populi Veneti tunc praefentis mariti-
iro muros circumquaque dirui fecit , & ibidem
Jiyemare difpofuit . Cives (a) itaque Jadrae
Ducis gratiam non mereri formidantes , & de
Regio favorc confifi , ex Urbe exiverunt .

Pars XXrili.

INterira puer nobilis Alexius nomine , filius
Ifachii quondam Imperatoris Conftiiminopo-
litani ex forore Regis Hungaria , Venetias ve-
nit, cred.ns Ducem invenire . Qpo non iiiven-
to , Jadram properavit , honorifice fociatus , &
cum literis Philippi Romanorum Regis , qui
Filiam Ifachi habebat Uxorem , apud quem
puer fuerat educatus , Regifquc Hungariae mul-
cis recommendationibus . Exponitur quoque
pueri , & Parris miferabilis caliis ; & Veneto-
rum petit opem atque confiliura , quibus me-
diantibus fibi debitum recuperare poffit Impe- i
rium. Promitiii Venetis triginta millia marcha- !
rum lummam , quam pro reftiiutione ablatorum
per Emanuelem rccipere debebant ; & Pro.eri- *
bus Francias pecuniam , quam pro naulo dede-
rant , fi ei (uccurfum prsebeant , ac de Fifco
fuo cun<fta exercitui miniftrare ; Ecclefiam eriam
Conftantinopoliranam RomanaB Ecclefi» fubji-
ciendo unire. Dux itaque tam fidelium, quam
pr^nomioatorum Baronum comunicato confilio,
bvnigne pueri aflumunt negotia ; iileque jurat
fr rvare promiffa . Erant autem fibi favorabiles
Franci , quia Emanuel Imperator filio fuo Ale-i
Jwo Agnetem filiam Ludovici Regis Franci^e ac-
cepit uxorem. '

Pars XXIX.

VEris adveniente tempore Veneti fe miri
& ventis committunt . Jadrenfes illico Pa-
^y^l^s Venetos navigantes non modicum
irfeftabant . Ai Ducis naius , miffis galeis &
ravibu; , «dificaverunt quoddam Caftellum in
Jnlula Malconfejo ante Jadram , ubi plurima
coniidens acies armatorum prohibebant Jadren-
lem Urbem ingredi , eos per mare undique in-
lequentes Jadrenfes tunc cum ftipendio Regis
acceptis X. galeis Cajetanorum , praefidium Ve-
netorum impugnant & obtinent , & in Urbem
jam defolatam redeunt , & timentes ftolum ,
quem Veneii denuo prasparaverant , per fuos
Nuntios gratiam implorant , & oflFerunt perpe-
tuam fidelitatem , obfides , & cantationem lau-
dum exhibere, Comitemquede Venetis elfgere.

( a ) Cod. Amb, divites , pro Cives .

( b ) Cod, Amh dddit : e Porta Rortiana , & pcrve-
niens ad Portam Blanchanam cum &c.

( C ) /» Codice Ambrojiano hac adduntur ; faeio mo^
mto ifla referiri tantum in Codice Contareno :
Venet! tunc Gallis fe jungunc & an dimi-
candum effet , an inrra Caftra , & Vullum
permanendum , confultanc. Andreas Maran-

I C O N. ^„

& Archiepifcopum , qui reverentiam & obe-
dientiani Primaxi debitam Gradcnfi exhibsat
PatriarchcB, &erga hoftes Venetorum infur^ere.
ecannuatim tria miilia pellium cunicularum tn-
buere. Qpa obUtione benigne accepta ad era-
tiam reftituti funt. r e**

Dux autem cum ftolo non procul Conftantr-
nopohm tamdem pervenit; Akxius autem, qui
Impenum occupaverat , h«c prafciens k loco
Mangan® ufque Galatas catenam tian(poni pro-
pugnacuhs communicam fecerai, quainKrelTum
penitus prohibebat. Mittit igitur Dux folemni-
terAlexioImperatori ex parte fua, &Procerum
^ranci» praBdi<aorum , utlmperium , quod frau-
dulenter occupaverat, refignet puero, quem fe-
cum duxerant, cui debetur ex jure . Q.uo renucn-
te pentorum confilio pararur nav vocati
A^utla magna valde, quas impulfione Veneto-
rum elevatis velis appofitam confregit catenam,
& lic Itolus libere Portum introivit .

Pars XXX.

TUnc difponitur proelium . Grasci infra moe-
niaCivitatis fe undique recipiunt. Diebus
i eptem terra marique Civitas expugnatur , &
frequenti ac vario confliau Latinis viaoria ob-
venit . Oilavo die Imperator egrediens (b) cum
XXX. millibui equitum , & innumerabili muU
titudine peditum ad dimicandum coatra Latinos
acies orcfinat . Sed proditor ille cernens Latino-
rum conftantiam , infra muros ( c ) retrocedens
muhis comminationibus pugn ire in craftino af-
feverat . Sequenti tamen noAe latenter effugit.
In craftino Latini Urbem viriliter impugnant .
Multi Gallorum cum fcalis per murosafcenden-
tes , inter Graecos fe audailer praecipitaverunt ,
& naagnam llragem ediderunt . Dura autem
pauciores comprimerentur , Dux cum Venetis
Civitatem irrupit , & licet fenex , & vifu debi-
lis , fortis tamen , & fremens animo > Gallis pu-
gnantibus fe adjunxit , & cun<ais acerrime pu-
gnantibus , recalefcentibus praecordiis , ac viri-
bus fajpiiis & faepiiis renovatis , hoftes casdendo
retrocedere cogunt ; & tamdem Grascis ex toto
cedentibus Civitas capta eft .

Pars XXXI.

CApta Ciyitate Pater adolefcentis in Pala-
tio dominaturextradlus ex carcere. Ado-
lefcens etiam a Grascis in Imperatorem eligitur.
Mane facfto portae aperiuntur , Grasci inermes
fuum quaerunt eleftum, quitam inEccIefiama-
jori . quam in Palatio Imperiali folemniter coro-
natur , & promifla , adepto Imperio , fine mora
Francis implevit, fed non asque Venetis , ut in
eorum continetur Hiftoria . Francorum tamen
Hiftoria narrat, ducenta millia marcharum data
communiter Francis, & Veneds. Rogant con-
fequenter Pater & filius Latinos , ut fecum tota
hyeme proxima commorentur . Pa<5Va de obe-
dientia Romanae Ecclefias i & fuccurfu Terrae
San6Ue innovantur , & confirmantur.

Pars

zanus fortiffimui eques fuadet a prcelio abfli-
nendum , ciim e()ui fuorum , 8c mare ja£lati>
& macie confctti fint , 6c quam plures in-
terierinc ; cujus coniilio cum omnes afTenfif.
fenr , intra Vallum cum Ballidariis ita ib cu-
tat! func ; ut Graci rc infefta intra Urbem
redierint .

Digitized by

ANDREiE DANDULI

Pars XXXIL

INterim inftnif^us quidam vir Murciphus(* )
nominc pravis confiliis erga puerum inique
agens « & tamdem ei bellum inferens , mortuo
in bello puero, Imperium fibimet violenrer af-
fumfit . Antea quoque Bonifacius Montisferrati
Marchio, & Henricus Comes Sanfti Pauli , &
aliorum ingens multitudo pro fuccurfu Terne
San£la3 Latinis adjun^i funt .

( • ) /jf Codie$ Amhrofiano adnotMtur : Hunc alii Mar
filepfum appellant , & confanguineum Alexii
faciunt , cactra6kumque h carcere , & ab ipfo
Alexio propc comitem in Impcrio faaum .

(*♦) In calc$ Codicts Ambrofiani additwr ijic^

PaElum Dotnini Balduini Comitis Ftat^enfis ,
& Tbiobaldi Comitis Trecenenfis , & Liodo^
vici Comitis Blefenfis , fratrum , cum
Domino Henrico Dandulo Duce
yenetiarum propajfagio
Terra Sanda.

tf T? Recjucnter manifeftum eft , cvcniflc,qu6d
f» Hicrofolymitana Rcgio occupata cft a
,» Paganis , quando 8c ficut placuit Domi-
,» no, ad cjus taudem , 8c gloriam libcraca ,
»9 fed incolatus hujus noftri tcmporis Rcgionis
99 illius in tantum eft lachrymabilis continu5
99 fubfcquuta , ut ab advcrfariis Crucis Chrifti
»9 multiplicata ftbi phalangc nequiiis , capta
f, Hicrufalem , in qua Corpus jacuit falutarc,
f, captae ftntCivitates ali» , 8c Caftella, itaut ,
f» nonnifi pauca loca remanferint, qu» non in
ff eorum devcnerint poteftatcm , quod crcderc
99 nondebemus ut ex injuftitia Judicis ferientis,
ff fed ex iniquitate Populi potius dclinquentis
f> provenerit, ciim lcgamus ; Qn5d quando Po
f f Pulus convertebatur ad Dominum , perfcquc
ff batur unus mille.8c duo *tranfmovebant dc
ff na millia; Nam fi voluiftet Dominus , inex<
ff timabili Judicio fuam injuriam vindicalFet ;
99 Sed cxperiri forte voluit , 8c in notitiam du-
ff cere Chriftianis , Ci aliquis (it intelligens , auc
f) /it requirens Dominum ,quioftenfum fibipos-
ff nitentias tempus , ampledtacur gaudcncer, 8c
f> apprehendat arma 8c fcutum , 8c fur^at in
ff adjuturium ejus. Adcujus tcrr» liberationem,
ff lic^t Principes mulci , Imperacor Romanus ,
99 Rcgcs Franciaj , 8c Anglias , Duces , Marchio-
f> nes , Comites , 8c Barones in numero , 8c
t> alii accin6ki gladio fortitudinis properaftent ,
99 quia in fervitio illius minus plen^ unahimes
9» cxcitcrunt , non multum in illis partibus pro-
»» fecerunt . Placuit itaque Domino temporibus
9> iftis vobis clarifllmis Principibus Balduino

»> Flandrenfi , 8c 8c Theobaldo Trecenenfi

t> Palatino , 8c Lodovico Blefenfi , 8c Clare-

•» moncis 8c aliis exa6ti fanguinis viris

»» infpirare , ut Cr^cis chara^tere infignici , 8c
'» in fuum fervitium arma fumerctiscontra Bar-
»» baras pravitates. Unde vos decora maturita-
»> te penfantes , ncc videntes qu5d Terrae San-
»» ^aB Doflic unquam tam falubriter fubveniri ,
»» 8c aiverfariorum colla domari , quam fi aflo-
»» ciati nobifcum , auClore Domino , fervicium
»» hoc faciendum fimul aflumeremus . Quare ad
»> vos viros ucique nobiles Cononcm de Bcci-
»» uia , Gaufrcdum Merefchalcum , Joannem de
»» Friges, Alardum Maquarellum , Milonem de
»» Privino, 8c Gualcerium de Gaudonilla cranf-
99 mififtis ^ fupplicances attentiilis , uc Diyinas mi-
ff ferationis intuitu vobis daremus confilium ,
»» 8c auxilium in hoc fadto . Quia vos 8c vcftra
ff noftro prorfus confilio , 8c voluntaci expone-
f, batis, 8c noftro confilio facere cundta vole-
f, Bacis, quae fucrant facienda. Qjios nos En-
1, ricus Dandulus Dei gratia Venecias , Dal^a-
f, tiae, atque Croatias Dux audientes , nuntiis ,
8c liccns ex veftra parte porredtis , ea , qua
„ decuic bonorificentia , 8c alacricace receptis ,
„ ex intimo fuimus noftras m^ncis gavifi , &c
„ praBdeceflbium noftrorum memoriam facien-
„ ces, qui Hierofolymitano Regno tempore op-
porcunicatis magnific^ fuccurrerunc , unde
adcpci fuerunc, volente Domino , gloriam ,
&C nonorem • Ad exborcationem etiam Sum-

Pars XXXIII.

H-^c audiens Dux de Baronum ac cctero-
rum Nobilium confilio & voluntate Ci-
vitatem aggredi deliberant, & conveniunt , ut
fi Deo prsBvio Urbem capi contigerit , de in-
vento mobili Veneti fatistatSlionem obtineant »
& refidui aequalis fiat divifio ;(**)& illi
exemptiones & honorificentias » quas in Imperio
tempore Grascorum habuerant , de cetero ha-

beant;

„ mi Poncificis , qui ad hoc nos fcepius pater-
„ na follicitatione commonuit , 8c quod non
„ ambigimus vos velle devote , &c cum puii-
„ tate nducialiter laborare , preces veftras in
„ honore Domini admifimus afFeftu cordis , 8c
„ tocius animi . Diligencer igicur petierunt fu-
„ pradi6hi viri , ut vobis navigium daremus ad
„ transferendos 4foo. milites bene armatos, 8c
9, totidem equos , Sc novem milUa fcutiferos »
,, de quibus fcutiferis , fi defecerint, argentuni
,, inferius di6i;um nobis , tamen minus non de-
9» bec , & loooo. pedites bene armatos , cum
,, vi^ualibus ad annum unum , quod eis dare
,, promifimus . Viftualia uniufcujufque hominis
talia funt . Pro uno^uoque homine fezteria
„ fex incer panem , farinam , 8c bladum , & le-
„ gumina , cc dimidiam amphoram vini . Pr6
„ ilnoquoque equo modia tria ad menfuram
9, Venetam , 8c de aqua, quantum fufficiens
,9 erit , ad transfretandos prfledi6tos equos toc
„ ufcerios dare debemus , quot fuerint necefla-
,, rii , conveniencer ; Naves autem ad transfre-
„ tandos homines tot dabimus , quot erunt fuf-
„ ficientes , fecundum difcrecionem noftram »
„ 8c Baronum nofirorum bona fide , 8c boc na-
„ vigium fupradiaum dari debet a Fefio San-
,, 6iorum Apoftolorum petri 8c Pauli proximo •
„ vencuro , ad honorem Dei , 8c Beatt Marci
„ Evangelifiae , 8c Chriftianitatis , ufque ad an-
,, num unum , fi oporcuerit , nifi noiua , 8c ve-
,, ftra remanferit voluntate communi . Super
99 his auccm 8c nos propria voluncate noitra
99 Quinquaginu gal^as armatas dare debemus in
99 Dei fervicium , quas fimtliter erunt in fervi-
99 tium Domini per annum , fi oportuerit , nifi
99 noftra, 8c yeffra communi voluntate reman-
99 ferit. Propter quas nobis dare debetis o^lua^^
„ gintaquinque miliia marcharum puri argenti
99 ad pondus Colonias , quo ucitur terra noftra,
„ de quibus hinc ad Kal. Augufti habere debe-
„ mus 15000. marcharum , 8c inde ad Feftum
,, omnium San6toruni alia'iocoo. , abindever6
,, ufque ad Purificationem B. Marifls aiia 10000«
„ Deinde aucem ufqueper totum menfem Apri-
,, lis priiis venturum reiiqua $0000. habere de-
„ bemus,^per totum eundem menfem 8cho-
„ mines , 8c equi cum omnibus neceflariis in-
,, veniri omne debeant ad transfretandum , 8c
„ debeant ire , 8c ftare in fervitio Domini per
,, unum annum , fi oportuerit , nifi de commu-
,, ni voluntate noftra , 8c veftra remanferit .
,, Nec eft prstermittendum , qu6d vi6tualia com-
,, parare non debetis a Cremona infra, versils
„ Venetias , 8c a Bononia , Imola , Faventia
infra versus Venetias , nifi verbo noftro , 8c
debet inter nos , 8c vos firma focietas , 8c ta-
,, lis efiTe , qu6d nos debemus vos bene tra6U-
,, re , 8c vos nos , 8c fi , Deo favente , per vjm,
,, vel conventionem aiiquid fuerimus acquifici
,, communicer , vel divinm , nos ex eo omni
,, medietacem habere debemus , 8c vos aliam
„ mediecacem . Qp« omnia fuperius comprchen-
„ fa , nuncii veftri pracditli per fe , 8c fupct
„ animas veftras pro parte veftra ad Evangelia
,, Sanfta Dei juraverunt , qu6d per vos, 8c eot
„ fervata erunt , 8c qu6d vos ipfi fic fervatu-
„ ros jurabitis , 8c Barones veftros jurare tacic-
„ cis , qu6d hajc fervabunc , 8c totam gentem,
quas ex parte vettra fuerit , nifi noftra reman-
„ lerit voiuncace. Hoc 8c jurare faciecis Domi-
,, num Rfcgem Francix fi pocericis, Nos auicm
,^ ea, quas fuprafcripca func de havigio, vobis
,, dando , fervacis his , quae func ex parte ve-
,, ftra vobis promiffa fervacuros juravimus ,
„ 8c totum alium ordinem fuperius comprehen-
fum, fi cum cxercicu ifto venerimus , quod
„ 8c Baron^s noftri pariter juraverunt . Si ver5

f> cum

Digitized by

ji> e H R o

„ cuflifaprtrcnpco exercitu non renerimus ,hi,
aui hoc loco-fuerint tn ipfo negotio fuppo-
„ fiti , fic fervaturos jurabunt , & facient om-
„ nes alios jurare , aui ex parte noflra in ifto
„ exercitu erunt , niu veilra remanferit volun-
rate . Ad h«c pro nofira noflrorumque nuncio-
rum fupradiaorum voluntate ftatutum eft ,
qu6d ab utraque parre viri fex eiigi debeant,
y, ut fi fort^ aitquid fcandali , quod Deus aver-
», tat, inter gentem noftram & veftram exor-
tum fuerit , qu6d per eos ad concordiam , &
„ rcformationem pacificari debeat , & hoc qui-
dem fuo Juramento bona fide tradabunt . De
y, concordia autem ifta fimul faOa a D. Papa
„ exfcriptum pariter fieri facietis , ut fi qua par-
tium a conlervatione pa6tionis huius difcede-
ret , id ei gravaminis , quod reae fuftinere
„ debeat , i mponatur . Ut autem fcriptum hoc
robur obtjneat firmitatts, ipfumBulla plum-
„ bea t)[pario noftro imprefta juflimus in calce
„ muniri .

„ A€kum eft Venettis , in Rivoalto , in Pa-
„ latto preditti D. Ducts ; datUm per manus
„ AndreaB Corrado Presbyteri , & noftras Cu-
„ rix Canceiiarii , Anno Incarnationis Domini
.„ 3MCCI. menfis Aprilis , Indift. IV. anno En-
„ rici Danduli X.

93 Ego Vivianus fcriptor Notartus & Judex
„ D. Enrici Romanorum Imperatoris , auten-
„ ttcum hujus vidi , & legi , nec addidi , nec
„ mtnui , nifi ouod in eo inveni , idque fideii-
„ ter tn iibro ifto exemplavi , & propria manu
„ mea nrmavi , atque comprobavi .

PM6ium imtum inter D. Euricum Ducm Fene-
tum , Bonifacium Marcbionem
Montisferrati .

"Q Lerumque manifcftum cft evenifie , qu6d
>9 JT Hieroiolymitana Regio 8cc. , ut in In-
f, ftrumento retrofcripto ad vcrbum , exce-
f , pta fubfcriptione Notarii , nam ubi in eo le-
f, gitur , datum per manus Andresi Corrado
„ Presbyreri , hic eft , per manum Pafquaiis

Mauro , cum fubfcriptione nihilominus alte-
99 rius Notarii , videlicet Viviani , ut retro ,
„ eifdem anno , menfts , 8c die .

Sairamentam nuntiorum Baiduini Comitis Fian-
drenjis faSum incljto Domino Duci En»
tie9 Danduto pro fajfagio
Terra SanSs ,

ty Um nobiliflimus Dominus nofter Baldui-
f « nus Comes Flandrenfis , 8c Hanoven.

,» diyinicus infpiratus^Crucis Sant^e figna.

,, culum in fervitium Domini tranfiturus hu-
meris affixiflet , 8c ( ficut quod in cunftis pro-
vida deliberatione procedit ) penfare coBpiiret,
quomodo votum luum utiliter poifet adim-
plere , decidit in credulitatem ejus , qu5d a
nuilo Principe fcculi poflit terr» Hierolbly-
mitana: tam falubriter , quam per vos Donii-
ne Henricc Dandule Dei gratia Venetiarum,
Dalmatias , atque Croatiae Dux inclyte fubve-
,9 niri , didus Dominus nofter , nos Cononem
,9 dc Bctinia, Alardum Maquarellum ad vos ,
,9 tanquam ad Chriftianiflimum Princtpem fidu-
cialicer tranfmifit , ut vobis ex parce dcvo-
tionis fu« fupplicantes , ad tam pium , 8c fa-
„ lutare propohtum veftrum confilium prxfta-
„ retis , 8c auxiiium , quia paratus eft le , dc
„ fua veftro confilio exponere , fic voluntati ,
„ 6c in omnibus , quae fuper hoc fuerint ne-
,, ceflaria , yeftra procedere volunute . Cum
„ igitur deftinati ad veftram prsBftantiam
„ fi prsfentiam ) venimus , oc literas , quas ex
„ parte didi Domini noftri vobis porreximus,
„ hilari , 6c gratuito fufcepiftis afpe6^u , 6c ad
„ ea , propter qux venimus, favorabiie dedi-
„ ftis refponfum . Continentia autem prsedida-
„ rum iiterarum talis eft , quod fuper his, qu«
„ vobis ex parte ipfius diceremus , nobis lan-
„ quam ei indubitanter crederetis , fcientespro
„ ccrto , qu6d quafcumque petitiones vobifcum
„ ex parte fua nabuerimus , tanquam fi eas in
„ periona propria fecerit , ratas habebit , ficfir-
„ miter obicrvabit , fi quod etiam facramen-
„ tum in nomine ejus vobis feciflfemus , ratum
,, -tencbit , dc in animam iuam , 6c tanquam a
,, fe iplo fadum penirus reputabit. Et proptc-
„ rea dedit nobis pergamenum hoc vacuum ,
7om. XIL

N
A

I C O N. |i6

„ Igio figillo munitum , in qno fcribitur pr«di-
„ ttum Comitem ratum , & Armum habcrf quid-
»9 quici pro co vobifcum ftatucrimus , juravimus
f, ctiam per nos , & fuper animam pradiai
„ l^xnini noftri , qu6d ea , quss contmentur
f« m initrumento paaionis , quod dcferimus
f9 vobis^ Anno Verbi Incarnati MCCI. , quod-
„ Qut Sigtlhs noftris communivimus , firmum
f, Cc ratum habebitur , pcr eum , & hoc per fe
f, jurabit,£c alios fuos jurare faciet , quod ita
„ crit firmitcrobfervatum, Aaum Vcnetiis co-«
»» oem «luio , mcnfe Aprilis 6cc.

Sacrammum Tleohaldi ConHtis Trecenenfis y
€7 P^iatini , faHum frefato^ Domino
Enrico Dandulo Duci .

^^Um nobiliflimus Dominus nofter Theo-'
» balctus Trecenenfis Comes palatinus ,
»9 divinituf infpiratus , Crucis fibi frgna-
„ culum tranfiturus in fervitium Domini hu-
99 meris affixilfet ^ 8c ( ficut qui in cunftis pro-
99 Vfda deliberationc ) &c. ut fupra , praster-
f9 Quamquod nomtna Oratorum miflbrum diver-
,9 la funt , videlicet Gaufredus Marefcalchus »
f f 6c Milo de Privino .

Sacramentum Ludovici Comitis Blefenfls^
& Qaromontis faBum frafato uo-
mino Enrico Danduh .

,9 Um Ctariffimus D. iiofter Ludovicut Co-
9« VJ nict Blefenfis , & Claromontis 6cc. uc
99 fupra, nomina Oratorum funt , }o; de
„ Ficafa , 6c Gualterius de Gandovilla .

PaBum inter Bonifacium Marcbionem Montisferrati^
Bdiduinum Comitem Flandrenfem , Ludovicum
Comitem Blefenfem , & Enricum Comitem
S, Pauii in captione Urbis Confiantino^ -
folitansy viee fecunda ypofipri-
mam captionem^ cum D. En^
rico Dandulo Duce^,
videiicet.

99 "KT Os auidem Enricus DanduTiu Dei gra*
f9 XX tia VenctisB, Dalmatifls, atque Croatias
f 9 Dux , pro ]»arte veftra , vobifcum JjL

f, luftriffimi , &c Clari Frincipes , Bonifaci Mon-
ff tisferrati Marchio , 8c Balduine Comes Flan-*
„ dri« , 8c Hanov. , Ludovice Comes Blefen-
f 9 fis 9 & Claromontis , & Enricc Comes San^
„ Pauli , &c cum partc vcftra ad hoc ut uni-
„ tas , 8c firma inter nos poiOt efte concordia
„ 6c ad omnem maccriam fcandali evitandam,
^y ipfo cooperante , qui eft pax noftra , 8c fecic
„ utraqueunum, adcujus taudem , dcgloriam,
„ talem duximus^ ordinem obfcrvandum , atra«.
„ quc parte juramento aftri£la; In primis om-
„ iiium armata manu ( Chrifti nomtne invoca-
„ to ) Civitatem expugnare debemus , et fi- Di-
,, vina auxiliantc Potentia Civitatem intrave-
„ rimus , fub eorum regimine debemus manere
,, Bc irc, qui fiierunt luper exercitu prasele^ti »
„ 6c eos fequi , fecunddm quod fuerit ordina-
„ tum , totum quidem havere, quod in Civi-
„ tate invcntum fuerit , a quolibet duci debet ,
„ 8c poni in communi , eo loco , quo fuerit or-
„ dinatum, de quo tamen havere nobis , 8c ho-
„ minibus noftris Venetis tres partes debcnr
„ folvi , pro illo ut bavere , quod Alcxius quon-
„ dam Imperator , nobis 8c vobis.fblvere tene-
\ „ batur . Qiiartam vcr6 partem vobis' rettnerc
,, debetts , donec fuerimus ipfa folutione cosb*
„ qualcs , fi autem aliquid rcfiduatum fuerit^
99 per medietatem inter nos , 8c vos dtviderc »
f , ufque dum fuerimus appattati . Si ver6 mi-
,, nus fueric , iia qu5d non poffit fufficcrc ad
f, memoratum debiium perfolvendum , unde-
f, cunque fuerit pri^s didum havere acquifitum »
f, ex eo debemus di^um ordinem obfervare»
f, falvis tamen vi^ualibus , ^uss debent obfer-p
f, vari , 8c dividi tam noftris , quam veftri»
f, «qualiter , ita qu6d utraque pars poflit indc
f , congru^ fubiientari . Qiiod autcm rcfiduatum
„ fuerit , debet dividi cum alio haverc , juxta
„ ocdinem psomominatum . Nos etiam, 8c ho-
„ mtnesVenetiltber^, 8c abfolut^abfque omnl
„ controverfia pcr totum ImpNcrium Itabere de-
„ bemus omnes honorificentias , 8c pofleflio-
ncs , quas quidcm habere confueveramus
tam iu ipiriruaiibus , quiiin in temporalibus »

Digitized by

„ Amf cum fcripto , fic »«« «**r» »

ft» wo veftra. qui iuramenio aftriai , cam

fu7;i;tcJS:orde,: }^^r ^^f^,^]^
„ remhabere, quem ipfi •^Xm

•'concordaverint , fors mitti dcbet -& ft^cr
(uiem ibrt cecWerit debcmiia pro I«P«^«^^
lEbere Et fi plures confenfcrmt m unam
^rtem, quam In aliam , iUum l^^^fJ^^^J^^
habebimus, inqucm major pars confcnlerit,
^ fi vef5 pluret partes fucrint • quai» , lu*
n per qucm major part concordavcpt » fit Im-
perator. Delit itxb Imperajor haberc.un^
„ verftm partem quartam aoquifiti Imperii, «
" Palatium Blanchern» , U BuccAm Lconis .
„ Rcliqu«ver6 tres partct per medietwero in-
ter nos & vos di vidantur . Sciendum eft etiam ,
„ qu6d Clerici, qui dc parte illa fucrint , de
„ qua non fuerit Imperatoreleaut , poteftatcm
„ habebunt, Ecclefiam S. Sophiac ordinandi , &
„ Parriarcham eligcndi , ad honocem .pci , &
SanO» Roman» Ecclefia , & I«nper*« • Clc-
9> rici verb utriufque partis , illas Eccicfus or-
•> dinare debent , qusB fu« parti contigeruit.

De poficfitonibos ver6 Ecclefiarua » tot 8c
•9 tantum Clcricis, & Ecclcfii» dcbot provide-
ri , qu6 honorifick pofiint vivere , 8c lubltcn-
», uri. Reliquap ver6 pofi*eifionc? Ecclefiarum
>, dividi , 6c partiri debent, fccundiim ordinera
•, prasfignatum . Infupcr enia iurarc dcbemus ,
», tam ex nofira parre, quam ex veftra, qu6d
», ab ttltimo die inftanris menfis Martii morari
•, iiebemus , ufque ad annum expletom , ad Im-
„ perium « 8c Imperatorem manutenendum , ad
•, honof em Dei , dc Sand« Romana; Ecclefias ,
•, 6c Imperii , dtinde vcr6 in ancea omncs ,
•, qui in Imperio remanferint , ipfi Imperacori
•» aftringi debent Juramento , fecundiim bonam ,
9t rationa^lem confuetodiaeia . Et illi , qui
„ tuac in Imperio remanferint , ut prcdic^um
eft , jurare debent , qu6d firmas 8c iUbiles
•, partes Sc pa^iones , ({usb fa6Ui fuerint babe-
#, bunt . M autem eciam fciendum , qu6d a
•, veilra , 6c noftra parte » duodccini homines •
•t vel piures pro parie eli^i debcnt , qui Jura-
,• menito aftrititi , pbeuda , Sc hononficcncias
M inter homines diftribuere debenc « 6c fervi-
•• lia aifignare • qusi ipfi hoaatnes Imperatori ,
,f ficlmperio facere deoenc « fecundikm qqod il-
•, lis bonum videbitur , 6c conveniens apparc.
»> bit; pbeudum ver6, quod unicuique afilgna-
,» cum fiierit , liberfc , 8c abfoluc^ poffidcrc de.
•9 beanc de heredc in heredem , um in mafcu-
•f iim« quam in fceminam, & plenam babeat
99 pocefiatem ad facicndum quidquid fusB vo-
•» luncacis fuerit , falvo umen jure , & fervitio
f 9 Imperatoris , 6c Impertt . Imperacori ver6
9» reliqua ferviria faccre debent , qu« fucrint
•9 facicnda , pr«ter ea > qusi ipfi facient , qui
99 phcuda , 6c honorificenrias pofiidebunt , le-
99 cundam ordinem fibi injunaum . Sututum
99 eft cciam , qu6d nemo hominum alicujus gen-
9» tis, qu9 communcm jzuerram nobifcum, aut
99 cum fuccefibribtts noltris , vel Venctis ha-
9» buerit , rccipifttur in Iraperio , donec gucrra
»9 ilia fucrn pocifica. Teneatur etiam ucraque
99 pars ad dandam operam boaa fide, oc hoc a
»9 Domino Papt poOu impecrari ; Ouod fi ali-
99 quis eontra lianc Confticutionera ire ccntave-
»» nc , fic excommunicacionis vinculo innoda-
M n*s. Infuper&Imperacor juraredebec , qu6d
" f rmas , 6c ftabiles paOiones , dc dationes ?qua
M f^c iueriat • irrcvocabilicer habcbic fecun-
99 dum omnem ordinem fuperius diftintlum
^ ^7^'^ aliquid fuprafcripcis omnibus f^eric
?• aodendum , vel minuendum , in poteftatc, 6c
99 di^prerione noftra , fic noftrorum fex Confilia-
•• rtorum , 8c D. Marchionis , & ejus fex Con-
•, miarwrum confiftat . Seiendum eft eciam
•V qii6d vos pratfate Doraine Dux , non dcbetil
Imperatofi , qui fuerit eleaus in Imperio ad
t, aliqua lervitia facienda , Juramentum praiia-
-n rc propcer ahquod datum , vel pheudum , five
u bonorificentiam , qus( vobis debeat aflignari
„ um ilU , vel lUi , ^uem, vel quos locy ve-

A N D U L I |tl

ftro ftatuericis fuper hif , qii« vQbit f lerint
^ afli^naca , debeanc J[uramenca ceneri ad omne
,y ferviiium Imperacori, & Impcrio^faciendum ,
^ juxca omnem ordinem fuperii^s decUr^um.

D^curo anno Domini 1^04. menfe Martii In-
^ dtckione lepcinu .

Ptf^ttfft im^r D. Emricmm DsMduium Ducm^
& BomfMCiMm Mmckiautm Mmhtfnrati^
& Balduinum ComiHm FlMudria , &
Ludovcum C^itmm BUfinf§m ^
fro caftiomo Vrbit CoufUm-'
Hmofoliumm •

^ T N ik>mtne Dci sscerni , Bonifacius Marchio,

J[ dc Balduinus Flandrenfis , 8c Lu-

dovicits Bleficnfis , 8c Claramoncenfis , En^

ricttt S.PaiaU Comiret pro parcc noftra, vo-
9, hifciani vir inclyce Domine Entice Dandule,

Venecorum Dux cum parce veftra , ad hoc uc
„ unicas 8cc. ut in ahcro documgvto rctrofcrifto

ad vcrhmm • mmotis tomkm perfonis tn vir»

bit I & montmkmt •

Perx tcrrmmm Domini Ducis , & Commmuis , aL
gtntts ycnetorum.^

D$ frimm pfrtc hmporii Romauim , qmm dtwm
mit Commmni yomttiarmm.

Civicas Archadiopolit •
Mifiini ,
Bulgarifigo,

Fercinencia Archadiopoli •
Ferrinencia Piais « & Nicodemi ,
Civicaj Heraclcas,

Fcrcinentia Caludrocum Civitate Rodefto , k
Panedo cum omnibus , quae fub ipfis ,

Civicas Adrianopolis , cum omnibus, qua fub
'Pf**9

Calalia Corici , vel Colcricht ,
Perrincncia Brachiali ,
Sageedci vcl Saeuetai .
' Perrinencia de Maotimanis , 8c SigoponHHO,
cum omnibus , qux lub ipfis ,
Percinencia Gani ,
Cerr ifca Mirioficum ,
Cafalia de Rauiacis, 6c Examilliy
Percioenria Galli Foli ,
Cortocopi Cafalia ,
Percinentia Pcriftatus «
f mborium , vol Eilboriun »
Lazua dc La^u .

Hmc ofi fecunda Pars torrorum IX DttCsr,
Communis Viinctiarum do fecunda
parto Imferti Romani^o,

Provinciss Lacedssmoni« , Micradc MegaKEpi-
cephis ,

Parva , dc magna pcrcinemia Calobries, vtl
Calobrica ,

Oftrones, vei Oftrovos, Provincia Colonis, Oreof,
Cariftoe ,

Ancrus , Concilani , veJ Conchi Lacica , Cavifia ,
vei Nifia ,

Egina ^ Calirus, vt/Culuris, percincnttaiLa-
padi,

Zacinthot, Oprium , vel OriU,

CsBphalonia , Parre , M:choae, com omnibus
fuis, fciiicer pcrtinenciis dc Brana,

Fercinencia dc Cacacha Gomo , cum Villis Chi-
rsB Herrais filiss Imperacoris , vel Kir Aiexii •
cum Viliis de Molineti , 8c de ceceris Mona-
fieriorum fub qpibufdam Viilit , qu« Tunt
Imperacoris , (ciiicec de Micra , 8c Megali
epicepfi , fcilicec parva , 8c magna Frovinda
R.icopalla , vei Nicopolla , cum perti*encns
de Archa, 6c Bobello de Anachoiico , deLef-

conis , 8c de ceceris & Monaftcno-

rura cum Carcolaracis ,

Provincia Diracbii , 6c Arbani . cum Clotiinif-
fa, vel ClaviniflTa dc Vagiiecia,

Provincia de Granina .
N Provincia Drinopoli, Frovincia Acridis, Lcu-
cas 9 Hc Coripho ,

Pars torrarum Jmperatoris , de primta parte
Jmperii Bomanim,

A porta aurea, & Blachernali , 8c Occidentali
Sieno ulque ad Michram , 6c AgaciopoUm ,

Digitized by

m C H R o

bcanc ; & poftea fcx pra partc eligi debeant
qui illum per majorem partem eorum Impera
corem eligant , quem fufiicientiorem cognove
rint; & ele<ausPalatiaBlachenMB, &BuchaIeo-
nis» & quartam partem Imperii prohonore fuo,
& honore Scdis percipiac , & reliquag tres par-
tcs flBqualiter dividantur , & hi Feuda diftri-
buant, & fervitia , ut viderinc expedire .

Clerici quoque illius partis , de qua non fuc-
ric impcrator aflumtus ordinationis Patriarch»,
& Ecclefias Sandhe Sophiae debeant habere, nec
pro parte fibi contingente Imperatori de fideli-
tate 9 & fervitio exhibendo aliquatenus ce-
seantur.

Pars XXXir.

PEradlis itaque pa£tis Amo Ehicis duodeci-
mo, videlicet MCQV. menfe Martio cum
mira conftantia duas naves , quas vocabantQr
faradtfus^ & Pmgrina , infimul ligarunt, &
fcaUs compofitis, qt ulrra muros tranfirent , &
infultum in Grscos violenter facerent , Murci*
phus itle Tyrannus aufijgit , & Civitas in mani-
t)us Lattnorum Itbere remanfit ; & x:ompleea eft
Prophetia Sybillas Erytreas : Fiet potmtium in
aqifis, AdriatiHs congregatio .y rC(eco praduce ,
Hircum ambigent , Byfantium prophanabunt ,
md^cia demgrabunt/fpoliadifpergentur ; Hir-^
€us n&Dus^ balabit , ufque dum LW^ pedes , ^
IX, pollices , femis pramenfurati difeurrant,
Kunc ctiam Emanuelis fceleAi fceksin Venetos

Similitcr 8c ab ipfa Civitate Vezei ufgue ad
Zurlo 8c Theodoropoltn .

Pars terrarum Imperatorii de ffeund^
parte Imf mi^i .

^ FrovincJa Optimati ,
' Provi^icia Tarfia9 , '
Frovincia Nicomedias ,

Pulfiada , 6c Metanobis cum fucccfl^bus , 8c cum
omnibu^ , quae fub ipfii .

Pfovincia Paphalagonias , ^ Micellarii , vel Nu-
cellarii . :

Denefmopoe , vel Provincia dc Nealinopu , &
Babriti, vel Pauriti , * - •

Mitilehe , vel Mitilini , 8c Limene cum Straer ,
vel Limni cum Schiro aqu» fdnt infra Afiy-
dum , Inful* fcihcfcc Fr«conifo , 8cc. lCo j
liirobidatrnos , 8c Tybo% cum Saman<Jrachio ,

Provincia de Piiort^ , de , Pition , -de Geramon ^

Provincia MaUgini , Provincia Achirari, v*/ . . . .

provineia Atramini . '

De Chilaris 8c » ,

De Per§.imis,

Provincia Neocaftri

Provincia Mjlifli ,"8c TVlclachmandi ,

Provincia Laodiceao , 8c Meandri c^m pertinen-

ria Samttfbn , 8c Smacliicrurh ,
Cogtolte Phanafis, cum Canuaatts, 8c ceterii,
, abi<U*c (,«/. atquc ) Chio .

'Pah terrarum Peregrtfiortim ^ de prima parte
Imperii Romanis .

Provincia Macri , 8c McgaK brifci ,
Pcrtinentia 'Geenua,

Civitas Panfili cum omnibts; qwas fub ipfa ,
Pcrtiitentia Tulbi ,

Civitas Apri cum omnibtis', qu« 'fub pertinen-
tia,

Didimochium cum omnibus y quae fub ipfa ,

Pertinentia de Cypfalis ,

Pcrtinentia de Garelli ,

Pcrtinentia de Tetucito,

Pertinentia de Hera.

Pcrtincntia de Macn de Garellr , 8c

Trajanopoli cum Cafali de Brachon , v#/ Brato ,

PertinentiaScyphis, 8c Pagandi curaomnibus,

quae fub tpfa «
Percinentia Madit : cura omnibus^ atiaj fiib ipfa,
Jehaloticha cum omnibus , quas fub ipfa , idcft
Tom, XIL

I C O N.

perpetfatum, per eum maxime , qui duhi Le-
gationis fungeretur officio , coecum facere con*
cupivit , auaore Eteo dignc ultionis pocna pu-^
nitum eft. ^

B^s xxxr.

HAbita Civitate XIL eligendi pariter elc-
(fti, (•> dum de idoneori ad Imperium
lcrutinium agerent, Gallorum unusDucis Vene-
torum gefta collaudans , illum dignum Imperio
nominayit ; fed cbm ceteri id annuere videren-
tur, quidam Venetorum nobilis & fidelis fenex,
fatis probabili oratione ufus , nominatoris re-
commendans propofitum , Comitem Balduinum
Flandrias aptiorem fore judicavit. Quiareliquis
comprobatus , Scexerckui denunciatus, ab om^
nibus Imperator colbudatus cft.

Pars XXXri.

CReato hnperatore Thefauruy in Urbe iir-
ventus^ divlditur , & psr portiones ftatu-
tas, quarta pars Impeni ei confignarur , & ce-
tera inteF iHum, & Venetos , parcttas funt , &
pluribus Nobilibus , qui onerum participes fue-
rant , Ffeuda cum fervitio conceduntur , &
acquirendi concefla faculras trtbuitur .

fars XXXVII.

VEinetiafum Dlix , ur ranti triumphi memo»-
«ia recoldtur , & pofteris prodeat , ad

exem-

Anafartur, Tynfato$,
Tplagia , Fotamia , 6c Acros , cum omnibus ^

quas Oib ipfa,.
Ptsrtinencia de Phitorb ,. percinentia dfe OaU^

VaiQ,

Milinoro, portinentia de- Gallocaflel li , pcrtiw

nentia Sitoleuchit,
Carepanichia , de Eno cum apothicis ,
€^tepanicium de Rufla , cum omnitku , qu»

fub ipfb,
fic periinentia de Agrioaibario .

Ptrs terrarum Feregrinorum de ficunda parto
Imperii Rjtmania ,

Frovincia Vardarii ,

.Provincia Vori« cum cartulatis^ camen -,. .v..»..
Clavizza '^eft Panica ,
PerHnentia Giro ConMa,.
- Percini?ncia PlatomAJsas , fcilket Plafiomonis ,
Provinci* Moliftis,. & Meglenon,.
Proyincia Prilapi , 8c Pelagoni» cum ftagno,
Frovincia prefeppet , & Doidetfanifos ,
Orlum LiiftlWy -

Provincia Oladrie cum perfonaUbus , 8c MoiKb*

ficrialibus in eis exidentibuj ^
Provincia Siervjonr,..
Provincia Caftorea ,
Provincia de Aucleos ,

Fertinentia Inperanieis, £:ilicec FeffalU, Doh

niochos^ Revosi, Tadria,.
Almericum de Metriadimo, pertinentia Neopa*

tron ^

Provincia Velicati, .... Pertiaentxa Penion,^

videlicet dc Potamo>
Calanea pagii & Raduifedim » 8c portum Athe-
narum, cum pertinenua Megaron.
( ♦ ) /» margine Codicit Ambrofiani bse adduntur :
Eleftorum fuere fcx Tranfalpini , quatuor
Veneti,8c duo Lombardi ; Vel quatuot Tranf^
alpini , fex Vei^eti » & duo Lombardi : Qiiin-
que Vencti favebant Veneto Duci , unus Pan-
caleo Barbus diffcntit » quod dicerec TranfaU
pinos non daturos auxilium Ini{ieratort Laci-
no, /icque omnia in perniciem ruitura . Tranf-
aipini malleb^nt polt Comitem Flandri» Prin-
cipem Venetum, quam Qomitem Montisfer-
rari ; Lombardi Venetum quam Tranfalpinum
mallebant , demum fuadcntc Barbo ele^us e&
Comcs Balduinus .

y a

Digitized by

A N D R £ iR

fuit. (*)

Pan ^XXnih

CLarus poftea CathoUci» Vciiefow» Ciiio-
aicos mEcclcGa 5ao<aai Sopbi» pnrfccit.
om Vcficrabikm Virurp Thomam MjUJWceiiQ

f^encre nobUem , ^ moribus cirpumfpwaum .
atriarcbgm ConftantjoopQlitanum coocordiicr
deRerunt ; ekifajs qooque el^iooi coafcot*c»
cum Impcriabbus • & Ducis Nuntiis pcQ oba-
acoda confirmationc Romam p^rffexic»

Parf XXXm

DEvot^ ctiam Prjincipes SaoAofum occrf»-
us Reliquias tamaem ioveiiiuot; & obti-
ouit P^x mirificam Crucem auro inclu f a m «
Huam fod ii^vemiooem Matris Coflft«itioua ia
heDi^ i^m detulerat , & ampaUam Sangutois
piir^cujion Jefu Chrifti » Sf. bracl^ni Saw^
Georgii Martvris cum panc capiii^ SaoAi )q»
hannis BaptiUae , quas Dux mittens Venetias in
' fua Capclla coljocari juCit . Imperator autem
coronam Chrifti apud fe rctineos de eodemSao-
miiie iii FUo^riam deftinavic 9 & aUa^ pftti^-
}a« Rf liqgias Rfsgi Francorum mi& » quas 9c-
cldif^ San^i Dyonifu obtuUt.

Pm It.

Ifimit\$ iimiiiw c^orporHm SaiMfUrum Aga-
thgs , Sc Ludx Vir^inis , ^U9 Bafilius &
Conftantinus Auguftus de Sicilia deferri Con-
ftantinopolim fi:ceraot « DuK obtentum corpus
Sfu^&^ Luclm V<ne(ia9 kt Moo^^erio SnnAi
Georgii mandavit , quod in Eccleiia «jus nomi-
ot dedicata repofitum eft . Corpus veroBeat»
A^Btsim qui}widam$icuUs Pfcegriois coaccflrum

ParsXLl

PLebcji cfiam Veneti nomine Aidrcas.Bal-
duino , 8( Angelus Drufiaco de Omorio
SaoAse Mari« adfaa»:eote EcdefiaB Saodiap So-
phi» Ccrpus SanAi SymeonisProphetje cum la-
bore auferunt , quod Venetias cielatum io Ec-
clefia antiquitus iub Saodli vocabuio fabrkata
repooum . >

ParsXLlL

DEcimotertio itaqiie Ducis anno Boniflicius
Montisferrati Marchio . cui Alexius Ifachi

) In wcrgine Cvdtets Ambrofiani b4C adduntur
C1V1U5 Arcadiopolis Mifmo Bulgarifico, per.
tincntia Afc*dtopoli , pcrtineniia Futis , & Ni-
CQdiim.^ Civitas Fradap pertinemia Kaleidof
cum Civimc lUduflo 8c Panedo cu«v omni.
bus, qu« fub iplu, U Civitai Hadrianopolis
cum oronibus, qu» iub ipfa pcrtinentia Ga-
mcafah , Cortocopi Cafalia Cotfichi , Carala.
ttri^Srn^ > Pertincntia Pcriftat , pertinentii
grachio h , Cafaha dcaaulatis , 6cExamilh
|mbroriam Sagudai pertinentif GalUpuh'
<5;iJ? .^*^^ ' pertinentia dc Muntemani,,
CC §igopotomo , cum omnibus , qu» fub iDfis
Jfcm ^foyincia UccdtOToni^e , Wcx, t VI
gaUi Epishepfis, ideft parva, ^ maenf oer
tmentia Cafobrita., oVono\ , Q^e!s 'ca/u
fto«, Anttai, Agina, 8c Cuturii, zlKintos

D A N D U L I 1,1

A ilmpcfacoris genkus lofolam CreUB dooav«itte.
auoc ^ndrioopolim obfidtns , Ravano de caroo»
ribus, & Marco SanutoDucis Venctiatxim NuB,
ciis 9 cut illa io divifione Imperii OQntigeric
locum jiis , quod io radcm habebat , Miutk
hioc iade conveotiooibuty pleotflimi ceOt.

Pars XLllL

REx BUcorum , & Rex Bulgaioniv cnia
Gfzcis • ac Turcis , & Cimianis , cufi
Laciois congrcffi eos vim:uat, peremcis maj^
hus . Imperator coim Balduiaus Aadrinopobi
^Conftantinopoli V. diftaotem disetis obiadmci
qu« in partcm Vcnctorum cefferat , & rebclla-
verat \ oc dim habituri eiTent in proximo Civi-
tatem, audiens ImpcratorComitis Ludovici,8c
aliorum rcpenciAum inrulcum poft Blachoi
mianos « quorum ad Bcnchas quatuor miUium
moltitudo infidiis ftabar, dbm eos fecutusfait
fet, tnicidato Ludovico cum aliii , ImpRaior
Bumquam compamtt , & paocis Cooftantinopo.
lim redeuntibus « mulritudo maritima Vefieto»
rum ad Urbcm vocatam Rodofto faticau pfft
vdmr, & indcConftantioopolim. InteriuKTar«
tari poft occifsoQcm Domini fui , antiquai ter-
minosex^untcs, vcncrunt in cxrcrminiumpopo*
lorum; prioribus enim tcmporibusfuper eoi re^
gnavcruoc Indi cis confines , quonim Utbei

fuit David filiu^ quondamlohaii*

nis Prcsbyteri Dominatorb , 6c Regis Iflclia •
AlmericQS Rcx Hungarias moriem ikodRaii
Fratrem cduci fbcit, filiumque parvulum here-
dem inftituens , Frarrem tutorem decrevit ,
poft modicum puer obiit ; Andreas autpm ia
Kegno fuccedit .

Pars XLir.

NAtm Ducis, c]us viccm fuMcns , proBre-
viariorum cxaminarionc. judicesde^?o
ftatuit , qui nuoc Examinatorcs appellaacur.

Pars XLK

THomas igitur Mauroccno ab Innocmtio
Patriarcha eiFedlus, cum literis PapsVe-
netias accedit , & cum parato ftolo Portum
cxit, & Ragufinoi Urbi, quai Gra^rum iqftin-
€bj jjam diu Venetis rebcllaverat , bellum intu-
lit; illique dcGrscorum diffifi &voreCivi4teiB
Venetis rcddiderunt .

Pars XLTI.

PAtriarchia poftea fccedens Durachiom im-
pugnavit , cepit , & inuniit ; & Cooftiuiti-
nopolim inde pervdnit. Mnrciiphus invafbr Im-
perii poft fugam ad Alexium focorum vadit •

qui

6c Ccpbalonta Froviocia C<^t« , d^Gonclu-
lari , Canifia , pcRiaentia Lopadi Oriufli
Patr. , dc Mwone ciim omnibus fuii f^tn-
nentiis de firana , pertineoiia de Camiuo ,
U cum ViUii Carcherini» Wm Imptfacprii
Kyti Alexii , cum Villis de Molineti , 4«
to<-cortora , 8c de ceterU MooaHcriof um •
quibuldam Villis » qu» funt in ipfii. W"CCt
de Mier, & MegaUi Cpishepft, idea pirva,
6c magna pertinentia Hicopala ciim PfttincQ-
tiis dc Aita, de AKeUo, dc Anatolico» oe
Lefianis , ^ dc ceterii Archondurum •
nallcriorum , Provipcia Dmaqhii • fit Afozoi
Cum Cartoloratoi cum Glaviniw, Pcvignc-
tia , Provincia de Granina, Prbyincia dcA^-
mopoU , FroviiKia Archudc , Leucaif
rypho. _

Digitized by

|3S

CHRONICON.

114

^ui ab eo exccecatatf poftei tdLacinonim ma*
aus pervemeiis ioConfuuuinopoU turpiter vium
£mvir •

PanXLnL

BAlduino AuguftoHeoricus Dago firater fuc^
cedit • Hi$ iuque geftis eUpfis a Ducia
creatione anois XIII. die prtmo juAii idem in
Cooflancinopoli feliciter obiit f 8c in atrio Ec*
f lefia Sand» Sophias iepelitur .

Qjiadragima « ^ui Hemicum Dandulo Dncm
elegerunt , nomina bat fua$ .

{oannes Zeno ,
.aurentiqs Teupolo ^
Petrus Ziano ,
Dominicm BonaldOf

ioannes StornatOt
^etrus DelphinOf
Leonardus Mazamano,
Dominicus de Canali^
BlafiusCailoIo,
Petrusjufto,
Antonius Calilefot
Orius Gazuk> ,
pominicus Superantio»
D<;>minicus Sylvo,
Thomas Barbadico »
Mapheus Juiliniano»
Jo^nnes Rofolo,
Anconius Aurio,
Dominicus PataleOf
Vitaiis Calvo ,
Benedi€lus Griono 9
Aodreas JacobsB»
M^rious Tunifto,
Andreas Barocio»
Thomas Barbadico »
Alexander Bragadino,
Marinus Dandulo 9
Dominicus FufcardOo »
Petrus Zepoloy
Joai»es Fofeari »
Beroardus Sanuto ,
Hermolaus Vallareilb 9
loaooes Conureoo ,
Joannes Navigaiofo,
CoDllaniiQus Faledro,
Vitalis Michael,
Leonardus Mauroceno,
Vitalis iSre^Oy
Andreas Folcolo»
Jouiiies Eo^aano.

CAPITULUM aUARTUM.

Ve Petro Ziano Duce , & faGiis occmcfis in
dkkm fuitf habme parteo XIV Uh

PEtrus Ziano Dui ordinatur Anoo DomtBi
MCCV. Hic ex Pacre Sebaftitno Duce

Smius, pecuniofusy & virtuce pnsclarus , Pa*
0S Poceftaa effidtui! , & poftea Comes Arben-
& , nunc vero Confiharius exiftens prsducis
obitu Veoetiis intimato , ab ele^ribus die V
Augufti Dux pronunciatus eft .

C * ) meergiae Codidi AmiroJSam i Idem natus Du-
. ctt Fafentino» aljqaanruium Teqycitrantes ad
debicam revocavic fidelicacem & eum eis
nonnulla pafta de novo iiabilivrt cum hono

Pan L

QUi ut antea (ancitum erat 9 pollicetur ^
ouod eIe<5lio Poceftatis Clugiss , Ga-
^ ftaldionis exiftentis finito tempore ♦ ri-
patica f bona occiAonis & percufljonis « & alia,
quas per Duces agebantur inibi in Commune
Venetiarum , debeant removeri , refervatis ftbi
Regaliis gallinarum ^ vini, & gondoUs foni , 8c
receptionis fuaa » & nuntiorum ejus t excepco
eciam eo 9 quod ei fieri debet 9 quando voluerit
ire vel miftere veoatum y & appellationibus, &
interdidHa . Poftea ele£lione majoris Coniilti
Marinus TacobflB primo Poteftas Cluffiss decretui
eft. (♦)

Arbenfium quoque ComitatuiMarcusMaftro-
petro fubrogatur. Ducatui eciam DurachiiMa-
rinus Vallareflb pcaBfeOus eft .

Pan IL

SAnc Venetorum Populus in Conftantinopoli
Marinum Zeno fibi Poteftatem ftatuunt 9
qui ab Henrico 9 dum a Patriarcha coronandua
eflet 9 approbarionem &ederum in captione Im-
perii fadtorum fulcepit •

Pan IIL

DUx illico Rogerium Mauroceno Auferen*
fem Comitem; RogeriumPrenurino^ Be-
nedidham Galliono 9 & Paulum Cbiirino Con«
ftantinopolim Legatos mittit , qui lUos in folitt
fide confolidant 9 & cum Poteftate utilia iU«-
tuunt9 & redeunt.

Bomfiicius Montisfemti Marchio 9 tdeptl
Theflalid 9 qvm illi in parcem ceflTerat 9 Rexco^
rooatus eft.

Partir.

MArcus Dandulo 9 & Jacobus Viadio con-
fbedcrati CivicatemGallipolim invadunty
8c viriliter oiumunt,

Panr.

Atinorum igitur dx g^flis mirificis fuperau-
6ld potentia , & GrsBcorum exinanita, ple-
riqike Nobiles ceteris Gracis fibi cdligatis V
Grfleci^Oj^ida (^) audaAer invadere ftatoun^.
Et fqgregatim navigamesMarcus Sanuto cum
futs fequacibus Infidas Nifisi 9 Parii 9 Melli 9 &3
San^ Herini adeptus cft 9 6c Marinus Dandulo
Andrcm^

Ravanus quoque de Carceribi» Veronenfis^
8c Nepos ejusi Euripum five Nigropontem ao*
cipiunt ,

Similiter Andreaa 6c Hieremias Gtfio Thinai
Infulam^ Scheriam Scofiulum, & Schiatum.

Fhilocalus etiam Navigajoib Stalimenem ob^
cinens Imperiali priviiegio Imperii Megaducbai
eft efieAoa.

^an VL

PAri i^tur propoflto Dax aimo fecuado p««
ratU XXSU g«)£U Rayneruim DuduiOr

re Venefomm . Hie fapieos 1 9c liceratus ad-
moduM fuiv, cat foccemt tn Fr«rofa ClagertS
Pancaleo Barbas .
C^d. Amk. sddH : qttiQ regimam cancbMi,

Digitized by

Googl(

A N D R E JE D A N D U L I

& Rogerium Prctnarino pragfecit qui extra Ve-
netorum Culphum euntes » Leonem Vetranum
Pyratam cum IX. galSis capiunt, &: morti tra-
dunt. (♦)

Pars ril.

POftca Corphum hoftiliter aggrediuntur , &
tamdem obtinent , & muniunt , & quse
gclTeraut Duci -infiuuant . Dux tunc Angelo
Accotanto , Petro Michaeli , Stephano Fofcare-
iio> Gdberto Quirino » Odlaviano Firmo» Ja-
cobo Ferro , Mai^ino Caprenicolo , JuUano Sta-
mario, Simoni Bono y oc Joanni de Ai\o eam-
dcm Infulam cuftodiendam tradidit •

Pars Vm.

STolus quippe Mo.honum accedens bello de-
vicit , & poftea Coronum . Achaici lunc ,
& Athenienles per fuos nuntios fe Venetis ^iib-
miferunt ; fed cbm Civitates obtinere difpone-
rent , a Campariis , quibus pras i rat Dominus de
la Roza , non ftnc (anguinis cffu{ioae prohibiti
funt. (**)

Eodera anno Henricus Pifcator Comes Maul-
cas Januenfium fultus Navigio Cretenfem In-
fulam invadit. Municipes tunc Venetis fubef-
fc praseligentcs nuntios mittunc ^ & requifitum
obtinent fubfidium .

Pars IX.

CUmque Vencti Cretam accedere decrevif
fent, Confilium agitur., quid de conquifi-
fis Urbibus fafturi elTent , quas cbm profterne-
reefcgiffent , Raynerius Dandulo unus ex^Ca-
pitaneis ,,ut ejus fi-mtibus cuftodiret , obtinuit-,
& Petro Polano , & Lello Veglo eas fuo.pro-
prio nomine cuftodiendas tradidic •

Pars X.

DUcis iitaque annojcrtio ftohis. iter/iarrL-
piens, invafore fugato quatuor -ejus oaves
cepit , & Magiftralem Urbem vocatam Can-
diam, & alia illius Infuke fortilitia obtinuit»

Pars XI.

INterea Aymericus Rex Hierufalcm , & Cy-
pri , videns Tcrram bellatoribus vacuam ,
cum Saracenis treguas iniit , qui Achon mori^
tur. Habuit autem cx Ifabella Regina fihum

fiarvulum fibi aeqjuivocum ^ 8c duas hlias Sybii-
am nuptam Levoni Regi Armeniag , & aliam
Melifam nuptam Boamundo Principi Antioche-
no, & Comiti Tripolitano, Et brevi tempore
puer mortuus eft, poftea mater. Cui remanfit
heres Maria major ejus filia , quam exMarchio-
ne Conrado concepit. Q.uas poftea nupfit Co-
miti Brenenfi , &c Hugo fihus Aymerici Rex
Cypii efficitur.

Hoc tempore Beatus Francifcus Mandum dc-
ferens perfeite fecutus eft Chriftum .

Beatus vero Dominicus fequenti anno cum
Didaco Epifcopo contra Albigenfes ivit . Azo
Marchio Eftenfis rcgimen Veronas fulcepit de
communi ivoluntate duarum partium » lcilicet

(*> Cod. Amb, addtt : Is erat Genovenfis , undeor-
tum bellum inter Venetos , gc Genovonfes .

(♦♦)•!« margine Codicis Amhrofiani : Dominiis Ro-
chdB, fivc, uc alibi Rol«, vel Rozs cumSo-
cieuce Campanorum » qui Dominus praerac

Comitis Sandli Bonifacii » 8rMonticulorum . Secf
Monticuli favore Ezelini de Romino eum de
Verona expulerunt. llle ver6 convocatis ami-
cis , & exercitu prxparato Veronam aggrcdi-
tur, favemibus fibi Mantuanis, 8c parteComi-
tis Sandli Bonifacii. Ezelinus autem alteri par-
ti favens cum exercitu copiofo venit . Sed duni
prasvalere non poteft, cum omnibus de parte
fua territus fugit. Deinde pars Monticulorum
c&pit Caftrum Pifchari», & curr ntes per Vc-
ronenfem diftridlum rapinis & incendiis omnia'
devaftabant. Sed Marchio, &Co;Timunes prae-
di6li parato exercitu eos obfederuat , & capto»
in compedibus pr fuerunt qui de mandato Ot-
tonis, ctim in Italiam venit, dimifii fuerunt.

Pars XII.

QUarto quoquc Ducis anno aii(fto jam ia
Creta Venetorum Dominio Raynerius
^ Dandulo erga aliquos rebelles exicns
fagitta occiditur , 8c in Ecciefia Sandli Georgii
de Cand a fepelitur.

Hoc fane Vcnctiis patefadlo Dux VI. galcas,
& totidem naves belli as parari jubet, & Ja-
cobum Longo, & Leonardum Navigaiofo Ca-
pitaneos ordinavit, cum quibus Jacobum Teu-
pulo Ducam Crcta, & Raphaelem Goro Con-
lervatorem Curoni . & Mothoni , delegavit , eit
qfjc fuis regiminibus applicatis. Rogerius Prc-
marino Vcnetias rediit, & JicobusLongo tunc
navibusjanuenfes pluribus inventis, reliquis fu-
gatis trcs ccpit .

Pars XIII.

RAvanus de Carceribus , & nepotes cjus »
qui jam Infulam Negropontis acquifive-
rant , illam ad feudum a Duce Venetiarum rc-
coguofcunt , fidelefque & tributarii illi tScAi
fuat . .

Pars Xir:

GOffredus etiam de Villa Ardrrin , qui Do-
mino de la Rocha in quasfids fucccfleratt
a Raphaele Gc?ro Diicis nuntio Principatum
Achajae , Corono , & Mothono exclufis , reco«
gnovit . Et nobilis quidam Galltcus., qui Ce«
phdloniam Infulam arripuerat , fidelis & ccn-
iualis eflc Vcnctis pcrpetuo annuit .

Pars Xr.

Slmiliter Michael Coniano , quiDc^taricum
poflidebat , per fuos Legatos huic Duci re-
vcrcntiam exhibuit, & ab co h fliimine Urccus
ufquc ad Neopantum recognofcens fidclitaten^
& annualcm cenfum exhibSrc promifit . ^
Q^into quoque anno Dux Ortoni Regi , qui
de Imperio cum Philippo Duce SueviaB hucuf-
quc contenderat , Romam pergenti per fuos Aiiif
bafciatores Rogerium Premarino , & Marinuiii
Dandulo dc profperis eis fucceflibus congram*
latus , approbationem folitarum immunlt^Ltunt
in Terris Imperii fufcepit .

Pars

illis y qui ibanc in auxilium Tcrr« Sandtai ce-
pic Ducatum Achenarum , Corintum^ Argos,
6c Neapoiim , appeliaturque eft Prineeps Mo*
le» . ^

Digitized by

Pars Xn.

C H R O N I C O N.
A

OTto poftea contrt volunwtem Regis Fran-
cke, contradicentibuique pro majori par-
i€ Romaois » &]^onibuf Imperti , ab laoocen-
do Papa coronatut eft» 8c juijurandum prasftitit
de juhbus Sand^i Petri contra quoslibet conferr
vaiKlis. Sed ipfa dio fuborcft diicordil cum Ro-
lunis pugnavit ; & ff cedens Terras occupavit
Ecclefis , & deiode Apuliam tefram Federici
BAti PraedecelToris fui . Qpi ciim refipifcere nol-
lec , fub anathemate prohibitum tamdem ftiit,
ae quis Imperatorem eum haberet: ficauemul-
ti PhTiCipes Seculares & Ecclefiaftici ao eo re*
ceflorunt,

Pars XriL

ANgelus Faledro fdus Procurator Ducalis
Capellaa tabulam Alraria SanAi Marci ad*
ditis gemmis & perlis • Ducis jufiii » reparavit j
& habitationes Capellanorum de novo fecit .
Du9c anno fexto Manfredum Archiepifcopum
Durachii de ViUis Domofii inveilivit , iileque
fidelitstem » & laudes depromere » & rcverenr
tiam Duci exhibere poilicitus eft . ( a )

Almericus quidam de Territorio Carnotenfi
^ufus eft affirmare » qubd quifibet tenetur cre-
dere fe efle membrum Chrifli ^ quam cognitio*-
oem Papa revocavit ; fed indignatione alfecShis
iMrevideceflit; pofteaplures ejus dodbrina in&iSli
Parifiis concremantur » & ai^or extra cemete*
rium ejicitur.

Fars XFIII.

ANao Ducis feptimo nobiles Cives equites,
& plebejos pedites decretum eft Cretam
cranfinitcere ; hiique dum caialia aflSgnantur,
Onecus ouidam nomine Agioftphaniti cum com.
^icibus luis rebelles eflei^i Suchiam , & Mira*
faeUum arripiunt, Duchas tuncMarcum Sanuto
iEgqn Pelagi Coadjutorem poftulat , & XXX.
fniUtias» illisdepreffis rtbellibus, dare promint;
quo applicato &gatis Gracis amifla fbrti-

btia itcoperavit» promiifague Coadjutori perfi-
cere renuens de Palatio fub cuftodia ejicitur ;
(kd poftea chm evadens Themanum inciroivit ,
& cutn fufcepto fubfidip Marcum Sanuco pro-
sniffis renuntiare t & Infulam exire coegit ,

Ciim Joannes Comes BienenfisReginamHie*
ni£adem defpoofaflet, & coronatus eBet , Con-
ndinus qui & Melech Mahadam , Ptolomaidam
a^greffiis , PMlomeoies extra Urbem paratos
inv^oir , & ctim nimi^ appropinquaret » equus
illius fub aure percufliis furibunde ie ja^ns iU
lnm dejecit • Fa(ko autem vefpere ad^ropria
regreflus efi Rex , & Ptolemaidam cediens fe-
mei pr«dam magoam exegit , & cum futs faU
wus ceditt . £x cunc Chriftiani quafi oUefli ef-
featy numquam exibaot. Saraceni aufemvideo-
ees twn iolerioriseflepotentias, qulun putabaot,
firmarunt Caftrum in McMe Tabor . & «nte
Ptoleflciatdam fopiiis dilbuf rebant ^ prc^r quod
inulti cepatriabant.

( A ) ifr mMffin$ Cadicis Amffrofiani : Alibi Petrus
Ztantis iibtiDuit ab Otmne Qjuurto Impemori
confirmacionem Privilegii concelfi ab ejus An-
teceilbribus Venet« Reipublica , videlieet
XXXX. piperis non foivendM , 8c de pallio
aureo « ut ex dQCumento , quod extat , apparet
MCCIX. Ind. XII.

( b ) fnargin$ Codicis Ambrojl^ni : Alibi Hc eft le*
gere anno MGCXL Duce Fctro Ziano Gor-

Psrs XIX.

OTtone Imperatore danmato ^ Federicus
Prasdecefloris natus , hortaiu Regis Fran-
corumperEledtores fucxellbr eificitur, venienf-
que Romam honorifice fufceptus eft . Inde io.
travit Alemanniam , & vSnit Conflantiam , &
Ottonem fupcrvenientem repulit , qm fic repuU
fus Brilach acceflit; unde noo minori dedecore
eft repulfus , & Federicus reoeptus , iniitque
foedus cum RegeFrancorum, ficut extiterat io*
ter Praadeceflbres eorum .

Poft BenediAum Patriarcham Angelus Baroe«
cio ordinatus eft, cui Innocentius Papa paliiurn
tradidit , & privilegium hujus Eccienas mnova«
vit . Hic erat Plebanus San^Sli Joannis de Ri^
voalto, & Capellanus San6li Marci.

Pars XX.

OCtavo Ducis anno Avcardus Rejgularis
Canonicus Venetus de Conftantinopoli
Corpus Sandhe Helena , ex Monafterio fuo no-
mint dedtcato fubtiliter abftulit, cuod Venetiat
translatum in fuo recondidic Monafterio . (b)

Dux devotus in Palatio Capellam fub San£li
Nicolai vocabulo perfecit, (c) mortuaqueMa^
ria confbrte ejus dumjamfeoefceret, ut prolem
fufciperet Conftantiam Tancredi Regis Sicilias.
genitam defponfavit , ex qua filium unicum 8c
miam procreavit.

Fars XXI.

SEquenti anno Januenfes navem unam VenOf*
torum capiunt , quos Joanoes Trivifano Ca«
pitaneus duarum galSarum , & totidem navium
de Conftantinopoii periequens ctrca Carthaeir
nem quatix)r illorum naves , & rediens fecusSi«
ciliam XXVII. fimilicer navigia debeilavit.

Pars XXIL

HEnricus Imperator Conftantinop(ditanu9
cum Blachis pace firmata 9 fiiiam ipib»
rum Priocipis duxit tfi uxorem , & univerfa uf-
queTheflfauam reftituta funt , & ilhic properant
Marchionem Montisferrati Bonifiicium defua*
dum reperic , & coronato ibi Guiltelmo nato ^
3c ipfe defundkus eft , cui Tolens foror conjux
Petxi Cotnitis Antifiodorenm fuccedit.

Fars XXIIL

ANno decimo in Venetia , florente ubic^ue
cocicordia antiaua , Tarvifii Proccres jq-
cale proclamant (pe^cdum ^Caftrumque , in^
clufis fpeciofis juvencuKs fieri decemunt , ut ia
eo obtMteodoTyrones vires oftencent. lUucple-»
rique Veneti honoris a^idi acceduat , & Domi»
nas eorum includunt , &: Caftrum pra^ ceteris
impu^nant» 8c januam tamdem penetrant ; fed
ciim mtroirent ^ Paduani obfiirant , & Sanfli
Marct Vexiltum lacerant • Ob hoc inde illatis
ofFenfia difcordes rediere • Patavini (d) «lac

re-

pu$ Div» Helen» translacum eft ex Monafte-
rio , five Templo Garmelitarum jn «Bclem tai^G
abfolutam dicatam ipfa» Div» Helcn».

( c ) Cod, Amb. jaddit : ^ificavit autem facellufl^
D. Nicolai fuo cre, Qrnavitque admodumqubdl
fenex ,8cReligiofus non pofret alia^ asdes vi-^
fieare, nam 8c valerudinarius erat.

( d } Cod, Amb. addit ; a dupbus l^egaqi k Venetia
ad hoc miffis.

Digitized by

rcquifiti non folbm emendam fkcere renuunt,
fed cum Tarvifinorum fubfidio Vcnetorum fines
snvadudt .

AIJ K D E m D A N D U L I 14«

A fus eft, ahftulit, & redicns in fuo Moriafterit
collocavit .

POfteaque Ducis anno XI. die XVII. Ofto-
bris Jeremias de Peraga cum potenri exer-
citu ad debellandam turnm Babis acceflit,
quem Dux praev ifus pugnatoribus & propugna-
culis muniri fecerat, & Marcum Zorzano Ca-
pitaneum fore decreverat. Cbm i^tur conti-
nuis infultibus cum machinis turrim infcftarenty
die XXII. difti menfis contigit mare tumefce-
re, quod Veneti advertentes illos virilicer ag-
grcffiiunt^ eifque terga vertentibusCapicaneum
cum CC. nobilibus » & totidem ^lebcjis capti
vos Venetias conduxerunt ; machinas vcro , &
tentoria fua in campo reliquerunt .

FugatiautemTarvifinos fibi in fubfidium ac-
cedentesinveniunt, & pariter communicati tri-
fiitid ad corum patriam reverfi funt .

?ars XXf^.

CLiigienfes itaque , quorum ?oteftas erat
Jacobus Bafilio . quia in confequenda vi-
£boria fe viriliter habuerant , a tributo trium
gallinarum, quas in tribus terminis quselibet fa^
milia annuacim Duci exhibere tenebatur, libe-
rati funt . ( * )

Aiig lus Baroccio ad Concilium Lateranen-
fe, una cum Guilielmo Aquilegienfe Patriarcha
perrexit . In quo arftiores procefTus contra eun-
tesy vel prasftantes fubfidia Saracenis, editi iunt,
& de mittenda militia Chriftiana contra illos
firmatum eft .

Innocentius Papa pro Venetorum» & Padua-
norum fedanda difcordia Aquilegienfem Pa-
triarcham Legatum fecit .

Beatus Dominicus , ciim jam XVL confra-
tres fufcepilfet , cum Fulcone Tholofano Epi-
fcopo Romim pergit, petens ab InnocentioOr-
dinem confirmari, qui Praedicatorum dicerctur.

Et Beatus Francifcus tunc approbationem
Regube , quam ipfe confcripferat XII. Confra
tribus fuis, ferventiffimefupplicavit . Viditnam-
oue tunc Pontifex in fomms Lateranenfem Ba-
ulicam rumas fore jam proximam, quam hi fuis
bumeris fubftentabant 9 & inquit: ni funt lUi,
qui opere & do<5lrina Cbrifti fuftentabunt Ec-
clefiam . Et Beato Dominigo ut aliquam ap-
probatam primo eUgeret ReguUm impofuit» oc
Beati Francifci petitionQm admifit.

?ars XXn.

ANdreas Rex Hungaria Cruce fignatus a
Duce Venetiarum fuis Nuntiis pro paffa-

f io navigta petit, & pctita obtinuit, annuentt-
>us illis , ut )ura 9 quas Rex in Jadra fc aflerit
habere » in Veoetos tran$ferrcntur«

Pars XXriL

ROaldus Prior San(!li DanicHs dc Venetiis
pro vifitatione Ecclefias fibi comfnilfaD
Conftantinopolim pergena » de Gnecorum Ec-
clefia nominata Theotocos corpus Joannis Mar-
tyris y qui apud Csiarcam fub Diocletiano paf-

) In margm ejujdem Codicis Ambrofiani : Alii
fcribuntClugienires levatos onere lolvendarum
Gallinaruoi albarum , ^uia in fcedere percuiTo
cum Pacavtnis, quod poft aliquoc annos fuic
pa&um i f atavini coademnati iunc toiver^ fiu-

Pars XXnil.

ANno XI. Innocentio Papa defundto Hono-
rius III. naiione Romanus fuccef&t , &
Yclens Conftantinopolicani Imperii hercs cam
Petro viro fuo ad eum accedit ; Duxque pcr
Legatos fuos Elog^rium Premarino , Marinum
Storiato, & MarinumZeoo de promotionePon^
tificis fe congaudere notificat, & approbatio-
nem padlorum in acquifttione Impeni initorum
a conjugalibus obtinet. (♦) Papa hos in Ec-
clefia San(Sli Laurendi cxtra muros , quam re-
B novaverat , Diadematibus Impcrialibus corona-^
vit ; cbmque recefliflent de Roma , & cum eis
Legatus Apoftolicu^ Joannes de Columna Car-
dinalis de Brunduflo in Durachium tranflt, Im-
peratrice autem divcrtente cum filiabus per
marc» ipfe Imperator cum Cardtnale 9 &: toto
comitatu , recepto Baronum homagio, fed pro-
ditiofo accepto coniilioper terram tranfit, & in
via cum Theodoro Lafcaro Comneno» qui pro
Grascorum Imperatore fe gerebat, ftedus ioiitt
a quo proditori^ invitatur, & in convivio ca-
pitur, oc paucis fugientibus multitudo proftrata
eft.

Beatus Dominicus , invocato Spiritu Sandtot
cum XVI. Fratribus Beati Auguftim Regti-
iam unanimiter eiegerunt , quakiam ar&ioris
vita confuetudines affumentes ; & veniens ad Pa-
pam confirmationem ab Innocentio promiflam
obtinuit «

Pars XXIX.

HOc anno Aquilegienfis Patriarcha ex dc-
legatiune Papali poft variostraiSfcatus Ve-
netos cum Paduanis, & Tarvifinis eorum com-
plicibus, ad pacem reduxit, promittentibus Pa-
duanis « qu6d XXV. illorum » qui interfuerant
ludo Tarvifii , quos Dux voluerit , jurabunt fta«
re mandatis ejus , 6c Jacobus etiam de Sandio
{ Andrea . Ql^aBftiones autem confinium Lcgatus
i in fe refervavit ; & his pacSbis detenti reftituti
I funt . Sed Hieremias de Peraga » qui Capitaoeui
! corum fuerat 9 primo obiit .
1 Anno XII. Tregua Chriftianorum , & Sara*
fcenorum cxfpitante , congregatus eft exercttus
! Domini in Achon cum trtDus Regibus ; fcilicet
Hierufalem , Hungaris » & Cypri . Ad&it etiam
Dux Auftrias t & Dux Bavariae , & Patriarcha
vexillum Crucis accipiens , cum iliifque contra
Infideles exiens » nihil laudabiie peregcrunt •
Poftea exercitus Domini quadrifariam divifua
eft . Rcx HungarisB Tripoltm profedhis cft «
quem Legatus admonuit » & tamdem excom^
mimicavity qui per terram iter profequens cum
Theodoro domneno Lafcaro parentelam coa^
traxit » accipiens filiam ejus in Conjugem Bela
primogenito fuo, qui poftea abOxano Bulgara»
rum Rege captus filiam fuam ei copulare pro-
mifit 9 & relaxatus cft .

Stephanus quoque Dominus Raxias » SeServisBt
aui Megavipanus appeliatur, dunf neptcmquoii*
dam Henrici Danaulo Ducis accepiilet in Con-
]ugem t ex fuafione uxoris abjecSlo fchifmate per
Numios a Papa obtinuity ut Regio titulo dcco-

ra-

Kulas Gailinas albas pro tribus quibufque «ap«
civis «

(**) In msrgine Cod. Amb. extat cxemplar pafti. fcd
fub anno MCGXVIL

Digitized by GooQle

341 C H R O

nttn eflet, & perLegatum Cardioalem id hoc
miflum uaa cum Conjuge coronati iunt .

Pars XXX.

DAlmifanos pyrataa Aconcius LegatusPapa
cum favore Venetorum , combuftis navi-
bus fuis , ad obedientiam duxit ; & in Bofnam
poftea profedlus contra Hoereticos multum la-
t)oravit » ibi deniaue defuncShis eft .

Alemannus quidam Comes de Janua cum tri-
bus galeis fecus Cretam pyraticam excrcebat ,
& Marcus Zorzano Capitaneus duarum galSa-
rum 9 & totidem navium , quas de Conftantino-
poli cum mercatoribus receflerant , Candiam
applicuit , . & Paulus Qjiirino in Ducatu Cretae
cunc Jacobp T<upolo fucceflerat i unde decre-
tum eft y ut Capitaneus aflumtis hominibus bel-
licofis t & Ducna cum peditibus , & equitibus
ad Portum Fraichea , uoi reiidebac Pyrata» de-
berent accedere • QjLiod perficientes , duas ga-
Uas, 8c navem cum comite » & aliis CCC. de
melioribus, tertia fugiente y ceperunt . Qjlu de-
oiaue ex pace cum Guifredo de Pirov^no Po-
teftate Janux pera6bi » reiarcitis Venetorum
damnis reflituti funt

Pars XXXI.

DEcimotertio itaque Ducis Anno Conilanti-
nus Sevaflo i £c Theodorqs Miliflno cum
Gnecorum fequela, Paulo Qpirino Duch» Cre
CflB rebellantes, loca Venecis obedientia crebris
incurfionibus moleftare noo deflnit . Dux poftea
probos Gives , ut refifterent , Cretam miuc , &
novos Feudatarios per fuam conceflionem illos
conAicuit ^ ( ^ ) Rebellefque Dominicus Delphi-
ao illius fucceifor , aflignacis certis Cafalibus »
ad fidelicacem reduxit .

Mulci Franci cransfreca^re incipiunc , & Joan-
nes Rex Hierufalem cum exercitu ad Portum
Damiatas , quem Comes de Seraponte Capica-
neus jam occupayerat y pervenit ; & Legacus
Pelagius illuc applicuit ^ & cum Rege collo-

Suium fu9s aatSVoricaiis habuii» allegansquia ipfe
ebebat exercicui praseflc^ quia pajjagi^m erat
per Ecclefiam ordinacum • Re^ autem diiTirnu-
lans pro Domino fe gcrebat. At per hoc exer-
citus ell divifus , & quifque afTcdtionqm fui Do-
inini fequebacur . .

Pjrx XiiXlL

HUgo Rex Cypri in Tripoli moritur , reli
£to Henrico parvulo, oc duarum filiarum
cjus, una nupfit GuaLcerio Comiti Brenenfi; al
cera nomine Ifabella filio Principis Antiochi^e
Anno lequenti Jacobus Teupdib Poceltas pro
Venetis in Conflancinopoli , cbm jam Galiorum

Ccemia evanefcerec , cum Theodoro Comneuo
fcaroGrascc^umlmperatore treguas per quin
quennium , & cum Alano Soldano Turch»^ per
biennium firmavit . .

Pars XXXIIL

lerufalem a Conradino filioSaphadini ca-
pitur, murofque &cuu<Sla deflruxit, ex

(*) in Cod%c$ AmbrojiftfiQi A\\\yi in margine : Dux
pofiea probosCivcs uc refiilerenc Cretam mit
rit, & novosFhcudacario^ fua concei&one il
los conftituic « rcbellcfque dcc.

(»♦) /if margine Codicis AmLvi>JIani : A\\h\ MCCXX
Marinus Dandalus , 8c Bcnediaus fhaledro
rom. XIL

: C O N.

ccpto Tcniplo Domini , & Turri David .

Dccimoouinto aniio oonis Novembris Damia-
ta capu eft oer ChriiUano$, &Thamis^ Sara-
cenis derelidum .

Part XXXir.

RObertus pubes &<Shis poft deceflum paren- ^
tum per Huogariam , & BLachiam Con^
ftantinopolim perrexit, 6c coronatus eft a Mat-
thaso Patriarcha . Hic Marino Michael pro Ve-
netis Poteftati pa<5bi Pnedeceflbrum renovavit;
& pro confervaado Imperio viciifim utilia fta-
tuunt.

Matchseus PatriarchaConftantinopoIitanus ad
petitionem Angeli Gradenfis Patriarchd decla-
ravit, ut Venetorum Eccle&B per totam Inrtpe-*
rium Romania a jurifdtdHone fua intelligantur
exemte, ut fuerant tempore Grascorum .

Chriftiaui Terra» promiffionis affli^H, receptis
captivis, &San(5U(^ruce9 Damiatam reftituunt
Saracenis.

Tartari Georgiam vaftare coeperunt , deinde
intraverunt maiorem Armeniam , ubi eft Ari-
ruth Mons vubi requievit arca Noe » in cujus
radice eft prima Civitas» quam aodificavit Noe.

Psn xxxr.

D Ecimofexto Anno Dux per Legatos {nm
Marinum Dandulo , & Benedii^uai Fale«-
dro, a Feierico Rege , Mantuas exiftcnte» foe*
derum approbationem folitam obtinuit . lUe
autem Roniam per^ens abHooorio Papa Impc-
riales infulas fuicepit*.

Joannes Rex Hienifalem ad Phili{^nim Re-
gem Francis fe contulit , auxilium petitunis
propter maium ilatum Terr» promiffionis .

Par$ XXXrL

INter Venetos, & Paduanos difcordis con&-
nium denuo revivifcunt , (**) & Taxvifini
habentes gtterram cum Benholdo PiatrtarchE
Aquitegieme , Venetis adhan^ent • Patriarcha
verofeCivem&CoUigatum Paduas fecit. Tunc
Tarvifini cum Venetorum praefidio Anno Ducis
decimofeptimo ForumjuUi invadunt, Sc PaduanL
cum exercitu ad. Gaftrum Francum pervemtint;
led territi cit6 redeunt , & pn> tutela eorum
Caftrum CittadellaB denuo £iciunt , & cum Ve-
aetis per quinquenoium treguas ineunt .

Patriarcha vero cum Comite Goriti» Advo-
cato fuo Venetias veniens cum Duce pacem
firmavit.

Eodem anno virDeiDominicus » inftitutoOr-
4iiie Ptaedicatorum » apud Bononiam felicitet
bbdormivit tn Domino, & per Gregorium Pa- '
pam Notuim coetui San(florum adfcriptus eft .

Tartari tranfeuntes Montes Rij^os, qui di-r
vidunt Afiam majocem ab Europa » per Mar-
chias Hungarorum , quas Sylvas vocant , & per
Hung^ham, nuUi patcunt fexui vei setativ

Pars XXXriL

PAuIus Abbas Monafterii San£H GeorKii de
Venetiis , de Monafterio Pantepoftis de
Con*

Fcderico Sccundo Imperatore obcinuerunt con-
firmacionem Privilegii conceffi Vcnetis ab ejus
prcdecelToribut , de 840. denariorum , 8c 840.
piperis , 8c de palUo aureo non (blvendis •
Exuc documencum.

Digitized by

A N D R E i£

G)D(laotuiopbli Gbi 2t Duce xooceflb , corpus
San&i Pauli » qui fub Coaftantioo Copronymo
Martyrium pafTus eft , cum favore Marioi Scor*
lato pro Venetis Poteftate inibi , Venetias in
fuum tranftulit Monafterium .

Anno Ducis decimo odlavo Federicus Augu-
ftus, iigno Crucis priiis aflumto^ unicam (iliam
Regts Hieruialem ducit uxorem de confilio Cc
cleuaB . Ipfe vero promiftt eam accipere in uxb-
rem, chm pubc fceret, 8cire m auxiliumTerras
SancSbB , & padta funt cum juramento firmata ,
& (eotentia eft excommuoicatioois appofita.

Vars XXXFUL

BEacus Francifccus de ultra MareredieQ9,io
paludibus Veoetorum deambulabat, & in-
veott maximam avium mulcicudinem canentium
in virgtitis- Qpibus vifis, dixit ad focrum : So-
rores aves laudant Creatorem fuum • Nos igi-
tur in medio earum eunces Horas Caoonicas
Domino decantemus . Ciim igicur in medium
eanim intnUfent non funt moc9 de loco , &
quoniam propter garritum earum fe mutu6 au-
dire non poterant , converfus vir Sao6lus dixit
ad aves : ^cx>res , a caotu ceflate ^ donec laudes
Deo debitas perfolvamus . At ille contiouo ta
cuerunt , & perfolucis laudibus cancum refumfc-
runt .

Honorius Papa Anno IX» ejus Ordinem Mi-
florum confirmavit.

Philippus RexFrancorum, qulRcgnum fuum
multipiiciter auxtrat , obieos mirum condidit
ceftamcntum Joanni enim Resi Hierofalem
reliquit centum millia librasPariiienfes, (*) to-
cidem Hofpitali , totidem Templariis , & aiia
nagna valae , & Ludovicus filius ejus fuccedic.

Decimonono Ducisanno AzzoMarchioEften-
fis y & Ricardus Comes Sandli Bonifacii cum
Veronenfibus , 8t Maotuanis obfederunt in Fer-
>raria Salin^uerram , qui Comici fuafit, ut intra-
ret Ferranam , Scdimfntraflec^ captus eft cum
fua comiciva . Ac per hoc fuit foluta obfidio .
Maofit autem Conies io vinculis , donec refor-
nata foit compofitio poft modicum tempus.

IPars XXXIX.

JAcobusTeupoloPoteftasConftantinopoIi cum
Roberto imperatore , cooveoit, ut Veneti
de campis Piovincialium , & Hifbaneorum
cres partes de o^lo^habeant , ficut de reliquis
obcinenr. Federi. us cbm bona babuiflet initia,
morcua matre^ ab toiquis pervenitur, & coepic
in Regno gravare » Ecclenam in fervitutem re-
^igere Saracenos quoque per Regnum difper-
fos congregavit, & in una Civitace fortificavit»
quas Nuceria Saracenorum di^a eft , eam illis
iub tributo concedens , & Honorii admonitioni
non acquieiccns excommuoicatur.

Pars XL.

EX his exorto Schifmate tota Italia divifa
eft , & Hugolinus Oftieofis Epifcopus Le-
gacus in Lombardiam veniens, ut ieditiones fe-
curiiis removeret, Venetias venic, & Duci per
fuafit, ut Monafterium SanAa? Marias in Hieru-
falem , five de Virginibus , noviter fabricaret ,

?[uod Dux perficiens , & dotans » Patronus cum
iiccelToribus ftatuitur .

D A N D U L I

Pars XLL

-( • ) Cod. Amb. pro Parifienfes , legit parvorum .
/#♦) /if CoUicts Ambrofiani margtne bac adduntur :
^ AUbi anno MCCXXIII. iii die Nativitacis Do-

Vlgefimo quoque anno multt Nobiles ex
parte Comitis Sandii Bonifacii » pecunia
indud^i» parti adha^erunt Salingueroe^ &^Co-
mitem de Verona fubito expulerunt ; & tunc
Ezelinus primo incoepit haoere dominium in
Verona • Mantuani autem Comitem receperunt^
& in guerra vixerunt , donec compofiiio inter-
venit, m diantibus ReiSlofibus Lombardis.

DefunAo Marco Nicola C^ellano Epiicopo
Marcus Michael ei (ubrogatur. (^)

Pars XLIL

DUx VeAetiarum fequenti anno ftatuta de
venditione poffeflionum ad ufum novum
laudabiliter edidit •

Anno vigefimo primo Beatus Francifcus Or^
dinis Minorum Fundator apud Affifium vita
curfiim felic ter confummavit, quem Qregorius
Papa poil biennium San^rum Catalogo ad«
fcripfit.

Pars XLIIL

HOnorius Papa moritur . Hugolinus autem
natione CampanusOftienfisEpifcopus iili
fuccelfit, & (iregorius IX. appellatus eft/qui
monuit eodem anno Federicum, ut ab incoepcis
defifteret, & hon proficiens Honorii renovat in-
terdiiSlum .

Pars XLir.

FUerunt namqlie duo fratresdeThufciaNo-
biles, qtiorum unus eft diftus Gibellinus^
qui fecutus eft Imp ratorem, & alius Guelphus,
qui fecutus eft Ecclefiam , k quibus i li de par-
te Imperii di6li funt Guibcllini, & illi de par^
te Ecclefias didli funt Guelphi .

Pars XLK

SUbfequentcr Robertus Imperator Conflan^
tino^lttanus , qui (ibi gratam non paris
fanguinis fponfam acceperat, cui milites in Ca-
mera Imperatoris rumpentes nafura cum labro
prseciderant, quia p|ro nulla militum neceflitate
idem de camera exibat , Romam pergit . Papa
vero auditd quereld blandis verbis reditum per*
fuafit • Rediens autem in Achaja moritur » reli»
Ao parvulo fiiio Balduind .

Pars XLVL

FEdericus Aueuftus filiamRegis Hierufaleni,
reaflignato iibi Regno , delponfat, 8c pra-
miffis Nuntiis j inhibente Papa , cum XX. ga«
i^is transfretat , & cum Soldano componens
Coronam Regni de Altari accepit » & Brundu-
fium rediit .

Pars XLVIL

Flnito quinquennio inter Venetos , & Pa-
duanos , difcordias renovantur , 8c poft
modicum treguas per quinquennium inducun-
tur 9 & illico Ezelinus Caftrum Fontis , cut

Gui-

minicae fuic Venetiis terrdemotus ingens , quo
unum latus Monafterii Sanfti Georgii tuii;
dirutum»

Digitized by

S45 C R R O

Guilielmus de Campo Sandi Pecri praeiat, ar-
xipuic, & Stephanus Baduario Poceftas Padwe
cum eorum auxiiio , incelle^ Tifonis pacrui
querelS » exercitum parac 9 & pro reconcuiacio»
ne Dux Marcum Qjiiirino, & Macthasum Bono
Legacos mittic , qui in . itihilo proiicences re-
deunt , & Joannes Dandulo per Paduanos Po-
ceAas efScicur.

Pars XLnU.

Vlgefimo quarco fui Ducatus anno Dux fe-
ne(^uce & languore confed^us dignicaci
renunciavic , & ad propriam rediic habicacio-
nem die XXVI. Februarii, & fucceffive inva-
lefcence morbo die XXI. Martii felicicer ex{M-
ravit, & io pacerno fepulchiD apud San^m
Georgium fepelicur.

Quadraginta , qui Petrum Ziano Ducem
ilegerunt f fimt f

Pecrus Barbo ,
Urfus Baduario,
Marinus Maftropecroi
Marinus Jacobs»
Pecrus Michael ,
Benedi(Slus Grionot
Toannes Baiilio,
Vicalis Vicaliano^
Pecrus Franco ,
Thomas Faledto,
Raynerius Zeno ,
Gracianus Georgio^
Qdlavianus Quiriao ,
Andreas Donaco ,
Pecrus Gradonico,
Henricus Navigajofot
Marcus Polano,
Marcus Maripecro,
Albercus Sulmolo,
Stephanus Mariono,
Dominicus Concareno>.

ioannes Aurio ,
acobus MonfanlinOt
'ecrus Grifono ,
Angelus Vincrenafio,
Dominicus Firioloy :
Urfus Juflmianus,
Raynerius Dandulo^
Marcus Sanuco ,
Vitalis FofcarenO t
Philippus Cornario^

}oannes Viadro, — •
acobus Juliano »
Benedidlus^ Delphino t
Odlavianus Firmo f
Simon Bono ,

Jacobus Teupolo ,
acobus Bragadino ,
UellusVeglo,
Scephanus Fufcolo ^

CAPITULUM aUINTUM.

N
A

De jfacobo Teupolo Duce , & aCiitatis illo
Ducante y hdbens partes XLF'.

Acobus Teupolo Dux Ducacum fbrtitus eft
Anno Domini MCCXXIX. quia XL. Ele-

t ♦ > /if margine Codicis Ambrofiani : Toanni Impera-
tori date funt Trircmcs XIV. , 8c navigia
pro vchcndis equis ixoo. , Sc 500. milicibus»
Oatus & commcacus pro uibus mcnfibus. liic
Tom. XIL

I C O ^N/

6teres ex NoblUbus , & anriquJi Popularibui
in conclavi reducSH voca fua in hunc , & Marii
num Dandulo diviferunc; & dum in unum ma^
jor pars convenire nequirec, a Concione lauda*
cur , uc forcibus periculofa divriio Ibpirecur , &
jadfcacis ex force hac die VI. MarcH Duic lauda--
cus Palacium afcendic . Qjii pofl cercium dtemr
Pnedeceilbreminlei^lo jacentem vificans prop-
cergenusfuum» & infuecum afcenfionis modumi
ab eo fpehifrorv (ed virtuce diffiotiiikns id Pa-
Uuiumrediic.

Pars L

HOc anno ]oannes Scorlaco Duca in Creca ,
ut Graficos fibi rebelles comprimererV
Marcum Sanuco pocenter in Crecam veriire fe^
ctc , & in Lafuda Urbem fundavic. Gr^i
aucem in rebellione percinaces adjoannem Va-
cacium^ qui gener Theodori ei in Imperio fuc-
cefleraCy miccunc , uc dominium Infuia accep-
curus accedac . Ilie ad hoc anhelans XXIII. ga*
lSa> cum Megaducha (uo Crecam miiic. A quo
Marcus Sanuco corrupcus , fpreca progenitorum
fidelicace, ad Infulas rediit. GneCi icaque auda-
ciores effedH Caffaiim Recheini impugnarunt»
quod Marinus Qpirino eis cradidic. Ec ficMaU

Sricus Fofcari Milopocamum , & Conradus de
illena Caftrum Novum; iUifque obcencis Im-
perialis ftolus nequiens optaca perficere 9 fecef-
lit, & apud Cytheream, exceptis tribus galSis^
naufiragiof^eriic. Amifla veraOppida Nicolaus
Tonifco, & Bartholomasus Gradonico immedta-
ce in regimine fuccedences recuperaverunc.

Pam IL

SEcundo anm> ignis in Sanftuar io SimdH Mar-
ci cafualicer eveniens Reliquias -Diures, &
Ducalia privilem concremavic ; fed v!rux quas-
dam de Ligno Domini tabuUr imprefTa^ aliqua-
li pane tabd» combufta» iUafa invenca eft.

Pars lU.

EXtra Uibem Conftancinopolicanam Joanties
de Bora de quodam Monaftierio precio 8c
precibus tndud^is Cuftodibus Corpus BeacaMaT*
riofle Virgtc&s^qufl^ in JCoenobia Mooachorum ac«
cufaca de adulcerio poenicenciam egic, abftulit^
& Venetiis in Ecclefia Sandli Libendis ^ nunc
vocaca ejus nomine-^cottocavic.

Partlf^.

BAlduino.heredi Imperji Gonftancinopolicani
Imperacor del Zagora promific totam Oc^
cidencalem plagam ei acquirere » G ejus filiam
acciperec conjugem. Qjiiod cementes Baroncs »
qui puesi Pacrem taoi fasve oflfenderasic / deli--
beraco confilio Joanni Regi Hierufalem mic-
tunCy uc filiam fuam '«dee heredi Imperii, & ipfe
in vica fua gubernec Imperium pro puero , ce-
neacque ab Imperio quidquid ulcra brachium
SancSti Geo^ acquirere pocecic: quoB de con-
fciencia PapsB firmaca funt.

Hic Joannes cercio Ducis anno Petrum de
Alconano milicem Venetias mifit 9 (}ui pro fub
exercitu potenti transfrecando navi^a habere
padVus eft. (^) Et illi Maretium jam perven-
__; ; to

cum ClaiTe cum fua rum Venetorum maricu
ma Gampfaci , oramque vicinam cocam recu«
pcravic» diuque in Impcrio pacifice Tixit<-^

Digitized by

347 A N D R E M

to Dm Simon/m BonOf & Aodrcuim Mtchae-
lem delegiitf & pa6la » quas m ac<^iiiuoiie Im-

ETii faeta iueraot » & fuccefiive approbtm,
c inde fifmara funt; & Kateodts Au^ftt pa^
fato Venefiorttm Oolo ille cum eKercktu Goi^
flamioapolim oavigat » & Imperator corooatt»

BEatu^ Aofootus oatiooePottq^KirleUetter
Padus fioieos miracuHs corufcat » & poft
modicum per Papam caoonizatus eft .

Pars VL

SAoda quoque Helifabeth fitia AmdreoBReg^
Huogaria^ morieos Sao£korum coetut adfcri-
pta fuit .

Federicus poft reditum de ttltra raare amt-
cos Ebclefifl^ deRegoo extirpat morte» vel pro^
(criptiooe.

ParfFlL

ANoo quarto idem ^e Apulia Venetias
att f qui hooorifice receptus inimumtaii
bui plurimis io Regoo Stcili» Venecos decora*
vit» &Bertholdum Aquilegieofem Pittlarcham
favorabtlem habens , cum Ezelioo compofuit ,
& Taryifium habere tirtitur ; fed renitente Pe*
tn> Teupolo Poteftate, & Duds oato, pra^va-
lere nequivit » 6c per Forofulium to' Atemao-
niam tiraoftvit .

Par$ niL

INterim Regina Cjrprt Aylifia petit Regnum
BkrxifiSiktxkf diceos fe neptem AIotertciR*-
gis .ex'£Ita Ifibellat & Papa mittir Tmperatori^
ut ijpfira 4oaum igootum (^) traofinittat hett*
dem ^ qitOd profrwit » oihiique egit •

Tunc Soidaous ^gvptt Elqupnel dum Seraph
obfedit Damafcum . Videntes autem Damalce-
nif quod puer doroinaretur eis filius Corradmi,
qui eos tueri ooo poterat « illi fe traduot , Tu-
tor aufem pueri eum cum maore deftrt ad (Qf-
talitium &'atb» Saraceni autem pafiim inChri-
ftiaoos defeytunt » Officiales amm Imperatoqs
mhil alitid qukm fchtfina tnter Barones ov*
muot . ;

P0r$ IX, -

RAgufint , qut Gnocomtb , & Sclavorum fug-
geftione v enetis huc ufque rebc llavcrant,
fntfiis Nunttis ad fabje^Hoaemr.redeqnt, an-
miale confuetum tributumV&fubiefVionemEc*
clefias fu0s Pl^triafchiB Gradeofi^ fi hoc a Papa
potctrit olxinerr , £i ptratis r ac Vcnetonim jww-
lia inimican> fidditer proaeiittnot , (^)

• » . . ■ • . ' '('.... ...

APod Toletum quidam Judiras comfuiuen^
do quamdam rupem^^ in^^ mcdio hpidtim
inv^nit coocavitatem , & ibi Ubrum invAnit

?u^fi foilta lignea habentem fcriptum litcrisHe-
caicis, Gr^is» l^atinis» Htc autem laber
lcxiuebatDr de t.nplici Mundo ab Adam ufqoe
ad Antichridum . Principium auteO) tertii inct-
pid^at a Chrifto, In tertio , inquit, Mundo Fi-

In mafftn$ C^diw AmbrQfiani f alioCodics;

D A N D U L I 14«

A Hu% Dfi nafcetur di f^trglm Maria^ fshmm^'
fue^o falute hamnum^ & tempere FerraHfi
Regts invenietur. Qjx> vifo cum tota fiiaHlia
baptizatus eft .

Pars XL

DUxantiquas promifltonimalefi0k>fum« pijtf»
ci$ additis, vel corredlis , novam promif-*
fionem » & alia Statuta fecit » 8c chm Officio
Procuratoris operis Ecclefias Sandli Marci huc-
ofque per unicum adminiftrato plures Com^nvr-
iarttB , & Commeodationes propter merita pra*
fideotiam oommi^ forent, ut negotia cew^tll
& cautihs aflerentur t ftatutum fuit , ut Bt£H
B dt^bs Eccktt» Commiirariarum & Commeoda-
tiooum per duea de cetero gubemari & fieri
debeant.

P^rr XIL

INter EDifcopiin) Caftellanum & Venetos
exorta aifcordia occafione quaeftionum Cle-
ricorum , qux » exceptis crtminalibus , & mere
fpiritualibus ^ coram feculari Tudtce agitaban-
tur, ut antiqua eonim Siatuta diuttiis obfervata
ferios^ didbibaot» ac etiam exemptioois Capel-
\x Sandli Marci » ouoc corredlis Statutis , ut
fola judicia immoUlium Curias Seculari in fi-
gnum dominii , 8c Ecclefia Sanfli Marci in fo-
lita immunitate rematieant» fopita eid.
C ^
Pars XI IL

VEiieti cum Paduams, finitis treguis, prop-
ter infeftationem Ezelini in Thomam Cen-
tranico , & Gerardum Guamfo fe compromit»
tunt 9 qui Ducis anno V. liribus confinium in
eodem ftatu remanentibus quinquennales tre-
guas indixerunt,

MmnusDanduIoComesJadrdB, & nuncetiam
Poteftas Tarvifii , contra quofdam communem
ftatum turbare oitentes capttalem fententiam
promulgavit. Qjjem Venettas redeuntem male-
fa^orum propinqui nequtter occidetunt ; ma-
gnaque inter Venetos ex hoc & illos difcordia
D exontur. Comes vero Jadrs^ Joannes Michael
effeAus eft.

Anno fexto ex laudatione publico^ .Concionis
Dux Fratribus PrflBdicatoribus terram aqua fu*
perlabente in confinibut SancSbe Maris Formo-
fse^ &San£l9MarinflB, proMonaftertoconftruen-
do concefiit • Qiio tnchoato fuam ibi fepultu-
ram elegit,

Ufque ad haec tempora injurtas, percufsiones,
& oftenfiones , quse inferebkntur , per capita
contratarum folita fieri , Duci denunciabantur,
quse per eum » & Confilia aliquando punieban-
tur • aliquando pner Judices Proprii , vel Advo-
catores Communis, Nunc autem pro inquireo-
dis & emendandi^ his fancttum w, qu6d V.
6 Officiales p qui nominentur Antiani Pacis » de
novo fiant » Imperator Henricum primogenitum
fuum , quia Ecclefi» favcbat » in carcere mori
fecit 9 6c ep» \oco Cbnradtnn inftitoit * Deinde
exercitum parati ut Romam veniat, fed Papa
fa6la procefltone » & pfopofito verbo Dei , de
Fedenco querelam proponit Romano Populo ^
aui ei favere videbatur, & perfecutioni Ecclcr
uz; & capita Apoftolorum Petri 8^ Pauli te-
nens in ulnis» fe ait oon pofledefendere abfque
eorum virtute p io cujus (e protecSliooe pooebat»
^ Tnnc

Ter^efiint medianre Domino Pctrp ZcOO Ve»
n€\%$ fi(kUtatcm jaravcmnt ,

Digitized by

14» C H R O

Timc am devocft elttMce Poputus tkfenfio*
iiemproaiiftit : quo wdiioFcdaricus com exer
cm Ktroce(&t .

fmXIF.

IMperator del Zagora Joanni Vatacio, qui fe
in Acolino CQ»igwei fcribii , ut fecum pa-
rentelam faciat , & Latinos a parte Orientali
ifivfl4a.c , 6fi ipfe .i4t e» imet a pMe Ocddqii ;
& ©b hoc Jfoawwcla^etof Coo^^
80$, & Tbeophilw Zeoo pro Veoetis Poteifa(s
fiuntio^Ouci QoriitDnt,, qui potettckm Gff«coi«im
t«pQiHvu» & cQlefet fubfidium ad comoiunes
fsvpeoias unplorw» & pro pane ImpQrerori
fai^ete Coronem Oomini de Sptms, partem
ligtiik Crucis» Laoceam, & Spoqgiam laesLi)i.
mofi^ affig^m; & fic 4e mLtteiido Aok> per
^KeaeiQsdebberttum dS. (•) ■

SEptiao itaque Amio Dux pararis 3EXV. ga^
leis Leonardum QpiriiiQ» 8t MarcumGtu»
fono Capitaneos prsefecit, qui de Venetiis fe-
cedentes Tenedum- perveniunt, & fumtd noti-
m, quod GrKcorum ftolus, cujus eratArmira-
IBHS Leo Gavate , Utbem obfidelat , iUuc prob
pWt.SedGf»ci dc hocfoflfeii iaiarteOiieii.
mi fup luitione letrefbris eamm^ execcifuf fe

fcSiu""?^,??^ X?^ tggredientesi peraao
l;eUo, XXiV. gal&s eocum captit , vMaorcf
puutantiQopQljkm acceflenint, & Latkas inco.
m daid fiducii ad propria rediere .

Beatrix filia quondam AldebrandiniMarchio.
IM» Eflenfis Atortje Rcgt Honaarie iam feni

w Marco Michaele Epilfcopo Cafteilaaa mortuo
Petrus Spino fubftituttur, qui fipifcopale Pala-
^Him renovavit .

. Antio odiavo Marchio EAeofis cum Paduanis
fSercitum pacat. EaeliniB, & Verooenfes pro
foiperatore mittum, qui erat ta parribus Lom^
^rdia^^ & fubita eis venit in auxiKum^ & Vi-
^mmn c^ptt , eamque combuffit io Fefto om^
«wm Saa^orumL. '

Piiri XFL

DUx per Legatum fuum Marfilium Geor-
gio % Leonem Gavala , Domioum Rbodi
&u fidelem, & tribotarium fecit.

Pan Xm.

ANdreas Rex Hungaric moritur, & Bela
Qjuartus filius ejus regnat pro eo , Bea-
triftig^vida timens privignum futmi regiuntem
in habitu virtti fugic ^ & editom fiUum 3tepha^
num vocavit .

Pars Xrill.

FRatres quidam de Qrdioe Mioorom de la-
boribua maouum fuarum io aqrio Ecclefise

C )• margine Cod, Amhrofiani : AKW MOCXXXVX
clafli» Veneu XXV. Triremium ormk^t Qrif-
fonio & Qjiirino in faGto Rhoai cepic navi-
gia XXJ. Saracenorum Vairatii . Inde pro-

fe£U Ck>nfi4n(inopolim , eam vrbem

concra Vatrarium , Alibi eft leeere fub petro
Ziano a Johanne Imperacore Gonflananopo-
licano Venetis datas pro ptgnore fiipra£;;riptas
Reliquias, led fais6 .

(••) hTextu Cod^Amk.addHwr ; Dujc pcr Legatum i

N
A

I C Q H. „^

Sanfti Sjiheftri vitam dueehiat , qui bonoroni
pperum exhibeate» exempla , nunc fub vocabu^
to Sandbi Maris Virginii fibi MonaAerium ia*
cboarunt.

Anno nono Angelo Barocio Patriarch» de**
funaor Leooardus Qjiirino Pvimicerio» San£U
MarcifocceOit.

Nuatiilmperatorisr cum EzeUno Paduam io*
trant, faventibus eifdem quibufdam de Masna.
rifcus Padw», ^

UltiaiJiTarvifijii , qui foli liberi remaoferano
mftiarchi^Tarvifina, pofuerunt fijb domi*
mo Eaetiai. Marchioretiam Eftenfis nwtiisliqH
peratoris fi fiibjecir.

Pofiquam aucem&elinos obtinuitPadu^ do.
miiuum, nobiles de Civitate cum filiis io exi^
lium dcftinavit, utdiris canreribui maacipen-
tur . ^ .

PanXIX.

TUnc Petrus Teupolo Dncis natus Pofeilat
Mediolanenfium cum ipfis & eorum amt«
eis coptta PsderiGum progrediror, qui per di«
ftridhim Brixias omnia deftruebat ; fcd flovio
iqterpofito minimi proelium commiferunt.

Tamdem Mediomenies revertuntur , Sc dum
nihil mali fufpicarentur , Federicus cum mili-
tta fiia eoe prseveoit, fie fadb io eos impet^
apud TiMim novam, multos ex eis cepit, plu^
res ocoRiit. Sed 8c Poteftas prsedifkus captui
eft cum Carrocio, quem Peaericos damnavit
ad mortem : Dux auiem Venetiarum ex hoe
turbatus Venetot , ot iUioS! wiuli fierem indo^
xit .

P^r XX.

DVk proptemi reqoifitus k Papa , Stepha*
num Juftimano, 6c Marioum Mauroceno
mittit , qui cum Numiis Jaaueofium remiffis of*
feofioniDus , pacem-9( unibnem per oovenmuai
talitcr inieniot, videlicet : Qpi^dTnavigia Vene^
torum , & Januenfium iofignia utrorumque de»
ferrent, 8{ au6d Vatacio Grecorum Imperatoci
nullatcnus ^dhxrebunt } & contra inobedientet
fpirinuUiter Papa procedere dc^crevir * Et his
gefti» idem Papa ut cootra Federicum inteodo-
rent , his inftaotifiim^ perfuafit , & graviores
proceflus io die ^is Sao^lo ei^ illum publi^
cavit*

Paf$ XXt,

A fitio X. Aocooitam iQ Mari Veoeto^ inlb*
ftames k Marco Zbra^ioo Capitaneo uoiui
galda, Scaliorum navigiorum ad terram Aigero
dimiflis navibus , coaAi funt ; illifque combuftii
cum LXXXV, homtiiibus » qui remanferant ^
capf is f Venetia» redik .

P#w XXIh

Bvotss qusriam Mbniales Ordbis Cifter*
cienfium Mooaflerii de ColombaDioecefis

Pla-

' f uum Marniium Georgio , Leonem Gavala fib^
fidelem 6e tributarium fecit .
/n 0jufd$m Codifif margina : Gra^us Scriptor non
Leonem Ccfarem , (ed Jobannem fratrem |:eo*
nis tradidiiTe Rhodum Janueniibus , non Ve«*
oetis fcribic , ftatimque a Vatatio recupera-
rum ^ & equitei Burgimdtones Gulielmi Frin-
cipis, qui forc^ Rhodt pmfidio orant, intct»
fcaos.

Digitized by

351 A N D R E /E

Placentke Venetias' accedentes , cum fubfidio
tis a Civibus imp^rtito » Monafterium Sandtae
MariaB dtUa Celeftia de novo conftruunt , &
plurimorum Nobilium natas ibi forores reci-
piunt.

Federicu^ Pftduam veniens Venetorura Cori-
fines , qui Ecclefias confavebant , infultat , qui
refiftentes palatas clauduni , & bellatoribus xnu-
niunt. '

Vezeli quoque de Camino , & Albericus de
Romano , luadedtibus Venetis , Tarvifium viri-
liter accedunt , fugantque Jacobum de Mora ,
qui ibi pro Imperio erat , oc omnia agebat de
confilio Ezelini . Marchio quoque Eftenfis, &
amid eju^ recelferunt ab Imperatore , yidentes
eum inclinatum totaliter. ad vora Ezelini ( a )

Imperator autem , relidlo Tibaldo Francifco
Poteftate Paduse , & Vicario totius Marchia
cum conditione , qubd mandatis Ezelini in om-
nibus obediret, in Apuliam properat; Marchio
enim recuperavit Turrim Efteniem , Cerrum ,
& :Calaonem ; & fic guerra pericutofa per tb-
tam Marchiam inchoatur , & Papa , ob hoc
Gregorium de Montelongo Legatum inLombar-
diam mittit.

Pars XXIII.

GUerrarum difcrimina formidantes Mbnia-
les Ordinis San^fti Benedicai iiiSanfto Cy-

Sriano fecus.Mcftrinam degentes* fuum Mona*
erium reliquerunt , & in Torcello de noyo
fundato Ccenobio iub nomine Sandli Antonii
Heremits iiiam habiiationem elegerunt,

Pars XXIK

ANno XI. Romeus Qpirino , & Stephanus
B duario Romam aDuce miffi de arman-
disXXV. galeis in Venetiis comniunibus.tam^n
expenfis, ut Rcgaum Sicili» a domimoFederici
fubtraberent , cum Papa.pa<ai funt, (b> & de
communicandis provejntibus , 8? pace noji fir-
manda abfque Ipeciali conclufione Venc^orura ^
& immunitatibus , ac privilegiis in Regno ha-
bendts ab eo obtinuerunt ; oc ut cpmmodiiis
Papa intentum fuum ad eflFe^tum duceret , cum
Januenfibus , qui Venetis confoederati erant ,
padliones fimihcer fecit . ^
^ Eodem anno de meaf^ Juoii fuic eclipfatus
Sol.

Pars XXf^.

ANno dciodeddoQ Grcgorius de Montdongo,
iApoftoljCa5&5disLe^tus, magoo cpngres-
gato e>cercuu, & maxime Venetorum , quibus
prseerac Stephanus Baduario . Fprrariam , quam
Salinguerrafultuslmperatoris fubfidio detinebat,
belio aggreditur ; &: crf bris infultibus yrbem
impugnans, ciim obtinere nequiret Ducem Ve-
nttiarum , qui vic.e fui dimiflo Joanne Teupuio
in extrcitu potentiffime applicavit , gratiose fia-
fcepit , & commuuicato confilio bella innoyant,
& intrinfecis pavorem impellunt . Salingiierra
denique fraude Hugonis de Rambertis in caftra
yenit; &fub fpecie fcelerataB pacisLegatusFer-
rariam habuit , & Dux Venetorum rediens Sa-

( a.) /w margiffB Codicis Atnbrofiani : Irati erant Ve-
neti Federico cum propcer fines invafosabeo,
' cum quia quatuordecim ejus triremes navigan-
tes ex Apulia in Picenum oneratas munitio-
nil>us ceperat , 8c quatuor navei eorum onu-
ftas frumento .

D A N D U L I Jii

A ilinguerram jam o6hiagenarium captum Venetiasi
/duxit ; & Stephanus Baduaho acquificse Urbis
Poteftas efficitur . & Venetis immunitaces piu-
rima3 in ea concelTsB funt . Et polt modicum Sa-
linguerra moerorc confecShis mohens in Monafte-
rio Sanfti Nicolai de Litore lepelitur.

Pars XXri.

AYlixia ReginaHieni&Iem nupfit fratriCo-
mitisAfaionist qui pro conforte petiitRe-
gni gubernacula , & obtitiuit ^ quia Imperato^
Qolait illuc tranfmittere filium Conradum . ^
Rodulphus autem cemens , quia prOpinqtM
. Regina omnia ad libitum agerent, &ipfe nihil
B poflet » cum Regc Navarrae 3c aliis repatriavit .
Liidovicus Rex Fraacia& Venetia> Nuntios mi-
fit, & partem Crucis f Lanceam, & Spongjam
Chrifti, quas Joannes Imperator CDnftantioopoi.
litanus Venetis pignoraverat , eo permittente ^
redemit , & aliquali parte Duci gratiose dimit»
fa, portari fecit Parifius, ac devote repofuit in
Capella donras fux^ quam de novo fumtuofo
* opere conftrui fecerat •

Pars XXVIL

COrpus Samai Pauli primi Hercmitaj, quod
Emanuel Imperator Conftantinopotitanus
in Monafterio SanaaB-Maria^ Permileph ( c ) ab
C eo conftrufto depofuerat, aunc Jacobus Lslozo^
lo ab Abbate & Monachis abfque capite ^ quod
pribs Romam (uerat delatum ^ obtinuit , & re^
diens Vcnetias in Ecclefia Sandli Juliani devot^
depofuit.

Eodem anno Federicus de Apulia veniens i
mortuo PauloTraverfari > , Ravennam obtinuit»
& Faventiam^ in qua Michael Mauroceno Po-
teft^s arat , obfedit. Tunc JoannesTeupoloCa-
pitaneus XXV. galSarum , ut Papas promifiuoi
fuerat , contra Federicum proareditur , & XIL
galeas in illius fubfidium accedentes (ugavit, &
in ApuliamTermolasCaftrum marinum rediensi^
Beflie & Beftice cepit, & proftravit , & fecus
Brundufium navem uuam de Syria redeuntcm
D niille bellatoribus munitam obtinuit . Inaperator
autem longa obfidione Faventiam habuit •

Jacobus de Carraria captus in Caftro A^na
a Tibaldo Francifco accepit fententiam capita^
lem .

Interea Jacobum Prasneftrinum , & Ottoneai
Cardinal^s a Regibus Franciae 8e Anghas cum
galeis Jahuenfium redeuntes galSds Pilanoruoi
capiunty Sc adlmperatorem conducunt.

Pars XXVIIL

Ecedente Joanne Brenenfi de Conftantioo^
poli Palduinus 11. folus imperavit.

Pars XXIX.

ANno Ducis XIII. Joannes Vatacius y qvi
Federici Imperatoris filiara fibi copulave^
rat , cum galeis XXV. & aliis navigiis per
mare , & cum multitudine eouitum copiofa &
peditum in terra Urbem obfeait . Tunc Joannes
Michael proVenctis Poteftas Conftantinopoliu*

nus

^b) In margine Codicit Ambrofiani : Pafti etiam func
uc conquiHta Apulia , Venetis Harulum 6c
Salpi in peniionem annuam cedantur pcrpe-
Cu5 ab Ecclefia .

( c } Cod. Amk. Parvulepti •

Digitized by

JSJ C H R O N

lios armttis XVI. ^al^is cgrediensGracos bcllo A
liggreditur , & X. iUorum gal6as, reliquis fuea-
tis, capit, & ficCiviias ab obfidione liberaSr.

Part XXX.

GRegorius Papa moritur, &CoeleftiniisIV.
natione Mediolanenfis Papa efficitur .
Hic priiis Gaufridus noroine , Epifcopus Sabi-
iieniis, vita&fcientiavlaudabilis, provedte aeta^
cis , & quafi fcnaper languens , ideb propter la-
borei officu vixit tanibm XVII. diebus.

Pars XXXI.

DUx anno fuiXIV.tepericnsStatuta ab co,
& PrsKleediroribus edita tantSB confufioni
fubmifla, ut in eorum obfervationcjudices fre-
quentiffimi vacillarent, pro eorum refonnatione
clcgit Pantalconcm Juftinianb Ecclefia San<ai
l^uli Plebanum Thomam Centranico, Joannem
Michael, & Stephanum Badoario , qui corum
induftrid antiqua corrigentes , & nova ftatuen-
tes, Duci in uno volumine tcdadla obiulerunt.
Qjat invcnta jufta , & Vcnctorum regimini con^
grucntia , auftoritate fua, & Confilii, & totius
oublics Concionis integralitcr appoobavit, qui-
ous lifcjue inhodiemum , paucis additis , vel
coac&is in jaidiciis judicatur .

Pan XXXIL

EEdericus contra Januenfes centum gaWas
patari jubet . Dux tunc a Januenfibus requi-
fitui juxta ligam & unionem , quam cum eis
nifcrat, armavit LX. galfias, ac Joannem Tcu
pdo cjus natum , & Leonardum Quirino Capi-
caneos conftituit , cbmque Polenfes requifiti , ut
unam galeam, ficut tenebantur, armarent, jufla
adiroplere renuiffcnt, Capitaneiabcuntcf Polam
viriliter impugnant, quam obtinences , diruptis
oiuris, Duracniuin procefferunt, & perfcrutan
ttiellexerunt Inaperiales gal^as , ciim vidiffent
fiolum JanujBnfium viriliter erga fc venire, bel-
kim renuiffc, & ob hocVeneri redcuntes, cbm
Polcnies iniuriolas minas in Venetos prorupif-
fcnt , denuo Civiratem invadunt , & ruinis &
inccndio de menfe Oftobris illam dcftruunt.

Poft tres ver6 menfcs Civcs profogi ad Ur-
bcm redirc fbrmidantes , miffis Duci Nuntiis,
ptttdquc vcnii ad priftinam gratiam recepti

Poft Joannem Vatacium Theodorus genitus
cjus, quem ex filia Theodori Lafcari genuerat,
CSracorum fufcepit Imperjum , & nominc &
cqgnomine avi materni vocatus eft. (a)

Pars XXXIII.

T Adratini fub dominio Venetorum honoribus
I & divitiis elari , nunc ver6 rebelles effe-
«SU Joannem Michaelcm Comitem expellunt,
& reliquos Venetos cutp bonis fuis detinent ,
& deoegato fibi a JFederico Aagufto fubfidio,
cum Colomano fratre Bel» Qjaarti Regis Un-
gfucim componunt , & Regis vexilla etigunt , &
cjus auxilio Urbem muniunt , & a Duce requi-

(a) In mar^ine Codicis Ambrofianii Joattnes Vw

cius a Moroidibus intcflatus Nicomedia fe
conculit in Smyrnuniy votum ibi pro lua fa-
lute folucurus celcbri Imagini Salvacoris ; In-
dc Nynphaeum abiic. Tunc uc arbicror expe-
dicionem Cretenfem fufcepit , de qua fupra .

(b) /» margiwCod, Amtfrofiani i Anno MCCXLIII.

fitUcfipifcere renuunt; fed VcnctoJ captivat*
abfre permittuat . •»i'uv«i«i

Pars XXXXr.

OLim Tartari fubjeiK Indis confilio Cingis
rebelles effe<ai erga David filium Joannis
Presbyteri lUorum Regis infurgunt, & Regem
oc Rognum occupant , eumque occidunt cum
totaprogenic Regali, excepti fili4 unic4, quam
Ungis in uxorem accepit, qui fulminc percuf-
lus obut, fucceflitque illi filius 0<aota, prudens
valde, Hic cogitans Afiam fibi fubjicere, prae-
mmt deccm miilia equitum ad exploranduni
gcntium varietatcs & vires , eifque pnrfecit
Gebefagada, mandans ei, ut donec infuperabi-
lem quempiam locum inveniat, ompes Provin-
cias luftret. Ille ad imperata impiger , fubit6
Civitates, & Pi^ovincias plurimas occupat, fed
a SoIdanoTurchisB tamdem prohibitusadOfto-
ta juxta piwceptum rediit . Poftea Oftota cum
nliis fuis Joachim , Bathonc , & Agaday , innu-
roerofis in Afia fubmiffis Provinciis,B«ithoneni
falium cjus advcrsiis Cumaniae Regnum mifit.
Cumani autem debellati ad Hungaros confu-
giunt, ubi nunc ufque plurimi remanlere. Inde
Tartari procedentes RuflSas Regnum occupave-
runt, Terram GazariaB, & Regnum Bulgari»,
& oonfliiHs Hungaris ultra Sylvanam Regio-
ncm invadunt. Rex autem pnmo in Auftria,
poftea in Sagabriam cum &milia feceffit , 8c
Mariam Rcginam cum parvulo Stephano nato,
Rcliquiis, & thefauris Regalibus in CIifiam
Dalmatiae veniro fecit , & Calomannus Re^is
fratcr obiit.

Hoc anno tranfadta hyeme Tartari Budam »
Strigoniam, & alias Regni Urbcs proftemunt ,
k homines occidunt . Rcx tunc in Clifiam fimi-
iter vfinir, & Jadratinis fupplicantibus privile-
gia indulfit, & pecuniam pro muris MarinaB re-
ficicndis illistribuit; &am)ropinquantibusTar-
taris in Tragurium ivit; & iUorum metti, qui
ad maritima jam defcehderant, cam &ii)ilia, &
thefauro in navibus, quas conduxerat, fc tt^nf-
vexit , cui Veneti Divino intuttu chm multa
erga eum agere potuiffent, nihU imuri» illi io-
tulerunt; & tamdcm abcuntibus Tartaris Rex
in Hungariam rediit , dimiflb Banno Dionyfio
pro tutela Jadra&.

Anno XV. Caftrum Sandti Bonifacii k Vc«
ronctifibus eft deftru£him . ( b )

ParsXXXr.

GArdinales clapfis XXII. mcnfibus Innocen-
tium Quartum natione Januenfem de Co-
miribus Lavaiiiae Papam elegcrunt . De ejus
creatione in Cqria Federici exfultatio magna
fuit, quia cius effet amicqs; fed Imperator af^
feruit eum ae cetcro non amicum .

Leonardo Patriarcha? mortuoLaurentius fub-
rogatus ett .

Pars XXXn.

DUx jgitur Jadratinos in rebellionc pcrtina-
ces domitare anhelans , galdas XXVI. 8c
naves XX. (c) cuQ(5lis aBdificiis ad impugna-

rio-

uc puco . Albifia filia Cyprt uxor Raul

Sanfon , ei^paUb Bailo Federici Imperatorit
ex Achon 8( Tyro ^ com aaxilio Marfilii Geor^
gii Baili pro yenetis in Siria , coronatur R.e-
gina in Hieruralem, d( rcddit Venetii jur4
r«a in Tyro.
,«)Corf. Amk, XXV.

Digitized by

J55 A N D R E ^

ttonem opportunis narari jubet , & Raynerium
Zeno Capitaneum tecit . Hic cum Joanoe Mi-
chaele quondamComiteJadrasegrefius de men*
fe Maji |adram applicuit , & ilios , ut ad foh-
tam fub]Cclionem redeant » requirit » & ciim
renuerent, machiois Utbem impugnat; & Ci-
vibus Urbem tuentibus alia navigia Venetorum
catenam mirabiliter conftrqftam, portus ingref-
fum prohibentem , viriliter (irangunt » & auda-
ciiis circumouaque bellum innovant * Tamdem
Dionyfius Hungarorum Bannus in pugna gravi-
ter vulneratus» infultus continuos perhorrefcens
cxtra Urbcm fe fecit deferri, Tunc Veneti fca-
las apponunt, & Hungari primo^ poftea Cives
timore attriti, unus poft alium Urbcm exeunt»
& Veneti abfque notabili c^dc ,die V. ]unii
potenter camdcm occupant . Qjuod ciim Duci
. nuntiatum toret ^ gaudio repletus , Michaelem
Mauroceno Comitem fecit» & multis Nobilibus
& Popularibus Venetis , divifis inter illos Ci-
vium bonis , Jadram cuftodiendum tradidit.

Joannes autem Michael , qui in recuperatione
adraB viriliter fe gefferat, pro reconipenfatiGne
adrai Comitatus Poteftas Clugias cft effedlus ,
poftea astate coofe^us in TorceUo translatus
vita ceflit^

Pars XXXril.

BArtholomaeus Comcs Vtglx cum confortt-
bus fuis, qui juramento ndelitatisComita-
tum a Venetis recognofcebant , recepto Feudo
a Rege Hungarias , ci totalitcr adhaslerunt .

Dux autem illos ut rebelles omni honorc , &
]urifdi(Slione privavit ; 6c Laurentius Teupulo
ejus genitus iflis fubrogatuseft » & JoannesTeu-
pulo altcr filius Auferi Comcs cfficitur .

Pars XXXniL

Nno XVI. Dux ^ qui cum fuis Confiliariis
-0. pctitiones , querimonias » & intcrdidla per
juftitiam determinaverat , nunc pluriniijs maxi-
mifque oegotiis implicatus , collaudatione Po-»
puli ludices Petitionum de novo ftatuit , eifque
antedidU » & fugitivorum , & pijgnorum placita
cum arbitrii plcoitudinc comnufit. (^)

Pars XXXIX.

EUx per Lcgatos fuos Petrum Dandulo, &
Stcphanum Juftiniano cum Bela Rege
^arias % Jadr^ rcmilTo littgio , perpctuam
pacem (**) juramcnto firmavit , viciflim pro-
mittentes t ne unius rcbclles , feu qui cjus in*
commoda procurarcnt , ab altero favorem vel
juvamcn recipere debcant .

Tunc in contemtum Ecclefiap Federicus cum
magno exercitu Ron^am propcrat , 8c in cir.
cuitu duobus menfibus immoratus totam vaftat.

Anno decimo feptimo Innoccotius Papa cbm
fere duobus annis qua^fivifrctmodum pacis cum

( * ; /w margine Codicis Amhrofiani : Regebant Urbem
Confiiium Majus , Confilium Quadraeinta, &
Confilium Rogatot um , In Coniilio Majori fie^
bant eleaiones Magiftratuum , fic tunc dice-
batur Oonfilium de Ele&ionibus ; judicaban-
cur caufaB privats alicujus momenti cum ci-
viles , tum criminales , tradabantur etiam res
publica .

Ibtdem bac Mdnotantur : In FaAo pacis conve-
ncre, utVeneti Jaderam poffideant cum luis

pertinentiis , ficuti Cives Jadertin\^antea pof-
icderaiit, nemine contradicente , vel contr^-

eunte . Promifit etiam Rex , fe nec per fe ,
ncc pcr fuos intromittctc poil bac in ca Urbc

D A N D U L I 5S<

A Jmperatore , ut fincm imponerct tantis malis^
confidcrans , quod in traiiatu nihil proficcret >
ivit in GalUara , & in Lugduno Gcncrale Con--
ciiium celebrare difponens , univerfos Praelatos»
& Mundi Principes , ut oer fe, vel per fuos pro-
curatores in Fefto Sancli Joannis Bapciftas ibh^
dcmLacccdanty pcr edi<SU commonuit •

ParsXL.

DUx igitur Marinum Mauroceno , Rayne-
rium Zeno , & Marinum de Canali ad
Concilium Lcgatos mittit . Papa vero non ob-
(lantibus exceptionibus Thadaei juris DoiSfcoris ab
Imperatorc deftinariXVI. Kalendas AuguftiFc--
dencum tamctuam hoftem Ecclefias danmac ^
ipfumquc tam Impcrio , quam Sicilias Regao
privat, & onmes Vaflalios cjus abfolvit k jura-
mento pnsftito , & conftituit , ut Cardinales,
dum cquitant, Capellum rubeum portent , uc
ab aliis difcernantur , in fignum quod praBcete-
ris, chm oportct, proFide &Ecclefia Cjaput&
vitam exponant; & OSbvam Narivitatis Bcatai
Mariae Virginis cclebrari decrevit.

FmitoConcilio, Vcnetorum Nunrii rcdeuotes
a Comite Sabaudia capti, hortatu Fcderici U-
berati ad cum acccdunt , quibus ait : Si Cives
vcftros mercatorum more pergentes in Regno
noftro benigne tradlavimus > non debuiflcnt v
neti ab aliis minus debite requifiti hoftiliter
erga Imperium noftrum procedere . Cui Nuntii
excufationes coloratas, fed non juftas, fagaciter
praBftiterunt . . . ^

Federicus illis benigne annuens dinit : Vos
amicos habcre difp nimus; & ideo confulimust
quod alienas gucrras amodo veftras propriaa
non faciatis ; 8c cum ejus gratia Venetias ra^
deunt.

Pars XLI.

DEpofito Eederico, Papa Eleftorcs monuit
Imperii , ut aliquem ftrcnuum virum ad
gubernandumlmporium eligercnt; quiclegerunt
Landgravium Ducem Thuringias . Ipfc autenci
pro utilitate Reipublicse Diadema Regni Ale-
mannisD fufcepit, SccontraConradum cxercittnn
congregavit, eumque belb fupcravit . Impcriait
tamen benedidHonc caruit •

Poft devi<Shim Conradum.Fcdericus de Apu^
lia vfinit in Lombardiam cum maximo appara-
tu ; & dum apud Taurinum moram traneret ^
Rex Henricus filius ejus naturalis cum exercitu
Cremonenfium ivit ad obfidendum quoddam
Caftrum Brixi» . Tunc habita opportunitate
confanguinei Paps cum expulfis de Parma » qui
in Placentia refidebant , Parmam de aflenfu Po-
puli audadler intrarunt , & panem Fedcrici
expulerunt , in quorum auxilio fuit Gregorius
Legatus cum multis Civitatibus Lombardis^
QjLio audito Federicus velociter illuc pergit cuna
Ezclino • qui in cjus auxilium venerac cum mi-

litia

perp€tu6 i Rebellefque Vcnetorum Jadertinos
fe armari prohibicurum , ica uc Venecis noce-
re non poiunc . Veneti ver6 fe Regi , ejufque
amicis tavorabiles promiferunc , neque Regis
inimids auxilium , aut favorcm praefiicuros ,
praefercim in maritimis , ncque cum illis pa*
tk2 y auc fcedus percufTuros , prascipue cum Do-
mina Beatricc , ejufque filio Regis nepote ,
Denique Jadercini rebcllcs Venecorum coafi-
cenccs crimen , tllorum graciam meruere, 8c
Stephanus Juilinianus comes eit illis dacns »
urbis muri m<)ritimi drruci, arx cft cstru-
aa.

Digitized by

tj^7 f e H R O

^idtBitrdiiarTriviiaiie. Fectt autem Federicus
circt Parmam, Givitatciby quam Vi^loriam no*
mioavic y ai!eceas fe numquam inde ^ niit cum
vidoria receflurum . E9(pi)goavic: aucem Par-
fliam VL menfifaus , doaec hyemiii obfidionem
iblverei: . Sed renovaio rcmpore L^afos cum
Civibus habita deliberatione in Vidloriam Ur-
bem icruefun(c.:Federiais^ autemlmpeiuim fu-
fiiifere non vdens, dimiffii miilcis divicii» venbs
Cremonam pavidus f^giit*

F an XUI.

ANna dectflf^oOavO il^im &egiiut Hie-
rulalem moritur» cui filitisJHenhcus Rex
Cypri in Regop Hierpfolycpicaoo fuoceflir , &
ia Achop BallMum pofuic • ;( a > :

: . • Pars tXm..

EZelinus Veoetos , <^qs ismiulos! repucabat ^
offendere cujnens, eonim^pqfinesinvadic,
H in Sandlo Hilario » expulfis Monachis:, Tur-
rim munitiflimam conftrulr , 8c id regione per
flumina navigantibus damna intulic . Uux illtco
|phaniiem , Teupolo ej^s filium cum apparacu
lUac miuic, & congreflu inico Turrim capiunct
& diruunt , & cullodientes iUam capcivos du-
cunc. (b)

Fari XLir.

ANno XIX. Jadrenfium profuga mulciuido
Nonas commorantium ad cor du£H , per
iuos Nuntios Ducis graiiam humiliacis cervici-
bqs mifericordtcer imploranc. Dux Procerum
& Populi deliberacione fumta, more pii Patris
bemgne illos ad gratiam fufcepic, & revocacis
Venecis, cjui ad Jadras cucelam mifli fueranc »
recenco fibt dominio , & mero & mixto Impe-
rio , & omni libera poceflace , eos in ]adra, &
PomttHis pemnenttis plene refttcuic » & Scepha-
num Jufliniano Comitem confticuic t & diruptis
muris mjirttimis Caflrum in Jadra fundavic .

Ludovicus Rex Franci» ^ qui ab infirmitate
Itberacus Crucem aflumferat , de Parifiis exiens
icer ulcramarinum arripuic . Q^em aflbcianc
fracres ejus Robercus» & Carolus, & Barones
CKceri, oc Praelaci .

Similicer Alfonfus Comes Pi£lavienfis frater
cenius pofl Regem navigans ad ipfum pervS-
nic, reli^la matre Domina Blanca ad cuftodiam
Regni.

Pars XLK

ANtK) vigefimo Dominicus Sanuto Capita-
neus crium gal^arum, & unius navis, per<
fenciens tres. galSas Pifanorum damna Venetis
oavigancibus intulifle , apud Scimphaleam tllas
£ugietices inv6nic » ex^ quibus . infequens duas
cum hominibus cepic ^ $c capcivos Venecias
du)cic. (c)

( a ) m0rgin$ Codtcis Amhrofiani : Eodem anno fe*
Dtimo 06tobri8 die deliberacum in magno Con-
tilio , ^ubd Dux , & Coniiliarir non poi&nc dare
licenciam CotHitibus , & Con/iiiariis Dalmacias
fiandi excraeorum Comicacut ultra tempus^quod
licitum efi , nifi de conlenlu magni Coniilii .

(b) i» margine Codicis Amtrofiani : Qjii captivi po-
fiea iiberaci lunc , qu6d Fifani promiferunc ,
datis vadibus , fe piraticam non exercicuros .

( C ) /« margin$ Cod. Amhrofiani : Anno MCCXLVIII.
Indictionc lcptima die VII. exeunte Oaobri
deliberacum cft in majori Confilio , quod quan-
do Dominus Dux aicenderic Cymbam , five
Tom. XII.

N
A

I c o yn:

Henricus Rex SardimsB, natus Federtci, cap*
cus eft a Bonooienfibus^ & ufque ad finem vtcas
fux decinetur in carcere ; & Caflrum Montis-
Silicis cradtcur Ezelino , qui deinde obcimijc
Ekirgum EftenfCt & fbrcilicia Marchionis. -

Hic Dux fenioconfe^svigefimoprimoanno
fui Ducacusi Diinicati renunciavic , & die
iecuoda Marcii(d) ile Paiacio exivic» qui po-

ftea die nona Juiii obiens» ance januam ance*
^orem Eccleflai Fracrum PraBdiqicorum fepuU
ttirsrcraditur. _

... -t -.•?•..»

Quadragmtai qm yaeobum Teupulo Ducem
thgmint ^ funt .

lacobu^ Ferro,.
ScagQolus Longo ,
Joannes Canoiipo ^
PetrusGifi,
Petrus Dandub ,
'Leonardus Navigajofo,
Paulus Mauroceuo,
* i\ngelus :Mudacio ^
Scephanus Juftintano ,
Joanaos. VaUareffo f .
Marcu^ Baibaro, ' ^
Marcus Zorzano t
^gelus ZiitiOy
Angeius Acocanco»
Marinus Jacobast
Benedidhis Faledro »
Nicolaus Bofio 9
Thomas Cencranico»
Scephanus Baduario,
Marcus Caftolo^ •

{oanties Capello ,
acobcts Oebc^o»
Thomas MinioctOf
Jacobus BafiliOy
raulus Trivifano ,
Angelus (JjiirinOy
Thomas Viadro ,
Nicolaus LugnanOy
Raphael CSaurO j
Marinus Scorlaco »
Joannes Manidacio ,
Andreas Michael ,
Daurius Daurio ,
Joannes Teupulo,
joaimes Stornaco,
Zervafius Tefulo »
Andreas Gritci »
Bemardus Gttifono>
Aloyfius Viono»
Nicolaus Gaculo .

CAPITULUM SEXTUM .

£># Marino Mauroomo Duce &geflis in fua
temfeire yintbens fartes XLIL

MArinus Mauroceno Dux promulgaciarAnno
Domini MCCXLUC.

Pars

p|ji!tam cauia eundi ad acciptendum pinius
alicui 9 aliquibus nomine C5ommum$ vc-
nctiarum . Is y five illi , ad cujus ^ quorumvc
domum praedicia caufa profe^onis crac» ubi
folveric a ripa , ceneacur folvere foUdot qua^
draginca pro jpxna Communis Vcneciarum .
Si verb Dominus Dux appuleric ad domum
illius , five illorum , five ad concracam eo-
rum , 8c defcenderic in cerram , iUi cenean-
cur folvere libras XV. pro poena , quas rctU-
cui non poffic illi , vcl illist.nifi decrcto m»-
Joris partis magni Confilii •
( d > C(^. Amh. Maji .

A a

Digitized by

3f9

AiK D R D A N D UX I

Pm JL

NAm pod rQoitfitiaciflfiett Pracef&rui Ci^
v«> V^Mct ia eledtioae Duds diicoiv
ditm ex. m#H%t6 yocum ftliasQfcam eviram tu-
p«0ni|l$ t ii^KiorMC • q«6d iiQiU Dux a majori
paict Ei^onim eltg^h^Dt^ir^ iu noDc p6t

ftaM^stum fS^kt de cotAitvttDdo pfobor vi^
ros pro inquirendis Hasreticis» & iaveooos; ad
Praslatorum judicium comburere teneatur , ne*
que 9ermltt4r filio^ iuo» acoeptare re^imen
quod Venetis dqu fuppoitf ui)^ i & eo impeditOy
ille p quem G>D(iliarii elegerint 9 regtmen Du-
catus exercere debeac . Hifqiie ft&utis , hic
dierum jam plenus die XIIL jxmii Dux publi-
catus eft.

Hoc anno Ludovicus Hex Frtnci« de Cypro
Damiatam propcran$ » jeam fugatis Saracenis
obtinet Urbeq[i , podeaque caArameiatus , chm
redire vellet Rex , cum duobus: ftarribus fuis
& multitudine Chriftianonim copiora, a Sara*
cenis capitur, 8c, tamdemjieddHalDamiatd, aliif-

?[ue locis & captivii Sac&cenia reftitqtis , & fo-
utis oSto millibus ^yraatiis Rex reftitutus eft,
& firmata eft tregu^ jper de^ieBaium • Dum au-
. f em hoc ageretur , Ejbjanlim ultimfis Soldanus
de progenie Saladini ccoiditur (ed tamen fu-
praicripta padla per ^dmtr^htlesi approbantur .

Ipfc) anno ]anivenrc9» 6t Pi(am in Achon ma-
chinis 6c aliis fe mutqo itif&ndeium^ & poftea
in iriennium pacificati fnnt^

P^ri II

GUilielmusCofliesHoUDdiaBt mortuoLand-
gravio, ImperattNreligituiv viventeadhuc
Federico. ^ . ■

Pm IIL

SEcundo Ducis.aooo ctim huouTque Capita
contratarum cuftpdis Ci\iitaii| prasfuiiTent ,
nunc pro purgandis makficiis ftttuium eft « ut
duo 9 qui nodtis tempore Urbem cuftodiant, &
malefa<5lores capia^t , uous videUcet de citi^
Canale , & alter de yltra Canale cozi^ituantur,
qui Domini de No6\q appeUati funt.

Cremonenfes cont« Parrtenfcs vadunt ; illi

Suoque improvidi cpm Cjtf roda ^xcurrunt , &
e proelio tugientes Carrocium dimittunt .
Federicus autetp in Apuliam vadit ^ & gravi
pr flus infirmitaie ibi moriiur , qui omnes Aq-
guftos in divitiis, potentia» & ^oria a Carolo
Magno citra fuperavit, nihil fecum praeter pec •
cata portan9. AUqui dicuntt quM Manfredus
Regnum Sicilias ambiens , cum cuiTino ori fu-
ptrpofito» eum ful&cavit. G^uilielmus de Po*
dio icribit in fu>$ Chfomcia>:qu6d Fediericus in
fine fuum cognovit errorem , & dolens prohi-
huic fibi Impmaiia fimera exliibbti.

(a) rnargtne Codicis Ambrojiani : Hujus PrinciDis
teffijpore corpus Sanfti Saba? Venetlat eft dc-
UcuiB , 4ui4 circiter antiujni Chrifii PXXVIII.
ia C^ppa^.Qcia apud urbem, Monlapfis Mona-
chus p ^ Eremica vitam yi%yt Saadkiifi.mam .
JSub bo£ eciam Principe corpus Joaiuiis Fa-
iriarpb# AUxandrini , cognooieQto Elecmofy-
narii Venetias cft delamm« qui claruic anno
Chrifii PCX.

(b) /k mar^in^ Coiicis Ambrofianii MCCLL primo

^pjihs Bedomem Caytus Duan» Tunifij , no-
inuie Boabdilem Soldani Barbaria^, & Philip-
pus Tulianus, nomine Domini Marini Miiiu-
foc^ni Dacif 9 & CommuAis Vciu^iiarum inxt-

Peptilua Flaeentiaos eontra tniliiM coik
citatus ausilfum dremonenfium impiontvil^ (St
cxpuUiamilicibuaUbmumPaiaviciiium infiif»
4Dtomimim t iegic « ( a )

Dominus Gregorius de Moncdbngo Legitw
fupra meiiiQratQs Patriarcha ^uiltfgitnfis ew»
citur. • ' •

Ettlini^ aiste» iinmiter eredcos nmgMMl
xroofpimtsoMm £u&am contra feamiiitibustttai^
chia? 9 maximam eorum firagem ediciic . -

Ap^ IV.

TErtip ifatfa^ HaofteduB fiiitR natnralis Fe-
derici ftcilia afltimfit dominiaa^

fed noo in toraM pwpter Regcm <3onradqm^
qui hoc cognofcien^e Alefl¥imiia in Daltiiafiam
v^nit, & navigio per mare Apuliam intrat, &
Neapolim capit, a fiK7uenti anno ibr Caftrum
«dificavit, & obiit. Rel^quit autem filium par-
vuium CooMdttm» <}U€tm okat^ in Theuton)a|i
portari kcvt\, ibiaue nutfiri. Ipfa autem n5p«
Comiti de Tyrok) . Relk»us eft tgitur puerl
Bajuius Bertboldus Marchto de Honenburcb #

2ui poftea in bajulata ceflit Mftnfredo . At lUc
jb taii praDtextu aflumfit domioium , qno d au^
dieos Innoceatius Papa, vSnit Perufium ,
magoum paravii exercitum .

EOdem anno chm Veneti , qui ad fubmit-
tendum Gmsccis in Cretam mi^fi ftierajitf
corum fcrocitacem Tiriliier conculcaffenc , ikme
Dux Regiooem nbminaram Pun<S^a de Spara^
ab iilij^ hoftttiter fubtra^am , Nobilibus Vene*
tis & Populanbus poffidendam in feudum con*
ceint , & Civitgtem Canes de novo fUddarl
mandavit..

PaT9 VI.

INterea Innocentius Papa MedioIaiU cifjfleMt
ad fupplicationem Ducis indulfit^ qu6d Pri-
micerius Ecclefia Sandti Marci Mitra , anuld \
8c Paftorali bacuio congruis temporil)us uti va*
leat,

Godem anno Ra^fioi 9 ^ui Duct alioualteer
robellaverani; 9 miflis Nuntiis \ Duce ad prifti-
nam fubjedlionem pie recepti funt . ( b )

Qjuarto Ducis anno idem pius&devocus Cu-
bam majorem SanAi Salvatoris ParoCbi» fuai
c^re Mofaieo depingi lecit, & puri in regt^
mine fuo procedens, pacem , & vi(5lualium co-
piam fuo tempore habere promeruit , & hoc
anno moricur. QMi cum Ducali apparatu, fu-
perpofito enfe , & calcaribus in capfa reponi-
tur f & cum Nobiiium coptofa multitudiM»
prascedeme fcuco fuo , tn Sala Qfflciaiiunr de
no<5le portatur cum Domioarum fequeia. Et
poftea ceiebratis exequiis in Ecclefia Sani^
Marci die tlL Jamiarit 9 fub pofcicali eodem
caliter fepeliiur, (c)

(unt pa€ta cum muUia capitulis * &c. p#f an*
BOS aL* Data Tunifii in AuU Regia , ann^ m$
fnPra &c. extat in fecundo paftorum Charta
Ili. 8c tn orimo Charta CLXV.
( C ) /» margina Codiits Amkvofiani i Anno eodem In«>
diftione undecima die feptima excunte menfe
Jaouarii in Ecclefia San^t Marci congregata
publica coQcione Popult Venetiarum « cAoi
ibidem cfleiic £le6korei XLL ad Eiedlionem
novi Ducis denuntiandam ^ ant«quam ipii
Aores Eie6k)onem promuigarent , ordinatum
fuit , 8c tbidem laudatum , qu6d Daniel Ga-
iialdio deberet jurare fupra aiiimas omnium
dfi di^ cggcione > babendi in Ducem , Do«

mi-

Digitized by

36i C H R O N

r A

Qiodfsginta&imm , fiii Marinum Atauroctno
Ducem elegerunt » funf .

Joaimes PoUnOy
Nicoiaus Sanuto ,
Marinus Qpirino ,
Pecrus Pafoualico,
Ntcolaus Tenifto,
loaooes Teupulo»
BanholonuBus GradomcOt
Tacobus de Molino »
Theophilus Zeno^
Jacobus Fofcaro »
Silvius Silvo»

Ioannes Baduario» B
acobus Bafilio,
^hilippus Juliano ,
Marinus Mauroceno ,
Marinus Zorzano.
Pecrus Barocio,
Marcus Viglari,
Philippus Storlaco »

Jdianus Pantani »
oannes Stornacot
Stephanus Viadro,
Cardioalis Georgio,
Marcus Guflbno ,
Thomas Centranico»
Andreas Michael ,
Rogerius Ruzzino.»
Raphacl Bettanio»
oannes Ferro , *
oannes Comario ,
oannes Delphinot
etrus Danaulo^
Jacobus Contareno »
Guilbertus Dandulo»
Aloyfius Vitalis ,
lacobus BragadinOt
Marcus Bono,
Petrus Fradello ,

Ioannes Flebanico p
^aulus Martinatio ,
Thomaiinus Juftiniano.

CAPITULUM SEPTIMUM.

De Raymrio Zeno Duce^ & mctdemibus illius
tempariS f babens partes XLIL

RAynerius Zeno Dux affirmatur Anno ab
incamatione Domini noftrt Jefu Chrifti
MCCLII. Chm defunao Prodeceflbre Confilia-
rii in Palatio refidentes » & juxta folicum uium
vices Ducis in regimitie exercentes infrafcrip-
tos quadraginta & unum ex Nobilibus & anci-
quis Popularibus pro celebranda Ducis eIe<Slio-
ne eligi procurarunt , videhcet .

Angelum Corario,
Julianum Trono »
Petrum Fufcareno »

minum , 8c Redorem Veneciarum illam Per-
fonam , qiiam di6lY Eledores denunciaverinc
fe in Ducem Veneciarum elegiife , fecundiim
videltcec formam capfcubris ipfius Ducis fa-
Ai, ledi, fic ordinati cum minori , Scmajori
Confilio , 8c publica concione . Ec inconcinenci
per Domtnum Marcum Zeno Confiliarium ,
de voiuntace Confiliariorum Sociorum luorum
ibidem exiftencium, denocaca forma didti la-
cramenci cidem GaHaldioni , ficuc di6lum ell j
Di^us DarHcl Gafialdio , habica a populo li-
ccncia fic jjrandi in animabus eorum , ca^is
Tom.XIL

I C O N. r>6x
Aurium Bofio,
Gabrtelem Mariglono^
Joanaem Vidbriy
Pttrum Marcello ,
Marchciinum de Muglay
BAaxinum Superancio ^ de SanAo Sar
muele y

Nicolaum Agadi^ five de la Sevelle,
Marinum Venerio , de San^ Sa*
muele^

Tifimilo de San£la Maria }ubenicO|
; Joannem Albino,
Thomam IfiregOy
Marcum Belligno,
Banholomsum Jufliniano »
Marcum Minio ,
Pecrum Carolum»
Marinum Zane »
Joannem Ruzino »
Angelum Martinatio,

{acobum Capello»
oannem Michaelemt de San<5h> Ca(^

fiano,
Petrum Navaglario^
Petrum Manoleflb,
Danielem Barbeta ,
Leonardum Mauroceno >
Marcum Benedidh),
Marcum Bragadinb^
Petrum Mocenico »
Petrum Belli ,
Marcum Mayftrofo^
Marcum Fermo»
Marcum Natalis«
Bartholomanim Franco«
loannem Barocio, de San<!lo Moifet
loannem Polano, de Sanifto Moife ^
Macbiam Miglano,
Marinum Bon2i f
Marcum Barbadico^
Marinum Caravello .

Qfxi celebrata eledione die XXV. Januarii
hunc y Poteftatem Firmi tunc exiftentem ^ Du-
cem creatum Populo nunciaverunt ^ qui cum
IV. gal^is, quibus prarfuit Marcus Ziano Co-
mes Arbas , cum multis Nobilibus Civibus Ve«
nerias tranlfvedttts die XVIIL Februarii Ducalc
regimen exercere coepic

Pars L

EOdem anno Innocentius Papa Ezefinum de
Romano ut basreticum condemnat , &
Neapolim pergensibiftatim infirmatus» & mor-
tuus eft ; & onuies de exercitu ad propria re^
diere.

Poft tres autem menfes Epifa^us Oftienfis
natione de Linania ^ qui Aleaander IV. voca-
tus eft , Papa efiicitur.

Hic pauperibus pius, raaxime praedicantibus
Evangelium y libellum damnavit Guilielmi de
San^o-Amoce dogmatizantis. , qu6d Religiofi

Men-

{acris y ad Evangelia San^ Dei ^uravit ia
ammabus diOi populi , habendi in Oucem ^
Dominum, 8c Re^rem Venetiarum illam
Perfonam » quam didi Ele&ore» nominave-
xinc y & ^nunciaverint fe elegiflc , fecundiim
formam capicularis buSd , lt& y 8e ordinati
cupi minori^ 8c majori Confilia^ cx pubiica
concione . Ec inconcinenti nobilis vir Petrus
Fofcaremu de coninio Sanfti PauH unua £lew
6lorum denunciavit populo pro fe ^ 8c alitt
Electoribus Sociis fuis ibidem cxiftencibus, fe
in Duccm elcgifle Dominum Rainerium Zenow
Aa %

Digitized by GooQle

A N D R E ffi

Mendicantfs non erant in ftatu falutis, & alium
libellum comburi fccit fimiiiter haereticum .

Secundo Ducis anno Marfilius Geor^io pro
Venetis Comes Ragufii Curzoianos ab(que re-

fimine flu<5luantes cum aliquibus conveutioni-
fis ii3b Aia proteAione fiiicepit , non tamen
fin- Ducslis nonoris difpehdio; quem illi poft
l^enmutn expuleruQt » & poftea ctim navigiis
armatis illuc accedentem iufceperunt •

Poft mult s difcordias inttr Venetos, & Fo-
rojulianos Gregorius de Monteiongo Patriarcha
eleitus v6nit V enetias , & novis initis paftioni-
bus pacificati funt •

Pars II.

TErtio anno Dux navigantcs congruis legi-
bus regulare cupiens, Nicolaum Qpinno,
Petrum Baduario , & Marinum Dandulo elegit,
qui utilta ftatuta ct ndiderunt, &illaDuciexhi-
bi a iiudloiitate majoris & minoris Confilii, &
publicas Concionis approbata fbnt .

Tridentini tunc rcceflerunt a dominio Ezeli-
ni . In Lombardia tunc duo vigebant Tyranni,
multum faventes Manfredo , Palavicinu^ , &
EzeliiiUs , contra quos miflus eft Legatus in fa-
vorem amicorum Ec lefi® in dicSta Provincia
Phiiippus Archiepifcopus Ravennas, homo qui-
dem ftrenuus , qui congregans contra eos exer-
c tum , capiusr fuit in oello ab Ezeiino excom-
municato ab Innocentio Papa. Sicque Manfre-
dus fortificatur in univerfa Italia . Qui pro fui
favore Nobiles , quos fufpe^los habebat , de
Regno ejecit i aliis fubftitutis .

Poft Laurenrium Patr^rcham Angelus Mal-
traverio natione Venetus fubrogatus eft , Hic
in pucritia Ord nem Pra^dicatorum intravit , &
profedhis fcientia & virtUtibus Epifcopus Fer-
rarienfis, & poftea Archiepifcopus Cietenfis or-
dinatur, nunc vero poftulatus, per Alexandrum
Papam ad hanc Sedem tran^latus eft , cui Pal-
lium tradidit utendum diebus in Privilegiis fuas
Ecclefias conceflTis , addiris Dominica in ramis
Palmarum , & Feftivitatc SandlorUm Sylveftri,
& Canriani; & alia antiqua PrivilcgiaEcclefia
innovavit , & Ecclefias « quas Veneti in tOto
babcnt Imperio Romantoe , jam ab Ordinario
cxemtas, illifubjecit^ Concedens infuper, quod
jn qualibet Civitate , ubi Veneti habent plures
Ecclefias , & quorum multitudo illuc conveniat,
liceat ibi Epifcopum ordinare , & illi munus
Confecrationis impenderet

Pars III

GUilielmus de Villarduin , qui Guifredo
fratri in Achajae Principatu lucceflcrat ,
Narzotum de Carceribus , 8c Guilielmum de
Verona dominatores Nigroponiis ad {e vocavit,
eofque detinuit , poftea hoftiliter accedens Ni-
gropontem cepit , 6c Paulum Gradonico Baju-
lum cum Venetis deUrbe expulit.j ex quo gra-
vis difcordia interV^netos, oc ipfum Pr incipem
eft exoria. Quod Alexander Papa cognofcens,
ne Giaci in Imperio Romani» contra Catholi-
cos potentiorcs efficerentur , pr^edicftos monuit ,
ut zelo fidei , 8c Roman» Ecclefiys reverentia a
isovitatibus iacceptis defifterent , ut acriiis con-
tra eos prccedendi materiam noa haberet .

Port Petrum Pino Valterius Epif opus Tarvi-
finiis 1 Canonicis Ecclefiaa Caftellana: poftulatus
ab Alexandro Papa fubrogatus fuit .

D A N D U L I

A '

Vart IK

J64

ANno quarto Dux pro reprimendis offenfis
fibi a Principe iilatis Marcum Gradonico
cum VU. galeis in Romaniam mittit, & fi Ci-
vitas Nigropontis recuperari contingeret, illum
Bajulum conftituit , qui cum Dominatbribus ter-
ritoriorum confoederatus Urbem viriliter recu-
peravit, & plures Nobiles refiftentes captivavit.

Princeps autem vehementibs accdnlus cum
Michacle Palseologo coUigatus eft , de quo Papa
ceitioratus eum monuit , ut colligationem dif-
lolveret ; alioquin Epifcopo Mothonis impofuitt
ut Apoftolica audloritate ad hsec annullanda
ipfum compellerct.

Pan V.

Rlcardus Comes CornubiaB fraterRegis An-
glias eft ab una parte EIe<5^orum , ab alia
Alphonfus Rex Caftellas ad Imperii dignitatem
eledlu^; . Ricardus autem intravit Alemanniam ;
erat autem ditiffimus , & ab Archiepifcopo Co-
lonienfi coronatus eft , & pro magna parte Ale-
mannisB Reg ^um obtinuit.

Pars Ezelmi partem Ecciefias ejecit h Brixia.
Tamen Ezelinum intra Civitatem recipere no^
luif . Tunc Ezelinus generum fuuni cum filii«
fame , & aliis cruciatibus extinxir , ficut praece-
denti anno Ezelinum de Ingratia filium fororis
fuflB vinculavit , & Ciramontem fratrem ejus
tormentis & fame peremit • Habitis poft hasc
muUis confiliis Legatus coepit praedicare Cru-
cem quam mulii devote fufcipiunt , & Ezelinus
Mantuam obfidere coepit.

Pars VI.

INterim LegatusVenetias v^nJt , & Crucem
in platea publice pra^dicavit, 8cjufiit omnes
expulfos de Civitatious Marchias , & omnes
Cruce-fi^natos apud Turripi Babia; convenire,
& habita copid oaliftariorum , & Vlrorum pu«
gnatorum , ac vidlualium a Duce , 8c Communi
Veneiiarum^ quibus prsefuit Thomafinus Jufti-
, niano , vershs Paduam iter arripuit , '& gentis
jarmigerasMarcumBaduarium Capitaneum fecit,
I & Marcum Quirino , fi Urbem obtineri contr-
' gerit , Poteftatem» Conftituit .

Aniuifius autem pro E^&elino Poteftas Paduas
Plebem Sacci v^nit ; ubi autem adveaientfum
audaciam comperit , & quod jam Buvolentam »
& adjacentes partes occupaffent , trepidi cum
apparatu Paduam fugit . Qpo audito , verstis
Paduam properat exercitus Domini , fequens
vi<5loriale Crucis fignum , & de .Gaelo fperans
auxilium , ad Pontem Corbum ufque pervSnit .
Cbmque dubium ibidem gereretur belhim ^
aouam fluminis tamquam audaces tranfnatando
ad fuburbium perveniunt , contemnendo mortis
pericula . Deinde cum gatto fupponunt ignem
PortaBAItinati. Baliftarii ouoque Veneti adftan-
tes contra muros fpicula dirigebant} ficque per
fcalas muros afcendunt . Poteftas autem vi<fto.
ribus cedens fugft . Tunc Ezclinus recepto Nun-
tio cum furia Veronam rediit, & capi fecit cir-
ca duodecim millia Paduanorum &compedibus
alligari , qui quafi omnes fame , & variis affli-
dVi tormentis periere . Ezelinus autem in fe-
metipfo furens Exercitum undecumque vocat ,
& poft menfem Paduam pergit. Illi autem Ve-
netorum auxilium petunt , & recipiunt , & Pa-
triarcha Aquilegienfis, Mantuani,& Ferrarienfes

iuc*

Digitized by

i«5 C H R O

fuccurrunt • Peric proinde defiderium imperii
Ezelini , & vacuus rediit .

Pars VIL

EOdem anoo Marcos Juftiniano v£nit Achon
Conful Venetorum , & prasfentavit Uteras
Pap» Patriarchsr 9 ut ponerec Veaetos in pofr
feffione San(5U Sabbas . Januenfes autem porta-
verunt fimiles Itceras Priori Hofpitalis pro hac
caufa ; & ob hoc ccepit difcordia inter eos • Et
hoc anno Januenfes debellaverunt Venetos » &
oeperunt eorum naves cum auxilio Pifanorum »
& cucurrerunt infra eorum h^bitationem ufque
ad San(5^um Marcum . Et D. Phiiippus de
Monte Forti adjanuenfium requiiitionem expulit
Venetos de pofleffione terti« partis Tyri, quam
habebant ratione acquifitionis ipfius.

Anno V. Janucnfc s chm inteilexiffent ea, qua
iacciderant , Legatos Venecias mittunt, qui cum
daoma Venecorum, & injuriais reficerb recufa-
centt k Venetis licentiati funt.

Fan VllL

DUx tunc Joannem Ferro , & Petrum Ba-
rocio , uc cum Pifanorum Syndicis conve^
fiiant » Muiinam delegavic . Qpi cum illis, an-
nullaco priUs foedere , quod Pifani cum Januen-
iibus habrbanc , ufi^ue ad decennium lig;am &
unionem ineunt , & mutuum in ultramarinis par-
tibus auxiUum promictunt , 8c quod navigia, &
Pal^zarii amborum , & onmium Communium
4efcrant iniignia . Pro qua quidem ratificanda
}obannes Premjrino » 8^ PhUippus Mauroceno
Pifas deftinati funt . Et non multum poftea Ja-
suenfes duas Turres Pifanorum obtinuerunt.

Pars IX.

DUx etiam cum Manfredo Vicario Regni
Sicilis j mediante Pancratio Barbo Lega
to fuo ^ foedus perfecit . Approbavit namque
Manfredus onmesimmunitates, quas Veneti ha*
buerant in loto Regno, & etiam auxit, &pro-
sauLfit Januenies inimicos Venetorum non recep-
fare , nec altter eis auxilium vel favorem prae-
ftare . Et Dux verfa vice volentibus ad ejus
damna accedere , favorem praeilare » (ive non
exhibere pollicitus eft . Qpi poftea fimulata
OK>rte Conradini , confummatoque plancSku , &
aiTumtis quibufdam Baronibus j DiademaRegai
fibi impofiiit , & ialutari utRex jubet. Excom-
muntcatur autem a Papa 9 8c mandatur, ut nuU
lus fidelium eum Regem vocet 9 quietiam exer-
citum contra eum mi(it , & nihil profecit .
Concadinus autem cogniti ejus maUtil per fo*
lemnes Nuntios miHt hteras Magnatumu cum
(jgillisPapsB&Cardmalibus in teftimonium vitas
fu2 . Duriorem quoque Papa innovavit fenten-
tiam . Sed ipfe fua induftria 9 & liberahtate
amiicos fibi accumuiat» panem patris in Tufcia
& Lombardia favet . GibelUna tamen pars de
Florentia pellitur . Qjui poilea » aflumtis Rega-
Iibus infigniis^ Venetorum focdera renovavic.

Pars X.

INcer haec Laurencius Teupolo Capicaneus
XIII. galearum , & unius naVis in Achon
cransfrecans , cacenam , quam Januenfes in ofiio
Portus feceranc pniis dirupta , Portum occupat,
dc duas galeas , ac XX VIII. naves eorum con
cremavit . Hoc Fortilitiura , quod defuper San

N r c o n; 3»8

A &um Sabbam ipii conftruxerant , cepit , &
ruit 9 & a Marco Juftiniano Venetorum Bajulo ,
& Burgenfibus honoriiice recepcus eft .

Pars XL

SEquenti anno Veneti cum auxilioPifanoruni
habitacula Januenfes invadunt, &u(que acit
Montem Mufadum occupanc, &poftea requiiici
cum ip(is braves inducias inducunt.

Tunc Boamundus Princeps Antiochi^ condu-
cens Regtnam Cypri Placenciam fororem fuam»
cum Hugone Regin» filio , ac herede Regno^
rum Hierufalem, &Cypri, & impulfu Magiftrt
Templi & Joannis de Ybelim , 8c Joannis Co -
B Imicis Joppen Venecorum & Pifanorum parces
profecucus eft .

Pars XIL

JAnuenfes aucem quacuor de Janua recepcis
gal^is & pluribus uavibus , in Tyro XXIL
galSas paraverunc ^ & Pafquecum Malono
Admiraleum deccrnunc.

Tunc Jacobus Mudacio , & Pecrus Qjiirino
cum cribus galeis k Ducha Crecas miffis Capica*
neo Venecorum fe ofFerunc .

Capicaneus igicur XVII. armatis galSis Ja«
nuenubus ufque ad Porcum , feu exicum Porcus
Tyri obviam ivic , gravique incer eos paraco
bello Admiralea JanuenHum cum fua^galea » &
duabus aliis reliquis in Portum Tyri redeunci*
bus , oer Venetos captae func .

Poft Pecrum Pino Valcerium Thomas Auri*
mundo Epifcopus fa(Slus eft .

Pars XIIL

HOc anno Jacobus Dauro cuiti ^aleis X.
Mare Poncicum intrat , & Meiembriam
Urbem cepit , & de Ecclefia Sandbe SophioB
corpus Sandli Theodori Martyris , qui interfe-
&xy Dracone juftu Licinii Augufti decollatus cft»
abftulit . Qpod Marcus Dauro poftea Venetias
deferens in Ecclefia Sandli SalvatorisPIebe fua
collocavit. ;

Beata Clara 9 qu» erogatis bonis fuis Chrifti
pauperibus fub Regula Beati Francifci Monafti-
cam vicam elegerac , & plurimis oftenfis mira-
culis diem clauferac excremum , per Alexandrum
Papam Catalogo San£torum adlcripta eft.

P^fT XIK

INterea inter nobiles & Populares Janua»
exorta feditione, Januenfes unanimiterGui-
iielmum Buccanigra Generalem fuum Capica-^
neum confticuunc , cui poft modicum cempus
conflidVus Civibus fuis illacus in ultramarinis
partibus innotuic t & XL. gal6as & IV. naves
muniri ftatuic , illifque Admtraleun) Robercum
della Turcha dedic . Dux igicur Veneciarum
pr^vifus Andream Zeno cum XV, gal$is , &
lubfequeocer Paulum Faledro cum decem care-
dis ciciiis cransfretare fecic . Tunc Laurencius
Teupulo , & Andreas Zeno Capic^nei , ut fuper-
venif^ntes eorum osmulos poffent fuperare »
XXXIX, galSas , decem varchettas , & IV,
naves feftinanter prasparari faciunt 9 & de ad^
ventu ftoU Januenfium in Tj^ro illicq eis inno-
tuit,

Qui dimiflb Marco Juftiniano Venetorqm Ba-
julo ad terreftrem cuftodiam fexto Ducis anno
de Portu Achon;cum apparatu fui exeunc , &;

' erga

Digitized by

3^7 A N R D E iE

cf^ga fe vemre Juueofes cernunt , & ciim jam
fero eflet 9 ufque mane proeliari difFerunt.

Fa<5lo jgitur mane Clirifti nomioe invocaro »
& Beati Marci fuffragio , cujus apparitio illa
die celebratur, datisngnis, Veneti aggrefli funt
hoftes, gravique viciffim bcllo perawo, Veneti
vi^toriam habuerunt , & XV. ( a ) Januenfidm
gal6as 9 ceteris in Tyro fugientibus , viriliter
ceperunt ; & in Achon redeuntes cum prsda ,
locum eorum » ac Turrim munitiifimam di^m
Muzojam deflruxerunt 9 cundbaque asdiiicia. Et
Tyri morantes de cetero non pv^rtabant vexil-
lum in fuis navi^iis venientesaaPortum Achon,
nec de cetero ibi habebant Curiam vel Pre-
conem. (b)

Pars Xr.

INterea Alexander Papa Venetos , Pifanos ,
3c Januenfes per Nuntios monuit , ut pro
fedanda difcordia Ambafciatores fuos cum iuf
ficienti mandato ad compromittendum in eum
inittant . Et hoc gcfto , Papa treguas indicit ,
flatuitque quod duo Veneti Nobile^ cum jgaieis
Januenfium , & totidcm Januenfes & Pifani cum
galeis Venetorum transfrecare deberent , ut
propter treguas ftolia a bello dtrfifterent , & in

Cofterum fuper difFcrentiis fententiandi fibi ar*
itrium refervavit . Et ob hoc Joannes Delphi-
110 , & Joannes Baduario mifli lunt Januam » &
cbm duo Nobiles Januenfium cum Venetis u(
que Jadram navigallent , de fuorum confli(5hi no
titiam habuerunt , qui confufi Januam xedeunt ,
Sctregus ob hoc totaliter ceflatse funt. Sedpri
mitus reverfis Joanne de Can ilt , Philippo Stor
laio , & Marco Qjuirino . qui ad Papam mifii
fuerant , ftolum XXXV. galearum , & duarum
navium, quod Veneti jam paraverant, annuUa
tum eft , & poftea requirente Papa Januenfes ,
qui in bello capti extiterant , iuas libertati funt
reftituti.

Dux vero non ingratus favoris fibiaManfione
Alemannorum contra Januen(es impenfi, Mona*
fterium fubvocab. Jo SandVfle Trtnitatislabricari
fecit , 6c illud poflefiionibus dotatum praslibats
domui benigne obtulit , & Templariis eadem
caufa plures dextrarios condonavit •

Pars Xn.

NUnc etiam pro tutela Conftantinopolitani
Imperii Latinorum viribus debiiitatis 9
Dux Jacooum Q.uirino fuarum gale irum Capi-
taneum mittens, ab incurfionibus Grscorum Im-
perium confervavic iliafum .

Hoc lempore Albericus de Romano frater
Ezelini, qui cum eo diu in gravi diflidiofuerat,
quafi alttr Herodes cum Pilato confoederatur .
Poft a Ezelinus cum Pelavicino flumen Olei
tranleuntes , hoftes fuos in fugam verterunt ,
capientcs Legatum Ecclefias cum multa Populi
quantitate. Sed inter eos denique orta divifione»
Pelavicinus ^ fuadente Bofone de Doaria 9 cum
Cremonenfibus ab Ezelino fe dtvidit .

Tunc im[HacabiIi> diicordia Mediolaoenfium,
& Cremoneofium ; fedata eft •

D A N D U L I

|6t

(a ) Cod. Amb. XXV.

( b ) AddituT in MStQ Ambrofiano : Demuni Genuen-
fes Tyri commorantes bumiliati funt , 8c paz
refo^mata fuic, his conditionibus , qu6d dicta
turris , c^reraque eorum cdificia diruta per-
maneant perpecub , 8c Januetifes habitantes
Tyri, cum portum eum ingredientur , nun-
quam ex eorum navigiis vexiUa erigant .

(c ) ^ vfargins CQdicis AmbtQjUm bac 4i(mtantur i

Pars XVn.

ANno Ducis VII. (c) fiibfequente Deuf
multorum aiHidlorum precibus tantis ma-
lis finem impofuit • Ezeiinus enim 9 dum Exer*
citum P^rat » & in campeftiibusUrceorum om^
nia vaiiat & ftemit» e contra Cremonenfium
exercitus cum^ Ferrarieniibus , & Mantuanis ^
Mediolanenfium expedbt auxilium . tzelinus
autem quibufdam de teajoribus de Mediolano
confoederatus , poft recefliim Martini dellaTur*
re, utUrbem obtineret fe movet, &fua inten^
tione fruflratus juxta AbduaB Flumen k fujpra
fcriptis graviter vulneratus» &captus eft polcea
Soncinum delatus paucis diebus elapfis mifera^»
biliter exfpiravit,

Pars XniL

P Qft luec Hiftoriographus geftorum Ezelini
ait : ,1 Gcns igitur potentiffima Veneto-
rum , quam Deus fecit faspilTime de fuis ho-
,9 ftibus triumphare , audiens Tyrannum horri»
o bilem corruifle, aflumtis Tarvifinis, qui il-
luc fugerant propter rabiem Tyrannorum
Ezelinit & Aiberici « cxercitum tranfmittit
,9 contra fuperfticem Albericum fratrem Ease-
,9 lini, namque multis fuerat laceflita injuriis.
9, Sed Veneti ficut viri aftuti , & donis fapiea-
,9 tiae pras cundlis Italias Populis dotati , oppor-
tunitatem femper expeclant , ut Tyranno
pofient pro demeritis refpondere ; Ipforum
namque virtute, potentia, & confilio capta
„ fuk Padua a Legato, & poftea defcnfata ab
Ezeiini impetu . Pontem quoque Abduae ia
9, captione £z lini baliftarii Venetorum cum
„ navibus cafteliatis fuo robore & ingenio fii-
„ (ftis , fex groflis catenis prendiderunt , & vi-
„ riliter defenf frunt. Q}jx omnia Albericus re-
„ cogitans eorum impetus fuftinere aufus no«
„ eft , fed cum uxore , ac filiis , 8c miiitibus
,f Teutontcis no6te reliquit Tarvifium 9 & ad
Caftrum San6li Zenonis confugit , in quo
erant thefauri Ezelini abfconditi, ibique mu«
nitione loci confifus ad mancndum fe contu*
,y lit. Sed perfequitureumexercitusprsedicfhis}
occurrunt exiam Paduani , & Vicentini 86
„ exitus Sc iAtroitus Caftri totalter prohibe*
9, tur . Poft obfidionem autem quatuor men*
jf fium obfefli gratiam obfidentium cupientes
H invenire , primo Caftrum , deinde Turrim
9» munitiflimam , & ipfum (acinorofum Tyran*
9, num cum uxore 9 fex filiis , & duabus fiiia •
9f bus in manibus hoftium tradiderunt 9 k qui-
99 bus variis lacerationibus 8c collifionibus oc-
99 ciduntur. Sicque infra fpatium XI. menfium
duo feroces fratres extinAi funt .

Pars XIX.

ANno Ducis o6lavo duobus Procuratoribus
San£li Marci tertius Collega additus eft
de novo.

BelaRexHungari» lancea in maxilla percu(«
fus a fubditis, obiit; filius autem ejus Stephar
nus in Re gno fuccedit . Hic

Laurentius Teupolo dum Venetias rediens
Ptolemaide ingens faxum , auod ex funda-
mentis CUrris Mo2ojas a fe airutas eruerat »
fecum detulit , Sc ante aedem Divi Panuleo-
nis juxta porticum in memoriam vidloriaB po-
ni jui&t . Alibt reperio anno MCCLVIII.
qucmdam Raphaeiem adduxifle Venetias Cor»

pus S atque in ede Divie Mari« Cru-

cigerorum coUocalTe.

Digitized by

^ . 0 H O

, Hic QttuctfumRpyg^ Bohgtnig aote flumeo
.Rccbs veiweiitei» pqtemer repuUt , Civitatem
'Qudi itbi iubjfcit i ^ ^iouUfiejr dpq[>iniuni BuU

^ Ceterum Schinella , & nati quondam Guido-
Jiis olim Comicis Vq^ ^ ^qi Regi Hungaris
adhasferant, k Duce de Comitatu privaci crant,
ouoc Venetorui« :^^aai imflqrvnt^ bengne
10 Comitatu & boQOci^cwcw fuM

ma$ FraiK» |i4>flw / . .

- a»nfr. .^t^wnder Papa, api»4 Vitei:-

Duim moritw»^ prrbao9s.^V^inRtwtie Cretso-
£$r iSc Patfiwcha Hieroii^ymitaoui- iUi f»Q^
ceuit. j l:- • * -i .. . •

NOno Ducis anno ( a ) Thcodorus, qui pro
Imperatore.Q^pfOFftaJife gerebar^ filios
fuos moriens fub cura Michaelis Palasolgi fidu-
«ialiter dimtfit & rQliqwt, jHie io pOteoti^ aoh
€b» tatiaoru9i ppife debiliiaoo C^oftantioipc^
(taonm Urbem obqnuit. Marcu$ kttur Grado-
luco pro Veoe^s tnnc PoteOft$ 4 -ol fiakiuiDus
Imyeratoi; t ac PanraJeo Juftioisapoi Batriarcha
cim^multki^diiM oaviiStaVeaetotum
^aofceodeptea N^Qpootem; peryeotuoc , & k
j[faurentiQTeupulp loci Bajulo de ioopinato cafu
Cwppuniai hooorigci rftQtpiunfiWji .

P^rs XXI

EOdem Ducis.wnkP Officiales^ qui communi
vocabulo ]uftitiarii vocabantur, nunc in
4^0^ OSiciia divifi Juftitiarii veteres novi apr
p^Uwi font # .

P^rs XXJl

Egidiu» .QuirinQ» Jacobus Conure
no, Andreas Zenp » & Marcusr Baduario ad
(^jtpajn Pucis Numii de fua creatione congau
dem « poftea ikbilem amiflionem Coofiantt-
nopolirao» Urbi^ illi indicant, qui moerofe ftu-
peM^us dfi ceieri remedio providere per lite
t» Pud promitttt .

(t ) /n margim CoHcfi Am^roJtMMi bac adnc$dmur
Aanp MGQUCi X Aufufii capiunii qu5d fi
. X)tsixot w^aug acceiEwrit VQa«t>aft, fr^^Ur
.rus (juidpiam cum Communi Vcneuarum ,
«ut pa6buffi, confGederacionemve inicurus » Dui
eum dimitcere non dcbeat , nifi prii^s notttiam
ded^tj; Qonfilio Xh. Ec fi doof » vet piuies
tra^acf>re& pro Communi ilUs dari qonuger^,
unus ex illis tra&atoribus fit ic CQpniioAL,
qut reiteacur omnia , qu« trafiabunt^ic tefera-
le Confilio XL. ^

( b ) J» margini Codicis Amhrofiani bac adnotantur
Aano MCCI4XI. Ra^irennatas focii , 8c confoe
derati fa^i func Venecis . In condicionibus
fuic , uc Venjcici IVavennfle Vicedominum Jlfla-
fliffarimiin iiab^rent, olque ex Lombardia,
{«iaiiria p«c RiTennam mcfces uil4 non dt^
pprcarenciir^ njfi qw auc i^fj^ ipfl^s urbis,
auc Veneciarum ducerencur ; cumque Raven-
staces damno eo pa6to fe ^ffici indolerenc »
pepigere Veneti , fe eo nomiji^ iliis quoc an

nis enumeracuros aureos » tuimeta

id quod h publicjU noilris dQCumentit colii
gitur .

Sodem a^f>o II. Julii captum ia Confiito XL.^
quod ficuc propinqui eorum , quorum caufae
crad^ancur coram Principe , flc Confilio excunc
de Confilio majori , gc de Confilio Rogaco
cum , fic de Confilio XL. fic eciam extre dc
beanc de Confiiio parvo . Erac aucem Confi*
lium parvum confilium VL Confiliariorum

N l C O M.
A

\cx» Pawq , ^ Aibrcum Juftimaoo %is0

fubfidip &. rdcup»at0nelmpedi bbttneodo.Fa/
p03 Legatos mint » qui ctlm quicquam prM9Q
verba pbtioere nequireoc ^ Michael Daufo re^
pttriavix » alius ver6 cufl& Baiduioo^ ad Ludopr
vicum R^m Frtoci»» & ad Regom Caftdla^
peofieifeeni fiue^ profecShi camdeoK codiit .

PMsXXiiry

MArcus MiciidelGapitaocus XyiLgalSdom
pro tutela Terrarum Venetorum deflina-
tusy juvamen 8c (iotift^ntiam iUis prasftitit, fed
morte naturali apud Scopulum ille mortuus eft.

. . riPgn XXF. • . rr.

CiEtenjtti Michael Falaeolosns ambitiode |m-^
p^rii filios Tbeodori hbi commeodataus.
fuiFodaiEii, & fibi.Imperialem Coronam iaipQat
fedt.t cixm JaDoedfifaas;^ quos fdebat Vcr
liietQruiii emulos ^ ocufQederatiQnem ioiit ^ ^
XXX. gal^as beoe munitas illico ab eia fiifc^i^
pit:.i ' . ■ ■

Pars XXn.

D Ecinxx ETiicis anoa (b) armatis XXXVIL
^al£is Ehix Jacobiim Delphino Gapita^
oeum, dc cuilibet gal£« unum Nobilem CtveflO
Supracomitem fecit , Sc fex ex ip0s CoofiliarioK
Capitanei fore decrevit . Hic qavigaos LX- gan
Idas GraK:ts 8c ]anueofibus muoitas in ThcfiaJo-
nicenfi Portu ckufas inv^nit , quibus cbm ad
belium^ exire renuereot , nihil Veneii damoii
inferre potuerunt .

Hortatu Laurentii Teupulo Bajuli tves ^galea»
de Nigroponte exeunt , & circa ConftantinopOt
iim magnam ftragem Graicorum faciuut • Qjm
redeuntes a Januenfibus capiuntur 9 ea quibus
aliqui capti occiduntur , & reliqui ImP^tori
prisfeQtati ejus jufliQne exoculati funt , ( c )

Pars

In margine Codicis Arnktojiani : MCCLXII. XIL
Marm decretum in majori Confiiia, qubd Du»,
.lc GoiifiKarti hiibsant libras 3000, quoHM
m^nfe , quas ojipoiidant , ficut expcadcbant
in, faUriis ofl5ciorum,8f fimilium rerunt, 5^
de reiBduo introituunl Communis prarfenrittm^
6efurttrorum , debeanc reddt quinque pro cen*
tenario de proficuo illi» , qui teccrunt Jiinc rf
ti^Q impreftit^ pco CQmmsni, 8c fecerint de
coco eo , quod Mbebant in impreftico , 6c de«
^eanc folvi ad Sanftum Michaeiem proxtmumf
St deinde tn antea de fex in Um menfibus ,
ialvo , quttd iUi * q«i non fiKerunt impreaita
biiK wm feag, Jk nanr fcccrint» de cecQCQ
Cion ppflint d^ itf« quinquc , Quap ordinau
Tunt reddi , allquid acctpere , vel habere ; 8c
torum illud , quod fuperabit k diftis quinque
pco ccas^narto , dsbcac exnendi in fa^Q wer^
tw de Romania , Sc Januenfium occafione ipfius
guerrs « 8c pro his , qua facienda fuerint pro
guerra illa , 8c id , quod fuperabit i guerra »
fit obligatum impreftitit ad reddendum de Ca-
pitali ; qu« impreftici^ folvanmr td mcdium
annum , 8e hoc ponatur in CapituUri Confi-
liariorum , 8c XL. qnAd non poffint hoc rc-
vocarc , nec ponoro ad aliquod ConfiUum dc
revocando,

Icem quando eric tanta pecunia in Communi •
qubc poffit redd* media pro centonario bomt«
nibus Vettctis , qui fecerine impf cftita ^ debe-
inuf faccic tpfam mcdiam rcdat » noo gbftaa-»

Digitized by

571 A N IV R^E iE

GUnbertus Dandulo 50CXiL galeafUmvCi.
pitaneus apud Septempdtios cum g^is
XXXK. & fagitteis X. Groicorum & Jaduen-
fium viriliter pugnavit » & >vt6lor tamdem fexi-'
ftens IV. galeas ce^it f reliquad ex fliga in Mc^
iiovalia (*) tutatae func ^ Q}a dum iDi re(ide-:
rent , tres caridas Venetoram oneratas p^ne ^
qux ad Capitaneum accedebant , ceperunc » 8r
Veneti» in Nigroponte fumto refrefcamento Ve-
oetias redcunt . Et eodem andb ex procurationie
devotorum hominum hinc inde jpergentiiun car-
ceittci iitriufqiie partk i?eirituti ' ^

Pars XXVHL

DEcimoprimo Ducis anno Andreas Barocio
cum LV. galeis in Siciliam profedkus, Ja-
nuenfes navigaiTe in Syriam fubdole informatus
eft, cbm Simon Grilio Ammiratus XX.: gale?%^
rum in uno lufulsc Portu latitabat. (•*) Oipi^
taneus igitur in Syriam proficircehs de PoftU'
Tyri navem uoam Januenuum ^ercibus onera^'
cam vioienter extraxit , & cepit « & a Nicolao
QpirinoVenetorum Bajulo inAchon per. teA-Am
recepto fubfidio Tyrum acriter debeilavit j fcd
ex refiftentia intrinfecorum nihil obcinuit . Et
Dux de fuo ftolo confifus X. tarid;is , & unam
navem praegrandem di<5kam Buccafortem cum
mercibus in Achon mittere dccrevit f & Mic^aS
lem Dauro iturum pro Bajulo Achon Gapit^.
neum ordinavit ^ ignorans CialTem hoftilem in
Siciiia efle. Qjjas Nicolaus Jlulae Ducalis Nota-
rius Januenfibus particularicer denotavit . Tunc:'
Simon Grillo» qui in Sicilia remanferat pfro;tn<
veniendo Caravanam Venetorum , cum . XVL
galfiis ad oftium Gulphi pervenit ; fed. Capica-
neus a longe prasvifus merces & hominies cari-
darum in una navi tranfvexit , ciuam ciim Ja*
ouenfes obtinere nequirent 9 taricias yacuas in
venientes fecum conducunt, &nayisVenetorum
illaifa Ragufium venic .

Eodem cempore iVIarcus Gradonico cum VI*
galSis & una nave mare perquirens ^ navigia Ja-
nuenfium minim^ reperit^ & nc abfque profeClu
ad propria rediit •

Duodecimo Ducis anno Joannes Delphino Ca-
pitaneus XVII. gal£arum navigia Venetorum
mercibus onufta 8c in Caravana in Achon pro-
feAura ^ eundo & redeundo iUasfa reduxit •

Eodem anno reperitur flatutum > quod ficut
OiHciaies nocShirnaB cuftodias praBfidentes duo
erant , fic in pofterum fex efle debeanc » videii-
cet unus pro lexterio.

Papa Regnum Sicilia^ , quod Manfredus vio-
lenter detinebat , Caroio Comiti Provinciag fra-
cri SaniSli Ludovici Regis Franciae, ut lUud ab
eo eripcret » contulit . Et iiibfequenter tam no-
tabiiis C^meta apparuit , ut nuUus viventium
^fimilcm viderit. Ab Oriente enim cum magno
^^igore furgens ufque ad medium Hemifperii
versiis Ocidentem cx>mam periucidam pertrahe-

ce altquo ordinamenco in hpc Capiculari con-
cento •

Icem debec poni in Procuracia S. Marci canca
pecunia dc reddicibus, 8c incracis Communis,
quanca iufficiec omni menfe per racam pro
iotvece fex denarioi pro libra de prode im-
prefticorum ; &hoc fub pcena librarum quin-
quaginca pro qucilibec Confiliario pro condcm-
naco , 8c non poffic removeri di6U pecunia de
Frocuracia fub di^ pcena librarum quinqua-
gitku pro quolibcc , modQ aiiquo vel mgenioi

D A N D u t;i m

A bar, duravkciue plufqua* crlSusrtl^Wibus. Ipfa
autem prtmo aaparente Papia Urbarttis coepfi
infirmari, & eaaem nodle» qua tlifparuic» tnoi^-
tuuseft.

Parr XXIX. . ^

CLemeiisIV. oatione Provincialis Patriarchi
Hierofolymitanus poft Urbamim faiSbus eff
Papa • Hic vir magnas probitacis fuit , omneti^
Mbndi ftatum expertus ^ iSt in quolibet virtuose
;fe gerens . Nam per Urbanum tamdem Epifccii
puf S4bki^(ifis^'<i^cit]s in Ahgltam Legatus mit*^
: titur ; 8k cbm ^flei ia Francii < in^Papam cligi^
tiir » S&ret«nto^fci!iatinio k Cbllegioi pro eo mic-
B titur 9 & in habitu Monachali propter diflidia ;
•& Manfredi potentiam , ivit Perufium , & poft
multam precum inftadtiam^um lachrymis bxok^
(it Pontincatum. & ivit Viterbium «

' Pm XXX. ^

H Ic Carolum vocatum per Urbanuni tojaf
<quofdafA ^ Cardinales in Regem ^cuiai
coronah fecit /quem etiam Senacorem Urbit
conftituit. Garolus igitur , coUe£bd militil » de
Urbe recedit , ^ fortilitia in initio Regni obn^^
nuit t & Manfredum in Benevento exiftentemf
de : bello. requirit . Pugnatur utrinque in Camp<y
Florido in planitie Birneventi . Tamdem poft
C pugnam acerrimam cs^a Manfredi acie , 8tip(S
quoque in bello occiditur , & fubfequenter 6a«
rolus totum Regnum obrinuit •

Pars XXXI. V

Clvftas quoque Rivoalrina « qu« mecliaticHie
Canalis hadlenus divifa fuerat, nunc ei
lignei pontis conftru<5lione unira eft , & appel-»
latus eft Pons ille de Moneta , quia priiis qukm
fadlus efTet tranfeuntes monetam unam vocatani
QjLianaroIus valoris quarta^ partis uniiis denorii
Veneii nautis exlblvebant .

Decimo tertio Ducis anno Jacobus Dandula
cum IV. galSis exiens , a Jacobo Qjiiirino Co^
^ mite Jadrae trcs galeas , & a Guilberro Dandu-^
lo Nigropontis Bajulo totidem , quibus Marcua
Zeno praerat , fufcepit; & 'retedens IV* ga^
I6as 9 quas Theophilus Zeno Duchas Cretas lub
regimine Petri Qyirino (ibi mifcrat, obvias ha^
buit , cum quibus in Siciliam navigavit , & in-
ter Bulcaneum 8c Butbanetum unam galSam
Januenfium cepit , & aliam fugavit • Poftea
Tuniiium pergeqs 9 unam navem onuftam mer*
cibus smulorum fuorum obtinuit, & illam Re*

fl\ Tuniiii abfque mercibus x ontulit ; & de ga*
eis, qus in Jahua parabantur » nova perlcii-
tiens j Ragufium v^nit .

_ Pan XXXn.

ILlico Dux ctim intellexiftet ingentem CUf-
fem Januas preparari » & ejus Capitaneo de
galSis JanUeafium certificatus, Marcum Grado-
^ ' nico

ni(i pro diftif fex denariit perfolvendis i Sc
addatur in Capitulart Camerariorum , qubcl i\c
debeanc obfervarc fub didis pcj^nis &c.
( ♦ ) Cod. Amb. Malvafia .

Cod. Jmh. addit : & unum Siculum fub fjpecie
mercacoris in Cymba quadam verfum bnuni
Adriaticum navigarc juflit , 8c ut Clafremja*
nuenfium in Synam proie^Um diceret incer-
rogacus a Venccis mandavit i neque rcf ali*
cer ccfit ,

Digitized by

S7i C H R O

iiico Cnpittaeum 3t. galSarum Ragufium mit-
ttr . Tuoc Capitanei de unione gaviA cum
XXIV. galdis in Siciliam pergunt, & tres ga-
16as Januenfium capiunt & poftea cum Lan-
fraoco Laborico Ammirato XXVIII. galearum
fecus Trapanum iVperveniente bellum pera-
^nt 9 quem poft acerrimam pugnam , multis
€x Januenfibus mortuis atque captis , in confli-
^um pooiint, & gaicas XXV. capiunt, & re-
liquasy videntibus illis de Trapano» igne com-
burunt , & cum tali triurapho redeunc •

Pars XXXIIL

INterea Michael Imperator Gracorum dum
contra Vcnetos ex favore Januenfium nihil
proficerety Henricum Trivifano , quem captum
detinebat» pro tracSiatu concordias Venetias mi-
ik j cum quo Dux Benedi(^m Griliono rcmi-
iit» & eo reverfo, Jacobum Pelphino^ &: Jaco-
bum Contareno Legatos ad Imperatorem Dux
accedere fecit^ qui fimpliciter cum illo perpe-
toam &ciunt pacem , & cum Imperiali Nuntio
redeunt.

Dux autem turbatus Petrum Baduario , &
Kicolautn Nayigajofo, pro irricando quae gefta
erant , Conftantioopoiim delegat > 8c irritata
funty & cum duobus Apocriiariis Imperatc^is
ad Ducem redeunt. Tunc Dux videos , quod
Balduious a Principibus Occidentis oihil favoris
poteratobtioere, petitae treguae confenfum pra-
Duity & Marcum Bembo^ & Petrum Zeno fuos
Syndicos pro complenda tregua Imperatori mi-
iit 9 qui cum eo priiis annuUata colligatione ,
quam cum Januenhbus habebat, ufqueadquin-
quennium , & ultra , quantum utrifque placi^e-
rit , treguas ineunt » & facramento corrobo-
rant. (a)

Michael tunc audacior effeiSius in Achajam
exercitum mittit, & Guilielmum Principem ca-
pitt & iilo tamdem mortuo, primogenita ejus
Fhilippo nato CaroliRegis Sicilis fociatur . Et
Clemens Papa videns ea t qus ex Venetorum
conventione acciderant , Ducem ut a trcguis
refcinderet » comminando admonuit .

Tars XXXir.

HOc anno Nicolaus Michael , & Nicolaus
Qpirino Ducis Syndici cum Pifanis unio-
nes per decennium aliasfirmatas a complemen*
to termini uique ad quinqucoflium reoova-
xuot.

His diebus Janueofes» comperto quod Vene-
ti Caravanam parafleot in Syriam profefhiri,
Vbertum Auriam Ammiratum XXV. galearum
mittunt • Dux tamen Venecorum paratam Ca-
ravanam mittere non omific , & Alarcum Zeno
Capitaneum XXX. galSarum pro ejus fecurita-
te mandavit.

Psrs XXXr.

Ic fecus Mothooum de galeis Januenfium
nova perfeniiens ^ dimifsi Caravanl ver-

(a } Cod. Amb. addit ; 8c (k de quinquennio in quin- |
quennium inducitur , reformacx funt cum Im-
peratore perpecuit temporibut fucceflivit .

ih) Cod. Amb. Mallono .

yc)ln margins Codicis Ambrofiani : Alibi reperio
decem popularet |us majoris ConfiUi coniecu-
tof fuifle y qui la feditione illa Plebit ob
frumenti molicuram excicata optim^ fe gefle-
runt pro Rcpublic;^ , quorum faniiliaB fuerunc:
Viarut , Viaarius ^ Fofculut , FoUini , Ginus ,
Salomon , Ge?.zius , 6c ires alii . Scd eciam
non pauci ju/n (unc inierfici clam .

f d ) /» margingCodtCiS Ambrojiant : AnnoMGCLXV.

Tm. XIL

I C O N. ,7^

sbs Achon ac erga eos proceflit / & fiigientes
illos audadler iniecutus eftaSapientia ufque ad
Mothonum ^ & ciim nihil proiiceret , Motho*
num rediit» & aflumptd Caravanl versbs Achoo
proficifcitur .

Tunc Pafquetus Juliano (b) cum IV. galeisf
navem un^m Venetorum merctbus & mercato-
ribui oneratam in Nigropontem aavigaoteai
juxta Dragonarias cepit , %c Caneas Oppidum
Infulas Cretas Ubertus Auria ex fuga lalvatus
debellavit » & in ruinam pofuit , & Gapitaneus
Venetorum y dimifsi in Achon Caravaxii t re*
meavit ad propria.

Pars XXXFL

DEcimo quarto Ducis anno flatuhim fuit f
ut Brolium SfutSti Marci lapidibus falice-
tur. Q.UO tempore fama in Populo divulgata
eftf qu^ de duplicanda folutione mafinattirai
confiliuni ageretur. Tunc popuiari vociferatib-
ne plebs ad Palatium venit / & erga Ducean
eos ad quietem fuadentem lapides projiciunt ^
8c poflea domos aliqqorum Nobilium invaden-
tes iilas depnedati funt • CeiTante ver6 tumultu
Dux audtorc;^ fcderis in platea laqueo fufpendi
fecit . (c)

Tribus Procuratoribus Sandli Marci additu»
eft quartus , & ftatutum eft, quod duo eorum;
fadla Ecclefias» 8c commendationum» & reUqut
negotia commifla debeant exercere..

p^Tf xxxrn.

HOc anno inter Leonardum y & Joanoem
Dandulo firatres^ & Laurencium Teupu-
lo gravis eft fuborta diflenfio y quas ia tantuo^
proceffit t ^uod idem Laurentius io {datea ab
illis mortifere vulneratus eft» & eo denique U*
berato hasc fpedalis diicordta in omntbusCivi*
bus generaliter (irodijdla eft . Qjam Dux fcda*
re difpofitus t principaiioribui graves poenas in-^
dixit» 8c ftatuit, qu6d aiiquis Popularis arma--
turas altcujus. Nobilis in domo noo auderet^
nec pcasfunieret aliqualiter tenere .

Pars XXXniK

IKterea pro fecuritate Caravana unc redi*
turas de Syria Jacobu^ Dandulo Capitaneus
XIIL galeanua miflijs^ fecus Mothonum de illa
nova prasfentitt & Nigropontem oavigans Ca-
ravanam invenit» & rediens Marinum Mauro*
ceno Capitaneum X. galearum obvium habuit^
& pariter Ragpfium accedunt » &. a Joanne
Storlato loci Comitecertificati, Lucam de Gri^
maldis cum XXVIII. galdis in Syriam profe^
^um efle , illuc dimiisa Caravana vadunt » 8e
Januenfes in Portu Achon intrinfecos introeun-
tes« atque exeuntes moleftantes inveniunt » &
« ! V. eorum galSas cum hominibus viriliter ca^
^ ' piunt , 8c reliquse ex fuga in Tyro tutats ]a-
nuam poftea redeunt. (d)

V Pars

XVI. Augufti Lucas Grimaldus cum ZXV*
crtremibus JanuenGbus occupavit porcum Pto
lemaidis , & nemincm exire aut meredi per*
miccebat « 8c capcos a fe Tyrum ducebat, duaf-
que naves Fifanorum corobuiEc . Paul5 poft
appulit Ftolemaida Fecrut Zenut B^ulut pra
Mercacoribus Venetis , quem Joaimet de Mon-i
cefortt , qui fe Dominum Tyrt appeUabac , gt^
rebacque t in Pcolemaide morari non permr«
' , fit , non conccncut corrupifle jura Veaecorum
in Tyro, fed 8c milices manfionum eundem
voluerunc accedcre Nazarcc , 8c inde uc Ty-
rum fe conferrer > ioque ad evicanda fc^nd^V
Bb

Digitized by

175

J7«

Pars XXXIX.

HUhc etiam Legati Papae y & Ludovici
Regis Franciag, & Caroli Regis Sicili»
Venetias accedentes a Duce reqiiirunt , ut Ter-
r* SaSft» compatiens , ad quam idem Ludbvr-
tus jam proficifci decreverar , Ambafciatbires
6ro trai5baiida cum Janueftfibus pace feu trfegua
ftciim mittit» quorum requifitioni alTentiens Duk-,
Joannem Dandulo , Marcum Qiiiriho , & Fede^
ricum juftiniano de fua intentione informato^
cum illis mandavit Januam . Sed Jahuenfes ela-
ti requifitionem Pap« & Re^um defpiciunt, &
Ambafciatores Venetorum inconvenienter re-
cepti ad propria redeunt. (a)

Pars XL.

T>Oft Hugonem Hifeirufalem & Cjrpri Regem
Hugo de Lufignahft cohfangutaeus fucce-

dic.

Part XLI.

D Ecitoo quinto Ducis anno Juftittopolitahi
fuis lerminis non contenti , juriWidlipnes
Parentii vi61enter invadunt , & illi refiftere ne-
qu^ilntes Duci Venetorum, cui ab antic^uo tem
j^orc fiddes' & tributarii fueram , libere Ih fub'
mittunt. Et illiCo Juftinopolitani admoniti ab
invafione (ecedunt , & Joanncs Campulus eis
Potcftas datus eft , & mento tanta fidei hoc
regimen in?er duodecim regimina annumerari
decerqitbr. (b)

Tuiic Grfegorius Patriarcha Aquil6gienfi§ Ju-
ftinopolrtahara Urbem obfideas, illotum fugge-
ftione k Cdmite Goriti» capituri & in ejus < a
ftfo reduditut , qilem , idterveniente tradktu
Leoilahii Ddndulo & Marini Gradonieo Nun-
tiorum dutii f & aliorum arhi oruiii PHnci-
pum , idiiti Comes denique liberavit , ( c )

Helibddfus Vitale curti trrbus galeis fece-
dens, 8t acceptis duabus a Jbann^ Storlato Go^
mite Ragufii , ad inveniendum Januenfes , qai
Gulfum intraverant, navigavit ; & dum eos re-

Jjcrire non poflct , non longe a Corfii unam il-
arum galSarum ihveniens infecutus eft . quaJSi
obtinuilfet , nifi fiib Caflxo Corfienfi defeiifata
foret , & H\x ealSae Januenfium in Vallfe de
GriffounattiTariaam Venetorum mercibus onu-
ftam capiurit; quod galSa Venetorum ignoran-
tes , Ven^tias redierunt • '
Poftea Thomas Minoto cum V. galeis exiens

( a ) CodiCB Amhrofiano additur integra bac fa?t
faSko monito , ipfam non reperiri in Codict Con-
tareno • Hoc tempore Caravana decem navium
de Veneciis exivit , quam Marinus Gradonico
Capitaneus XXI. galeis fociavit ; 8c dum ad
partes Rhbdi dcclinarec , qutnque naves An*
conitanorum cepic . fupec quas o^o Januen-
fes nobiles eranc (ecum ducencum quinqua*
ginca miliia valoris babences , quos cum fixo
navere Venetias roifit .

(b) In margi^ie Codtcis AmlnrOfiani : Eodem anno V.

Januarii captum fuit in majori Confilio , ne
Comices Dalmacia poifinc eligi de Confilio XL.
poflinc camen efle de ConfiUo Majori , & Ro-
gacorum .

Erac Confilium XX. quod capcum boc anno ,
uc coeac ad ibnum cincinnabuH ad fignum
aquae , ficuci eciam cogebatur ConfiHuiti Majus
&c Roglcorum . Anno MCCLXXVI. creatum
ConfiliumXX. Virorum ob bellum Anconica-
num : Itaque credcndum ancea creacum inde
dcfiifle crcari , poiiea icetum creacum .
( c ) ^^S^^s CijdtQii Ambrofiani i AXii aflerunt Ju-

Venetos per mal* euntes & fddfiintes ^utavft
illafos. (d)

Pars XLII.

DEditfi6 fextft & ultimo Ducis anno a Papi
dehuo, & Regibus per Muntios nequifin»
Joahiiem Dandulo de Sanfto Moyfe, Ntcofeium
Qjiirino, & Andlream Barbadico pro tra6feindai
pace vel tregiia Cum Januenfibus, Viterbium ,
ubi Papa refidcbat, AmbafciatoreS Tiiifit, qui
poft longos tradterus de pace habitos , & non
completos , Duce jam mortuo , redierunt •

bu* etiam pro fecuritate Caravan* , quafc
Venetiis tecefiura erat , parari juflit X. gal6as
quibus Petrum Michael in Capitanfeutti dedic .
Sed dum hsBC fierent, Dux ipfe rebus bene dit
pofitis abfque liberi^ die VII. (e) Julii feKci-
ter obiit ^ & feqtienti die apud Ecclefiam Prsl^-
dicatoruminfepulchro marmoreo hohorificfe tti-
mulatur.

CAPITULUM OCTAVUM.

De Laurentio Teupulo Duce & geflis mtabilU
bus^ eoducante^ habens partes Xf^III.

LAurentius Teupulo Dux annunciatur Annfe
Domini MCCLXVIII.

Pars I.

NAm Nicolaus Michael , Joanne» Ferro >
Pancratrus Barbo, Petrus Toculo , Phi^
lippus Behgrto , & Joannes Dandulo Sanfti Pault,
Confiliarii & Reftores Ducatus , ac Antonius
Superanrio, Rogerius Georgio , & Petrus Bar-
badico Capita de XL cum majori Gonfilio, &
coUaudarione Populi , formam ele6lionis fhtufi
Ducis fubtiliijs ehmantes fanxeiunt: Qpod mt-
nor aliquisXXX. annorum hisConfiliis interelfe
nequ ret ; & congregato majore Confilio , &
numerati fingulis , tot ball;tt« de cera pone-
rentur in uno capello, quot; effent iUi de Confi-
lio ; & in XXX. ex ilhs cedula interclufa eflett
in qua f riptum foret LeSlor. Et iUico nomine
fingulorum per texeras venientium ad capeUuiHt
in&ns quidam extraheret unam baUottam, c^uam
daret uni ex ConfiUariis affiftenti , & unulquif-
jue f nomine cujus accepta fuit baUotta id-
.culpta t in cameram introcedat ufqqe ad per-
fedlionem dumeri pra?libati . Et tunc in capeUo
reponantur XXX. baUotra , & in IX- ex ipfis
fic cedula cum infcriptione inclufa , & iUi IX.

quo-

ftinopolitanos iuffilTc Patriarcham caf|tum fu^
per dorfum muli revinciri , atcjtie ciu« faci«
ad muli caudam verfa pcr urbem vehi , pr»-
conc prascuncc , & proclamante : Hic efi ma^
ius Sacerdos^ qui Ueum fprevit fuo tempore ^
& refertus eft malus . Demum<|ue intervcnm
Lcgacorum Vcnetoram , aliorumque Frinci-
pum liberacum fuinc •

gla , Ruvignum , 8c Civicas-nova folvant per
mediam C^adrageiimam proximb fucuram ,
quod debenc folvere pro armamenco gale^^
quod non folverunc recro, uc tcnebancur; fe*-
cus fi feccrinc> earum bona incromiccancur .
Quinto exeunce Julio ex CCCL. qui Cranc in
Confilio Vcnecorum , CC. aircnferc accepcan-
dum Farencium , quod Oracoret Parcntini Ve-
necis craderenc , lalvis camen tacionibus Oq«
mini Pacriarchas .
re) Cod. Amt.XVlL

Digitized by

Google

377

C H R O N I C O N.

37«

-quorum norainc acccpw erant ballottas infculpta,
«liquis ieccdemibus , in Camera remancre dc-
beanc . Qpi per VII. eorum concordes XL.
^ifcretos eU^ant viros, &in Camcra introdufti
cum baliottis ordine antcdi^b , & IL aliis
«beuntibus, debeantrcmanerc. Et ipfiperVHI.
corum. in concordia XXV. prudcntes homiAcs
eligam , qui inclufi cum bafiottis fortialitcr in
IX.. renaaneant , eligcntcs per VII. illorum
XLV. providos viros, ex quibus pofteaXI. re-
manentes per IX. eorum concordes XLI. eligc-
re dcbcant., qui pjrXXV. corum unanirties Ri-
turum eligant Duccm . Ita tamcn quod in ali.
qua cledlione non poflit eiTe nifi unu^ pro pro-
le , & de. obfervando Capitulari fibd dato quili-
fcet eIc<aor jurare debeat . Qjiibus omnibus fic
ilabilkisrde confenfu totius Populi , Gaftaldio
Ducatus, jnret nomine fingulorum , qu6d illum
laudarent & habereat in Ducem, qui per ante*
diiftum modum Dux fijerit proereatus . (a)
Nomina igitur illoruraXLI. qui hunc elegerunt,
funt, videlicet:

Jacobus Baxejo ,

Marious Cafulo, ►
Euftachius Venenb ,
Bartholomasus de Mugla ,

Jacobus Faledro ,
oaones Barocio,
Petrus Sifinilo,
Gabriel Mariglono, '
Marcus Bragadino, :
Andreas Duodo ,
Mgrcus Maiftrofo,
Stephanus Lugano,
Marcus Trono,
Marinus Baduario ,
Nicolaus Salamono , *
Michaiil Staniario ,
Petfus Vafano,
Marinus Panthano ,
Nicolaus CeUb ,
Petrus Dohato,
Nicolaus Aymo ,
Petrus Belli,
BarthoIoraa?tis Maripetro,
Nicolaus Mauro ,
Bartholomsus Butifcalco,
Marinus Bafulo ,
Marcus Bondemiro,
Petrus Aviduro ,
Thomas Minotto,
Nicolaus de Canale^

f a) /» margine Codtcis Ambrofiani : Currente anno
MCCLXVIII. menfe Julio die XV. intrante
- Indi£lione III. congregata publica concione
populi in Ecclefia Beati Marci , & prcfenti-
bus ibidem NN. VV. Nicolao Michaele ,

{oanneFerro, Fhilippo Belegno, Pancratio
larbo , Pctro Rottulo , 8c Joanne Dandulo

Confiliariis Superantio , Fetro Barba^

dico , Sc Marino Juftiniano le^ta fuit forma
cle6bionis faciend» de novo Duce , 8c ledum
fuit Capitulare XLI. , fuper quo Capitulare
jurarc debebat Dux vencurus . Quas omnia
laudau in ipfa concione , 8c confirmata fue-
runt . FraBterea laudatum futc ibidem ^ qu6d
Benedtftus Gaftaldio jurare deberet ad Sanda
Dei Evangelia fuper animabus omnium de
difta conctonct habendi in Ducem , Domi-
num, 8c Ke^lorem Venctiarum iilam Ferfo-
nam , quam Ele^ores XLI. denunciaveriiit fe
Ducem Venetiarum elegiiTe ^ fec)indiim vide-
licec formam Capitularis ipfius Ducis fa&i ,
le^i in concione prasdi^a , & confirmati per
minus 8c majus Confiiium a concionc ipfa :
Unde denouta forma di&i Sacramenti per Con-
radum Ducatus Veneti Canceiiarium « cidem
Benedi£to , ficut diftum eft , ipfe Benedi&us
Tom. XII. \ '

lulianus Tnvifanq,

Marinus Contareno »

Marinus Zeno,

Petrus Barbadico ,

Marinus Superantio ,

Marcus Barbo,

Rogerius Premarino,

Marcus Conftancino ,

Marcus de Mufto,

Francifcus Barbamazelo ^

Jacobus GeoigtOt
Qjui celebrata eleAione hunc in arengo puw
blico die XXIIL Julii Ducem ele€lum nuncia*-'
runc. Hic accepto vexilio , & de obfervatione?
promiflionas juramento {a6lo » in Paiacio incroni*
^ius eft, & poftea in Populo alloquensDco 8&
Beato Marco , de hohore fibi impenfo gratias
exhibuic, & in honoribus , & utiliiatibus Ve-
netiarum fe difpoiicum obtulic • De cujus pro-
mocione omnes de Populo lascitiam maximaoi
oftenderunc » & fingulatim Scholse Artificumr
more confueto ei reverentiam exhibuerunt .
Qjiibus, veniente DucifTa inPaiatio, hoQorabile
convivium fa(S):um fuit . ^
Hic, interpofitione aliquorum Nobilium, cum*
Leonardo & Joanne Dandulo pacificatus eil. ^
, Tunc Petrus Michael Capitaneus X. galea-
rum ^ & LVIL navium & Taretarum mercibus
onufiarum in Syriam proficifcens cuna faiute »
poflea Venecias. rediic .

Pars II.

HUic Duct annonas improvifa fiipcrvenit
penuria , quam relevare anhelans , Pa«
duam , Tarvifium , & Ferrariam confidencer
Legacos miciic ; nec ab eis ingratis fubvencio-
nem obtinere potuit; 6c contra eos iadigQacui,^'
& maxime erga Paduanos, mercationibus, qux
hinc inde defcruntur , nova impofuit wcdkigslia^
& ut vidlualia » quas a Promontoriis Ravennx
citra mare defcruntur, intrarent Vehetias^ cau^
tiiis foiito rtiare & Portus cuftodire fecit : quod
Bononienfibus. qui totiusRomandioIasdonainium
ufurpaveranc, turbationem induxit . Dux autem
ad exteras nationesnavigiamittens blada ad fa-
turitatem recuperavit. S d tamen in toto tem^
pore fui Ducatus careftiam habuit . ( b ) *
Nunc in publica conciouereperitur ftatutum^
qu5d Procuratores Sandli Marci debeant creari,
& elTe Tutores pupillorum , & mentecaptorumi
& fornitores Tettamentorum .

Pan

Gafialdio , habita a populo licentia fic juran^
di in animabus eorum , ta^ts facris , ad Evan-
gelia Sanaa Dei juravit habendi in Dqcem ,
Dominum , 8c Redkorem Venettarum iUam
Ferfonam , quam di^i Ele^^ores nominave-*
rint, 8c denunciaverint fe elegiiTe , fecundiliai
videlicet formam Capitularis praediai fadki ,
lecti , 8c ordinati , ac confirmati , cum mi^
nori , & majori Confilio , 6c publica concio-
nc. Unde poft hxc N. V. Jacobus Bafego ,
qui fuit unus de Eledoribus , de voluntatd
lociorum fuorum pro fe » & aliis fociit fuii
ibidem exiftentibus dcnunciavit populo ele-
giffe in Ducem Dominum Laurentium Teu-
pulo 8cc.

(b) margint Codieis Amhrofianii Laurentio Teu*

fulo Duce inita funt pa6U inter Venetot , 8c
atavinos, quorum Poteftas erat Rolandinut
de Canoffa , qui tamen non reperitur in ferie
Foteftatum padu» ; iraque fufpicor pofitum
Paduanis pro Fsrrarieufibus , quorum Canolfa
fuit Poteftas , cranfadtumque cunc cum Mar-
chione , ut in Charti CCxC. cHm praBfertim
Berobus innuat pa6ta h«c inita anno MCGXC.f
ante quem Poteftai Teupulut obierac •

Bhz

Digitized by

A N D R £ i& D

Pars UL

EOdem anno Conradious beresRqgni Sicilias
cum maxima milicia Icaliam incrac, 6c per
RiDeriamTanuenfem Pilas acceflit » & Lucanum
vauavic Trrricorium ; & cum Henrico fracre
Begis Cailella? Senacum Urbis cenence confGede-*
racus , Romam mcravic , 8c poftea egredicur
concra Regero Carolum , Provincixque , & Ci-
vicaces jam rebellareincipiunc. Qmo comperto,
Gatroiqs CoQradino obviam venit- Convenerunt
kaque actes in campo Palatini » & Carolus poii;
duram pugnam viftor exftitit , 6c Conradino %
& Duci Auilrias captis , in placea NeapoUtana
capita amputari fecit .

Secundo Ducis anno Marinus Gradonico Ca«
pttaneus Caravanas in Syriam profe£lus « nuUo
eavigio ]anuen(ium reperto » poftea rediit ,

Dommatores Terricoriorum Nigropontis, dit
i^ncience Andrea Dandulo Venecorum Bajcrloi ,
cum XVIK galeis Afiam minorcm Palasoiogo
fiibditaminvadunt , 8c maximl commifsd prssdi
redeunt . Tunc Palajologus ind^gnatus cum po-
tcnci ftolo Caftrum Orey ( a ) obfidet , & XX,
galeas bene armacas in Nigroponce , quas Do*
mini InfiJap pro removenda opfidione miferanc,
pofuic in conflt6luih » & multos Nobiles Feuda*
tarios captivos cooduxit «

POft Clementem Gregorius natione Placen-
tinus, qui pro vifiutione TerrajSantfi» ul-
fra mare iveratt ViterbiiPapa ele^auseft.

Nunc efiam Angelo Patriarchse defunfto, Jo-
nnnes natione Anchonce , Cpifcopus Monovafios
per Papam ad banc Sedem translatus eft,

INcolaj Caftri Vinagi , qui hucuCjue Venetis
fideles & tributarii fuerant , per fuos Syn-»
dicos fe U fua Ubere Duci tradunt •

SUbfequenter ^monienfes , qui pari vinculo
Venetis tenebantur, Duci /ubjeifti totaliter
etficiumur .

Nuntii Pif^norum Venecias accedences a fino
termini unionis alihs inicse » ad quinquennium
ligam & unionem cum Duce innovanc,

Hic Dux ante creacionem fuam Feudum \
Principe cencbat Achajae » quod poftc a retinuit,
& Ja.obo filio fuo quamdam NooilemDalmati-
wam , & Pecro alceri nato Vicentinam divicem
macrimonio copulavit* & eos plura Venetorum
dominia habere permifit , quas Venetorum fa-
luci incongrua demonftraca lucceiroribus prohi**
bita fwnt. (b)

(4) Cod, Amb, Terciorum,

( b ) ntargin$ Cgdtcif AmbrQ^ani ; Hoc anno XXII,
Novembris captuin « qu6d non concedantur
pigoora , feu reprefalia contra Firmanos cau*
|a mercati, vel mucui ad iniUntiam privata^
rum perfonarum , neque Firroani concedant
concra Venetos , uc Cnarta XI*II, Cap, U V.
fub Rubrica Gommunif ,

I d ) /v ^argin$ Cadicis Ambfofiani ; Ab anno MCG^
I.XVIU. ufquc ad annum MCCLXXII. Va-
cayic Sedei ratriarcbacus Aquilejenfis ; unde
crediderim nonnulla Qppida lilria» Venctis fe
dedidiiTe , perturbacis rebus Iftricis > qu« Fai-
tciarchatui Aquileienfi , ut puto , fuberant.
Et tnfra ; Anno MCCLXX. XXV« Martii cam

A N D y t I 3»o

Tercio Ducis ^Pno Pancrattus Barbo ( e ) Ca*
picaneus Caravana? exiens deRocDaoia &; Syria^
cum faluie renaeavic .

, Ludovtcus Rex Fraocia^ paflagium £ecit ver«
siis Tuqinum cuta graodi exercixa» ckoi^ue in«
crotfTec Regtonena Carchaginis y Epidemia uni-f-
verfum invaiic Qxercicum » &c moctuus eft. Rex»
Sc rr^ulci alii Prioctpes , &; Baroaes « Poft qua
Carolus Rex Sicilia^ . in auxilium Chrifttaaorutn
ac^edens , cum ^Rege XuQifii pa£U cootpofuit »
8c in Siciliam r^dyHic exercitum^.&: ciim .vcm£t
fej circa Trapawm % lutves plurtma naufragio
pqrierunc^.&^x^ycitu^ perterrara rediic. (d)
Odoardus ftiiu^ Regis .Aaglifli ivic:ad Terraooi
SaQ<5lam , & contra Venecos « qui tunc uoam
lavem in Alextndriam ouferaac^ .graviter indi^
gnatus eft , fed Philtppus Beligao mi Achoit
Venecorum ^ftjulus^ demonftratis itbi pnviiegtlfc
a Rpgibus, Hierofolymicams Ven^ii concem»
illum ad quiecem raiuxic . ;

Pars riL :

EOdem anno Nicolaus Navi^}o(b » Marinu$
ValareflTo, 8( JMarcus Qiiirnio Venecorum
Syndici , (ijaiione Ludovici Regis Francias» qui
pailagium jam didlurp &cdre:propQiuerac, cum
Procuracore Januen(ium pro craAatu' pacis vel
crejzuaj Cremon» conveniunt, & de njenfe Au-
^uiti um gravi 8c iongo diffidio^ Deo audlore »
hnem imponunc , $c ufque ad quinquennium cre-
^as pernciunc » ica camen quod carcerati iu ea
Itatu remaneant » in .quo erant . ( e )

ParsFIIL

EOdem Anno Pononienfes » qui tocius quaf!
Romandiols dominium poffidebanc con-
cra Vene os,prohibences eos per Portus Riperiae
Auftralis falocbladaconducere, indignaci, Duci
Ambafciacores miccunc • 8c ad fundacionem Ca*
ftri , quod incra oftium Fluminis Primarii facere
propofueranc , ejus confilium & favorem requi-
runt , Dux quoque fciens , quod evercicum jam
paraflTenc , uc eis cauciijs refiftere poflec, per Le-
gacos refpondere promific , & Marcum Badua-
rio paracis gal^ , & piuribus Ganzarolis »
Capicaneum fecic , 8c Caftrum .Sanfti Alb. rti
vocacum Marcoamoy , quod anciquacis cempo-
ribus Vent- ci in flumine Primarii cuftodierant »
gencibus & vidVualibus prasmunivic, ut pro«
miferac, Joannem Danaulo 9 8c Nicolaum QjLii-
rino Bononiam L( gacos mitcit 9 qui nequeunces
eos k propofito fcejere revocare 9 difcordes ad
Ducem redeunt.

Marcus igicur Badoario cum exercicu fecefltt
in Primarium , 8c ex hac parce fluminis caftra«
mecacus eft,

Poceftas aucem Bononiae cum equicibusSc pe*
dicibus XL. millibus fimilicer fupcrveniens cx

ad«

Epifcopus Civicaci^-novaB de Iftcia , Com«
mune di6t« Terr« , qux , uc puco « jEmonia
eciam dicicur , didUm eorum Terram Duci ^
fic Communi Veneciarum liber^ rubleciflenc »
capcum in majori Confilio fuffragiis XCVII,
cum CXCJI. adeflenCf qu6d reciperencur ^
non obfiance , ^u5d Geous de Momiglano di-
cebacur babere lus iu ea.
lt$m XXI. Augulti capcum t qu6d concra Com«
mune 8c bomines Arimini non dencur pijgno*
ra« five repreiaiia, uc in tolio fub ruoric^
Communis .

( e ) /m margtn^ Codicis Ambrofiani : Alibi legirur Ja^
nuenies reculaiTe pacem , quia indecora iitii
videbacur ,

Digitized by

• C H R O

lidver& fffpa, teotoria figit, & ibi Caftrum fun-
<dare nifus » cogitatum perficere nequit» auia
' Veneti cum macninis & baliftis eos retrofceaere
faciebant. Et ob boc extraja(5(um lapiduoi tur-
wxi cum Burgo circumcluio ooviter coQftruxe*
runt , & mutuis infultibus fe viciifim offendere
^on dcfinebant .

' Elapfls igitur duobus meniibu^f dum Poteftas
BonontaB cumparte fui exercttus jam receffiiTet
Dux Raph^efem iWthano militem & Pancra-'
tium Barbo Capitsineq^ illuc mittit ^ 8c Marcus
Jpaduario Venetias rediit.
, Tranfadbo itaquc pari rermino, }acobus.Dan-
idulo pro Capitaneo mittitur, & poft eurti Her-
aolaps Jufto^ cui etiam Joannes Teupulo fuc-
pfFit, qui orqnescontinuis aggrefTiombus Voftes
inftpDgnarc minidoie ceiTaverunt ( a ) •

"Quarto Ducis anno dum Gerardinus Longo
CS^pitaneus piiflusToret , Epidemia seftiw tem-
pore iqvaiit^exerQUum, erga queat Booonienfes
per amnem ntvigib defcendentes infurgunc» Sed
Capitaneus tirnefa^us cum Venetis, relidko cam-
po & tentoriiSy cum navibus in Portum Vblanas
perveniunf.

- Hoftes autem, c^pto imo Ganzarolo de Clu-
09, , & acceptis Vicnetorum tentoriisi cum tri-
jpudiis redierunt, & poftea Veneti, qui. aufiige-
rant» fuafione Joannis Dandulo, 8c altorun^. No-
bilium, qui ad exercitum mittebantur, redeun-
tes, camoum renovant , & velocem fuccurfum
cum Andrea Zeno Capitaneo fufcipiunc . Cui
poftea Marpus, Dandulo fubrogatur, qui contra
hoftes viriliter fe habuerunt ( b) .

Poftea Marcus Gradonico, & Jacobus Dan
4dulo Capitanei cum exercitu equitum & pedi-
tum in l^rimario fortilitia hoftium aggrefti ,
fuburbia & habitationes eorum incendunc., &
Cum Poteftate & exercitu Bononienfium in fuc-
curfum fiiorum venientibus bellund inpunt^ & ex

< a ) £f marging Codieis Amhrofianix Anno MCCLXXI.
IX. Aprilis capcum in Majori ConGlio , qu6d
illi de Venetiis , qui func Poceflaces Iftrie ,
non poifinc efle de Confilio^ donec erunc in
Foceftariis.

Menfe Junio fa6U fuic confirmacio paftorum
inicorum incer BoabdileiD Regem Tunifii &
Marinum Mauroceno Ducancem anno MCCLI.
per Machomeccum Regem Tunifit « cum Jo-
banne Dandulo Nuncio D. Laurencii Teupuli.

Die VI. Sepcembrit capcum aubd homines Ve-
neci poifinc inoanipare bladum in Aquileja ,
hoc pado t qu5d denc nociciam Vicedomino
AquilejaB •

Die XXV. Novembris capcum au6d Locus &
CaHrum Sandi Laurencii de litria recipiacur
pcr Ducem 8c Commune Veneciae , quomodo
recepcas func Parencium , 8c alie Terrc Iftri».

Die JuX. Decembris capcum in Majori Confi-
liot ne quis eac Oracor in Marchiam Trivi-
ianam , Ferrariam , vel ad Comicacum Rho-
digii^ , qui in his locis agrum poflldeac , fed
ncQ in Confiljis judicenc , cum corum loco-
rum fatta cradlabuncur , nec propinqui eorum
ex his , qui exire ex Confiliis cenencur .
( b ) /» margine Codicis Ambrofiani : Alibi eft Icgere
fic: huiusDucis cempore , mediatore Johanne
Dandulo, Veneci pacem fccerunc cum Do-
mtno BarberiuB.

( C ) Hoc amto in calce Codicis Ambrofiaiii additur
Charta conventionis inita inter ^acobum Con^
tarenum Fenetiarum Ducem , & Joban"
uem de Monteforti , Itcit ille Dux
$ie£ius fuerit anno tantiim
MCCLXXK, ut infra
videbitur .

„ T N nomlne Domini Amen . Per hoc publt-
X cum Inftrumencum paceac univerfis cam
9, prsBfencibus » ouam tucurit , qu6d in pras-
tt fentia Reverendi Facris Domini Fracris Tho-

I C O j8t

eis' plurimos occidunt^ & ad tMtoria redeunt .

Subfequenter Andr eas de Canale pro Vcneti^
Capitaneus in Caftro Sin&i Alberti lapideam
turrim munitiiTimafn de novo fundavit.

Hoc anno San6li Laureatii Caftrum per fuos
Nuntios Venetis fubjicitur . Thomaj FVanco
Epifcopo jBartholomsBus Q,uirino ex Patre Ro-
meo fuccefljt.

Q^iflto anno Ducis Veneti & Bonomenfes k
niut^aa casde profteniunt .

• FarslX. ^

JOaimctf Dandulo , Thomafinus Juftiniano , &
^ N^tcolaus Navigajofo Ducis Nuntii cum Le-
. gatis Jahuenfium coram Gregorio Papa, qui
ad paflagium plurimiim anhelabar, conveniunt»
ut- tia^eerati utriufque partis , qui infirmatione
^r^^^ detenti remanferant» debeant reJaxari .

Pars X.

EOdtJltt tempore Apocryfarii Michaelis Im-
peratoris Graecorum quingentos homines
VenetOs ^ quos in gal^is Pendatariorum Nigro-
pontis^ceperat, Duci olferunt, tc renovationooi
nr^gtiaB requirunt .

Tunc etiam Ambafciatores Balduini Impera-
totis -Conftantinopoiitant, & Caroli Primi Regis
Sfciha , quifiliam fuam Cathcrinam PhiKppo
primogenito Balduini in conjagem dederat, Ve-
netias accedunt , 6c coUigationem in reacquifi-
ttooe Imperti Romanias a Duce pctunt . Dux
vero per fuos Legatos utrifque refpondere pro-
mifit, 8c cum duabus galeis Legatos Grscorum
Conftantinopolim transferri fecit .

Poftea Balduinus Imperator obiit, cui Philip-
pus 04tus fucceffit (c) .

,t mas de Ordine Priedicatorum Dei ^ratia Pa.
; ,9 triarcbaB Hierofolymirani , Minidri Ecclefi»

Accon, Apoftolicse Sedis Legaci , Venerabilium
,f ac Religioforum Virorum DominQrunt Fra-
. trum Bonaccurfi Tyrenfis Archiepifcopi , 8c
' Goffridi Epifcopi Ebronenfis, Fratris GutieU
t> mi de Bellojoco Venerabiiis Magiftri domut
%% milicias Templi, Fracris Nicolai magni .praB«
„ cepcoris domus Hofpicalis San6ti Joannis Hie-

rofolymicani, Fracris Corradi magnt praBcepco*
,1 ris quondam domus Tlieuconicorum , nobilit

viri Domini Jacobi Rubei Confulis Pifano-
„ rum , mei Barcholomei de Firmo No^rii pu-

blici infrafcripci , 8c teftium fubfcrtpcorum

ad haec fpecialiter vocatorum , 8c ro^atorum.

Dumolim^uasftiones & lices eflenc intecma-
,> gnificum virum Dominum Jacobum Coatare«
,» num Dei gratia Venetias, DalmaciaB> atque
„ Croatiap Ducem , 8c Dominum quartas gartis

8c dimidias totius Imperii Romanias , 8c Com-

mune Ven. ex una parte» 8c nobilem, 8c
>» egregium virum Dominum Jphannem de Mon-
,> teforti Tyri, 8c Turonae Dominum^ ex aU
,, tera fuper tcrtia parte Civitatis Tyri , cum
,» juribusficpercinenciis fuis ,8c aliis rebusplu-
t> ribus, canaeminterveniencibusamiciscommu-
,, nibus, praedidus nobilis vir Dpminus Joannes^
„ 8c nobiles viri Dominut Albercinus Mauro*
», cenus Bajulus Venecorum in Accon,in Tyro»
„ 8c in cota Syria, Dominus Marcus Fofcare-
» nus , 8c Dominus Philippus Cornarii ejus Con-
,» iiliarii vice , 8c nomine praBdictorum Ducis ^
t» 8c Communis Veneciarum, habentes ab eif-
»» dem fuper hoc plenam , 8c liberam pocefta-
»» tem faciendi auicquid eis fuper hoc videbi*
9» tur expedire, ucuc ex liceris confedis exinde
„ buUacis BuUa pendenci plumbea Ducis , 8c
„ Communis Veneciarum vidi pleniiis concineri
9» ad fubfcripcam pacem , 8c concordiam d^ve-
t, nerunt • In pcimis videlicet qu5d Oominut
„ Joannes Dominut Tyri praKii6tus reftituit eif-
91 dem Bajulo » 8c Conmiariis 9 cecipientibut

99 pro

Digitized by

A N t) R E iE D A N D U L I

f» Pvo parte ^ (8c liomine praBdi^oruft) Ducis ,
»9 ficComm^nis Venetiarum omne« polTel&Qnes,
9» 8c bona , dirifturas , & jurifdiftiones tam in-

tra Civitatem , quam extra , quaB diftum Com-
„ mune tenuit , habuit , 8c poftedit , vel aliqua
99 fingularis perfona eiufdem Communis, ii tem-
99 pore quo nobilis vir Marfilius Georgius fuit
„ Bajulus Venet. in Tyro , 8c a tempore qno
,1 Dominus Philippus bonsB memoris pater pras-

didi Domini Joannis domini Tyri haburt,

& tenuic. dominium Civicatis Tyrcnfis , 8c
„ fuarum pertinentiarum , 8c renunciat^ 8c4t*

mittit ex nunc praedi^tus Dominus Joannes do-
„ minus Tyri omnes prasdi^s poflei&ones, bo-
f> na, 8c jurifdidtones , 8c omniA alia , quas
99 pertinent ad Commune Venetiarum , 8c ad
99,aHa$ fingulares perfqnas ejufdem CotnmunJ^s
9» tam intus Civitatem , quam extra, qw te-
„ nucrunt aliquo tempore a rem|)oribui fiipr^
•» fcnptis citra. Ita qu6d ipfe Bajulus , 8ciuc-
„ cefiores fui , 8c eorum loca tenentes cum Ve^
„ netis fuis poflint accipere , habcre , 8c tcnerc
9, praididta , 8c uti eis ficut de propriis jrebii:^ ,
9^ 8c bonis finu ad beneplacitum eoruih , 8fc ut
9, dc coBtcro nullus fcrupulus dubictatis , y6l con-
99 tentionis inter. par^es cxfurcat, haec fpecialiter
99 declarata , 8c acceptata mnt intCr partes .
»9 Qupd cum Dominus Dux 9 8c Commune ^t-
9, netiarum per privilegium eorum habeant tc'r-
9, tiarn partem Civitatis Tyrcnfis , 8e fiiarum
9, pertinenciarum fecundiim terminos dcfinitos
99 ab antiquo liber^ , 8c regalitcr, ficut.confor»
99 tes , 8c vcri doiniAi ipfius tcrtias partjs^ qu6d
99 ipfi poflint cxcrcerc juftitiam tam ci<rilem ,
99 quam criminalem fuper omnes homines, qui
99 pertinent ad iurifditlioncm fuam , five Ye-
9, netos , five alios habirantes , 8c mancntes in
99 tertiaria fua; exccptis hominibus ligiis Domi-
9^ hi Tyri , 8c burgenfibus fuis , quos habitare
9, contingerct in tertiaria prasditlorum Veneto-
99. rum^ ficut ipfe CominusTyri uti poflet , 8c
fi utitur fuper omnes homines , qui funt jurif-
f f didionis fuac , 8c habitantes , 8c manetltcs in
f » duabus partibus fuis , cxceptis Venctis , auos
„ habitare , vel manere contingeret in fuis duai
9, bus partibus fupradidis . Si verb aliqui tranf-
9» euntes non fint hofpitati in Tyrp, 8c delin-
f» quant in Tyro , ibi puniantur , ubi delique-
9, rint, hoc exprcflim addiro intcr partes , qu5d
99 fi yenetus oifendit homincs Domini Tyri , ju-
9, ftitia de eo fiat pcr Bajulum Venerorum, et fi
99 homincs D, Tyri ofiFcndant Venetum, juftitia
99 fiat per D. Tyri . Itcm qubd omnes 8c fin-
99 guli Vcneti lioer^ poflint manere , 8c intra-
9f re , 8c exirc pcr marc , 8c per tcrram , tam
99 pcr fuam tcrtiariam, quam ner partcs^duas
9f jpfius D. Tyri cum rebus , oc mcrcimoniis
9, iuis , 8c fine mcrcimoniis ctiam fmh umni
,9 exaftione , 8c praeftationc alicujus diri6bura6 .

Item di^lus D. Toannes D. Tyri facict refici,
99 8c rcparari pcr le , vel per alium , Ecclefiam,
99 Logiam, 8c Campanile San^i Marci Vcnc-
99 torum in Tyro , vcl dabit pecuniam fufficien-
9, tem prcdidlis D. Patriarchas , 8c Magiftris do-
99 morum Templi Hoibitalis ad providcnciam
99 ^orum , quorum mandato , 8c ordinationc pras-
9, di^ta reparentur , 8c reficiantur in ftatum pri-
9> ftinum , fecundi^m provifionem prasdi^torum
99 trium , vel eorum oui fuerint loco ipforum,
99 vel majoris partis eorum , 8c omnesalias pof-
99 fcffioncs , qua5 per di6kum D. Tyri , vel pa-
9, trem ejus pro le , vel ejus mandato , vel or.
9, dinatione, vel per alium eo fciente velcon-
9f fentiente deftruda , vel dcvaftata fuifiTcnt , a
9, teropore , quo ^pfc D. Tyri , 8c patcr cjus
9, habucrunt , 8c tcnuerunt dominium Civitatis
9, Tyrenfis . QuaB quidcm omnia fiant intra ter-
9, minum , vel terminos ftatucndos per fupra-
9, ditlum D. Patriarcham , 8c Magiftros domo-
f , rum , vel per majorem partem eorum . Item
9, fru6lus , proventus , 8c rcdditus , quos didus
f , D. Philippus pater D. Tyri , qui nunc eft ,
9, vel ipfe dominus Tyri habucrunt , vel rccc-
9, pcrunc dc bonis , vel rebus , vel pofleffioni-
99 bus Venctorum intus Civitatem , vcl cxtra ,
f 9 in commune , vcl fpcciali a tcmpore , quo
99 di^lus D. Tyri patcr ejus habuit dominium
9, Civicacis Tyreniis , diftus D. Tyri cencacur
99 rcfticucre Bajulo , vel cenenti locum ejus , 8c
9, Communi Venetiarum iftis modis adhibitis ,
f 9 videlicec , qu5d prim5 per di^os D. Pacriar-

cham, &cM<igittros pcosdi^Ucum domorum ,

9, vcl cenenccs loca eorum , trcrpct maiovem
9, partem ipforum , vel pcr eos , quos ipif^
„ ve! major pars corum ordinavcrint, diffiniccur
9, quantitas didlorum debitorum, 8c per cercos
9, terminos, quos diAi Patriarcha , 8c Magiftrr ,
99 vel tenentes loca eorum, vel major ]^ar$ ec^
99 rum , vel illi , ^uos ipfi. vcl majpr patg
99 eorum , ordinavertnt , vcl ftatuerint ; Et dc
,, hoc fiant inftrumenta. contta^us , 8c obUga-
99 tiones cum folcnnitatibus dcbitis , adjefkione
99 poeaarum , 6c fecuriutibus ordinatis ab eis'>
9f vel a majori partc. Ita qu6d fi continger^
99 praedi^tum Dominum Tyri in prpdid^is cer^
9, minis non folvcre , vcl alicer facisfaccre ,
„ in pcenam adje6bim inciderc , di^us Dominut
„ Tyri ex nuric fe obligat prasdi^tis Patriavchas,
„ 8c Magiftris , 8c vult qu6d ipfi vel maj[or patji
„ corum capiant 8c capcrc poifint,debonis uiis^
ttbicunque ea contigerit inveftiri , -ilfquc aS
„ lacisfadionem praedidorum dcbitorum , 8C
„ pcsn^ faciendas prxdidto Commumi Venctia»
„ rum^ 8c praedid^i Domini Parriarcha^ 8c Ma-
„ giftri in prxfentia prasdi£kafum paxtium noti*-
„ ficaveruntprxdida'. Item depriVna turri aedi-
9, ficato. fuper viam qua iturad catbenam ,-Do^
99 minus Tyri habeat pojteftatem dirttendi eaii|
99 ex nunc fi vclit , 8c de loco fqper quo fun^
9, data cft fic brdinctur. Qu6d fi per px^di&ojf
„ DD. Patriarcham , 8c Ma^iftros praBdidarunl
domorum invenictur au6d ille locus fit d#
„ Tertiaria. Venetorum,libcr^iremaneat C6m«
,9 muni Venetorum . Si autem inveniatur per
,, fupradi&os Dominos , qu6d diftus locus non.
9, fir dc Tertiaria Vcnetorum , fcd aliquando
„ fucrit pofleflTus ab aliquo Venetorum, fiT appa*^
„ rucrit didus Venetus , vel heres cjus , Qtti
diftum locum rcquirat^ Dominus Tyri rcfti-
„ tuat ei , ficut pater heredis tenucrat , 8c pofr
„ fcderat . Si ver6 nuUus apparuerit rcquilitot
„ praBter Duccm , 8c Bajulum , 8c locum ejus
tcncntem 9 8c Commune Venetorum, ftctue
fuper hoc affifiae , 8c confuctudini Civitatif
j, Tyrenfis . Et intcrim cx nunc Bajulus Vcnc-
„ torum habeat fafinam ipfius loci : I-em ft for-
„ fitan Bajulus , vcl aliqurs loco ejus , vel Com-*
,9 munc Venetorum per tcnorem» Privilcgii co-
9, rum, vel alio modo vellet pctcrc , vcl requi-
9, rere coram prasdiftis Dominis ea quat crcdunt
99 efle de jure eorum , ita 8c Dominus Tyri
9, poffit peterc , 8c rcquircre a praedictis yene-
9, tis coram eifdem tribus , quod crediderit cffe
„ dc jurc , nec aliter aliqua partiuni poffit
9, ccrc novitatem aliquam contra altam 9 nec
9, aliter poffit aliqua pars ab altera- petcre , vel
9, requirere , nifi fecundiini formam , quae fu-^
9, periils eft exprefla , 8c fuper hoc Doaunut
,, Tyri prasdidlus tencatur impctrare bona fide ,
99 8c fine fraude licentiam a Rcge , ut obtenta
, licentia rcgia proccdatur fccundiim formam
fuperiCls dcclaratam. Si autcm Rer non da-
rct , vel darc differret infra tres fcptimanas ^
vel menfcm^non fit propter hoc pracjudicium
„ Regi Hierofolymitano, 8c dominio ipfius , nec
„ Dbmino Duci , nec Bajulo , nec Coramuni
„ Venetorum, ncc Domino Tyri8c hcrcdibus ,
„ 8c fucceflToribus fuis , quin quilibet. poffit pe-
„ tere bono modo , 8c im^ violcntia inferen-
„ da ab urraque partc jurafua, 8c diri^luras ,
,,,quas crcdunt quilibet ad fe pcrtincrc , co-
„ ram Dominis lupradi^is , vel in dcfdftum
corum ab aliis cligendis ab utraque parce 9
„ quoufque rcs fuerit diffinita hoc modo , fci-
licet , qu6d una pars eligat unom , 8c alia
„ pars cligat alium , 8c fi duo non pbterinc
„ concordarc , pracdiai Domini Patriarcha , 8c
„ Magiftri domorum , vcl roajor oars corum eU-
gant tcrtium , qui trcs elcai fimilcm ha-
beant poteftatem , nullo propier hoc praejudi-
,9 cio gcnerato fuper eorum juribus Domina
,, Duci , vcl Communi Venctiarum, vcl Baju-
„ lo , aut locum ejus tencnti , aut Domino
„ Regi , vcl Domino Tyri , 8c hcredibus 8c
„ fucceflbribus fuls, ut fupraditlum eft . Om-
,, nibus nihilominus fupcrius diffinitis; 8ccon-
„ cordatis in fuo robore duraturis . Itcm ona-
„ nibus fupradi6kis concordatis 8c acceptatia
„ ab utraque parte didx partes ordinaverunt ,
,, 8c volucrunt qu6d omnes offenfae , 8c injuria»
„ quas fadas , oc illatae funt ab utraquc parte
„ in perfonis , vcl rcbus , in communi ,• vel
„ fpeciali ufque nunc quocunque modo , vel
„ occafione vcl caufa » fint remifl« , vcl quic-
.1 wt«

Digitized by

Fars XL

C H R O N

ROdulphus Comes Habfpur^ Rex Roma-
dorum elecSlus appeohatur aGregorioPa-
pa , & promifit ire in favorem Terrae Sandb9 »
ad hvoLm ^imdim aohelahac |ierfonalher pro-

taeo de txma £de , 8c 1)bfia Volunrate Rnh
9, fraudd , vel malo ingemo; icaqubd de cece-
ro ficac boni amici.s coii^fojrres fe foveaiit
tj & diliganc » 8c banc pacem , 8c concordiam
9f inviolabili^er reneant perpetab , 8c obfer*
veftc . Ad^cettTpIementum ttutcnt , 8c felicem
t, eoafumationBem oranium pinliftorum 6i€tm
9, parce» de psopria 8c (ppntaiiea voluncace , 6c
f, de communi concordia ^ 8c aflenfu elegerunt
,t communes arbitros , arbitrarores , 8c amica.
„ biles Coitipofrtores diftos IXnnihos Patriar.
I, cham tiiewfalvmftammi, 8cJMagrftrosdamo.
tf rum TcmpU , 8c Hofpitalis, 8c compromife*
„ runt in eps fuper omn^^bus licibus , quefiio.
. f, nibus , vel controverfiis , vel diJfidiis ; 8c ri-
f , xis i qutt poflent inter eos 4lt novo furgere
iff de paficffionibtts , 8c bominihm eorum al^ua
f> occ^Qoe . Ita qubd pnsdi^M .arbitri , vol
, f , major pars eoriim, fi funt modica, )iabeant pow
>, telhirem committend! ea aiii$,quibus ipfi ar.
f, bitri voluerint , 8c ilii^ qufibsis ipfi -commife^
f , rint , habeant eandem potefiatem , quam ipfi
ff habuerunt. Si ver^ fint magha , reciueanc
f, ea eorum detcrminatloni , 8c diffinitioni , 8c
ff Quap func masna , vel modica f relinquantur
f, diffinirioni aroitroruni Iptbrum , vel hiajforis
if partis^orum , ratis manentibus 8c firmis om-
9, n^ibus fi^pcadi^kis . Dames prxdiUm parces
f, eifdcm arbitris , 8c fubfiituendis ab 6is ple-;
f, nam , 8c liberam porefiacem arbicrandi , lau-^
f, dandi, 8c coenofcendi , fenrenciandi , & dif'
ff finiendi ahfl ftc bafs^, jUriv ordine ferva-
ff to, yel non fervato in fcripcis , vel fin^
ff fcriptis , dicbus feriacis , vei non feriacis,)
ff pinrcibus prcefenctbus , vel abfencibuft , nuila
f, folchniicac^ judicii prsscermMTa obAance . Fro-
f, mictenres prxdidUB parces ftare , parere, 8c
9, obedire laudo , arbicrio , fememiflB , ordina*
f, Ctohi , 8c diffinicioni' prfl^diftoum arbicro-
f, rum ipfiprttni , vel majoris partii eoram» racis
f, manentibus, 8c firmis omnibus fapradidtis ,
' f , 8c hon contravenire per fe , nec per aiios
f, ratior^ aliqua^* ingen-io, five fraude, fubpoB-
f, na mi^Ile m^rcharum ^u-genci , ad quam fol-
ff vendam eompHIacur pars contraveniens per
f, bona ipfitrs ubicunque meli^isapparemia, cu-
f, jus medims deveniac ad Legacum , qui pro
f, cehipote fuerit, convercendain fubfidtumTer-
f, rsB SanClas . Alia medi^cas alceri pa)rti fervan-'
ti arbicrium tcibuatur. Qua posna feluta ,i
„ vel nion fohita^ nihilominus au« per eofdem*
arbicrOs denunciaca , vel deanica fuerinc in
fua firmitace perpecu& perfeverenc : Mancau-
ccm paccm*^ 8c concordiam , 6cfi-ngula Capi-
cula m formaconcordifli comprehenta , uclu-;
pertils cft exprcflum prssditti DD. Bajulusi
Vchetorum, & Confibarii pro parte Ducis ,
Sc Comiiiunis Veneciarum pro le, 8t fuccel-
ibribas eorum ex unaparce ; Scprasdidus Do-
minus Joannes dominus Tyri pro fe hcredi-
bu9,'8c fucceflbribus fuis ex alcera promifc-
runc folenni ftipuiacione adhibita» fubobli-
gatione bonorum iuorum omnium, cenere fir

»»

f>
»>

99
ff

\\ micer , 8c perpecub .inviolabilicer obfervare
fub. peena decem mUUum marcharum argen-

9>
f»
t>

ci i cujus medietas deveniac ad prsediftos Do-
minum Facriarcham, 6c Magiftros domorum
_ expendenda pro fubfidio Terre Sanctas , 8c
\\ alia mediecas ad parcem obfervantem prxdi-
f, ftam : quas pcena cociens comiccacur, 8c exi-
gacur, quociens ab aliqua paccium contra prce.
„ didam vencum fueric , vel quodlibec pra;di-
f, 6\orum. Qua foluca ^ vel non,omnia lupra-
f, di6ia, 8c fin^ula in fua peritianeanc firmica-
,, ce . £c ad majorem cautelam quslibec praedi-
f, ^arum partium , cadis Sacrolanais Evange-
,, liis, corporalicer jurayic omnia , 8c fnigula
,, fupradi^a cenere firmiter , 6c inviolabiliter'
„ oblervare , fupponences ie iis in omnibus ,i
8c fingulis tenendis , 8c obfervandis juriidi-;
„ dioni Ecclefiae .per qiiAm yoluiu uc prflint
,, compeUi £d piacdifta ieivanda, 8c excommu-
yi nicari » 8c uutrdici fi vcnerinc concra prae-

I G O :N. |»<

Unde ad ejus petitioncm Rodulphus Cruce
fignatus eft . Hmd^d prefces Pap« Alphonfus
Rex Caftella ceffit , renuntians omni juri , quod
haberet . Rodulpihu^ aucem redeuati VipaSjn
Italiam occumt apud Bellicadorum y !&' jifc#.
«^tum pcBftkit^fideKatis. (*)

f, difta , vel* iHquod 'i>raididtorurh . Renuncian*
f, tes exprefsfc cxceptioni fori , dbli, *8c in fa"
1«, dum . beaeficio r^ftitutionisr in integrum^
f,.tam illi quc minoribus , quam quas.majoriv
,, bus impertitur , hec non 8c omnibus aliis
,, confuetudinibus , affifiis , Frivilegirt , lir^ris
,, Apofiolicis impetratis, aut eciam impecran*
ff dis, 8c genemiter cmmi alii legum , 8c de-
f, crecorum auxilio quo fe juvare poflenc con-
f, cra prasdida^, vel aliquod pFardiaorum.* U«
„ chi aucem in fuptadifta i;otnpom:5c|iftrlia
f, piuribus loci^ fupradiiShis D.TDahne^de^Mali-
„ teforti '^qypdtous dominns Tyri fe^oRdim
„ modum in parcibus iftis generaljter obfervoh
f, cum, camen per praedi6los arbicrbs exciticde-
,, olararam , quod prasdi^a nomiiiacio,/fiveap-
„ pellacio neucri parcium poffic» v^l debeac arj^
f, quomodo velingcnio, velhliCf vel aUbi:!aIi-
f, quod praejudicium generare , nec; i^^f^. »
f, vel mmuac ir^ter parces;. >aa Tunt.Tiajc .iijL
,, campis in Tei-ricorio Accdnenfi' fub centorio
f , feilicet Donius Templi juxca <^ifale ^pfius ,
f • quod dicicur Somelaria TempU pt^aBfeatibus
„ lis, qui inciculancur fuperiiis., 8c ceftibus hic
„ nocacis, vi^. Fracribus Arnaldo de Caftrono^
,, vo magno PrasCepcore , Guidone de Fcftefta
Marefdnalco , Guillielmo de ^laffi Drap-^
„ perio, Tibaldo Turcuplerio, PontioComan-
„ dacore Aconenfi , 8c aliis mulcis Fracribua
„ domus Milicia» Templi , Fracribus Ravnaldo
de Venero , Guillielmo de Ljbrofo, Gerardo
„ Lombardo , Anconio de Foncanea , '8c aiiit
„ pluribus Fracribus domtis Hofpicarni San&i
„ Joannis .Hierofolymicani , Fratribus Joanne
„ de Saxonia Thefaurerio, AlberCo Hplpicale-
i^, rio luper infirmis , Milone focio Tfieiaurii »
Vellembergo , 8c aliis pluribus Fracribus do-
„ mus Alemannorum , Nobilibus vifris D. GuiU
'„ lielmo de Pinguigi,8c Valiano Ancclini,8c
Guidone Heremitas , milicibus difcrecis viria
„ D. Accurfio de Arretio , Rizardo de Brundu-
fio , 8c Aldebrandino de Florencia furifperi-»
is , D. Pecro de Gtoria , Gocfrido prappe-
no , 8c Thon;ia Graflb , pluribas allis Bur-

fenfibus Accanenf. c^ftibus ad hxc vocacis,
: rogacis fub Anno Domini MCCLXXIt.
„ Indiaionc V. Kal. Jqlii.
f» Ec ego Barcholomasus de Firmo tmperiali
au6toricare Nocarius publicus , 8c nunc No-
„ carius CuriasL praediai D. Pariarchas Legaci
„ prafdiais incerfui, 8c rogacu^ a pratdiflis par^
„ cibus ea fcrlpfi , 8c pubiicavi ^ 8c Confueto
„ mco figno fignavi , 8c confeci de prasdittjat
f, parcibus fa^pe dictis inftancibus , 8c roganri,
„ bus decem publica inftrumenca eiufdem ce-
„ no is, quorum quatuor funt Venetorum, 8c
" • „ cria pracdidli D. Joahnis praedifti D. Tyri ^
„ 8c Turoni , 8c unum prxdi^ti D. Pacriarchat
,, Lceati , & aliud praBditU Magiftri domu&
„ M iicia^ Tcmpli , 8c reliquum eft pratdiai
„ Mr.giftri Hofoicalis , 8c unumquod^de pra:-
„ div orum Inffrumencoruni buUatum eft bullit
„ ptndencibus plumbeis prxditkorum D. Pa-
„ criarchas, 8c Magittrorum praedrttarum do-
„ mcrum , 8c figillis pendencibus partiunl prac-
„ d darum ad caucelam 8c robur ^ 8c ceftimo-^
„ nium praeidiftorum .
f ♦ ) iit mar^tnB Codich Amhrofianh i Anno MCC-
LXXII. XII. Aprilis capcum qubd deCur una.
galea Communis Comici , 8c Communi Ar-
bor , 8c una Comici Vegl» co precio , quo
asftimabuntur^ a praefeCtis niivalibus , fideni
dantibus vadibus pro eis i pro Arbenfibus ita-
que bromific Marcus Baduarius .
Die VL Novembris capcum iii majari Confilio,
qubd omnes , qui func de majori Confilio ^
8c omnes Officiales ejufdcm Confilil perTuum
officium reneamur juramento venire ad ma-
jora Confilia , qute fienc fuper fadbis , qua»
cradlancur , 8c crafUbuncur cum Qracoribus
Impcraroris Balduiiii , ac Regis Cardli , 8c
palseologi , 8c inluper fi non vcnerint , foU
vanc unum grofi^um illdcm modis '8c condir

tia-

tf tis
»» rio
tt
t»

Digitized by

Google

3»!

A N D R E &

P^ri Xli.

SExtp :Ducis :dnno dqm Marcus Concareno
Qpiiaoeqs effet in Pjrimario , de naenfc
iVu^ufli BQnonienre^ per fuos fyodicos cum Vei-
netis ad pacem conveniunt , (a ) promittentes
omnia Fortilitia, qua? in Primario tecerant , fe
<deftrudhtfOf , nec Venetos in prxfata cuftodia
aliqualiter hioleftare. Dux.autejTi de gratui eis
conceflit , ut per Portus certam quantitatem fa-
lis & bladi aliquibus adjedtis conditionibus de-
ferrent (b).

Xllh

MAirlnus Zeno Duchas' CretaEi contra Geor-
gium Curtatio , qui Conftantinum occi-
derac, & contumax quan omnes Grxcos rebel-
!es fecerat , cum exercitu procedit, & in angu-
ftis palTibus introiens , k Grxcis cum pluribus
Nooilibus interimitur.

- Hoc autem grave fcTens Dux Venetiarum
MarinumMaurocenoDucam creatumcum equi-
tibus & peditibus illuc mittit , qui , bellum fae-
pibs cunci rebellibus peragens, aliquando pro-
ipera, aliquando adver(a perpe^fus eft .
^ Anconitani per fuos Nuntios Papse de Vene-
ris conqueruntur , quod per vias maris & flu-
minum eos prohibent navi^re.Papa vero jurium
Venctorum ignarus, Duci fcribit, ut illos navi

/^onibus» <}uibus folvunt, cum Confilium le-
ft.am cft, m cjuo folvitur grofTum : & ou6d
prad>6^:a negotu non poiHnt tentari, nec nniri
. in alio Comilio , quam in majori ,
Die VII Novembris captum, qu5d Venctipof-
"Ht ire ad Artam ad mercaturam cxercen-
dam , loco Dyrachii , quod erat amilTum .
Ztcm legitur in Capitulari Confiliariorum Cap.
CIl. abfque millefimo ; in omnibus negotiis,
qu» fient inter nos , 8c Impcratorem Grasco-
rum, & Regein Carolum , 8c dc Compagnia
tra^^anda cum Janucnfibus , quiltbet Con/ilia»
nus , 8c quilibet caput de XL, poffit ponere
P^ttcrii fuper hoc ficut fibi vidcDitur .
( a ) /n maYztne CQdicis Amhra/iani : OratQres » qui
mifli tucrunt a Venetis ad ineundam pacem
cum Bononienfibus , fuere X. vidclicct Mar-
cu^ Baduarius , RaphaelBeftanius cques » Pan.
cratius Barbus , Jacobus Dandulus, Hcrmo-
laus Juftus . Johanncs Tcupolus » Gcrardus
Longus, Tohanncs Dandulus, Petrus Grado-
Jolunnes de Canalis.
\0) In tnargitre Codicis Ambrofiani : Mo« crat pro-
jicienai &c. teircras /ingulis annis quibus vi-
ciniis contingcrct aptare Marias ; itaque cap-
tum anno MCCLXXIII. XIII. Januarii . ut
co anno Marias captarentur , ornarcnturquc in
yi. domibus , ut in folio fub rubrica Du
cis, 8c Confiliariorum .
II. Augufti . Captum , qu6d Marchio , 8c Com
niunc Fcrrarias , non poflit proccderc contra
aliqucm Vcnetum , nifi priiisdcderit norttiam
D. Duci , 8c Communi Venetiarum ,

^"^^ ^uper quacftionibus , quaerimoniis
oc Ixtibus inter Venctos habentes tcrras , 8c
PJ"cfliones in Maffa Fifcalias , 8c diftrittu
Maflae ex parte una , 8c D. Marchionem , 8c
Commune Ferrariac , feu Commune Maflk
Fifcahas ex altera cligantur tres Judice? , unus
per Venetos , alter pcr Marchionem , tertius
per Friorcm Praedicatorum , 8c Guardianum
Minorum de Vcnetiis , 8c Ferraria , qui in
loco , qui videbitur ipfis Judicibus , vcl ma-
jori parti eorum idoncus , litcs ipfas decidant
m terraino duorum mcnfium .
Itcm , qu6d D. Marcbio Eftcnfis ftratara Athcfis
tenerc , 8c habere debcat apertam , libcram ,
8c ftcuram Venetis , 8c corum mcrcantiis ,
fi non habebit guerram raanifeftam cum Ve-
roncnfibusi ctfi habuerit , 8c Veroncnfcs vel-
lcnt eam affccurarc , ^u&d ipfe e«m fccwram
teneatur haberc^ «

D A N D U L I iU

A gantes turbare non debeat : quod Dux fciens t
quia veritate tacita hoc ellet obtentum 9 perfi*
cere recuiavit.

fars XIV.

GRegorius Papa hoc aaoo po utilitate Ter-
ne San<5bB « quann intendebat perfonaliter
yifitare, Lugduni ib emne celebravit Conciliumt
in quo Paulus de Molino, Joannes Cornario, 8c
Pancratius Maripetro Venetorum .Legati inter-
fuere. Celebres etiam Nuntii Grascoruni, 8c
T^rtarorujn $ procurante Michaele Palasdlogo
Grsecorum Imperatore 9 afHierunt ibit 8c Grasct
folemiuter 8c alta voce cantaverunt de Spiritu
Sandlo , qui ex Fatre FilioqHe proccdit .

Nuntii autem Tartarorum in Concilio bapti«
2ati ad propria redierunt . Ibi multa (latuta lunt
uttiia pro fubfidio Terra; Sandbs , ipto ele£fcioae
Paps, & pro ftatu univerfalis Ecclefiai .

Ibj Ambafciatores Venett pro confervatioae
fuorum jurium in Imperio Romanias , quia de
reconciliatione Grascorum mentio agebatiur »
Papas proteftati funt , 8c ordo Sandlorum tunc
eft(c).

Pars xr.

POfl receflum Legatorum Ducis de Lugdunot
Syndici Anconitanorum de Venetivreite*
rant querelam » quam Abbati Nervefias Papa

ter-

Item « qu6d Marcho tcncatur facere jurare om-
ncs fuos Fotcftatcs in principio rcgiminum
obfcrvationcra padorum cum Vcnctis , 8c
qubd rcmittent datia impofita contra pafta
Venctis, 8c hominibus cuntibus Vcnctias.
Ircm VI. Auguili qu6d Marchio Eftcnfis , 8c
Communc FcrrariaB liccntiare dcbeant R^lan*
dinum dc Canofa a rcgimtnc Poteftari» Fcr-
rarias cum omnibus fuis Tudicibus , Sc cum
cota fua familia intra o&o dies » poffquan»
idcm Marchio dc hoc fucrit rcquifitus ; irt

Ju6d de cctero idem Rolandinus non pofEc
aberi pro Potcftatc , vel Reftorc Civitacis ,
vel difiridtus Fctrarias ullomodo, ullove tem*
pore » ncc cjus Judiccs « ncc familia .
Eadcm die captum , ^u5d pcr Duccm , 8c Com-
mune Vcnctiarum procedatur contra di^ua
Rolandinum dc Canofla ficut vidcbitur^
XIII. Novcmbris , captum in Confilio Majori ^
qvibd omncs clediones, quss dc castero ficnc
m Majori Confilio dcbeant fieri hoc modo ,
vidclfcet : qu6d ponantur tot ballottas de ra-
mo aibas in capeilo , quot homtnes erunt in
Confilio , ia quibus poni debcanc XL. dcau«
rac« , & propinqui eorum « qui habcbunt bal-
lottas deauratas , dcbeanc cxire de Confilio
ficut nunc ezcunt , 8c illi XL. qui habebttnc
ballottas dcauracas dcbcant remanere, & alii
rcccdant , & ponantur XL. balloitaft in ca-
pello ; novem quarum fint deauratas» 8c iUi
Qui habebunt hatlottas deauratas faciant ele*
ftionem, vel cic&ioncs, quSB dcbcbunt fieri
per VI. eorum ad minus . Et fi qua Confilia
efifent contra hoc » fint rcvocata quantum ia
hoc .

XXIX. Decembris, captum qu6d Veneti poffine
ire in Provinciam , 8c ad MaffiUam , CC ad
Montcm PcfiTuIanum, 8c ad aquas mortuas «c
infradtas fub rubrica Communia fol. L. cap,
CVII. quod vidcas .
(c) Jn margtne Codieis Ambrofiani : Ultimo Majl
qu6d Vcneti non poffint emerc pofleffiones ia
Marchia Tarvifina , Fcrraria , in diftrictu Fcr-
rarioD , & Comiuru &c. fub rubrica Commu-
nis ch. XLVI. cap. LXXVH,
Hoc Anno XII. Augufti captum , qu6d Vencn
non mictant literas Imperatori Palaeologo ,
Imperatori Philippo , Regi Carolo , &c Mar-
chioni Eftcnfi , ncc a ditUs Principib^s dO»
. num rccipcre v^^lcant ,

Digitized by

3S9 C H R O

cermtnanckm conomiiit . Abbas iraque , auditis

{)artibus t quia Anconitani contra Venetoram
ongasvam poITeflionem in cuftodia Riperiaef prae-
libata? nihil probare potuerunt , Venetos in
eorum folita pofTeffione ftare permifit.

Bondnienres inter fe divifi partem Imperii de
Urbe expellunt , & cum exeicitu contra Forli-
vium 9 ubi fui exules fe reduxerant, orocedunt,
& conflicSli tamdemredeunt« Qpipoftmodicum
majori apparatu congregato» ad obfidionem Fa-
ventia vadunt > & cum Guidone de Monte Fe*
fetro Capitanea fiiorum adverfariorum bellum
peragunt , in quo o£to millia eorum capti , feu
occin funt. Tunc Civitates Rom^ndioUs, qux
eis fubjeiSlflB eraht ^ quafi omoes rebellarunt •

Pars XFI.

^Eptimo Ducis anno Syndici CivitatisCerviae
\ Duca Urfais^domintum tradunt, quai

S Duci Urfais^domintum tradunt, quamjbad-
aes MauToceno pco Poteftate mifliis vimiter
introivit V & eam contra adverfantes protexit
ilUefam.

Psrs XFIL

TReguaa alias initae inter Venett)S , & }a-
nueufes» ufque ad biennium renovaotur.
Eodem anno Simon Steno , & Guezellus de
Pirro y Marcus Dolce » Bartbolomaeu^ Gauta ,
Carietus Beilottus, Florus aurifex, & Petrus de
Artengo , quia commilitatem & conjurationem
contra Rempublicam Venetiarum fecerant , oer
(ententiam de Venetiis &: Terris fibi fubje&i^
perpecuo funt banniti .

Pars XFIII.

OCtavo Ducis anno Gregorius Papa Aretii
moritur , & Innocentius V. natione Bur-
cundus deTarantafiaSabaudia fubrogatur. Hic
luit Ordinis Praedicatorum fadhis Arcniepifcopus
Lugdunenfis , & antequam confecraretur , fit
Epifcopus Oftienfis , & infra annum Papa ele-
£tu$ eft.

Eodem anno Dux hic XVI. Augufti de hoc
ieculo eraigravit , & fequenti die in fepulchro
paterno apud Fratres Praedicatores recluditur (a).

CAPITULUM NONUM.

D$ Jacobo Contareno Duce % & de his » qus
emerferunt in fuo Ducatu » babens
partes XXIX.

JAcobus Contareno Dux effedlus eft Anno
Domini MCCLXXV. (b) quia Philippus
Beligno , Marcus Baduario, Joannes Polano,

< a ) /ir margine Codicis Amhroffani : Alibi XXV. Au-
gufti Laurentius Teupoius Dux obiic poft Du-
catum annorum VII. & dierum XXV. fepul-
tufque eft ad Divos Johannem 8c Paulum ,
quo ducante nuUus aufus eft Venetos beUo
vexare , qu5d fcirenc eum Principem fortem,
8c beUicofum ; quod camen falfum eft > ece-
nim Bononienfes Venecos bello infeftarunt &c.

( b ) /» margine Codicis Ambrofiani : Hoc anno MCC-
LXXV. II. Aprilis captum , qu6d de cetero
antequam eligatur aliquis Capicaneus a cribus
galeis fupra debear fieri ejus commiffio; &an-
tequam eligacur aliquis Redtor , qui debeac ire
cxcra Venecias debeac videri fua commiffio ,
& addancur , & minuancur , 8c mucencur in
ea , ficuc videbicur •
Die III. exeunce Aprili , capcum , qu5d mucue-
cur unum lignum de XL. remis Communi
Cherfi fine pignore , Sc Confilium de non
mucuando fin^ piguorc fic revocatum ex eo >
Tom. XIL

N
A

I C 0 N; 390

Petrus Barbadico , Marcus Barbb , & Marcus
Contareno , Conf}liarii & RetSlores Ducacus
conftituti cum majori Confilio, & publica col-
laudatione {anxerunc ^ uc eledlio fienda cutn
ballottis de ramo albis&deauratis loco illarum
de cera fieri deberet » & in omnibus aliis hoc
procedere debeat , ut in prscedenti ele^ibne
llabilitum fuerat, & ele^us xenia» qusB Prs*
decefifores fui in Nativitace Domini » & in die
Jovis de Caza quibufdam Offidalibus ^ & XL.
foliti erant facere » de cetero fingulis capitibus
£imiGs icxiftentibus de majori Confilio facere
teneretur • Neque per ie ^ & defcendentes ab
ed ctim fiarinfecis matrimonia contrahere ^ nec
feudum retinere, vel acquiitere , neque regim^«
na in Venetiis^ vel extra , obtinere poflunt uUd
modo;

Nmbsa autem XLL qui bunc elegerunt^ :
funt infrajcripta .

Egidius (^rino^
Petrus Sifinulo ,
Barachinus Trivifano,
Philippus Cornaho,
Joannes Gradonico»
Marcus Beltgno ^
Thomafinus j uftiniano j
Nicolaus Navi^jofo^

^^0^^^ Georgio ,
arcus Aurio ^
Petrus ViShiri, •
Petrus Barbadico,
Marcus Barbb,

Bartholomams Maripetro» : .
MarcusBmbo»
Jacobus Steno ,
Euftachius Venerio,
Stephanus Viglari ^
Andreas Zeno,
Andreas Bolano,
Matthias Miglano,
Bartholona^us de Mugla»
Marinus. Baduario »
Joannes Polano ,
Guibercus Dan(klo ,
Petrus Ciuranoy .
Andreas Duodot ^
Marinus Contareno f
Joannes Siorlato >
Gabriel Mariglono ,
Jacobus Dandulo 9
rhilippus de Canale ,
Marcus Michael 9
Leonardus GexiXf
Simon de la Fontana »
Leonardus de Laurentio f

Bar.

({ubd non poterat fiert fin^ gratia .
Die VI. exeunte Majo bomicidiarii « & malefa-
6lores confignentur mutub a Venetts , & Pa«
tavinis .

Die XI. Julii » qu6d folutiones uitra mare fianc
de denariis groi&s 8cc.

Die XXVI. exeunte Augufio , vacante Ducatu^
captum , qubd impreiientur futuro Principi
Vil. mille librarum Venetarum intra quin-
que diest poftquam in Ducatum intraverit»
occafione magnarum expenfarum faciendarum
in introitu cum multis conditionibus circa
excomputationem earum &c. oUiterats.

Die XVIL Oftobris captum , qu5d de cetero
Vitreum^ Alumen, Sablonum 1 feu alia, de
quibus vitreum fieri debeat , non poffint por-
tari extra terram , nec de eis poifit fieri UgtU
lum fint licentia data a Duce , 8c Coniiiio
Majore , fub pcena perdendi ea » qu« poru«
rentur •

Digitized by

291 A N D R £ i£

Bartliolomaeus Trono»
Andreas Acotanto»
Marcus Firicla,
Nicolaus Baxto ^ &:
Leonardus Mauroceno «

: Qpi hunc jam grand«vum Procuratorcm San*
^i Marci fuper CommtlTariam exiAentem , &
per lineam reftam k Dominico Contareno Du-
cd ortum trahentem , die VI. Septetnbris Dut
eem ele^um Populo nunciaverunt • ( a )

Inierea Rex Raffia& in Montanis circa Ragu-
fium caftrametatus ^ampos & vineasvaftavit ,
& aliquos Nobiles Ragunnos cepit, & Benedi-
dum de Gondcia Capitaneum fufpendi fecit;
ftd Urbi nil nocumenti intulit ,, quia ;Petrus
Tcupulo Comes cuip fubfidio a Venetis habito
illara confervavit ill«fam . Et poftea Nicolaus
Navigajofo , & Nicolaus Miglani duabus ga-
leis Lcgati miffi Regem ad reditum liiaferunt «

fars /,

DUse galgaejanuenfium circaMeflanam unam
Venetorum taridam capiunt, de quo Dux
curbatus, quia in treguis hoc acSkum erat , Mar-
cum Bembo, & Joannem Cornario Januam Le-
gatos mittit, & reftitutionem obtinuit; & fub-
tequenter denuo tregua per biennium renovata
eft.

Fars II.

NUnc habitantibus Murtani de novo Pote*
ftas datus eft .
Inter Venetos penuriam bladi patientes , &
Paduanos , ac Tarvifioos , qui eis recufaveraat
fubvenire > difcordia ftticitatur , & claufis pala-
tis commercia prohibentur. Tunc Dux Nico-
laum Miglano» oc Nicolaum de Canali , Domi-
nis , & Communitatibus Lombardis Nuntios
mifit, & blada recuperavit, & Joannes Dan-
dulo Canis pro Venrtis Conful Apulia? , obten-
ta ftcentid a Rcge Carolo maximam quantita-
tem frumenti Venetias deftinavit, & fubfequen-
ter Padurini, &Tarvifini fua intentione fruftra-
ti cum Venetis ad pacem devenerunt.

Pars III.

SYndici C^ftri Montona fe & fua fub prote-
iaione Venetorum ponunt , 8( Andream
Dandulo fibi a Du e in Poteftate daium reve-
rcnter fufcipiunt , & poft modicum rebelles ef-
kdi eum expellunt .

Poft Stephanum Regem Hungariae Ladislaus
obtinuit Regnum. Innocentio Pape Adrianus
Qjiintus naiione Januenfis fucceffit. Hic pribs

D A N D U L I

39*

( a ) /ir margine Codicis Ambrofiani : Erant Confilia-
rii aiugnati Domino Jacobo Concareno:

Ex farta S. Marci Ex farta Rivoalti

Thomafius Juftinianus ,
Thomas Qittrinus,
Jacobus Teupolus.

Philippus Belegno,
Bernardus Dandulo ,
Fetrus Barbadicus.

Hoc cempore conceiTum fuic primi^m Murianen-
fibuSf uc Poteftas Murianum mitcerecur, qui
jus eis redderec ; quod camen in publicis A6tis
adhuc Don repert .
-( b } /» wargine Codtcis Ambrofiani i Hoc anno MCC-
LXXvI. XI. ezeunceMajo capcum, qu5dCa-
iliuin , 8c Terra Montonas debeac recipi in
procec^ione Domini Ducis , & Communis Ve-
neciarum , ica qu5d de cecero fic ficuc ali»

vocatus Ottobonus , qui infra XL^. dies ohiit»
nec Sacerdos ordinatus eft . ^

P ars ir.

HUic Joannes XXI. natione UUxbonenfis
fubix>gatur. Hic primo vocatus Petrus
Epiicopus Tufculatuis fuerat. Mifitque folem^
nes Legatos ad Reges Franciss, & Cafliellas pro
fedanda difcordia , qu9 inter eos fuerat •

Dux pro cuitione Caravans , quam parave*
rat, ne a Grascis, qui cum ftolo circa Cretaoi
pervenerant, legicnem reciperet, Jacobum TeiH
pulo cum ^X V . gal£is in XV. diebus armatts
Capitaneum mtttit » qui prudeocer le gerens
cum falute rediit •

Pars V.

COntra Almifium Urbem Dalauuts? » qua
taridam unam Venetorctm , & alia fbretw
fium navigia in mari cepetac, DuxPancratiunci
Maripetro IV. ^alSarum Capicaneum mittit^
qui Urbem obfidens, Venetos captos, & bono»
rum ablatorum partem obtinuit . Et nihiIomi«
nus idem Capitaneus . & Toannes Maurocend
immediat^fucceflbr» illos ftriAiiifi obieilbs re^
cinuerunc •

^ Pars VI.

SEcundo Ducis anno unio, & confoederatio
inter Venetos & Pifanos ufque ad quin*
quennium renovatas funt. (b)

Pars VII.

NUnc contra Anconam bellum inchoattir^
(c) auia Anconitani contra Venetorum
edicfia vt6tu^lia per ofti i fluminum Riperise Au«
ftralis praBfumferunt deferre , nec admoniti refi-
pifcere voluerunt.

Pars VIII.

IGltur JoannesTeupulo cum XIII. galSis Ca«
pitaneus , & fubfequenter Marcus Michael
cura totidem contra eos milfi funt , decretum-
que eft ^ ut fa£bt inftantis belli per Ducem ^
Conftliarios, & XX. nobiles & fapientes viros'
debcaiu agitari ; de quorum jtidicio VL naves
machinis & aliis inftrumentis bellicis preparatas
ad exercitum tranfmictuntur , & RogeriusMau-
roceno, & Petrus Juftiniano, ut Firmanos Ve-
netis favorabiles exhiberenc , delegati func •

Pars

Terr« &c. uc in folio , falvis raciontbut Pa-
CriarchaB , 8c eranc CCC. in Confilio •
Die IV. Junii capcum , qu5d vendacur una Ga«

lea per asAtmacionem Communi Ragufii 8cc.
Ufcimo Odobris capcum , qu5d nonnuUi Recto*
res ciim redieritu de regimine , fint de Ma«
jori Confilio abfque eo , quod eligancur , quo-
ufque durabic ipfum ConfiUum .
( c ) /n margim Codicis Ambrofiani ; Ob bellum cum

Anconitanis ex decreco proclamatum

Veneciis, 8c Clugis , ne quts auderec acce-
dere , durance eo bcllo , Pfcenum ; itaoue cilni
nonnuUi concra proclamacionem acceuerinc .
prasfercim Clugienfes, condemnact func. Sed
poftea annoMCCLXXXII. XII. menfisOao-
bris , ex decrero Confilii Majoris abfoluci func,
prafercim , cum Veneci , qui ficuct 8c Clu«
gimfcs accefiieranc ^ condemnatt non iutifenc»

Digitized by

291

e H R O N

I C O N

394

Pars IX.

CEcerimi Capitanei fecus Portum Axkcoom
anchoras figunc , & Urbem acriter impu-
goanc ; camdem circa extcum menfts Junli cem*
peflas valida mare turbavit » & exercitus in
mare feceffit . Tunc galea Clugienfis rumpitur »
& aliai V. in fplagiis Senogallias impulfa con-
ftz&m funt • Tres quoque in Firmo t & cecens
iji Dalmatia p^ricula evaierunc .

Pars X.

NAves quoque ^ qus ad exercitum naviga-
bant 9 credentes ftolum invenire » fecus
^Anconam fuum iter ptofeauuntur. Tunc Anco-
nicani pluribus paratis galeis cum infi^is Ve
netorum ad naves veniunt , & duas ex improvi
ib capiunt , & reliqua^ in Dalmatiam redierunc.

Dum autem hsec Venetis patefa^a funt^ de
cretum.eft 9 ut Capitanei cum ignominia redire
debeant » & ficut ofTeofores Reipublics in cen-
cum marchis argenti pro quolibet condemnati
funt.

¥ars XI.

DEnuo tunc reparato StoloPancratiusMari
pecro fucceflor creatus obfidionem Urbis
AnQQM innovat » & duriiis folito eam impu-
gnant.

PtfriXII.

HOc anno Damifella Maria filia Principis
Antiochias jus fuum in Regno Hierofoly
mitano dedit Carqlo I. Regi Siciiia9 , & Rex
coronattB eft» & mifit Rogerium Comitcm San
{Xi Severini pro Bajulo Regni , qui k militibus
leudatariis homagiumfufcepitt &OfHcialescon
ftituit j cui Albeninus Mauroceno pro Venetis
Bajdus in Achon plurimbm favorabilis fuit
ficut idem Rex per fuos Legatos gracias agens
I^ici fingulariter intimavit .

Vars XIII .

INter Albertinum Mauroceno fupradi<^um
& Joannem de Montefbrti Dorainum Tyri
pax reformata elV mediatione Templariorum
reftitutaVenetis tertia parteTyri, duam habe-
bant ratione Hcquifitionis ipfius » & diu poflede-
rant ; fed Dominus Joannes de Monteforti jus
illud eis abftulcrat propter guerram , quam
cum Januenfibus fibi confoederatis habueranc

Pars Xir.

Hlc Dux fuper renovatione treguae ad Ml
chaelem Imperatorem GraBCorum Mar
cum Bembo , & Matthseum Gradonico Legatos
mittic ; fed Matthaus (lipradidhis Conftantino-
poli obiit ; Marcus autem Bembo fopitis diffe-
rentiis , quas per plures Nuntios hinc inde mif-
fi)s concordari non potuerant » treguam cum

( * ) /ff margin$ Codicis Ambrojiani i Hoc anno MCC-
LXXVII. XI. exeunce Martio fuic revocarum
Confilium , per cjuod ordinatum erat , quod
aliquis de Vcnetiis non poiTec ire Foteltas ,
five Redor in aliquam Tcrram forinfecorum,
8c fuit ordinatum , qu&d poiEnc ire , exceptis
Tom. XIL

iilo ttifque ad duos annos, &tantum plus, guan-
tum de partium proceflerit voluntate » (acra-
meoto &mavit.

Pars Xr.

Ontra Almi/ium nunc Philippus Gifio Ca-
i pitaneus mittitur , qui rei bellics infcius
obfellos exire , & damna navigantibus inferre
permiiit . Veneti autem hoc grave habentes il-
lum revocant » St Joannem Contareno fubfti-
tuunt 9 qui illis damna inferens ad mittendum
Duci Nuntios eos induxit^ fed tamen in fcelere
obftinati DucaU requifitioni parSre totaliter
contemferunt.

Pars XFI.

TErtio Ducis anno inter Venetos & Januen-
fes ufque ad tres annos treguas renovatsi
funt. (*)

]oannes Papa folitus erat intrare cameram
novam folus t quam pro fe Viterbii circa Pkla*
tiumconftruxerat. Semel autem ctim hoc feciC-
fet , & (e ipfum afpiciens ^loriaretur refohitut
in rifum, camera fubito cecidtt; ipfe ver^-col*
lifus fexto die exipiravit •

Pars Xni.

NUnc Nicokus III. natione Romanus de
UriinisPapa efficitur, qui prim6 vocaba*
tur Joannes Gajetani, Diaconus Cardinalis San-
&i Nicolai in Carcere TuUiano fuit .

Huic Rodolphus Rex requifitus reaflignavit
Rotnandiolam , & Exarchatum RavennsB , &
mandavit incolis di<5iarum Urbium ^ ut Roma*
rm Eccleiis obediant » & fic Papa poiTeffionem
obtinuit •

Poft Joannem PatriarehamGuidoOrdinisHe-
remitanorum ordinatus eft •

P jrr XFm.

CEterhm Papae Marcum Baduario » & Ao-
dream Zeno, ac Guibertum Dandulo pro
iejus nova creatione Dux Legatos mittit . Pap^.
j indignatus propterguerram Anconas iUos nec vi-
dcre nec audirevoluit; fed dumLegati ex per-
miifione Ducis vellent redire , Papa illos intro-
duci fecit . Nec Ambafciatam gratam habens ,
de vaftatione Ancons Romanas Eccleiias perti-
nentis cos vehementer redarguit ; nec Veneto-
rum excufationes pafTus eft audire : propter
quod Legati non accepto commeatu Venetias
redeunt .

Pars XIX.

DUx autem, & Venetiturbati poft reditum
PancratiiMaripetro, quiAnconitanismuI-
la damna intulerat , (*^) Bocafium Aurio cun»
o6lo galeis pro offenfione hoftium ^ & navigan^
tium tutela , 8c Jacobum Mulino ad obfidendum
^cooam cum exercitu mandaveruQt.

Joan-

terris I&rt».
Die V. OAobrift captum , (}u5d Baftardi non eli«
gantur de Majori Confilio , nec in Officiogi

quod fit de Maiori Confilio .
Cod. Amb. Locafium.

Cc %

Digitized by

Google

315 A N R E ^

Joaimfii ConUfeno Almifium obfideos natu*
rau.mort&obiit , 8LhuicHeliodoFu$ Vicalis fub-
rogatus 9 ab obfeflis captus eft . Tunc Pecrus;
Mccenico Capitaneus pro cuflodia Venetici
Gulphi deputatust ciim .Jacobum Teupulo, Aa
dream Dandulo , 8c Marcum Qpirino Legatoss
^ Regem.Carolum in 4pulia depofuiifet - Ihi-
tiens captionem Gapitanei , viriliter Buigum
A\mi& debellando obtinuit ,v & igoe cremavit;
& dum. ad . devaftationem vmearom animose:
procederet, reftitutionem Heliodori > &aUorum
ciaptivorum habuit .

Pars XX.

NUntii Communis Montonas de rebellione
veniam implorantes ad Ducalem fubje-
nem rediere . Marcus Michael eis Potellas
datus eft. (a)

Pars XXI.

EPifcopus Faras & Brazs ab iocolis illarum
Infukrum Syndicus conftitutua , Veni tius
accedens , Ducem ut Dominum DaimatiaB 8e
Croatie recoguovit , & Infulas illas « quas diu
erraverant 9 fub Ducali prote^Siione pofuit 4
(b)

Pars XXII.

JOannes Saracenus , qui contra Rempublicam
fcelelUnv inierat factionem 9 de Veoetiis/pw^
petuo bannitus eft.

D A N D U L I

1^6

Pars XXIII.

POft. Hugonem/ Re^m Jerufalem &'Cypri
Joamies ejusrnatus Rex efficitur •

Pars XXir.

COntra Iftrianos bellum inire hoc aano a
Venetisdecretum eft; & elefti funt XXV.
Nobil s & fapientes viri , qui cum Duce &
Confiliarits exequerentur quae viderint oppor-
cuna . Hujus rei caufa fuit , quia Tuftinopoiita-
ni , videntes Venetos plurimis beliis irretitos^
difpofuerant i ohliti juramenti, quo Venetis te^
nebantur^ reliquas Terras Iftrias ab eorum .fide>-
litate pervertere . Et ilHco paratis navigiis »
Venetias maritimaB portus violant , & captivos
cuftodes deferunt ; 8c Comes Pifini eis confi»
deratus cum exercitu Montonam aggreditur ,
auam Marcus Michael Poteftas viriliter defen-*
iavit, 8c cbm n hil ibi proficeret , versiis San-
dlum Laurentium .equitavit) & Oppidum ceptt
& gentibus /uis munivit •
Tunc Marcus de Canali cum duabus navifaus

( a ) /ff mar^ine Codicis Amhrofiam : Hoc anno MCC-
LXXVIII. XXVI. Martiicaptum , qu6d cec
ra MbnCDM rectpiacur ad fidelitatem Domini
Ducis, &c Coramuni^Venecianxm , fecundi^m^
iormam SimHcacas , 8c ficuc recepcum eft pa-
rentiuiD y falvis juribus Facriarch» Aquilejen-
fis , 8C qu6d parcatur illis , qui remanferunc
in Ttrra., Jicec fuerint ad reoellionem ipfius
Terr» «

(b) J» margine Codicis AmbroRanii Hoc eodeman-
no die primo Apritis Indid. V^ capcum » qu5d
Infula Farae cum aliis Infuks , quae depen-
dcnt ab Epifcopacu Far« , recipiacur cum con-
ditionibus dacis 8c di^isj^er eorum Epifco-
pum , 6c lectis in Majori Confilio, falvojure
oinnium perlonarum , gc eranc- homtnes in
Conlilio CCLI. ex quibus f uerunc de non fep-

A* & aliis lignis cum machinis ad impugnaadutn
Urbem Juftinopolitanam , & Egtdius de Tur«
chis cum centum criginta equitibus» & LKXX.
poftea additisy Parencium miffl funt . Unus qui«
dem per mare impugnans cum machinis Civi-
tatom plurimiim aevaftavic ; alter autem per
terram hominum & aoim^m maximaisprah
.dasfecit.

Qjjarto Ducis anno Jacobus Teiq>ulo Capita-
oeus cerreArts ercitus deputacus cum ducentis
equitibus Iftriam vadic » « fubTequeat^r Mar-
cus Comario in Capitanearia maris fubrogatus
eft(c).

Pars XXf^.

HOc cempoce Veneri per mare & per ce£-
ram^ Infulam impugnaot t quam Jaftino»
pohtani vihliterdefenfarunt; fed tamderti i^ite^
rationt^^m iniiiltuum formidantes , Oppidum va^
cuum rebquerunt» io quod Veneci intraotes fua
caftra fiKerunt .

Marious Gradonico Dochas Cretas cum Feii^
datariis, & miUcia » quam de Vcnetiis^ habue^
rac 9 Georgium Curtatio cum exercitu fecut
Urbem Candias venientem in confliiSlum pofuiCt
8c illum cum Theodoro fratre fuo » Sc aliis
audloribus fupraiidlas rebellationis exire Infu--
iam coegit . Reliqui vero Graeci mifericor-
diam poftulantes ad gratiam benign^ fufce^
funt.

Marinus M auroceno Biceda^ nunc Capltaneus
terras fubftitutus , hoftes, qui Urbem exiveraot;
proelio devicit , & juxta Pontem caftrametatus
Civitatem obfedit , & Marcus Comario per
mare illam impugnat & devaftat. Tunc obieffi
padla requirunc^ quoi Cipitaneus^ nifi- liberfe
Urbem tradant^ audire renuit.

Pars XXril.

P Oft h2C Papho de Ribaldo, & Joannes de
Diaulme Juftinopolitani Syndici 9 introdu^
«Slione Nicolai Qjiiirino Poteftatis Tarviffi ^ Ve**
netias accedunt , & Civitatem eorum of&tunt,!
quas poft acceptationem Ducis Capitaneis Ve-^
necorum liber^ tradita eft. Deinde plures ex
nobilibus illius Terras ad Dacem veniunt, 6c
petitd venii , quod geftum erat integraliter ap-
probarunt.

Nunc autem Thomas Qjjirino^ Rog^rius Mai»-
roceoo, & Peratios Gradonico Provifores Juftt-
nopolim deleffati, muros & turres a porfai Sau'^
6ti Martioi u^[ue ad portam Buiardegam ruina-r
ri faciunt ^ & domos Joannis qoondam Marci^
oui Ducalem gratiam renuerat implorare , pro-
(terni (imiliter providerunc. Tunc-ipfius Terra»^
Poteftas Rogerius Mauroceno k Venetis prim6
conftitutus eft .

Ce.

cem, non finceri XXVIIL & CGXVI. fic.
( C } JDi margin$ Codicis Ambrofiani i MCCLXXVIII;
VI. Aprilis , qu6d aiiquis V^itetus , v^I de
Gradu ad Capuuggertt non poffit de 'c«tero
ire vel orictere hominem , vel arma in fervi-
tium alicujut perfona , vel imm extta Civt-
catem Rivoatci , vel de Gradu ad Caputag-'
gerit , fin^ licentia Ducis 8c fut Conulil in
poena perdendi arma^ qu» portam , infii^
per &c. X. pro quaiibecjperfona , quam mic-
terec v in folio Itbro Fr. cb. %4. eaory^.
XIL Augufti capcum , qu6d ali^quis Pacronus
Venecus non poffit nauhzare aHqaam mercan«
tiam forenfem fupra valorem yperperorum
Cm. a Monovafia versiHs Nigropontem « Sc
Bajulut Acon teneatar adoionere patronoi
Vcnetos de faoc •

■^'gitized by

397 C H K O

Ceteriim G>me8 Pifini rcconciliationem a
Duce periram obrinet,.& Caftrum San(Jli Lau
rfentii Vebetis reftitiiit •

Pars XXrill.

H dtf aimt)' die ICyAV. Aprilis maximus
Terrscmorus fuJt Venetiis, & quafi peti
totam Italkm , & die ulriiiid ejufdem menfis^
eadem dades rehoVata ( a ) eft . ( b)

Intercajacobus Tetjpul6 d Cocho (c) prop-
ter Anconitanos, 8t AlmiranoSy qui navigantes
derobabant , Capitaneus miflus » & fucceffive
Marcus Dandulo pranomiiatus e^ Faro ^ Pira*
tarum ncquitiam compefcuot» & msitt fecurum
reddunt.

Tunc nobilis quidam deFano, Palmerius no-
^ine, ut pax inter Venetos^ & Anconitahos
fieret , plurimhm laborabat . Sub qua fiduci4
Anconitani Taridam undni vino oneratJm, &
poftea alia navigia circa Iftriam navigaiitia ce
perunt.

^ux autem turbatus Marinum Dauro cum
XXlV.gal^is adobfidendum Aacpnahi mifit,qui
jufla perficiens illis vias roaris claufir , & pdtea
in Dalmatiam rediit; Et illico Anconitani cum
tribus gal^ts exeuntes Taridam uham Veneto-
rum circa Durrachiqm , & deinde aliam» ultra-
qti^ navem unam verstis Montem Peflidanum
^avigantem juxta Splagiam Romanatri cipiunt,
« novem nobiles mercatores Verietos in Anco-

iu\ ^^^' ^f^^. riefnota.

Ib) /» tHkrgfne Codieis AmbrafiaHi : Repcrio^ Du-
cc j4Cobo Conurcno , orturri diludium intcr
Vcfictot 8c Mantuanol, ncfcio quam obcau-
lam, ^irtifltirtqiic Oratorcm Mantuam a Venc-
tA Marcum Scfcadulum, & cum nonnuUis
condif ionibus rct compofitat fuiifc .

(d) mwiifr^ CodiCit Ambrofiani ; MCCLXXIX.
XIV. Martit capta fuit pan, qu6d dc c«tcro
fint quatuor Eleftofcs, duo de ulcra canalc
& duo dc citra , fccund^im quod erant cres ,
6C facianc cleaionci ( quas faciunt tres ) per
trcs corum lib. Fr. cb. 77.

VII. Junii captum , qu6d*Conmium dc mcr-
caioribus', qui prohibentur ire ad mercatuA
in Alcmanniam, rcvoceturi videlicetqudd pof-
fim ire per Alcmanniam in Ungariam, & de
Ungaria redirc per Alcmanniam , ficut per
Alemanniam potcrant ire in Franciam , in

vkr VT^/H^ ^^^' Commims cb. jo. cap. loj.

*iV. Oftobris captum , quod MCC^ libr» fe-
ponanru» in Procuratia omni menfe pro fol-
vcndis fex dcnariis pro libra de prode im-
prcftitorum, libr. Fr. cap.,%s.
incap. , i4.Capitularis Confifiariovum cfl legerg .

rraBterea laciam poni in Procuritia Sandki Mar
ci tantam pecuniam de redditibus & intratis
Commiints , quania fulRcit omni menfe pcr
ratam pro folvcrc fex denarios pro libra de
prode imprelhtorum , & hoc fub peha libra-
rum L. pro quolibet Confiliario pia cohdem.
natO j 8c non poflumus removerfe diaam pc-
cuniam deProcuratia fub di^a poena librarum
L. pro quohbet, modo aliquo , vel ingenio ,
nifi pro dietis fex dcnariis pcrfolvendis , &
addalur m Capirulari Camcrariorum , quod
^X^ ^itr^?^ obfervare fub diaia pcenis tam
Conlillanis , quam Camerariis qualibet vice

Pars capta fuit qu5d fi Imperator , ftu Rex di^
xent nobib yiro Tohanni de CanaU Confuli
in Apuha aliqua de pafiaggio , & dc perti-

l C 6 j^. ^^,

nam per terram captivos ducunt.

His diebus Vencfi tffo tufela' Carava^^
quam paraVtfratiD, ne a md Gracortiai»damna
reciperent, XX. galSas armari faciunt, & Hen-
ncum Dauro Capitaneum decernunt, qtH in re-
gimine ftolf fibi cpnimiflff prudente^fe^gerens
tamdem feliciter ad propria rediit.

Qpinte Ducis' anqo Marcus Cdrnario contra
Ancomfanos, 8t fubftdUenter Marcus Michael
cum ftolo Capitanei mifli, hoftes includunt, &
nilvigaiitibas^reCurttatefii cbnferunt .

Dux autem confedkus fenio , & variis bello-
rum cafibus opprefTqs, in leftulo jace^-e coenit ,
& NicJoIaui Navi^ofo majbr ConfiliariusMri.
tes ejus ftngehs cum Syndicis Fifanoriim llgam
pcr quinquennium renova v.i t .

Denuo Joannes Contareno cum tri6as ^leis
iii Romaniam, & Joannes Delphirio cum doti-
dem in Siciliam contra Anconitanos CapitahFi
delegatifunt. (d)

ParsXXlX.

POftea Dux propter astatem rcgimini Duca*
^tiis Hiperefle non valens , diMitati huie
die VI- Martii renuntiavit, cui de dtecenti fala-
rio & &milia, dum viveret» ex publica lauda^
tione provifum eft . Mortuufque eft eodem a»-
no, (e) & in clauftro Fratrum Minorum fe-
pulturaj traditur, (f )

ncntibus ad Mflagium , 8c de condirionibur
Romanias, iUa nobii p«rticulariter , fic diftin-
dcbcat intimarc , Sc poftea facereque du-
xerimus dcfitnanda » libro Br. eb. 177. ann»
1181. 7. Februarii.
Qyod Comites Vegl» eccidcrint ad posnam li-
brarum mille , qaia non pofuerunt libras X.
in poflcflionibuf emendts per eos* ad ufum no*
vum in Vcnctiis vcl tn Prbcuratta'£ecun-
diim formam eonfilii fuper hoc capc f, die qui-
bus non poffit eis fieri gratia ulla modo &c.
Anno MCCLXJCXIl XIX. Novembris #jr Cap.
CXXXI. Capitularis Confiliariorumn
{ C ) /ff margine Codicis Ambrofiani i MCCtXXX.
Cilm Vencti czercitum ccrreftrcmi Scclanem
pararent quibus Ancona terra , marique pre-
merencur , Anconitani pcrtcrrcfaOi paccm pe-
tiere , qu» faAa cft ^ 8c ipfi promiferunt ^

S)fthac non impedituros ingrcfTum in oflia
. uviorum , nequc pyraticam cxcreitaturos .
XV- Martii. captum ^ quod Communc tcneatuc
folverc unumconfaloncm omnibus terris , quas
iurabunt fidcricatem y Ubro Fr. eb. XX^.
{( ) In margina Codicis Ambrofiani : Alibi legitur :
Jacobtts Concareims )am d^ecrcpitns po9 Du-
catum annomm quatuor Sc dimidii , anno
MCCLXXX. dic quinca Martii in dicMarcis
carnifprivii , Patrum- decreto , Ducacui cede-
re coa£bus eft . Provifum umen , illi tribui
oaot annis , dum vixerit , ex Flfco-libras
MD. parvorum . Ica^e die Veneris fequente
cxiit e Palatio , 8c in domum gentir Bocafia
magnificamy adDIvum Lucam pofitam juxca
Canafem prope uaiedum afiniftra defcenden-
cibur cr Cymbts> eft ingreflus , ibique man-
fic ufi|ue ad' fcpcimum diem Aprilis proxim^-
fecuti, qua die obiit , icpultufque eft inCoe*
nobio Fracnsm Minorum in Tumuio' niarma-
rco inauraco.
Domus autem fuprafcrtpca Bocafia foit poftcav
gentis Joann» .

Tomi Trimi CbrankorUm Serenijjlmi Andrett DanduJi
Dueis f^fnetrarum. (*)

«rfrfift»' : In Libro Marei Aimmii Micfi«eli» t Finh am>,Uum A»dr,m Dan-

TOMUS

Digitized by

399

ANRDEiE DANDULI

400

TOMUS SECUNDUS INCIPIT

Cum continuatione Raphayni Carefini
nBenintendioRavagnino Magno
Cancellario Venetiarum . («)

JOannes Dandulo Dux hoc foUum , ele-
6lioni$ ordine, habere promeruit Anno
DominiMCCLXXX. die XXIV.men-
fis Martii . ( b )
Hic contra Anconitanos , turbare vo-
lentes Venetorum cuftodiam maris &
fluminum , ftolum galearum mifit, cum
quibus honore fuo prxvio tamdem ad pacem
devenit . Qjii reliquas Urbes Iftriae maritimas ,
quai juramento fidelitatis fibi erant obftriftae ,
non defiftentes propterea ab iniquis aftibus,
fub fuo dominio lapienter reduxit . Qju de te

bellum maximiim intcr Venctos, & Aquile-
rienfem Patriarcham exortum extitit; qui tam-
dem Venetorum potentias non valens rofiftere^
cum ipfis padla compofuit .

PraBlibatusDux, de Patrias libertate & hono-
re aflidue cogitans , k Summo Pontifice privilc*
gium obiinuit, qixbd bona damnatorum dcHa*
refi in Commune Venetiarum debeant deveniret
ita tamen , qu5d Commuae ob hoc teneatuC
omnes expenfas facere offlcio Inquifitionis op*
portunas. (c) Qiii etiam Ducaros aureos pri-
mitus fierijuffit, &annonaB populoabundantiam

fa-

( a ) /j» C6diC0 Ambrofiano tfort hf^untwr bac verba ^
. ftd profiquitur covtextus Hifloria , Joannis D^n-
duli Ducatum , refque geflas enuncians .
( b ) 7» Codice Amhrofiano b,TC adduntur : Aano pri
mo Ducis hujas dacus eft Re6tor habitacori
bus li6tori5 majoris , 8c primus Poteftas fuit
D. Francifcus Saxandolo .
Amio Oiicis II. creugu» cum Janucnfibus pcr

bicnnium rcnovancur .
Ifte Dux guerram^ inchoacam cum Iftrianis per
fuum -PraBcefforcm volens perficere , ad illas

f^arces ingenccm excrcicum deftinavic *: cunc
nfulani Venccorum non modicum perrimen-
. tes » Anno Domini MCCLXXX. cum cmeri';
pa6lis Ducali dominto fc dederunt, 8c D.
Henricus Bauro Poceftas di6ki loci primus cf-
ficicur . Subfcquenccc. vertli Pifarenfcs modo
fimili formidances fe fubjiciunc dominio Ve-
necorum MCCLXXXill. Eodcm millefimo
ifte.Dux, D. Nicolaum Quirino , 8c Jicobum
Theupolo qu. Comicis Pecrai inde Leguos
Januam delegavic , qui creguas cum Januenfi-
bus per criennium renovanc .
In difto millefimo MCGLXXXIII. menfis Ja-
nuarii hora vefpercina fuic Veneciis maximus
cemmocus . Icem MCCLXXXIV. die XX.
Decembris fub nodis filencio aqu« maricimaB
fuerunc in Venecia mulco folico alciores .
Anno Ducis quinco liga 8c unio cum Pifanis

per annos fex renovancur .
Icera anno VL icerum cum Januenfibus per
annos quinque creugua firmata eft per D. Ni-
colaum de Domo majori , 8c Marcum Sindi-
cos Communis Veneciarum .
Tempore hujus Ducis in bello 8c difcordia in-
cer Venecos ^ 8c Aquilegienfem Parriarcham ,
quidam Gerardus Lanza Armiger Venccorum
prodicorie agens concra Ducem , 8c Venccos,
posnas luic fuae inndelicacis , quare iti Mago-
mo decrufus periic , 8c meric6 .
Hujus Ducis cempore Paffagium ordinacar per
Summum Poncificera ClcmencemV. cui idem
Dux bono animo promific fubfidium , quod
prasvencus morce , mittere non potuic execu<
lioni .

MGCLXXXIII. XXVII. Oaobr. revifio con
filiorum ab anno MCCXL. ufque ad hunc an
nora , 8c redudio illorum in duobus libris ,
fra^o 8c focio uc alibi .

Icem obfervaro,confilium capcum MCCLXXXIII
XVIII. Junii conrinent incer cacerade pecu<
nia y quam Camcrarii debenc ponere in Pro-
curacia omni mcnfe , prascerquam libras jm:
de menfe , quas D. Dux , 8c nos Confiliarii
poffumus expendere , 8c non accipiemus , ncc
taciemus accipi ali^uam pecaniam Cameranis
aliquo raodo , vel tneenio , prascerquam libras
jm. de menfe , 8c ficapiecur, de accipcre dc
denariis alcerius raenfis , ficut folicum eft , fa-

cieraus cura Camerariis racionem intra VIIL
dies cercii menfis cunc fequencis, 8c coasquare
, iu tllos cres menfes, qu6d non expendant t
ulcra 9m. libras incer quoslibet cret menfes»
yel ad minus quibusltbec quacuor menfibut t
ica qu6d non afcendanc ulcra ixra. librasqai*
buslibec quacuor menfibus , .8c fi oporcuerit
dari pecunia pacronis Arfenas , £acieraus aii
minus cura duobus capicibus de XL. «fimul
cum Domino Duce , licuc fuit opporrunum ,
8c refiduum cocius incracae, 8c redicuum Coni«
munis confervccur in Procuracia , 8c cAni
oporcueric expendacur , uc eft per Confilium
ordmacum , 8c fecundiim formam hujus capi«
tularit , 8c addacur in capiculari Procuraco*
rum , qu6d praBdidam pecuniam , 8c clavem
confervenc , 8c non permiccanr.ipCam pecui»
niam ,^ nec de ipfa excrahi , nifi ncuc ett per
Gonfilium ordinacum , 8c fecundum forraam
fui Capicularis : 8c Confiliarii , 8c Capica de
XL. non poffinc ponere de revocare praBdi-
£tam , nifi per qutnque Confiliarios XXa» de
XL. 8c duas parces majoris, 8c hoc iucelliga-
cur falva provifione D. Ducis um pro facto
EcclefiaB San6ti Marci , quam de aliis omni«
bus, 8c falvo falario ipfius D Ducit, 8c (al-

iia

Procoraco-

ribuslBc Cam'erarijs Communis ^ ex Capituiari
Confiliariorum cb. 1 15.
c ) £f Codice Ambrofiano bac adduntur : Hujus Du*
cis cemporibus , quod duravit a MCCLXXX.
ad MCCLXXXIX. errorum ^ 8c guerrarum
immenfa difcrimina incer Pacriarcaara Aqui-
lejenfem Comicera Goricis , 8c Iftros expar-
te una , 8c Venecos cx alrera non ceffarunc,
8c pociflime concra Tergeftinot potiflimi]un ,
qui Venecos vehemencer muleftabanc , unde
Anno Incarnacionis Domini MCCLXXXIX.
die VIII. Marcii , Venecorura Refpublica ma«
gnum fecic exercicura praBparart adversiis Ci«
vicacem Tergefti , miccens Capiuneura exet^
cicus Marinum Mauroceno , dtftura Bezeda »
in quo exercitu de fingulis tribus Civibug
unus ad di6tum exercicura fuic tranfraiffus,
quam Civicacem in obfidione ponences , ibt
circa cani cafiramecaci funt pro fua tucela «
8c diSt» Civiucis firiftura , cercas forcili-
tias faciences, 8c poftea Civicaci dare bellum
cceperunc , quodprima vice dacum ad rumo-
rem Populi proc^c inordinac^ , iuquc cidcm
CivTCati nullum incommodum atculerunc .
Pofthac Pacriarcha Aquilcjcnfis, 8c Comcs Go-
ricia cum Vlm. equicura, 8c XXXm. pedicum
in Tergeftinorum fubfidium accedences ciroa
Vcnetum cxercicum caftramctaci func , ufque
ad eorum fornlitias difcurrentes , in qua cuf-
fionc quacuor de fuis militibus, quorura una%

crac

Digitized by

401 C H R O

facere volens , Officiam frumenti de novo fta-
cuU. Deinde lauciabiliter td Dominum emigra-
vit f repultufque fuit apud Fratres PraBdicatores,
elapiis ab initio fui Ducatujs annis VIU. mea-
fibusVII.

PEtrui Grtdonico Dux per modum eIe<5lio*
nis ad tutnc fedem acceffic A«nQ Domini
MCCLX3QCIX. ,

. Exiden*^ eoim PoceftasJudinopQlis ab Ele^bo.
libus die San<^ Cacherin^ XaV. Noven^bris
Dux pronunqiatus eft •

Pofl triduum Pancratius Barbo , Hieremias
Ghi/i , Rogerius Mauroceno , Marcus Bafe^^o ^
.Andreas Zeno , 8c Nicolaus Q.uirino Conmiarii
& Redlores Ducatus , & Marcus Baduario, Pe^
Ifus Teupulo f Sc Andreas Grimani Capita de
quadraginta , decreto fummi Confilii XII. fo-
lemnes Nuntios 9 qui in craflinum Juftinopolim
pro Duce ipfo Venetias honorifice aiTQciandp
cum galeisV. 8c ligno uno armatis accederent,
elegerunt, videliccc:

Marinum Mauroceno»
Paulum Qjairino,
Marinum Gabrielemi
Miqliaelem Teupulo ^
Leonardum Bembo,
Leonardum Venerio^
Marcum Faletro,
Leonardum Ghifiy
Marinum Bafeglio,
Leonardum Jultiniano,

Joannem Comario Procuracorem »
oannem Zeno.

Regimen igitur Ducatus die certioDecembris
lelictter eft ingrelfus . Hoc tempore Achon , &
celiqus Civitates Syrias de dominio Chriftiano*
rum erepta fuerunt .

Inter Venetos quoque, &Januenfes fchifma ,
& curbatio per totum tempus prselibati Ducis
fuic • A quibus hinc inde ftoli ma^ni pra?parati
fuerunt in diverfis vicibus 9 & ad invicem ^ ut

Soterant , fefe pofle tenus ofFendebant . Tam-
em ab ambabus partibus , carceratis omnibus
liberacis , interpofitione Domini Matthaei de

erac nepos Coinitis Goritis , interfedi funt,
ac fequenri die rreugu» unius diei firmat»
funt» fic tunc compercum eft , qu6d quidam
Girardatius a Lancis-longis prodere intende-
bac exercitum Venetum , dando Fatriarchv
unam porcarum fortilttiarum exercitus . Node
igitur eodem Girardatio pofico ad torturam ,
ipibque veriutem fceleris aperciifimb deferen-
ce, Capicaneus Venecus iplum in expedicio-
nem Pacriarch«, 8c opprobrium machinis de-
crevic miccere , &* lic fcqucnci mane fccic
opere complere . Incerim ver6 Pacriarcha , 8c
Gomet Gorici» fe de campo levances, in Foro-
julium func reverfi tpoft quorumdifcefium cqm
machinis , gaccis, alnfque beilicis inflrumenris,
Veneci terra marique Tergeftinam Urbem yirili-
cer oppugnantes , intentionem fuam minime
obtinere voluerunt » in quo belio cencum ho-
mines Veneci nequiccr perierunc . Pofthac pri-
ni , & fecundi ab exercicu difcefTcrunc , fic
alii eorum toco ad obfidionem profedi func,
fed cognico manifefte , qu6d Patriarcha cum
gencium mulcicudine in auxilium Tergeftino-
rum fuum parabac accefiutn , Veneti cum Ca-
picaneo memoraco , canquam confli£ti , reli-
^it cencoriis , dc forciliciis » feadpartes Iftris
reduxerunc . Tergefiini nempe vioores , 8c ob
boc multa virilitate rcpleti cum aliquibus Li-
gnis armatis fub no^is taciturnitate clam fe
cedentes, Caprulas invaferunt, £c Marinum
Silvio Poceftatem di6ki loci cum quadam ejus
filia ceperunc , palacio priiis concremato » uxo-

N
A

I C O N. 4or

VicecomitibusVicariiGeneralis Imperii, &Me^
dioiani Capitanei pax inter eps folidata exftitic.

Et tunc diiSlus Dux certitudine habita de pro*
ditione contra ipfum , & Pacrias (latum , per
Marinum Boconem Popula^em , 8c coniplices
ejus tra(Siata , ipfos uliiqio fupplicio condem-
navit.

HiC etiam Paduanorum fuperbiam » qui ad
ipfius injuriam fqrtiUtia juxta locum / vocatum
l^ita di Bd 9 conftruxerant , afrereptium yelle
falem facere, armorum impuUione contrivic.

pominium infuperCivitatisFerrariag accepit:
propter qqod Ciemens Papa V. ipfum Ducem,
CiC Venetos excQmmunicavic , quam camdcm di-
(Shis Dux fub dominio Ecclefls reiaxavic •

HssCy quas icalico chara£lere confcripca func^
adduncur ex Cod. Ambroflano.

ET ante excommunicatumis revocationem ad
ipfym Papam mijji fuerunt Carolus Qui^
rino f & Francifcus Dandulo , il Can , qui in
principio nibil agere potuerunt; reverfo Carolo
QuirinOf demum pofl annosll. per Francifcum
prsd$5lum bumiliato Papa , eidem datis XCm.
ducatis f per f^enetos reddita eft Ferraria »
excommunicatio cajja •

Qui Dominus Francifcus Dandulo vocatus
efl Canf quia ut obtineret a Papa relaxationem
excommunicationis per bonum tempus apud Pa^
pamf ut eum bumiliaret f fub menfa ejus jace-'
bat . Tandem elapjis duobus annis clementiam
fuam obtinuit.

jAnno Domini MCCXC. menfts Augufli iti
Figilia SanCli Dominici de Nobilium f atque
MagnatumHungaria beneplacito Sereniffimus
jfuvenis Andreaxius de regno Hungarico honora^
biliter exflitit coronatus: Sed prsfi^ien^um eflf
quod ex quadam nobili Domina , nomine Tho^
majina forore Domini Albertini Mauroceno Ci-^
vis f^eneti , di£tus Rex Andreaxius qrtus efl •
Fuit namque hic Andreaxius Jtlius Stepbani $
cujus Stepbani Gcnitor fuit Rex Ungaria ; quo
defunSlOf Regina uxor ejus , qus Azonis Mar--
chionis Ferraris foror eratf pragnans rem^njit.
f^identes aliqui , attinentes ejus , quod dt^us
Rex nullum in bumanis Haredem reliquerat »
Re-

rem ver5 vetulam, 8c infirmam in pelHciare-
laxarunt. Deinde Metamaucum accelTerunCy
quod fimiliter combuiFerunc » 8c ali^ fecerunc »
quas obrobrii » 8c dedecoris fuerunc non modi«
cum Venecorum.

Icem eodem anno de menfe Maji Soldanus Ba«
biloni» cepic Tripolitanam Urbem , quam fe«
cit funditus ruinari , 8c cundos Chriftianos in
ipfa repertos mandavit occidi , 8c eodem anno
inter Chriftianos , 8c Sarracenos treugua pec
decennium confirmata eft .

Eodem tempore Nicolaus Qpirino de Dpmo ma-
jori , 8c Marcus Bembo, qui erant proCom-
muni Venetiarum Ambafciacores in Curia Ro-
mana, compercoibide Tripoiis captione Papas
obtulerunc XX. galeas pane , 8c aqua muni-
cas fi idem Papa ilias ad fuum ftipendium ar«
mare volebac » qui proBdidta gracancer accep-
uns , in fequenci menfe Oblobris eodem anno
Tripolitanum Epifcopum Veneciam deftinavic

{ro armando iplas , uitra.quas Veneti ei exhi-
uerunc gaieas quinque bene armacas fuis ex-
penfis de omnibus opportunis. Qi^arum om-
nium gaiearum Archiepifcopus ancedidltus , 8c
D. Jacobus Teupulo Capicanei fuerunc .
PraBdictus Duk patriae libertatem » ac honorem
affidu^ recogicans a Summo Poncifice Clemen*
ce Qjiinco obtinuic , qu^d boita damnacprum
de haBrefi in Commune Venetiarum debeanc
devenire; ira camen , qu6d Commune ob hoc
expenfat facerec officto Inquifitionis opportu-
nas.

Digitized by

Googl(

40?

Regni dominium nequiter ufurparunt. His vero
vifis Regina viduaje reduxit apudMarchitmem
Ferrarts fratrem Juum^ & ibi peperit cum la-
titid Stephanum antediClum , qui poflquam ado^
levit P^enetias e(l profe£lus\ ubi cum di£laTho^
mafina Mauroceno Matrimonium memorabile
contraxit , ex qua duxit originem Andreaxius
fradiSha . »

Ferum diSlus Rex benignus filiam Alberti
Ducis Auflria fibi matrimonialiter copulavit ,
(jr non immemor matemorum propinquorum fuo^
rum Albertinum Mauroceno Avunculum ejus in
Banum , & Ducem Sclavonia , Vcnetis confen-
iientibus , conflituit , & firmavit ; Qui Alber-
tinus infignia Banatus fua armatura addidit
€um honore . Anno Domini MCQXCL Melcbi-
fadar Soldanus Babilonia CCm. equitum , pe-
ditumque CCCm. comitiva civitatem Achon , &
alias Fortilitias Syria prima die Aprilis vAtit
ho(iiiiter vifitarCf qui per XLVIIL diatas re-
fiftentiam faciens , Achon , ut fummo placuit
Deo , die XVllL Maji , viriliter cepit $ quam
ftatimf exceptis Mofchedis^ fecit funditus mi-
nari , & quot Clmflicolas utriufque fexus potuit
reperire , occidi mandavit yfed quamplures fugd
arreptd Cyprum versus , & alid fugerunt , &
fic Achon , & alia multa loca , qua Chrifliani
in illis partibus pofpdebant , de eorum manibus
nequiter funt fublataj & Babilonicus Soldanus
Dominium Syria requifivit in totum .

Hoc praterea tempore per Marcum Bembo^ &
Henticum Dauro Ambajciatores Communis f^e-
netiarum fuerunt treugua cum jf anuenfibus per
quinquennium renovata .

De Pace cum AquilejeafiPatriarcha , & aliis .

EOdem etiam tempare errores , guerra
tempore Pradecejjorum hujus Ducis exorta
inter Aquilejenfem Patriarcbamy Comitem Gori-
tia ^ Tergeflinos ex una parte , f^enetos ex
altera nunc^jr probitate^ S^provifione hujus in-
clyti Ducis , die XL Novembris IndiSiione XIF.
ad quietam , & pacificam eoncordiam redaiia
funt per Thomam Quirino , Petrum Bafilio ,
Pitrum Zeno , & Rogerium Mauroceno .

His verd temporibus inter Ducem P^enetorum
^ Imperatorem Conflantinopolitanum maxima
fufcitatur difcordia , ob quam Dux plures ar-
mavit gaUas , Pancratio Maripetro Capitaneo
ixiflente , qui dum certa loca Imperii damnifi^
cajfetf & de Infula Lango fimiliter facere vel-
tentf cum damno (ir vilipendio retrocejit i fed
boc non fuo defe6luy fed fuarum gentium inor"
dinatarum , quoniam ordines datos perdiSium
Capitaneum obfervare nullo modo voluerunt ,
fed ficut inordinate cum hoflibus fe gefferunt ,
ita & fimiliter fugierunt . Dumque di£ius Ca-
pitaneus Venetus remeajfet 9 a cunCio Populo
Jpretus male receptus efl .

Anna Domini MCCXCIL exivit de Venetiis
fiolus quamplurium galearum , de quo jfacobus
TJbeupulo diSIus Scopulonatus ojim DominiDu-*
cis fuit in Capitaneum deputatus . Hic navi^
gans primum in Romaniam , damnum non mi^
nimum hoflibus intulit : Pofleavera reverfus ad
Infulam de LangOy ipfam viriliter debellavity
pluresGracQS cepitf inter quos futt unus ne-
quijffimus ChaJojanus proditor , cui fecit iUico
caput amputari ; his verd geftis cum honore ma-
ximo P^enettas efl reverfus.

ANDREiE DANDULI 404

JanuenTes, fpretis treuguis, bellum fufcitant .

C Um treugua inter Fenetos^ & ^anuenfet
a tempore Laurentii Theupulo Ducis huc^
ufque durajfent , & hujus ClariJ/imi Ducis tem^-
pore ufque ad SdnClum Petrum menfis Junii di^
MCCxCyi. fuerantconfirmataj ut fuperius efi
exprejfum. Nuncautemjfanuenfes maligno fpi^
ritu infligati i fpretis treuguis y J^enetos ubique^
& prafertim tn Romania damnificare y & mole^
fiare cceperunt ypropter quod Dux Providus ga^
Uas mercatorum y qua tunc Lajatium ire debe^-
bant cum pltiribus gaUis armatis pro fecuritate
di£la armata repente tranfmifity Marco Bafilio
Capitaneo exiflente , pofl cujus receflum Duci
tali a nova confonant , qudd jfanuenfes gaiedf-
XX. pro damnificanda armata pradiSla erant
fimul ajfociata^ qui flatim galiasf^. eumCat'-
tarino Zane Capitaneo ad armatam pradidam
tranfmifit , qua omnes J^eneta galea unita ih'
fumma XXP^IIL pro evitando litigio versut
Hermeniam dirigens grejf is f 40Sy ecce galea XX.
jfanuenfium apparuerunt , qua ipfis obviam vf-
niebant f fed appropinquantes ^ & videntes Ve*
netorum (tolum fuo ejfe majarem^ fugere vxpe^
runt . Tunc Venetus Capitaneus duos dies ho^
flium galeas infecutus , ipfas minime obtinere
potuit. Elapfis vero diebus aliquot^ Venetorum
galea pradiSta tres naves Januenfium ditijjimas
mercibus oneratas viriliter capiunt jfanuenfes
vero novatalia fentientesj armatis plurfbus ga*
leis , lignis y & cum antediSiis XX. galeis
eorum unitis , quarum fuit Capitaneus cy Ar^
miratus Nicolaus Spinola , ad reperiendum Ve^
netorum armatam Lajatium tranfmiferunt •
Erant vero galea Januenfium XXXL fumma^
rii in hoc numero computatis lignis vel fuftis
Xl.cumremis, in quibus infimul npertis bellum
inter fe afperrimum Anno Domini MCCXCIVi
menfis Septembris incoeptum efl;fed tandemja*
nuenfes viSiores audaCier Venetos miferabiliter
in conflidum pofuerunt j XXV. eorum galHt
cum Capitaneo mercatoribus , & mercationibut
captis , reliqua vero tres ex fuga remedio fi
f alvarunt .

De armata Venetorum contra Januenfos
denuo .

HOc novum perventum Venetiis omnibusgra^
ve fuit , maximi habito refpeSiu 9 quod
flos hominum maritimorum detmtus d* captus
erat. Quo dolore Veneti indignati non minut
animosi contra Januenfes exercitum parare de--
creverunt . Currentibus itaque annis Domini
MCCXCIV. gatea LX. armata funt , quarum
Capitaneus Nicolaus Qtiirino decretus efl , qui
in diverfis partibus yanuenfes damnificavit :
prafentiens verd , qudd de Janua XL. gdlea
exiverant , & apud Siciliam jam appulerant ^
cum fuo felici exercitu pro eis reperiendis a;er-
sus diltas partes feflinanter progrediens , ad
buccam Fari de inimicis vificnem babuit^ atque
unum diem eos auda£ier infecutuSf non eas con^
fequipotuit; quia jfanuenfium gal^a fubtilif-
fimaerantf Venetorumverdgro(JiJpma. Tranfa^
£io nempe aliquo tempore^ diSlo Capitaneo rela^
tum e(if quod diSia gaUa ad difarmandum in
jfanuam reverfa erant ^ qui dum tutajfet^ &
fociaffet navigia Venetorum , cum falute repa-^
triavit . Qua relata Capitaneo dntedi6tif inve^*
ridica reperta funt. Imo Januenfes fraudibut

fleni

Digitized by

405 C H R O

fleni demonflranus Jahuam velk revettu Bar-
tariam eircumdederunt ^ & Cretenfem Infulam
accejfferunty ubi Caneam fubito aggrcdtentes ani-
mose ceperunt^ cum Incola didi loci , ^ ReCior
ejus non valuifftnt contra ipfos tam citd repa-
rarcy quam Civitatem comburentes in locis plu-
ribushoftespradi&ipoftea Januam reverfifunt .

Janucnfes Venetorum Caravanam diripiimt.

ANno Domini MCCXCy. magna Caravana
cum galAs X. bene armatis in Confortto
M f^enetiis recefjit (•) cum Andrea Dandulo
torum Capitaneo^ qui Methonum rello tramite
navigavity ubi fentiens^ quod galea Januenfes
VIII. tunc extra Sapientiam tranfibanty ftatim
dimijfa in Methono fuarum navium Caravana^
€um f iis X. galeis inde receffit ^ circumgirans
ab uno latere Sapientia Infulam^ pofuit fe
in mare. yanuenfes vero de:di£fis gal/is peni
tus ignorantes ^ fed de Caravana navium certi
ficati 9 quod in Methono effet , circumdantes ex
cppofito Infulam di£iam ^ tanquam ignari de
•gaUis pradiSHs ab alio latere venerunt Metho-
num f deflruentes in totum Caravanam navium
nominatam , ubi de gateis Venetis fentientesj
iUica abierunt . Capitaneus verd Venetus pofl'
Mam per plura milliaria fe pofutffet in mare^
etdehoflibus non habens aliquam vifionem cum
mcerore Metbonum reverfus efl , ad quem locum
frafentiens infortunium antediClum , & quali
ter occurrerat in animoj fufoepit moeflitiam non
modicamy & dolore fubito cum gaUis fuis fe-
€edcns inde de inimicorum gaUis habuit vifio-
mm , quas per unum diem , ^ no6iem viriliter
infequens , eas minime eonfequi potuit .

Veneti Januenfes naves comburunt .

ANno pradiClo galis X. armata de J^ene-
tiis exiverunt; Matthao Quirino de Do-
mo Majori Capitaneo deflinatOj qui navigans
wrsus Cyprum , naves duas jfanuenfium cepit ,
a quibus certificatus , quod in loco vocato Li-
miffo erant alia dua naves Januenfium; qua-
propter illico illuc accurritj ipfafque captas f«-
cendio concremavit. Poflea in terram defcen*
dens^ quandam jfanuenfium turrim fgrtiflimam
funditus ruinari fecit^hifque viriliter peraSHs
€um tali honorej ^ viboria Venetias retrogref-
fus efl .

Aano eodem MCCXCV. ^anuenfes appara^-
tum maximum galearum faciunt ; a die nam-
que XXPL yulii ufque ad medium menfem
Augufli galias CC. armarunt , quarum Guber-
natorem ^ Admiratum Dominum Ubertum Au-
ria flatuerunt^ qui ut di£la galea melius pof'
fent effe fulcita^ in CLXV. reduci fecit^^ cum
ipfis uf jue Meflanam audaCier navigavit . Quod
Veneti fentientcs ^ tcrriti contra eos non valen^
tes refiflere armara cejfarunt: Sed omnibus fuis
ReCioribus Civitatum maritimarum notificando
mandaverunt f ut de locis fibi commiflJsy occa-
fione pr^dida , vigilem attentamque cuftodiam
baberent , ob quam provifionem minus damni ,
wl lafionis eo tempore fenferunt .

Veneti dolosc detenti irucidantur .

ANno Domini MCCXCFL gali(B XX. bene
armata cum Domino Marco Michaele
Capttaneo de Venetiis exierunt , dr eodem anno

i«) Alibi quarum galearum Andreas Barocio exri-
Tom. XIL

N I C O N- 406

A 1 M.Bembo acce/Jit Conflantinopolim jin Bajt^um
Venetorum, Tunc jfanuenfes tantum cum Ro*
meorum Imperatore tradsrunt , quod ad requi"
fitionem eorum Bajulum pr^fatum , Qmnefqut
Venetos txiflentes ibidem fecit detineri perfona^
liter , ^ in quandam turrim cuniios detrudi ^
quos omnes Januenfes poflea, trucidarunt p quo
execrabili facinore Dux commotus f & de tanta
aiifleritate ac proditione Imperatoris vindiSam
affeSlare cupiens , illico galeas XL. armari fe^
citj qua fimul cum pradiClis XX. effe deberent^
quarum omnium Rogerius Mauroceno diiius
Malabranca Capitaneus , vir animofiijimus »
Generalis conflitutus efl ; Quo tempore jfanuen^
fes XLIIL armatis galeis venerunt Methonum
volentes ibi in terram defcendere : ffd M. Mi^*
chaely qui cum galeis XIIL di£lo loco praerat^
audailer hofles votum- fuum adimplere prohi-^
buit . jfanuenfcs autem non valentes fftcerequod
volebant , in Romaniam perrescerunt , galSat
VIL Venetorum ^ qua Bajulum portabant in^
fecuta fuerunt j qua fuga fe falvarunt. Recef^
fis vero galeis Januenfibus antediSiiSf Rogeriut
Mauroceno VIIL die pofl^ recejfum hoftium cum
fua armata Mcphonum falubriter applict^it ;
Qui cum gaUis XIII. M. Mtchaelis fuis ^
qua fuerunt in fumma LIIL a Methono decef^
fitf & pergens versus Romaniamf apud,Chium
reperit gaUas VIL qus evaferant hofles ^ ut
fupra diHum efl^ ubi dimijfo Marco ^ichaele
cum galAs XX. ut a Ncgroponte inde Jiligen^
ter cufiodiret , ipfe cum reliquis quadraginta
versus Conflantinopotim -f quam citius potuit 9
navigavit , unde galias XXIL jfanuenfium
ufque ad locum^ vocatum Lalgirq ^ fuit virili-^
ter infecutus , fed nec.cQnfequi potuit : Quart
ira frendens , cun£las poQejfiones^ & habitacula
inventa a Largiro ufque Peyram incendio cork-
eremavity nec hoc eontentus^ apud Conflantvuh^
^oljm^ ^ Peyram multas Januenfium^ & Gra^
corum naves ibidem exiflentes igne cremavit »
ipfam Peyram manu flrmata potentijfime debel^
lavit , quam pbtinens ex toto deflruxip , poflea
vero Blanchemam , ubi fedebat Imperator , ar-
cefpty plurimofque auda£ier infultus ibi faciens^
eam minime vbtinere potuit , tamen auandam
magnam Imperatoris navem muris adh^rentem
vi armorum extradam concremavit .

His ita peraSiis vi^lor Capitaneus ^ Conflan^
tinopoli di fcedens Foliam-veteremp^r^anuenfet
injufle detentam celeriter navigavit 9 & cepip t
^ quia ars Saponaria ihidem fiebat^ Caldaria^

alia artificia his opportuna accipi fecit ,
cum tali honore , & viiloria V metias efl rever''
«1 . Tunc Imperator Conflantinopolitanus de
damno fibi illato non immemor , multos merca^
tores Venetos in fuo repertos Imperio in havere^
perfonis retineri mandavit .

Veoeti Capham deftruunt , & Januenfes
naves capiunc .

EOdem Anno Domtnicus Sclavo popularis
V metus cum duabus ( alibi XX. ) galfn
^ubtilijfimis bene armatis de Venetiis recefsit »
m magna damna jfanuenfibus , & Imperatori
in mari majore fecit . Item eodem anno in V p-
netiis galea XXV. armata funt , quarum Ca^
yitaneus ^oannes Superantio ele^us efl : Hie
direde Conflantinopolim navigavit , & galeam
unam jfanuenfem armatam habuit jir recepit »
ubi galeas duas pradiSias invenit , & poflea

cum

(ir Capiraneus •

Digitized by

4C7 A N D R E iE

mm fuit galHs intravit in mare majut , &
multa navigia Januenjium cepit « difcurrendo
ufque ad Cafham locum Genuenfium quam cum
fua gente viriliter debellavit , & tandem ipfam
habuit y navefque quatuor cum duabus hoftium
galeit cremando deflruxit • Pofthac reverti vo-
lens , fupervenienfque impietas temporum , &
hyemis afperitas , quod in Gazaria ufque ad
amanitatem novi temporis hyemare convenit •

Veneti Januenfium naves comburunt • ^

ANno Domini MCCXCVIh galia XT.
( alibi XHL ) cum Matthao Quirino de
Domo majori earum Capitaneo de Venetiis di^
^fcejferunt , qui Ragufiam applicans per duos
dies ibi moram fecii. Eodem quoque tempore
jfoannes Superantio*cumgaleis folummodo Xf^I.
remeavit » quoniam refidua gentes fua propter
durifsimam hyemem^ ^viSiualium indigentiam
perierant . A Ragufio vero fecedens Matthaus
Quirino > Siciliam versus iter arripuit » inven^
tafque duas jfanuenfes naves in ralermo^ eas
vtriliter cepit & igne confumpfit^alia veromul^
ta damna hoftibus faciens » in ^ulphum juxta
Ducis mandatum redit . Eodem quoque anno
Frofius Mauroceno anhnofitate repletuscum IX.
galiis armatis de Venetiis exiit , ^ irt Roma-
niam profe£lus eft , ubi quinque naves ^anuen^
fes cepit^ poft^^ Famagufiam celeriter navtga-
vit^ & navim quamdam Januenfem fubtus tur^
rtm Famaguftam ^ fecus cathenam fubtraCiam
invitis Januenfibus^ & Cypriis foris extraxit ,
ipfamque in eorum oculis cremari jufsit ; deinde
verd fecedensj ^ applicans Armeniam pergen-^
tem fuarum galearum , Lobium Januenfium
funditus everti fecit; poflea in Gulphum veniens
Matthaum Quirino Capitaneum reperit 9 qui
fimul recedent^s , ad quemdam locum f vocatum
Montella » duas galeas jfanuenfes reperienfes
eeperunt } Eodem Anno MCCXCVII. de Vene-
tiis galea XL. exierunt , de quibus Andreas
Dandulo » pranomtne Callonatus , olim D. Jo^
hannis Dandulo Dueis fuit Capitaneus Gene^
ralis , qui recedens de Dalmatia cum Mattbao
Qutrino » & Frofio Mauroceno Capitaneis ante^
diSlis cum LXII. galHs apud Safinum habue-
runt vifionem plurium galearum hofliliumy quas
mtUtos d\f s & nodes infecutus ufque ad partes
Tuneti difcurrens ; ubi navem unam boftium
ditifsimam valoris C. M. Ducatorum reperiens
eeptt. Reverfufque Drepanum^ ibi^ ^ in aliis
fartibus naves hoftium XXII. cepit ; Pofteaaue
cum diSla nave ditifsima f^enetias eft reverjus^
Matthao Quirino cum fuis XIII. galeis ad
Gulphi cuftodtam reli£io , Anno Domini MCC-
XCniL galea LXXXr. cum Lamba Auria
Armirato de ^anua exierunt , & versus Gul-
fhum f^eneticum greffus fuos feftinitate quam
maxima dirigebant . Qua Dux fenttens^ maxi^
mum exercitum galearum parari jufsit , cujus
Capitaneus animofifsimus ^ fapiens Andreas
Dandulo cognominatus eleSlus efl ; Qui Curzu^
lam quam primum navigavit ubi cum galeis
XCV. bene armatis fe invenit , attendens ibi^
dem jfanuenfem armatam^ ^Matthao Quirino
fuprafcripto dedit licenttam Venetiis reverti ,
i^um hoflium galcas aliquothodo non timeret ;
Qui Matthaus repatrians apud Jadram ^a-
nuenfes jam Gulphum intraffe^ novo certifsimo
perfentivit » flatimque lato animo cum tribus
galets armatis de jfadra Curfolam efl reverfus^
poftquam paululum flolus boflium ibidem appli-
eutti Januenfes autem videntes tantum excrci-

D A N D U L I

408

tum Venetumy valde admirati funt , & pavore
comprefsi , a Venetis pacem , & mlfericordiam
implorarunt ; V meti vero in arrogantiam eleva--
ti facere recufarunt : Quod Deo^ & homintbus
fuit ingratum , ^ odiofum ; Veneti igitur ad
bellum parati contra opinionem Capitanei in dic
San^a Maria Septembris in pYadiSio millefimo
in Januenfium armatam viriliter irruerunt :
iduque primo galea X. jfanuenfes funt exter^
minata^ quapropter Veneti infultantes , avidi-^
tate nimia^ inordinati irruentesj nonnulla fua^
rum galearum zepbyro impellente ad terram
proje^a funt; nonnulla boc vifof ttmiditate ^
& codardia in hofles ferire numquam aufa
funti Tunc Januenfes ^ qui jam in confliCium
dedudi erant , videntes Fenetorum inordinatum
modum , d;» galeas eorum unam ab altera flare
divifas , continuo uniti , fignoque dato contra
hofles vtriliter infurgunt^ ir irruunt , ipfas in
confli£iu ponentes ; Qvtare Veneti territi , qui
potuerunt cum fuis ^alets remedio fuga ltberati
funtj & quim primum Venetias redierunt ; C^-
tera vero , qua numero LXf^. fuerunt , cum
earum Capitaneo iri manus boflitm pervenerunt^
in quo quidem bello Capitanem F^netus auda^
cifsime fe cum fua gdlea gefstt , fed poft d^es
paucos dolore maximo defun^us efl ; InterfeHi
verd fuerunt Matthaus Quirtno pradi^us &
Petrtts Jufliniano Supra^Comites , multiqut
audacifsimi viri ; ^anuenfes verd quamquam
vi£ioriam habuiflenty tamen non minus damni ,
quim yeneti receperunt . Clugienfes verd qu$
X. galhas in di£fo flolo habebant , viriliter ,
animoseque fe gefferunt . Item & Jadratini
cum quinque galeis audaCler fecerunt : Qua^
propter in confUEiu major utrius eorum pars in^
terfe£Hy ^ tructdati funt. Nec dubiumyfiVe*
netif ut pranominati eorum fubditi , f^ g^f ^f-
fenty certifsime nunquam in conf7i£ium dedutU
ejfent. His itaque geflis Januenfes cum viSo^
ria , triumpbo Januam reverfi funt .

Dux igituTy ^ P^eneti poflquam de confliStu
babito prafenferunt flatim galeas C. de novo
fabricari , (jr armari jufferunt , Capitaneum ,
& Supracomites eligentes : P^erum quia tunc
temporis jfanuenfes Guelfi a Gibelltrits extra
Januam expulfi fuerunt^ Veneti cum his colli^
gati funty & quia eo tempore in Venetiis Bal'^
lifla , ^ Balliflarii male eo ttmpore poterant
reperiri ufque ad partes Cathelonicas Balltflm
ad fufficientiam empta fuerunt , & ultra boo
oCio Catbelani prafati ad (iipendium per y
tos accepti fuerunt , P^enetias venerunt .

Januenfes fuper Methamaucum veniunt .

ANno verd 1299. Januenfes contra Venetot
tantam ammofitatem habere coeperunt ,
quod in obrobrium dedecus eorum cum dua"
bus galeis ufque fupra Methamaucum venin
aufijunt. Ob quam caufam P^eneti ftatim tres
gal/as fubttltffimas cum Supracomitibus popu^
laribus armarunt , Domiritcum Sclavo po^
pularem virum fortiffimum in ipfarum Capita^
neum decreverunt , qua gatea anno fradi^o
menfe Martii de f^enettis exierunt 9 CT versus
Majoricam navigantes y galeam unam defar-
matam jfanHenfem coeperunt. & revertentes in
Siciliam , die XXK Maji X. Januenfium na^^
ves in pluribus locis ceperunt y quo die^ ut in^
fra patet , inter partes pax concordia faSia
eft : Praterea ifte Dominicus Sclavo cum fuis
galHs in portttm Janua ufque perrexit ,
nummum fuperMolum Januenfium fabricavit^

po^

Digitized by

Google

40f C H R O

poflta multis navilus concrematis in diClo Por-
tu cum boncre , ^ gaudio Vtnttias reverfus
efi.

De pace inter Veoetos, & Januenfes.

HOc tempore ^anuenfes hhbentes veridici ^
quod multa gal/a Fenetorum fuum pra'"
farabant acceffim ^ valde admirati funtf cum
Venetos in tdtim deftruKijlfe eredebam^ & qudd
gal/as aliquas quafi armare nequirent. Qm
iandem habito r^efpeHu ^ quid pax femper bo^
num inducebat ^ guerra vero malum f contenti
fuerunt ad pacem concordiam cum Venetis
fervenire ; Cujus gMcrra tempore mutti PfWt-
pes f JMagnates interpon^e fe depace volen-
tes ad nihilum p/irtes reducere potuerunt : Sed
ut fummo placuit Creatori 9 qui omnium. efi.fa-
lus , &Mta , JMagnificus D^. Matthaut de Vi-
tecomitibus Dei gratia Sacri: Imperii Vicarius
in Lombardia y & Mediolani Capitaneus Gene^
ralis 9 pacis inter diiia Communia exitit wr-
JiatoT f quam anno Domini MCCXCIX. die
XXV. Maji fuo prudenti ingenio effe3ualiter
deduxii cum honore , (Jr conttntatkne mrtufque
^artium. Multis eo tempore ex Supracomitibus
Ftnmrurh pro Cutzola faBo dstentis ^ & de
aliis , qui eodem bello fecus Curzalam timidi-
tate fugeruntj in carceribus inclufi funt^ com-
miffumque eft A4vocatoribus Conmwiiis , ut di--
iigentem inquifitionem deber^nt facere fuper
eisy qui examinato.riei^otio , quampltires culpa-
hiles repererunt » (*) de qmbus fupplicium
fumptum efl.

Hujus Ducis tempore cum Patriartha Aqui-
Ujenfi difcordia/fedata eft^ paClis primis per-
manentibus ; iterum inter partes exorta difcor"
dia in MCCCllL menfe yanuario pax faSia
ift . .

Hoc tempore propter novitatesi quae Conflan"
tinopolis Imperator inferre J^enetis quotidie non
ceffabatf Dux aliqua%um :gat^arum ^ & ligno^
Tum XXIV. tam in Venetiis , quafn in locis
fubditis fecit armatam\ de qua Belfitus Jufii"
niano Capitaneus fuit deflinatut*4 ^ut navigans
Conflantinopolim fentiens duritum ImPera-
toriSf quam contrA Verietos conceperat , flatim
multos GracoSj quos^eperatj ip confpeClu om-
nium laqueo fufpendi manda%^it y & multa Ca-
falia^ & manfiones j qu)e \extra m^r(k Conflan"
tinopolis eranty concremavit y Videns vero Im-
perator audaciam Capitanei^jad concordiam dam-
nis illatis refeSlis declmavtty His^^ttaque geflis
Capitaneus didur rtpatriavit'.

Hoc etiam tempore mutfa proles Skrianorumy
qua de Achon^ ^ypart$bus~*Syria fugArant prop-
ter novitatem Regni expulfa y V-ene^s habita-
revenerunt. . /•■'^ «.-^ ^

Hic Dux cum fuis vdnfilfis ifrdinaijs aliquos
populares de majori cMfilio^ efje decreyit . ( **)
Eodem temporerquidam Marinus Bo}onus ^ qui
sdversus Ducem troditionis trdCtdtUm inierat
eum complicibus fuis detentus omnes inter duas
columnas fufpenfi funt.

De pace cum Alexio Calergi .

CUm inter Commune Veneti^f r ^ Alexium
Calergi Magnatem Infula Cretajam an-
nos XP^III. difcordiaj & guerra duraffet j au^

N
A

I C O N.

410

J^) Ali^tr 8c volentes proce^ere cohcra ipfos ia
' . Confiliis' , omnes precibus 8c amore abfoluti
ftterdnci-qui camen pc^fenciuai 81 fumroram
Tom. XII.

£lore Vitali MichaeU Duca Creta in pacem
tranquillam > 6* bonam reduHa efl cum bonore
maximo Venetorum.

De reverfione Alexii Calergi ad Nuncios
Januenfium .

HIc Alemut tempore guerra cum Januenfi^.
bus nuper praterita per folemnes eorum
Ambafciatores allicitus , ut contra Venetos ef^
fet r boc eis dedit refponfum : quamvis cum
Communi Venetiarum ad prasfens habeam ali-.
quam novitatem, quod mihi tamen fuit, & e(l
eraviflimum » 6t moieftum 9 tamen ii pc^bile
toret» quod in mari poifem ut in terra meam
potentiam dominare > certiffime contra vos ef-
lem gladius peffioius» & acutus, ipfofque tali^
bus refponfis licentiavit .

Hic Dux cum . Imperatore Romeorum treu^
guas decennales feqit .

Anno Domini MCCCIX. menfe Martio per
menfes fex contra Patriarcham Aquilejenfem ^
& Comitem Goritia cum pulchro exercitu pu^
gnatum efi^ tandem pax interpartes benignif-'
fime celebrata efl . Cum Imperatore praterea
Confiantinopolitano treuguas per annos XII. fo^
lidavit .

Bajamontem etiam Teupulo peifimum prodi-
torcm cum fuis complicibus conantes Domini
tunicam inconfutilem fcindere , & dominium
de manibus communiter regentium holltliter
arripere , de Patria cum rebellibus 8c prodito-
ribus exulavit ; 6c Coniilium de Decem contra
ipfos & reliquos ftatum Patrias curbare volentes
cunc infiituit •

Nomina Proditflrum f qiu una cum heredibus
ixterminati ^ & eorum bona confifcata
fuere^ qui^ non fervaverunt con»
fines , mandata Ducis •

Bajamons Teupujo ,
Petrus Qpirino San6bi Juflina»^
Simonetus Qjairino*
Nicolaus Qpvrino Durante»
Andreas Daurd» '
Nirolaus Barbaro,
Piz^gallus Qpirinot
Nicolaus Barozi,

Andreas & Nicotaus^TeupuIo filii Jacobi

Teupulo filii PauU , .
Thomas QuiriQoSanf^iflimaB Tri^itatis,
Petrus Pedonus f , v r ; : . . ; /;
Marcus BagatinuSt !

Marcus Cornacla. ,:

Pecrus Qairino de domo Magifiri,
Apgelus Baduario, * ' .
Theodofius Barozi quondam Mard > .
: j Thomas afcduaario filiiis Bane > . . .
Nicdaus QjJirino Zotcus f r -> ;
Nicolaus Qpirino quondam Marqi»

- ; i Nicolaus VenddinD y

Joannes Lumbardo^ •

- • FrancifcusPaulb,

. . . Jlarilis Samitarum>

Demum chm ducaflec annis XXI. menfibus
IXl hiimiinas vi» debituAi perfolvic , & apud
Sandhim Cyprianum de Muriano fepultus re-
quiefcitv

: V Ma-

in exempia ppffima^relaxarunc.
(««)'lIoc figni&cac claafuram Majoris Confilii*

Digitized by

411 A N D R E ^

MArini» Georgio Dux Ducatum ^ ordine
elciSbonis obifervato , afcendit Anno Do
mini MCCCXI. die XXII. Augufti.

Hujus tempore Venetorum Provincia ob Fer-
f aria dominium' in excommunicatiooe perman-

^ Prafmt namque Ducatui menfibus X. & X.
diebus. Deindc exfpiransMonailerium Fratrum
Prsdicatorum San<^i Domintci in ejus ultima
voluntate fieri juffit, &de bonis fibiaDeo con-
ceffis ipfum prawiotavit. Apud FracrcsPr«dica-
tores tumulatus jacet .

Quadragmta & unus , qui Marinum Giorgio
Ducm elegerunt f funt.

Joannes de Fontana t
Gabriel Triviiano»
Sclavolinus Bembo ,
Fhilippus Carrario ,
Giraraus Signolo ,
Paulus de Maeflro 9
Thomas Ciurano,
Toannes Dandulo,
Marcus Dandulo»
Petrus Ghifi »
Barcholomxus de Ripa t
Marinus Piiimo»
Marinus Gradonico »
Joaimcs BondimeTtO»
Nicolaus Arimundoy
Nicolaus Piialetro ^
Nicolaus Zftnnet

{acobus Frtno >
4arinu Mauro»
Philippus Belegno »
Marinus de Contareno t
Aurius Pafqualici »
Tiofius MaurocenOf
Petrus Zeno,
Perinus Juftiniano t
Gab iel Natale «
NicoUus Diedo »
Thomas Bollano »
Thomas Barbadicot
Nicolaus de Canali »
Vitalis Michael»
Phiitppus Cornarioy

fcannes Mocenico t
arinus Superantio t
J< annes Delphino »
Andreas de Scala t
MaicusBartK)»
Toannes Steno ,
joannes PremarinOf
Marcus Carofo , 8e
Joannes Bragadino.

JOannesSuperantioDux ad hunc gradum pro-
motus fuit Anno Domini MCCCXII. die
Xm. Tuoii .

Hicjadratinos fibi rebelles ad fidelitatcm re-
duxit ; abfolutionem etiam excommunicationis
a Clemente Summo Pontifice obtinuit ; & rto-
lum galearum , cui praefuit vir Nobilis Paulus
Mauroceno , pro confervatione Infyte Nigro-
pontis deftinavit .

InfuperCivitatesSpalati, Tragurii, Sebcnici,

D A N D U L I 4"

A ^ Nonas uimifla erroris caligine » fub dominio
Ducali redierunt .

Procuratores etiam, qui quatuor erant , it%
de cetero efle decrevit, & fex CapitaSexterio-
rum pro fublevatione Dominorum de Nodke ,
qui cuftodiam Civitatibus foii facere non pote-
rant, de novo fecit. Hoc tempore galiasctiana
XLIV. bene munitas pro rcprimenda Januen-
fium forde piraticam exercentium , ad ipforum
Civitatem Peram noinine cum Nobili viro Ju-%
ftiniano ipfarum CafMtaneo generali, cum mul-
tis Nobilibus Supracomitibus , deftinavit ^ 8c
ciim di<ausCapitaneusibidem applicuiflet, cum
Januenfibus fioi imminens periculum confide-
• rantibus , damnorum reftitutione priiis faiSla >
B pacem campofuit (**) Et uitimo fui Ducatus
anno contra Jacobum (iairino , Jacobum Baro*
cio , & Marinum Barocio proditionem Patriai
pofle tcnus procurantes , capitalem fententiaoi
auftoritate fuiConfiiii ad hoc deputati fulmina-
vit .

Deindetranfailis ab ejus regtmineannisXVL
menfibusVI- ad Dominum tranfmigravit , &
apud Sanaum Marcum in Ecclefia Baptifmali
in pace requiefcit •

{Quadraginta & unuSf qui ]oannem Superant:$
Ducem elegerunt , funt .

luftinianus Juftiniano ,
Crefus Cornario ,
Henricus Michael »
Jacobus Gebr^iOf .
Gabriel Natale ,
Joannes Delphino ,
Auguftinus Valareflbr
Marinus Memmo, -
Thomas Ciurano ,
Hermolaus Gezo,
Andreasde Scala,

{oannes Bafejo,
*etrus JulianOf
Joannes Steno ,
Nicolaus de CanalCt
Michael Trivifano ^
Symon Aventurato^
Andreas Gomberto^
Marinus FoicarenOt
Nicolaus Pifano^
Raynenus JuftOf
Petrus Zeno,
Fancinus Dandulo»
Petrus Pplano,
Stephanus Gradonicot
Thomas Supcraniio ,
Bartholom»us de Ripaf,.
Andreas Cornariot , ' ' ^

Girardus Signolo,
Joatines Caucho>
Nicolaus, Mauro t
loannes de Fontana^
Nicolaus Venerio t
Pietrus Vit^lis,
Panzanus Zane »
Nicoletus Acotanto,
Tiofius Mauroceno » -
Marinus Phaletro ,
Petrus Contareno.

(•} in margtne Codtcis Ambrofiam ; Hujus tempore
Jadra , quas rebellavit cempore iupradi6ti Du
cis non potuit recuperari , quia cilm obfide
recur, fraude Capiunei terreitris dereiicU eft
obfidio •

In margm Codicii Amhrojkm ; Repcri tn aliis

Frao../

Annalibus , qu5d primb armataaf fiierunt XlSt.
galeas , qu» naves o6io Januenfium ceperunc^
auas per odto miUe ducatonos redcmerunt^
6c mulca alia damna iUau . Sdcunda vice
idem Dominus Ju&iniaAus cepit XXXiSf. bir
ftat Janucniium,

Digitized by

C H R O

FRancifcus Dandulo Dux hoc pr«celfum ,
& magnificunni folium oer formam eledlio
Dis afctndic y currentibus aD Incarnacione Do-
inini nci^ri Jefu Ch^iru Annis MCCCXXVllI.
die . . • • Januarii .

Hic in introicu fuiDucatusneceflitatem bladi
invenit.iS ^ Nobilem virum Nicolaum Falecro
Capiiai.cum plurium galearum 8c navium ad
Sicilis parces tran mific , unde magaam bladi
fummam recuperavit, & Venetias retdiit. (a)
Hoc cempore eci^m Civitos PoIob » quas vin-
culo fidelitacis Venecis erat adftri^ , liber^
jpfius Civicacis dopinium fub Ducali proteflio-
ne pofuic • Et illud idem illi de VaUe fecerunt»
de quo Paganus Aquilegieofis Patriarcha fen-
ciens fe gravatum , cxercicum congiregavit } fed
camdem refiilere non vakns , per pa£la iniu
ipfs Civicaces fub Ducali dominio remanferunc.

Ifie Dux zelo fidet CacholicsB cum Joanne
XXII. Summo Pontifice, & Rege Francias, Im-
peratore Conftantjaopclicano ligam contraTur-
chos, 8c unionem coippofuic; qujiMurante fe-
curitas maxima QbtifticQlis io RooianiaB parti-
bus refidemibus, ^ damna Turcbia data fue-
runt • Sed ceifante d^d^a unione pi opcer morcem
Summi Poncificis , Chriftiani ante£6ti ab ipfis
Turchis moleftias , & incurfioaes maximas re-
ceperunc. (b)

Infupcr hujus tempore Albertus & Maftinus
de la Scala detentores Marchi^s Trivifanasy Ve-
ronae^ BriXias» Parmae» 8( Luca», fuperbia ela-
ti» in Venetoruna cootemtum contra paAorum
ibimam , Juxta locum vocatum Ptfa di B6 »
Caftcllum K>rti(fimum fabricaverunc . Qpod ftre-
niiiis E>ux: ftnclens , ex cppoftto ipfius fortilicia
ordinavir { & de hoc non contencus, ciim Com-
muni Florencia3 ligam compofuir , & exercicum
miiicum & pedicum in numerofa quantitate ia
partibus MQccas congregavit . Qpi abinde tam-
dem recedens, inimicis reclufis, per Tarvifii &
f^aduas Dicpceflm tranfiens , in Buvolenca fe re-
pofuic, $c ibi forcilicium conftruxic. Ec interea
Caftrum ab ipfi^ juxca aquas condicum armo-
ruva vi a Venecis capcum exticic . Civicacem
quoque Paduas ipfis rebeUem , & Ebi vinculo
lacramenci fidelem fecic .

Albercus ancedidlus de la Scala in ipfius Cir
vicacis rebcllione perfbnalicer captus fuit » &
Vcnetias in carceribus condudhjs.

Civiiasvero Brixia^ ad requificionem ipforum
fimilicer ipfis recaicicravic; 8c fic unionis exer-
cicus jiiyca Verouam , Viceuciam , & Moncem-
filicis difcurrens, confli<5lus & damna inimicis
fepibs coniulit.

Inccrim Comicacus Cenedenfis , & Coneglani
Caftrum fub Ducali dominio fe fubdiiderunc ; &
iic pra?di6^us Maltinus de la Scala confiderans
fibi periculum imminere^ a Venecis mifericor-
diam imploravit , quam relaxato dominio Tar-
vifii Civicacis & diftri<ftus fub Venetorum Po-
ceftace , & Paduae eciam diftridlus , & aflignacis

{ a ) i» margine Codicis Anthrofiani : Hic Dux fuldo-
rum » Sc mez2aninorum nummum fabricare
fecic .

{b} iif margine Codicis Ambrofianii In aliit^ Anna-
libus reperi , qu6d ob pafTagium fiendurncrea-
cur Capicaneut Fectus Zeno , qui ob mortem
Fapas ceHante unione nihil egic .
Hujus cempore anno fcilicec MCCCXXXVI.
crcuguae cum Imperacore Confiancinopolicano
firmacaB func per annos fex .

(e) i'> wdr^ine Codtcis Ambrofiani: Reperi in aliis
Annaiibus , qu5d ccmpbre hujus Ducis Ja-
nuenfes cum galeis odo reperiences Nicolaum
Zeno Capiraneum quacuor galearum Fiandriae
^ ajpud Monachum duai carum CjeferuoLconcra

I C O N- 414

Florentinis IV. Caftris Comitatus Lucas, & altis
honorabiiibus juri(di<fliombusad pecicionem Ve-
necorum dimifli > , iibere 8c graciosc confecutus
fuit . Ec pa<5lis hinc inde firmacis, Albercus de
la Scala ius priftinas libertati reflitucus a pras-
didlo Duce tuit. Q^i fracres Venctorum grar
ciam afFefSbmtesy a prsdidloDuce humilicer pe«
ticrunty fe in numerum luorum Ciyium aggre-
gari : quod eis iiberaiiter cxncellum fuic ; &
tunc vinculo juramenci fideles efle perpecuo ao-
Querunc. (c)

Hic Dux« ex his VeQetorum fami ubilibet
publicad, elapfis ab ejus creatione aonis X.
menfibus X. de hqo fecuio feiicicer tranfmigra^
vit; & in Capitulo Fracnm Minorum fepmcua
acet.

Quadraginta & unus^ qui Francifcum Dandul^
Ductm eligerunt ^ funtz

luftinianus (dUniano Ptocurator»
Mjtrinus Fufcareno Procurator,
Aodreas Dandglo Procuracort
. NicoUus Mauro,
Nicolaus Arimundoy
Beiletus Ciurana,
Nicolaus Faletro Procurator^
Petrus Grimani Procurator>
Catharinus Dalmario»
I oannea Delphino 9
jacobus Superantio ^
Andreas Maripetro»
Dardus Babilonto ,
Thomas Barbadica^
Philippus Belegno»
Mftrcus Vicalis,

Nicolaus Ttiviiano » '
Andreas BondomeniOi^
Fetrus de Canali ^
}oannes Michael^
Lazarus Zanne ^
Nicoiaus Naniy
Bertucius Marino^^
Marcus Brioii »
Paulus Donato ^
Marcus Maur$>c(QO Prpcucator^
Marcus Cuppo
Marcus Diedo,.
Petrus Barbaro^
MafFeus Georgio».
Thomas Ttono^
Marcus Minocto
Torinus Qjiirini ^
Nicolaus Duodo r
Nicolaus Mudacio^
Ipannes Comario ^
Blafius Zeno ,
Benedid^us de Molino^
loannes Carofo »
Marcus Vi6hirio , &
Toannes Zanchano.

Bar-^

jus , Sc fas . SimiUcer apud Rhodum reperien^
tes Dominum Thomam Viaro Capitaneum odo?
fuiiarum quinque ex eis captit cum magna
v.erecundia , contra di^tum Dominum Tho^
mam» Ql Supracomice», Venetiat cikm appli»
cuifTent , proceflum eft , & condemnati iue-
runt .

Anno Domini MCCCXXXIX. certia Oftobrii »
captum in publica concione » vacante Ducacu»,
qu5d in faOo Palsiline, &Mathemauci, 8c
FupiliaB , de quibus ex confuetudine Duces
fe mtromittere folebant , de csitero Dominut
Dux , quanrum ad ea , qu« per ipfot ageban*^
tur I in ieiit fe intromitteienuUaccaiit £beat ^

Digitized by

Google

415 ANDRE/5

BArcholomaeus Gradonico Dux ab Ele<5lori-
bus f & concione publica laudacus fuic
AnnoDoroini MCCCXXXIX. die fepcimo (*)
Kovembris .
Incujuscreacioneuniverfalicer decrecum fulc,

8u6d nc ih libercace Majoris ConHlii de dando
.eiSlore illis de Machemauco , Pupilia , Tor-
cello 9 & Pelellrina , cocalicer remanerec Poce-
ftas f & primus » diAus Pecrus Lando , Poceflas
fuit.

Hoc tempore Grasci Crecenfis Inful»» dum
Jpfius Duca forec nobilis vir Andreas Gomario,
concra Ducale Dominium rebellarunt, pro con-
fumtione quorum Egregii viri Nicolaus Falecro,
Juftinianus ]uftiniano, 8c Andreas Mauroceno
miles ibidem cum quancicace armigerorum per-
rexerunc , uc erga rebelles pocences infifterenc ,
& eorum percinaciam fubmiccere poffenc. (**)

DiiShis Dux ciim ducairet annis cribus , men-
fibus duobus in Domtno occubuit , & lub Porci-
cali SanAi Marci cumulacus jacet •

Quadraginta unuSf qui BartholomaumGra'
donico elegere in Ducemf funt.

Barcholoma^us Gradonico,
Marcus Juftinianus Procuracor »
Blarcus Lauredanus Procuracor»
.Andreas DandulO,
Nicolaus Concareno,

{oannes Polano ,
^icolaus Volpe *
Nicolaus de Molino »

D A N D U L I

f •) Cod. Amb. VIII.

In margine Codicis Ambrojiani : Qoc tempore
videlicet MCGCXLI. dus XXV. Februarii fub
no6fcis cacittirnitace aquse duobus pedibus aU
tiores ultra folitum ih Venetta fuerunt .
Re^iNpri in aliis Annalibus:,- qu5d dum creviflent
aqasB , & exort» maxffnaB cempefiates , qui-:
dam fenex appatuit in platea Sandi Marci
eum dicentem futlTem Sanl^um Marcum , qui
cuidam Barcarolo anhuic , ut eum trajicerct
ad Ecclefiam Sanfti GjBorgii , qui tandem per-
fuafus eum trajecit/ libi alcer videlicet San-
^us Georgtus iAtravit barcam , qui omnes^
(rcs ivectoe ad Bcclcfiam Saritti NtcoUi » U-

Crefus Mudacio ,
Paulus Signolo,
Michael Faletro,
Stephanus Belegno^
Paulus Trivifano,
Joannes Superantio,
PauIusZanne^
Blanchus Delfiao^
Marcus Diedo,
Joannes Michael^
>\ndreas BondomeriOf
Jacobellus BoIIano,
Andreas Maripetro^
Philippus BarbadicOf
Andreas de Mufto »
Petrus Nani,
Nicolaus Sui>erantio ^
Marcus Qpirino ,
Vidlor Carofo »
Marinus Sagredo»
Nicolaus CaraveUot
Dardus Bembo »
Pancratius Georgio,
Marcus Fufcareno^
Joannes Comario »
jPetrus de CanaU,
Felix Vitalis »
Marinus Baduario ^
Marcus Bafejo ,
Daniel Caucnoy
Petrus Bragadiao »
Francifcus venerio »
Petrus Zeno .

4««

coris ubi difti defcendermit « 8c reverfi infi*
mul conduxerunt Sanftum Nicolaum Coi^iief*
forem , & perfualb nauta , iverunt extra por«
tum in nimiam multitudinem Doemonum 9
qui hanc tempeftatem faciebant, fubmergea»
cutj & fugantui, ex qi;o qrta eft bonacia^
in (ignum cuius rei Sanftus Miarcuf, Gcorgiut^
Nicolaus aederunt fibi annulum , queni
acceperat Sanaos a Procuratia , quem debc^
ret prsfencarc Dominis Frocaratortbos « quM
cidem pro mcrcede darcnt ducatps quinque ^
omniaque quae viderat & fecuu' crant , Oo»
mino i>ttCi eifdcmquc oarravir .

Digitized by

Google

417

CHRONICON.

4«t

RAPHAYNI CARESINI

CANCELLARII VENEJI

CONTINUATIO CHRONICORUM

A N D R E ^ P A N D U L I.

PRiEFATlO INCIPlt. '

QUia bonarum rerum eft feries pro-
paganda , ut illuftrium adluum
renciatur memoria, & qui Rei-
publics bene fecere » beneque
dixere .fama laudabili extoUan-
ifc»^tiir, idcirco confiderans, feli-
cis recordationis Sereniffimum Dominum meum
D. Andream Dandulo inclytum Venetiarum
Ducem , Juftiti^ , Eloquentias , ac cun£fcarum
Virtutum fpeculum , diAo 8c fadfco honorem ,
& bonum Patri» multipliciter adauxilTe , qui
inter multa ejus laudabilia opera duas memora-
b lium rerum temporibus (uofum PnBdeceffb-
rumgeftarumChronicas, unam videlicet feriose,
& per cxtenfum, alteram breviloquiam eleganti
ftilo defcripfit , indignum putavi , ut tantum ,
& tanti Principis Opus fucceffiva profecutione
caroret ; fed potiiis per continuatam Hiftoriam
ad Divinas Maieftatis laudem , prxfatique Ulu-
ftrifsimi Ducis ac Excellentifsimorum Succeflb-
rum ejus , nec non hujus almx Urbis honorem,
fufcipiant , au<£h>re Domino , incrementum .
Nam & ii luculentifsimai defcriptioni Dandulos
rudis narratio mea minime congruat , tamen
^elut humilis fervus , fcribendo nunc compen
diose, nunc feriosi juxtaagendorumexigentiam,

Bu« vidi , debitum meum fidehter & pure
^lvam invocato femper gloriofo qomine
•

ANdreas Dandulo Dux , state juvenis , erat
enim annorum XXXIII. fed cundlarum
Virtutum & ftrenuifsima morum ^ravitate fe-
iiior , ad Ducatus apicem dignifsime fublimatur
Anno ab Incarnatione Domini MCCCXLIL die
IV. Januarii.

Hic mirabilis facundis fuit , Divinas & hu-
manas fcientis^ peritifsimus , Juftitis & Reipu-
blics amantifsimus .

Hasc adduntur ex Codice Ambrofiano .

PEritiJJtmus Juflitia^ & Reipubltca aman-
tijjimus untonem pro conjervatione^ ^ aug-
tnento Fidei Catholica cum Papa Clemente Sex-
to, Magiflro Hofpitalis Rhodij Rege Cypri^
cum Imperatore Conflantinopolitano folemniter
celebravit^ in qua quinque galeas optime arma-
tas contribuitf quarum fuit Capitaneus Generd-
lis NobiHs vir Dominus Petrus Zeno ; Qjia
quidem unio Turcbis infinita damna inttUitf
Caflrtmque Smyrne vi armorum cepit; fed quia
de more Guerra ita accidit , Patriarcha Hieru-
falem pro Ecclefia Capitaneus celebrando Mif

fam apud » idemque f^enetorum Capi-^

taneus , nec non vir Nobilis Martinus Zaccha-
ria Capitaneus jam cum pluribus altis Nobili-
tus^ & frobis viris fuerunt i Turchis pro Fide

Cbrifli nequiter interfeSH ; ita quod merito pof--
funt ad numerum SS. Martyrum aggregari /
Duravit ipfa unio ufque ad an. MCCSxLf^IIL
ulttmus Capitaneus fuit vir Nobilis Juflinianus
JuflinianOf qui eodem millefimo de menfe Au*^
gufli rediit Venetias cum falute. Hujus Do^
mini Dutcis tempore MCCCXLIIL ob aliquas
dijfenfiones ortas in Tdna j & in partibus Ga^
zariay Tartari^ Sarraceni pofuerunt in exu
lio Venetos jam ceteros Chriflianos , illatis
maximis damnis realibus Chriflianis etiam exi*
flentibus in partibus illis; ob qus idem Domi^
nus Dux MCCCXLIIL ad Tartar&rum Impe^
ratarem in folemnes Legatos deflinavit NN»
Vl^. Dominos Zufredum Maurocenum , & Jo-
hannem Quirino^ qui pacem fub multis paCltSf
ac eonditionibus tradaverunt : verum antequam
pax ipfa firmaretur j quia ad partes illas nom
poterat navigari ^^tranfmij/i fuerunt ad Dowii*
num Papam duo Ambaxatores^ videlicet Domi^
nus Marinus Faledro , & Dwtinus AndreM-
Comario % qui a SanSHtate Apoflolica gratiam
impetraruntf qucd Fen^ti cum galAs ^rmatis^
dr navibus poffent ad Alexandriam^ & ad alias
partes Soldano fubjeSias licite navigare . Sub^
fequenter accejjk Ambaxiator ad eumdem Sol^
danum N.y. Dominus Nicolaus Zeno fro na^
vigatione pradiSla , quam flatim concefsit^ mr*
diantibus aliquibus conventionibus ^ atque pa^
(lis. Poflea miffus fuit Ambaxiator ad Domi^
num Summum Pontificem N. V. Juflinianus J«-
fliniano MCCCXLf^L qui declarationem ipfiu$
gratia obtinuit^ quod pro quacumque navi^ ga^

lia & tranfmitti valerent. Primus Ca^

pitaneus galearum Alexandrta fuit N. V. Do*
minus Superantius Superantto in MCCCXIV.
Firmata autempace inter P^enetosy & Tartaros
primus Capitaneus ga/earum ad ipfas partes
ftiit V. N. Dominus Marcus Maurocenus ^ aui
recefsit de Venetiis cumgalets an.MCCCXLVIL
Htijus Ducis temporibus ]adratini in MCCC^^
XLr. de menfe Aurufli XXFIL Ducali do^
minio rebellarunt , jupponentes fe Domino Lu^
dovico Hungaria Regi , N. F. Domino Marco

Comaro in ipfa Civitate pro Communi

F^enetorum Comite exiftente . Statim igitur crea^
ti funt duo Capitanei , Terra videlicet ^ atque
Maris pro ipfius Civitatis obfidione . Capitanetts
Generalis Terra fuit N. F. Dominus Marcus
Jufliniano Procurator S. Marci ^ Capitaneus au^
tem Maris V. N. Dominus Petrus de Canali .
Eodem timpore Pagenfes fe f^enetorum dominio
commiferunt. FirmatdigiturBaflitd fortifsimd
contra ]aderam terra mariaue obfejfam , prafa^-
tus Uungaria Rex in MCCCXLf^L cum innu^
merabili mttltitudine Hungarorum , & Boffinen-^
fium ad numerum centum millia ad ]adratino^
rumauxilium equitavit ifed^ Dei gratid , /ni-
flra . Nam idem Rex confumptis vi£lualibus
non folim propriis , fed ]adrattnorum , obpro-^

iriosi

Digitized by

Google

41J A. NDREiE

Ifrhsi recejjitj dato ei magno confli6iu aVenetis
exifientibus in Bafiita^ multifque ex Hungaris
^ilifjhne interfe0is . ^ Subfequenter Veneti cepe-
rutit virititer Caftra «f, Damiani , S. Alicbae-
lis , Tamdem ]adratini cum fpe ejufdem Regis
carerent ^ ^"ji^ualibus^ obt^td CommuHis P^e^
netorum gfatid^ falvis perfonis ^ fe liberh red-
diderunt. j4nno MCCCXLfrUieXXI. Novem-
bris j in vigilia S, Tboma ApofloH Capitanii
fro Communi Venetorum intraverunt prafati
Domini Marcus Juflini^no Cnpitaneus gMeral^x
Telhra , ^ Andreaftus' Maurocenus Procurator
J. Marcij Capitaneus Generalis Maris^fed di-
dus Dominus Marcus ]n(liniano remanfit in
y^dra Comes , dr* Capitaneus Civitatis . Item
koc tempore idem Dominus Dux monetam meza*
ninorum de novo fieri juffit » fecitque fiatuitio*
nes , quod foldini amplius non fabricarentur •
Eifdem temporibus civitas P^netiarum blado
flurimum indigebat , qua de caujfa confiitutus
fuit Dominus Marcus ]uftinianus Capitaneus
omnium galearum ad mercatum ire debentium ,
cum quibus galeis , ^ quampluribus navibus ad
fartes Sicilia profpere navigavit , ubi bladi ro-
fiam maximam recuperavit , cum qua tota ar^
toata frumento onufiaFenetias rediit cum falu-
te Anno Domini MCCCXLl^.

Anho Domini MCCCXLV. inguin^ria Pefiis,
iocipiens.iu partibus Tartarorum, & fe pecca-
tis exigentibus ad univerfum Orbem contagiose
extendens , ade6 terribiliter dilatata e{t. y quod
nulii pc*riitus loco pepercit; & fiquando alicubi
celVare videretur , tranfaftis duobus vel tribus
annis ad locum revertebatur euitidem .

Ex Codice Ambrofiano hasc adduntur. .

QUa quidem Epidemia T^enetiis inchoata
^anno MCCCXLVIL die XXV. ^anua^
^rii hord vefpertind , die . Canverfionis
S. Pauii Apofioli ^ fuit Ven^tiis maximus Ter-
ramotus y & ex eo etiam ipfa pefiis amplius in^^
nialuit^perfeveransufque adan. MCCCXLVIIL
fter totum menfem Augufii ; ob quam tertia pars
P^enetorumy vel ^ - ^ ut dicitury decefsit .

Eodem tempore Rex Hungaria Ludovieus
triumphaliter abfque refifientia aliqua accefsit
JSteapqlim , (ir ad partes Apulia expulsd Re^
gind ]ohann4 cum Lodovico viro fuo ^ qui
j€ in Vrovinciam reduxerunt , Ad ipfum ergo
Regem tres Legati , videlicet JNN, VV, Do^
fpini Nicolaus Gradonico , quondam bona me^
tnoria Domini Bartholomai , Marcus Jufii-^

( a ) Jn Codice Ambrojiano jtc Ugitur : Tranfmiflb
igitur velociter pocenti exercitu , cujtts fue^
runc C^picanei NN. VV. D. Fancratius Ju-
iiiniano C^picaneus Maris , D. aucem Mari.
nus Falecro Capicaneus Terra' , & Civitace
firi^tiiis obfeiTa , Jufiinopolicani , mediance Do-
inino MacQo Julhniano , quem exifiencem eo-
rum PoteAarem decinueranc , coa6ti funt 8cc.

( b ) In margine Codicis Ambrofiani additur : Papa cu-
piens difcordias Venecorum , 8c Januenfium
fcdare , requiiivic Le^acos ad eum micci , qui
ab utt^que parce mifu nihil azere pocuerunt.

( C } ixr margin^ Cqdicix Ambrojiam u^c adduntur eK
Codice Cqntareno y quent fequi videtur fiuri^
bus in iocis EJienfis : Difcordia Vcnecorum ,
£c Januenfium urgente , dum armaca Veneco-
rum galearum XXXHI* quarum erac Capica-
neus Nicolaus Fifani ad locum Lalgeri , ad
cujus obfidionem erac Dominus Rex Arago-
num ^ uc ei complacerec , properaficc , Domi-
nus Paganinus Auri^ fenciens Gulphum Ve^
lierorum dereli4\um , cum XX. galeis ad par-^
(cs Oitricolas animose pervenic , 8c Civicacem
Parencil in MCCCLIV. die XiX. Augufti
Yiiiluer c^piQas » tocaai boni$ cxijpQliavic , (ic

D A N D U L I 4^0

A nianus 9 Andrcas Maurocmut accefseruntf
qtiibus redeuntibus Venetias cttm ejufdem H^-
gis Ambaxiatoribus , firmata fuit treugtsa per
f^III. annos , quam idem Rex primo anno
abfque cauffa violavit .

Oxm icaque ^nno Domini N^CCCXLVIII.
nonnuUi Nobiles , & alil Veneci morbo illo
peftifero corruiflent, Juftinopolicani vano errore
dudVi ; cogitantes Venetorum potentiam fore
ad ipfam epidemiam diminutam , eificiuncur
aufu temerariQ rebdles Ducali Dominio • Ve-
riim Caftruin Leonis ad Civitatis imroitum con-
ftitutum viriliter defenditur, & confervatur ad
honorem Ducalis Dominii , (a) taliter quod
divina gratia afsiftente mffTo per follicitifsimum
Ducem terra & mari copiofo & veloci exerct-
tu , Juftinopolitant coadti funt mifericordram
implorare, quam ab inclytoDuce funt cleihen-.
tifsime confecutj, deftinatis principalibus rebeU
libus Venetias ad confines.

Januenfibus autem , quibus tunc prsfidebat
Joannes de Valente , volentibus Mare Maju»
fibi folis indebite vendicare, captis jam ob hanc
caufam apud Oppidum Caftenie aliquibus Ve«
netorum navigiis , Dux Andreas hujufmodi ia-
juriam tolerare nolens , decrevit cum fuis Cod-
filiis libertatem Maris fummo ftudio iummifque
viribu^ confervare . ( b)

Deftinato igitur Marco Ru2ini Capitaneo
cum plurimis galSis ad perfecutionem galSarum
Januenfium versiis Mare Majus navigadtium ,
ipfas in portu Caftri abfque efFufionei fanguinis
ifltercepit , exceptis duabus , quas inopinatb
fugere.

Fufiiis hdsc atque enucleatiiis in Codice
. Ambrofiaiio exponuntur.

(c) T^Efiinato igitur N. V. Domino Mar^
XJ €0 Ruzino Capitaneo cum XXV. ga^
leis ad perfecutionem gaUarum Januenfium »
qua versus Mare Majus properabanty XIV. m
ipfis reperit in Vortu Cafiri , ex quibus imi
cum galeis Gulphi , quarum erat Capitaneus
V. N. Dominus Marcus Maurocenoj X. abfqut
effufione fanguinis cum mercibus & mercatori^
bus , & multis nobilibus , & fpiritualibus in'-
tercepit . Deinde ivit Peram , quia nihil ibi^
dem fieri potuit , rediit Venetias cum honore «
Eodem autem anno die Dominica , XXIF'^
OSlobris jfanuenfes cum U^. galeis , qua evoe*
ferant ♦ i Portu Caflri de manibus f^enetorun$
ex numero fupraiiSarum XIV. , ^ cum aliit

incendip concremavit , 8c pro majore dedeco-
re Venetorum Corpora SS. Mauri , dcLeuce-
rii , ibidem esciftencia , fecum derulic , qui ia
Tanua cum maxima reverencia honoranrur •
£xinde Gulphum eyivit . Eodem millefimo

{anuenfes pecicrunt de gracia , uc falcem de
sX. fuis carceracis Veneciis exiftencibus per
texera relaxari , cum & omnes Venecos cam
nobiles, quam populares, illico relaxarunc»
8c ica a6tum efl .
In ejafiem Codicis margine adnotatur z Reperi in
aliis Annalibus , qu6d hujus Ducis cempore
Januenfes Capicaneo fuo Paganinod'Oria re-»
verfi func Ncgroponce » deinde fenciences ar-
macam Venecorum ad illas parccs pergere, rc-
liquerunc obHdionem ,
Reperi eciam in aliis Annalibus , qu6d poftquam
Dominus Marcus Ruzino ulcrafcripcus cepic
fuftas fupradi^tas , qus evafere , repercis aliis
Vin. galeia fuorum » eunces Negroponcem ,
ceperunc cotum havere , fubftanciate dcroban-
ces » cecera igne vaftarunc , exiftence ibi Tho-»
ma Viaro Bajulo , 8c Coniiliariis » qut vicili*
tcr fe geirere , aufugiendo ad Infufam«

Digitized by

4%t C H R O

galeti' armatis in Cbio , intrantet ante or-
tum Solis Partum Nigropontis , vi armorum
axpugnando Civitatem ipfam occuparunt » rxi-
fiente ibidem Bajulo Capitaneo N. Do^
mino Thoma Viadro ^ derobando ipfam Civita*
tem 9 videlicet Campwn folummodo Vtnttorum^
^ noSle fequenti cremarunt eamdem » die vero
XXIV. eadem^hora matutinali cum diSlis fuis
galiis 5 aliis ^ quas de fuis invenerunt in
Fortu prada mercatorum onuftis ^ totaliter re-
eejferunt. In hujutguerra principio ivit Lega-
tus ad Dominum Regem AragonumV. N. Do-
minus jfobannes Steno y qui contra & adversus
Januenjes ligam inter Regiam Majeflatem 9 dr
Jlluftre Ducale dominium in PerpilianOfComi^
tatus RoJJilumis ^ fuit ab ipfo Domino Rege
militia cingulo exomatus • jinno MCCCLL
deftinatus extitit CaPitaneus Oeneralis XXP\
galiis contra \anuenjes N. V. Dominus Nico-
iaus Pifani^ qui in Peyra nonnulla damna Jj-
nuenfibus intulit ^ cum quibus quidem gateis
acci^ Ambaxiator ad Dominum Imperatofem
CPolitanum N» V. Dominus ]obannes Delphi^
no Procurator S. Marci , qui etiam ligam pro
Communi Venetiarum cuif$ eodem Domino Im-
peratore firmavit contra januenfes . Infuper eo^
Jem millefimo menfis Septembris exivit de Ve^
netiis nobilijjima armata XXX. galearum opti^
me armatarum tam remigis^ quim nobilibus
eivitatis^ ae flipendiariisf quarum fuit Capita-
neus Generalis D. Pancratius ]uftiniano Procu'
rator S. Marci , qui receffit de f^enetiis cum
ipfa armata • • . . menfis ejufdem^ navigando
frimo in Sieiliam^ & expeilando armatam Ca-^
tbelanorum^ qua applicata^ utraque armata in-
fimul de Sicilia recefit . Anno MCCCLL de
menfe OCtobris ; verum antequam fupradi6ia
armata de Venetia receffiffet , galea januenfts
LXVL quarum erat Catitaneus Paganinus de
Auria » venerunf ad Infulam Negropontis , ^
die XV. menfis Augufti intrarunt Portum eum-
dem i die verd XX. menfis pradiSti Januenfes
eum toto diSarum exercitu galeamm civitatem
Negropontis ab ortu Solis ufque horam vefper-
tinam poffe tenus impugnantes nihil facere po-
tuetunt f immo ex ipjts fuerunt per Venetos
mnnulli fauciati pariter & occifi . Erat enim
dvitas ipfa armigeris egrene prsmunita ; Do-
nunus autem Nicolaus Pifani Cdpitaneus pra^
didus rediens a Peyra venit Negropontem cum
fuis XV4 galeis causa veniendi versus Vene-
tias ad capiendum diSias XXX. galeas ^ qua^
rum erat Capitaneus diSlus Dominus Pancra-
tius \uftiniano ^ & galearum VIL Cathelana-
rum f vififque LXVL galeis ]anuenfibus ^ fe
reduxit ad Civitatem Negropontis y quam toto
tempore obfidionis ab hoftibus viriliter defenfa^
vit. Cum autem ]anuenfes eamdem Civitatem
tenuiffent obfejfam a dieXV.Augufti ufque XX.
menfis OHobns fubfequentis ^ ^ fcientes^ quod
fradida XXX* galea fe conjunxerant cum
illis Cathelanorum f iterfuum arripuerunt ver-
9US partes Romania , Peyram cum feftinatione
redeuntes ; omnes itaque galea tam Venetorum^
quam Cathelanorum fimut conjunlla Peyram
properarunt^ ubi commiftum fuit cum ]aHuenfi-
pus aded durifsimum bellum ^ quod falvo
utriufque partis vexillo neutra partium viClo^
riam obtinuit ; fed nonnulli probifsimi viri vi*
t^Hter pugnantes , ftrage mutua perierunt
^smdem omnes partes ad propria redierunt '

N I C O N.

Cod. Amb. potencia.
Tom. XIL

fed dum ]anuenfes cofttra Cathalcfniam cum
potenti gatearum extoleo navigajjent ^ idem D.
Nicolaus Pifani cum galeis Ducalibus ad par^
tes illas veUciter fe transfere/ts , & fimul cum
Nobilibut VS^. D. Bernardo Capraria Admira^
to Regio fe conjungens in extolium ^anuen-
fium apud Algerium de fartibus Sardinia au^
da£ier irruens , de hoftibus magnifice triumpha^
vie.

Unime cum Petro Aragonum Rege inita na^
vale proelium apud Conftantinopolim cum Ja-
nuenabus committicur adeo duhflimum , quod
falvo utriufque partis vexillo, neutra partium
viiSloriam obtinuit ; fed nonnulli probimmi viri
viriiiter pugnantes ftrage mutua perierunt . Ca-
pitaneus tunc Venetorum erat Nicolaus Pir
fani .

Subfequenter idem Dux Bernardo Capraria
Admirato Regio , & praedidlo Nicolao Pifani
Venetorum Capitaneo contrailolum Januenfium
apud Sardiniam magniBce triumphavit, Civita«
temque Januas ad tantam neceffitatem perduxit t
quod propriis deftituta viribus , ejus Duce de-*
poftto Joanne de Valente , ftatuque libertatis
amiflb, qui carior vita haberi deoet, iubdidic
coUa jugo Joannis Vicecomitis Archiepilcopi
Mediolanenfis & Domini. Uode inclytus Vene-
torum Dux molefte, nec immerito, ferens, qu6d
ipfe Archiepiltopus contra antiquam Vcncto-
rum amicitiam venationem ufurpaverat alienam^
provocavit Carolum Qjaartum Romanorum Im*
peratorem , & majorem oartem Italiae adversbs
Archiepifcopum fupradidtum • Qpi Imperator
cum pecunia (*j « favore Venctorum, & Ja-
cobi, & Francifci de Carraria Dominorum ra*
dua9, Canis Grandis de la Scala Domini Vc-
ronas , Marchionun FerrarioB , illorum de Gon-
zaga MantuasDominorum; & iilorum de Man-
fredis Dominorum Favencia9 , colligatus Veae-
torum fe ad partes Mantuas tranftuiit . Et pro*
fe6l6 multa magnifica facere potuiflet; fed fta-
tim ceffit , contenius quod Vicecomites Medio-
lani, fcihcet Matthasus, Bernabos, & Galea-
zius nepotes & fucceflbres pr^iiki Archiepifco-
pi interim defundli npn impedirent iter fuum
Rom im/ubi tunc extitit coronatus.

Item Dux corpus Beaciffimi Ifidori Martyris
diu in Ecclefia Sandii Marci latitantis reperit »
ipfumque in Capella , quam ibidem conftrui
fectt , devotiffime coUocavit .

Albertum Goritias Comitem , cujus gentes

Erasdatae pluries fuerant diftridlus Civit^tum Iftrias
>ucali dominio fubje^arum, domuit anno Do-
miniMCCCXLlV. nam praemiffisinlftrtam An-
drea Mauroceno nnilite , & Marino Grimani in
Provifores cum armigerorum apparatu , quos
generalis exercitus fequi debebac, cui prftfet^us
erax Capitaneus Comes Enulfus de Monte Frl-
tro , pr^icSlus Comes Albertus timens pruden-
ter futura pericula, fponte fe dedit in pra^i«
(Slorum Proviforum manibus , olFerens eis in
omnibus obedire. Qjii ipfum ad pacem reci-
pere non valentes , miferunt eum Venetias Du^
caii dominio prasfentandum . Qpamvis igitur
benigniffimus Dux receperit ipfum ad pacem ^
proftratis aiiquibus ejufdem Comitis Caftris ^
quoB receptaverant prasuones , &; fpoUa , tamen
iupradi^i duo Provifores , qui cum bona fidc
& cum honore Patrias ipfum Comitem fuppii«
<;em miferant Venetias^ oc a guerrizando aofti-
nuerant , pecunialiter in Rogatorum Confilio
muldlati func ad futurorum exemplum ^ ciim

fines

Digitized by GooqIc

4U A N D R E

iines mandati diligertter cuftodiendi fint , ( * )
Taata profedlb ftrenuitas, & ingenii altitudo
in Duce praedidlo vigcbat , qu6d fi longiorem
vitam faia indulfiflent , ffidem fperandum indu-
hio erat, quod divino affiftente prgrfdio ftatum
Patriae pliHrimum exaltaffet.
• Ducavit fcliciter annis Xh menfibu« IX. die-
bus IV. reddito fpiritu Creatori fuo . Juxta San-
£tum Marcum quiefcit in Capella Baptifmali >
qtiam opere Mufaico decoravit *

Quadraginta & mus , qui Andream Dandulo
' Dwem elegerunt , / mt .

Marcus Juftiniano Procuratot ,

Marcus de Mufto ^

Bertucius Polani ,

Petrus Barbadico ,

Michael Faletro ,

Andreas Bondimerio ,

Joannes Contareno ,

^lntonius Dandulot

Joannes Gradonico ,

Beneditflus de Molino Procurator,

Pancratius Capello ,

Petrus de Canali »

Petrus Miglano ,

Marcus Lauredano Procurator,

Nicolaus Cafavello ,

Marcus Mauroceno Procurator ,

Pauius Donato ,

Marcus Avonal ,

Nicolaus Balbo ,

Andreas de Fontana ,

Dardus de Mula ,

Marcus dc Lege ,

Stephanus Belegno ,

Nicolaus de Volpe ,

Joannes MicKael ,

Andreas Barbaro ,

Lecnardus Mocenico,

Marcus QjLiirino,

Dardus Delphino ,

Jacobus Superantio,

Paulus Signolo ,

Angelus Sanuco,

Nicolaus de Frafcata ,

Hermokus Georgio ,

Gabriel Trivifano ,

Nicolaus Pifani)

Andreas Erizo ,

Nicolaus Venerio, ^ ^

Angdus Suriano,

Angelus Bragadino, 6c

Joannes Fufcareno,

MArinus Faledro Sanitorum Apoftolorum ,
dum legationis in Romana Curia officio
fungeretur , ad DucaLm digniiaiem honorifici
evocatur Anno Domini noftri Jefu Chrifti
MCCCLIV. undecimo Septembris , qui ante
quam de fua creatione novum reciperet , de
Curia receflerat .

Cui auidem obviam miifi fuere XII. folem
nes Ambafciatores ufque Veronam, fociati fin-
guHs Nobilibus pro quolibet , & cum tribus
Uomicellis pro quolibet , non indutis propter
fubitum eorum receffum , Poteftas autem Clu
giae mifit filium fuum Tadajum Juftiniano cum
XV. gan^aroUs ufque Paduam , fuper quibys

( * } Additur in CodtCe Amhrofiano ; Hi<: Dominus
Dux valde univerfalis 6c facundiflimi eloquii
fuit, &c prasdeceHori fuo fimilis in tradando
bene , lioAorabili^^r nobile$ fuos » 5^ erga

D A N D U L I 4H

^ ^afcendit idem Dux cum comitiva fua, & fi>
ciacus infinita gentium mulcitudicie Nobiliuoi
copiofa , fic reiiqui quatuor in Palacio remao^
ferunt . ,

Iq margiQe Codicis Ambrofiant ex Codice
Jacobi Contareni .

TEmpore hujus infelicifsimi Ducis die
Novembris dum Dominus Nicolaus Pifani^
Capitaneus Generalis cum^aleisXXXP^. lignis
XI. grepariis XX. Coroni^ & Motroni & etiam
navtbus tribus optime caflellatis in portu Longo
fecus Methonem fe pofuijfet y per dies plures
moram faciensy ecce gaVea XXXt^L ]jnuen/ium
B bene armata , quarum erat Capitaneus & Ad^
i/niratus Dominus Paganinus Auriaj ad diSlum
portum auda£ler 9 ^ providi pervenerunt . Qtd
Dominus Paganinus cum ejus ftolio in Vene^
tiaruni galeas & clajfem viriliter irruit & po*
tenter. Veneti verd arnmojitate omnimode pra^-
tefmiffaf nondum pillos^ nondum arcus^ nondum
enfes hoflium fentientes ^ contra Januenfes de^
fenfionem aliquam non fecere^; fed tanquam
imlecilleSf mulieres pragnsntes ]anuenfibu$
fe libere tradidere , Et fic ut furmno Djo pla^
cuit^ de Venetis ]muenfes vi£ioriam habuerunt^
galeas omnes & rates^ cum Capitaneis^ Supra*'
comitibus i ^ omnibus aliis ad eorwn libitum
viriliter prahabentes , licet antequam ]anuam
applicuijfent zcxQ. Fenetipopulares vel ctrca di
inimicorum maribus fugere .

Hoc tempore Archiepifcopus Mediolanenfis de^
bitum naturale perfolvit » & totum Dominium
tribus fuis nepotibuS f videlicet DD, Matthao^
Bamaboo » & Galeatio de yicecomittbus Isberi
dereliquit 9 fub quorum Dominio & fubjugatio^
ne Gertuenfes y tanquam fervi penitus effent ^
manferunt . Qui Mediolanenfes Dominatores
cum yenetis (jr eorum colligatis , in MCCCHf^.
yill. jfanudrii per menfes quatuor treuguam
firmaverunt,

Piget reminifci, virum in cam excellentiflima
Urbe i in cam jufiia & magnifica Dignicace , 8c
de cam gloriofa & fidelifli na Faledrorum Pro*
fapia orcuni , Imperialis M licix cingulo infigni^
tum , diciflimum , & profedVo in fe vircuofum »
noluifle uti virtute; fed maligno inftigatum fpi-
ritu degenerafle ( proh dolor! ) a virtuofiflimis
Progenitpribus 6c propinquis , qui per fiJelifli-
ma & laudabilia opera plurimiim inHenipubUr
ca meruerunt.

Hic enim , Dci timore poftpofito^ a4 fuggc-
ftionem quarumdam vilium perfonarum , lcili-
cet Philippi Caledraris lapicidae, & generi fui
Bcrtucii lidraeli marinarii y & aliquorum fuo*
rum complicum ad damnum Reipubhca9 enor-
miter confpiravit. Sed nutu Dei , & Beatiffimi
Marci, & aliorum San<£lorum, quorum corppra
hic quiefcunt , intercefliombus , hunc iiberum
8c pulcherrimumftatum pluries a maximis libe-
ravit periculis^; veritate cognita , prasdidli Phi-
iippus^ & Bertucius, & quamplures alii plebeji
ad coiumnas Palatii veteris versbs Piateam fuf-
pendio , mediante juftitia , func damnati per
Confilii de Decem cenfuram . Subfequenter ipfe^
qui fe indignum Ducatu fecerat , decapitatus
extitit, AnnoMCCCLV. dieXIV. ( **) Aprilis
fuper majoribus fcalis lapideis Palatii in eodem
fcilicet loco, ubi ad fui Ducatus incroicum jpr»-
^ \fli^e-:-

cun6los cives fuos valde benignus » lluAioius
in conirrvando amicitias 8c augendo: Et pa**
cificando difcordes.
Ofd. Amb. XIX.

Digitized by

4^5 C H R O

ftiteratdeobfervandopromifla folitum juramcn.
tum . Nec per hoc virtus , honor , & tama Fa-
ledriorum eft apud Rempublicam in aliquo de-
nigrata , chm fcriptum fit: Animaj aua piC'-
eavtrity ipfa morictur , ntc portaHt filius
quitatem Patris.

Ducavit menfibus VIII. dicbus V. (a) fepul-
cus eft ad Pnedi^atores.

Quadraginta & unus ^ qui Marinum Fahdro
Ductm tltgtrunty funt.

Paulus Donato»
loanncs Contareno»
luenucius Grimano^
Andreas Juftiniano »
Petrus Sceno y
Michael Mauroceno»
Lucas Puodo ^
Simon Dandulo»
Andreas Pifano ,
Marcus CaraveUot
]acobus Trivi£mo ,
Sclavus Marcello ,
Mapheus Aymo ,
Marcus Capello,
Pancratius Georgio»
loannes Fufcareno » %
Thomas.Viadro.
Sciavus Bolani »
Marcus Paulo ,
Andreas Erizo Procurator^
Marinus 3^cdo »
Stephanus Mariono ,
Francifcus Suriano,
Aurius Pafqualico»
Andrca^ Gritti»
Petrus Lando»
Marinus Gradonico,
Marcus Delphino y .
Nicolaus Faledro»
loannes Qpirino ,
Laurentius Superantio»
Marcus Bcmbo ^
Stephanus Beiegno 9
Francifcus Lauredano,
: r MaHnds Vefttrio,
JoannCs Mocenico »
: Andreas Barbaro,
Laurentius Barbadico f
i Betkuis de Molino^
MarcusCelfo«&
fionus de Mufto.

ifOannei: Gradpmco Dux . Anno Domini noftri
J Jefu Chrifti MCCCLV. die XXL menfis
Z Apjrilb:I>ucali folio merito liluftratur.
: Hic iapientia & mte maturus , profundiiE'
ms memoric fuit 9 Juris communis & munici
palis eruditiflimus Rempubiicam fumme dtle
xit. Cum Januenfibus» quibus Matthasus, Ber
nab6» & Galeazius Medioianenfes Vicepomites

(a) Coi. Amb, mcnf, VII. dicb. VUI.

( b ) Cod. Amb. fro ex tunc , legit in Tanat .

( C ) iiv margine Codicis Ambrofiani : Sereniffinias Do-
minut Rex Aragonum pro ut reperi in aliis
Annalibus, qui cumVenecis erat alligatus de
pace fa6ka cum Januenfibus fenciens, in qua

au5d non erac inclufus Tchemencer curbacus
[t , quoniam fine voluntace « £c confenfu fuo
propter unionis pa£U id facere non valebanCy
quam indignacionem penitus remediare volen-
ces , Veneci duos Legacos , videlicec DD. Ja-
cobum Bragadino , 6c iMicoIaum Falecro dido
Regi miferuiic, qui poil multos craOacus no-
Tom. XIL

I C O 4»6

dominabantur, ipforum Vicccomitum amicabili
interpofitione « pacem Patrias noilrs vaide tio*
norabiiem foiidavit. In qua mter cetera caurum
extitit, uc navigatio MarisAlijoris ex tunc ( b ) ,
quas fuerat caufa dtffidii » foret quibufcumque
ibera » & communis • ( c )

Poft luec Ludovicus Hungarias Rex » faivo
fuo Majeftatis lionore , in treguas , quas An«
dreas Dandulo Dux L pro VU(. annorum fpa-
tio inieraty abfque cauia vioiavit, coiore ouasfi-
to 9 qu6d Ludovicus tunc Hierofoiymas j oc Si*
ciiia Rex quofdam . Hungaros iaBierat in Gul-

SIio , quod tutum & iit>erum cuiiil)et nationi
efendere Veneti tenebantur. Sed proverbiali-
ter dici foiet : Caufam quaritf qut vult difct-
dtrt ab amico . ( d ) Veniens ergo Rex perfona-
liter cum muititudine Caftrum Conegiiani obfe*
dit , quod ex conjuratione aiiquorum Burgen*
fium ejufdem ioci % nec non rufticorum intus ad
cuftodiam receptorum , brevi tempore obtinuic^
& fimiiiter Ccnetanv, & Afylum .

Civitatem ver6 Tarvifii , & Caftrum Fran-
cum ionga obfidione , vei pugna conftantiffima »

auam muitipliciter expertus eft 9 minime oifen-
ere vaiuit. Caftrum autem Serravailis diu ob-
feffum, tamdem deficiente annona recepit . Ve-
rbm Burgenfes didti ioci fideiiflime fe gerentes
januas aperire noluerunt, priufquam Ducaie
Dominium eorum uitimam necefiitatenl cemens^
iicentiavit eofdem . Caftrum Opitergium diu
obfeifum , & continui pugni ftimuiatum con-
ftantiffime eft fervatum . Confervatum eftetiam
viriiiter Novaie, 8c Caftrum Meftre» Burgo de-
reiiAoy quia nondum fortificatum extiterac ad
plenum .

Profe6l6 Rex niliil obtinuiflet^ fed deficienti-
bus eidcm vicSlualibus vacuus receftiifet f nt
Francifcus de Carraria Vicarius Padu» de vi-
iftilaiibus fubveniifet eidem .

Interim idem Dux migravit ad Dominum
Anno Domini Noftri Jelu Clirifti MCCCLVI.
die VIII. Augufti . Ducavit anno uno , ntienfi-
bus tribus , diebus oAo . Corpus ejus quiefcif
in Capituio Fratrum Minorum .

Quadraginta & unus^qui Joannem Gradonic0
iltgtrunt in Ductm , funt .

Bemardus Juftiniano Procurator,
Paulus Donato,
loannes Gradonico »
bardus Polano ,
Joannes Contareno,
Petrus Zanne ,
Pliiiippus AuriOy
Joannes FufcarenOf
Nicoiaus Volpe , »
Nicoiaus Nani ,
Nicoiaus Bono »
Petrus Pifano ^
Nicolaus FaletrOf
Aurius PafqualinOy

An-

mine communis Venetiarum ducatof CX.miile
folvere prasfato Regl fpoponderunc in fpacio
annorum duorum . Tamen per Regem omni-
bus reprefaliis , quat Catelani contra Vene-
cos habere dtcebanc. necnon expenfarum refti-
tucione per eum fadbirum tempore unionis
praBfatflS ^ 8c quibufcumque aliis occafionibnt
pro irricis 8c annuliacis habicis •
( d ) Codice Ambrofi^mo additur : O uod Veneci vi«
dentes ad eum duos Legacos Marcum Corna-
rium milicem» £c Marinum Grimani miferunc
cum pleniifima libercace , qui re iafeiU Ve<«
netias rc?crfi func .

Ee ^

Digitized by

417 A N D R E J£

Andreas Comario^

AndscfiS Fufculo^
oannes Fufcaro»
! Cufredus MaurocenOt
oannes Marcello »
acobas Bragadtno •
!^ureqciusSarbadico9 .
iVodreas Eri;so. Procunator # ^
Aloyfius VitaUs , >
Mahous VeoeriOf ^ /
Mai:cus Beaibo .
iVodrea^ Barbaro^
Marcus Bafilio»
oanoes Dandulo»
acobus Trivifaoo »
oaones Lauredaoo»

tephanus Belegoot ^
Fraocifcus BooOf
Marcus Superaocio^ :
Marcus Celfo , . i-

Petrus DjelphioOf
MaicusPaulo,
Bertuccius GricnaoO f »
* ' Aodreas QiiirioOf

Marcus CapellOf i

lacobus Bellaoo , & '

Marious Baduario, '

JOapoes Deiphioo Dux abfeost dum videiicet
adversbs Huogarorum Regpm Civicatem
Tarvifioam tueretur , io Ducali Sede pooi^
lur AoooDominiNoftriJefuChriftiMCCCLVI
die XIV; AugufUi,;Qfii quidem Rcximinbs ur^
bani^ fe habuic, oolieos coocedere» ut ooedi^s
Dux Venetias accederec, jadlaodo le habere
Ducem Veneriarum obfeflum . Paucis autem
diebus interje6lis , Rex contra Tarvifium obfet-
fum nihil.proficere valeos^ ceflit, & in Hunsa^
riam eft revt rfus, relidfco exercitu in partibus
Tarvifioi^ . Qjjo non obftanie* idcm Dux poten-
ter» .$p:.fub Ducali vexillo , iifque Meftre &
Merganam fociatus^ XU. Solemnibus Ambafcia^
coribus cum uoo Domicello pro ouolibet ^ qui
ei c^viam profeiSti^£aeraOt » mde Veoecias cum
foaximo honore jperrexit.

Hic f rudencimmus fuit» erga ReipubUcas bo*
oum valde .ioUi^icus; fed nemo poteft vitare
eventum , quem vel cafus intuleric» vel Dei vo
luncasi figoa^erift . Nam quamvis pro parce fua
adhiberec quidquid foUicicudinis 6c provifioniSf

?uod quilibec diligeociflimus & iaptieociffimus
'rinceps adhibere pocuifTet , cameo Civitas la
drsB ood^urnis infidiis (califque a parce terreftri
oppofitis f iubrepca fuic ab Hungaris » qui diu
ftd obfidionem Uivicatis Novas permanferunc.

Inopinacus Jadrae cafiis quamplur^ ex Civi-
latibus Dalmati» fecum araxic • ( * ) Tamdero
idem Dux cum Rcge prsBdi^opacem fecit, non

2uam voluit ^ fed quam Mundi variecas obtulic.
^imific ergo Dalmaciam • Rex aucem reftituit
Coneglia num, Serravallum. Afylum, & alia loca,
quae occupaverac in ^arcibus Tarvifinis . (**)

Ducavit annis V. oc menfibus XI. vocatus k
Domino Anno MCCCLXI. die XII. Julii ,
Q^efcit 10 Ca{ieUa majori Pnedicatorum*

( ^ ) /» m^rgtn^ Codicis Amtrofiani ; Repert in alits
Annalibus tebellafTe ancc Tadram per menres
quatuor Irau, Spalatum Palmatia Civitates .
Jn margint Codicis jtmtrojtani ; Capite Ca-
picularis Confiliariorum MCCCXIX. VIII. Ju-
nii in CoQfiUo Hogatorum captum quoque
Confiliarii Vwetiar^m -dc c«tero leneantur

D A N D U L I 4^*

Quadraginta ^ ums , qtd ]oamiim Dilpbim
Ducm elegerum » funt.

Beroardinus Jufttoiaoo P^ocurator»
Marcus Laurcdaoo Procuratort
Aodreas Erizo Procuracor »^^
loaooes Cootarena^ >-
Marcus Celfo »

Aodreai BarbarOt w
Fraocif us Bembo,
Petrus Michael»
Aodreas BaduariOt
Aurius Pa£]ualico t ^ i
Marcus Mauroceooy
B Andreas ComuiOf

Paulus Belegno »
Aogelus Marcelloy
Marious Superaacio»
Nicolaus Zeoo^
Nicoiaus Barbadicoy
loaones Mocenicoy
BertuciusBocaiiOy
Petrus Pifaoir
Laureotius BragadioOf
Lucas lufto^
Petrus Zanoe »
Paulus Venerio ,
Francifcus Caucho»
Toannes FufcarenO f
Nicolaus Leonot
Philippus AuriO y
Tacobus TrivifanOt
r rancifcus Booo ,
Petrus Faledro »
Hermolaus Gradooico,
Laureotius Dandulo ^
Petrus Georgio ,
Andreas QptrioOt
Blaocus Delfino »
Joannes Teupulo »
Aloyfius Vitalis ,
Marcus Bafilio»
MafTcus Ayoio , &
Marcus Capello*

: f\

LAureotius Celfi, cxifteos Capitaocos Geoo-
ralis Culphi, Ducali excellcntifld fublima-
tur Aono Domini ooftriJefuChriftiMCCCLXI
die decimafexta julii •

ObviamejusExceUeotiaCreteiifi trireme pco-
k6ti funt duodecim folemnes Ambafciatorcs
cum uno Domtcello pro quolibet > ut ipfum ufj>

2ue Venetias honorific^ fociarcnt , Iv. ^ldit
Iretenfium cjus loco cum Marioo Zeoo Cuiphi
Vice-Capitaneo remaoeotibus,

Hic magoaoimus, & robuftiffinw ctacis futc ;
bonumRcipublics procurare 8( feliciter augere
plurimum aQhelavit . '

Hujus tempore foediflimum ac crudele flagi-
tium to Cretenfi Infula commifliim eft ab his«
qui caufam Ducalis Dooiinii jure oaturBf gcii-
tium, &civili9 tueri modis onmibus tcoebantur.
Qpi licet ab opiima Patria» optimifquci pareo-
tibus oni fint , tamen non Gives appellari de-
bent , fed oequiffimi Parricid» . Progeoitorcs
eoim eorum oe Nobiliffimis Veoetiarum profa:-

piis.

prftfentis umoni«

ufque ad complementum ^
contra Turcos iub dcbito facramenti qualiber
lempore ordinato mittcre Duchs flc Confilia-
riis Cret» ducatos 4000. t videlicet per mu«
dam Martii ducatos 4000. , 8c per mudam
Septembris alios dttca(o< 4000«

Digitized by

4^9

C H R O N

piis , & in Republica confidentiflimi , a Petroi A
Ziani olim Vencciarum Duce fuerunc ad cufto-
diam InfukB , per ipfum vi armonim acquiiiue >
deftinacif divifisinter fe pofic(BonibusLoci jure
& ticulo Feudi : cujus beneficio juraveranc pro
fe f & eorum fucceflforibus Infulam contra Grae-
cos & naciones ^uaslibet perpetu6 defenfare ,
Qpod fidelicer iervaverunt ufque ad tempora
fupradidla, in quibus propcerepidemiales peftes,
qax peccaci^exigentibus Urbem diucibs flagel-
laveranCy q[uafi leniores omnes defecerunc • In
quorum obitu fides etiam & amor Patris in
multis defecifle videtur . Supervixerunt autem
juniores in tanta lafcivia , luxuria > tantifque
corruptis moribus, quod Infula» qua nulla me-
lior , quiB mirabiliter bonis on&aibus avi6bi
fuerat ^ fub fkvore & be^iignitateDucali confer-
vare n^feiverunt. Sed mn^is deliciis & honpri-
bus exCGecati,non cognoverunt fe ipfos, & com
parati fUnt jumentis fatuis , & fimtles fadti funt
iUis,in quare nOn damno locum^fed vitium; nam
virtudfi PciDgenitores eorudi virtudfiflime vix&
nint ibid6m. '

Hi autem, coiktra naturam reli<5tis laudabili-
busPalrum vefligtis^ Cretenfiam infbleAtiis ad
lueferuAt ^ quas Apoftolus merito increpans ait
Cretenfes fempetmendaceij graves corfore^ mala
ieffi/^ y ' veHtrts pigri . Eorum capita fuerunt
Titus Vencrto , & Titus Gradonico , qui de
merueMM k t4nli egregiis ftirpibus' api^llari ,
qua femper produxerunt CWti fiiittOfiflimbs, 8(
(pud Rempublicam digniflimos lai^de » e^kigen-
tious eorum prolxitis meritis > fide , fapientia 9
& vircute.

Ifli autem duo cum ebrum cditiplidbus' faAo
fubmurmure propcer qu»lam datia fatis tenuia
impofita pro auxiiio expenfarum (siortus Candtas^
^urima reparatione indigentis , iubito tumultu
cotum Populum commoverunt» manuibue nefa-
rias in Ducham , & Confiliarios, aliofque Offi-
ciales Cretae , nec non in onfines Nobiles ^ &
Mercatores Venetos tunc ibi exiftentes , injece-
runt, ipfos tet^ carceriincludentes , prsedsBeX'
pofitis eorum mercacionibuis atque b6nis. Idem
exceflus in omAibus locis IilfuUe eft commiffus.

Ceterum inani fpe deceperunt Marcum Gra
donio^ majdrem , folitum efle prudentem , ac
patrtfum, denonnnantes ipium Ducham Cretas

SufiHha Ducis Laurencii beni^nitai , pucans
eos humaniter peccafle, & nolle in tanta perfe-
verafe' riequitia , fed potihs tamqqam os ex of-
fibu> fuis , & caro de carne fua ^ velle ad pa
triam fidelitatfeih' rtedite Vcnifit Legatos & Pro-
vifores prudentiflHnos ad Ihfulam» dflerens eis
yeniaiibr& gi^miunh pietatis, quod abominabi-
liter Tprevi^runfe » fiibjicientes fe potiiis Graecis
Infulas , qiii fofediflime fuppeditabant eofdem
Undd D^i Omnipotentis iram, & Ducalem Di-
gnitatem am^lttis provocavere.

Priffatus igtfur Dux ad Infutae recuperatio
nem 4 & tama? neauitisB vindi(5tam , cum omni
ftudidv& roHicitudine ihtentus, tranfmifitma
ximum gal£ai^m & ufceriorum ftolum cum po
centi ^<t)iKf rat c&ius Capitaneus Generalis terre
ftrisLuchinuiaVerme Veronenfis (*)'ftrenuil
fimus 8t fideliflimu^ miles, qui cum duobusGu-
bernatortbus 9 Joanhe fcilicet Dandulb milite»
& Petro Mauroceno » exercitum equeftrem _&
pedeftrem viriiiter tranfvexit ad Infiuam ,

I C O 4J0

Major pars exercitut gaMarum «ulttrum, &
IX. uicehorum apenorum k puppi , continen»
tium equos, pervenit ad locum Frafchis, ubi
defcendensequitavit ad Armiro. Rebelles cum
ingenti peditum muititudine tranfitum montis
prohibere conati, rfgidos coUes iofident. Iqfpi-
cientes autem intuiti func alios ufceribscum re^
fiduo exercitus ad jam didbm Arrtiiio locum
proper^ navigantes, in quorum afpe^ aliqoo^
rum corda reoeUium terror invafit. Sed eorum
du^es fe ipfos Scfocios decipientes^ aflevc*
rabant, non cfle plures ufcerios, fed primos IX.
qui k Frafchia ad Armiro redierunt . Superve«
nientibus itaque hujufmodi quinque oiceriist
viri & equi exire de loco properant ^ reparan-
tes ferris pedes equorum . Rebellesomneseque-
ftres Civitatem Candias egredittntur celeriter ,
feque gentibus fuis ad palTum commorantibus
aggregantur ; campum noftrum fubit6 » auda-
6ter magis quam /eliciter » invadunt Belluni
inchoatur . Nondum omnes noftri de ultimis
ufceriis defcenderant , quando rebeiles terga
dare , afliftente divino prafidio , funt coa^, fe
ad montium cacumina reducentes . Qpi auteoi
inCandiaremanferunt, errore fuo cognito, par«
tim a^ore, partim timore, Capitaneum & Pro-
vifores Ducalis dominii receperunt fub BeatiflU
mi Marci Evangelifta?, & gloriofo & triumpha*
U VexiUo. Sumta ftatim vindidfca fiiit, median-
te juftitia de Marco Gradonico , qui fibi ufur-*
p^verat nomen Duch«; decapitatus enim exti-
tit in Platea . NonnulU etiam alii ex culpabi.
lioribus ultimo fuppUcio funt damnati.

Subfeouenter Canea & rdiqua Infdas Oppi«
da ad obedientiam redterunt. Titus Gradoni^
co, &aliqui aUi ex rebeUibus ad InfulamRhoe
dicam fugecunt. Tito VeneriOj & magno tei^
belUum numero Latinorum&OraK^orum in La-
fichi , & Napoli^ alufque locis tutiflimis lati-
tantibus, committentibus latrocinia atque pras-
das , Divinum judicium contra hanc rebellio-
nem evidenter apparuit. Miferanc enim ipfi te-
beUes ante reacquifitionem Candis quo^dam ex
fe ipfis Ambafciatores Januam, & Cathal6niam
fuper ^uadam gal6a, ofierentes Infulam omni-
bus aliis nationibus, quas auxiliari veUent eif-
dem • Sed nemo ip(bs exaudire voluit • Imo in-
differenter omnes eorum fiint perfidiam dete-
ftati. Vacui igitur cum didia galSa redeuntes,
& recuperationem Candias , aliorumque loco-
rum, ignorantes, capti fiierunt k galeis nbftrist
& fententia capitaU damnati,

Hujus Ducis foUicitudo & induftria pluri«
mhm valuit ad triumphandum tam magntfic^,
& tam brevi tempore de Infula fupradidla.
Veriun antequam loca exteriora ad plenam obe-
dientiam devenircnt, f^ra^didhis Dux immatura
eft morte pneventus anno DominiMCCCLXV.
die XVIII. JuUi . Ducavit annis IV. diebus II.
Ejus corpus conditum eft in Ecclefia San6bs
Maria^ dc Coeleftibus,

MArcus Cornario Dux anno ab Incarnatione
Domini noftri Jefu Chrifti MCCGLXV.
| die XXII. JuUi ad Uucale folium exaltatur^.
Di^flime quidem ; nam a juventutis fus prin-
lcipio uique ad fenium pro Republica fideUter
8c prudendflim^ laborayit . Fuit enim Jurifcoq*
fultus maxima fapientia , 8c eloquentia, & mo«

rum

( • ) AddHur ht m4&gfn)$ Codicis Amlnrofiant : Fetrus]
Vermut Nicouii filnit , dete^ conjuratio-j
jie f quam inierat in Canem fecandum Do-i
minum Veronc in cxiltum^feccfit i tKmisejus l

iufltt Canit Firco addiftit MGCOLIV. Huhxt
nlii fuere Luchinut, Nicolaus, & Hartholo-
msus , qui Fauem fecuci Venetorum arma
fecttci fttnt •

Digitized by

^j, ANDRE^

rum honeftate dccon^. A Carolo IV. Roma-
norum Imperatore , & Bohemi» Rege , dum
apudMaieftatem fuam folemms Leeatus exirte-
ret, militari cingulo honoratur. Juftiti» cultor,
oacis & ubertatis amator prascipuus exntit.

Infulam Cret» , quam adhuc rebelles per
inexpugnabilia montium cacumina perturba.
bant , quiefcere fecit. iBmpoh emm & Lafmi
deviais, rebeUes capti fuerunt, & ultimo fup-
phcio traditi, inter quos decaoitati fjjerunt lUe
Titus Venerio, per quem rcbelUoms fcandalum

^^Ex ruina rebellium Cret» , quorum nuUus
cvafit , nifi Titus Gradonico, qui Rhodum , &
Conftantinopolim profugus petiit , exemplum
capiant cetera nationes proximas & remora, ne
nocivi quidquam moliantur contra Venetiarum
Civitatem, qu» in proteftione divma firmata ,
fpeculum & norma Juftiti«& Libertatis in to-
to Orbe relucet . ^ , . j- • ^

Hoc probatiffimum eft non abfque divmo
myfterio, quod nemo umquam obelTe huic al-
mx Urbi machinatus eft , quin dolus redeat m
caput ejus, ciim fcriptum (it: Infidtts Jms ca-

^^"ceterum^^D^^ pradiaus Urbanum Papam
Ouintum, ejufque Cardinales, & totam Cu-
riam, tranfmiffis magnis & hoDorabilibus ga-
16is, & folemniffimis Ambafciatonbys a Galli-
canis partibus a Portu MaffiUenfi ad R^manam
S^iem felici navigatione perduxu anno MCCC-
LXVII, menfe Majo. Deo & Mundo gratiffi-
nius fuit; in bona fenedlute quievit Anno Do-
mini MCCCLXVIL die XIII. Januarii . Ejus
corpus confervatur in egregio tumulo intraCa-
pelUm magnam Praedicatorum . Ducavit anms
IL menfibus V, diebus XXIV.
Ottadraginta & unus^ qut Marinum Comario
ele^erunt inDucem^ funt:

Nicolaus Faletro San^^i ApoUinaris , ,
Joannes Fufcareno Procuratpr,

Petrus Zanne ,

Ioannes Dandulo miles ,
acobus Delphioo Saijiki Caffiani,
^etrus Polaao »
Francifcus Bembo,
Marinus Memo ,
Stephanus Mariono ,
loannes de Priolis ,
francifcus Superantio,
Bartholomsus Q.uirino ,
Nicolaus Zeno major ,
Nicolaus juftiniano Procurator ,
Stephanus Belegno major ,
Marcus Cornario miles,
Bellinus de Molino,
Michael Bono,

Paulus Mauroceno quondam Alexandri,

Pantaleon Barbq major ,

Marcus Barbaro major >

Marcus Bafilio ,

Francifcus Mauro,

Hermolaus Gradonico^

Mapheus Aymo,

Mapheus Donato ,

Paulus VeneriQ ma}or.

( * ) AddituT in maxzine Cedicis AmbroJtMt : Vcneti
contra Tcirgefte ftatim Crcfcium Wtolinum
Prflpfefclum claffls maritimae , 8c Dominicum
Michaclcm cxcrcitus tcrreftris Pr»fettum , mit-
«unt cum ingcnti claffc , 8^ cKcrcitu . Pecima
fluinu dic Dccembris datum cft prGelium Urbi
«um oMfcclunii, ^ omai geftQtc armarum

D A N D U L I

Jacoljus Diedo,
Simonetus Michael 9
Joannes de Arpino 9
Marcus Romano,
Petrus Georgio,
Joannes Grimano»
Francifcus Grittif
Nicolaus Aurio,
Petrus Trivifano majoft
Nicolaus Concareno quondam Michaelisi
Francifcus Lauredano majoft
Joannes Mocenico 9
Andreas Ericio Procuracor» &
Nicolaus Vallareflb.

ANdreas Contareno exiftensProcuratorSan*
<ai Marci ad Ducatus excellentiam di-
gniflimc, fed invitus, admittitur Anno Domint
noltri J. C, MCCCLXVII. die XX. JanuarU.

Vacante enim Ducatu 9 ne eligeretur 9 multa
argumenta fecit, & inter cetera feceflit abUr-
be; fed licet foret remotus ab oculis, tamen
ejus probata virtus fe Ele<Slorum mentibus prac*
lentabat . Creatus igitur Dux omnino tantas di-
gnitati renuntiare nitebatur; fed a fuppUcatio«
nibus Urbis devidlus humiliter acceptavit .

Cbm creatus fuit Dux 9 erat in agro Patayi-
no, & ei obviam mifli funt, ut ufque Venetias
eum affbciarent , XVI. folenmes Ambafciacores
cum uno DomiceUo pro quohbet i vidsUcec;
Laurentius Dandulo 9
Lucas Caravello»
Jacobus de Leze 9
Jacobus Nani 9
Joannes Trivifano,
Triadanus Gritti 9
ViAor Pifani ,
acobellus Bollani,
\ ^udovicus Lauredano 9
oannes Natalis 9
oannes Ciurano 9
Sf icolaus Contareno 9
Nicolaus Faletro S. Thom« 9
Marius Capello^

Nicolaus Delphino S. Bamab«f &
Andreas Barilio.
Hic valde Catholicus, & diviw Pagina? pft*
ritus9 Tuftitias & Reipublica amator eximius ,
pacis oc ubertatis patris zelator affiduus efle
dignofcitur,

Qjiamvis Tergeftini 9 qui antiquitus Ducali
dominio fidelitate tenentur , maximas contra
honorem Venetorum injurias commififlent, in-
terficiendo Comitem ga^e» ad cuftodiam Iftriai
deputatas 9 & alia importabilia committendo t
tamen eis pie pepercit^ contentus^ ut vexilluin
BeatiflimiMarci,quod per paftavetufta in uni-
verfali Ducis creatione recipere debent, in foi
lemnitatibus erigerent ad Plateam 9 & culpabi-
les homicidii aliquo tempore morarentur Ve-
netiis relegati,& quaedam alia leviflima fierent,
Sicque provifum , & juramento ftabilitum fu^
rat per eorum Ambafciatores& Syndicos; fed
venientes contra proprium juramentum 9 obfer-
vare promifla protinus neglexerunt *

Tranfmittitur ergo terreftris & navalis exer-
citus; (*) CfUm duabus baftiti^ firmatur obfi-

dio;

Interim miflus Thadxus Juflinianus LocoCrc-
fciiMolini, 8cc?ira muUis Guaftatoribus Tar-
vifinis Paulus Lauretanus loco Dorainici Mi-
chael » qui foveis a mari ad mare oppidum
cep^re ragnit)us , ita. ut Auftriaqi , 8c Teuto-
nes eis nocere non potu^rint , qui i(i auw*
Uuin Tcrge^inoruoi v^a^rani; ^ .

Digitized by

4« C H R O

^io; a machinis cerra' marique Civitas lapida-
.rur *

Demum Albcrto & LeopoIdoDucibutAuftriae
ki eorum fubndium evocacis» Ducalis providen-
iia ab uoo mari ufque ad aiiud duabu> foveis
«tque vallo Civitatem fortiffime*& velociflime
arcftat, furori Theutoaico viriliter fe opponens,
ade6 quod illprum copiofus exercitus bailitam
Tel vallum laniere ooa valuit . Nam contra fe-
rocem hoftium pugnam fic virilis defendo a
fironte & k tergo fac5la extitit , quod Theutoni*
<i cedere funt coa6H .

Tergeftini fubfidio & vicSlualibus ^ftituti
Civitatem Ducali Dominio iiberc tradiderunt .

Nota, quod Anno MCCCLXIX. die X. No
vembris ^ns Auftriae fuit repulfa ; die vero
XVIII. menfis ejufdem felix Venetiarum Exer-
citus 9 apertis libere januis intravit Tergeftum ,

Ratificatio reconciliatioms Tergeitinorum
XXVIII. ejfufdem menfisfiiit Venetiiscelebraia .
. Inclytus Andreas Contareno cum Ducibus
Auftrise pacem confirmat die V. Nam receptd

EKimtss lummi , renuntiaverunt omnibus juri-
us^ fi quas habuiilent in Tergefto; veriim ipfi
Duces Auftris pacem mimme obfervarunt ^ ut
tn fequentibus apparebit*

Fadka Tergeftinorum reconciliatione pruden-
ciflimus Dux opcat Civitatem Venetiarum redu-
cere ad pulchritudinem bacis ; optat ^ 8c jam
difponit Rempubiicam ab Imperatorum onere
relevare , & ad hoc fecundum tota mente per-
vigilat : fed quandoque quod magis optatur ,
magis effluit. Ecce enimex notoriaculpaFran
cifci de Carrara Civitatis Padu» Vicarii novum
fuboricur fcandalum , atque ^uerra ; 8c quia in
ea notabiliflimi Principes fe immifcuerunti quia
etiam conclufum fiiit in pace valde honorabili
pro Ducali Dominio, a<5hi ipfiu^ gucrrae feriose
defcribam , reftringens quam breviori ftilo po-
lero ejus effedkus .

Anpo igitur Domini noftri MCCCLXXI.
menfe Decembri Vicarius jam didkus, fiiis limi-
tibus non conteotus , limites Ducatus Venetia-
rum aqua & territorio nimis enormiterprafum-
fit invadere , faciens fieri inter Ordiacum 8c
Piateam Morenzani , & in aliis didfcis Ducatus
jurifdidtionibus aggeres , foveas ,.claufuras, &
occupationes quamplurimas in prssdidli Ducatus
|)raejudicium evidens atque^ damnum . Et licet
Dux pacificus nonnullas alias injurias pro evita-
cione guerrae ex bona conniventia fub difnmula-
^ione tranfiflet : tamen huiufmodi exceflus nullo
modo tolerabilis fuit , ciim qudilibet Civitas ,
famofa pariter, & exiliS) teneatur omnibus vi-
ribus fuos limites confcrvare .' /
. Requifito pluries d\6ko Vicnrio , ut innovata
removeaty tamen parte amota, recufat reliquum
amovere .

Fit igitur palatarum & pafluum claufura ,
ita quod ad loca Vicario Paduas fubje<Sta per
loca Veneta., & Tarvifina , non haberetur ac-
ceflus i quod optimum remedium efie dignofci-
cur ad reducenaum vicinorum animos ad ratio-
nabilii 6c honefta .

Cardinalis Bituricenfis tunc Bononi Legatus,
necnon Communia Florentiasy & Pifarum , pro
fedanda difcordia mittunt Legationes folcmnif-
itmas ^ & plurimiim commendandas , quarum
interventu compromittunt partes in V. Nobiles
Veneciarum , & V. Nobiles Paduanos .

434

N I C O N-

Pro parti P^enetorum Arbitratofes fuerunt »
videlicet :

Jacobus Mauro (aliis Mauroceno) Procu<-

rator Sandli Marci f
Jacobus de Pr ioHs ,
.Laurentius Dandulo,
Thadsus Jufliniano, 8c
Pantaleo Barbo .

Pro parte Padua fuerunt:

Ludovicus Forzate miles,
Argentinus de Agrifedis Le^m Do(5lor »
Magifler Joannes ab Horologio Phyfiqus ,
Jacobus Turchetus Legum Doftor , &
Jacobus de Gaflarellis .
Hi Arbitratores jurant in pra^fentia Ducalis
Dominii, 8c fuprafcriptorum Legatorum , fide
bona diflerentias confiuium terminare. Interim
aperiuntur Palatse \ & de pace fperatur . Ac
Paduanus non quaerens ea , qua9 funt pacis , do-
los^, & dam prohibuit Cives fuos acquiefcere
veritati ; ouinimo , compromiflb pendente ^
fophiflicis fuggeftionibus induxit Ludovicum
Hungaris Regem ad violandum contra omne
jus & dsquitatem , non abfque Coronss 8c ^anruo
Regias denigratione , foedera pacis y vigentis inr
ter iiiam Majeflatem , & Ducale Dominium .

Addens ouoque idem Vicaiius malis pejora ^
nefandum oc abominabile fcelus turpiter atten-
tavit, volens per ficarios crudeles perimere ho-
norabiles Patrias Cives , qui Rempublicam io
concionibus , & aliter , ex iux fidelitatis debito
tuebantur.

Deprashenduntur Aflaflini ; convidli & confeC-
fi fuper Platea Sandli Marci in publico judicio
id patibulum inter duas columnas fufpenduntur,
8c lcinduntur in partes X. Maji .

O Paduana ingratitudo , prsfumis adverste
Ducalcm praBeminentiam calcaneum erigere ,
quae te a Tyrannide Ezelini » & Scaligeri bi$
nofcitur liberafle! Odamnabilis infoIentiaFran-
cifci de Carraria , obtoittis Carrarenfium velH*
gia , qui non ignari (e obtinuifle dominium Pa«
duas favore Ducalis Excellentias , eam corde &
ore venerabantur , immemores ! O coeca amplio-
ris Dominii cnptditas , poflergas antiquam 8c
perfeAam amicitiam, quasrens in auxilium bar^
oaras nationes ! O latens venenum diu pergp
fubdolfe ^ fobtiliter infidiare, donec pravum con-
ceptum poflis ducere ad effedlum ! Arbitraris,
Ducalem prudentiam ignorare , ad quem finem
apud Buvolentam fuper Brentam fabricas Car-
ftrum Carum , apud Ordiacum versbs Vtnetias
conftruis , mutato nbmine , Portuti novum .
Nomina ipfa , quas Caftris imponis , prasfagio
lunt tui perpetui dedecoris atque damni , caro
enim pretio emifti noviflimum fcelus . Neque
Civitate^ Feltri , &BeIlunioccupas , nifi ut con«
tra Tarvifium fint Baftias. Demum cun(fla infi-
diose parus, per quae poffis obefle . Abutebarii
fiquidem potentia Ducali , quas tibi indulferat »
bcnigne remittens injurias , quando prim6 ad
damnumfuumHungaro adhafifti. Inviitiflimum
igttur Leonem , cujus magnanimitas lente exic
in iram , tunc importunaj injuriap provocarunt j
ade6qu6dScreniflimusDux cum fuis Nobilibbs,
& generaliter cum omnibus Civibus & fubditis
unanimi 8c communi propofito Libertatis , &
Ducaliumjurium confervatione > tantas iniquita-
tes & injurias propuKare decrevit. Clauduntur
interim palatas, , congregantur pQtentes exerci*

tus

Digitized by

A N D R E iE

tus io duabus baititts conftru^Hs , altefa apud
Novalem, ahera apud Caftnim Franchum . (*)

Raynerius de Quafchis miles de Maritima Se-
narum pra^ficitur Capitaneus Generalis » Tha-
iiaBtus Juuiniaoo Provifor io Romano expugnavit
& viriliter capit pailiam , & Burgum Solagns,
utiliflTima Venetis , hoftique nociva .

Pra^fatus Capitaneus Generalts cum Andrea
Zeno , 8c Domioico Michaele Gubernaioribus
in manu potenti apudLiociinam tranfit Brentam,
In Flumine aUqui pedites, fed pauci , perierunt
defedtu Pootis , qui ut fperabatur 9 apponi non
valuit . Felix exercitus Territorium Paduanum
potentcr invadit; nonvaleosautem ob aquarum
jnuodationem tran(>re Brentcllas, fe per Viceo-
riuuQEi diftri(5lum tranftulit, incrans ad montes
Padud! 8c ufque ad balnea Abbani , commifla
inaxima praeda, quia incolae crcden^es efle tuti »
ibidem manebant incauri .

Nuoquam enim in aliqua novitate PaduaB ho-
/les illuc intrareprsBfumferant. Si exercitus con*
tinuaffec viam fuam versbs.Montagnaoam, ma-
)ora obtinuiffet , potuiftetque fe revolvere ad
cxteriores partes Paduanas ufque Plebem Sacci,
Sed deficiente pane , lic^t carnibus y vino, &
ceteris abundaretur . orta quoque divifione inter
(iapitaneum» 8c Nicolaum de Burfareto Marif-
chalcum exercitus , retroceftit ad Meftrinum ,
jter teneos a Padua Vicentiam , ubi majora fu-
Oinuic iocommoda « veluti io locis per eumdem
cxercitum jam confumtis.

At Rex Hungarias Paduano execrabili aflafti-
neriaB exceflu 9 infamia turpi notato , auxiiiari
Aititur f 8c ejus perfidiam publicc confovere »
venire non cimens contra Caoonicas Sandliones
exprefse di6lantes, ut quijquis tnnceps^ Pr^f-
JatuSffeu Ecclefiaflica^ aut Secularis perfona ,
fuempiam Chriflianorum per ajfafsinos interfici
feceritf aut etiam mandaverit , quamquam ex
hoc moTs forjitan non fequatur , aut ante ecs
receptaverit , feu occultaverit , excommfinicatio»
.1711 , & depofitionis a dignitate , honore , or-
dine^ & officio^ & beneficio incurrat fententias
ipfo faSlo i fit etiam cum fuis bonis mundanis
cmnibus tamquamChnfliana Religionis amulus
M toto Chrifltano Popuh diffidatus .

Ut autem hujufmodi errorem Rex colore ali-
quo palliaret , pranniflt Legatos , qui noo pa-
cem , fed gladium mittere venerunt , non con-
cordias cractatores , fed paniales , 6c fautores
publici hoftis noftri . Demum nuUa diffidatiooe
pr«via, & fruftra Pantaleooe Barbo Ambafcia-
XOre io Curia Regia exiftente , & honeftam ac
veram juris noftri informationem exhibente ^
tranfmim Hunsarorum multitudinem, qui terri-
toria Tarvifina hoftiliter invaierunt , committen-
tes homicidia , fpolia , incendia , atque praedas
non parcendo fexui , vel aecati .

loiuper ut mcotis acerbitatem rigidibs pao-
^erec , Orbem paceotibus implevic Epiftolis,
aflereos Ducalem Excellenciam ad cradiacum
pacis cum Paduano accendere noluifle , ciim
pra?di(5lus Dux oumc^uam bellaveric , oiii ad
^nem pacis , & verbis pacificis honori Veoeco
coofonis femper ioceocas accommodaveric aures
aique meocem.

Per ipfas quoque liceras adversbs Veoecos
cerra marique mioacur , prodeos , poteftatem
iibi iq terris divinitus traditam , uc opprimac

) In matgine Codicis Jlmbrofiani bec adnnantwr :
Alibi legitur , qiiod Frocuracores fuereDomi-
nicus Micbael , Andreas Zeno , & Thadeus Ju-
ftiniano i Sed Michael fuic FrxfeCtus ancea ,
i|aam JEUiaerias deQuafchit apjpltcueric; Qjxi

D A N D U L I 4i«

elacos, & fublevec oppreflbf. Si fic eft, fi
rildiilionem fuam in cancum cupic extendere^
uc fe faciac Adiorem & Judicem, fi refti judi-.
care proponic , judicium incipiac a (e ipfb , c^ut
pacem tam indebite violavit , quam cum jura^
menti religione promiferat obfervare ; fubfe-
quencer fumat de Paduano vindi6iam » quem
toc malis fccleribus , coc fcandali; Deo & Mua«
do abominabilibus irrecicum , quafi fimuiacrum
adorac . Sed qualis asquicas , quod redhim judi-
cium dici poceft , quod Venecum liquidum jus
habencem flageUare quasrit, & tyraonum perfi^
dum fublevare!

Mirum qui cancum Regem , qui non ab At-
cila flagello Dei , fed ^ Chriftianis Francorum
Regibus craxic originem ^ immoderacus ade6
amor adduxeric , uc per Epiilolas 8c Nuncios
invicec univerfas naciones ad praedam concra
Venecos, qui pro Fide Cacholica, & pro tui-
. cione ac libercate univerforum concra Tiirchos
& Piratos propriis fumtibus mare cuftodiunt^
falvo infuper diadematis honore , non folhm in
ie , fed in ali<>s peccans , ac fui erroris fbcioi

auaarens , induxit Albertum & Leopolduoi Au^
rise Duces , poftpofitis fama, honore , 6c jure*
jurando, colligari Tyranno, & Venecis frange--
re pacem ? Decuiflet potibs Regiam Majeftatem
potentiam fuam , & Catholicorum Pnncipum
colligationem adversiis Infideles converccre ad
Diviiii nominis laudem & robur ac falutem Ft-
dei Orthodoxas .

Ceterum quia prasdidlus Rex tam per ter*
ram , quam ppr Riare , multa minabatur » defti-
natum fuic k Duc ili dommio flxJeum galdarum
ad partes Sclavonias , & ad alias parces » qua*
rum excicic Caj^icaneus Michacl Delphino , 8e
apud eum Provilbres duo, cum magna liberca-
ce , fcilicec Pecrus Juftiniaxius Procuracor San^
Marci , & Pecrus Cornario , calicer qu6d nullus
cococempore guerra? apparuic hoftis ia mari, 8c
gaI6s & navigia noftra pro mercacuris 9 ac fi
cempus pacis fuiflet , libere navigaruuc •

Incerea Paduanus de jufticia oc viribus fuia
diflifus, cradidic Ducibus fupradi^Hs Civicaces
I Felcri & Beiluni , in qua re ipfi Duces noo ufi
jfueruncea amicabili neceiEiudtne erga Ducale
jdominium, qua Vcneci erga eos. Nam prim6
I pro pace habenda ipfa loca Venetis k Paduano
( oblata fuero , aus recipere recufarunt , ne ipfi$
! Ducibus id moleftum occurreret, & ne oflendc-
1 rentur Duces praidi(5li , qui jus in illis aflere^
bant habere . Pro obftando ex Hungaris mille »
qui primo venerantinauxilium Paduano, tranf-
ierunt ad parces Tarvifinas . Thadaeus Juftinia*
no equicac velocicer uicra Plavim » exercicum
alium congregans , in comparando (**) quo »
8c nondum unico, didii Hungari exiftences apud
Sacilium , clam noftris exploratoribus capcis »
fubico cranfiverunc ; quos Thadasus infequicur
ufque Plavim ; fed non omnes gences noftrs funt •
Commiflb icaque proelio , oc quam pluribus
ex Hungaris incerfe£tis , camdem noftri velutt
pauci {uccumbunc . Equis aucem fauciacis a
lagiccis , nonnulii ex noftris ftipendiariis fuge-
runc , reli6^is Thadaso Juftiniano , Gerardo de
Camino , Comice Cenecenfe , & Rizolino de
Azzonibus, qui ftrenuifliitie rem gerences capct'
fuerunc , £k raduam, deinde in Hungariam ou^
&,\ capcivi .

. Exer^

Procuracores a^rucn PaMvinum tncerim vafia^
runc , mulcis hic , 8c ibi prcsliis confeAis •
Die XXIX. OOobris dacum foit reaUlum &ai«
nerio in ^e Divi Marci.
Coi(. Amb. in CamiDardo «

Digitized by

4i7 C H R O

Exercitus aoftcr Geticralit rcditc in Tarvifi-
mum diftri^bm , commoracufqiie eft pluribus
diebus apud fuburbia Tarvifina majora » quia
hoftes clam conferebanc cum fidelibus noftris,
quia nulU fides ^ pietafque vhriSf qui caftra fe^
quuntuT.

SuperveQiens alia cohors Hungarorum mtllc
nbn fiiit aufa tranfire per Tarvifium (*) ad
Civicates Feltri & BcUuni , & tamdem defcen-
dens per locum Scalao fe de £zAo reduxit in
Vicencinum diftricSlum , & inde BaiTianum .

Die Mercurii od^ava poft finiftram Thadast
Juftiniano pugnam, dexcera Domini facicns vir-
fucem , Ducalem juftitiam plurimhm exahavit »
quia ubi non fperabatur pro cunc pofle intrare
'Terricorium Paduanum , exercicus navalis , cui
prasfuic Capicaneus.Delphino Michael , folbm
^um probis Venecis NoDiiibus, & Marinariis,
& Ganzarolis , & duabus placis Mancuanis bel-
trefcacis, aggreflus fuit Turrim Curani forcifR-
mam , 6c quafi incxpugnabiiem , fuper qua , &
in circuitu exceriori erant mulci pugnacores;
Dnde exccrioribus devi<3is , parcim fcilicec pcr-
emtis 9 partim captis , parcimque fu^acts , devi-
€tz quoque inferiori forcilicia , inceriores coa(5li
iunc tUam felici exercitui con(ignare.

Subfequencer in Fefto Beati Joannis EviSiige-
lifta idem navaiis exercicus fefe ulcerihs cransfe-
rens, ftacuic vi armorum unam Bafticam ag-
gredi vailo, & foveis circumfeptam in concra-
ta Lupa Paduani diftri<5lus , pugnancibus virili-
fer hoftibus ex adverfo , ex quibus nonnuUi oc-
cifi , & vulneraci fuere .

Poft aiiquos dies magis ultra , juxca camen
primam , addica fuic altera Baftica . In pofitio-
ae harum Bafticarum , fnediance Divino prasfi^
dio » Bafticas noftrorum Civium plurimiim va-
luerunc , in qua re laudabiliter eciam fe gefle-
runc quamplures de generali exercicu cerras, qui
iUico properarunc abfque equis.

Exercicus generaUs, qui erac apud Tarvifium
ifl copiofo numero , 8c pocenti manu , magna
concra hoftes , fi obediens fuilfec, facere potuif-
fec ; fed major pars recrograda & indifcipUna-
bUis fuic, nolens equicare ad Bafticas, immo fe
reducens ad Monteflum , damna plurima incuUc
concra fideles Ducalis Dominii j 8c in cancam
devSnic vefaniam , quod longe pejora feciffec,
nifi falubricer & caute provifum fuiflec per Pe-
crum Mocenico , & Joannem Gradonico , cunc
Gubernacores exercitus .

• Inter ceceras autem provifiones , exiftentibus
iiujufmodi ftipendiariis inucilibus, acque damno
^s , recepco ab eis juramento , quod ufque ad
annum adverciis Ducalem praseminentiam arma
non fumerenc, eos permiferunc abire , licentiato
quoque Raynerio de Bafeis infufiiciente ad re
gimen tantas rei (**) . Reliqui ad Baflitas ive
runt , de quibus 6c aUis gentibus novis campus
in jamdidlis duabus Baftitis viriiiter reftauratus
cft, difcurrentibus armigeris noftris , & depo-
pulantibus pro Ubito territorium Paduanum .

Jacobus Mauro Procurator S, Marci tranfmit-
citur Vicecapitancus ad B iftitas, qui ftrenue fe
gerebat , fed ex nimia foIUcitudine infirmitate
oppreflus Venetias rediit .

{♦) Cod9X Ambrofianus : Tranfirc per Tarviirnum
diftriftum , fcd in Foro-Julio montcs confccn-
dens , cranfivit pcr Fokelicum , &c Civiutes
&c.

(♦*) Lf margine Codicis An^brofianii Alibi cft Icgerc
Rainerium voluifle cranfirc Brcntellas , fed
Frocuratores noluiiTe , 8c prsBcipue Dominicum
Michaclcm , quem fama erat a Domino Car
Tom. XII.

I C O N. 43t

GibertiM de Corrigia Capitaneas generalis,
Leonardus Dandui ) miles, nacus AndreaB Daa-
dulo olim Ducis , & Petrus de Fontana Guber-
natores regimini fticcedunt exercitus,

Paduanus cum multitu^ne Huogaronim, Ba-
ftitis ad oppofitum fabricatis , claudt^re nititur
exitum noiivas gentis . Dum autem aliqui noflri
nobiles cum nonnullis baliftariis Venetis ad po-
nendum tertiam Baftitam exivifTent, capti fue-
runt , & aliqui eorum peremti , quia licet viri-
liter pugnaverint , tamen contra nimiam ho-
Aium multitudinem durare non valuerunt defe-
<5lu ftipendiariorum , qui eos fequi, ut ftatutum
erat , viliter neglexerunt . Sic alternat fortuna
vices, maxime in bello ; nam paucis diebus an-
te gens nollra viriliter obtinuerat ceperatque
Antonium de Lupis militem Capitaneum Itali-
corum pro Domino Paduaj, & quamplures Hun-
garos valde notabiles ; icem unum probiffimum
militem de Alemannia, & alios.

Capitaneus fapiens erat , 8c dodus in expe-
ditionibus bellicis, fed fenio & asgritudine con-
fedus modicum fecere potuit ; unde prsedidlis
Gubematoribus incubuit pondus guerras, in qua
profe6l6 fe ftrenuiffime geflerunt . Nam phtn
jgens noflra Baditam aliam fabricaret, perquam
invitis hoftibus exire valeret; Stephanus Vayvo-
da Tranfylvanus Capitaneus Hungarorum , fc«
cundus a Rege, cum maximpHungarorum, Pa-
tayorum , aliarumque gencium exerciiu ad ob-
ftandum propere equitavit , conira quem Leo-
nardus Dandulo GuDernator exercicus vigorosi
exivit ; fed ipfo die Hungari bellum committe*
re. recufarunt .

Altera autem die ^ quia Gubernatores diAi
regebant , Petrus della Fontana Gubernator ho^
ftibus l*e pnefentat , quibus exeuntibus in equis;
Gubernator . tunc dirxiiffis omnium equis, pedes
bellare ftacuens, cunflos bortatur ad pugnam^
quamvis pauciores forent numero, fed non cor-
de. Inter cetera aciebus difpofitis mandavit, uc
conftanter aggrediantur , & conftantiJis perfe-
verent , neminique liceat in fuga fperare falu-
tem , quia ipfum perfcqueretur ut hoftem ho-
ftiliter . Subjiciens fe ipium eidem legi , ut fi
forte terga dare videretur , quilibeti ipfum im-
pune perfodiat . Sicque cuntSli fuis ordinibus au*
dadler concurrunt in hoftes . Maxima vi hinc
inde certatur; noft i adeo viriliterinftant^ qiiod
affiftente Divina gratia, interceffionibufque Bea-
tiffimi Marci Evangelifts, fub cujus vexillo pro
juftitia 8c honore Ducali pugnatur, ac Mania-
lis Martyris , cujus feftivitas eo die celebraba-
tur , felix nofter exercitus vidtoriam memorabi-
lem obcinuit & triumphum.

CaBds & vulneratb hoftibus in maximonum^?
ro , captifque Vay voda Capitaneo , 8c oronibus
ProceribusHungarorum, & aliorum, inter quos
fuerunt mille milites Hungari , ac jSonifacius ,
8c Antonius de Lupis , Comes Sandii Boni&cii »
Niger dc Nigris milites, 8c multi alii Paduani^
proftratis in illo confli(5lu vexillis Regio, 8c Pa-
duano . In qua quidem vi(5loria idem Petrus de
la Fontana digniffimo militari cinguio decorar
tur. '

Tunc Paduanus ad tantum terrorem dejedhit

eft,

rario fubornatum fuiflic, auro illi invafc vini
tranfmiflb, Idcoque Raincriura iratum rcnun-
ciaffe Pr«fc6turaB . Condudki indc fucrc Fran-
cifcus Ordclaphus , qui loco Raincrii cxcrci-
tui pracfuit , quo ufque Corrigienn$ acccflir^
& Dominus Forlivii , 8c Joannei de Gajii*
glionibus Etrufcus , 8c alii .

Digitized by

4J9 A N D R E

9 quod fi ftipendiarii noftri , (icut Guberna-
cores appetebant , ad longiorem profecutionem
inllitiflent , cundla ufque ad muros Paduas abf-
que obftaculo habuifltfnt in proedam • ( * )

patur nihilominus (lipenaiariis paga dupla ,
Captivi quoque ducuntur ad carceres ; Nobiles
sn CamerasPalatii , reliqui ad orasSandH Blafii.
Verum ftipendiarii fub quodam abufivo more
omnino contra debitumrationis relaxaverunt fu-
pradi<5tos duos Lupos , & Comitem Sandti Bo-
oifacii, dicentes iplos effe forenfes, & proviHo
natos Domini Padus , unde potiri debeoant be-
neficio bonas guerras, qua ftipendiarii abuteban-
tur • Hinc inde , dum caperentur , relaxabantur
ad finem , amiffis equis oc armis .

Ad obtinendam fuprafcriptam vidloriaro plu
rimiim contulit , quia noftri bellatores inter ter-
ritorium & paludes hoftes pra^veniences ardia-
runt taliter, quod exiftentes in eqOis, kbali(Hs,
arcubus, eniibus, & lanceis undicue lasdebantur.

Beati Martialis Fedivitas od prasdidlam ,
aliafque vidlorias divinitus conceffas , tunc effe-
<fta eft Veneiiis ccltberrima & folemnis •

Jam oritur murmur in Populo Paduano con-
tra Tyrannum, affirmantibus cundlis, hunc con-
flid^um divino contigiffis judiciQ, quianonfovet
juftum bellum ; auerentibus <}uoque latorum
camporum fpatia in Paduano diftridu fquallida
jacere , & inculta » ac negledta ab iflo noftro
Domino , qui contra juftitiam aquas & paludes
Venetorum nititur occupare, & contranaturam
reducantur ad cultum • Ob hoc nos tenet in
gnerris quibus perfonaliter , & realiter affligi-
mur ; ob hoc fe & nos fubdit Hungaricae fervi-
luti, kqua magis quam ab hoftibusflagellamur.
N^c fas eft conqueri de perfonalibus , & reali-
bus injuriis , quas nobis irremediabiliter inferunt.

Paduanus autem variis perplexus curis , licet
ilatum fuum declinare videret, nefciebat , ta-
men fe reducere ad tramitem veritatis ; unde
fub fpe Hungarica pertinaciter induratus bafli-
tas ejus reflciebat contra noftras , confidebat-
^ue plurimum in traflatibus , quos cum fiipen-
diariis noftris infidiose quaerebat . Contaminavit
autem cum pecudia lanceas quingentas noftras ,
quas afTercntes fe conlplevifle flrmam iuam, exi-
Yeruntprincipales Baflitas . Et eadem die hoflis
iliggreflus fuit & expugnavit Baftitam ulterio-
rem ^ per quam ad damnum hoftium habebatur
acc. flus .

' DucalisExcellentia jam providerat inftaurare
vires fuas cum gente recenti ; unde apud Me-
diolanum flrmantur mille lanceas nowx gentis 9
qi X per Brixiam defcendentes ufque Mantuam,

Earatffl erani juxta Veronam venire cum Jacobo
lauro Procuratore, qui conftitutuseratCapita-
iieus Generalis, 8c jam iverat cum multisarmi-

feris ufque Veronam , inde defcenfurus contra
^aduam per aliam viam quam per Baftitas .
Hab^bant enim' fecum Marfllium de Carraria
fratrem .Francifci, qui Marfilius , ut guerra cef-
faret , & Civitas Paduas ad ftatum bonum re-
formaretur , quasrebat deponere fratrem . Sed
ejus propoflto per cujufdam brevis inventionem
propakro , intentio fua caruit efledlu ; unde ad
gfemium Ducalis praeemmentiaB fe reduxit ; pro
cujus receffu inteftinum odium remanfit in Pa-
dua> adeo quodFrancifcus timebat intus & ex-
tra .

if • 1 Jn margine Codicts Amhrojianix Hoc anno MCCC-
LXXIII. die XVII. Tulii obiit Vcnetiis Do-
minus Eribertus de Corrigio , cui fuife^kus a
Fatribus in Imperium cxercitusDominus Fran-
cifcus de Ordelaphis, Dominus Forlivii.

> A N D U L 1 440

Gregorius Papa Undecimus abfque intermif-
fione iuant partibus pro pace , nunc ibavifTimU
epiAolarumeloquiis, nunc per prudencidimos 8c
Reverendos i^poftoUcos Nuntios . Tamdem ad
fupplicationem Paduani tdem Papa per germa*
num nomine San(5litatis fuas , ac per nepocemt
ob hanc caufam Venetias ddlinatos , hortatur
efficaciter ad pacem Ducale Dominium . Unde
Reverendiffimus Presbyter D. Thomas Sandte
Sedis Gradenfis tunc Patriarcha , & poftea San<
£be Romanse Ecclefia? Cardinalis , vir (iquideni
magnse au<5loritatis & reverentias , tum lapien*
tias profunditate« tum morum honeftate, & com«
mifliQne Apoftolica, rogatus a prasdidli Poutifi«>
cis germano^ non valenteobaliaimminentia hic
morari , efficaciffimis tra^latibus pro pace la-
borat.

PaduaQus , erroribus & periculis fuis cogni-
tis , faniori confilio per eumdem Patriarchaoi
Ducali benignitati fupplicat , ut dignetur ad
gratiam reconciliationis ipfum dementer ad-
mittere. Fateor^ inc^uit, contra Ducale Domi-
nium graviter deliquiile , & meis demeritis fuif-
fe punitum . Fateor , me vicSlum , & durum
contra juflitiam calcitrare adversbs Ducalem Ex«
cellentiam , quam Progenitorum more propono
fempjer in matrem & Dominam xevereri , nec
ab ejus beneplacito in aliquo refilire , Ucinam
cor verbis reiponderit ; nam latuit venenum ad
tempus ; fed nifi folus Deus poteft corda icru-
tari .

Sereniffimus Dux prudentiffimi confiderans ,
Divinam Majeftatem eidem de tanta guerra
honoris gratiofa plenitudinem contulilfe , & fu-
peratishoftibuspofle ad finem honoris 8c gratiao
pacis 9 pro qua pugnav^rat , pervenire , abhor-
rens ab intimis efTufioncm fanguinis Chriftiani ,
& utriufque partis incendia atque damna ; vo-
lens infuper laluti fuorum Civium providere »
quipro nonore patria fponte fem.aniteftodifcri-*
mini exponebant . Nam tanta aeris C( rruptio ia
Baftitis Venetis & Paduanis fuboru erat »
quod humana corpora pedifera labe con&dhi «
;iut moriebantur » aut longa infirmitate laague-
bant : deliberavit cum fuis venerabUibus Confi*
iiis Vicarium Padua; benigne fufcipexe ad gre-*^
mium benevolentias atque pacis . (**)

Anno igitur ab Incarnatione D. N. J. C.
MCCCLXXIII. dieXXI. Septembris Pax cele-
brata eil Deo & Mundo gratiofiffima , dummo«
do altera partium voluntatem habuiiT^t pacifi^
cam , ficut linguam . Nam quamvis ad exalta-
tionem nominis & famam Venetiarum honora-
bilis & exccllens merito cenferetur; tamenutri-
que pani utilis valde fuilfet , ad evitandum
plurima fcandala & errores . lUuftris Rex Hun-
garias per Legatos 6c Procuratores fuos ipfam
ratam habuit , & folemniter approbavit ; fed
falvd fuas Majeftatis reverentid illam modico
tempore obfervavit.

Vacu Capitula fuere in effeCiu •

PRim6 datur Domino Duci , 8c Comnnini
Venetiarum plentffima audloritas & liber*
tas cum folemnitatibus opportunis eligendi tres
vel quinque Nobiles Cives Venetorum, qui per
eorum majorem numerum cognofcant 9 & per
definitivum d^terminent omnes lites 8c contro*

ver-

(♦*) /ff margine Codicis Amhrofiani : Alibi legicur »

Jjubd Frarres Vaivodi capci fuafere Regi , ut
uaderec Domino Paduie , uc pacem , quacn
poirec conficeret , (}ui Vaivodam ea vinculi^
}iberaret« .

Digitized by

44r C H R O N

verfias Confinium inter Ducatura Venetiarum, A
& Paduanum , & inter Tarvifinum , & Paduam
& BalTianum , ponantqne , & iirment terminos
atque figna , ubi eis juftiiis videbitur , flatuco
crium meniium terminoad hasc perageada,quem
Dominus Dux ufque ad tres menies cum fuo
confilio valeat prorogare . P.r hoc Capitulum
attribuirur immenfus, & perfecula memorabilis
honor Domino Duci, & Communi Venetiarum,
dum ipfimet conftiiuuntur Judices rei litigioiae,
qax caufa gucrrae iuerat « & omnium fcandaio-
rum 9 & incitativa difcordiarum , prsefertim
AnnoDominiMCCLXlV. MCCXCMCCCIV.
in concordiis tunc fadlis numquam vuinus^foit
plene curatum • Nam partes in compromiffis
utebantur hujufmodi verbis; aut enim dicebant : B
Quod arbttri eligerentur fuper quslhonibus ,
exceptis Ccnfinibus ^ qui abfque prsjudicio par
tium fiarent ^ ut flabant . Aut dicebatur : quod
de Confinibus nikil dicatxer^ nec veniant in com-
fromiffum ; fed remaneant in co ftatu^ tn quo
nunc funt ^ fini prajudicio partium. Uiinam
in hodierna conciufione tunc faifla confervata
fuiiTent; ceiTaflent hinc inde casdes, damn^ 9 &
difpendia infinita . Tunc autem radix morbi re-
inanfit, ouas abfque caucerio evelli non j^tiiit ;
nam creiccntc territorio circa loca ConHniu n ,
crefcenteque dominandi cupiditate , Vicarius
Padu8 in hos pravos ilevenit errores ; nunc
autem cefTante malorum caufa ceiTare deb^ bat
effedlus , & partes perpetua caritate & pace C
ouiefcent 9 affifU^nte clementia ]. C. , qui <^um
wret afcenfurus ad Patrem, ait difcipulis ; Pa-
cem meam do vobis^paeem meam relinquo vobis.

II. Paduanus folvet Ducali Domino Ducato-
fum auri centum millia pro parte expenfarum
ih guerra facSlarum, ro^ans, ut reliqujs expenf»
remittantur. Solvet emm in pr«fentia ducato-
rum quadraginta miilia , & XIV. millia (ingulis
tnnis uique ad perfe<Siam folutionem •

III. Deftinabit Venetias Francifcum de Car-
raria juniorem unicum filium ejus qui in pleno
Popuio fuper fala majoris ConfiUi 9 nomine Pa-
tris 9 ante venerabilem confpeilum incly ti Du-
cis delatuS) petet veniam de omnibus injuriis &
offcnfis. D

IV. In recognitionera erroris & offenf» pro-
mifit idem Vicarius Padu» foivere Domino Du.
ci, & Communi Venetiarum ufque XV. annos
ducatos CCCC. auri om»)i anno convertendos
«d Ecclefiam Sandli Marci .

V. Quod fi ipfe Vicarius Paduas ullo tcmpo-
re requirerct Civitates Feltri , & Belluni , te-
neatur rtftituere Duci 4 & Communi Veoetia-
rum Caia-matta diftridlus Serravaliis 9 & Ter-
fam San(5li Baldi diftri^us Vallis Mkrani , 8c
Clufam Q.ucri diftn6lus Tarvifii .

VI. Turris Curani , qux dicebatur effe Ter
ritorii Paduani , remaneat , & cffe debeat cum
fuis pertinentiis versiis aquas falfas in pleno do-
minio Domini Ducis , & Communis Venetia- E
rum; nec Dominus, vel Commune Paduas, leu
fucceflbres fui poffinc umquam facere, vel fieri,
feu «dificari aliqua Fortilitia uUo modo pcr
feptem milliaria prope ipfam Turrim.

VII Profternentur CalirumOrdiaci, feuPor-
tus novi , & Turris exiftcns in oppofitum ad
alteram ripam Brentas , taliter quod in Villa
Ordiaci non poffit umquam rexdificari aliquod
Fortili ium. Profternetur etiam Caftrum Car-
rum , promiffo , quod a Buvolenta infra versiis
aquas iaKas per duo milliaria infra terram (iiper
jilis fluminibus vcl aquis ad neutrum latus ali-
quod fortilitium conftrui valeat.

lom. XII. i

I C O N.

VIII. Baftita prbptcr guerram conftrucSte
amoveantur hinc inde •

IX. Univerfie condemnitiones , proceffus, ac
banna edita per partes occafioae Confiniuai
contra Clugienfes , & illos de Capitc-i^eris ^
de Caftro Franco, & Afylo, de Romano , nec
non contra illos de Bafliano , & alios fubditos
Domini Padu«9 & generalitet quoslibct utriufque
partis fubditos, annullentur in totum.

X. Intromiffiones h6tx hinc inde de bonis
partium callentur , & bona , & reditus Mona- .
fteriorum , & fubditorum partium reftituantur .

XI. Utrinque libere relaxentur captivi .

XII. Qjiia padla antiqua , illa fcilicet, quas^
vigebant temporc Jacobi de Carraria Patris
praefcntis Domini , funt honorabiliora , & pras--
ftantiora pro Ducali Dominio Venetorum, ipfis
confirmatis , cetera abinde citra caffentur, ex-
cepto paifto Salis Clugi» , quod eidem Domino
Paduae firmum remaneat de fpeciali gratia .

XIII. AdhaBrentes & fequaces partium inclu-
dantur in pace .

XIV. Cum Marfilius d& Carraria frater pras-
fentis Vicarii Paduas adhaferit Illuftri Ducali
Dominio, acftum & promiffum fuit, quod inte-

Se gaudeat bonis & reditibus fuis , qux habe-
t, antequam exiret, quodque poffit ipfos re-
ditus Venetias conducere tamquam Venetiarum
Civis ; & de hoc capitulo Vicarius Padqas ft
conftituit debitorem Ducali Dominio .

Prima pars guerrs Hungaria 9 ac colligatorum
ejus .

Mlretuf etiam univerfus Orbis Catholicus
pariter & Paganus , quod Sereniffimus
Princepis Dominus Ludovicus Hungariae Rex
Illuftris abfque caufie cognitiono contra Vene«
tos , Regni Franciac , unde traxit originem , ve-
tuftiffimos & fingulariffimos zelatores , digmta-
tem tants Profapias maculaverit , ut praster
Illuftriflimarum & San<!:iarum Matris Conjugiique
Reginarum , & Baronum Hungarias conicien-
tiam 9 adhasferit nationi Deo & nominibus exo-
fae Januenfium , qui femper de rapto vixiffe
nofcuntur.

Miretur quoque de tanto Rege folito pugnare
pro Fide Catholica contra Ban^aras nationcs ,
qtx)modo gladium fuum vibraverit adversbs pa«
cem folenniffime celebratam, & adversbs Vene-
tos Catholicos & Orthodoxas Fidei invidViffimos
defenfores, amaotiffimofaue Regias Majeftatis.

Miretur infuper de Paduaino , qui falva pacc
fua , rupto retenti pacis &: juramenti foedere ,
totius fcandali caula fuit , nifi quia a claras me-
morias Progenitoribu- fuis de Carraria , intimis
& cordiiliflimis Venetiarum amfcis declinans ,
quafi a lux nativitatis fidere coacSlus , femper
anhelaverit in perniciem Venetorum . Taceo de
Marcuardo Patriarcha Aquilegienfe , qui extre-
mam fenecShitem fuam, divino cultu omiffo, in-
juftum convertit ad bellum . Confiderare fiqui-
dem colligati debuiffent , qu6d durum eft con-
tra ftimulum, feu potiiis contra Divinam poten-
tiam recalcitrare . Nam ficut Petri Navicula
fludhiare poteft , fed non mergi ; fic & Navicu-
la Marci Difcipuli fui , qui Divini providentid
Civitatcm Venetiarum gubernat & rerit ; & 6
quanda a flu6libus agitari videtur, iplam tamen
ad portum falutis dirigit , atque firmat non fo-
Iiim ad privatum commodum, fed totiusReipu-
blicaB generalem utilitatem & bonum . Nam ve-
lut quintum elementum neceffario ftatpromuro
Fidci contra Turcos, & alios Infideles, ftat pro

Ffx rcfu-

Digitized by

44? A N D R E A

Kfugio cojufcumque cuptencis libertate potiri :
cantutn bonum turbat» qui h|uic almam Urbem
fatagit perturbare . Qjiiamvis autem non Cit
abfque culpa, qut rei , qus ad fe non pertinet,
fe immifcet , tamen excufandi fbrent , fi parti
juftiori faviffent .

Bellum atrox non foliim noflris partibus « fed
oniverfo Orbi , perniciofiifimum narraturus ,
brevi oftendam 9 quis juftiiis induit arma . Re-
gnum Cypri fub colore indebita vindi&x ]a-
Duenfes occuparenitebantur * DucaleDominium
nequaquam ex debito ^ fed ad eorum preces ^
& pro vitandis fcandalis » exaAi diligeutii de*
crevit , ne mercatores Veneti utcrentur in Re-
gno . Numquam tamen murmurare ceflabant
calumniantes, quod contra eos prasftabantur ad-
minicula & favores , noftrifque mercatoribus ,
qui ante Regni invafionem degebant ibidem
oamna & injurias perfonalia & realia mulripli-
citer intulerunt . Qjjorum reftitutionem & re
fbrmationem per quamplures^ folemnes Amba-
fciatores amicabiliter requifiti , licet promife-
rint, numquam faccre curaverunt.

Chier Andronicus primogenitus Calojani Gra».
corum Imperatoris , necnon Saucibeus Zalabei
filius Amurati BeyTTurchorutn pro&na ac dete-
ftabili unione confjpiraverunt in Patres; fed pa-
cerna perfecutione devicftis , Amuratus filium
proprium oculis privavit totaliter ; Grascus au-
tem fuum genitum , & geniti filium ccecatos ,
fe non plene , perpctuum ad carcerem dam-
navit .

Januenfes rradlatu cum cuftodibus habito ,
Chier Andronicum 8c filium a carceribus hbe-
rant , & confovent contra paternam pietatem ,
& per confequens contra omnia naturalia , &
civilia jura , contraque bonos mores 8c pernicio-
fum exemplum . Et ut eorum vefana nequitia
execrabihus ufque ad facrilegtum deferviret ,
Chier Andronicuminduxerunt ad proftitucndam
fororem propriam pulcherrimam virgtnem Chri-
ftianam in concubinam Amurati Bey Turchi ,
hoftis nominis Chriftiani . Sed Deus non permi-.
fit perfici tam abominabile fcelus , quia ante-

?uam traderetur , fiiit de hac luce fubtradla .
* ) Occupatur Imperium Conftantinopolitanum;
carceratur Pater verus Imperator , & una cum
Imperatrice , ac ceteris filiis acerbiflime affligi-
cur; carcerantur nobiles viri PetrusGrimani&i-
)ulus , & mercatores noftri Conftantinopoli con-
verfantes 9 bonifque & mercationibus fpolian-
cur .

Populus Tenedos memor promiflionis Calojani
Imperatoris de concedendo diAum locum fub
mutuo , & pignore Ducali Dominio Venetiarum,
volenfque inhumanum & afperrimum fervitutis
jugum Januenfium evitare , cum Crucibus eleva-
tis & devotione maxima fuppliciter fe fubmife-
runt , falvo jure Calojani legitimi Imperatoris ,
ad protedlionem mitiffimam Venetorum . Quod
Tanuenfes moleftifiimc tulerunt , aftruentes ^ fe
habere Bullas aureas de didh) loco kChier An-
dronico , qui fah6 nomen Imperatoris induerat,
& nullum prorfus in eo jus nabebat , im6 pro
laefas majeftatis crimine & parricidii fcelere omni
dignitate 9 honore primogeniturdB » & hereditate
paterna omnimoda ipfo facfto privatus erat ex
parricidii fcelere. Finis tantSB Januenfium vefa
nix erat 9 ut a Mari majori folhm ob invidiam
cxcluderent Venetos » & ceteras nationes, inva-

D A N D U L I

444

( * ) /9 margint Codicis Amhrojiani : Anno MGCC*
LXXVIII. XXIV. Apniis Nicolaus de Clu-
gia Notarius C^ri« Venetorum milTas eil a

dendo Imperia &Regna quorumcumque, ica ut
non fupereflent nifi climata Babiloniai Soldano
fubjeiSla .

Patet ergo evidentiflime juftiflimum bellum
Venetorum ^ quibus juftitiam 9 sequica^em , 8c
pacem amantibus , totus Orbis Catholicus pari<*
ter , & Barbarus favere deberet .

Damianus Cathanius ]anuenfis LegumDo(5^or
fub colore Lecationis Venetias deftinatur , ro-^
gans , ut InfuYa Tenedi Chier Andronico refti-
tuatur. Refpondecur, qu6dquandocumqueCa«
lojanus verus Imperator reftitueturadlmperium»
erimus de ipfo loco cum Majeftate Imperiali
beiie concoraes .

Interea detegiturinfoederatiojanuenfium cum
Domino HungaH» Rege , Paduano , & Patriar-
cha Aquilegienfe . Venetiani etiam cum Domt-
no Petrb Rege Jerufalem & Cypri , ac Domino
Bernabove Vicecomite MedioIaniDomino, con-
fcederantur.

Ignis jam publics guerrae ufque ad flammas
erigitur; armantur utrinque gal^as. ^lobilis Vir
Hugo deSan^ Pace fe tranftuht Venetias cum
VI gal^is ex Aragonia, expcnfisPetriJerufalem.
& CypriRegis armatis. Ducale Dominium ad-
didic Vl.g^eas» quarum fuere Supracomiti viri
nobiieSf

{oannes Miani ,
oannes Barbo ,
Petrus Q^irino ,
Francifcus a BochoUs,
Francifcus Mocenico ,
Jacobus Zanne.

Cum quibus quidem galSis duodecim Anna
MCCCLXXVIII. primo menfis Julii Domina
Valentina nacaDomini Bernabovis Vicecomitis^
ac prardiiSH Domini Regis fponfa transfrecavir
in Cyprum . Noftras galSas nonnullos favores.
prabuerunt eidem Regi advershra lanuenfes oc-
cupantes Civitatem Famagofta ; & inde rece-
dentes plurima damna in diverfis partibus navt-
giis Januenfium intulerunt. Prsedi Aas autem VL
galds vocacas funt ad guadacna .

Primum bellum fuit apudi maria Romc 10,
locoScuras prope Caput Antii , ubi egregius Vi-
dlor Pifani Capicancus XIV. galearum cum
duobus Proviforibus nobilibus virls Ludovi*
co Lauredano ^ & Pancaleone Barbo Anno
MCCCLXXVIII. die trigefima menfis Maji
conflixit hoftium gal^as decem , quarum erac
Capitaneus egregius Ludovicus de Fiifco , qui
cum VI. galeis captis du^Slus eft ad carcere^
Veneciarum , reliquis cum IV. galeis fugienti-
bus 9 fauciatis 9 6c femivivis ; iperabant enim

f>rasdi6las decem galeas uniri aliis decem galSia
uis vencuris de Romania . ]anuenfes audita fua--
rum decem galearum ftrage , fubito dolore 8c
furore tumultuantes , Magnificum virum Domi*
nicum de Campo Fregolo eorum Ducem depo«
nuntf 8c deprasdancur , ipfo cum Petro ejas trar-
tre miferabiliter vinculato. Dum autem macu-
riores ad locum Minorum de ]anua pro futuri
Ducis ordinata elecS^ione celebranda conveaif*
fent » infonuit 9 quod egregius vir Nicolaus de
Guafco a plebe ad Ducale folium porcabatur *
Incerim ad fupradidlas XIV. galeas fupervene-
runt quarca ]ulii Anno MCCCLXXVIII. apud
Infulam Ifchue quinque galeas armacas in Creta •

Die

Republica Veneca Genuam ad diffidandum ^
qui in temiino CXU. dierum ifit, 6c rediit
cerreftri icintre.

Digitized by

Google

44$ C H R O

aucem decimafejptimt Julii (*) praediiSlus
Capitaoeus viAor galearum januenfium cum aliis
Capitaneis iode fe tranflulit adCivitatemCatha-
ri^ tunc Regi Hungarias lubditam , qua dieDo
minica deciraaquarta AuguftiMCCCLXXVIII.
devi<S^a y & faccomanata» pepercit Civibus, leif-
que Civitatem reftituic , Caim> in cuflodia Du-
cali retento . Sentitoque qu6d Januas nova ga-
ISarum inftauratur armata , vir nobilis Jacobus
Delphino miles cum decem galeis , & fubfe*
quenter nobilis vir Petrus Gradonico cum VI.
galSis ad clalTem , feu ftolum praedicStum illico
cranfmittuntur . Exeunte de menfe Septembris
MCCCLXXVIII. nova armata Januenfium fu-
pradi^ , Capitaneus nofter ad eos reperiendos
properans iyit apud Neapolim , qu6d illuc
crandverant ; unde recedens die no^que per-
fecutus efl eos. Applicans autem decimoOdh)-
bris fupra Caput Sandbe Mariae Otranti , dete-
xit XVII. galeas Januenfium > quas ob nimiam
diilantiam, hominumque noftrorUm laflTitudinem,
quia in perfecjuendo numquam ceflaverant, eas
capere minime valuerunt . Noftr» igitur galea
pro vi<5lualrbus , quibus fumme indigebant, ive-
runt in Apuliam, quibus fufccptis» versiis jadram
auanto citiiis navigarunt , ubi nullas galeas. ho-
ftium invenerunt . Per(iftentibus ibi aliquibus
dicbus , & Portum & Civitatem ftimulantibus
cum bombardis, die XXII. mefifis O^obris ap-
plicuerunt ad eos fupradiiSla VI. gal^as a gua-^
dagna.

Dic XXIV. oaobris Capitaneus nofter ivit
ad Dartes Sebenici, & dimiflis duabus galSis ad
cuftodiam Pun<5hs , & duabus ad SanSum Nt-
colaum , intravit cum navibus Gulphum di<^
TemB, prasmiffo Nobili viro Ludovico Laure-
dano Provifore cum IX. galSis ad tentandum
corda Sibernicen(ium . Sed vifo , quod fe ad
defenHonem parabant , aliquibus noitris intran-
tibus capta fuit Civitas , & incendio ac prasdas
fubmiflfa .

Revertuntur noftras galSae Jadram ; ftantes ibi
multis diebus , cuftodientes, ne galeas hoftium
Portum Jidras introirent,

Die Mercurii decima Novembris prasdiiSlo
Ludovico Provifore eunte Arbam cum decem
^aleis. confcftim Arbenies clavibus exhibitis ad
liium verum Ducale Dominium redierunt.

Tota Claffis a Jadra recedcns die XVI. No-
vembris reperit mb muris Tragurii mtra Prio*
parevam, & palatam, fupradi£las4ecem feptem
cal^as Januenfium , non audentes inde recedere.
Vertim quia Infula oppi)fita producit ibi duas
buccas , per quas ad Givitatem patet acceiTus ,
quamvis gentes noftroe plurima damna Tragufi-
nis tntulerunt , pluribuique diebus Scud^e per-
manferunt, plena tamen obfidio firmari non po-
tuit .

Hyems tota in partibus Dalmatiae confumta
eft, liiatis maximis damnis maritimis 6c terre-
ftribus contra Ragufium , & partes Dalma
ticas .

Bonus Dux nofter , ne Annona Civitatibus &
fidelibus fuis delit , femper vigilans , dtftinatis
quampluribus Uiceriis, feu galeis groflis, con
tis, aliifque navigiis mandavit, ut galdis noftris
fociarentur in Apuliam , & inde Polam .

Sic dte Dominica XXIV. Aprilis receflit Ca-
pttaneus nofter aManfredonia cum omnibus ga-

( * j iif margine Codicts Ambrojianii Hoc anno MCCC.
LXXYIII. menfe Junii Frincifcuf Carrariut
miiit Nuncium Venecias ad diffidandum Ve.
nctos nominc fuo , Rcgis Ungari» , & Pa.
iriarchaB Aquilei«. Fatriarcha hoc cempore mi

I C O N. V 446

leis, & navigiis, ac tricid maxima copia, qui-
bus uftjue Polam fociacis , iterum ad paries
DaldiatiaB revercitur; tamdem ob immenncatem ,
algoris > maritimaeque tempeftatis , ^entem no- .
(Iram non paucis CQadtam incommoais fe opor*
tuit reducere ad Portum Pole Utinam venUrec ;
ufque Venetias , ubi plenitis refedla fuiflTec •

Mittuntur Pc4am nibvenientes pecuniaB vi«'
^hialium, & galSarum de novo armatarum
GalSa veteres reparantur in Porcu Polenii; fed ,
antequam reaptata (uiflenc, ^uia aliqua palona-
bantur, aliqus noa omoes viros fuos haoelaaat^ ,
aliquas ab aliis remotae erant • fupervenerunCr
hoftes Anno MCCCLXXIX. die V. Maji cum.
XXIIL gal6is & duabu^ Galladeliis , lic^t de-
monftraverint (bltim galSas XVIII. contra quas
ex nimia audacia primp XVI. ex galeis noilris.
exiverunt, fubfequenter duas femiarmat« hofti*,
bus diflimulantibus fugam, donec fuerunt prope.
alias quacuor » qu9S in infidiis latitabant . Ad
primum enim infultum egregius vir Lucianus
AuriaCapitaneusJanuenfium extitit interfe<5lus.t
aliquibus ex galSis hoftium confli(5lis .

Tandem noftriSy (icut cafus dedit , fuccum*
bencibus, pporcuic Capicaneum npftrum recede-.
re cum IV. gal£is » ica qu6d galdaB XIV. ad
manushoftium xemanferuQC cum multa ipforum
hoftium ftrage , & mulcis vulneracis . Si fas eft ,
diccre , non Deum, fed fortunam , qu« in om-
ni quippe re juxta Saluftii fententiam plurimiim ,
dominatur, accufo . Ufque In illam horam cun-
pro Venetis, immo pro juftitia fucceflerunt.
Equidem cam potentiffimi hoftes confiicSli ob(i-
dione» expeafis, 8c damnis, atque tcedio ade6
eranc affli^i, qu6d pro cerco cantas guerra finis
pacificus ineruiflec imponi . Sed hoftis hunuai.
geaeris, qui difcordisB fomicem miaiftraverac»
poceftat^m propcer peccaca homiaum habuic il-
ludendi Januenfibus, uc pro di(Ska vi<Sloria eiaci
veluc afpis fgrda recufarenc acquiefcere paci, fe
fucuris calamiucibus refervando .

In cancam enim Januenf^ eorumque ColU«

gaci infolentiam devenerunt, qu6d inexpugna*
ilem Civitatem Veneciarum vincere aufu ce-
merario fe jac^enc.

Veniunc ergo cum fuo exftoleo die Penceco-
ftes MCCCLXXIX. fupra Portum SanftiNico-
lai de Litore , ubi cafualiter inveaeruat uaam
Coccham Moceaicam de partibus Syris veaieo*
cem 9 quam abfque aliqua eorum ucilitace cre*-
marunc.Aufi aucem aon fueruncappropinquare
ad Cacenam » nec, ad Forcalicium ibi confticu-
cum, opcimis baleftrariis & aliis armigeriscom^
municum, ubi erac Capitaneus egregius ac ftre-
nuus miles Dominus Jacobus a Caballis Vero-
nenfis, ut Januenfes haberenc caufam k mart
Adriacico recedendi . Tranfmiccuntur Anno
MCCCLXXIX. die VIII. Julii alia VI. galea
peroptim» armata ad Carolum Zeno ad partes
Neapolitanas exiftjntem» quarum fuerunc Si^
pracomiti viri nobiles^

Michael Delphiao,
Fraacifcut a Boccolis ,
Ludovicus Daadulo t
Nicolaus Zeno,
Petrus Quirino , &
Joannes Barbo.
Ipfe aucem Carolus ad Riperam JamuD cum
aliquibus galdis fe cranftulic , qua plurimbm

Ue(a

fit equicum manum ad deprsdandum ajgrum
Tarvifinum ufque ad San^um Ambronum •
Camtnates , Girardus , 8c Guecillo rebelUnc
Vcnetis ; d>ii Reguli muica oppida circa Pla«
vim poiCdebanc,

Digitized by

44t A N D R E JE

Iflrfa ad maria Orientalftffe convcrtit , in qui-
bus nonnullis Janucnfium navigiis igne & piseda
confumtis, multifque Januenfibus ad carceres
Cretse tranlmiflis , aflumtis apud fe galeis Ni-
gropontis, & galea Tenedi , Conftantinopolim
properat , ubi Calojanum Imperatorem , expul-
lo Chier Andronico , in Imperium reftaurat,
Jariuenfibus de Pera multipliciter offenfis . Ja-
nuenfes ad partes Clugice fe tranftulerunt , con-
jungentes partem galearum fuarum cum ganza^
rolis Paduanorum juxta Turrim Narfaroli , a
qua parte viftualia receperunt , fine quibus fta-
re non poterant . Unitas func quoque fecum in
multitudine gentes arn^igeraB.

Firmati crgo in Clugia parva , jam fponte
pcr noftros dereLdla , & pro parte combufta ,
intulerunt plures pugnas ab omni parte Civita-
ti , & pluribus diebus , in quibus quidem pu-
gnis multi eorum interfeili funt , & vulnerati .
Demum applaudente fibi fortuna , ut magis in-
pcfterum L derentur , dum utrinque per totam
diem extitiffl.r nfperrime pugnatum, ita ut jam
Dominus Padua?, qui interfuerat, toedio affcftus
recederct ablque fpe : ecce igne ad pontcm
Clugifle parva juxta SancSlum Dominicum fup-
pofito hoftes irirraverunt , Civitatemque Clugiae
occupant, fugientibus cunftis praer virum No-
bilem Petrum Aymo tunc Potcftatem, qui pro-
feSib cum aliquibUs paucis optime fe h<ibuit ,
& virilitcr ulque ad ultimum fe defendendo
fuper platea captus fuit. (a)

Amiflio Clugias , claudendo Portam Venetia-
rum , maximam ruinam fecum traxiffet , nifi
Divina Piovidcntia, cui ab ipfb primordio Ve-
netiarum Civiras extitit commendata, ut appa-
rebit in fequentibus, mirabiliter affuiffet, i on-
icftim enim Lauretum, Turris Babiarum, Caput
-Ageris , & cetera loca circumftantia , excepto
Caflro Salinarum , perdita fuerunt, & per con-
fequens praeclufa via Lombardiae , difcurruiit
hoftcs Mathemaucum , & Pupiliam , quamvis
fponte iam a noftris ipfa duo loca derelidla &
dcvaftata fuiffent .

Hoftes cum majori parte galearum, & multis
Paduanorum navibus caftrametantur in Mathe-
mauco , tenentes ad cuftodiam fingulis noilibus
ad Cavanam unam galeam a Savonenfibus optime
armatam , quam aliquas barchas noftras armatas
nodlurno tempore a^rediuntur cum omnibus
hominibus, & capiunt, atque comburunt . ( b )

Quamvis minime trepidatum eflet , tamen
nonnulla merguntur navisia, palataque in mul-
tis locis firmantur, ne hoftes valeant pertranfire .
Dominicalis cuftodia fit ad Portum Sandbi Ni-
colai , claufum cum fortiffima catena , & an-
trithena , ad cujus defenfionem citra catenas
ftant tres Cocchas cum baliftrariis multis. Mu-
rus quoque fort ffimus erat a mari ufque mare
clauaens Monafterium , habenfque tres fo-
veas , Ibcceffive bitifreda , & corridora cum
bombardi . abunde, ita ut omni ex^parte oppo-
neretur advcntui hoftium gal&arum , qu» fxpc

l a ; i» margine Codicis Ambrojiani : Hoc anno die
XVI. Augufti Clugia capta a Genuenfibus ,
(^ui fi Carrario aflenii fuiiTenc , facilb Vene-
cias prendidiflenc ; fuadebac enim Carrarius ,
uc fibi Clugiam defendendam relinquerenc ,
ipfi a mare Urbem Venecias urgerenc , quod
ipli facere noluerunc.

(b) /» margine Codicis Amhrofiani: Triremis Savo-
nenfis capca fuic die XXV. Sepcembris , cu-
jus erac VrxieClus Barcholomaeus Uxier Savo-
Dcnfis , cum GL. Savonenfibus capcis . Cacha-
rino Corberio Captcaneo Cymbarum CL.

( c ) /ff margine Codicis Ambrofiani : Carolus a Pace
fub Tarvifio ca^aoiecacus ell, ad quem/non

D A N D U L I 448

A vi{i(abant locum ,fed minime appropinquabant^
Bacelli in(uper, & barch» noflras exeuntes cum*
bjmbardis fepe expellebapt eafdem : pars no-'
ftrorum equitum , & peditum infultabant hofti*-^
lem campum ad Mathemaucum , reducentes fe«-*
cum captivos, & prasdam (c) . '

His tcmporibus Civiras noftra fiiit multiplici-'
ter ftimulata . Regi Hungarias non fuffecit oc-*

cupaffe Porcum Dalmaaas, & galfias,;

fed exercitum in magna potentia ad partes Tar-*
vifinas cranfmittit fub Capitaneatu Illuftris Do-^
mini Caroli a PaceHungari. Et Paduani valde.
potenter aggrediuntur Meftre ; Burgum Saniti-
Laurentii contiguum expugnant & occupant ,
igne immiftb cum rochetis ad domos paieatasL
B noftras. Cives fe reducunt in Burgum princi-
pale, quod viriliter defenderunt; nam licet un-
dique in formam Crucis machinas 8c bombarda^
non ceilarent , licet etiam locus fortitudinem &
gencem ad (ufficientiam non haberet , tamea
no^e , invitis hoftibus , im6 per medium illo-
rum , auxilio optimorum virorum , 8c fagitta-
mentis copiose recepto, hoftilis rabies, dum
pugnar, dejicitur^combuftis ejus gattis,aliifque
a9dificiis vigorose fugatur, nonnullis ex eismor«
tuis, vulneratis, & captis.

Interj 6I0 tempore Hungari cum Paduanis-
Caftrum Romani infuitant , obfident , pugnant»
fed in pugnis deficiunt . Tamdem fubterraneis
infidiis, & unius ComeftabiJis interioris infide-
C litate , conrra volunta em Catherini Dalmarto
Capitanei (d) renitentis, Caftrum obtinent »
falvis perfonis & rebus .

Conveniunt plerumque Ambafciatores par-
tium pro tradtatu pacis , quam Paduanus iem-*
per pro viribus impugnavit , fuggerens Regia^
Majeftati , ipfam in brevi futuram Donciinani
tam gloiiofae , & liberaf Civitatis .

Vana profe<5l6 fpes tua , Paduane ; fed ne-
quam , & pleniffima dolo , & tibimet impoffi-
bilis videcur , dicente Propheta : defiderium pec-
catorum peribit . Subito enim mellifluo colore
Majeftatem Regiam fatagis n tinere , ne refipi-
(cat ab incoeptis. Sed quod Paduanus operatur
ad malum , (blita Dei providentia convertit in
D maximum bonum ; & mora fecit , quod ratio
faccre nequivit . Nam egregii & prudt ntiffuni
viri Nicolaus Mauroceno Decretorum Dodlor »
Jacobus de Priolis , Zacharias Contareno , ]oan-
nes Gradonico, & Michael Mauroceno Procu-
rator Ecclefiae Sandli Marci Ambafciatores 8c
Syndici numquam defuerunt in partibus Tarvi-
finis , & alibi , quorum profedlo fapientia , &
eloquentias vis ad Reipublica? falutem plurimtmi
valuerunt . Adverfa enim pars , fcilicet IUuftris
Dominus Cardus de Durachio , & aliqui Prai-
lari, & Barones pro Regia Majeftate Hungarisef
Ambafciatores Januenfium , Patriarcha Aquile-
gienfis, & Paduanus ob malefidam fortunam ,
mundanamque potenriam, nimis elati, in peei-
tiones injuftifiimas , Deo & Mundo exofas , quas
ob eorum ineptitudinemabfqueft lopertranfeo^
licet

Iblum confoederaci ejus , led & Vencci ipfi
miferunc Orarores fuos. Hoc anno defiere^V^.
peciis celebrari ludi Mariani ob belli hujus pc-
ricula imminencia , 8c expcniks ; Qiii ludt ma-
gna jucundicace populi , 6c honoriScencia , ac
inagnificencia Urbis cclebrancur , in quibus
ingens fumma munerum ( aiibi numorum )
expendebacur , concurrebacaue Venecias ingens
numerus advenarum ; Dabancur aucem X1I«

mane ornatiffimaB cercacim a Tribubus .

celcbrabancur cercamina Cymbarum , coiicU
nuabancurque ludi per fex dies .
( d } Cod. Amb^ alibi Andreoli Maurooeni .

Digitized by

449 C H R O

licet indigne proponcrent , honeft^ tamcn refi-
ilere nonpoterant validiflimis argumentis & ra-
tionibus, quibus prasfentes Ambaiciatores noftri
jus noftrum pertinaciffime confovebant, conclu-
dentes femper , Ducale Dominium ad pacem
difpofiium y congruam & honeftam . Et quia
fernx) dulcis &angit iram , non modicum furo-
ris cum tempore ex induftria eft miti^tum .

Ad bellum navale redeo , circa qu6d k Ve
netis intentitfima cura eft . Januenfes in Mathe-
oiauco cum corum galeis perfiftentes, experiri
fruftra conantur, fi pafTus Sanfli Clementis ,
Sanflique Spiritus , marinis & aliis navigiis fub-
merfis obtrufos , valeant pertranfire . Noftris
autem cum salladelUs, perifchermis, ganzaro-
lis, & barchis viriliter refiftentibus, ecce Di*
vino fpiramine ad Ducalem aulam infonuit : ho-
ftes pertranfeunt.

Benedicla femperque memorabilis vox, qux
Statui Venetiarum non folbm tunc , (ed perpe-
tuobenedixit. Non enim hoftcs tranfibant, nec
tranfire valebant ; fed ipfa vox Leonem glorio-
fiffimum Sandtum Marcum Evaogeliftam exci-
tavit ad exhonationem hujafinodi : Viriliter
agite I quia ero vobifcum ad propulfimdum ho-
ftes , qui prasfumferunt propin^uare Civitati ,
cujus protedbio divina Providentia eft mibi con-
ceua . Sublt6 Serenifiimus Dominus Andreas
Contareno Dux , cujus conftantiflimum animum
vel faciem numquam immutare potuit.quidquam
profperi vel adverfi, more optimi PatrisPatriaB
furgens magnific^ ait : Satis confilio , nunp vi-.
ribus utendum eft; cundli audadter 8c viriliter
nos fequantur. Ecce primi gal6am confcendi-
mus ; infpexit enim juftitiam noftram Dominus
virtutum, in quo firmam fpem gerimus , fuper-
biam hoftium virilittr conculcandi. Et quidem
fpes ejqs vacua €&6t\x non fuit . Nam egregii
Confiliarii Venetiarum, & fubfequenter ceteri
de Confilio guerras « tunc ibidem congregati ,
nemine alium expeAante , certatim furrexerunt,
pro fpeciali gratia implorantcs armare gal£as .
Sicque abfque folito c k Aionis more XXXTV.
galeae conferuntur (*) XXXIV. ex ftirpibus
NobiUbus Venetiarum .

Illufiris Dominus Dux fuper gaUa^ Supraco-
mito viro Nobili Luca Contareno .

ThadsBus Juftiniano miles Capitaneus ,
Vidior Piiani Capitaneus miles ,
Petrus Mocenico ,
Dominicus Michael » five
Simon Michael »
Vitalis Lando , &

Ludovicus Lauredano , Ducis Confiliarii

in felici Armata ,
Joannes Bembo, five
Francifcus Bembo ,
Dardus Georgio ,
Marinus Zanne ,

Joannes Miani San£be Caritatis ,

Paulus Mauroceno quondam Alexandri San-

£tx MariaB Jubenico ,
Federicus Cornario Sandli Apollinaris »
Jacobus Delphino miles ,
Hermolaus Venerio Sandli Joannis decol

lati ,

Jacobus de Molino ,

( * ) Notatur tn margine Codicis Ambrofiani : At Ge-
nucnfes poteranc tunc proeliari cum galeis
XLVIII. , 8c Gazarolis , dc Barchis ; Icaque
tcmcrb potiiU Venetiy dc defpcraci exieruat,

I C O N. 450

Laurentiu^ d adonico,
Joannes Trivifano Procurator,
Marcus Barbaro,

Andreas Donato guondam FrancifciSaaAi
Pauli,

Petrus Juftiniano Procuraior, five
Laurentius ejus filius »
Thomas Minoto ,
Nicolaus Delphino,
Leonardus Dandulo mileSt
Daniel Bragadino,
Fantinus Arimondo,
Paulus Faledro,
Philippus de Molino,
Ludovicus Matiroceno»
Guilielmus Q,uirino,
Michael Maripetro,
Francifcus Minio,
Marcus Faledro,
Marcus Mauroceno.

Triumphali Vexillo in galfia Ducali felicitcr
elevato, onmes tam Nobiles, qukm PopuUres ,
cum celebritate maxima, & iinanimi voluntate
concurrunt, ad quodlibet officium fe liberaliter;
ofFercntes. Sicaue galcae omnes Supracomitis »
Comitis , Connliariis , Armigeris , probiflimi»
Baliftrariis, remigifque fubit6 concernuntur ar-
mats.

Celebrati Spiritus SanAi rolemnifrimi & de-
votiflimi Mifsa , llluftris Dontinus Dux , mente
& afpe^hi ferenus , commendaio Urbis regimi-
ne fenioribus , primus in nomine Domini ^a-
ISam afcendic cum magno triumpho, de niajori .
fperans in reditu , in qua quidem perfeveravic
continue per menfem, vel circa, expecfbans ma-
gno cum defiderio hoftilium galearum advrn*
tum * Qjiiibus non apparentibus « quia reliflo
Mathemaucicampo ad Clugiam fe reduxerant»
deliberavit ad reperiendum, & aggredii^ndum
hoftes viriliter fc transferre. Aflignatis igitur
cuilibcc Supracomitorum cedulis de modo 6e
ordine belli; accepta cjuoque de more laude,
& bencdi Aione folemni , receflit cum felicifli-
mo XXXI V. galSarum exftoleo k Poriu Sanclli
Nicolai dic XXIIL Decembris Anno MCCC-
LXXIX commiflis ad refcoflam fexdecim ga*
l£is fubtilibus ex di<5to numero p^aefatis Nobili-
bus Thadaeo Juftiniano , & Vi^tori Pifano •

Nox illa lucidiflima & quietiffima fuiif, fuavi
& profpero vento flante , navigantibus nobis
abfque ftrepitu , & cum ordine magno , impo^
lito etiam Comiris, ut (ibloti , flve falfceti (ilc-
rent . Nonnulks barchas noftrae viam interiorem
tenebant pari greflu , quarum erat Capitancus

Ioaiines Barbadico . Supervenit adeo denfa ne-
)ula , quod rimuimus , nc obeflet feparando.
gal£as, & abfcondcndo Portum. Sed mirabili-
ttT fubito, non ut aflblet, eft fugara. Habe-
bantur quoque de hora in horam nova ab ali«
quibus barchis mifli> exploratum , quid hoftes
agebant. Duo Capitanei antedidli cum XVL.
gal^isfubrilibus in diei crepufculo auda<fter ag-
grediuncur Portum , fe ad Palatam Lup» fir«
roantes . Subfequenter di<ftus Dux cum felicifli- .
mo exftoleo pocenriflime Portum intravic.

Mira res: poftquam Januenfes Clugiam oc-
cupaverunc , numquam eorum galeas fuerunc.
ica unitae , quia aliquae earum in mace naviga-

banc.

quam rationc dufti , quia expeaat>anc Caro-
fum Zcnum cum XVIII. galcis , ad quem ac-
ccrfendum mifcranc triremcn .

Digitizedby

Coog li

4$i A N D R E iE

bant . Dur ctiam gaKfle , vel faltem una , fo-
lebant ad Pertus cuftodiam cxcubare . Dies illa
qmnes inclufit . Infuper armata noftra quam-
pluribus diebus in Canali San(£):i Marci moram
iraxit , quod hoftibus non erat ignotum, & ani-
tno exivit> invi6liirimus Dux , ut cum hoftibus
in mari beUaret . Oculi hoftium tenebantur, in-
crcduU quod exirent ante reditum fexdecim

falearum viri nobilis Caroli Zeno de parcibus
Utramarinis; non enim advertebant» quod qui
nimis eft tutus , retia jure fubtt.

Hofles clangore tubarunii , & lituum , & ex-
cubiarum vocibus excitati , dum repentinum
tot galfiarum adveatum confpiciunt, eorum ne-

fligentiara vehememibs accufant , quod eadem
ora ubi obHdebant, conditione mutata ftri-
€t\u% obftdentur. Mare & flumina ante claufa,
nobis patent , eifque totaliter denegantur .

Ceterum ut nihil de ocourrentibusomittatur,
quamvis a6lgs bellici per ftrenuiflfimum Ducem
lapientiflime fuerint ordinati omnes , tamen no-
Ara ferenitas aliquali fuit nebula contrada , ut
coniSVa profpera bonitati Divinse cum gratia-
rum a<^ione , & non humano ingenio , tribuan*
cur . Ipfa namque die hujus primas felicitatis
tlioui probiftimi viri cx pediiibus & armigeris
noftris pr^ter prudentiflimi Ducis mandatum ,
im6 ipfo totaliter infcio , defcenderum *in ter-
ram ad Lupam , contra quos exiverunt hoftes
cum infidiis in maximo numero , taliter qu6d
quamplures ex noftris trucidati & capti fue-
runt . Ex hoc primo infultu prafumti fiducii
hoftes irruerunt in duas magnas Coechas (imul
cum felici cxftoleo condu6ias pro fubmergendo
ad os Lupse; erant enim terrs conti^s juxta
Palatam , ubi mer^i debebant ; ita qu6d a ga-
leis defendi minime valuerunt . Verhm ipfa die
cos reliquerunt igne fuppofito , quod ceffit in
melius ; fbrte enim potuifient cum eis pejora
committere . Fadlum hoc confeftim exftitit re-
formatum; nam fundi Coccharum a flammis
^uantes fuerunt nof^e ipfa in eodem 1 )co fub-
merfi , & poft biduum due alia? CocchsD fuper
eifdem fundis ad majorem hoftium ciaufuram
' firmatae fuerunt • Ipfa prima die felicis adven-
cus quatuor gal£» noftras ad partes Brunduli
tranfmittuntur . Ad hoftes ex alia parte clau-
dendos firmatur per noftros^ ad Sandlum Bla-
fium una plata • Omiffum fuit locum Brunduli
contervare , awem hoftes confeftim occupant ,
taliter qu6d tuit non modicum impedimentum
agendis. Pofita ergo per noftros una Baftita ad
ripam oppofitam in territorio Fofsoni , hinc in«
de machinarum , & bombardarum ftimuii agi-
tantur*

Corda lapidc duriora mollefcerene , dum
cernuntur duo notabiliora potentioraque in
Orbe Communia ad fe perdendum terra mari^

3ue totis viribus intenta , modico inter fe
ifcriminc feparata , ita ut utriufque partis
nonnuUi probiflimi viri a bombardis & machi-
nis ( proh dolor ! ) madlarentur ; inter quos
cgregius vir Petrus de Auria Januenfium Capi-
taneus , dum fuarum gai^arum per illum Por-
jtum exitum follicitat , eft a bombarda perem-
cus. Conftruitur una Baftita ad Lupam, tiabens
a doabus partibus foveas atque vallum; reliquas
duas partds mari • Clauduntur undiaue hoftes ^
oe exeant cum gal^is ; verbm cum barchis per
viam molendinorum CIugiaB , quae Atreflis no-
inina,ntur , fuftentantur vi^ualibus Paduaao-
rum .

Kalendis Januarii vires viribus cumulantur;
fupervenit enim ad fcUciflimam armatam prae-

D A N D U L I 451

^ ^didlus Carolus Zeno cuM XIV* gal£is optimc
armatis ac ditiflimis ; ceperant namquc iu par-
tibus Orientalibus quamdam maKimam Coc-
cham Januenfium vocatam Bichignonam the-
fauri inasftimabilis , dum ad partes Syrias navi-

f^aret. Sed ecce ex XIV. galeis una carum
upraPoIam, falvis hominibus , naufragavit;
alia de codem numero, dum eflet ad cufto-
diam contra Brondulum , nodlurnis infidiis fuit
cum arganis ab hoftibus intercepta ; tertia ga-
l£a ejuidem numeri abfque hominibus apud Ma-
gnavacham extitit a maris tempeftate dirupta •
Hoftis calliditas foramina quasque, velut avis
induftria, quaerere indefinenter invigilat. Trahic
galeas XXII. fubtiles per Limefum ^ & Acetun
B inter rivum S. Catherinas a delerto ufque prope
Canale Brunduli, putantes illac furtim exire . In
oppofitum'funt aliquas ex galeis noftris fedu6bi
Dux pro Reipublicas falutc^ attentis oculis »
mente , & corpore inftat , ut infidiis fuis ca-
ptantur iniqui , oc domentur comua fuperborum.
Privati fpe evadendi per Brondulum , ad aliud
inane fubterfugium le convertunt • Rcduc^it
galSis retrorfum , litus die no<Sbuquc cum operi*
bus fuis , & Paduanorum , & iaboribus magnit
perfodiunt , trahere fperantes eorum galeas ad.
marc • Ut autem iter Padi mercatoribus , ac
viiflualibus tutius praBbeatur , vir nobilis Petrut
Aymo Ducalis Confiiiarius cum gente & navi-
gis armigeris Lauretum recuperat , 8c Baftita ad
San(5him Lazarum firmata reparat Turrim No«
vam .

Ducalis providentia ultra potcntiam mariti«
mam egregium virorum armigerorum Exerci-
tum in Lupa con^erit , & in litore Peleftrinas .
Sed hoftis numani generis , juftitiaB invidens , tx
leviflima fcmtilla orto fcandalo , provocat no«
dlurno tempore Anglicos , & Italicos ad exitiale
fligitium , ita ut more civilis belli invicem pu<<
gnantes , tenebris Bacchoque fepulti , casdes aJ-
ternas atcjue^ prasdas mutuo furore committunt •
Sedatur nxa potiiis ex benignitate fapientiflimi
Ducis ; orto nanique Sole oritur pax inter eos
coram Majcftate Ducali , & fit reftitutio abla*
torum .

Inftaur^ntur vires noftras terra mariaue ; ho-
ftes autem litus fbdiunt , Ecclefias d.^ftruunt m
Clugia minori. Noluit Dominus Templa impu-
ne caedi, nam'dieXVIlI. Februarii, conftituto
jam Capttaneo exercttus Terrx Carolo Zeno ,
Dux nofter ad exterminium hoftium Intendens,
exire facit armigeras gentes exiftentes in litore
PeleftrinaB 8c Lupa , fociatas mille & quingentis
optimis baliftrahis , & aliis viris probis de ga-
leis noftris, qui tribus pulcherrimis aciebusftre-
nuilBme difpofitis , potenter & vigorose acceC-
ferunt ad Baftitas, oc fortiliria, ^ua^ hoftes fir*
maverant ad caput Pontis magni , & in CIu-
gia minori; hoftes vero, quosgentesnoftrasavi-»
diflimc exfpeftabant , aufi tunc egredi non fue-
runt . Expugnantibus autem noftris unam ex
Baftitis , hoftes circa horam XX. per Pontem
prasdif^um exiverunt in magno numero, & cla«
mpre npn tranfeuntes caput Pontis .

Intehm^ fupt^rvenit a parte Brunduli copio(a
hoftium acies , qua propinquante hoftes ab utra-
que parte cum tumultu maximo contra noftros
(e moverunt. Noftri autem cum excellenti vi-
gore & virtute in eos totaliter irruunt , quod
hoftes dare terga , & ignominiofam fugam per
Pontem qua^rere (iint coadki .

Noftri infeouuntur eos , interficiendo & ca-
piendo ; fed Ponte confra6lo , & lioftibus fe
dejicicQtibus ad aqgaiu , partim inermibus , Se

par*

Digitized by

Google

45S

C H R O N I

partim armitis, cipti ex eis fuere centum quin
quaginta in Mare (ufibqatis , & nonoullis gladio
peiemtis, & plur mis feuciatis . Interalios pe-
rierunt in mari Tfaomas de Guagno Opitaneus
fyx gentis armigerc aliqui Patrcxii gafearum,
& alis perronas notabiles . Nifi Pons diruptus
&i£ret I noftrates fimul cum hoftibus Civitatem
intraflent. Subfeaucntereadem die tres hoftium
Baftita? obtents nierunt . '

Superveniente autem noAe» hoftes ceitientes
confufionem eorura , derelidVa fonilitia Bron-
duli , igneque in illa fubmiflb , necnon in unde-
cim fuis ^lSis, fubitb receflerunt : quod mira-
culose dicitnr proceflifle , a quodam fcilicet
^ne , quem no<!te viderunt in ^al£a nobil^s viri
Federici Cornario Supracomiti ad cuftodiam
San&i Biafii a parte Brunduli exiftentis . Nodle
enim ipfa quidam notabiUs vir ex didU gald^
ignem in.modum figni notabiliter elevavic , &
^iquamdiu lenuit . Egregius Vi<5lor Pifani Ca-
pitaneus miratur , & increpat , ciim nullum.
fignum indixerit^ Q|ii autem illud fecit, ait id
fe ftcifle ex ipfius Capitanei niandato, inftantcr
feifto per nuncium honeftum , 8c fide dignum,
calem in veftibus , talem in ftatura , qui num-
<)uam repertus eft : unde mirabiliter in favorem
pHitix Venetiarum id creditur emanafle .

Januenfesenim , credentes fi^num fore fubitas
tggreflionisyiterrici piopter amiflionem fociorum
inbeUo» Fortilitiumque Bronduli k mari&ter-
ra defendere dubitantes» fe proper^ inClugiam
reduxerunt . Hujufmodi miracula & GcntiuDuSr
&Chrifticolis fmpc acciderunt» ex quorum ma*

Eo numero referam tantummodo duo. Chm apud
cum Regillum Aulus Pofthumius DidVator, &
Tufculanorum Dux Manlius Odlavius , magnis
viribusinter fe concurrerent. &neutra aciesaii
quamdiu pedem referret^ Caftor & PolIuxRo-
manorum partium propugnatores vifi hoftiles
copias penitu^ fuderunt . Aragonum Rex Chri*
ftianiflimus, dum advcrsbs ValentiasRegemtunc
Maurum eft congreflus ad prcelium , oc Chri*
iHaiii pro hoftium multitudme titubarent , vifo
BeatoGeorgioftrcnueincampo militante, Mau
ris perterritis atque cedentibusv Regnum ipfum
Valentinum abfque afperfione fanguinis eft ob-
tentum. Sic commoti a di(5lo igne Januenfes,
ut di£him eft , Fortilitium Brunduli relinquen-
ces, fe proper^ in Clugiam reduxerunt. Pote-
ftas quoque fuus , & ipfi Januenfes certatim
cum quibufdam barchis, fic burchiis, & aliis
navigiis fugerunt, adeo quod nullus remanfiflet
in Clugia , nifi duo obftitiflent ; primo navigio-
rum carentia , fecundb quia noftri ad paflus
molendinorum eos non permittebant abire . Sed
tantus erat impetus fugiendi , quod nonnulli
eorum fe projecerunt in mari . Reliqucrunt au-
eem omnes fuas galSas, atque duos baftiones,
quos ad dicSlum paflum habebant • Omnibus
computatis , quindecim galeae eorum combuftas
funt , & XI. cum omnibus corredis fuerunt
accjuifitas per noftros. Obtentis oranibus Forti-
litiis circumftantibus Clugias, praster molendi-
na , unde in futurum impedimentum modicum
refultavit, reliqui in Clugia ita territi & vecor-
det remanferunt, quod fi noftri Civitatem die
Lunas » vel Martis » vel Mercurii infuitaflent,
prottnus fuiflet obtenta . Sed nondum venerat
flora ejus; nam tanta maris xempeftas defaevit,
qu6d dtfficillimum erat propria navi^ fufti-
nere.

Interim autem intrinfeci reaflumtis viribus
Civitatem undique muuiunt, vidlualta privato-
rum undique coacervant in publicum • Ab eis
Tfm. KII.

C O N. 454

parciflim^ comeditur, expulfis mulieribus, in«
fantibus , & imbecillibus. Claufum enim erat
icer, unde Paduani fibi de neceflariis fubvenier
bant ad vi(Slum ; non poruit tamen undique cu«
ftodiri , quin aliquando , fed rariflimi intrarent
Nuntii cum literis Padua?, honantes eos ad cu^
ftodiendum , qliia in brevi fubventipnem vi«
^ualium habebunt » & galearum recipiei^ co-
piose . Sub ifta fpe » & fub inedia acerbifltma,
peninaciflime videntur durare . Tumefcente ul«
tra folitum mare, (emel venerunt a CaftroGar-;
ro barchas XXXIII. cum quibus receperunt alr*
quas carnes falitas, & pulverem a bombardii;
fcd poftea die XV. Aprilis MCCCLXXX. duai^,
vacuas vellent exirc» major pars earum k no*
ftratibus capta fuit cum quamplurimis Padua-
nis, & aliis, inter quos (uit Joannes de Vulpa-'
rio, aui erat Capitaneus Paduanorum in CIu*.
gia . Hoftes cosnofcentes prasdidbrum barcha-
rumadventum fore ais potitis damnofum, quam

i utilem, quia modica viAualia portaverantt &.

' mulcos comeftores y exquirebant omn^m yiaai.
exeundi.

Congregatis namque eorum omnibui barchis
& naviculis ad numerum jionagima cum VIII.
velX. hominibus pro navigio, die XXIII. Ap i-.
lis ctrca Nonam exiverunt per viam ArfenasuSr
dciatim tranfeuntes juxta baftionum noftrum;
vocatqm Fia chi fugge . Tunc ibi erant paucflr
de noftf-is barchis , qua^ ex fubito fucceflu ob
diligentiflimi Ducis praeceptum au6he,' infecutsr
fijnt hoftes pragcedentes , quos viriliter conflixe-
runti.apud Turripl I^aflliroli , ubi antiquitut,
Paduani conflidli;fuere, k quo conflii^u locua
ip(e ufque in pra^fentem diem nomen ^flugciflt ^
quia eodem modo jn ore flu(ninis t^mquam
in Nafla intercepti fuerunt .

Captis igitur .omnibus hoftium navigiis ytm^s
ter duo, captis ^uoque nonnyUis ex ivsftibus»
illi , qui in Clugia remanferant , afHidtione noQr
modica premebantur», flruftati fpe hab^ndi vi-'
(flualia, fi barchag Dltra tranflflent. Sed ut nihii^
veritaris omittam^ profedto.acerbiflimam con-i
dttioncm fuam facis nobis notam pertinayiiflm^
palliabant. Modicum panis , minus meri fu-?
pererat , de quo altqualis fubve^tiQ Px^pceribusi
& ftipendiariis prasitabatur . Martnarii aujDein:
tres puflllos panes flngulis diebus iinguli avid^
capiebant. Potum quoque non lubricus amnis,
non fbntis fuavitas, (ed aqua infeAa praeftabac<»
Carentes autem carnibu^, oleo , & aliis adnli*
niculi> compcllebantur mufcipulas edere, atque
canes , & vulgus eriam quotidie fcetidos & fra*
cidos 9 & condulia ex lacunis legebant ad ven^
dendum, & ad cibum, itaut fl devotionis causi
tantam auftericatem pafli fuiflent , antiquos Pa-
tres in heremo fuperaflcnt . Utinam Divina
clementia cantum verae caritaris , unionis , &
concordias utrique parti mifericorditer contulif^
fet 9 quantum conftantias hinc ad obfidendum t
hoftibufque marinis & terreftribus reflftendum,
illinc ad corponlia incommodafuftinendumeX'?
perimentati fuifle dignofcuntur , cuncSlas profe-
£ko fubjugaflent barbaras nationes . }am liiper*
venerat novus Capitaneus Clugiam cum non-
nullis baliftrariis , videlicet Nobilis vir Gafpar
Spinola, quando in Bononia audivit Januenfium
confliAum, & in terminis Paduanis claufuram ;
unde colle^is Januenflbus fugitivis Januam (e
convertit . Fabricancur novas galdas in Janua^
eafque propere armare procurant cum pecunia
Paduana .

Thadxus Juftiniano miles cum VI. galSis ad
pneftandumiaivum conducSlum navigiis frumen-
G g ri.

Digitized by

4S9 AnjyREJE

tU aViortimque vi<Sludium , ad partesMarchia?,
Schvbnixj & Apuli» k tranftulit, ad quem
etram de partibus IftriiB navigabant bIixVL ga-
l^, quibul in Portu Fici pernoiSlantibus una;
tiiiim capta fuit a Vlh gal^is , & duobus bri-
gaminis venientibus de parribus Jadrse . Ali».
qubque VI. gal^« aki pf«di<Jli Thadaji auxilium
per viattt Marchia3 miitebantur ; fed magno
V?ntaj &procellis obftantibas,fimul jungi mi-
iTimi valueruiH * Attigerunt enim die XX. Apri-
Ifs Pbfturti Veftarum prope Manfredoniam pcr
XXV. milliaria poft c^fum occurfum cioiem
Thadseo . duo cxiftente ibidem cum VI. g^leis,
& VUi. navigiis , folicitando ea onerari fru-
mento, fupervSrtit GafparSpinoIa cumXI. ga-
16is a Janua . Thadaeui cfgo fubmerfis caleis
VII. & rtavigiis, fe ad defenfionenv expoiuit in
terra fijpr* Manfredonico molo . Ad primum
congreflum noftri viriliter bellantes pra^value-
rlint,. otoifis & vulneratis multis ex hoftibus ;
ttiftadem hoftibus a fronte , & a tergo defcen-
demibus, 8c in terra ac mari irruentibus, gen-
tem noftraoi cederc oportuit ,taliterqu6dTba-
ckus cum centum quaoraginta vvel circay cap-
tivus ducitut Jadram . Sic alternat fortuna vi-
ces ; fic de «ore guerrae contingit . Ex (juo ta-
Hicn noftrf modicum fflvoris,8c nobismimmum
damnum noicitur provenjlTe . Nam ceteri viri
gal^aruth ad Ducalem CUflem fofbites rever*
tiuKur . Hujufmodi cafu audito noftra? VI. §a*
UsB y qute tn Portu Vcftarum erant , confeftim
retroccdonit , & repertis reliquis IV. galeis ,
uas recelTerant a Portu Fici , properant fimul
d exercitum noftrum contra Clugiam; & ut
Knita virtus fonior fit, ad refiftendum galeis
hc ftium i au5B in Jadram fe co .tulerant , ut Ja-
nuenfibus claufis in Clugia prasftarent auxilium»
c^^que ab blSffidione liberarent ;
r «ofte* j||itur colleiHs viribus fuis in Jadra ,
VerdusGlugiam velocitcr navigantes cum galSis
XX». & tribus galiadelli»dieXIV. menfisMaji
ih diliSiculo fupra Portum Clugiae applicant .
E)^utont iritrinfeci , fperantes habere fubfidium
diutiiis CMpe^flatum ; fed evanuit fpes eorum ;
nk^m 'decprttfidium aliquod fibi tradere potue^
ftfbri tmd' exeome bis die XXV. & XXVI. '
Maji Vi6tore Pifano Capitaneo cumXXV. ga-
Uf^ itoftris viriliter contra eos , bellum penitus
lecufaruntj fe iri fngam ignomiriiose vertfntes,
a {kf redtKemes ad partes Marani, & Lu^na-
ni , ubi fe muniebant de viftualibus Aquilegten-
fl^ P&eriarch«. Dc noftris aUtem galeis aliquan-
do tres, aliquando quatuor peroptime armatas,
vifitartdi causd partes noftsrasIftriaB, eifque gra-
A Srgentium lubfid um porrigendi , iuxta ga-
Mas hoftium audailer vi remorum libere per-
tWrifibam .

• Quinto Junii XXIV. gal&s, & IV. briganti.
ni hoftium iterum revertuntur , comparentea
lohge a Portu Clugi^ per VIII. milliaria , exi-
itente fupra Portum Tufloni Capitaneo Vi6kore
Fifario cum XXIII. galSis , qui vifis hoftilibus
galeis cum bono ordine in confpecShi hoftium
fc ad Portum Lupas reduxit , multa vicAualium
navigii fecum ducens .

Jam finis viftualium hoftium appropinquat ,
j«m extremam conditionem fuam palliare non
t)6flunt ; plures enim mulieres , infantes imbeU
les expulerant. Die autem tertia Junii Uccn-
tiant n nnullos Cives fponte, qui in vinculis
Glugi* tenebantur .

Superveniunt VII. galeas ad eorum armatam,
ki c|u6d niKSlae funt ad numerum XXXI, quae
^piiis oftcntationem faciunt concurrendi in

D A N D U t I <}6

A Portum Clugia^ nobifcum ad helhim , fpeciali-*
ter quando Solcm oppofitum habebamus . S^
vifp vigore & ordine galSarum noftra;rum ad
de&nfionem ftreouiflime paratarunt, aliquandiu:
hinc inde bombardato , prorasr iibenciiiime ver-
tebant in puppim^. Cknres noStvm plurim&m'
anhclabant ad pugnam exsre « Sapientilfimus:
Dux cuAv fuo CoolTlio , nec non Redlores cum
Confilio Venetiarum noluerunt exponere ad
belii difcrimcn certam vi(^riam^ obtenturi Clu^
giam iu' brevi .

In hanc fententiam concurrd)ant Magaifici
Domini Bernabos , & Galcatius Vicecomite^
Mediolani CoHigati noftri , fcribentes amicabi--
liter iri hanc formam r ,9 Ciim res* pnefentraii-
g fy tcr in talibus terminis pofiiai fit , (}u6d Ciu*
„ giam obtinebitis , non efl: ratum exponcre
,9 periculo fortunse ludum vidlQm . Habeatis
,9 obfidionem behe vallatam ; nonntranfibunc
,9 multi dies , quod vi(Slus deficiet *. Etiam ii
f> efletis de vi(5t;oria contra hoiftes certi, pu-
99 gnandum non cft, attentis tot bomf & pro*
99 Ipcritatibus, quae (bnt vobis poft recuperatio^
99 nem Clugia^:^ dante Domino 9 io proximo:
fucwflura .

Decirtjal tertii Junii fapervcneriaic fisptem ga-»
lea?Januenfc3v ita au6d numerus compiitatis X.^
Dalmaticorum galeis au6^us e(b ad XXXVIIL
galeas, 8c alquor gaUadeilqs ^ aKn.qoibus fin^ie
gulis diebus &cicbant ofteotacionem a|ggt^dien«'
C ^i galeas ooftras^ qu^e cum proris^ ad os Ponus
Clugia? ipfas alacritcr cxpcdJtabant cum lali or-
dinCy & vigore ^ tjubi (}ttanroi hoft^s plure»
erant 9 tadto amplihs afpermbantur eos . Noa
obftante quod hoftes i fronte J^nuenfes ^ au(
in Clugia oetrufl a latere niterentur cum bom-
bardis gal^as noftras oi&ndere , Dtvina; clemen^
I tia mirabiUter operabatur in nobis; erant enint
XXXIII. galea fibi invicem fimui juiKfhe ad
remorum extenfioncm cu^nti^uae ; terribiliffimi
bombardarlim lapides copiose dc fine intermiA
fione exibant. Nullus umquam galeam^ velho^
minem tetigit: incredibile auditu^ mirabile vi^
fu . Cadcbant namque ante 9 vel poft , feu intef
remorum palaturas . Cbm tot forent, non ti^
0 mcbamus ^ aut per confuetudinem , <joa5 paflioi*-
nem miti^at, aut ob animi vigorem . Ducaljs
galea nyajori. bombardarum , & hofthim ptd^
culo fubjacebat , tum quia prima crat^ tam
quia ad illius oiFenfionem homines ab omni
parte curiofihs vigilabant .

Memini aliquando galeas noAras fore, potifl
fime in die Palmarum « adeo proximas CiugiaB»
qu6d lapides fioe numero confiuebaot , bande-
rias perforabant, nuliaChrlfti gratia kefa Ncc
ob hoc invi(%flimus Dux aliquantuinn!! cedcre
voluit , ne ceteris galeis futs pracberet cauiam
rcccdcndi . Clauduntur undique hoftes, ade6
quod nullus exire vdlcbat, vel intrare . Aliqui
ex ipfis fponte exivcrunt » confugientes ad nos;
£ fed coadli retrocederc fufpenduatur ab hofti«-
bus •

Fit edi(fhim Ducale, ne nemo intret , vel
exeat fub potna fufpcndii .

A Padua Nuntius cum literis mittebatur »
qui captus ftatutam poenam luit .

Aliusnatando cum literis mittcbatur inplum-»
bo latentibus Paduam , per quas patefa(5ius eft
conceptus corum . Videlicet, quod tamquam
defperati deliberabant famcm fugi^re fub omni
difcrimine , ita ut eadem die & hora ad ccrta
figna gal^a^ eorum contra exftolcum noftrum
ab una parte introirent cum barchanim multi-
tudine ex lignamine domorum fabricatarum 9 a

parte

Digitized by

457 C H R Q N

parte alia ftipendiarii Clugia , parce certia A
Campum noftrum terreftrem Paduani a parte
molendinorum Clugia cum multis ganzarolis
£mui infulcarent . Deiiberatione igitur , & iignis,
& literis fupradiflis repertis in plumbo prasco-
gniciSydiligentercuftodia adhibetur. Ultrabar-
chas in locis (ingulis conftitutasdeputanturcen-
rum barchas , quas femel in die , femelque in
no£^ tumefcentibus aquis,loca & pafliis quos-
libet vifuabant .

Fiunt figna per hoftes , ad quaB Paduani cer-
sentes palfus totaliter prscluios , minime ref-
ponderunt . Tamdem XXXVIII. galeis hoftium
ilie VI. Junii comparentibus cum quibufdam
galladeUis,& nobiicum bombardantious , ecce
aonnuUs barchs cxeuntes a parte Vici fe cum
magno impetu transferunt ad firmatam pallatam
in canali inter campum noftrum terreftrem , &
Pontem Clugias parvas, frangentes eam in plu-
ribus locis, ut pateat modus fugiendi no6le fu«
tura , & afcendendi fuper eorum X. galeas ad
litus Ciugias parvas 9 quas expe<Slare debebant
eafdem . Sed evanuic fpes eorum ; concurrentes
enim barchas noftras viriliter invadunt ipfas pa-
riter, & confligunc 9 occifis & fuftbcacis multis
«X eis 9 captifque LX. h fuis barchis , & cen-
tum ex hoftibus , inter quos fuit Joannes Gra-
oella , vir (iouidem valde famofus , Joannes Se-
curia ( * ) , oc quaraplures alii notabiles viri .

OflFerunt hoftes Civitatem , falvis oerfonis , &
cebus. Nobis aucem pecencibus perfonas, &Ur
bem y fe convertunc ad cradlandum cum ftl
f)endiariis Campi noftri, proraiccences fibi fexa^-
ginca millia ftorenorum folvendorum in Ferra-
stSLfVtl Bononia» & bona ad Saccomannum.dum-
modo cantum liberent perfonas eorum . Et quia
NuUlafides^pietafque viris^qui caftra fequuntur^
fatellites pecunias inhiantes , non verentur
contra proprium juramentum & fidem ftipea
diariis noftris promiflam , velle perlonas
)anuen(ium hoftium noft;«;prum ex manibus no-
ftris eripere , palliando iniquitacom eorura fub
ifto colore . OlFerurtt enim nobis Civitatem Glu-
gia9 , ac faltem galeas & navigia 9 & munitio-
nem armorum ; pro fe autem perfonas volunt
]anuen(ium , pagam duplicem & menfem com-
pletum , etiam Clugid non obcencd . Petunt in
fuper totam prsBdam , five Saccomannum , in
quo parcicipare debent gentes noftias maritimaB
quas portaverunt in obfidendo & viilorias obti-
nendo pondus diei & aftus . Refpondebatur eis,
quod in Civitate , & Januenfibus captivis noftris
nullum jus habebant, nam conduxeramus eos
ad noftra ftipendia ad finem vincendi , 8c reca
perandi Civitatem noftram. Pagam autem du-
plam , quamvis non expugnando Civitatem mi-
nime debebatur , eifdem tamen prasftare vole-
bamus . Std, denuo contencio magna fuic , auia
nec juri nec Dominorum Icalias arbicrio ftare
volebanc . Tamdem obculimus eis dimidiam pa
gam duplam ftacim , poft autem Clugiae obten-
tum reliquam cum tota prasda , addentes quo-
que ex dono ftipendiarios forenfes exiftentes in
Clugia, quibus falvum prasberemuscondudlum
Quidam acquiefcere videba^itur , quidam exfua
pertinacia indurati calcitrabanc y quorum capuc
excitit Robertus de Rechanati , qui multipiici
ter conatus fuic facere feditionem in Campo
adeo quod dum ad locum parlamenti , ubi Ca-
rolus Zeno Capitaneus terrae , Saracenus Dan
dulo Gubernator , ac duo ex Confiliariis Duca-
libus , fcilicet Ludovicus Lauredano , & Petrus

( * ) Cod. Ambr. de Auria ,
rom. XII.

I C O N- 45«

Aymo conveneranc, exiflec furiosi, & infaufta
voce clamarec: Vivac Campus, non fumusper-
dici: prarfaci nobiles confeftim omni periculo
x>ftpofico 9 eciam inermes , quia cempus non
jaciebacur, elevaco triumphalivcxillo gloriofif-
imi Marci EvangeliftaB audai^er exiverunc ad
Campum, cundlos exhorcantes ad fervandum
1 idem fuam , & ad fociandum verbo & opere
^eonem invidhim . Latenter Januenfes inclufi
Iperabant faltem perfonaliter liberari , & vidit
dtes illa ftatum noftrum in magno difcrimine •
Tamdem ftipendiarii in propofito bono firmao-
tur , contenti de paga dupla , Saccomanno Clu-
jgias, & falvo conduAu pro ftipendiariis Clugias
urantibus non militare contra Commune Vene-
tiarum ufque ad femeftre .

Ecce dies, quam fecic Dominus, exulcemus»
& laBCemur in ea , humiles gracias Deo Omni-
^ocenci references de opctma conclufione, opta-
coaue fruftu laborum . Nam in facie maximi
galearum exftolei, cum quo Januenfes fuis fuc-
:urrere func experti die XXI. menfis Januarii
ilCCCLXXX. egregius vir Ticius Cibo eorum
Capicaneus , & aliqui alii nocabiles Januenfes
Proceres, aliis Januenfium inclufis a potentiffima
diutinaque terra marique obfidione devidlis t
quampluribus etiam conflidiiSy lacerati, & omnf
auxilii fpe privati , acerbaque fame oppreffi t
iuppiices ad Serenifiimi Ducis pedes accedunt t
reftituentes fponte Civitatem , & perfonas eo-
rum, & cujuslibet alterius nationis adnumerum
quinque millium ad carceres 9 & bona eoruta
ad prasdam . Fatcntur longa jejunia , ut modi-
cum quid fumerent cibi infipidi fin^ Baccho.
Fatentur canes & mufcipulas, ac viliffima qua^-
que guftafle. Fatentur le ade6 ardlacos, uc ne-

3uirenc Nuncium vel literas recipere 9 vel maO'*
are . Fatentur , nuUam fibi fpem fuperefle in
craftino . Laudanda conftantia nifi in pertinaip
ciam converfa fuiflet, profecflo forec & Januen-
fium ftipendiariorum fuorum aufteriffima conci-
nentia commendanda j nifi in alieno loco rem
alienam indebite occupaflent inferentes bellum
injuftum. Advershs Paduanum vehementiffimi
querebantur 9 quod fuerit caufa eorum calami*
catis & miferias , in qua nuUo modo prascipitaf-
fent , nifi extitiflenc ejus quocidiana^ exhortatio^
nes & promiffiones , de quibus nullam penitua
obfervavit . Hoc etiam principaliter indurave*
rat cor eorum , quia non credebanr, auod Illu-
ftriffimus , 8c invi6liflimus Dux noKer tantai
astatis & reverentias potuiflec tanto tempore ad
cancos labores hyemales 8c asftivos , ac (ollicicu*.
dine , galSarum incommoda fuftinere « quem
fperabanc affe<5hmi coedio ad Ducalem Aulam
redicurum . Sperabanc quoque , qu6d ob tot
fuarum galearum adventum vellet potiiis obfi-
dioni cedere , qukm mortis periculo fubjacere •
Sed experientia optima rerum interpres vanas
oft^ndit cogitatioaes eorum . Nam cum galSa 9
fuper qua refidebac more ftrenuiffimi Capitanei
ad os Porcus, femper primus concra hoftes com«
parebac increpidus , conftanciffimum gerens pro»
pofitum recuperandi Civitatem fuam, & hofle^
ad carc^res deducendi : quod divina gratia fu£-
fragante duxit potiffime ad efFedkum . Pro quo
proDatiis eft , & perfedhis inventus , 8c erit illi
gloria aBterna. Nec eft omitcendum, qu6d cum
pnelibato IUuftriffimo Domino Duce continu^ ^
a primordio ufque ad finem optatum , fuerunc
Provifores egre^ii viri Petrus Moconigo, Sc Pe-
trus Aymo > qui de magna foUi^itudine ^ 8c in-

du* .

Digitized by

Google

459 A N D R E A

duftria pofTunt meritb commendari .

Rom» , cui , ciim floruit, Urbs noftra in Re*
gimine & moribus (imillima eSh dignofcitur j
criumphabat qui virorum quinque miliia una
acie proflraviuet , etiam (i non omnes gladio
perirent , feu captivi minime ducerentur ; nam
^uamvis maxtma legio fuccumbat, multi tamen
iolent per fugam evadere . Dux autem nofter
ultra quamplures vi<Sfa>rias fuperihs enarratas ,
quinque millia Civium Januenfium integro nu-
mero pramifit ad carceres ; fubfequenter Arfe-
natui noftro gal6as XXXIL puppibus in proras
routatis , 8c arma , quas fupererant eifdem in
Clugia. Unde cum Jeremia dici poteft: Afcen-
dit leo de cubili fuo^ & prado gentium fe leva-
vit. Sicque ad eorum jafturam mira & tncom-
prenfibili Dei virtute verificatum eft quod ni-
mis elati minabantur , incrare icilicet Venetias
ad prasdandum . ( * )

Cundlis itaque recliflim^ difpofitis , tradito-
que folemniirune Vicftori Pifano Vexillo triura-
phali Capitancatus g neralis maris a Duce no-
ftro , praecipiendo cidem , ut quinquaginta ga-
leas duceret contra hoftes ^ Iftriam laniantes ,
praediausDuxdiel. menfis Julii MCCCLXXX.
cum exercitu, femperque memorabili triumpho
ad Patriam digniflime & gloriose reducitur, fo-
ciatus folemniffimis Ambdciatoribus a Venetiis
bino ordine miflis ; primus quidem ufque ad
Clugiam , fecundus ufque ad Peleftrinam cura
uno artificiofo & folemni Bucentauro , fuper
quo venit ufque Sandlum Clementem , quo jara
pervcnerat principalior & folemnior Bucentauru?
cum Confiiiariis , ac univerfis Nobilibus , 8c
Proceribus Civitatis . Super quo tranfcendens , i
fociatur folemniflime 8c jucundiflirae Venetias
cum omnibus jubilationibus 8c reverentiis fpiri-
tualibus 8c temporalibus , quas fieri potuerunt •
Nam omnes Pra^Iati , ac Clerus Regularis 8c
Secularis f cum Crucibus 8c devotionibus , Po-
teftates quoque, 8c Populi contratarura, 8c fub-
fequenter Cives Venetiarum in multa ketitia
concurrerunt . Taceo de frequentatione plebis
ad Piateas , 8c ripas , ita ut cum difficultate
tranfitus haberetur.

Primo ad Ecclefiam Beatiflimi Marci , ubi

2uemadmodum femper fecit j humiles gratias
>mnipotenti Deo dedit , felicitates cun<Slas k
Divina Majeftate cognofcens . Itaque banderii ,
fub qua triamphavit, eidem Ecclefias refignatd,
aulam fuam feiiciter confcendit, bonum oc pa-
cificum ftatum Patrias pofteriiis procurando .

Antt ejus fdicem reditum mandavit, ut tur-
ris Babiarum y qua? fola navigantibus per viam
interiorem nitebatur obftare , expugnaretur .
Sicque vir Nobilis Saracenus Dandulo Guber-
nator exercitus Terras partem Campi illuc per-
duxit ; 8c licet fortiflima foret, illam tamen ex-
pugnando viriliter devicit , dudlis ad carcerem
Uapitaneo ipfius Ambrofio de Auria ^ 8c fociis
exiftentibus in eadem. Qpo fentiio, hoftes^ qui
erant ad Baftitam molendinorum Natalium , 8c
ad Fortilitium magnum molendinorum Clugia? ,
iive Anditi , necnon ad turrim Naflaroli , igne
fuppofito f prx timore reli<5tis omnibus ^ fuge-
runt .

Paucis diebus ante Clugias notabilem femper*

3ue memorabilem recuperationem , Tergeitini 9
e quibus plcniflime fidebamus , ade6 ut , amo-
tis iatellitiDus noftris» potuerint abfque perfona-

(* j Cod, Amhr. addit 2 xjoo. Capcivi b Clugia
adduai VeActias , & ante eam diem eranc
aUi DCCC. quibus ia die XVL rel ad

D A N D U L I 4«o

A libus, vel realibus oneribus, fub proteAione 81
benignitate Ducali quietiflime vivere , rupto ju*
ramenti 8c fidclitatis fcedere, gentibus Marquar*
di Aauilegieiifis Patriar hae per latentes inndiat
introducTtis, rebellare proditorie prasrumferunt ^
capto Poteftate 8c Capitaneo oorum . (**)

Exftoleum autem Januenfium, poftquam gen-
tibus eorum in Clugia claufls auxiliari minima
valuit , coutra Iftriam fe convertit Civitatem*
que Juftinopolis a fronte maritima partem de-
fenfibilem rapit 8c fpoliat , falvo Caftro Leone,
quod femper recuperand» Urbis fuit efficax
confomenrum .

Die terti 1 menfis JuHi MCCCLXXX. Viaor
P.fani ftrenuiflimus exftolei Du<aor cum XLVII.

B galSis feliciterad partes Iftriae feftinus, aflumtis
quibufdam Piranenfium barchis^ quae femper ia
omni tempore fidelifllrae fe habuenmt , Juftino-
polim a^editur , eamque parvo tempore die
primo fijbfequentis menns Augufti recuperat vi
armorum , nofinullis ex hottibus captis , inter
quos fuit Nicolaus de Spilimbergo conftitutus \
ibidem Capitaneus a Patriarcha Marquardo. la
cj:aftinum le tranftdit contra Tergeftum , ubi
galeis , barchis , fcalis , atque aliis argumentis
adpugnaradifpofitis, nova fupervenerunt, qu6d
XXX. hoftium galeaserant apud Arbam . Anhe-
lans ergo eas reperire, dimiffb Tergefto, vcrsi»
illas partes dirigit grefliis fuos . Dum autem die
VII. menfis eiuldem Niemenfem Infulam appli*

C caflet , vifo uno Januenfium galladello 9 una ex
galeis ad ipfum tranfraifla ipfum capit abfque
horainibus , qui fupra filvam fubitb fugenint ;
fed a quib'jfdam gaiSarum hominibus luper In-
fula depofitis capti fuerunt Patronus , Scriba, 8c
XIV. homines galladelli , k quibus certum 110-
vum habitum exftitit , qu5d galSaB duodecim
Januenfiura noviflirae a Jadra receflerant, euntes
Manfredoniara pro fruraento . VersJis igitur
Apuliara feftine properans die VIII. Augufti
borabardando fupra Portura Jadra^ 8c Riperiain
Dalraatias difcurrendo , nonnuUa damna intulic
contra Sclavos , multis hominibus 8c navi^iis
captis8ccombuftis, qua frumento, fale, aliifque
mercibus erant onufta .

^ Decima autem die menfis Augufti Rhodum
perveniens , aquam fumfit . Utinam locus ipfe
caruiffet aqua ; nara unicae horas moras exftitit
difpendiofa nimis . CunAa quidem reparationis
fpem habent pra^ter tempus . Nam Seneca te-
ftante , nuUa gravior ja<Slura 9 quam temporis .
Duodecim namque hoftium galeas ibi proximai
erant, in Veftarum fcilicet Portu , quae ab di-
qulbus incolis di(fti loci per terram de galfiarum
noftrarum adventu prasmonitas t fubito fugam
rapuerunt .

Exftoleo autem noftro viriliter infequente 9
aliquas ex galSis noftris ade6 prooinquantes
erant , quod utrinque a bombardis oc baliftxis
aliqu! occifi, fauciati aliqui fuere . Tamdem te-
^ terrima fuperveniente noAe gaI6as hoftium om*
nino invifioiles fiunt •

Hujufmodi gal^arum captio caufa fuiflet ac*
celerandi finem untas guerras. Venetienim car^
ceres maximum , & nobilem , 8c utiliorem Ja-
nuenfium numenim tenebant : tunc tenoiflent 8e
reliquos.

Jam corporalis valetudo Capitaneum noftrum
invaferat , qui die XIII. ejuldem menfis apud
Manfredoniam fpiritum fuum reddidit Creatori^

cujus

minimum XII. obierant morte naturali .
(••} Cod. Amkr. addit : I>oAato Trano.

Digitized by

4^ C H It O N

cait» occtrum cott Fatrit Umeaubilicer » & A
fDenc6 deploravic .

Ck>rpus 9 quod diu pro Republica laborave-
rac, dudlum exKHric Venetias , & cum folem-
fiiffimis exequiis in Eccleiia Sandli Anconii
Vienns coUocacum •

Galeas noftcs ^ circumdatis aliquibus Apulias
locis 9 & fubrogato Capicaneo nobili viro Lu^
dovico Lauredano , qui Provifor erac armaroB ,
& k Manfredonia dic XIV. menfis Augufti re-
cedences , ad danmum hoftium convercuntur ,
infbrences plurima damna » Dalmatias acque
Croacias ioca capiendo ^ & cremando nonouUa
oavigia . Tamdem die XXIX. ejufdem menlis
Augufti applicuic Segnam , quas rgni fupponicur
cum maximo incolarum damno , & noftrarum B
gencium modico lucro» quia flamma fubic6 cun-
&SL confumiic.

Gal^is inde recedencibus , Veglenfes lasfi fue-
runc , fed modice , quia ftacim ad obedienciam
deveneruoc. Locus aucem Bofcharii fuic igne
confumtus . Sic Parentium odlavo Sepcembris
feiix Armaca noftra rediic cum faluce .

Ducalis Excellentia 9 intelligens nihil a(Shim »
cbm aliquid fupereirec agendum , provida cir-
cimifpe^ione vires maricimas Armatas inftaurans ,
ciegit in Capitaneum Generalem egresium vi-
rum Carolum Zeno^ cujus virtus in mulris terra
snarique ftrenuis adlibus approbata » femper
laudamia vcftigia fecuta eft felicis memoriae
genitoris fui Athletas Chrifti Pbtri Zeno ^ cujus
nominisAiia cimore concucicur, fufcepto trium-
phali vexiiio cum tribus galSis vdnit Parentium
XL Septembris , ubi ab univeriis exftolei viris
maxima cum veneratione & alacritate fufci-
pitur.

Vifa ad Scopuium Orfalis monftra ^alSarum,
C>portuit pro homioibus epidemia dehcientibus
idefalcare de numero VI galSas.

Die XIV. menfis ejufdem fe tranftulit Pira-
oam ; vi£^oaIibus paratis ibidem , feliciter inde
recedens attigit Qpietum , cum propofito acce-
lerandi Jadram , pugnaturus viriliter contra
bo&ss ; maris aucem tempeftate per duos dies
cgredi non valuit Portum Po\x.
. Die XX. ejufdem menfis Septembris itinere
refumto novum infonuic ad pun£bm Medelini ,
quod XXXII. Januenfium gaiSa9 fe pofuerant in
Albona. Ad quem quidem locum, non expe-
&ati panaticd , velociter pervenientes , fcive-
runt ipfas inde receftifre^ & fe reduxifle Ja
dram . Noftrae aucem galSas ob panis carentiam
ulteribs fe extendere non valentes, Piranum ap-
petunt 9 panaticam de Venetiis expe<Slantes .

Superveniente Ducali mandato , fe tranftu-
lerunt ad expugnandum Maraoum , quod hofti-
bus iaspe fubvention;:;m vi£):ualium miniftrabat .
Cun£lis itaque ad pugnam loci difpofitis , fu-
perv^nit una ex gaieis commiffis viro nobili
Francifco Mocenico ad cuftodiam Polmentorii
deputato % narrans qu6d gaI6as hoftiles defcen-
derant ad Biformes . Quo intelledlo ^ confe-
ftim omiflb Marani proelio , revocatis gentibus ,
g^ix noftraB alacriter paraotur ad pugnam con-
tra hoftes , quos ardenter per totam diem ex-
pedbirunt ;. quibift non apparentibus^ & fuper-
veniente afjperrima Sirocni procella , per quam
armata noftra ne ad Lugnanum Portum jadla-
retur, manifefto difcrimini fubjacebat, eodem-
que vento contra pugnante , non valetxic redire

(a) Cod. Ambr. addit : MCCCLXXXI. XIV. Apri-
lis . Veneci intuici Tarvifium premi ab hofte,
vixque evadere poile dono id dedere Duci-
bus Aufirie 9 quod in ea urbe rrscorem » &

I C O N. 4«!

Piranum, deficience quoque ptne, coadla exfti*
cic redire Venecias in FeftoSandliSimonisApo-

Inftac animus concra Maranum 9 non uc cain
infimus locus deftruacur, fed uc Januenfibus ha-»
bendi inde vidlualia fpes collacur . Remiccicur
ergo idem Gapicaneus cum copiofo barcharum
numero» & aliis argumentis; fed ob loci fitum
paludibus circumfepti , fa6fca experientia poffi*
bili, egregius Dudlor anhelans ad majora^ bar«
charum cxercitum Venetias cum fofpitate re-
duxit.

Conftitutus denuo idem Carolus Zeno Capt-
taneus Generalis exivic feliciter Anno MCCC*
JCXXI. ccrtio menfis Aprilis (a) cum VIII.
;al^9 afifumcifque duabus gal£is expei^ncibuii
in Pirano, ivic obviam viro nobili Simoni Mi*
chaeli vencuro Venetias cum gaI6is mercatio-
num levatarum in Mothono , ad quem locum
Capitaneus ipfe ap{riicuit XVII. meafis Aprilis^
inde ad caput Malei, ubi expedlandodieXXIL
ejufdem menfis advenit galea Nigroponti . Die
vero XXIII. didH raenfis tranfmittitur vir no-
rilis Henricus Dandulo cum fua ad Capuc Hy-
dronti ad pragfentiendum de progreflibus «mu-
orum , & ecce idem Simon Michael cum IX.
galSis mercationum pervSnitCoromandias (b)«
Qpartat ^ut quinta menfis Maji retulit quasdam
Anchonitanorum Coccha , tranfiens juxca Capnt
Malei , quod viginti & una galSas Januenfium'
fuerunt ultima Aprilis ad Infulam Fariens, ten*
dentes versbs Corphh . Die odlava menfis Maji
exiftentibus noftris galeis in Mothono, rediic
proBdidla galSa Dandula , referens vidifle fupra
Patrafliim viginti & unam galSas Januenfium
fupradidias, ad Cephaloniam navigantes. Ne
galSae hoftiles mediarent VI. galSas venturas de
uandia , atque naves numero XVI. cautus Ca-^
pitaneus yelociter , fe tranftulit vershs eos ,
quos reperit die X. ad Marius dirupos (c).
Confilio inito y gal£is groflis cum mercimoniis
dimiflis apud Mothonum , paratae func XXVI.
fubtiles gal£as , ituras hilariter contra jam didias
hoftium galSaSy quas una ex noftris explorac
videre circa Belvedere, easque Capras vifas funt.
Sentito autem 9 ipfas pervenifle ad Portum Te-f
nelli ( d ) 9 contra eas audaAer acceleranc . ]a-
nuenfes celeriter de loco exeunt , elongantes fe
ad Mare , & fingentes fe velle cum noftris ad
bellum commifceri . Itaque ftrenuus nofter Ca^
pitaneus , difpofitis aciebust & IV. ex gal£is ad

Suppes ordinatis , virili animo irruit contra ho-
:es die XIV.Maji ad Solis ortum. Ipfos autem
pugnam detredlrantes infecuci fuerunty cjuoufque
propter tenebras invifibiles funt effe<Sh . Mane
fuperveniente XVI. Maji exeuntes galSas noftras
ad Capuc Natas Infulae Hiacynthi , perfenferunc
galSas hoftium circa meriaiem eamdem Infu-
Um attigifle , aquam fumere anhelantes; fed
vifis galeis noftris avidibs cupiunt fugere, qukm
potare . Capitaneus nofter hoftibus omnino bel-
lum recufantibus, provide deliberavit navigare
ad partes Hvdronti , ad quas ferebatur , fex
alias Januenfes galSas venturas pro fubventione
fuarum . Sed nihilo ibi die XX. Maji fentito ,
pervSnit Safinum^ inde Durachium XXII. men-
fis ejufdem, ubi innotuit, qu6d galeae hoftium
illac tranfeuntes fe reduxerant Ragufium, 8c
fecum aflumferant galeam didti loci .
Die ergo XXI V. galeas noftras Ragufium au-

da-

FrflBfe^^um Gualcerium conilicuerenc .
( b ) Cod. Amir. Ugit : Cericum .
( c ) Cod. Ambr. legit : ad Mayne dirupesj.
( d) Cod. Amtr. hgit : Jonchi .

Digitized by

46j A N D R E iE

da6ier feftiiuint ,fpcrantes indiluculdo commit-
tere pugnam cum XXII. galeis, qusr ftacim
terga dederunt .

Hoftibus autem faBpiis invitatis pnefens bel-
lum recufantibus, Capitancus nofter a perfecu-
tione ceiTavit , fe ad partes Apuliae deinde ad
partes Anconae transferens cum XXVL galeis .
Licentiatis ibidem die XXVIII. menfisMaji de-
cem galeis Venetias redituris , propofuit cum
reliquis XVI. galeis audadler aggrediRiperiam
Januenfiupi .

Palmatis galeis in Palermo , optimequo fulci-
tis y una earum in Candiam tranfmifla , audax
Capitaneus quindecim galeis Neapolim appii-
cuit XXIV. menfis Junii , & non obftantibus
novis fide dignis , quod viginti & una Januen-
fium galeas fuerant in Barulo velociter navigan-
tes acf perfecutionem galearum noftrarum, quas
intellexerant contra Januenfem Riperiam accef-
furas , pervenit cum jam d\£tis XV. galeis fupra
Portum Veneris primo Julii hora nona , in cu-
jps loci fpatiofo & cminentiirimo Portu erant
VII. hoftiles galeae , quaa a longe a noftris pro-
fpedte, mutato itinere versiis Januam cum fuga
anxia fc convcrtunt; &Iicet in primoconlp;:dtu
forent per milliaria c 6\o remotas, tamen in ho-
ris quatuor galeis noftris appropinquarunt, qubd
una earum non valens evadere , in rupes Caftri
Levanti fponte difcurrens totaliter eft confra-
£ta, ; Nox verb reliquas VI. e manibus profe-
quentium liberavit.

Secunda illucefcente die menfis Julii dumga-
leae noftras optarent Portum Januas audadler in-
trare, validilfime inftant , ciim ventorum tem-
peftas Auftralium &Maris invaluit , quod quafi
confradte fuiffeut ; fed velis nunc a dextris, nunc
a finirtris velociffime deduilis , Dominus eas
mirabiliter liberavit , & difperfas collegit in
unum .

Die tertia menfis Julii circa diluculum redie-
runt ad Portum Ligorni , ubi cepere unam Goc-
cham , & duo alia navigia Januenfium frumen-
to , aliifque mercibus onerata .

Ipfo quoque die galels omnibus reaptatis ,
conftantes in propofito Portum Januas revifendi,
k Ligurno recedentes , Portum Veneris repetunc
eadem die hora nona , non omittentes tamen fe
a Januenfium infidiis praecavere , praemiflis dua-
bus galeis ad explorandum , ecce in didlo Portu
latitabant XXVII. gaIeaB,fciIicet viginti & una,
quas infecutae fuerant noftrae a partibus Apuliae,
& fcx quas a noftris fugerunt .

Afpicientes igitur a longe noftras , armarunt
optime viginti oc unam galeas de numero fupra-
didlo , & cupientes ex infidiis intercipere no-
ftras , propofuere fex ex eis , fimulando fore il-
las , qax nudius tertius a noftris aufugerant ,
oftentando iterum versiis Januam repetere fu-
gam . Sed fruftra jacitur rete ante oculos pen-
uatorum . Nam oculatus & levis marinarius
fummitatem mali confcendens , praevidit infidias
omnium ^alearum . Unde velociter per fignum,
duabus primis galeis revocatis , mare retro re-

Setunt , invicem fe conjungendo . Hoftes autem,
eteili^ eorum infidiis fe totis viribus extendunt
ad perfecutioaem galearum noftrarum , quae^

(•) Cod. Ambr. addit : Pax confeaa XII. Augufti

Venet. autem publicata die XXIV. hora III.
Die vigefimo pnmo Septembhs publicau pax

Venetiis incer Venetos , & Carrarios.
Pi^ VIIL Septerabris publicata fuit pax inter

Veneto» , 8c Patriarcham .
poft confetUonem pacis aftus cenfus Veneiiis ,

fic Januas irepcxtum^ue Ve&ctiis periiiTc in

D A N D U L I

adeo vclociffimag erant , au&d de eis nihilcuraa*
tes 9 de pun6):a in DunCtsLtn ceftantes a remis 9
ultraEurumpraeftolaDantureardem, & dumap*
propinquare viderentur^ fubito elongabantur ab
eis . Duas quoque galeas noftra? prim6 ad ex^lo-
randum Portum v eneris tranfiniffiD » fubito k
tribus gaieis non foihm evaferunt 9 fcd plures ex
hoftibus iethalitcrvulnerarunt; unde Capitancua
carum ipfas illico pcr (ignum revocare curavit •
Noftri autem in alis remorum fictcrunt ufque
fcro redeuntes poftmodum versiis Mothonum
quo applicuere X VII. Julii .

Supervcnientc viro nobili LudovicoLaurcda*
no cum VI. galeis» Capitancus noftcrcumXXL
galeis ad Riperiam Januas de mandato Ducali
vice tcrtia avidiffimeproperat. ScdDivina pro-
videntia difponcntc , dum marc Etrufcum prdpe
Pifas jam p.rveniflet , rcccpit vigefima tcrtia
Augufti in Vigilia Sani^i Bartholomaei Apoftoli
literas de Pace in Taurino firmata ^ undc noa
foliim ceftatum eft juxta mandatum k proeliis &
damnis inferendis ^ fed etiam aliqua navigia
cum hominibus & mercibus juftecapta» noftro«
rum mera Uberahtate reftituta fuere. (♦) '

Revcrtuntur alacriter gales noftras Motho-
num , & inde cum mercibus XIIL meniis Odlo*
bris Venetias cum falute .

Licet in tanra tantorumque adverfarionua
impugnatione Ducalis Majeftas cum fuis Gonfi-
liariis adhibucrint omnem provifionem 9 & fum*
mam diligeutiam ^ & cautclam , quemadmo^
dum exicus ipfe probavit 9 tutiffima tamcn re9
elfe dignofcitur hoftes tencre remotos , eofquo»
circa larcs propriosftimulare. Sic fecit illeftre*
nuus Imperator Annibal , qui poft Italiam mul-
tipliciter flagellatam , obtenta Cannenfi vi6ko-
ria 9 urbem Romanam ad tam mifcram cladeni
deduxit, ut ftatus ejus tenui filo fubfiftcret; fed
ficut ad liberandum a falfo teftimonioSufannani
fufcitavit Dominus fpiritum inDaniele, fic ipfe
Dominus Urbem nondum Catholicam , fed ca*
put Orthodoxas Fidei futuram , nolens totaliter
deftrui k perfidia barbarorum , Scipionis adole«
fcentis animum excitavit , qui virium reliquiaSft
contra Annibalem invalidas , navigio duxit ia
Africam , quam ade6 armis & ingenio 9 terra
marique , ftimulavit , ut Annibal a fuis penitut
rcvocatus, dimifsd ItaliS , quam XVI. annis ob-
fcderat , invitiffimus & iachrymans ad propria
rcmearit.

i In propofito , Ripcria Januas a gal&is noftric
tripliciter vifitata galeas hoftium a Mari Adria*
tico revocavit . Hic auoque modus ftimulandi
in laribus hoftes , protuit ad difpofitionem ho-
norabilis Pacis noftras , quamquam infinitus )a«
nucnfium nobilium ^ & plebis numerus , qucoi
Venecus carccr tcncbat indufum exftitcrit po^
tiffima caufa .

De pace conclufa in Taurino per Daminum
Comitem Sabaudi^.

TRanfgrcdiar laBttori ftilo ab odio ad ami«
citiam , a furore bellico ad fcrenitatem
Pacis . Nam , ut verbis egregii Valerii utar ,
ficut placidum n^re ex afpero ^ Codiumque cx

nu-

bcllo Venctos j ^oQ.JanuaD ver6 Janucnfes 8300*
Die II. 0<5tobris acceiTere Venetiis Epifcopus
Zagabrienfis» 6cEp»lcopu» Quinque Eccleficnfis
nomine Rcgis juraturi pacem . Docetnbris XIL
diiti cum Oracoribus Venecis , Leonardo Dan<-
duto , fic Fancino Gcorgio cqucihis ordinis
ambobus , rcdiere ^ Rcgem qoram quo iura-
runc faccm «

Digitized by.

4«S C H R O

mbiloib f^renum hilori afpe^lu fenutur ^fic bel-
lum pace mutatum plunmiim eaudit affcrt .
Offl nfaruoi ^rkub «cerbicas depoma eft , rela-
tfone candida referenda .

Sapienciffinius Domious Dux nofter cum ibo
alto Confilio , more Romanorum (a) Patrum
noftforutw, numquam veri>is. Pacis denegavtt
auditutft jU)(ta Pirophetarum eloquium : inqui^
re pacem , (jr perfequere' eam . NonnuUi Mundi
Priocipes pro fedandis tam nocivis Fidri Ca^
tfaolica r oc toti Orbi diArordiis , fe benevole
incerponQi«> voluerunt ( b > ; Sed divtno nutu
tan» rei effedkis exftit?it reiervatus lUu0ri^ &
pio , ac ChriiHaniffimo Pfincipi Domiiio Amc-
deo Comici Sabaudise Principi , Duci Cablafii ,
AuguifaB , & Marchioni ItaUae . Adl inftantiffi-
mam ergo ipfius Domini Comitis fuaiionem
emanantem a motu [>roprio iincerrimsi Carita-
tis I oirifiiie^ paites de remotis regionibus ad ip-
fids Dominif Comitis praifentiam in Qvttate
Taufini I¥c»vinc!2^ BKdemomium , carum Prio-
res^ & Syndicos y cum Aifficiencibus msmdatis
ixHttei^ curavtt UM ^ videlicet :

Reverendos in Chrifk) Patres DD. Valenti-
num I>?erecctfum Do£k)rem (iuinqfoe Ecclefia-
itam, tk P&iulum Zagrabienfem Epitoopos, Pro-
«nrarores Sereniflimi Principis Ludovici Dei
gratid H^t^aris, Polonias &rc. Regts .
' Dominos Zachariam Contareno ^ & Micha^
fem Maurocemiim Procuratorem Sandi Marci t
honorabiks Cives Venetiarum Illiiftriffimi Do*
miai Aadre^B Comareno inclyti Ducis, 8c Com-
munis Veneti«rum Ambafciatores 8c Sytidicos^^
^orufn e9iimta> virtus ^ fapientiiB rprofunditas
ad Refpoblicas coii^ervationem , & augmentunni
tempore psKris & guerras in mulris notabihffidftis
i^tDQS exftttit laodabiliter comprobata .

Egregios 8c ne^iles viros Dominos (c)
dasum de Azignidis militem Boncmi» » Aato-
iiium de Zacchis ( d ) de Monte Cakria, & Ja-
eobum Turchetto Legum Do^res, Ambafcia*
tores , Sytkficos , & Procuratores Magnifici
Domini Franctfci de Carrana &c. Imperialis
Vicarit generalis , & Magnifici Dominf Pranci-
fc\ junioris natt ipfiusDomini Francifci de Car-
Jraria , & eomdem Dominum Francifcum Tur-
chettum Syndicum Univerfitatis & (Jommunis
Padusff.

Necnon Venerabiles , & egregios , & cir-
cumfpeftos viros Dominos Oeorgtum de Tor
tis de Papia juris utriufque peritum Decanum
Ecclefiae Aqutlegienfis , Federicum de Savor.
gnano mtlitem, oc Nicolaum Gambini de Uti
no Ambalciatores , Syndicos , & Procuratores
egregii & Venerabilis viri Domini Federici
Comitis de Porltciis Aquilegienfis, Sede vacan-
te Vicedomini Generaiis Patriae Forojulii , &
Dominorum Confilii . Parlamenri , Pralatorum,
'Nobilium , Communitatum , & CapituU Patrias
Forojulii antedidtaB .

Hi omnes Ambafciatorcs , Syndici , & Pro-
"curatores omnium partium pra^diiSlarum , cum
magna fapientia , poft folemnes & maturos
traSatus mediantibus conrinuis amicabilibus ,
fapientiffimis , & efficaciffimis exhortationibus ,
& benevolis fuafionibus prasdidH Excelfi Prin-
cipis Dominl Comitis Sabaudis «erno Rege
Regum pacifico annuente , bonam , veram , &

( a ) Cprf. Amht. RcTerendiffimorum .
. ( b ) Cod. Amir. obculerunc .

( c ) Cod. Ambr. addit : Dominos Leonardum dc
Montaho Legum Dodtorem , Francifcum Em<
briacum , NeapoleonemLumellinum , &Mar
thaBum Maru^am honorabiles cives Januas

N I c o N. ^6

A ftabilem , ac honorabilem Paccm , confervantc
ipfo, quicontuiit, perpetuo duraturam„.feUci-
tcr firmaverunt. Anno Domtnicas Nativitatis
MCCCLXXXI. Indiaione IV. die Jovis ofta-
va Auguftv» ante 8c circa horam Vefperarum ^
in. Civitate Taurini ProvinciaB Pedemontium »
ad laudem & gloriam Divins Majeftatis , ad
honorem eximium pra^didfci Excelfi Domini Co-
mitts SabaudiaB , cui Omnipotens benign^ con*
ceffit ducere ad efFe<5him^ quod cum tanta
ritate 8c defiderio procuravit , necnon ad fta-
tum profperum & tranquillum onmium partium
prasdi(ft:arum , unde merito imiverfus Orbis ca-
nere devotiffim^ poteft G/oria in exceljis Deo ^
& in terra pax homimbfus bons voltmtatis.

Populares creati a Ducafipraeminentia de majori
Confilio Nobilium de ymetiis •

SUmma Ducalis providentia^ confiderians fta-
tum Patrias notanter confiflere in potentia
felicis Armatas , tit hoftes aut forti pu^a, auc
conftanti bbfidione vincantur, quamvis uotverfi
Cives k majori ufque ad minimum alacriter fo-
rent difpofiti vitam 8c bona exponere pro de-
fenfione Patriae , 6c propriaB libertatis : tamen
exemplo Divinas Majeftatis , quas bonos abunde
remunerat, exemploqoe Romanorum, quando
pollebant, qui Cives fuos benemeritos. illuftra-
bant , ftatuit in Coafilio Sapientum goerrs
MCCCLXXIX. <Jie I.taenfis Decembris , ut
Cives de promds iierent promriores^ qnod ad-
veniente tempore Pacis , .Confiliarii Venetia-
rum , 8c Capita de (^draginta , qut ftrenc
per tempora, fub poena ducatorum milk pro
quolibet, tenerentur infra quindecim . difis fo-
iemne congregare Confiiium Rogatbrunl , &:
Additionis , ac Sapientum guerrai , 8c/in eo
fcrutinium celeb are, in quo quilibet dft Con-
fflio poffit unum nonuoare, qui videatur dignus
honore majoris Confilii , probando eleftos fin-
eulos ; & ilh triginra , qm plures BaUoctis ha-
berent ^ aggregentur mapri Confilio ciim here-
dibu^fuis. l

Decfetum infuper fuit » ut Urbe pacificata
diftribuerentur annuatim quinque millia ducati
aurei de publico itrario in illos alios Cives ,
ui videbuntur juxta eorum opera & merita»
virtutes digniores .

Devidlis itaque hoftibus, & honorabili jpace
firmata , creati fuerunt in diikis Confiliis cum
folemnitate pracfata infrafcripri triginta de nu-
iori Confilio cum heredibus eorum Anno Dok
mini MCCCLXXXI. Indt<aioneV.dieIV.mea-
fis SeptembrisDucante IlluttriffimoDominoAa-
drea Contareno inclytoVenetiarumDuce, Con*
filiaribus ver6 exiftentibus Nobilibus viris Do-

mints

Paulo Mauroceno quondam Domini Ale^
xandri ,

Andrea Donato quondam D. Francifci »
Nicolao Michaele ,
Francifco a Boccolis ,
Luca Gradonico quoadam STercniffimi Dt»-
cis , &

Joaime Barbo quondam Nicolai .

CSH

Ambaxiatores , & Syndicot lUuftriffimi Do-
mini D. Nicolai de Guarco inclyci pucis,
^ 6c Communis Janus » Egresios viros DD.
Thadaum 8cc.
( d ) Cod. Ambr. de Cecchis .

Digitized by

467 A N D R E

Capitibus vtrd de Quadraginta
Nobilibus viris •

Joanne Gradomco SanAi Leoni&y
ilndrea Mauroceno quondam Domini Dar-
di,&

Blanco Aymo quondam Domini BenedidH .

Triginta majcri C<mJiHo adfcrifti bi funt.

Marcus Stomado »

Paulus Trivifano ,

loannes de GarzonibuSy

Tacobus Candoimerio ,

Marcus Urfo ,

Francifcus Girardo ,

Marcus Cigogna 9

Anconius de Arduino ,

RafFainus de Carefinis Cancellarius Vene-

tiarum »
Marcus Pafqualico de Candia ,
Nicolaus Paulo quondam Hermolaif
Petrus Zacharia ,

Jacobellus Trivifano quondam Joannis ,
Nicolaus Longo »
Joanues Niger ,
Andreas Vendramino ,

{oannes de Arduino,
Jicolaus Tajapetra , . .

Jacobus Vicemano ^ ( * )
Nicolaus de Garzonibus miles^
Petrus Penzino,
Georeius Calergi de Candida »
N^icoiaus de Raynerio,
BartholomaBus Paruta ,
Aloyfius a Fornace ,
. Petrus Lipomano ,
Donatus de Ca de Porto ,
Paulus Nani quondam Petri SandH Vita-
lis 9

Francifcus de Medio nepos Lucsb,
Andreas Zufto Sandti Thoms ,
Extradli ex libro Rogatorum XXXVL &
ab ipfo libro corredli .

Tertia ^ uHima pars guerra Hungaria •

JUxta formam pacis Hluftris Dominus Dux
cum fuis ConGliariis in manibus Venerabilis
Ambafciatae Regias , fubfequenter Sereniffi-
mus Dominus Rex in manibus eorum Amba-
fciatorum ad ejus Majeftatem tranfmifibrum ,
«am perpetuo obfervare folemniter juraverunt.
Hoc equidem juramentum per fingulos ipfarum
duarum panium fuccefTores debet perpetuo in-
novari.

Ad onmem fcandali materiam fubmovendam
in pace ceiebrata cum Januenfibus , de utriuf-
que partis confenfu cavetur, quod Infula Te-
nedos cum omnibus Fortilitiis in manibus pras-
did^i Excelfi Domini Comitis Sabaudias relin-i
quatur , qui de ipfo loco difponere valeat pro
libito voluntatis . Qpi cupiens futuris malis oc-
currere , advertens quoque , quod hujufmodi
loci fitus non incolas , etiam alias Trojani exci-
dii caufa fuit » difpoluit ipfum toraliter demo-
liri ^ & inhabitari debere . Unde Ducalis beni-
gnicas intendens omnino didli lociPopuIum non
Iblijm indemnem confervare , ftatuit cujuslibet
facultates , & loca per amplam exftimationem
commutari , ac eifdem bona immobilia in Infu*

(•} Cod. Ambr. alibi Fizamano.

A N D U L l 46»

lis Creta 8c Nigropontis velut naturalibi^ Civi-
bus affignari .

Ducalis Excellentia prudentiffima meditatio*
ne confiderans, proprium Venetorum effis mare
colere 9 terramque poftergare ; Hinc enim divi^
tiis Sc honoribus abundat , inde f^pe fibi pro*
veniunt fcandala , & errores , Civitatem Tar-
vifii, & diftriftum, ac Comitatum Cenetorum,
prote6lioni & dominio Illuftris Dominj LeopoU
di Auftris Ducis amicabiliter commendavic
Anno Domini MCCCLXXXI. die quinraApri*
lis , retentis in fe Meftre , & Meftrino, ac Ca*
ftro & Burgo Meftre , Turribus , & planis Li«
quentiaB , ac Mufeftre , cum omnibus ipforum
locorum terminis, difiricSlibus , confinibus, ju-
ribus « 8c jurifdi^tionibus diftindlis a Civitatc
Tarvifii.

Hic Auftria5 Dux vifus eft velle Civitatetn
ipfam a vicina tyrannide liberare, ac Caftrum-:
Francum, & Anoale jam occupata recuperare;
miferat enim prim6 gentes armi^eras ,; (ubfe«^
ouenter perfonaliter venit, ac ftatim ceffit, di«r
ebamque Civitatem fub quodam matrimaoii yt^i
laniine tradidit Paduano .

Ad propofitum revertor Tenedi , pro cujuy
executione anno MCCCLXXXL die decimar
quarta Novembris Ducale dominium numdat
exprefse Nobili viro Zanachi Mudatio Bajulo
& Capitaneq Tenedos, ut praedidli Doniini Co*
mitis Capitaneo , qui cum duabus galSis iUuc
acceffit, locum ipfum affignet: (juocTfuggeftio*
ne maligni fpiritus, pacem 8c quietem Cniiftut*
porum asmulantis , exequi damnabi.iter renuic
& nedexic , temerariam rebelUonem , & lae(«
Majeftatis crimexi incurrens pro inobfervatiooei
mandati , quod diligenter cuftodiendum erat •
Unde non ioliim PatriaB» ac cun(!%orum Civiuoi
indignationem in fe provocavit , fed etiam ejus

gropinquorum 8c affinium » qui femper fuerunc
deliffimi Cives . Scelus hoc toti Orbi molc-
ftiffimum fuit , & merito ; nam ex eo fubort^
funt multiplicia fcandala 8c errores. Capita*
neus enim Domini Comitis cum gentibus fuis
vacuus revertitur; & licet ipfe^ fociique ejus,
ac rei ejufdem , nefariam Zanachi rebellionera»
veriffimam affirmarent^ tamen Januenfes abfque
fiifpicione, minime remanferunt, putantes inobe*
dientiam pragdidlam ex Venetiarurti confenfii
tacito proceffiffi? : quod in mentibus aliquoruna
cadere non debet , quia per Dei gratiam Ve-
netiarum Catholica Civitas fidem & promiflk
femper nofcitur inviolabiliter obfervafle •

Intercipiunt Januenfes lanas & bona merca-
torum Florentinorum magni valoris » reperta.
cafualiter in Janua. Nam magnificum Commu-
ne Florentias valde amicabiliter fideiufferat pro
Communi Venetiarum de ducatis centumquia«
quaginta millia pro executione Tenedos •

Ad purgandum hanc indebitam infamiani^
habitis novis ingratis de rebellione Zanachi ^
confeftim , fcilicet Anno MCCCLXXXII. de-
cimo menfis Martii egregii viri Joannes Grado-
nico ^ & Michael Mauroceno Procurator Eccle-
fiae Sandli Marci Januam , & egregius vir Zsl-^
charias Contareno ad Dominum Comitem Sa««
baudias Legati folemniter tranfmictuntur , qui
veritatem rei fapientiffim^elucidarunt. lUuftrif*
fimum Ducale Dominium ad confirmandum ho«
norem » 8c famam fervandae fidei 9 quam femper
fummopere coluit, non ceffic ab incceptis ^ fed
ardentiiis executionem Tenedos profequitur .
Fit primo experientia de reducendo cum beni-

gna

Digitized by

465 C H R O

8na indulgentia Zanachi ad Rdclxmem & obe-
ienciam debitam , tranfmiflb ad eum e^regio
viroCaroioZeno, quiad reconciliandum ipfum
eum prudentiflimis eloquiis ^ 8c evidentiflimis
Mtionibus , eflicaciter procuravit ; fed ipfe Za-
nachi acquieibere neglexit animo indurato .
' Sereniuimus Dominus Dux Andreas Coatare^
BO inclytus Dux , poilquam ab expeditiontbus
armataB militias triumphalicer Venetias rediit »
pro majori P^f te temporis ienio , & laboribus
prsteritis, oc valiradtne oppreflus jacuit , num-
quam tamen ejus -confilia oc proviflones in op-
portunis caflbus defuerunt .
• ^ Tamdem, ficut Deo placuit , Anno MCCC-
LXXXII. die V. menfis Junii hori XXII. ob-
dormuit in Domino . Ducavtt fideliter annis
XV. menfibus IV. diebus XV. Ejus reveren-
diflimum corpus cum maximo honore recondi-
cum fuit ad Ecclcfiam San£):i St^phani Heremi-
tarum.

Qusdraginta ^ unus , qui tlegerunt Ducem
Andream Contareno ^ funt

Pctrus Zane,
Dardus Polani,
Francifcus Caravello,
Francifcus Bembo,-
Bariholom«us (iuirino,
Gazanus Marcello,
loannes Fufcareno Procurator,
Nicolaus Contareno quondam MichaeliSf
jfacobus Braeadino magnus,
Nicolaus Juitimano Procuracor^
Federicus Cornario Sandti Lucob, .
Blarcus fiafejo magnus,
Petrus Trivifano Procurator,
loannes Zeno Rubcus,
Marcus de Priolis,
Petrus Baduario,
Thomas Minotto,
Pancratius Gebrgio,
Marinus Storlato,
Matthasus Donato,

Toannes Gradonico qvondam Nicolai,
Jacobus Delphino quondam Baldi,
Nicolaus Lauredano quondam Pauli,
Marcus Superantio miles ,
Michacl Duodo,
loannes Natalis magnus,
f oannes Mocenico ,
Marinus de Molino,
Petrus Steno,
Paulus Faledro»

loannes Sanuto de San£bo Paulo 9
Joanncs Teupulo Comes»
Marinus Memmo,

Joannes Ciurano^
^etrus de Bernardo,
Petrus Mauroceno SanAi Antonmi 9
loannes Nicolaus Rubeus ,
retrus Michael San^l Cantiani 9
Philippus SalamonOy
Nicolaus Barbadico,
Angelettus Mudacio.

Mlchael Mauroceno exiflens Procuracor
Ecclefia3 S. Marci » ad Ducatus ex-
cellentiam digntflimc fublimaiur Anno Domini
MCCCLXXXII. die Martjs decima menfis Ju-
nii circa Vefperas .

TomXII.

N
A

1 C O N.

470

In Codice Ambrofiano reperiuntur litera ejus
eUClionis ab ipfo ad Ptrufinos mijja
bujus tenoris videlicet. *

Magnificis , & potentibus Dominis Prioribus
Artium Populi, & Comraunis Pcrufii.

Mlcbatl Mattroceno Dei gratid Dux
netia in perfeSla , & fincerrima amici'-
tia^ qua hinc inde viguit^ & femperj DominB
ajjifiente^ vigebitr veflra magntficentia nuncia-'
mus ^ quod vacante T^enetiarum Ducatu per //-
luflris memoria Domini Andrea Contareno In-
clyti V metiarum Ducis pradecejforis noflri obi^
tum , Omnipotentis Domini providentid , cujut
difpojjtione cunSla funt pofita^ nos quidem de
patria ftatu noflro contenti hac nullatenus qus*
rebamus , per folemnem eleilionem ad prafati
Ducatus excellentiam clementijjimh evocavit^.
Et itcet fciamus vires noftras tanta dignitatis
ponderi minime refpondere ^ tamcn de fola^Om^
nipotentis Majeftate , qua humilibus afftuens
gratiam fuamconfert^ plenifpme confidentes f
dignitatem ipfam Spiritus Almi prafidio duxi-^
mus humiliter acceptandam . Quod amicabiliter
prafata magnificentis intimamus , qtiam novi^
mui de feltcibus fuccejfftbus noftris ^ noftraque
Reipublica plurimum gratulari •

Datum in noftro Palatio die Xf^I. jfunii »
Indieiione V. MCCCLXXXII.

Hic iapiehtiflimus , eloquentiflimus, ac de«
votiflinius fuit Juftitias , & ReipublicaB diligen-
tiflimus , & quia naturaliter ^ui sediiicat , niti-
tur sdificata iervare , follicite invigilat ad ob-
fcrvationem Pacis, quam cum egregiis, tunc
fociis fiiis, Zacharia Contareno, 8c Joann&Gra*
donicp in Taurino firmaverat . Advertfens ita-
Que , quod Zanachi Mudatio ad finum gratia
oc leiiitacis pacifice reverti nefcivit , potentifli-
mum exercitum maritiroum, & terreftrem cum
^aleis , & duabus magnis Cocchis , machinis ,
bombardis, & aliis argumentiscontraTenedumy
imo contra Zanachi drenuiflime deftinavit. Ca-
p taneus maris fuit vir nobilis Joannes Miani.
Capitancus vero Terrse fuit nobilis vir Frao-
cifcus Georgio miles. Provifores autem nobiles
viri SaracenusDanduIo, 8c JoannesBembo. Ag-
gravantur proceflus contra Zanachi . luter cete-
ra ftatuitur calea de Perperis viginti millibus de
Conflantinopoli , dantibus eum vivum , & de
Pcrperis decem millihus dantibus eum interfe*
dlum , confifcataque bona ejus .

Dum autem idem inclytus Duk tota ment^
totoque iludio ad augmentum P^trix , atque
Civium, prudentiflinie tntend t: ecce ficut Deo
placuit i in cujus manibus cundla funt pofita »
(uperveniente Cpidemiali morbo, qui astate no-
ftra univerfum Orbem fxpe , 8c multum ( proh
dolor! ) flagellavit , Ducis noflri anima valde
Cathohca ad fuprema vocatur Anno MCCC-
LXXXII. die decima quinta OiSlobris circa ho-
ram Nonara .

Ducavit menfibus IV. diebus V. Ejus vene-
rabile corpus quielcit in Capella magna San-
6lorum Joannis & Pauli folcmniflin^o monii-
mento .

Quadraginta & unus , qui Michaelem Mauro^
ceno elegerunt in Ducem y funt
infrafcripti , videlicit .

Joannes Gradonico quondam Angeli ,
Nicolaus Romano,

H h Fe-

Digitized by

47» A

Federicus Cornario ,
Bcnedi(5tus Superantio ,
Laurencius de Priolis ,
Bernardus Marcello ,
Hermolaus Venerio »
' Aloyfius Lauredano t
Donatus Truno ,
loannes Bembo quondam Marci ,
Joannes M- mrao quondam Maifei,
Leonardus Dandulo Miles Procurator 9
Zacharias Contareno ,
i^ndreas Trivifano magnus ,
Petrus Grimano magnus ,
Joannes de Vidorio »
Angelus Mi.hael,
Andreas de Pefaro ,

}oannes Fufcareno quondam Francifci 9
^etrus Emo ,

Michael Mauroceno Procurator ,
Michael Delphino ,
Marinus Maripetro quondam Marci »
Nicolaus Minio,
Bernardus Bragadino ,
Bernardus Sanuro quondam Dragoni ,
Nicolaus Vallarello,
Fantinus Arimundo,
Andreas Paradifoy
Nicolaus Ciuraho magnus ^
Andreas Mocenico f
Nicolaus Bredano 9
Marinus Bono ,

Marcus Barbaro quondam Andres »
:: Nicolaus Baduario quondam Marini,
Simon d'Armario f
Guilielmus QjLiirino^
Paulus Georgio magnus »
Orfatus Juftiniano,

Joannes Barbadico quondam Andreas»
Petrus Sagredo.

ANtonius Venerio exiftens Capitaneus Cre-
tx fumma Ducatus dignitate merito
ijluftratur Anno Domini MCCCLXXXIIL die
XXL Novembris circa vigefimam quartam
horam . In quo maxima prudentia , eloquentia,
juftitia , intimus amor Patrise & libertatis ac li
berationis luculentilfime vigere nofcuntur . Re-
diit feliciter Venetias Anno MCCCLXXXII.
die XUI. Januarii circa horam XXI. egregie
fociatus tribus galeis , & nonnuIUs Nobilibus
Cretft .

Obviam quoque fuas Serenitati ufque Iftriam

Sro honore fuas Excellentias » & totius Patriae
eftinati fuerunt XII. folemnes Ambafciatores
videlicet, NN. VV.

Wicolaus Ciurano major,
acobus Vallareflb ,
Bernardus Marcello ,
oannes G ibriel ,

f^rancifcus Cornaro quondam Domini Ducis,
Paulus Juliano 9
Georgius Lauredano^

}oannes Diedo ,
oannes Memmo magnus 9
Nicolaus Superantio major,
Donatus Baroaro ,
Paulus Trivifano magnus.
Ad Po.tum Sanili Nicolai in litore pervene-
runt aliqui ex egregiis Dominis Confiiiariis Ve
n tiarum cum copiofo Nobilium » & Pppula-
rium numero » recipientes cum reverentia lllu-

N D R E iE D A N D U L I

47*

(a) Cod. Amhr. ad exonerandum ipfumdebitis <
( b ) Qoi. Ambr. Alexii .

ftriflTimum Dominum Ducem, fo^ianteique ipfut]|
ad Bucentaurum , cum quo cum didtis tribus
galeis , ac nonnullis navigiis 9 a.d Ducalem
aulam cum folemnitate 8c Tastitia totius Patria
petvenit, vcnerabiliter receptus a cundUs Coa«p
filiariis , qui de more in Palatio expedlabant * .

Regimen Ducacus optime exercens » inter
ceieras faluberrima^ provifiones ad exornanduitt
ipfum deliciis dQbitis , ( a ) pacemqua conier^
vandam diligeoter inteodit. Exercituna ,cont«ir
Tenedum inliauraf 9 cam de Venetiis » quaoi
Infults Creta , & N igropontis •

De Methelino ctiam alits circumftantibus Ia«
cis aliqua viiSlu^Uum particula pecunialiter fub-
venitur.

Rebellio Zanachi non tantum duraflet, nifi s
partibus Turchigs fubventionem jecepiflet^ quod
prohiberi aon poterat tempore procellofo . Tam-
dem poft mi^toslabores oc diipendia noftrs Gi-»
vitatis f non abfque mutuis casdibus & vulneri^
bus Zanachi mifericordiam implorans obtinuit •

Tenedo obtento > ut nihil obfcuritatis ^ v^l
fcrupuli , feu impedimenti in partibus principa*
libus , nec etiam in Florentinis , fupernt , delti-
nantur Ambafciatores & Syndici Jamiam egre-
gii viri Leonardus Dandulo Miles Procurator
Sandki Marci, & Petrus Aymo, Anno MCCC-
LXXXIII- die Jovis IV. menfis Augufti Cubfe-
quentis. Cum Illudri & Excelfo Dbmino;Leo«
nardo de Moataldo Januenfiuta Duce ejufque
Confiliis effetStualiter convenerunt ^ videlicet i
Qpod Ducale Domiaium Venetonim faciac
juxta pacis formam totaliter demoliri Caftrum
& Fortilitas Tenedi infra menfefc VI. taoc pro«
ximos . - ^ .

Praedidli autem Dominus Dux 8c Goniilia Ja-
nuenfium promiferimt ^ quod quando pet eorum
Syndicum Tenedutp demnandum^ certiorati ex«
titerint de demolitione prasdtd^a, plenilfimam
quietationem , & finem racient » tam Communi
Venetiarumy quam Communi Floreacias de om«
nibus fadlis Tenedi, agiovebuntque omne impe^
dimentum , & fequeftrum adversbs Florentinog
quomodolibet innovatum .

Ad conventum terminum totaliter exftitit fa*
6la executio fupradidla , ficut per efFtdkum ,
necnon per publicumlnftrumentum fa<5luai cum
praedidtis Januen^um ^ndicis , qui perfbilaliter
interfuerunt , evidenciiBme cooftat . :

Reacquifttio Chorphoy^.

ANno MCCCLXXXVL die IX. raenfis Ju-
nii Indidlione nona, Univerfijpas Corphien-
fij , optans bcate & pacifice viverc, codiefti nu*
mine inlpirata , deliberavit reverti ad fuavifii-
mum regimen Ducalis Excellentiae Venetiarum,
fub qua fuit antiquitus benignifnme gubernata •
Sicque , Dei nomine. invocato , fpontanea 8c
matur^ deliberatione elegitinCapitaaeum fuuin
nobilem virum Joannem Miani tunc Capitaneum
Gulfi . Subfequenter Anno MCCCLXX3^VII.
Indiilione decima die VIII. Januarii ad robur
prasdidlorum mifit Venetias ad Ducalem fubli-
mitacem in fuos Syndicos nobiles viros Petrum
Capice militem, Ricardum de Alta-Villa, Jo-
annem Alberti ( b ) CavafiUe Notartum » Anto-
nium de Henrico Comitem, Nicolaum Fracha-
noti, & David deSerio ( c) Judasum de eadem
Civitate, qui nomioe univerforum Civium pra^
ftiterunt Ducali Dominio hqmagium » $c fideli-

tatis

Digitized by

47S C H R O

tatis debits jurameiitum . Qpibus Ductlis pre-
cmiiiefltia poil acceptationen de fpeciali gratia
conceflit aiiqua capitukt» & iuter alia iOud.
Videlicet ,

Qp6d univerfos & flneulos homineis Civitatis
& Infute pertinentis habebit, tcnebit , & cu-
bemabit, ac ipfam Civitatem « & Iniiiiam, Ca*
ilra, & loca t ius nuUi unjquam Domino, Com-
munitati , vel Principi Orbis terns donabit,
alieaabit , vendet , vel permutabit aliqua ratio-
ae , vei cauia , titulo , fi ve modo .

Hic Dux cuUor pacis & virtutis eximius, af-
feAabat Ducatum fuum cum honore k beliicis
incurfibus pra^fervare. Sed hofte humani gene
ris inftigante , novus fcandaii motus apparuit.
Vacante enim Patriarchatu Aquilegienfe per
obitum Marquardi olim PatriarcW SandHifi-
mus Dominus nofter Papa Urbanus eamdem
Ecclefiam Domino Philippo de AlanconioEpif-
copo Sabinenfi Cardinaii de nobili profapia
Francis ono , tradidit in Commendam. Qjiod
Compatriotc ejufdemEcciefias indigne ferentes,
& aUegantes tantam Ecclefiam minime com
sneadandam , fed ei unum Patriarcham prspo'
ne ndum , eumdem Tominum Cardinalem ad
pofirdlionem ipfius, praeter Civitatem Auftrias ,
admittere poluerunt .

Ducaledominium ad reconciliandam contro-
verfiam praedi^lam pio tranquilio ftatu Patris
Forojulii amicabilitcr laborabat . Sed ipfe Car-
dinalis fuafionibus & dcceptionibus Francifci
(de Carraria , omifla amicabili ejufdem dominii
interpofitione , adhsifit Paduano 9 qui non ad
£nem reconciliandi Patriam, fed ut callide eam
occuparec, itineraque Alemannia interciperet ,
pec mercatorcs & mercationes Alemanniae pof-
fent uti Venetiis , Ligam contraxit cum eodem
Cardinali, qui fe Paduam tranlhilit.

Inchoata cft guerra inter Cardinalem genti-
bus armigeris Paduani fulcitum ex una parte ,
Utinenfelque & reliqua Forojulii loca ex alte-
ra ; unde Ducale dominium ab ipfis Utinenfi-
bus , ceterifque fidelibus Ecclefi* Aquilcgienfis
fuppliciter requifitum , ob rei reverenriam , &
Sancbs Matris Ecclefi», etiam ne AlemanniaB
stinera clauderentur , proteAionem libertatts
ipfius^atrias benigna caritate fufcepit, ne fub-
aerentur tyrannicag fervituti .

Firmara unione inter ipfum Dominium, &
tetera locaForojulii, exceptis Civitate Auftrias,
Portvgruario , Vualvafono , & Sancflo Viio ,
quas (uix; Ecclefia , & Patrias rebellia exftite-
rant , licet Compatriota? promiferinc; in certo
numero gentes armigeras contribuere; tamen
tUegantibus impoffibilitatem , totum expenfa-
rum onus remanfit Ducali dominio .

UrbanusPapaVI.approbans, merit6que lau-
dans devotionem mentalcm &c realem Ducalis
dominii pro defenfione libertatis Ecclefiai Aqui-
legienfis , atque Patri» , mifit Fredmundum
Patriarcham Hierofolymitanum Nobilem de
Hifpania , fed nobiliore prudentia , atque vir-
lute ; nam ofiicium fuum ad honorem Snniix
Matris Ecclefia^, & fidelis unionis exercuit val-
de fidcliter .

De Dcmino Antonto de la Scala •

MAgnificus Dominus de k Scala VeronsB &
Vicenti» Imperialis Vicarius , cupiens
fibi providcre contra infidias Paduani, qui cum
Ticinis fuis numquam (civit fincero animo con-
veriari , prasdidtam unionem intravit , implo-
lans fubfu iium pecuniale a bcni£nkate Ducali •
2V>7». XIL

I C O N. 474

quod obtinuit, fpondcns teiiefc certum iiume-
nim gemis armiger» contra Paduanum in (x^
vorem unionis. Cum qua quidem gente Padua*
num Territoripm multipliciter ftimulavit . Tam-
dem in tranfitu Brentelte ufque jatiuas Padu« f
ciim vincere credit, vincitur, Capitanci inex-
P^[^idefeiftu, & minoris gentiumnumeri, auatii
debebat.^ Nihilominus refumtis viribus, miliu-.
re ftrenucc^eperat contra hoftem; fed Magnifi-
cus Dominus Joannes Galeatius Comes Virtii-:
tuna, Mediolani &c. Dominus , ad inftantian^:
viri Nobilis GuilielmideBevilaquis, & aliquo-
rum aliorum Veronenfium Veronas re])elltum ,
potentem exercitum contra Veronam tranfmit--
tit • unde ipfe Dominus Veronae a deHtru 8c a
finillris nimilim ftimulatur. Veruntamen faiit
fc videbatur tueri; fed cafu inopinato a fortu-
na , qua nunc deprimit , nunc exaltat minima ^
coQtigit, qu6d die Veneris XVIL menfis 0^0-.
bns , fefto videlicet Sapdli Luciani AnnoMCCC-
LXXXVII. exercitus Mediolani comparens ad>
Portum Burgi Portas de Calzariis , exftitit io;
Burgum proditione introducflus , taliter quc>d-
idem Dominus Antonius, qui cum armigeris ad.
primum infultum occurrerat , fe rcduxit in Ur-
bem. Qpag etiamnequaquamdolocaruit. Nam*
Populo tumultuante, ipfe Dominu> Caftrum ii^
travit; nec fe ibi tutum reputans, fubit6 pr«-
mifit uxorem & filios ad navigium, & fubfe-
quenter incognitus fblus navalem fugam cepit
cumperfonaadVenetias privatum fe reduceas*>
Et fic ^agnifica Domus de la Scala longiflima'
polTefliGne Civitatum , Verona , & Vicentias ^
omniumque Caflxorum , in momento exftitit
fpoliata , eorum dominio Domino Comiti Virn
tutum totaKter remane^te •

Dominus PadusB. fperabat Vicentiam obtine-
re juxta conveationcm Ligas celebratam intcr
eumdem Dominum Cpmitem , & ipfumc Sed.
fpe fua caruit, pr«extu Viccntini (e conditio-
naliter fubmiferant Domino Comiti, ut ad ma-
nus Paduani nullatenus pervenirent .

PraBdi<aus autem Dominus olim Verona ante
cafum pwBdicauift multam pecuniafummam mi-t
ferat in Alemanuiam , fperans fubfidium fibi
multipliciter polliciium a Sereniflimo Domino
Rege Romanorum y & Principibos fiiis a qui^
bus non reportavit nifi Epiftolas atque verba * ,

PraBdi<aus autem Domjnus olim Veron» anhe-
lat modum exquirere honcfte vivendi, datafibi
fpe obtinendi de voluntate Sandte Afatris Ec-
clefia unam ex Civitatibus Patrimonii ,

Ejquiiat Perufium , ubi tunc Urbanus VI. cum
Curia refidebat . Confumid aliqua pecunid, qua^
fibi reftabat , fpe jam diiia fruftratus, reverce-
baiurVenetias; fed infirmitate praeventus in ju-
venilisBtate deceflit.

Translato ejus corpore ad fcpuIturamRaven-
natem, relidlaConjuge Venetiiscum unico filio»
parvulo , & tribus puellis in maxima egettate ,
qui una cum Hecuba ( proh dolor ) deplorarc
poflijnt iUudTragjicum ^ Quicumque Regno fidip
&c. Siquidem caius hic poft deftruftionemTro-
jae poteft pertinentifltme computari fecundus, li-
cct iUa cum tempore decennii,bic in monaento..
Cum Seneca igitur de Tiranquillitate animi op-
time conchiditur : Qjuod Regnum non eft , cui
non fit parata ruina . Item idemSeneca de be-
neficiis ^ ui^i; tam magnum eflj quod pirinnou
poffit. Accedat & illud Boetii; Infeliciffimam
tnfortumi genus efl fuiffe felieem .

Benigniflimum Ducale Dominium compatieoa
paupertati piiflime de afrario publico proridit ad
vidlum um defolatas viduai cam pupillis.

Hh X Pa.

Digitized by

4n ANDREA

Paduanus Ecclefiam , & Patriarchacum i five
Fatrtarcham Aquilegienfem pdTe tenus mole-
ftare non ceflat gentious armiseriSy quas fatagtt
palUare , nunc quod (int ad (tipeadium Cardi-
nalis de Alenconio, minc qu6d Gni latrones (iib
Societatts vocabulo ad prssdam vocati & uniti.
Tenebat quoque in CaUro San<£li SteniDicecefis
Aquilegieniis fupra Liquentiam praedones 9 qui
cum b^chis & alicer moleftabant Caprulas 9 &
Litus majus. Verhm barcha de Ducali manda-
co y (imul & eanzaroli , in partibus illis viriliter
hoftibus refiftebant . De quo quidem loco San-
6U Steni , necnon de la Motta 8c aliis locis exi-
verunt faBpegentes difcurrentes ufqueMeftre ad
damnum fidelium Venetiarum . Occupaverimt
quoque locum BaflitaB noflras Pontis Plavis . Ad-
Itruebac etiam ipfe Paduanus ^ fe ob prasdidla
pacem ncquaquam violare ^ (juia gentes non
orant iliius 1 fed jam di6li Dommi Cardinalis .

Morabantur continu^ in Ucino & Marano Du-
cales Provifores cum potenti equitatu ^ & pedi-
rum comitiva . ad procurandum egregi^ confer-
vationem Ecclefias « & Pacris memoratas » ne
fubjugaretur cyrannicas fervicuci .

Dum aucem Paduanus apud Savorgnanum
magnum exercicum congriegairec ad finem pri-
vandi Ucinum aqua inde labente y Capicaneus
felicis unionis, ac nobilis vir Petrus Mauroceno
tunc Provifor , cum gencibus commiffis eidem
ftrenuiifime equicances, ekercitum ipfum virilicer
conflixcrunc , occifis & capcis hoftibus , obcencd
maximd prarda cam equorum , quam bombarda-
rum , aliarumque notabilium rcrum, inquaqui-
dem vicftoria idem Pecrus Maurckeno exfticic
militari cingulo merito hondracus .

Non ceflac perfidia Paduana , fed cranfmifib
aHo Exercitu contra Sacilium , expugnando lo-
cum cum bombardis ^ Gives loci inconftances
locum ipfum mifer-abilicer cradidere .

Subfequentcr ipfm f^aduanas gencesSpilimber-
gtim aggrediuntur » fed egrtgii Domini de Spi-
limbergo fideliffime & probiffime fe gerentes ,
non folum fe defenderunc ; fed larferunc pluri-
mum holles calicer , quod coaJti cerga vicupe-
rabiliter recedendo verterunt.

His temporibusapparuerunt notabiliffinuBRe-
gnorum & Dominiorum varisB 8c inopinatas mu-
catfones .

Primo qUidem dum Illuftriffima Joanna Hie-
rofolymitana , & Sicilias Regina , nata ex unico
filio Sereniflimi Domini Roberti Regis pluribus
annis Regnurti ipfum ad eam juridice fpecflans ,
pacifice & fapienciffime poflediflec , fuperv^nic
Carolus de Durachio ^ diiShis de la Pace , vir
valde ftrenuus, & facis generofus, quikCaroIo
Duca Aadegavertfi filio Regis Francorum per
delcendencem lineaip derivavic • Hic cum Hun-
garorum poteniia Neapolim obfedic , de quo
modicum curabatur ; led fumci prodicorie una
ex januis Civitacem intravic , concra quem oc-
curric Octo de Brunfvich prasdi^ Regirae Ma-
ritus , & commiflb beUo , equo Otconis ckfuali*
ter cadence , Carolus vidtoriam , & Civicacem
obtihuit» Sccamdem cocumRegnum, capcdRe-
ind Joanni in Caf^ Ovi » & nequicer incer-
scfta.

Parvo interje<5lo temporeadvftnit de partibus
Francias Ludovicus Andegavenfis Dux y ab IIIu-
ftribus Regibus Franciae ortus^aflerens Regnum
ipfum ad le juridice devolutum . Unde cum ma-
xima armorum potentia apud Neapolim obfidio-
ne firmata , quamplures Civitates , & Caftra
ipfius Regni obtinuit ; & in laboribus bellicis
cx infirmiute mortuus eft ipfet&Dominus Ama-

D A N D U L I

4r<

deus Comes Sabaudias, qui eum magno eqiiit^i*
tu in auxilium eius venerat , relidkis cribus filia-*
bus . Scilicet Catharina , quas defponfata fuit
Regi Francorum , fed ance defunfta , quadk
cranfdudla; Maria fponfaSigifmundi fracrisRe-
gis Romaaorum , & Averiga uxore Rcgis Lic-
tuahorum , qui tunc Spiritus SmAi gratia fpi^
rante fadlus eft de Pagano Catholicus .

Elifabetha Regina uxor , quondam di<fti Re*
gis Ludovici una cum Maria filia ejus fecunio-»
genica regimen Hungarias gubernabac, quagqui-^
dtm Maria app^^laca eft Regina Hungariai .

Jam dicftus CarolusadfuauonemHungarorunl
& Dabnacicorum 9 non concencancium fe de re-
gimine Marias fupradid^as , & Sigifmundi Sponfi
ejus , fe tranftulic cum duabus galeis ad parces
Dalmaciasy inde in Hungariam , ubi exfticic d&
eodemRegno diro omine coronatus. Nampaui
cis diebus incerjeftisincamera praBdidbirum Re-*
ginarum confidenter exiftens , fuit k quodaol
nequam lethaliter gladio in capice vulneracus 4
Tamdem amiflb oculovitam retinebac^qus quae^
cumque fueric , exfticic fibi immanicer ablaca ;
Sic non concencus uno Regno ^ ucrumque ami^
fic cum vica .

Exiguo lapfo tempore dum ipfa Regina Elt«
fabeth cum ReginaMaria filia fua, & cum Ni-*
colao Magno Comite Palatino , 6c aliqua comi-
tiva defcenderet ad partes Dalmatias « fuit oct
infidias a JoanneBanno, 6cPriore Auriane tra-
tre fuo , aliifque complicibus rebellibus Captt
cum filia , captisSc parrim occifisBarontbus, 8c
gentibus comitantibus eas, incerquosgladio ex*
cindlus fuic idem Nicolaus Magnus Comes Pa-
lacinus , duAis capcis Macre 6c Filia apud ]av
dram . Subfequencer ipfa Regina Elifabech ex«
fticic in carcere (proh dolor! ) incerfefta.

Regina autem Maria diu decenca fuic in car«
cere Caftri novi per eofdem Joannem Banno»
8c Priorem Aurianae fracres , incendentes eam
Neapolim cranfporcare , uc in forcilicia Margha-
titx uxoris olim jam diAi Caroli » quae in ipfius
necem cupidiflime anhelabac.

Regnum HungariaB in magno curbine verfa-
batur . Ducale uominium omiflis nocabiliflimis
injuriis 9 ac moleftiis fibi per Ludovicum olini
Hungarias Regem indebice 8c injufte illacis »
abhorrens ex propria vircuce execrabilem nequi*
ciam, Sclxlx Majeftatis crimen commiflum per
Vaflallos concra eorum Dominos nacurales^ prot-
vidic miccere nobilem virum Pancaleonem Bar-
bo Ambafciacorem in Hungariam ad hortandum
Barones ad conftanciam Coronas , cujus longa
mora uciliflima fiiit ad reformacionem Regni;
nam fapienciflime fe geflic cum honore Coronast
ac Ducalis Dominii. Tamdem fuis pertinentif^
fimis & evidentiflimts rationibus induxit Baro-
nes ad coronandum in Regem Hungarias pneli^
batum Sigiimundum Reginas Marias virum ^ qttt
diademate folemnifllme coronatus ulcima Marcit
in Dominica Palmarum exfticic in Alba Re^t
ance Alcare Beaciflimas Mariad , qui in ipfa
coronacione motu proprio eumdem Pantaleo-
nem militari cingulo merico exomavit Anno
MCCCLXXXVU.

Rex icaque atque Regnum diu iaboravic pro
ReginaB Marias libertace ; fed omnia rcmedia pe«
nicus eranc invalida , nifi fuiflec benignicas » Dii«
califque Veneciarum pocencia 9 qu» mific nobi-
lem virum Joannem Barbadico Capicaneum
cum galeis optime nrmacis , aui diligenciflimfe
non (oliim accenctflimam cuftoaiam maricimam
adhibuic, ne ipfa KeginaMaria tranfveheretur,
veriim etiam pocencer defcejidens in ceframt

ade^

Digitized by

477 C H R O

tdeo expugnavit ipfum Priorem Aurianas» quod
per vim coegit cum ad reftituendam ipfam ,

Suam fuper galeis duxit Segnam , a carceribus
c morte curpiflima liberatam . Ipfa vero in
ignum perpetU» Caritatis omnioo voluit eura-
dem Joannem Barbadico Capitaneum , qui tam
ftrenuelaboraverat pro eadem, militari cingulo
infignire . Idem quoque Capitaneus fe tr^hsfe-
rens cum galTeis ad Caftrum Scardonas per re-
belies Corons occupatum , quamvis inexpugna-
bile foret, & gentibus multis fulcitum , ipfum
obtinuit per vim belli , aftignando ipfum Regias
6c Reginali Majeftati .

Ducalis Exceilentia ad dt(!brs Majeftates fex
Ambafciatores foleranes , fcilicet Nobiles viros
Leonardum Dandulo railitem Trocuratorem
San&i Marci ,

iacobum Delphino militem p
'auium Mauroceno ,
Petrum Bragadino,
Marinum Maripetro, &
RemigiumSuperamib, (*)
td congratulandum de Reginali liberatione tranf-
mifit. Qua quidem congratulatione die Jovis
XIX. menfis Junii Anno MCCCLXXXVIL fe-
^ , 8c dignHEm^ acceptata , quatuor ex eis
joxta ordinem datum Venetias tevertuntur, re-
manentibu^ duobus e)c eis ^ fcilicet Leonardo
Dandulo , &

Paulo Mauroceno ,
ad fbciandam Reginalem Majeftatem ufque ad
Screniflimum Dominum Regem. Primo igitur
fiienfis Julii fubfequentis fociarunt eam ufque
ITfkgabriam, iibi invenerunt Dominum Regem,
& eumdem Pantaleonem Barbo militera , qui
Vienerant obviam Reginali Majeftati .

Celebrata quoque ibi raagna folemnitate ,
ipfe Dominus Rex jam diftum Dominum Pau-
lum Mauroceno ad honorem militias fublimavit .
Subfequenter Regia , & Reginalis Excellentia,
ipfique tres Ambafciatores, fcilicet
Leonardus Dandulo,
Paulus Mauroceno, &
- Pantaleo Barbo ,
imilites' Budam cum maxiraa lastiria pervene-
runt 9 de ftatu , & quiete Regni fapienuiCrae
providcntes.

Bettum contra Paduanum .

D perfidiara Paduanara revertor, quia non
, ceflfat , imo totis conatibus intendit ad
kefionem EccIefisB , & Patrise Forojulii, ac lo
corum noftrorum , confra quem viriliter refifti-
tur per Ligam Ducalis dominii , & fidelium
Ecclefise , & Patrise Forojulii, quamvis .totuni
expenfarum pondus fit in Ducali dominio .

Magnificus Dominus Nicolaus Eftenfis Mar
Cliio primo , fubfcquenter Magnifica Commu
tia FiofentisB , & Bononiaa , per eorum folem-
nes Ambafciatores benevolis interpofitionibus
egerunt pro pace tra£tanda , ad quam prudea-
rifiimumbucale dominium fpetialiter pro liber-
rate & quiete Ecclefise , & Patria Forojulii at-
tendebar , non quaerem , nifi licitum & hone-
ftum , & fpetialiter quod Paduanus feftitueret
feccIefiae&Patrise loca occupata per eum, pro-
mitteretque ipfa de ceteio minirae raoleftare .
Sed a pertinacia fua non potuerunt haberi « nifi
inania verba . Nequara enira fpiritus ade6 ex-
coecaverat eura , quod fe ipfura non cognofce-
ret, & futura pericula; ftatus enira fuus jara

(•) i» Cod. Ambr. Marinaai*

I C O N. 47I

incoeperat declinaro ; & plura loca cx occupa-
ris per eum , non valentia refiftere , jam incoB-
perant ad debitam obedientiam r^ire Matris
fua Ecclefia^ & Patrise Aquilegienfis , 8c felicis
unionis.

Jam rancor & odium ortum erat inter IIIu-
ftriirimum Dominum Toannera GaleariumVice-
comitera, Mediolani ficb. Imperialem Vicaorium
generalem, Comiteraque Virtutum ex una par-
te , & Paduanum ex alteta. Qji quidem Do-
minus Comes per replicatos Ambalciatores 6c
literas inftantifiim^ fuadebat llluftri Ducali do-
rainio , ut ad roboraudura antiqoura & folitum
araorera inter ipfum Ducale dominium, & Do^
mura de Vicecorairibus Mediolani , placeref
unionera fimul contrahere contra perfidiam
Paduanam . Benignifiimus Dux nofter cum fuii
Confiliis porihs attendebat ad pacera ; fed ad
eara Paduanus nuraquara induci potuit , adec/
induratura erat cor ipfius. Voluntas igitur Del
fuitadfupprimendam nequitiara illius, qui fue-.
rat , & adhuc effe poterat caufa maxiraorum
fcandalorura Italias, ut didbe partes feliciter, 8c
fpleraniter unirentur Anno MGCCLXXXVIII.
IndidHone II. die Veneris XIX. raenfis Maji .
In qua quidera Liga inter cetera conventum
exftitit , quod fiat viva guerra contra Francif-
cum de Carraria fcniorem , & Francifcum de,
Carraria natum ejus .

Palata5 & paffus claudantur. Tenetur Domi*
nus Comes ad damnura & confufionera didlo^
ruin Patris & filii , ac locorura fiiorura, tcnere
in ipfbrura territorio lanceas raille quingentas ,
raille pedites , 300. balliftrarios, 100. equites
ad duos equos pro quolibet , Guaftatores , dt
Magiftros, raille Carrettas a vi(SluaIibus 8£
borabardis.

Acquifita Padua & Paduano diftri<5):u efle de-
bent Doraini Corattis . Turris vero & Caftrum
Carum , & SanAi Hilarii remanere debeant
Comrauni Veneriarura, & per mediura railliare
fupra , & ab inde infra ab utroque latere ver-
siis aquas falfas , & ufque didhim mediura rail-
liare didlorura locorura fint confinia Coraraunis
Venetiarum, quas quidem loca intelligantur
efle , & fint fegre^ata a dominio & territorio
Paduano, & fuo dominio , & fub territorio
Ducatus Venetiarum .

Caftrum ver6 Auriachi, Caftnim Cartfm , &
Burghi fortis funditus diruantur , tc numquam

{)oflint per Dominura Coraitem , vel heredes
iios , feu caufam ab eis habentes fieri, asdifica-
ri , vel conftrui aliquod Caftrum , vel fortili-
tium. Confinia mter Territorium Ducatus Ve-
netiarum , & Territorium Paduanum fint in di-
<5tis parribus locorum ruinandorum, pro utnunc
funt , fecundlim declarationem & terminatio^
nem ali^ fadlam per Magnificae meraorias Do-
rainura Coraitem Sabaudias. Occurrente etiam
di(5lo cafu, qu6d Dominus Comes, five heres,
& fucceflbres , vel habentes caufam ab eis ,
acquirant Paduam & diftriffcum, debeant ob-
fervari integraliter pa£b , quas vigebant inter
Ducale domrnium 8c Paduanorum .

Prxterea Illuftris Dominus Comes Virtutum
tenetur acquirere , & eripere de manibus , po«
teftate , & dominio Paduani , ejufque nari , 88
cujuslibet altefius perfonas Tarvifium , & Tar*
vifinam , 8c totam Cenetam, & ipfa loca liber6
ponere, 8c dare in manibus , fortia, & dominio
Excelfi Domini Diicis, & Comraunis Venetia*
rum. Qpas guidem loca praediiCh) DominoDuci
; ' . 8c

Digitized by

Google

479 A N D R £ lE

& Communi Venetiaram pertiocant , & fpe*
dtent , ac fint liberc & in perpetuum Domini
Ducis, & Communis Venetiarum, pro emenda,
& fatisfa£Vione omnium redituum & proven-
tuum Civium fidelium, Monafteriorum , Hofpi-
lalium y & Ecclefiarum Domini Ducis 6c Com-
munis Veneciarum , quas afcenduut fummam
unius millionis , & centum triginta millium &
ultra , ( ♦ ) & etiam pro fatisfaiftione damno-
rum illatorum per Paduanum Domioo Duci , &
fidelibus fuis«

Liga durare biennio debet a die celebratio*
nis concradhis, & tanto plus , & minus; donec
acqutfits eruntPadua, ScTarvifium cum earum
diftridiibus .

Veriim Dominus Comes non pofiit intendere
ad acquifitionem Felcri , & Civicatis, quae per
Paduanum detinentur ; nifi poftquam acquifita5
enint Padua , Sc Tarvifium cum eorum diftri-
Aibus .

Infuper Excelfus Dorainus Dux, & Commune
Venetiarum concribuere debet Illuftri Domino
Comiti ducacorum cencum millia auri primo
anno Liga » inchoando a die diffidationis , foU
vendo per ratam de menfe in menfem , & fi
ante ipium terminum primi anni peripfuniDo*
minu Comicem Padua 8c Tarvinum & diftri*
Aus earum acquirenturt nihiljmimishabeat ipfe
Dominu> Comes inregre di<fla centum millia
ducatorum . Elapfo vero cermino anni , non
€cquifitis locis prasdidlis , auc fi aliquid reftaret
ad acquirendum , tunc did^us Comes habjac
pro fecundo anno , vel quanco plus & minus
Liga durabic, ducacorum o£to millia in menfe :
Verhm Dominus Dux , & Commune Venetia-
runi de di<Sla concributione tam primi , quam
fecundi anni , & de quanto Liga durabit , pof-
fint expendere ducatorum duo millia in gence ,

fanzarolis , & alils pro guerrizando a parte
'eneciarum concra Paduanum .
Pacer 5c filias eodem die , fcilicet pro parte
unionis , fblemniccr diifidancur . Pacer errore
fuo tamdem cognico , dominium Padus cefiit
in manibus Popiui , qui fubrogavit filium fuum
Francifcum de Carraria juniorem .

Felix igitur Campus , cujus fuit Capitaneus
egregius oc ftrenuus miles Dominus Jacobus de
Verme, diftricfkum Paduanum potenter aggre-
dicur, & ad damnum Paduani, afilftente divi-
na gracia, profperatur optime.

Primo quidem poft arduam obfidionem obti-
net Caftrum LiminisB per vim belli ; aquam di*
fcurrentem ad Civitatem Paduas claudit » tali-
cer quod Civitas Paduana privatur commodo
macinandi.

SuWequenter Caftrum Noale aliquo tempore
obfeflum camdem expugnat viriliter, & devin
cit, quamvis utrumque fpret foniffimum. A
parte aucem Venecorum cum ganzarolis & bar-
chis, exiftence Capitaneo N. V. FrancifcoDel-
phino, fociato balliftrariis , & aliis armigeris»
non minus hoftis multipliciter ftimulatur.

Primo quidem devincitur locus An£uillara6 i
Caftrum Burghi fortis , & aliqua alia loca viri-
liter devincuncur . Qpi quidem Capitaneus cum
didlonavali exercitu fe tranftulitaaLiquentiam
contra Caftrum Sandti Steni , quod cootinu^
fuit rebelle Ecclefiae Aquilegienfi, & Ligse. In
jpfo receptabancur Paduani , qui multa damna
inculerant locis & fidelibus dominii . Qpamvis

D A N D U L I

4«o

(♦) Ccd. Ambr. ad fummam Ducacorum CXXX.m.
Cod, Ambr. addit : D. Jacobum Delpbino cum
copia gcniis armigcr»» flc cum ingeniis, ac

igicur locus fortifiimus foret» tamen-per vifileai
expugnationem capitur 9 8c mehto mnditus de<-
Dontcur in ruinam , tenebantur quoque lanceas »
oc gentes equeftrcs in Meftre , q^as continue
difcurrentes, damna ^lurima atque praedas Tar-
vifio 9 & diftridtibus mfcrebant •
Jam di&us Dominus Jacobus Capitaneus Cam^

Si opcans ad Plebatum Sacci pro majori hoftis
amno transferri , pluribus viis exouificis^ nulU
lam accomodam reperiebat. UndeDucalis pro-*
videncia majori navali exercitu infiaurato ^
mittit in Capicaneum Nobilem Militcm Domir
num Jacobum Delphino , (**) qui viriliter Bar
ftitam Calat« » Aggeris Gorzoni expugnat 6c
devincit.

NuIIus locus refiftere ppterat gentibus &Na»
vigiis Ducaltbusy & fic via habilis patuic Can^
po prasdidio .

Paduani domos & ftramina fuiTerritoriipro*
prii incendio deftruebant , ne forent ad coai*
modum Campi. Di^ Bafiiiti devidli, Campus

ipfe tranfiens Brentam ]uxu CaftninEi

ipfius expugnat & vincit. QjjofuIcitOy fe tranl^
tulit ad Plebatum Sacci , ubi jam ecanc gentes
nofirae , qux fecum uniuntur •

ViiSlualia autem de Veneciis copiofifiimo navi*
gio deportata fuerunt » & indefinenter porta^*
bantur . Caftrum Carum viriliter obtinetur ,
cun(Slis per Dei gratiam fuccodentibus ad vo-
tum contra Paduanum . Qpem valde pcenituit
non acquievifie tradktibus pacis ante Li^m •
De quo dici poceft : quando potuit , noluit ; Sc
c^uandovoluic, non potuit. Ubi enim cum mul-
tis inftantiis & requificionibus amicabilibus e&^
fticit ad pacem requifitus inftantias renuit ; nunc
autem ipfam pacem meditans eam habere non
valuit. Ad ipfius enim iuftantiam Dominus Pa*
pa Urbanus » Illuftris Dominus Albercus Dux
Auftrise« MagnificaCommuniaFlorencias, & Bo-
nonias fimul » & aliqui aiii libencifiime & ami-
cabiliter pro pace vel treguis tradVandis , cuoi
maximis mftantiis fe obcuicrunt ; fed data eft
omnibus rationabilis negativa •

Filius autem ejus DominusFrancifcusdeCar-
raria ^ qui Paduas dominabatur , fentiens per
cffedlum ftatum Patris ^ &: fui ipfius , manifeftai
ruinas & difcrimini fubjacere » nec Ducali ^ &
Domini Comitis Virtutum potentias refiftere poC-
fe f confiderans quamplures fuos non habere
caufam fidelitatis » quia immanicer & crudelir-
fim^ tracSlabantur « mifit die decima nona No-
vembris Anno MCCCLXXXVIII. Nobilcs
viros Ouilielmum de Cortarodolo , & Paulum
de Leone ad Dominum Jacobum de Vermo;
Capitaneum ad feutiendam volunutem felicis
unionis . Qpibus Capitaneus ipfe refpondit coq-
ftantiflime » Ligas eue & fbre volunutem velle
Tarvifium , & Cenetam 9 8c diftridhis pro Du-
cali Dominio Venetiarum , Paduam autem &
diftridhim , ac Feltrum & Civitale pro lUuftri
Domino Comite Virtutum . ^

Remifit itaque idem Dominus Francifcusju-
nior AnnoMCCCLXXXVIII.dieSabbatiXXI.
menfis Novembris ad eumdem Dominum Jaco-*
bum de Verme Capitaneum Lieas ipfos Amba^
fciatores , & Procuratores nobiles viros Domi-
nos Guilielmum de Cortarodulo » & Pauium de
Leone Cives Paduanos cum pleno nundato fub-
jiciens abfolut^ 9 libere » 8c ex toco peribnam
fuam 9 liberos , 8c ftacum ejus , dominiaque &

ditio-

«dificiis ad conflruendum pontcxn pro tranfitu
eampi . Ipfe autein B. Jacobas Dclpnino viriU^
tti &r.

Digitized by

N I c o n: 4H

A f/f^ ^J?™ ^ de Qfraria optaverunt de-.
I itrudtionem Domini Antooii dc la Scala: ipfi-
naet cito inciderunt in eam-

Exivit igitur Pater Caftrum Tarvifii fub fal-^
vo condudlu fibi conceffo, accedeos moleftiffi-
m Veronam^ & alio juxta mandatum Domini
Qoniitis. Francifcus autem Junior adCivitatem
Mediolani cum uxore, filiis, ^ familia ivit ;
denique Donjinus Francilcus Senior ad Ciyica-
tem Cumanam . Dominus autem Francifcus Ju-
nior ad quoddam Caftrum juxta Civitatem,
Aitenfem pro eorum hahitatione cum provifio-.
pecuniaria ad viftum .tranfmiffi fu^runt,
Ducalis Excellentia ex fuo antiquo, & lau-^
(Jabili moro tantum triumphum brevi tempore.
obtentum a Divina gratia, quae juftis femper
favet, meriio rfecognofcens , cum humillima
gratiarum aftione folemnes laudes cum hymnis
devoriffirae retribuendo Deo noftro, qui per in-
terceffionem intemeratae Vireinis Matris ejus^
8f eloriofi Evangeliftas San^aiMarci Ijuju? alra^B
Urbis Protedloris digoatus eft tam nobilem vi-
(ftoriam elargiri; fubfpquenter ipfum dominium
carceratos piiffime levavit , breviando tempus
carceris , & debiti quantitatem .

Aequifitio Argds , dr Neapolis .

NObilis vir Petrus Cornario quondam Do-
mini Federici dominabatur Terris , Ca-
Itris , & Fortilitiis Argos , & Neapolis , vigpre,
dotis uxoris fuas egregiae Dominse Mariae quon-
dam egregii viri Domini Guidonis de Engina
fiiia3 . QjLK) quidem Petro Cornario ^n florida
aacate abfc^ue liberis defunAo , ipfa loca mani-
fefto difcrimini fubjacebant, ne.ad manus Tur-
chorum , feu Graecorum pervenirent in evidens
damnum prasdi£b9 Dominae Marias ad quam de
jurefpe(ftabant. Q,uareDucaIjsExceUeniia anno
MCCCLXXXVIII. Indiaione fecunda dieSab-
bati decima fecunda menfis Septcmbris ad in-;
ftantem fupplicationem ejus didtasDominas ipfa
loca ac Terras emit ab ea jure proprii , pretip
ducatorum boni auri & jufti ponderis quingen-
torum , folvendorum omni anno in perpetuum
ipfi Domina? Marias de Engino, & (uis hcredir
bus defcendentibus ab eadem. In cafu autenx
quo ipfa Domina Maria decederet abfaue he-
redibus ab ea defcendentibus, ipfa poteft tefta-
ri , & per Teftamentum dimittere , ficut , &
quibus fibi placuerit , de pecunia Communis
Venetiarum ducatos duomillia auri; & in ipfo
caiu Illuftriffimus Dominus Dux , 8c Commune
Venetiarum abfoluti ab omni debitq fint , 8?
praeftatione alicui fienda de pecunia , vel alia
re pro didlis locis , qux remaneant & fint per-
petuo, libere, & abfolute prasdidli Domini Du-
cis, & Communis Venetiarum . Promifit etian:^
ipfi Dominae Maria? dare & folvere omni anno,
in vita fua tantiim, ducatos auri ducentos dp
provifione ultra fupradidtos ducatos auri quit^r
gentos . Si vero ipfa loca perderentur , llluftrisi
Dominus Dux, & Commune Venetiarum non
teneantur 'in aliquo heredibus Dominae Marias,
donec ipfi D. Dux, & Commune Venetiarun^
rcaquifiverint, & iterum poflederint ipfa loca,
& utrumque eorum . Infu^er ipfi DominaB Ma-
tix non poteft imponi perExcellentiffimumDo-:
minum Ducem 8c Commune Venetiarum altr

quod

liarius Vciieti» , fubfequenter die Xiil. De-
ccmbds in Fefto Beatas Virginis Luci« D,
Jacobus nomine D. Comitis Vircutum felici-
ter &c.

4«! ANDRE-«

?\io4 gravameiivfive onus faciendi imprsftica,
ive auas impofttiones occafione fupraaidlarum
pecuniae quantitatum, Verumtamen remaneat
in Hbertate DucaUs dominii providendi, dcpo-
Dendo tantaili pecuniam Communis Venetiarum
ad OiHciQm Imprasftitorum , aut alibi , ex qua
habeatur de prode five annuatim iumma du«a*
lorum ducentorum auri^ fcribendo ipfum capi<»
lale Q^tn condicionihus fupradi6bis«

Cet^rum prsdidla Domina Maria de Engtno
motu proprio , ijponte , ex cerca fcientia confi-
derans , falutem & confervationem perfonas Sc
datus fgi $ poft Deum , confiflere in benignitate
lUuftris Ducalis dominii Venetiarum f & qu6d
Vclui filia beniguiflime tracftata eft , & traclari
dignofcituT , promifit , & juravit abfque requi-
(itione alicujus, provido viro Murco de Rapne-
lis velut publicae perfon», & per eumdem fiiri
fbcit publicum Inftrumentum AnnQ MCCCL-
XXXVHK dic decima feptima menfis Decem-
bris 9 fe toto tempore vit« fux non accipere
maritum » five conjugem , five Nobilem Civem
originarium Venetiarum » fub poena perdendi
llatim ipfo fadlo totaliter pretium , &c provifio^
jiem praedii^a , videlicet ducatorum quingento^
rum annuatim pro pretio didVorum Iqcorum» 8c
fupradidtoruno ducatorum ducentorum auri de
provifione^ 8c fupradi(5Va duomillia ducatorum,
quos proTeftamento legare poteft, in cafu quo
ipfa moreretur abfque heredibus ftb ea defcen*^
flentibus, (*)

Petrus Gradontct Del gratU FenetiaTum^ DaU
matia^ atque Croatia Dux^ Dominus quar^

■ ta partis , & dimidia totius Imperii Roma^^
nia , Nobilibus ^ Safientibus viris 4e fuo
mandato Capitaneo^ & Poteftate ]ufiinopolis
fidelibus fuis dite&is falutm ^ ^ dif^^iQnis
affe£ium^

D A N D U L I

4«4

QUoniam de magna novitate emerfa fu-
bit6 in Civitate Venetiarum rumores
9, ad aures veftras credimus deveniire , ut in-
troitus 9 & exitus ipfius habeatis notitiam ^

vobis prapfentibus liceris declaramus , quod
ille nequifiimus proditor 8c feduAor iniquus»
iniquicatis filius , & maledidlionis alumnus ^
Bajaraons Teupulo, beneficiorum , honorum,
8c dignitatum, Progenicoribus ejus perCom-
mune Venetiarum eorum meritis collatdrum
„ ingratus > propter qiMB habebat ftatum no-
ftrum & Communis Venetiarum ut pupiliam
oculi cuftodire, Marcus Quirino de Domo-
majori , & ceteri de ipfa domo , qui fe Ve-
„ netiis repererunt , Pecrus Quirino San^la^ Ju-
9, ftinae, 8c Marcus ejus filius, Andreas Dauro»
„ & aliqui alii Nobiles de Venetiis, quamplu-
res ^x Populanbus Civibus noftris leducentes
9, 6c cum bannitis , 8c foriniecis , 8c malandri<
„ nis confpiraverunt quampluribus ; 8c die de-
y, ctma quinta praefcntis menfis Junii mane,
congregatis omnibus, venire ad arma difco-
„ perta , & explicata vexilla contra nos , 8c
„ noftrum domuiium , ufque fuper Plateam
San^i Marci cfTrenatd audacid praefumfe-
runi . Nos quidem cum Nobilibus Venctia-
rum , & aliis Civibus noftris fidelibus haec
prcefentientes , de(cendimus in Plateam viri-
titer, & quando venerunt, infurreximus con-

(•) Hoc loCQ expltctt tcxtus ManufcriptiCodieis Am^
hrojiani y nuHo faii^o ulteriori monitOy nijiquo l
fuperfunt aitquot Cbarta non fcrtpta , po/i quas
ieguntur nonnuiia InjhHmenta fuo ioco Cuftrii^
w^bii ex^rata , cluuditur tdem Coi^ic lire»

„ tra eos, 8c manu potenti^ etim duro ramen
bello, ipfbs cum adjutorio Dei 8c Evangeli-
ftas fui Beati Marci reprefiimus, plures occi«
„ dentes ex eis , inter quos ipfe Marcus Q,uiri*
„ nus, &: filius ejus Benedidlus fuerunt , qui
,, fuper Plateam remanferunt occifi , ut meritt
„ eorum requirebant ; 8c multi ex eis fuerune
graviter vulnerati . Finaltter reliqui , oui re-
„ manferunt vivi ♦ exiverunt Tefram , « de-
„ bent Nobiles ire ad noftra mandaca ad coa-
,, fines , quo fibi ordinare volemus , 8c ceteri
ad npftram miferiv ordiam debeot ftare •
Dii decima feptima menfis Junii MCCCXm

Similis Comiti Dymo ,

Similis per totam Iftriam^

Comicibus Marco , SchinelbB , 8c NicoUa
Caftell mis Coroni & Mothoni »

Poteftati Farras 8c Brazzas »

Duchas Cretas ,

Comiti Ragufii,

Bajulo Nigroponcis p

Comiti Jadrs ,

Bajulo Armentas »

Comiti Arbenfi ,

Bajulo Cyp; i ,

Comiti Cherfi 8c Auferi ^

Ambafciatoribus noftris Conftantinopoli i
tacendo nomina mortuorum • Ambafciatori-
bus , qui funt in Guria Domini Papa^ » cum ad^
ditione :

„ Miramur qu6d tamdiu a vobis literas noa
„ receperimus , 8c fpecialicer quia fcripfiftis
,, nobis , ouod die Veneris vigefima nona Mar-
tii dcbel )atis efie cum illis DominisCardina^
,, iibus, qui daci funt ad trad^andum vobifcum
„ ad ulteriiisprocedendum. Qpapropter folici^
„ tamus VQS 9 quod fcribere nobis trequemiiit
debeatis.

Petrus Gradonico Dei gratiS Venetiarum 9 Dalm
matia , atque Croatia Dux , Dominus quarts
partis , cb* dimidii totius Imperii Romania^
nobilibus ^ fapientibus viris Henrico Ferro^
dr Pancratio jfufiiniano de fuo mandato Ca^
fiellanis Coroni Mothoni &c.

QUontam de magna novitate emerfa fiH
bit6 in Civitate Venetiarum rumo-
■*^res ad aures veftras forfitan perve-
nerunt , ut introitus , 8c exitus ipfius habeatit
notitiam , vobis praBfentibus literis declara-
mus , qu6d ille nequiffimus proditor , 8c fe-
du6lor iniquus , iniquitatis filius , 8c maledi-
dlionis alumnus, Bajamons Teupulo, benefl-
ciorum , honorum , 8c dignitatum , Progeni-
toribus ejus per Commune Venetiarum eorum
meritis collatorum ingratus, propcer quas ha*
bebat ftatum noftrum , 8c Communis Vene-
tiarum ut pupillam oculi cuftodire 9 Marcus
Qjjirino de Domo-majori , 6c ceteri de ipfa
domo , qui fe Venetiis repererunt , Petrus
Q.uirinoSan<J>a5juftina5, 8c Marcus ejus filius^
Andreas Dauro, 8c aliqui alii nobiles , quaai-
pfures ex popularibus noftris Civibus fedu«
centes , 8c cum bannitis , 8c forinfecis , 8c
malandrinis confpiraverunt quampluribus; 8c
die decima quinta praefentis menfis Junii ve-
nire ad arma difcoperta 8c explicata Vexilla

con-

vi Citronico^ quod Coroiiarii ioco^ poji nannuiia
Priviiegia^ & iitiras alf Efietifi Codice #x-
fcriDtas , ir# ^uid defiderandum relinquamus «
im lucem froferemus*

Digitized by

4ts C H R O

cbntra nos & noftrum Dominium ufque fuper
9, Plaream San<Sli Marci effrenati audacii pra-
9^ fumferuat . Sed nos ancequam iic venirent,

prascedenti noAe prafenfimus * & cum nobi-
^9 libus Venetiarum , & aliis Civibus noftris

fidelibus illo tnatutino defcendimus in Pla-
4, team virilitar» & quando ipfi veneriint infur*
^9 reximus contra eos , & manu potedti , cum
99 duro tamen bello , ipfos cum adjutorio Dei
99 & Evangeliftae fui Beati Marci repreffimus ,
V plures occidentes ex eis, intercjuosipfeMar-
99 cus Q,uirino 9 8c filius eju^; BenedicS^us fuerunt^
«9 qui fuper Plateam remanferunt occiii 9 ut eo-
99 rum merita requirebant 9 & multi ex eis fue-
99 runt graviter vulnerati . Finaliter reliqui ,
99 4ui remanferunt vivi 9 exiverunt terram 9 &
99 aebent nobiles ire ad noftra mandataadcon-
,9 fines qu6 fibi ordinare volemus, & ceteri ad
99 Qoftram mifericordianri debent ftare^ itaqu6d
99 per ^ratiam Dei terra Venetiarum numquam
9, iuit in tanta quiete, nec inftatu tam pacifico
99 quantum nunc. Et cbm mittamus literas no«
99 itras noftro Bajulo Nigropontis , qua funt
99 prsfentibus alligatas 9 mandamus vobis per
99 nos 9 & noftrum Confilium 9 quod ipfas eis
99 mittere debeatis; & licet mittamus cum prae-
99 fenti Columbato noffaras literasDuchaCretaB^
#9 Bajulo Cypri^ 8c RijuIoArmeniaB^ ad caute*
9, iam tamen commifimus Comiti Columbeti 9
99 ^uod unum par fimiiium literarunt vobis re-
19 lin(}uat, ut illas per aliam barcham tranfinic-
99 tatis in Cretam .

Similis Ducbas, & Confiliariis Cretc^

Bajulo 6c Confiliariis Nigropontis,

Bajulo i\rmeniai9
• Bajuio Cypri 9 Ambafciatoribus CoQflimtino-
polis y omiiium mortuorum taceodo no*
mina.

GuilielmoSanutoDucatusNicbofiaB & Andns

Dominatori.
Geon^io Gifi Dominatori Terreni Nigroponti?^
Bonifacio de Verona,
^ Mariae de Verona Dominatrici Tenterii Ni^
groponti$9 & Ifeatrici ejufdem fiiiae 9 & Bar-
tholomaso de Lagronda pro magnifico viro
Joanne de Mefi .
Zanino Marchefini Notario noftro apud Pa-
triarcham Aquilegias 9 8c Henricum Comi-
rem Goritia^ ocTyrolis, Ecclefiarum Aqui-
legienfis 9 Tridentinenfis & Brixienfis Ad-
vocatum 9 & Capitaneum Generalem Pa-
triarchatus. Infine: De quibus dictre^pou-
ris^ uii^ & ficut videbitur fare apus .
Alexandro Calerghi.
^ Ut novitatum 9 quae nuper occurrerunt Ve-
99 netiis, notitiam habeatis, vobls eas tamquam
99 diledlo fideli prarfentibus denotamus . Vide-
99 licet qu6d ille nequiflimus proditor &c.
$$t in litera notata ex alio latere pofita conti-^
metur.

Albuino 6c Cani oandi de la Scala Com-
munis 9 & Popim Veron^nfium Capitaneis
Generalibus.
99 Qjioniam per Ambafciatores veftros^ quos
99 ad nos veftra diledlio deitioavit , ficut con«>
99 venit pro tanta amicitia 9 quanta inter nos^
99 & vos 9 vigere dignofcitur 9 non mifimus li^
.99 teras fadi feriem denorantes» propter multa
99 & ardua^ qua tncumbebant 9 Qunc amicitia;
99 veflraBpratfentibus declaramus , quod ille ne-
99 quiflimus proditor 8cc; ia conwiet pntcedens
iitera .

In fine yetb dicatur fic .' 99 Et chm infira-
•99 fcriptoc per. diftri&um veilrum ad partes
lom.XlL ■ '

N ;i C O N. 4<«

A 99 Lombardias ad noflra mtttamus mandatt ,
99 amicitiam veftram rogamus 9 ut ipfos per di«
99 ftricflum veftrum ad partes proBdic^as ire f(N
99 cure permittatis 9 fimuU & divifim^
99 Petrum Qjjirino Sandbs Juftime^ &
99 Thomam QMirino qu. Galvani^ Parmaffl. .
9, Petrum Qjiirinum N^niim^ &
99 Jacobum ejus Fratrem 9 Cremonam •
99 Nicolaum Qjiirino Durante Brixiam •
99 Nicolaum Vendelino Cumas •
99 Marcum Venerio Mediolanum .
Datum die XXtf^. menfis Junii FIIL Im^
diffione Anno MCCCX.

Petrus Gradonico &c. Nobili & fapienti vir$
B Georgio Delphino de fuo mandato Bajulo
Armenia fideli dile£io falutem^
& dileCiionis affeHum.

99 Ty Er alias noftras literas denotavimus vo«
,9 Jl bis inauditum fcelus per proditores praB^
99 fumtum ; fed illud ad cautelam vobis pro«
99 vidimus fcriofiiis interarc . Videlicet 9 qu64
99 ille nequiflimus proditor 9 & feduftor iniT
99 quus 9 iniquitatis filius 9 & maIedi<^onis
99 alumnus 9 Bajamons Teupulo 9 bencficio-
99 rum 9 honorum , 8c drgnitatum Prbgenitor
99 ribus ejus per Commune Venetiarum eorum
99 meritis collatorum ingratus^ propter qusha^
99 bebat ftatum noftrum 9 & Communis Vcnc?

C 99 tiarum ut pupillam oculi cuftodire 9 Marcuy
99 Quirino de Domo-majori 9 8c ceteri de ipfii
99 dofno 9 qui fe Veneti^s reperierunt 9 Petrut
99 Qpirino Sandlaejuftinss, &Marcus ejus iflius»
99 Andreas Dauro 9 & Paulus Qjjirino niiusjVfar^
99 ci Procuratoris Ecclefias Sandli Marct^ Scali^
99 qui aiii nobiles de Venetiis 9 quamplures en
99 popuUribus noftris Civibus feducentes 9 coOt
99 fpirationem contra nos^ &noftrumDomiimm>
99 inierunt 9 8c forbannito^ 9 & malandrinos 9 ^
u forenfes , quot potueruiit^ coUegerunt fecUoi^
99 8c in vigil a Sandli Viti de no£te omnes piar
99 didli recollegerunt fe ad domum di(£U Baja-
,9 montis 9 intendentes fummo mane omnes pcir
9 -pbtentiam dcven re ad noftrum Palatium dt^

D 9, bellandum . Sed nos hoc fentientes illa no*
99 6le, ftatim id fieri notum fecimus Confiliariis
99 noftris , 8c Capitibus de Quadraginta 9 Oifi-
99 cialibus de No6le 9 Advocatoribus Commu-
99 nis 9 8c multis aliis Nobilibus Venetiarum, 8c
., atiis bons gentis, qui ftatim venerunt ad nos»
I, ficut debuerunt 9 praster ipfum Andream
9, Dauro 9 qui confpiraverat cum eifdem ; 8c
,9 nos cum eis, 8c alia bona gente^ Nobilibus»
,9 & aliis 9 qui pro honore noftro 9 8c fuo 9 8c
pro Cvonfervatioue boni ftatus Terra traxc^
,9 rant ad nos, in Platcam defcendimus aliquanf
99 tulum ante diem^ ut obviaremus eifdem . Ec
,9 paulo poft ipfi cum multitudine armatorum.^
„ ad arma difcooperta 8c vexilla explicata,^

^ 99 cum clamoribus 8c tumultu ufque fuper Plar
9, team effrenatd audacid fe duxerunt.. Qpod
9, nos yidentes , cum praedi^s Nobilibus 9 9c
99 aliis bonis Civibus Venetiarum^ quinobifcum
99 erant 9 viriliter infurreximus contra eos 9 8c
99 manu potenti 9 cum duro tamea 8c afpero
,9 beIIo9 ipfos cum adjutorio Dei^ 8c Evaogc-
99 liftae fui Beati Marci leprefiimus 8c concul*
99 cavimus 9 per durum exercitium gladiofum
99 plures occiaentes ex eis « inter quos fiieruqt
99 di6^i Marcus Qjjiriao , & filiu» ejus BenedU
99 dus 9 qui remanfecunt fuper Plateam gladiis
99 trucidati^ ut eorum merita requirebant 9 £ic
99 muiti ex eis fuerunt gravitcr vulnerati ; r^Ii^
* 1 i 9f <iui

Digitized by

4tf A N D R E ^

qui vero , qui rcminfcrunt vivt, non valen-
ff ces tam durum impetun) fuftinere , reduxere
^ fc in RivotltuRi , prout meliiis potuerunt, &

domum Communis , quae eft in capite Pontis
„ Rivoalti , in qua moratur Magifter Petrus
9, Mcdicus , armis & hominibus munierupt, le-
9, vaverunt Pontcm , &i fe fortificaverunt in
f, Rivoalto . Sed nos fecimus gentem noilf^m
99 quiefcere^ non recedentc aliquo de Plate^ ;
99 oc circa Verperas mi(imus virum Nobilem
99 Ugolinum Juiliniano de noftro maodato Po-
99 teoatem Clugias , qui cum multis Clugienfi-
99 bus applicuerat illd hori 9 & viros Nobiles
99 Antolinum Dandulo, & Balduinum Delphino,
^ quos fecimus Capitaneos gentis nodrs » cum
99 multis aiiis Nobilibus 9 Sc alia bona gente 9
9, qui Qmocs iverunt ad didiam domum muni-
„ tam per eos 9 & ceperunt per vim , aliquos
,9, occidentes ex eis , & debellarc Pontem &
99 Rivoaltum coepcrunt . Qjaod ipfl videfites 9
99 non cxpedbverunt , fed exivcrunt de Rivo-
99 alto, & de Terra ; & debent ire Nobiles de
99 noftro confenfu ad noftra mandara ad iilos
99 confines 9 quos volemus fibi dare 9 & reliqui
,9 ad noftram mifericordiam debent ftare.
I, De noftris autem in prasdifSlis n^mo Dei
19 grat^ fuit occifus , nec ad periculum vulneT
49 ratias . Poftmodum BaduariusBaduario, prit)*
99 ctpaiis Au^r confpiratioms pvgsdi&x 9 qui
99 cum gentc armata de partibus Paduas venie-
^9 bat Venetiast ut intereiTet prasdiiSlis, incidit

in noftras manus 9 cui mediante juftitia dc
^ vdluotace noftri majoris Coniilii capuc fec^-
t9 mus amputari , 8c duobus aliis « qui cum ep

foerant, &quinque alios fufpendi per gahmp

ut ipforum merita rcquirebant . Itaque. per
99 Dei gratiam Terra Venetiarum numquam
99 iuit in tanta quiete St in ilatu tam pacificQ»
^:quantum nunc eft .

9^ . Data in noflro JDucatiPalatio die vigefima
^ feptima mcniis Junii oAava Indi(5lione Anno
99. MCCCX.

dtms Gradomco&c. Nobilibus & fapientibi^s
viris Henrico Ferro , & Pancratio Jtifii* .
niano de fuo mandato Caflellanis
Coroni & Motboni fiddibus
dikliis falutem 9 <ir diie^
^ionis affeSum .

ALias per literas noftras denotavimqs vo-
bis iniquum motum 9 & fcelus inaudi-
cum 9 quod prsBfumfcrant proditores ; fed
quia tubc arduis & pluribus occupati , vobis
^ totam fsiCti & proditionis feriem & modum
^ Tion fcripnmus : ideo pcr prsBfentcs de quali*
,9 tate & tbrma ne^otii oc proditionist per or-
9, dinemy& diftincSle vos providimus informarp^
Nofcat igitur veftra prudentia , quod poft-
quam iile peffimusproditorBajamonsTeupu-
^ fo v6nit Venetias , ipfe Bajamons » 8c P^truj
I, Qjjirino, & alii non cefFaverunt contaminare
^ & feducere Nobiles & Populares , quos pQr
terant ^ fuis dolofitatibus ^ ut contra nOa ^
^ noftrum Dominium confpirarent^. etiam cuo)
Vv forinfecis hoc tradando. Nos <^uidem tum
)9 duod flon poteramus credere, quod hoc pof-
19 lent conducece i cum etiam quia noldbamy;
^9 Tciiram diffipare , tranfibamus y^nuUam coq-
xra eo8 novitatcm facientes\ vel proceffhm.;
99'fperantes etiara , quod qnandocumque hoc
attentare prxfumcrenc 9 eis acdderet r^^uqd
9^ CArdnit. Die vcro Dominica decima qufn(a
Junii cicca fcro vSoit quidam ad oos djjcon^^

»5

A N D U t I 4U

quod ad domum prsedic^M Bajanftoatis 9 & ad
Uomum-majorem de Ca Qpirino congrega-
batur gentium multitudo 9 & etiam ahqua
pars gentis ad domum prsedidii Petri 9 ut illa
no£i^ vcnirent ad noftrum PaLatium debeU
landum : de quo adhuc non multum cur.<vl-
mus 9 wn vaientes id crederiB » ut diiftuai
eft , Paulo poft iterum alius ventt ad nos p
hsec cadem oarrans 9 & iterum alii tot & ta«
ies9 quod habuimus certitudinem de fadlo de
nequiftima intentione ipforun> . Qpare nos
ipfa no£le miiimus pro ConHliariis noftris ^
Capitibus de Q^iadraginta 9 OfHciglibus de
No(5le 9 Advocatoribus Communts 9 & pra
multis aliis Nobilibus Veoetiarum 9 & ^Ha
muka gente bona 9 qui ftatim vencrunt a4
M nofc 9 ficut dcbuerunt 9 orattter Andream
9, Daurio 9 qui Confiliarius nofter eKftitit , gui
99 confpiraverat cum eifdem • Et vi(um mit
99 nobis 9 & didlis Confiliariis 9 ^ ^lii) NobiliiP
99 bus, quos confulebamus 9 mittere viros No^
99 biles Marcum Micbaelem , Guidooem deCa»-
99 naU 9 H Matthsum Maoolfiffo ad domum
99 habitationis prasdifti ad dicendum fibi 9 &
99 aliis Nobilibps 9 qui fecum erant : quod mir
»9 rabamur quamplurimun» de tali motu fuo p
»9 & neiciebamus caufam 9 qus eos potuiifet p
vcl poflec ad haw: conduccrc; & quod debe-»
FCt ab his defiftere ^ Qpi Nobiles ire deftina^
99 ti, euntes , &c dicentes eis quod <&ommifera'^
99 mus^eifiiaal^ eos repcrerunt taoto furore ac«
,9 cenfos 9 quod fere ibi fiierunt gladits iritcrfCf
£ti. X^od tios fcientes cum Uonfliiariis no-
ftris , & aliis NobiUbus 9 & cum aliis 9 .^ui
pro honore noftro , & fuo 9 8c coftfervatidne
DQm - fiatns^ Terre tranfiecant ad nds^ defcen-
dinmsoin Phueam aliquaoculom ^te diem »
& omnes bucos Piateae fecimus praaparari, 8c
«rteatis geikibds cuftodici 4 ^ fi ipfi vdni-
rent , obviaremus eifdem virilitcr 9 & iuum
meritum tradcremus. Ipfi verb Cuoi mukitu-
dine Venetorum armatoruna 9 tbrenfiom ^
i)annitorum , & fnalandrtnorum yenerunt ia
Rivoaltum 9 & ibi camcram de Qutnque k
Pace dMTupenmt 9 quatembs 9 & fcripta om-
nia diiacerantes» 8c inccndib cremantes. Ca*
meram fimiliter FoBtcci de Frumento frfige-
runt,.& pectkniam, quam tbi in iton modica

auantitate inYenerunt 9 abfttderuot ; & circa
iei crepiifculum cum pr*di<J^a multitudine
99 ad arma dilbooperta, explicatis vexillis^ cuna
9, clamoribus & tumultu ufque fuper Plateam
„ effrcnatd anjdacid fe reduxerunt, & partem per
,, viam San6li Balfii . Qivodnos videntcs , dcau*
99 dicnces cum Nobilibus Venetts , aHia booa
99 gente,qu« nobifcum erat^ viriliter infurreximu*
,, undiqoe contra eos 9 & manu potenti , durp
9, tamen bello & afpero , ipfos cum ad)Utorio
Dei & Evangelifta9 fui Beati Marci repreflir-
mus & conculcavimus 9 per durum exerci-
dum gladiorum multos occidentCs ex eis, in-
ter quos Marcus QjAirino de Domo-majori ^
& Benedi6):us ejus filius fuerum 9 qui fuper
Platcam remanferunt ^diis trucidati , ut
9V eorum merita requiret^t ^ & multi ex cii
99 fuere graviter vuloerati ; reliqui yerb^ qui
99 remanteront vivi 9 non valentes tam duruga
99 impetum fuftincre^ reduxerunt fe inRivoalto^
99 quammeliiB potuerunt , & domum CommiXi»
,9 nis t qum eft in >Capite Pontis Rivoalti 9 mur
9, niri ieccrunt . Sed nos fiBoitnuBr; gBmem no^
„ ftram quiefcere , non reccdente aliquo
„ Piatea; & Circa Vefperas aufimos virum No-
„ bilpm; Ugolinum JuftiniaM^ aoftia mand^^

f to

Digitized by

4«9 C M R O

^9 to PoccAatem ClugMs , qui cum multis Clu-
,^ gienfibus applicuerat ilU hord , & viros No-
9, biies Antonium Dandulo, & Balduinum Del-
pliino 9 quos fecimus Capitaneos gentis no-
99 cum muitis aliis Nobilibus^ & alia bona
9> gcnte , qui omnes iverunt ad di(S^am domum
munitam per eos , ^am ceperunt per vim ^
9, aliquos occidentes n eis ^ nullo per Dei
^ gratiam ex predidlis hominibus nomis occi-
t9 lo, vel ad periculum vulnerato. £t inccepe-
^ runt debellare Pontem, & Rivoahum . Qpod
^ ipii proditores videntes , ad nos cum feftina-
af tione deftinaverunt ad dtcendum, qu6d erant
^ parati , fi eis parcere voiebamus , exire fla-
«9 tim Venetias ^ & diflxidlum 9 & ire ad illos
99 confines 9 quos (ibi defignare vellemus. Nos
^9 quidem non refpicientes ad eorumnequitiam»
.99 nec ad ea 9 quas eorum merita requirebant 9
99 fed magis ad reverentiam Dei 9 qui meritis
99 Beati Marci tantum nobis fuerat gratiofus 9
99 & oe difliparemus Terram noftram , contenti
59 fuimus 9 qu^ iili proditores 9 qui erant de
Majori Confilio^ yei efle poterant , deberent
99 fiare ad noftram milericordiam 9 quam eis
59 faceremus ad largum modum . Unde ip(i (la-
99 tim de'Venetiis exiverunt 9 & fam ipfe Ba-
»9 jamons, quam quafi omnesaiii, qui erant de
99 Majori Coofilio 9 vel eiTe poterant 9 miferunt
»9 fuos Procqratpres Nuotios ad jurandum
99 noftra m^mdata 9 & quod irent 9 8c ftarent 9
9> qu6 ,9. ubi eis ordinaremus ad noftrum be-
9f nepiacitum. Propterquod nos fiogulis eorum
99: Cdt)fii)ia defignavimus , ficut per cedulam
99 videre poteritis interclufam. Sed nefcientes>
99 vel Qon potentes ab illo difcedere 9 qui eos
99 induxit ad talia 9 humaoi generis inimico 9 &
99 taots gratias humanitatis ihgrati 9 quafi om-
99 nes9 violato juramento eorum 9 ad fibi defi-
99 gnatos confi^es ire infra datos terminos de-
99 negarunt; quprum nequitia , faciente Domi-
99 009 qui mala impunita non tranfit, in caput
99 convertetur ipforuni. Q^are vbbisfcribimus,
9f & ex fuper^bundantiad cautelam per nos &
99 noftrum Confilium vobis participando man-
99 damus 9 quatenus b^nam oc vigilem de locis
9, noftris Coroni & Mothpni curam & cufto-
99 diam habeatis 9 &,faciatis habere 9 ficut de
9^ vobi3 Iperaiiius. 9 noo permittentes ahquem
9, ipibrum proiditorum in locis noftris intrare .
99 Imo li qui vtnirent, eo^ capi & detineri per-
9, fonaUter faciatis ; & literas 9 quas mittimus
99 Bajulo & Confiliariis Nigropontis 9 qux funt
9^ prasfentibus alligatas 9 eis quamcitiiis potefti^
^9 mittere debeatis; & literas etiam 9 quas mit
timus Nobili virp Marco Minotto Capitaneo
^9 noflro galearum 9 ipfi Capitaneo^ fi illuc per
^ venire cpQtigerit) prasfentari faceredebeatis.

SimilisNicoIao Sanuto Duchas Crets^ &Coa
filiariis fuis .

Item Bajukx^ & Coofiliar iis Nigropontis^ mu-
latis mutandis .

99 Data in,;fK>ftro Ducali Palatio die XVI
99 meofis Julii oAsiwm Indidtionis Anno MCCCX«

Cafiellanis Mothm 9 & Coroni .

„ ■pXEnotamusvobis, quod per nos Scnoftra
X-/ Confilia:MinuS9 & deDecem, captum
,^ & firmatum eft^ quodAngelusBaduario de-
9, beat efle in banno Venetiarum 9 & omniura
,9 Tcrrarum, & Locorum nobis fubje<Slorum ;
,9 unde vobis fcribimus 9 per nos , & per didla
Confilia vobis prascipiendo mandamus , oua-
99 tenus ipfum Angelum nec intrare looa aoltra»
, Tom. XIL

N
A

I C O N. 490

9 nec alibi in jiartibus veflri regiminis morari,
, vel ftare mimme permittatis . Infuper licct
99 alias vobis fcripferimus de proditoribus no-
ftris aliquibus ^quos feceramus in bannocla-
niari cum oomibus fuis heredibus 9 & bona
eorum omnia confifcari : iterum quia poftmo-
_ dum etiam alii in fimili banno clamati fue-
99 raot 9 curavimus omoes iilos 9 quos ad diem
praefentem cum fuis heredibusNcIamare feci-
mus in banno, & fua bona omnia iotromiai
tamquam proditorum 9 vobis fcribere^ ut ha«
beatis notitiam de praBdidlis^ & fi bona eo*
rum eflent in partibus illis^ mobilia , vel im-
mobilia , ipia pro Communi nofl^o intromit-
tere debeatis ; & fi in partibus veftri regi-
nuois comparerent^illps capi perfbnaliter fa-
9f ciatis^ & fub bona cuftodia ad nos» & in*
99 compedibus ferrcis tranfmittaris .

Nomina Proditorum ,

99 Bajanaons Teupulo^
99 Petrus Qjjirirlo SanStx Juftina 9
99 Simonetus QpirinOf ^
99 Nicolaus Qpirino Durante»
99 Andreas Dauro 9
99 Nicplaus Barbaro 9
99 Pizagallus Qjjirino,
9, Nicolaus Baroci 9
99 Nicolettus 9 &
99 Andreas Teupulo^
99 Petrus Qpirino de Domo-majbif 9
99 Theodofius Baroci^ quondam Marciy
99 Thomas Baduario filius Bane 9
99 Nicoiaus Qpirino zottus^
99 Nicolaus Qjirino firater quondam Marci^
99 Nicolaus Vendelino^
99 Joannes Lombardo,
99 Thomas Qpirino Sandbs Trinitttit»
9, Petrus Pedonus.9
99 Francifcus Paulo 9

9, Marcus Bagatinui 9
99 Marcus Samittann 9

99 Marcus Sonacla •
99 Die XXVIL menfis Maji nons Indi6lionis

Anno MCCCXI.

Contra Bajamontem Teupulum Proditanm
Sequaces ejus Anno MCCCX. di$
XXVIL menfis Junii in ma-
jori Confilio^

INfrafcripta funt ordinamenta fa£b pec
Ducem , & fuum Confilium occafione
„ exceflus fa<5^i per Bajamontem Teupulo , &
99 ejus Sequaces^ 8c participes ipfius exceflus,

Primd

99 Qpod ipfe Bajamons^ & piiQ9di<Sli fui Se-
quaces, & participes debeant de ^rafenti
exire Venetias 9 & aiftriiAum » 8c ipfe Baja*
mons debet ire & ftare per IV. annos com*
pletos ad confines 9 & mandata Domini Du«
cis in partibus Sclavonise ultra Tadram 9 ex*
ceptis Terris, &Locis noftris, ocTerris no-
ftrorum inimicorum . Reliqui vero nobiles 9
qui erant deMajori Confilio^ vel efle pote-
rant , debeant ire & ftare ad confines 9 &
mandata Domini Ducis , ubi videbitur^ ex-
ceptis Civitatibus Tarvifii^ Padus^ & Vi*
centias^ & carum diftridbibus» & exceptia
Tcrris9 & Locis noftri dominii^ & Tcrris
cum quibus habemus^ & haberemius guer«i
xam^ perlV. annos completos, Ceteriver^f
l i % n 9y^^

Digitized by

491 A N D R E ^

^ qui noQ erant de Majori Confilio , nec efle

pocerant , {i venerinc ad n^ercedem Domini
,9 Ducis, Pominus Dux faciec eis mifericor*
9, diam 9 fiQut coQveniec ad largum modum. ;
9, & Domipus Dux , & fuum Confilium pro fc»
^ & Communi Veneciarum remiccenc eis , ob-

fervancibus fupradi<Sla , & pcrdonabunc of-
,9 fen/iones per eos fa<Slas » non incelligendo
»9 propcerea » qu6d non ceneancur illud refti^

cuere, quod derobafTenc.

Hoc fcripmm le^um fuic in Majori Cotvp
£lio die decima fepcima meniis Junii . Quo le^
&o pofita fuic infrafcripta pars , & capca » vi«
delicec :

QjiodBajamonsTeupuIo, & illi» cui ftierunt
cum eo , & qui fuerunt parcicipes iitius excefr
fus, qui erant de Majori Confilio, veL efle po-
terant, fi miferinc fufHcienter ufque ad diem
Sabbati proxime venturi ad promittendum , &
jurandum de Qbfervare illud , quod nunc ledlum,
& de capere illos confines, 8c infra illum ter-
minum » qui dabitur eis , quod promiffum eft
eis , ficut la<^um nunc fuit ; & & ufque ad di-
6lum diem Sabbati non miferinc , vel non cu-
raverint , & non fervaverinc » ex nunc finc per-
petuo banniti cum omnibus fuis heredibus de
Venetiis, & diftriilu, & de omnibusTerris &
Locis noftri dominii ; & fiat de eis & bonis eo-
rum , ficut de Proditoribus 8c rebeliibus » & hxc
revocari non poffint per aliquem modum $c in-
genium , nec pofiint revocari in aliquo Confi-
lio 9 & addantur in Capitularibus omnium , qui
pofTunt , 6c poterunt per cempora ponere par-
tem . Et i; Confilium , vel Capitulare eft con
cra» aliqua natione ^vel caufa poffic excogicari,
(inc revoc^ta^ quaotum in hpc .

Et nota 9 quod dats fiierunc balloccs CCC-
LXXVIL de quibu3 fuerunc VI. de mn ^ X.
non fingei» , & rfe fie CCCt^XI.

Icem , Quod fi reliqui , qui non eranc de Ma-
jori Confiiio , nec ene poterant , veneriQt ad
mercedem DominiDucis, ficut di(Aum eft, in-
fra illum cerminum,. vel cerminos, qui dabun-
tur eis per Dominum Ducem , Confiiiarios , Ca-
pita de XL Advocacores Communts, quod
obfervetur eis , ficut nunc le(Slum fuic . Ec fi
infra illum cerminum , vel cerminos non vene-
rinc f uc eft didlum , fint ad conditionem fupra-
didlorum 9 fcilicec quod ex nunc finc perpecu6
forbanniti cum omnibus fuis heredibus de Ve-
netiis» Scdiftridlu, & de omnibusTerris&Lo-
cis noftri dominii » & fiat de eis » & bonis eo-
rum, ficut de Prodicoribus & rebellibus; & fi
Confilium 9 vel Capitulare eft concra, aliqua
ratione vel caufa» fiat revocata quancum in
hoc .

Anno MCCCX. die XXVIII. in menfe Junii
in Confilio de Qpadraginta : ^

Qpod ifti , qui venerunc cum Domino Ba-
duario, pQflint tormencari, ficuc Confiliariis vi-
debitur 9 Capitibus» 8c AdvocacoribusCommu-
nis, qui intercrunc» ut habeacur vericas adven-
Uis fui*

Die XX. Julii MCCCX. in ConfiUo de Qua-
draginta.

Videcur yobis,

Qpod Dominus Baduarius Baduario per ea ,
qw audiviftis , debeac cormencari pro habenda
vericace ab ipfomec?

Vel qu6d procedacur concra eum pcr ea,
quae babemus . Ec hasc capta fuit .

Die XXII. raenfis Junii MCCCX. in Majori
Confdio. Videtur vobis , per ea , qu9 Ic&sl 8c

D A N D U L I

49»

diAa func contra Dominum Baduarium Badut^
riOf quod ipfe Dominus Baduario debeac amic^
cere capuc ? Ec capcum fuic •

Die XXIII. menfis Junii MCCCX. in Co^Cu
lio de Qjjadraginca . Videcur vobis, quod iftit
qui venerunc cum Dominp Baduario Baduario^
qui invoniuncur culpab^s^ moriancur? Decem
novem de fic. Sex non nncera».

Vei qu6idexoculencur? Qjjinque defic. NuU
lus de non .

Q}i6d Saginus auondam Guilielmi de Efta
fufpendacur per gulam, ita quod moriatur?

Q)i6d fimiliter Jacobus de Conegliano fufpeo-
datur per gulam , calicer qu6d moriatur ?

Quod fimiliter Cechus de Efte fufpendacur
per gulam , ita quod moriacur ?

Quod fimiliier Girardus de Eftev& Joannet
de Efte fufpcndancur per gulam > calicer quod
moriantur?

Q^6d Joaoni Candi de Florentia, qui dici(
quod fic nobilis, ampucecur capuc ? Omnespac-t
ces fupradidbs captse fuerunt.

MCCCXI. die XXVIII. Maji Indiaiooe de-
cima quarta .

In Confilio de Q}24dragtnta »

QjiodConfilium de non pofle facere gratiana^
alicui, quando ipfa gracia pofica fueric, & noa
fiieric capca in aliquo crium Confiliorum, revck
cetur , in tantum , qu6d poflic poni pars de &t
cere gratiam Bajamonti Teupulo » licet aiiaf
fiierit pofita .

Die ultimo menfis Maji MCCCXL In CoqIU
lio de Qjiadraginta:

Qp6d fiac gratia nobili viro Bajamooti TetH»
pulo, qu6d folvat totum capitale pecunw pei?
eum acceptas in Corono , & Mothono hinc ad
tres annos y ifto modo > videlicet :

Statim nonam partem folvac nd^to CommiH
ni , & in fine quatuor menfium aliam nonaoi
partem didli capitalis ; & fic deinceps in finem
quorumlibet IV. menfium , fcilicet nonam paT'»
cem , quo ufque eric pradidlum capitale plena^
xih folucum cotum fub poena folidorum quinqu^
pro libra pro quolibet cermino noa obfervaco %
& de fic obfervando dec idoneam plezariaoi
ad beneplacicum Domini Ducis .

Nota quod fuerunt de fi9 XXVI. de nm \\U
& tres non fincerae .

MCCCXIII. die IX. menfis Januarii in Coa«
filio de Quadraginta .

Qp6d mandatum fiac Domino Peregrino de
Parcis, & Domino Bajamonci Teupulo , qu6d
non facianc fimul Zofiram in hac Terra , nec
in diftri(Slu Veneciarum » fub pcena libraruoi
mille, & Domino Bajamonci, Gu6d non vadac
excraTerram causd faciendi Zoftram fub poena
librarum mille .

Pdtefiati » Confilio » ^ Commum fadus .

'TpUa nuper nobiscjuerultcxpoficionemon-
,9 X ftravic vir Nobilis Baduarius BaduariQ
»9 honorabilis Civis , & fidelis nofter diledlus^

au6d cbm ex forma cujafdam privilegii du-
9, Gum per Commune veftrum fa6ti olim No-
»9 bili viro Joanni Baduario Avo fuo , licitum
9, fic fibi omnes fruges , & reditus pofltfr
9, fionum , & Terrarum fuarum de Paduano

diftriiSlu facere deferri Venetias, vos fibi hoc
9, privilegium non fervatis . Item ciim ex for-

ma Statutorum vcftErorum fuper fa<5Vo Leor
„ denaria; editorum^ ipfe» ut aflerit, debeac
,9 efie de numero Confiiiariorum veftrorum da

^ma-

Digitized by

491 C H R O

99 majori Coniftio » vm ffbi hoc iimiliter non
9» fervacis: qux in ejufdem fidelit noftri dam«
,9 num & gravamen non modicum verfa funt
99 ha^lenus, atque verti nofcuatur. Qpaprop*
99 ter amicitiam veftram attent^ rogamuS) qua*
99 tenus placeat vobis formas didlor um Privile*»
99 giorum & Statutorum 9 quarum tranf^flio
99 non eft decens, nec pto noeritis Praedeceilb*
99 ram fuQrum honori v^lro conveniens , cum
99 juris confideratione 9 tum noftra coocempla*
99 rionis intuitu totaliter obTervare , permitcen*
99 tes, fruges & reditus Terrarum fuarum anno
99 quolibet apportari Venetias , & quod ipfe
99 omniimmunit^te tamauamCivisnationegau*
^9 deat , & utatur , ut debet 9 ut vobis fit ho*
99 nor , & nos id 9 lic^t 6x juftum , gratificare
»9 poffimus 9 & eidem fideli noftro juftas quasre*
9r iM materia non fuperfit . Et ut jura fua cum
0^ omnibus de veftro poffint patere Confiiio,
99 placeat vobis fibi audientiam in veftro majori
99 dare Confiiio ad fiia jura inibi proponen-
«9 dum.

99 MCCCXI. die XXIV. menfis Oaobris fep-
^9 tima Indidlione •

Domino Caroh Hu^garis Rigi •

REgitf fiiblimitatis llteras honore 9 quo de-
cuit , nup?r fufcepimus datas apud Bu*
dam ierii fecundl ante Feftum Beatas Mat^is
Magdalenc, fimiles quarum priiis nobis prefen-
taverat quidam Curtor, cui ilatim mandavimus
fieri refponfales ; fed receffit fubito 9 literas no-
ftras non accipiens 9 nec requirens . Et legeba^
tur inter cetera in eifdem literis Regiis : Q,u6d
Civitatem Jadras^ quam de jure ad vo6 perti
nere dicitis, & quam tenuimus k longis tempo-
ribus occupatam , moleftabamus graviter, ficut
intellexerac Regia Celficudo . Unde rogabatis

005 9 quod vellemus ab injuriis dicSbB Civitatis 9
Cc Civium , & damnis eorum abftinere, & fuo
rum bonorum 9 & noftros facere abftineri . Ad
quas Culmini Regio refpondemus , quod ex li-
teris prsdidkis conjictmus» qu6d Ma^itudoRe-
gia recepit in predi6Hs informationem fioiftram ;
qu6d(jue fi vobis vera infinuatio fa<5hi foret^
lecuri reddimur» qu6d ipfas literas RegalisMa-
gnificentia non mififlet ; & ideo ut RegisB Ma-
]eftati faAi veritas pateat , & informationem
veram concipiat 9 k non veram rejiciat 9 Po^
tentiss Re^Ii refcribimus :

Qpod ipfa Civitas , ficut eft ubique noto-
rium 9 fuit' noftra 9 & legitim^ ipfam pofledi*
mus multiffimo & antiquiffimo temoore , cujus
Bon exftat memoria , & plenum 9 oc fuffictens
jus, & jurifdi6lionem acquifivimus, & habui-
mus 9 habemus . Per confequens in eadem

6 jus vcftri Regni Hungaria expreffiim & no-
torium in ipfa Civitate, femper voluimus^ &
fecimus ob reverentiam 9 & amorem Regum
Pra8deceffi)rum veftrorum , tamquam qul inten-
dimus non turbare in aiiquo jura Regia , fed
ad confervationem eorum dare potiiis auxilium
& favorcm . Et erat jus ipfum aliqua pars da-
tii Portae Civitatis , quod folvebatur per homi-
nes veftrcs Regni Hung^rias ad introitum fo-
lum Civitatis pra?di6he, qux pars exhibebatur,
nt didlum eft, cui per Reges Hungaris ordina^
tum fuerat ; & fic per prasdidb poteftis eviden
ter afpicere & cognofcere manifeftum jus no-
ftnim 9 & quod vobis aliud quam veritas fuit
intimatum . Veriim de rebellione iniqua }adra
dnorum noftrorum rebellium aliquod Regias
Magnitudini cum reverentia denotamus.

N
A

I C O N. 494

Nam ijpiaCivitas noftra, & Civeifub noftrb
elici & luavi dominio , ficut eft liquidum toti
Mundo 9 tanum pacem 9 ftatum 9 & omnium
>onorum alBuentiam & plenitudinem fufcepe*
rant ^ & continuum recipiebant augmentum 9

2u6d nuUis Mundi Civibus , fed eis omnes alii
lives poffent , ob tantorum bonorum copiam 9
lc quod ipfos cohtinuis & magnis favoribus, 8e
>aternis aulciter affeiSlibus tra6Ubamus 9 invi-
lere . Nam tam fuave , & dulce 9 & qtile eft
legnum noftrum in fubditos , ut pro eis in fuis
^ravitatibus cooquiefcant . Unde ipfi incraffiiti
multa pinguedine 9 adeo ut propnum amittc-»
rent intelleAum 9 & in reproDum fenfum dati 9
erga tantum afFedlum venientes , venenum &
iniouitatem t:oncipientes ne&ndam 9 nobis re-
^ellare temerarie prasfumferunt . Sed fperamut
in Domino, qu6d nifi ad noftram gratiam Sc-
mandata redierint, eorum perfidiam fuperbiam-
que virtutis noftraa potentia conteremus .

Datum die IV. OStobris decimas Indidlionis
Anno MCCCXI.

Sirenijfftmo^ ^ Potemij^mo Domino Carolo D4
grarid Hunraria Regi flurimum
/jonorando

1iy|rArinus6eorgio dldem gratil&c. Sere-
iVX nitatis Regia? duas ejufdem tenoris U«-
teras in duabus vicibus & temporibus fuccef-
99 five tranfmiiTas > honore fufcepimus conde*
9, centi . Qparum habebsit inter cetera feries 9
,9 qu6d Civitas Jadrae, quam multis jam elapfis
99 temporibus per nos fore occupatam alleritis 9
99 nunc fponte ad veftras manus rediit^ & ve-^
„ ftro fe dominio fubjugavit . Proptef quod
culmen Regium nos rosavit 9 qu6a chm in^»
tellexeritis9 per nos ipu Civitati, & ad ^mn
dem pertinemibus Iniulis 9 mdeftias , daoma^
99 & multa fieri nocumenta^ prasdidlam 'Givi*
tatem» & ad ipfam perrinentes Infulas Itolie*
mus ulterihs moleftare . Super quo fcire Vo-
9, lumus Re^am Majeftatem 9 qu6d primislia*
99 bitis literis ftatim fieri mandavimus reK>on«
99 fiiles ; fed Curfor lator earum receffit fuDit6t
9y literas noftras non recipiens 9 nec requirens •
99 Et recepris pdftmodum aliis fimilibus literis^
99 dum ad mimonem noftne refponfionis intcn-<
99 deremus 9 fupervenerunt alias tertias literae r
99 per quas fuper eadem nos requirentes mate-
,9 ria^ quaedam verba afpera, pro ut vobis pla*
99 cuit9 conclufiftis. Super quibus admiratio-
99 nem concipicptes non modicam 9 Regio cuU
,9 mini refpondemus 9 qu6d fi veram hujus rei
99 informatidnem Majeftas Regia habuiffet , fe*
99 curi reddimur » qu6d nuUas de prasdi6kis Iite«-
99 ris deftinaflet^ nec poftpofuiflet falfis fugge^
99 ftionibus amoris conftanriam, QuaB femper ab
99 anriquo inter Progenitores veftros Reges U-
,9 luftres Hungariff 9 & Praodeceflbrcs noftros
„ Duces, & Veneriarum dominium^ viguitt
99 amplis utrinque vallata fervitiis^ & gratiisac
beneficiis augmentata . Sed credimus ♦ qu6d
„ per rebelles noftros perfidos & infidelimmos
Jadrenfes , ingraptudinis filios 9 culmini Re-
gio qua3 ad ipforum nequam propofitum atti<«
9» nent, veritate tacita, mendaciter fint Cug^
„ gefta. Verhm ut Regias Majeftari fatfki ve-
ritas pateat , eidem reicribimus : Qfkbd ipfa
Civitas ladraB , ut eft ubique notorium , luic
,9 noftra 9 oc ipfam legitim^ pofledimus k teni-
pore , cu jus memoria non eft 9 iin6 ab anti-
quifltmo tempore , & plenum & fufliciens jus
,9 OL jurifdiAionem acquifivimus 9 habuimus^

n &

Digitized by

5>
9f
9>
39
3f
99
99
99

99
>9
99
J9
»9
99
5>
5>
ff
99
99
99
99

99
99
99
99
99
99
99
f>
99
99
99
99
99
>"»
99
99
99
99
99
99
99
99
99'
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99

9'
99

49 5 A N D R E iE

& habemus. Per confequens in eadem jus
veftri Regni Hungarias expreflum , & noto-
rium in ipfa Civitate, fcilicet perceptio dua-
nim partium tributi portaa Jadrae -femper fa-
cientes , ob reverentiam & amorem Regium
integre confervari, & dari ad beneplacitum
Sereniffimorum Regum PraBdeceflbrum ve-
ftrorum , dum eis placuit ordinare ; & poft-
modum ipfum jus habuit Bannus Regionis ,
fcilicet Bannus Paulus Croato, tamq[uamqui
non intendebamus , nec intendimus jura tur-
bare in aliquo Regia , fed ad confervatio-
nem eorum dare potiiis auxilium , & favo-
rem . De quibus juribus & pofleflionibus no-
ftris t di£^ae Civitatis , quibus per multa cur-
ricula temporum ufum fuit Venetiarum do-
minium , nulla umquam per Reges Hunga*
rias requifltio, inquietatio, vel moieftia fadla
fuitVenetiarumCommuni. Imo per Illuftrif-
fimum Dominum BtlamSereniflimumRegem
Hungarias fuit recognitum , qu6d dominium
dicSlas Civitatis , ac pofleflio ad Venetiarum
pertineant Commune , prout hxc & alia pa-
tent exemplo conventionum initarum inter
ipfura Dominum Regem per fe & fuos fuc-
ceflbres , & Dominum Ducem , & Commu-
ne Venetiarum , qux mandavimus ofl;endi
per nobilem virum Nicolaum Grimani fide-
lem noftrum Regiae Majeftati . Ea prsedidla
ergo notificatione verum confliare poteft
perfpicue Celfitudini Regiae, qualis fuit ipfo-
rum Jadrenfium perfidia . Et ad hoc ut ma-
j6rem(de ipforum malitiis notitiam habeatis»
Regia^ Majeftati aliqua de his , quas contr^,
noftrum atrentarunt dominium, breviter pra?-,
fentibus referemus. Nam, ut eft tpti Mundo
notorium , eorum ftatus fub noftro felici &:
fu^N^i Dominio mirabiliter aucflus erat • Nan^
de matiu noftra fufcijpiebant omniuni bono;
rumT abundantiam » oc plenitudinem gratia
ru|n; fed ipfi tantorum bonorum ingrati, aq
QO ipfo quo magis augmentum ftatus procu-
rkbamus eorum , magis temere praefumentes^
C[vitatem ipfam contra noftrum Dominium
inlo contra fe ipfos potibs rebellarunt . Sed
fperamus in Domino , quod nifi ad noftram
gratiam & mandata redierint , eorum.perfi-
diam, & fuperbiam virium noftrarum poten
txi 9 Divino diredla fubfidio , in hac noftra
tam jufta caufa , prout femel demerita exi-
gunt , conteremus • ^ereni tatem igitur Regiam
rogamus attente , quatenus ex pra^iiiStis veri*
tate concepta negotii , di<5torum Jadrenfium
perfidiam exofam habendo ab auaientia Re-
gia fuper talibus excludantur ^ ac noftram ^
8c Ducatu^ noftri amicitiam ab antiquo ferr
vatam illaBfam^ & fic , quantum in nobis eft^
fervandam in futurum , nunc , 8c in pofte-
rum confervare vclitis ad Regia commoda 5c
honores .

Data die decima fecunda menfis Novem-
ris decimas IndiiStionis Aano MCCCXI.

Nicolaa Grimani •

Slgnificamus vobis, qu5d Uteras Serenifli-
mi Domini Regis rlungaria^ nobis per
quemdam adducSUs curforem recepimus, in-
ter cetera continentes , quod Civitas Jadr^
nunc ad manus fuas f^onte redlit . Propter
quod nos rogavit, quod chm intellexiflet ,
per nos eidem Civitati multa damna fieri ,
ac plnrima nocumentat placeret nobis ab
offeafioae didlas Civitatis abflinere , ac face-

A N D U L I 496

re^ abftineri . Ad quas literas mandavimug
fieri relponfales ; fed curfor ipfe receflit fubi-
to, noftris literis non receptis. Subfequenter
vero alias fimiles recepimus literas , ad qua-
rum refponfionem dum intenderemus , aliae
tertia Regias litccas fupervenerunt graviores
fatis prioribus. Nam ibi quasdam verba
comminatoria concluduntur^ ut videre pote-
ritis per exemplum earum, quod vobis mit-
timus praefentibus inclufum . Nos ver6 deli-
beratione habita diligenti» chm plenum jus
& dominium fiiper Civitatem Jadras habea*
mus, tam ex antiqua & longa pofleflione^
quam etiam per fbrmam quarumdam coiv-
ventionum initarum inter Sereniflimum Do«
minum Belam Regem Hungarias per fe &
fucceflbres fuos , & Dominum Ducem 8c
Commune Venetiarum , quarum conventio-
num exemplum vobis fimiliter mitttmus pras-s
fentibus inclufum , per quas co<iventioaes
contentatur idem Dominus Rex , Jadras do-
minium ad nos 8c noftrum Commune Vene-
tiarum totaliter pertinere; & quod numauam
fe intromittet de ea , pro ut hasc & alia ia
ipfis conventionibus plenihs diftinguuntur, ei-
dem Domino Regi fuper prasdid^is fuis mif-
fionibus per noftras duximus literas , pro ut
convenit » refpondendum » quarum literarum
exemplum fimiliter vobis mtttimus , ad cau-.
telam vos rogantes , ac per nos » & Aoftra>
ConfiliaMinus, 8c de XV. prascipiendo man-^
dantes, quatenus didlas noflras Uteras , quas
Domino Regi mittimus, eidem debeatis pras-
fentare foUicite ; vel fi abeflet , 8c fibi eas
cit6 cit6 pr»fentare non pofletis fibi, eas per
fidum Nuntium , ut citiiis habeat , mittere
debeatis . Ceteriim autem idem Dominus Rex
in fuis prsfentibus literis videoir aflerere»
ipfam (Jivitatem ad fe totaliter pertineret.
ignorans forfan » jus & jurifdi(Slionem , quam
habemus in ea^ debeatis adire prasfentiam
Regiam , 8c fibi inter cetera expooere ma«
gnum amorem , 8c amicitiam , qux ab anti-
quo viguit inter Prasdeceflbres fuos Sereniffi-^
mos Hungarias Reges , 8c Prasdeceflbres no-
ftros Duces , 8c Commuoe Venetianim , 8c
illasfa continuavit poftmodum femper cum
exhibitionibus mutuis magnorum beneficio-^
rum , ac fervitiorum ampliflimft irrogatonim
viciflim » ut efle poteft notorium toti Mundo,
8c prout poteft Majeftas Regia , manifeft6
fcire tam ex &ma antiquau, quam ex fbrma
conventionum prasdidlarum , quas conventio-
ncs , quantum in nobis eft , fervare intendi-
mus perpetuis temporibus illibate , pTOpo->
nentes nos 8c tota Venetia , prasdifhim anK>-
rem 8c amicitiam ad ipfum oc Regnum fuum
continuare femper futuris temporibusy fi fua
culmini complacebit . Qpibus , prouc difcre-
tioni veftrae videbitur, relatis, dicatis eidem»
cu6d nos ooinantes ^ ipfum informatum efle
ulfis fuggeftionibus noitroram infidelium int-
quorum, tacita veritate Serenitati SuaB, pu-
ram 8c veram per noftras literas denotavi^
mus verieatem fuper jure , 8c jurifdidfcioae»
quam habemus in Jadra ab antiquis tempo-
ribus . Et adhuc ut majorem informationem
habeat de prasdicSlis , 8c fuus animus con-
quiefcat . afpiciens veritatem 8c jus noftrum
validiflimum , quod habemus : providimus fa-
cere fibi per fuos oftendi exempla Conven-
tionum ipfarum , quas 8c vos fibi ofteodere
debeatis , fi viderc voluerit . Tamen hoc to*
talitcr facientes , quod non fiant > nec oftea-

Digitized by

Google

497 C H R O

dteis vm hcc facm pcr modum Htigti, nec
3f quod videatur vos vellc iUre fu» dehiiitiomt
ied ad informandum animum fuum de jujse
.f» noftro . Dicatis 6bi prmerea , qu6d habetur
99 perChronicas noftras, quefueruardiutiffim^
99 & funt in noftra Procuratia San6H Marci .
99 qui cft iocus ita folemnis , qu6d jamfunt cir
.99 ca anni CCCIX. qu6d Jadrenfes fponte de-
99 derunt fe & Tercam Jadra abfolute & pr»-
99 cise Duci tunc p»fenti , 8c Communi Vene-
99 tiarum 9 circa ea , qus di^ funt 9 taliter
99 vos habentes , ut de providentia veftra confi-
•99 dimus& fperamus» cbnotantes nobis foUicice
9« quaccumque per vos &dla fuerint in pr^dicSlis,
9t oc refponiionem fiendam per Regem , omnia
-99 particulariter & diftindli , ac alia quascum-
-9» que ad hisec facientia fcire & inveftigare po-
>99 teritis. Etfciatis, quod fi quas expenfascon-
^9 ttnget vos faeere pro eundo ad Regem 9 fi
•99 forte abelTer , vel aliter vos contingeret ex-
.99 penfare pro di^ SkSIo^ vobis fatisfieri inte-
^9 gre faciemus .

Data die XII. Novembris X. IndidUone

N
A

Anno MCCCXI.

Marinus Seargio Dei gratia VeneHarum 9
Dalmatia^ atque Croatia Dwc, Domi^
nus quarta partit 9 & dimidia
totiut ImperU Romania .

99 l^Obilibus viris 9 qui Jadr» Re£lores fe
91 aiTerunt 9 reSbum in errore concipere
99 intelledlum . Duas literas veftras, unam da-
99 tam die ultimo Septembris, alterftm die ter
9, tio OSlobris 9 unam poft alteram^ quts nobis
99 mififtis 9 infpeximus 9 in quibus inferentes ver-
99 ba plurima magnificantia nomen Dei 9 finali-
99 ter in iiteris ultimiscondufiftis: Qjj6dpacem
99 & coocordiam totis viribus anhelabatis no-
0 bifcum 9 & quod propterea ad nos mifilletis
>9 fokmniter Ambafciatores veftros 9 fi de feou
99 citate eorum fuiftetis confifi ; Sed inducebat
>9 vobts terrorem mors illius de Arbo 9 qui ex-
>9 tin&us in noftra fuerat Civitate 9 8c ideo pro-
•99 vidiftis oobis tutibs literas deftinare • Adquas
•99 vobis refcribimus 9 quod fi ad Dominum in-
99 tuitum meutis veftran dirigitis 9 fapienter 9 &
•99 provide agitis . Et utinam ; nam diu oculos
99 mentis convertifietis ad eum 9 auem nos in
«99 omni ftatu glorificamus devot^, octanto pro-
99 penfibs , c^uanto evideutihs nobis 9 lic^ aUr
99 quando finiftrum nobts afferat 9 tamen per-
99 mittit vires 8c potentiam ad ipfius honorem
9, & gloriam , & ad reprimendas quorumcum-
99 que injurias nos refervavit. Ettamendeipfis
9^ viribus , & potentia noftra foltim in tantum
^9 confidimus , in quantum ipfius E>omini Dei

noftri beneplacitis credimus inha^rere . Nec
^9 poteft ejus incomprehenfibile judiciom facile

concipi, quod fsqpe caufis lateotibus permit*-
9, tit fonunam aliquos blandiri , ut fortihs eos
99 Uedat . Sed non expedit verbis hujufmodi
99 diutiiis immorari . Ad id quod dicitis , quod

pacem anhelatis , & vultis , refcribimus 9
,9 quod mandato Dominico totis viribus adha-

rentes iUam voluimus « nec umquam pro na*

bis remanfit 9 ut omnibus non exftat ioco-
„ gnitom .

^9 Nam ab initio 9 & poftnsodum 9 ^pe &
9, olures noftros Ambafciatores tranfmifimus 9
Kad vos fMrimb, &poftmodcrm de nobilibus
9, noftris fs^pe & fapitis ad partes pra^diAas; &
9, iK>n pro nobis 9 fed pro vobis femper reman-
>9 <k boflUKicMOordiK^ ut^yos fdtis^ jBc 4iovir

I C O N. 4%%

99 Deus^ cui omnia fuot aperta; & nunc eti^m
99 in eadeii^ voluatate reconciliationis 8e pacis
99 confiftimus, &confiftere intendimus femper
99 cum auibufcumquc quocumque modo fiidla
99 procedant , qux nec in profperis^ nec in a4-
99 verfis animum noftrum immutaut . lu quod^
99 ficut & tunc, ita & nunc illam volumus^ &
,9 ad illam intendimus, fempercumquibufcum-
99 que pcribnis 9 & ad ipfam habendam cuni
99 eo 9 quod convenit 9 dare operam efficaceqa
»9 & fpecialiter reconciliationem & bonum Ci-
9, vitatis noftrse Jadrse 9 & veftrum 9 quos eantg
,9 affeiSHone dileximus 9 unta caritate fuimu»
profecuti 9 quantam ( novit Deus .) poterac
pater naturalis erga diledlos filios gerere vel
9, habere • Nec multum eft opus exeraplisy nifi
99 yos cuniSlos , & ftatum veftrum afpicare, qui
99 intantum audki fub noftri fuaviDominio fue-
,9 ratis. Nec occafione mortis illius de Arbo»
99 vel alia caufa habebatis 9 vel habetis de mic^
,9 tendo ad nos timere 9 vel in aliquo dubitare#
,9 quoniam ipfe occafione noftra 9 vel alicujug
99 Civis Venetiarum numquam recepit injuriaai
,9 aliquam , vel ofFenfam ; im6 cradiabatur 9
honorabatur , & videbatur per nos & noftrgp
99 camquam carus & fidelis nofter dile6^us ; fed
,9 Quidam inimici ejus capitales 9 quorum iQk
ndiis nemo in Mundo tueri (ecure fe po«-
teft , illum lastaliter percufferunt ; de cu^
jus morte nos , & tota Venetia doluimus^
& dolemus 9 & ftatim perfequi fecimui
malefa^Slores pradiAos , & de aliquo io»
vento juftitia^ 9 & vindidlam fomi . lilof
yj autem 9 qui fugerunt , perfequi mandavimut
,9 per omnes partes, & bona eorum omnia fub
,9 noftro dominio exiftentia intromitti ; eiiam
multam pecunias quantitatem ftatuimus daxy
exhibentibus nobis eos . Qpod pro di^ ocr
cafiooe di<5lum fit , ne habeatis illod efflir
gium 9 quod dicitis remanere de miaendo
,9 ad nos Ambafciatores veftros , qui noo mi*
nbs qukm in propria domo poterant & po^
terunt efle fecuri . Qjiii fi venient 9 in nobii
reperient voluntatem pacis^ quam dicimuSt
& totum quod conveniet pro oono tranquij^
9, litatis & pacis. Alitercognofoemusexprersc»
qu6d verba veftra nullum dant ef&d^um^ nec
aliquam firmationem 9 fcd qu6d aftute unuai
99 ore dicitis , & corde aliud cogttatis *

Datum die XVII. menfis Odfcobris ondeciv
Tox Indidtionis Anno MCCCXII.

Cetera 9 qua Jequuntur 9 eo ordim 9 fui 1»

Codice Eftenfi defcripta funt 9 hic
quoqueproduciintur.

jfoannes Delpbino Dei gratia Venetiarum 9
Dalmatia 9 atque Croatue Dux 9 Dominus
quarta & dimidis partis totius Imperii Ro^
mama Nobilibus & prudmtibm vttis ^pdi^
eibus 9 ConfiltOj ^ Commmi Trarurii fldili*
bus dile€iis falutem & gratiam fuam .

AUdivimus non fvA dif{^oentia midta
mentis^ qu6d inter vos fuerunt aliquai
99 novitates^ per quas Camtteim & gentcs aok
,9 ftras iicentiaiTe videmioi : de quibus nonca^
99 tibus vehementer admirari compcUimiir, ne^
99 fciemes ex parce ncftra cau&m aUi^uam
ceflifTe, fed potihs oppofitum, chm trais nniu
per ficut fiIios;& fratres tratSbverimtMr^ 8p
99 tra<Sbire perpetuis temporibus CDnabdmorM
Dum enim cemtnifcimur^ fideles noftri dile^
dbiffimi 9 de quam nu&fabiii & fMviiutis; Sfc

Digitized by

499 A N D R E iE

tynuiDtdis jugo a primordio vos in ftatum li-
bertatis , & in finum gratiae noftrae recepi-
,9 mus , & quam dulciter ac benigne ve/lram
confervationem & bonum procuraverimus ,
indcfefsc'vos , & veftros , ficut noftrofmet
Venetos , favorabiliter pertra(ftantes , nullo
9, modo credere pcffumus , quod novitates
9, praedi6hB ab ulio infidelitatis fomite procef-
ime poterunt ; quinimo eas ex accidenti cafu
aliquo , ficut auctidie eveiiit , credimus pro-
„ venifle. Acceaitenimmentibusnoftris, quan-
tis labodbus , pericuiis , & expenfis nos &
univerfaliter ftatum noftrum fuppofuerimus
„ cum Domino Rege Hungariae, folum ob ve-
9, ftram libertatem tuendam , & ut in fidelita-
tc & gratia noftra vos confervare poifimus,
& cum quanto perfonarum & rerum difcri-
9, minc ooftra contra eum appofuerimus causd
„ vcftri , chm , prout fcitis , jam lucri , vel al-
„ tcrius emolumenti noftri ex vobis occafio
„ nulla erat . Abinde enim & fi nullas amplas
9, bblationes feceretis , attamen cum magois
^ ooftris gravitatibus & expenfis tenerc conti-
nue ftatueramus ducentos equeftres , & mul-
9» itos pedeftres . & galeas, & liena in partibus
9, Sclavonias , ut vos 8c veftra ab Hungarorum
9, dominio protcgere valeremus .

Qjialiter igiturincor noftnim poflit afcen-
9, dcre , qu6d tantai caritatis fideies , & filii ,
tot defenfi laboribus , tot confervati pericu-
^ lis, a noftra devotione velint aliqualiter de-
„ viare , fanao mentis poteft quilibet faciliter
„ judicare. Hortamur ergo veftram prudep-
tiam , quatenus prasmiflis in animo diligenter
recenfitis, fuavitatem etiam vobis noftri do-
^,' minii praBponetis , ac feritatem & aufterita-
„ tem dominii Hungarorum, quod fibi ipfis in-
„ tolerabile prorfus eft , in obedientia & fide-
litate noftra folita perfeverare velitis; & fi
„ auid in contrarium a^um eflet, debite re-
formare, noftramquegratiamrepetere, quam
„ paratam & promtam qualibet remifla in}uria
„ vobis offerimuSt cum firmo propofito vos, &
„' veftros recommendatos , ficut umquam ha,-
buerimus , & veftram confervationem , &
^ bonum cordialiter , & totis viribus procu
,i raodi, ac perfonas & bona noftra pro vo
„ bis, ficut bonus Pater facit pro fiUis, libera^
„ litcr exponendi . Super quibus gratam ve-
„ ftram requirimus refponfionem
y Data in noftro Ducali Palatio die XV.
„ menfis Julii decimae Indidkionis Anno Domini
„ MCCCLVll.

In nomine SanSta , individuof Trinitatis
Fidericus favente clcmentia Divina
Romanmim Imperator
jiugufluf.

ratiooabiles illaftrium perfonarum pett-

„ tioncs circa augendas Ecclefiarum Dei
„ commoditates clementer exaudiamus, crcdi-
„ mus nobis ad sternas falutis meritum , &
temporalis glorias aiigmentum proficere , &
CQS , quos effeAu poftulationum fuarum ho^
„ noramus , nobis deinceps , 8c Imperio devo
9, tiores exiftere . Omnium igitur San6he Dei
„ EcclcfiaB, noftrbrumque fidelium prasfentium
„ fcilicet ac futurorum noverit tnduftria , qua
f^.litcr dile£hi5 nofter Torcellanas Ecclefias Leo*
^^oardos Vencrabilis Epifbopus Celfitudinis
^ .ooftrje poftulavit clemenciam, quatenus pro
„^Dei amore anim^oe noftras mercede no
tt ftrum ioviolabile pcwcptum , juxta praede

A N D U L I 500

ceflbrum noftrum magnorum Imperatorum t
Caroli videlicet, & Lotharii , & Ottonist
atque Conradi, & Henrici decreta eideoi
Torcellanae . Ecclefias de omnibus rebus ad
eamdem Ecclefiam pertinentibus , tam de
Monafteriis , vel relijjuis pofleflionibus , ideft
Bafilica Sanfti Cypriani cum Territorio fuo,
& San6H Micbaeiis Ecclefia cum ompibus
prasdiis fuis , Sc decimis, & Foflato, quo fta*
tutus eft terminus tempore Caroli inter Ve-
neticos, & Langobardos, unum caput exiena
in fiuvio Scilas , & aliud in fluvio Tarfo dii^
„ currente Jario ufquc Altinum , & Plebe San-
„ 6ti Donati curp praediis fuis , & filvis, five
„ decimis, & territoriis, quas tituli ejufdem
„ Ecclcfia5 fuerunt, ideft Ecclefia Sandli Bene-
„ didli, & Ecclefia Sandli Zenonis, atqueSan-
„ £be MariaB in Plumbo, & Ecclefia SancSH
„ Remedii cum omnibus adjaceotiis , & pertU
,, nentiis, & decimis fuis ex utraque partePla-
„ vis fluminis , & Vingulano in Provincia . • *
„ confiftente cum omnibus ad fe pertinentibus»
„ & cum Silva , qua^ vocatur Torcellis, & fal-
tu, in quo continetur Ecclefia SandbeMarice^
Silvaque magna , 'qua eft in ipfo territorio,
nec non & San£li Stephani Monafterio, quod
eft Altini cum omnibus rebus ad id refpi-
cientibus , fei; & Sancflo Laurentio conftituts
plebe juxta fluvium Liquentiam cum omni
jure & adjacentiis , & decimis fuis , cun£liG>
que familiis fuis utriufque fexus, & rebus ad
eamdem Ecclefiam pertinentibus, qua infia
ditionem Imperii noftri confiftere no(cuntur ,
& ^uidouid habere videtur in Civitate nova

IftiiaB , oc in Civitate qu« dicitur

& quidqoid babet in Campo Alto, & totum
AllodiumdeCaflatico, 8c ipfum molendinuni
de eodem Campo Alto cum fuo cavo , qui
firmat in ipfo Campo , & de quinto , & de
tertio, fcilicet quantum dedit StephanusCan-
dianus eidem Eccl^ fias Torcellanas cum om-
nibus fuis pratis , & fylvis , feu pafcuis , ac
falidlis , & cum omnibus chartulis , & ooti-
tiis , ac pertinentiis fuis , tam hadlenus ac-
quifitis , qu^m deinceps acquirendis, fieri ju-
beremus , ut per noftri prascepti ^onfirmatio-
nem noftris futurifque temporibps eidemEc*
clefia», fuifque Re6toribus tn peifpctuum pro-
ficiat augmentum . Pra?cipientes ergo jube-
mus,.ut quicquid ad memoratam Ecclefiam
pracditfhis Leonardus Epifcopus nunc pofli-
„ det , aut de jure poflidere aebet , & quod
„ ejus fncceflbres in bonis ejufdem Bcclefiae poC-
fefluri fore dinofcuntur ^ tam acquifitum ,
„ quam acquirendum , per hujus noftras aufto-
ritatis confirmationem & prasceptum quieto
prorfus ordine teneant , & poflideant ; uni-
verfasque pra^fcriptas rcs, & quaecumque ab
„ Anteceflbribus noftris eidem EcclefiaB confir-
,, mata funt , necnon quidquid in antea acqui-
,, rere poterit, noftra audVoritate , & juflionc ,
„ tranquilla quietudinc habeat , ita ut a nullo
,, umquam noftrorum fidelium controverfetur ,
„ aut inquietetur , nuUiufque Ducis , aut Mar-
,, chionis, nec Eptfcopi*, aut Comitis , nec Vi-
cecomitis , vel alterius Reipublicao exadloris
„ pertimefcat , aut fentiat moleftationem, quo-
„ niam res omnes ad eamdem Ecclefiam per-
,, tinentes, omnefque fervos & ancillas fub no-
ftrag tuitionis Mundiburdtum recepimus , ut
nullam de cetero publicam faciat fundlio-
nem . QjjaBCumque autem res jam didli Epif-
copi per emphitheofim, aut alio quolibet
modo» ab aUquibus hooaimbus poflidentur ^

Digitized by

Soi C H R V)

„ in pratlibati Epifcopi fint poteftate , fuorum-
„ quc fucccflbrum, ut aut legitimum cenfum

inde recipiant, aut fi eum coloni folvere no-
„ lucrint , ipfc , qui fuerit Epifpopus , poflef-
,9 fioncs illas in ufum praenominataj Ecclefia li-
H hcrh recipiat . Illud etiam inviolata juflione

fancimus, ut decim«, qua; annuatim ex fru-
„ cibus pcrfolvi debcnt, fivc dc omnibus be-
„ itiis per totam Altinenfem Parochiam, ut fur
„ pralegitur, cidem Ecclefia; fine omni con-
„ tradidtione perfolvantur . Similiter autem ha-
„ bitantes in vicis , qui dicuntur Tertius, Mo-
„ niamo , Calbonico , Pulajenfis , Gaudentiaco ,
„ & iterum Gaudentiaco Villa , • & alia , ad
„ partem jam fata Ecclefi» SancSki Cypriani
5, fitx in loco , qui dicitur Privatas , perp^ tua
„ ftabilitatc perlolvant . Si quis autem contra
99 hanc Qoftram audtoritatem venire , aut eam
„ irritam facere p^asfumferit , fciat fc compo-
9, fiturum auri optimi libras centum , medieta-
„ tem Camerae noftrae , & medietatem Re<fto-
„ ribus pr«di<ftagEcclcfiaB. Qpod ut veribs cre-
,9 datur, & ab omnibus obfervetur , pr^entem
9, paginam noftras figillo Ma^eftatis juflimus in
99 Sgniri. Hujus rci teftes funt, Henricus Pa
99 triarcha Venetorum , alius Patriarcha Aqui-
5> le»«, Philipous Colonienfis Archiepifcopu
„ Chriftianus Moguntinus Archiepifcopus , A
9, noldus Trevercnfis Archiepifcopus , Seba-
99 ftianus Ziani Dux Venetiarum, SchinellaCo-
„ mes Tarvifii, Aureus Magifter Pctrus 9 &
99 alii quamplurcs.

99 Signum Domini Fcdcrici Romanorum Im-
99 pcratoris invi<ftiflimt .

99 Ego Gotifrcdus Canccllarius vice Philippi
99 Colonienfis Archiepifcopi , & Italici Regni
9; Archicancellarii rccognovi.
9» A€ta funt hxc Anno Domintcas Incarnatio*
„ nis MCLXXVII. Rcgnanie Domino Federi-
99 co Romanorum Imperatorc Gloriofiflimo An
,9 no Regni ejus XXVI. Imperii vero XXIV.
99 ^ Datum apud Venetias Indiilionc X. Ter-
99 tio Nonas menfii Augufti feliciter . Amen .

In nomine SanSla ^ Individua Trinitatis
Federicus Divina favente clementia
Romanorum Imperator
jiugufius .

9, A D aiternae vitas meritum , & tcmporalis
99 ImperiigubernacuIumapudRegemRc-
9, gum credimus nobis proficerc 9 fi ipfius Ec-
99 clefiis boni ftatus augmentum dc noftra cle-
99 mentia ftudeamus apponerc . Ciim igitur tui-
9, tionem gloriofi Prasdeceflbris noftri div» mc-
99 moriae Henrici Qyinti Imperatoris ex ipfius
99 fcriptis recognoviflcmus colhtam Ecclefia
9, Sancli Georgii , quas tft in Venetiis fuper
,9 omnibus poueflionibus , quas eadem Ecclefia
99 in Romano Imperio tenet , dignati (umus
99 tam commendaDilia praedi<!^i Principis imi*
9, tari veftigia . Hinc eft utique , quod dum ef
„ fcmus apud Venetias, hortatu amici noftri
„ Sebaftiani Ziani Illuftris Ducis Venetiarum,
9, & petitione Leonardi Abbatis de San(5lo
99 Gcorgio, eamdem Ecclefiam San<5li Georgii,
99 & San<SH Stephani , pro reverentia & amorc
99 eorumdem San<Slorum 9 in noftreB Imperialis
99 tuitionis fpeciale patrocinium circa omnia
99 bona & quaslibet jura 9 quae eidem Ecclefias
99 in noftro fpec^ant Imperio 9 adeo clementer
99 fufcepimus, ut ci per omnes ejus pertinen-
99 tias pacis & quictis ufum per omnc Roma-
99 num Imperium mandato noftro ftabiliamus 9
T$m. XII.

1»

N I C O N. 50it

A 9» & ]P^^!^ quietis & pacis ufum dilrgcnti dc*
,9 fennonis opera providcrc intcndamus. Con-
„ firmaraus ergo pr«di<Slo Monafterio omnes
pofleflioncs , & univerfa bona , & res mobi-
fcs, fivc immobiles ,& omnia jura^ quaspras-
di<5la Ecclcfia in toto Romano Impcrio nunc
9, jufte poflidet 9 & tenet . vel dc cctero ratio-
99 nabilitcr Dco annuent^ adipifci potcrit . Ac
,9 Impcrialis noftra au<5koritatis ieai(£lo ftatui-
,9 mus 9 firmiflimec^uc prascipimus 9 ut nuUus
9, Patriarcha , Archiepilcopus , Epifcopus^ Dux,
99 Marchio, Comes 9 Vicecomcs 9 AclvocatuSy
99 Vicedominus^ Gaftaldus^ Villicus^DecanuSt
9, & nulla prorfus magna^ fou parva Ecclcfia^
,9 ftica, aut fccularis pcrfona pcr albergarias 9
B /,9 vel thelonii^ vel fodri occanonem^ ncc pcr
,9 alicujus cvcntus^ ncc pcr aliquod cxa^ftionis»
,9 alteriufvc gravaminis ingenium , prasnomina-
,9 tum Monafterium , ac cjusAbbatem, fuofque
„ fucceflbrcs inquietare , feu moleftare^ aut
99 difveftire praBUjmat. Prasterca cx noftrxlm-
9, perialis au<ftoritatis vigore praecipimus^ ut
homines praKii<5ti Monafterii , qui refident 9
vel per tempora rcfedcrint in prawii^ais pof-
ftflionibus, nuUo mododiftringantur perprae-
dicSlas perfonas, nifi in generali placito, 8c
99 itademum utvelper Abbatcm , vel per fuum
99 Miflum caufa dirimatur finc ullo banni gra-
„ vaminc. Si quis autcm contra hasc noltrae
„ Impcratoria^prasccptionis ftatuta ,& juffa ali*
„ quatenus venirc , & aliqua cx his infiringerc
,9 attentaverit , p<jena centum Itbranim auripu-
99 riflimi novcrit (e condemnatum^quarum me-
99 dietas Imperiali Fifco , rcfidua prsKlidlasEc-
„ clefias Aboati, fuif<]ue fucceflbribus perfol-
9, vatur. Ut harc vero pra5di<ao San<Sli Gcor^
„ gii Monaftcrio rata deinceps 9 8c inconvulfa
,9 permaneant , & in obtivionem non cadant 9
9, praefentem paginam fecimus indc confcribi 9
„ & Majeftatis noftrae figillo roborari. Teftcs
„ quoquc placuit annotari .

99 Ulricus Aquilegienfis Patriarcha 9
Henricus Gradenfis Patriarcha 9
Chriftianus Moguntinus Archicpifcopus,
Philippus Colonienfis Archiei)ifcopus ,
Arnoldus Trcverenfis Archiepifc<>pus 9
Conradus Salzburgenfis Archicpifcopui 9
Vitalis Caftellanus Epifcopus 9
Marinus Clogienfis Epifcopus^
Leonardus Torcellanus Epifcopus^
Sebaftianus Ziani Dux Venetiarum 9
Florentius Comes Holandia? 9
Conradus Marchio Montis Ferratit
Theodoricus Marchio de Saxonia»
Conradus M rchio Anconitanus 9
99 Joannes Entius prasdi^Slas EcclcfiflsAdvo-

., catus,
99 Lconardus Comcs Albrarcnfis 9
99 Dominicus Comes Jadras 9 & alii quam-
9, plurcs.

99 Ego Gothifredus Cancellarius vicc Phi-
9, lippi Colonicnfis Archicpifcopi 9 &
99 Italici Rcgni Archscancellarii re«
9, cognovi.
A<Sla funt haBC Anno Dominicaslncamatio»
99 nis MCLXXVII. Indi<5lione dccima 9 Rc-
99 gnantc Domino Fedcrico Impcratore &c.

99
99

Digitized by

Google

ANDREiE DANDU

Ordo Procejfftonis Scholarum .

In mminc Domini Dei , & Salvatoris noflri

Jtfu Cbrifii. Anno Domtni MCXLIL

menfe Februarii IndiliioncFL

Rivoalti.
I

Olea, qu« antiquitus , praBfertim pro no-
,^ ftr» PatrisB honore , & utilitate , a Prae-
„ deccfforibus noftris provida ac diligenti con-
9, ftderatidne ftatuta funt , au<Storitas ooftras dif-
^ pofitionis confervat ac retinet, inter cetera ,

quae inde proveniunt , honor Patri» conferva-
„ tur, & augetur, diflidium omne vitatur, ac

nobis ipfis non modica quies confertur. Sane
„ Praedt ceirores noftri: , viri Relieiofi . Clerus
„ videlicet , ac Poppliw pia cum devotione dif-
,, pofuerunt,- & ftatuerunt^ ut in unoquoque
^ anno in PurificaiionisiSandte Mariae Fefto ad
n honorem & laudcm Dei , feu & Beatag Ma-

ria5 femper Virginis Dei Genitricis, Procef-

fio Schoiarum fteret. Qpas PurificationisSan-
^ €ix M.Lria5 die ufque ad Ducis Venetiarum
„ iret Palatium , ibique benedi£]bione accepta ,

qvx Domino Duci pro dignitate Palatii da-
^ tur . debent duci ac provehi adSandlumPe-
„ trum Caftellanum Epifcopatum , ibique dc-
^ bent repraefentari , & cantatd Mifta , ipfa
„ Schblarum Proceffio debet proficifci ufque
„ ad ripam San6li Marci de Broiio , & ibi re-
,, prarfentari . Pontifex vero Caftellanae Eccle-
5,. tovPontificalibus indutus veftibus, una cum
fy Akaris mintftris , videlicet Sacerdote, & Ar-

chidiacono^ nec non & Subdiacono^ facris
„ indutis veftibus , & Abbattbus , & aliis Cle-
^ ricis,:deviote in laudem & gloriam omnipo-
„ centis Dei , & Bcata? Mariae Virginis, cete-
„ rorumque Sandtorum canendo , Procefficnem
^ScholanHn fequi debent uique ad ripam Pa-
„ latii . Deinde Pontifex una cum ceteris pra?-
„ di(5lis Ecciefiafticis , facris indutis. veftibus ,
„ deb(?m afcendereln Palatium, & inde cum
„ Domino Duce & Capellanis , & cetera no-
^ bilium virorum turba , defcendere cum Pro-
„. ceffione , & inirare in Ecclefiam Beati Mar-

ci. Et tbi devotione & timore Domini, be-
,^ nediAis c andelis vel cereis , iterum Proceffio
„ (ft bet incipi abEcclefia, & ire u^que ad ri-
„ pam , & exinde Scholarum Proceuionem fe-
„ quenda per canalem • Ctun autem ad Ri-
„ vum Sandlorum Apoftolorum perveniret , fi
„ aqua t ffi?t plena , vel grandis , ut vulgo di-
,, ciiurv debeanr per ipfumRivum intrare, &
„ ire ad repraefentandum EcclefirB Sandlas Ma-
„ riae Formofae ; & fi aliqua plem , vel gran-
,^ diii, hon luveniretur , tunc redld vid debent
„ ire furfum per eundem canalem . Ceterum ,
„ quia quidam fuo temerario aufu conati funt
,f ipfam Scholarum Proceffionem violenter du-
„ cere furfum per canalem, ciim aqua plena ,
„ &:gratidis eflet , & praKdi6lus Rivus non de-

negaret ire ad repragfentandum praedidlae Ec-
„' xlcfias.SandhaManas: maximum diffidium no-
„ ftris in temporibus videtur accrevifle . Ciim-
„ quc :nos Petrus Polano gratia Dei Venetia-
,v rumy Daimatiae, atqueCroatisDiix, &Joan-
„ ties Pidano eadem .gratia CaftellanusEpifco-
„ pus , hujufmodi diffidium confpiceremus , ne
„ deinceps amplitis fieret , operam dedimus .
„ Congregatis igitur nobis in noftro Palatio ,
9, una cum noftris Judicibus , & ipfis viris Sa-
„ pientibus, qui praeerant Confilio, quod hoc

in tempore pro honore & utilitate , feu &

hl 504

falvatione noftras Patrias habebatur , quorum
Confilio Venetias Populus obedire facraraen-
to eft adftri<5lus, ipiique honorem & profc-
6kum , & -lalvationem, ac quietem noftraj
Patrias diligenter confiderantes , unanimiter
dixerunt , & collaudaverunt , & nos prasno-
minat-us Petrus Polanus gratia Dei Venetia-
rum Dux , & Joannes Polanus eadem gratift
CafteUanus Epifcopus, confirmavimus, Cle-
ro & Populo Venetiarum coUaudante, quod
ampdo in antea ufque in perpetuum, fi aqua
Rivi Sandlorum Apoftolorum plena, velgran-
dis fuerit , ciim Proceffio Scholarum iUuc

Servenerit iii Purificationis Sandte Marias Fe-
o, quod Schola^ in ipfuai Rivum intrent ,
& eant ad repra^fentandum praedidteEcclefiai
Sandtas Marias Formofx . Qpod fi. aqua ipfius
praedi(5H Rivi tunc plena i & grandis noa
fuerit , tunc Proceffio Scholarura eat redli
vi4 furfuni per canalem • Si quis igitur con-
tra hanc noftras conftitutionis , & coilauda-
tionis, ac confirraationis chartam ire tentar
verit , aut corrumpere, vel frangere pras-
funiferit : Nos gra*di(!ilus Joannes Polano Ca«
fteilanus Epifcopus, una cum tota noftraEc-
clefia fequeftramus^ &c cum Juda traditorc
in Inferno daranamus , quo ufque non poeni-
tueiit, & ad dignara fatisfa(%ionem noa re-
dierit. Et nos praenominatus Petrus Polano
gratia Dci Venetiarum Dux, una^cum Judi-
cibus , & Venetiarum Populo , laudantes una-
niraiter confirraaraus, quod oranis illiusfub-
ftantia in noftrum dorainicale venire debeat,
& infuper perfona ejus a Venetiis expeili
cenfemus , ita quod Venetia^ non redeat ,
nifi Ducis prascepto , & comrauni Gonfilio .
Et hasc prasfens noftras conftitutionis , & col-
laudationis , ac confirmationis charta eo or-
dine , ut fuperiiis legitur , in fua permaneac
firmitate.

Ego Petrus Polanus Dei gratid Caftcl-
lanus Epifcopus manu raea fubfcripfi ^
„ Ego Joannes Faledro Caftellanus Archi-
,, diaconus ,

Ego Joannes Aurio Judex ,
Ego Stephanus Sanudo Judex ,
Ego Petrus B iduario,
Ego Petrus Gradonicus Plebanus S^dti

Joannis de Rivoalto ,
Ego Dorainicus Mauroceao Plebanus

SanAi Bartholoraaei ,
Ego Bonusfilius Michael Plebanus San-

6i\ Salvatoris,
Ego Raphael Presbyter Plebanus Saa-

<fti Moyfis , .
Ego Rairaundus Presbyter Notarius 8c
San6>i Gerainiani Plebanus ,
„ Ego Celfus Presbyter & Piebanus San-
(Slijoannis,
Ego Michael Mattuno Presbyter Pie-

banus Sand^as Marias Jubenico ,
Ego NatalisMarzanguno Prcsbyter Ple-
banus Sandli Felicis .

99
99

Reynerius Zeno Dei gratid Venetiarum , Dal^
matia , atque Cr9atta Dux , Dominus quar-»
ta partis , ac dimidia totius Imperii Roma^
nia^ Nobili Sapienti viro Michatli Dau-*
ro de fuo mandato Capitaneo navts magnm
Communis nofirij ac univerjitati gentis diSl^
navis fatutem cum trifiitia non modica^
dolore .

»» Ecepimus quidem veftras literas , inter
>9 alia concinentes , qualiter ciim Cara-

91 vana

Digitized by

^0 5 e H R O N

tt vana noftrt euntibui vobis in aquis Dyrachii [ A
,t prope Safenum , galeas XVI. inimicorum vi-
t, diftis , quibus viiis a ionge, gentem armari
M feciftis ad defcnfionem viriliter feciendam;
»9 qui Januenfes ad vos veniendo , in homines
99 Tanetarum fecerunt infuitum , & cum ipfis
9, foreiter dimicando » nodri in fine , ut dixi-
u (Hs , durare Januenfium pdtciitias nullatenus
,9 potuerunt , ita qu6d mercacores , & alii ad
99 navem fe cum perfonis reducentes , tarridas
9^ & aiia ligna omnia reiiquerunt» quss quidem
99 ligna ad ihiinicoruoi manus cum havere, &
9, bonis omnibus pervenerunt; vos autem cum
99 navi, & gente tota perveneratis in Ragufio
)9 cum falute . Qiiibus perledlis 9 & cum no-
99 ftro Confilio inteIle<Stis , fic vobis dicendo
9, mitcimus per praefentes . Recolimus quidem^
qu6d vobis difcedentibus de Venetiis nova
habebamus certa 9 qu6d de Janua galeas vir
ginti 9 defedhim gentis habentes , & male
munitaB^ & dux naves , & non ampliiis (ece*
debant, de quibus refpedlu habito ad vilita*
99 tem eorum ^ & noftras gentis probitatem ex-
9, penam 9 in nos , vel cencem noftram nuilum
99 dubium habebatur ; oc cum voluntate 8c vi-
99 gore ifto de Venetiis feceffiftis , Credidimus
99 etiam , quod magnifica & laudabilia gefta
9, noftrorum fidelium contra ipfos Januenfes fa-
99 dla in Portu Achoii , cuando vir Nobilis
99 Laurentius Teupuio ad di6^s^ partesaccef-
99 fit 9 nec non ad Forcum Tyri 9 feu in Portu
99 Achon, chm NoImHs vir Andreas Zcno , &
99 idem Laurentius contra tantum Januenfium
99 exfbrcium dimicarunc , feu quid Nobilis vir
9, Marcus Juftinianus concra ipfbs in Civitate
9/ dimicando fecic 9 & cum quanta verecundia^
99 & triftitia de didla Civitate fuerunt expulfi ,
99 nec non quale opus (uit 9 & quam laudabi*
„ le 9 quod per virum Nobilem Gibertum Dan-
§9 dulo in partibus Romanias * Palasologi poten-
tia 9 & ipfis etiam Januenfibus isfiftere non
valentibus , extitit perpctracum . Per quag
omnia coronam , inter gentes portabamus,
99 & Veneti omnes honorabantur 9 & venera-
9, bantur 9 & fiierant exaltati in manibus ve^
9, ftris, & coram veftris oculis exdcifient . Sed
99 ( proh dolor ) tanci hcnoris 6c gloriae imnie
99 mores exiftentes^fine cailfa, ipfius honoris &
t, glorias videmini &.nofcimim deftruilores,
99 ciim manifefte dicacur , quod galeae XVI.
99 Januenfium^ quas vix hinc retro contra de-
99 cem Venetorum proeiiari quodammodo pras
99 fumfiiTent 9 nunc duodccim , & unam maxi*
99 mam , de Nobilibus , & aliis bdnis Venecig
99 munitas, non eorum probitate, fed fumma
9, veftri vilitate faciliter devicerunt. Propter
99 quod quas fa<Sta funt cum fumma triftitia in
,9 rioftris meritibus devolvences , non videmus ,
9, qualiter^ feu quomodo tantum vituperium,
99 tantumque dedecus emendare poffimus, cbm
99 vilitas 8c triftitia veftrorum omnium fit am -
99 do per diverfas Mundi partes cum noftra
9, multa verecundia divulgata . Nec contenci
de hoc 9 ficut habemus per literas Comitis
Ragufii nobis mifTas , audito foUim , & non
cognirodeconditione inimicorum, tanta fuit,
& eft vilitas veftrorum cordium , quod cap-
fellas , & alias mercaciones dicSia? navis faci-
tis difcaricari , ipfam noftram navim quafi
relinquere intendendo, licet Comes ipfe de
gente & aliis vobis auxilium , ficut eft expe-
diens, pra^entavit . Quibus vifis & a nobis,
& noftro Confilio cum dolore nimio incelle-
£kiS9 fic vobis dicendo mittimus per prasfen-
Tom. XII.

1 C O N-' 5«S'

„ tes . Placuic quidem oobis fuper pra9di<5Hs
,9 tam gravibus&enormibtB habereConfilium,
„ 6c ideo pluries & pluries ' Confilium Majus
„ fecimus congregari. In quibus Confiliis, li-
,, ckt diverfas iovenerimus voluntates , demum
99 eft per nos 9 & ipfum Confilium Minos 6c.
„ Majus^ ftabilitum: Chm fitis ibi, & condi*
„ ttones veftras melihs , quam nos & plemhs
,9 cognofcatis 9 in veftra ubertate efle debeaCf
,9 eundi ultra mare, vel remanendi, ficut de
,9 veftra fiierit voluntate . Unde ficuc per di-
^m Confilium ordinacum eft, fic facere de*/
beatis.

Data in uoftro Ducali Palatio die VIIL
,9 intrante Sepcembri , Indi(5lione odlava Aono
Domini MCCLXIV.

»>

39
99

9f
99

Sanffijffimo in Chrtflo Patri Domino Urbano
Dei gratiu SanCla Romana Ecclefia Summo
Pontifici . Raynerius Zeno f^enetiarum^ Dal^
matia , atque Croatia Dux^ Dominus quar^
tiB partis , & dimidia totius Imperii Roma-
nia^pedum ofcula beatorum cum promtiJ/im§
famulatu .

Llcet, PaterSan<Ste,ut re£ledevocusfiIiu»
ad pedes veftr^eSandlitatisrecurfumha-
,9 buerim pluries fuper his , quas cogor in pra9«
„ fentibus enarrare , nec quod fperabam dc
,9 mifiione fit ha<5tenus iiibiecutum : quia ta-
,9 men eveniunt pericula 9 8c gravia 9 quas plu-
rima efTe dignofcuntur 9 non duxi aliquatenus
omittendum , quin reiterans veftras San<£fcitati
,, devocas preces , & difFufas fupplicaciones 9
cum veridica infinuatione prastendam, fperans
de veftrae SancSiitatis benignicate pleniflima 9 *
„ qu6d verba mea, quas propter milfiones fire-
99 Quentes locum non videntur haiSbnus habuif-
,9 le 9 in miifione pnefenti habitura fint locum
,9 debitum . Veftne San(5Utati incognitum non
exiftit , quam grsnde , quam honorabile 9 &
„ qukm excell ns Imperium Romaniae fuic , 6c
„ eft ad robur FideiChriftianas, feu cum quan-
99 cis laboribus , & expenfis , ac perfonarum
,9 perdicionibus acquifitum fuit favor^ SantSla»
,9 Romanas Ecclefias , & poftmodum defenfatum.
„ Hoc dicere non infifto, chm Sand^itati veftras
,, ac univerfoOrbi terrarum fit plenihs manife-
,9 ftum , & fi prasfenci tempore , quo didlum
„ Imperium tantis anguftiis , tantifque tribula-
9« tionibus agitatur 9 ea in me 9 & Commune
19 Venetiarum, qui foli quafi , ut dignofcicur ^
,9 ad ipfius maneant munimen 8c dcfenfionem
,, qui maximis operantur , & fuit per quas ma-
,9 nifefta ipfius Imperii proditio procuracur noii
,9 eft fine mulco dolore , &C nimia turbatione
„ ferendum . Di<Shim eft enim , quod k Sedc
„ Apoftolica exivit ediiShim , quod quicumque
,, in fubfidium Imperii Romanias ire voluerit ,
,, talis fibi venia concedatur, qualis conceditur
„ transfretantibus ad fervitium Terrae San<5bB .
„ Prasterea per Ecclefiam Romanam Principi
,, Achayas ad fui fubftentationem de pecuniis
„ fit fuccurfus : quod nobis Ecclefias tam devo-
„ tis praeftolabamur fieri , per ea quas fecimus
„ & facere poiTumu^: in futurum . Eft eninii
„ San<5^icaci veftras, Pater San<5ie, & aliis ma-
„ nifeftum , quod Infula Cretas robur 9 6c forti-
„ tudo eft Imperii , quod per Latinos prasfenti
,, tempore poffidetur , de qua fi , quod abfit t
„ finiuri aliquid eveniret, de refiduo efttotali-
,, ter defperandum • Ad quam expugnandam ^
„ 6c occupandam Palasologus , & ejus fequaces
„ ad prasiens totis eorum viribus vigilant , 8d

KK 2 9, at.

Digitized by

$07 A N D R E iE

atteodunt ; 8t fioui habemus pro certo per
,9 Itteras exinde vcmeates^ fideles in ipfalaiula.
^9 degentes, propter potemiam inimicoruoi, qusa

muitum crevit ibidem \ tantis funt perdttior
,9 nibus perfonarum , tribulattombus ; & angu-.

ftiis circumdati , quod mCt k nobis de geme

& pecunia ip(is praBfemialiter fiat fuccurfus »
99 nequibunt quodammodo » ut viva voce afle-
99 runt^ refpirare. Super quorum anguftiis » 8f
,9 tribulationibus dam veliemus » ficut erat ex-
99 pediens» cum noftro Confilio providere 9 acr
99 cidity quod ArcbiepifcopusCretenfis ad nosy
99 feu ad Ecciefiam Romanam 9 cui devoti fide-
99 les fumus 9 & fuimus 9 non attendens flandQ
9f nobifcum in tra£latu 9 de Venetiis fecedens
99 eximprovifo, & nobis mfciis Stdjudices ftios^
99 videlicet Feltrinenfem Epifcopum 9 & Archi-
99 diaconum Tripolitanum ex imprbvifo accet
99 fii 9 penes ipfos totaiiter laborando^ ^uod Ci-
99 vitatemVenetiarum inFide & devotione prx
,9 aiiispraBpollentem (prohdolor) fuppofuerunt
99 Ecciefiafiico Interdidlo . Qjiiod quidem cor
99 meum 9 & omnium de Venetiis meduliitus
99 fauciavit 9 a propofico de fuccurfu mittendo
99 ad ipfam Infulam per opera talia defiftentes,
99 cum qux fententiata funt pro Archiepifcdpo»
99 feu qux requiruntur ab eo, perme^ velCom-
99 mune Veiletiarum non polTmt obfervari ali-
99 ter, vel attendi» quam fi nobis mandaretur,
99 quc>d Ecciefiam Beatt Marci (iipponeremus
99 incendio & ruinas. In eovero, quod perSan-
9, ilitatem veftram fsepihs didtum eft, ctim par
99 tem noftram minus habere San(!il)tas veftra
99 invemiTet , non potuit parti adverfs juftitiam
99 denegare 9 fic dictmus . Debet enim veftra
%9 San<5titas, Pater Sandte, ad conditionem fa-
99 6ki infptcere ; 8c fi per Ulum 9 cui per me 8c
99 Commune Venetiarum commiflum erat ne-
99 gotiimi9 inordinate^ illicite, &:&ls6 in caufa
99 proceflum eft, qua3 non funt^ nec ullo modo.
,9 reperiri poterunt confitendo 9 velle non debet^.

quod Conmiune Venetiarum , veftrsB San6li-
99 tatis & Romanas Ecclefias tam devotum, pro
99 tanto defedVu taliter debeat deperire . Qpar
99 propter, PaterSan6te, VeftraeSandbitati fup-
99 plico modis omnibus 9 quibus valeo 9 fiexis
99 genibus reverenter , quatcnus per intuitum
99 Divini nominis , & ob honorem veftras San-
99 dHtatis ad ea , qua; fadla funt , cum gravifii-
99 ma&periculofa fint valde^ necnon ad fidem
99 inconcuilam Populi Venetorum velitis atten-
99 dere , & per Dei Filium Unigenitum taliter
99 providere, qu6d qux fadbi fum ad prsefens^
99 totaliter revocentuf 9 ad hoc ut per ea 9 quas
9, per Sandlitatem veftram faAa fuerint in nac
99 parte^ cordaturbata ex intimis ad primum&
99 verum propofitum revertantur .
99 Dacas in DucaliPalatio dieOAava intraote
99 Septembri IndiiSlione Odlava Anno Domini
99 MCCLXIV-

Quando Sacra Reliquia ab ineendio tvafcrunt
intaHa .

Anno Domini MCCLXV. menfe Martii In-
di^one OAava.

D A N D U L I

50«

Raynerius Zeno Dei gratidVienetinrum^ Dal*
matia 9 & Croatia Dux 9 DomixHUk
quarts partis 9 & dimidis
totius Imperii Ra^
mania

Nobilibus dr faPientibus vhis Miebaeli Grado»
nico 9 Francijco ^uftiniano 9 Fetro Dandedo 9
& Nicolao ^irino de fuo mandato Amba^
fciatoribus ad Dominum Papam fidetibus
fuis dihHis falutem 9 & dileSiionis affe^
Clum .

ECce veftne prudentiaB duximos pra^fenti-
bus declarandum , qu6d dum noviter ia
Feftx) BeatsD Afcenfionis Domini Sapas Reli-
quias 9 videBcet Lignum fan^ Crucis , am«
pulla de vero Sanguine Chnfti 9 2c vcrtex
fieati Joannis Baptiftas « more folito Populo
oftenfaB fuiflent, didto perFratresPragdicato-
res 9 quos ad hoc clamari fecimas , qualiter
di(ShB fan<^ Reliquias de Hierufalem per
,9 operam Dominas Helenas in Conftantino-
,9 polim fuerant deportatas 9 & qualiter Domi^
9, nus nofterJefusCnriftus ipfes in dvitate Ve-
netiarum cum corpore Beati Marci Evange-
lifts fui voluit coUocari , necnon ingenti mi-
raculo, ouod oftendere voluit per ipfasReli-
quias , cam ab igne evaferunt intaclas , per
ordinem reqtato 9 di£him fuit poftmodum
per Fratres , & alios , qu6d veri mirandum
erat, qualitcr Dux, & homines Venetiarum
claufis oculis fic tranfibant 9 qu6d hoc tam
grande & tam gloriofum mtraculum , quod
ad tantam roborationem Fidei noicebatur 9
Summo Pomifici 9 & EccIefiaB Romanaa mi-
„ nime revelabant , ad hoc ut veritate co-
,9 gnita , & pcr Mundi partes folemniter 9
& de fua licentia divulgata , in multam
animarum ^dificationem Indulgentia pnebe-
retur . Qpibus verbis auditis , & a no-
bis y ac noftro Confilio intelleAis , omnibus
placuit, quod in hoc fadto deberet procedi.
Unde per Venerabilem Patrem Epifcopum
Caftellanum convocatis EpifcopisPatriarcha-
tus , Fratribus Minoribus, & Prasdicatoribus»
ac aliis Clericis idoneis aA hoc , pcoceflerunc
ad inquifitionem de unto miraculo folenmi-
ter £aciendam. In quorum prasfentia per
,, quamplures , videlicet tam Nobiles Venetos,
& alios 9 qukm operarios Ecclefias & Cleri-
cos , eft teftificatum apene , quod tempore
Domini Jacobi Teupuli Ducis , Se Nobiiium
virorum Jacobi Barbo, &PetriDanduIoPro.
curatorum Sandli Marci die fequenti poft
Epiphaniam circa triginta annos eiapfos , ip
volta quadam Ecclenas 9 ubi ipioB (acraB R^U-
99 quias 9 & aiia multa omamenta 9 & divitiai
99 aderant^ quas de lignis magnis de fubtus^ 8e
,9 de fupra 9 & circumquaque per totum crat
cooperta 9 ignis accenfus exivit , qui circa
primum fomnum in hora no^is vifus fiiit, &
elevato rumore cucurrerunt homines, Sccbm
claves voItaB eflent penes Procuratores 9 nec
poflenr haberi, ignis mirabiliter accenfus fuit»
tta quod apenis poftea duabus janiis voltas
tertiae jam combuftx, videruntignem ad mo-
dum fomacis accenfum » ita quod nulius in-
trare potuit . Potibs nitentes defuper cum
aqua , arenis^ & ftoreis balneatis extinguere,
nihil facere potuerunt ; unde claufis januis
fteterunt ufque in mane , doncrc quae intus
aderant 9 lignamina , ferrum 9 aurum , argen-

9ttum,

Digitized by

C H R O

tuiB» lapiiki pretiofi ^ & alia confumu
fueruof t ita quod ovaoe fadlo aper^is jaouis
volta lic^ pr()pcejr aquam quam projece-
rant9& reruin.confumtiooein, ibnitodo ignis
reiYianfiiTet ^ omoia coovcrfa invenerunt ia
cin^r«9 , & caibQnes ; & quaerendo. per cat-^
bo0Qs,aj3fM9>iL ^ argemum oalatum , & fe*
parando cjo-bones ab ets, tnter carbonesipfos
_ inveneilint Crucem SanAiflimam de Ligno
f t Domini cum parvo ornamento ilhefam peni*
9t tus ab igne ; $c procedentes ilmpullam crv-
tt ftallinam , ubi erac de vero San&uine Giriuit
if inter carboaes.incorruptam &illefampenitus
9» invenerunt» quamquam plures aiias ampullast
f t & alia plura chrylkllina ibidem inveniflent
u io ciu: res fore converfas . Qpi mhilominus
tf procedentes ioter ipfos carbones kivenerunt
f, capfam ligpf am, in qua erat de vertice Beati
Joannis Baptiflas , quai capfa combufta erat
0» quafi per totum, excepto in tantuntquantum
f, vertex iUe cangebatur, ceodito Graeco, cum
jy quo cooperta erat defuper, integroexiftente .
9» Qpas tnm pretiofa ^ & facratiilima cum gau-
9, dio PopuU & proceffione mulia , per Fraires
9, Pradtcatores, & Minores ad Curiam deftina-
vimus cum teftificationibus fupradidlis . Unde
91 fi acciderit vos efle ttmc in Curia^ fuperipfo
fadlo Fratribus favorera veftrum , & auxi-
99 lium^ ficut ucilibs (ieri poterit, impendatis .
„ Sed quia audivimus per literas veftras, vos
9t in via feparationis efTe , prudentia veftrae per
,t nos & noftrum Condlium prarcipiendo man-
f, damus , rpgantes actente» quatenus in fepara-
tione veftra prasdi£^a Domino Papas & Car-
^ dinalibui exponatis , ficut veftese dtfcretioni
jy utilius apparebit , fupfdicantes eidcm , qu6d
99 in adventj Fratrum lux San(5litatis , & beni-
99 gllitatis favorem , & grati^m fic dignetur
ff concedere in praBdidtis » qu6d nos & totam
9, Venetiam ad omnia placita fibi habeat per

Eetuo promtioret, dicentes in hoc , & circa
oc , quaecumque veftra? difcretioni pro fadko
,9 utflia yidebuntur . Pra^terea cbro pro fatftis
99 Venettarum nobts , . & Confilio noftro pla*
99 ceat , quod Ruftichinus in Curia ad prsefens
debeat remanere, rogamus vos, ut in fecelTu
veftro eidem . . • . foHdorum decem grof-
forum dari facere debeatis .
^ Datum die penultimo menfis Martii Anno
MCCLXV.

99
99

9»
9»

l^aynirius Ztno &c. Religiofo , honefto vtro
JpV«rri Ro de Ordine Minarum in Lombar^
4ia Miniflro Generali 9 amico pluri^
mum honorando 9 falutem dr vi-
tam incveptam ad honorem
Altijfmi terminare .

99 Olcut alia vice honeftati veftra^ dicendo
9t i3 mifimus, quia de Fratribus , & Ordine
,9 toto cum toca Venetia confidimus, & fpera
99 mus , ipforum auxilium , & confiliom cum
^9 fiducia rec^uirimus cixm'oportet. Et ecce vo-
lcntes ex ipfis duos pro noftri Communis
agendis fimul cum duobusPraedicatoribus oc
cafione facrarum Reliquiarum ad Romanam
Curtam deftinare : vos rogando mifimus , ut
99 vobis placere deberet , nobis duos ex ipfis
concedere occafione prsdidta , fuper quo ,
ficut vos decuit , placid^ refpondiftis , velle
VO8 in hac parte noftras facisfacerevoluntati.
Unde cbm ad mittendum fimus ad prasfens
9, prasparati , Fratemitatem veftram per nos ,
& noftrum Ccnfilium duximus attente depre-

99
99
99
99

N
A

I C O N. 5f«

caodam , quaceoos vobis placeat ^ & velitii
ex Fratribus duos nobis aifija;nare , quos futfi*
„ cieuces, idoneos novericis pro hoc fa^ 9
iy ipfos Miniftro Fratrom de Veneciis per veftrai
literas nomtnando :

9»

Datum die decimo tercio iotrance Jaoio .

Raynerius Zeno &c. Reverendo in Cbtifio^ Patri
Fratri de eadem gratia Pdtriarchs Gra*
denfi 9 & Primati Dalmatis dileSo
fiH fMlutem f & fincerm dile^ •
Sianii affedum .

Uia de veftra Pateroicacexodidimus 9
prec

Dei funt , vobis porrigimus*confiden-

jreces noftras pro his praecipuc, quas

99 ter. Chm etenim fuper h&o facrarurli Beli<f
9« quiarum, per quas vircutem fuam mirabilites
99 oft:endere voluit nofter Dominus Jefus Chri^
99 ftus 9 ctun ab igne horribili 9 per quem om^
99 nia , qux in volta aderant, confumta foeruntf
ipfas facras Reliquias incorruptas» & illairaf
,9 in medio ignis vcnuit remaiiere 9 viros^Aeli-»
giofos 9 Fratres videlicat Prasdicatores , 8c
,9 Minores ad Romanam Curiam prdefentialicer
dtrigamus 9 Patemitatem vcftiam rogamu»
99 attente 9 quatenus tam penes Dominum Par
„ pam, qukm penes Cardinales Fratribus ipfis
,, velitb afliftere^ veftrum in his , quas pro sck
,9 bis fuper ipib nejrotio facienda liabuerint 9
„ auxUium oc confilium talicer impendendo 9
99 Qubd ad quasque vobis placica nos proinde
„ ftridliiis obligeris .

Simtlis fiac FLeverendo in Chrifto Pacri Fracri
de eadem gracia Epifcopo Civicacis Novai.

Raynerius Zeno &c. NoHli Viro Marino Mar^
sello de fuo mandato Procuratori in ...
Curia Romana fideli dileSo f u
lutemf & dileHionis
affethm.

„ ^^Um fuper (a<ao facrarum Reliquiarum,
99 qus ab igne accenfb in vcdca Ecclefiai
,^ Beaci Marci evaferunc incaiSbi , honeftos &
,9 Religiofos viros 9 Fracres videlicec Pnedica^
,9 cores^ & Minores ad Summum Poncificem
,9 pnefencialicer dirigamus 9 prudencias cuas per
„ nos & noftrum Coofilium praK:ipieodo mao-
,, damus , rogaoces quaceous ipfis Fracribus io
9, his, quai fuper pnedtdHs facere habuerioc^
,9 prsiftare debeas cam peoes DomioumPapamt
9, quam penes Cardinales auxilium 9 & confi^
99 lium in fiivorem^ ica qubd poflis inde mertco
,9 commendari.

„ Dacum die V. incrance Julto IndidHone
„ OdVava.

Simihs fada fuit prudenti» 8e dtfcreto vira
Ruftichino Notario de fuo mandato in Curia
exiftenri fideli diledh> falucem^ & omne bo-
num.

Datum die VIIL intrante Julip IndidHone
OAava.

Raynerius Zeno &c. Univerfis Patefiatibus 9
ReCloribus Civitatum^ & locorum^ ad
quos litera ifia pervenerint^ tam
amicis 9 quam fidelibus 9 / 1-
lutem 9 & dile^ionis
affedum .

CUm honeftos , & Religiofos Viros Fra-
tres Pra?dicatores latorcs prsefentium
ad Romanam Curiam pro noftris 9 8c Conv-

„ mu-

Digitized by

5n A N D R E iE

„ munis Venctiahina igendis praBfentialiter di-
„ rigamus, Amicos rogamus attente, & fideli-
99 bus prscipicndo mandamus» quatenus didfcos
ff Eratres recommendacos habendo , ipfis ad
cxpeditionem vias fnx praeftare debeant auxi-
,, .lium , confiUum, & favoremt ad hoc ut ami-
„ cis proinde teneamur ad merita , & fidelita-
„ tein fidclium merito cdmmendare poflimus .
Datum ipfo die.

Raynerius Zeno &c. Reverendo Viro Fratri
Juliano de Ordine Minorum dileSto fibi
falutem , & vitam incoeftam^
ad hmorcfH Altiffimi ^ ■
terminare.

X TEre cognofcimus per expertum • quod
9, V nos, oc Commune Venetiarum pura
9, mente ditigitis, & quod in omnibus nobis
„ placitis , quantum cumDeo fieri potell, per-
9, ibnam veftram exponiiis liberaliter, & liben-
ter,-quod fatis paret per opus, quod in prae-
„ fenti via pro nobis facere voluiftis : de quo
„ vobis. amirgimus ad gratiarum multiplices
„ ^a<aiones. Sed cum de Romaiu Curia rece-
perimus noviter per nofbras fpeciales literas ,
quod via vcftra in vanum fieret propter di-

D A N D U L I

„ verfa , qua? occurrerunt ibidem \ prajcipue
fi qu6d Summus Pontifex , prastermiffis omni-
„ bus , ad negotium Comitis Caroli foliim vi-
„ gilat & aitendit » non videtur nobis , quod
,^ vta. veftra po^fit efle ad prsefens pro negotio
„ vobis commilTo aliquatenus frudluofa. Prop
„ ter quod uobis placet , quod in fafto , vet in
via non procedentes, Venetias veniatis; quo-
„ niam non elfet decus, quod vos & nos in va-
„ num deberemus pro prsefenti negotio labora-
„ re; nam fuo loco & tempore, veftro & alio-
„ rum confiiio coadjuti , in fafto , ficut fuerit
,, utilius , dante Domino, procedemus.
„ Datum die decima fecunda intrante Julio
„ Indidlione Odlava Anno MCGLV.

Indulgentia Afcenfionis. (*)

Alexander Epifcopus Servus ServorumDei uni^
verfis Chriflifidelibus prafentibus , &
futuris falutem , & Apoflo^
licam beriedi^io4em .

9»
99

Llcet ad omnes Sanifae Romana Ecclefi»
fidelcs munificencix noilras dexteram de-
beamusoftendere debitricem, maxime tamen
fpecialis gratia? prasrogativa nos iilos decet
attollere , & dignioribus beneficentiaB noftrss
favoribus ampliare , qui fe nobis ac SanAx
Romanas EccIefiiB ferventiore devotione ex-
hibent, & in fide ftabiies, & in opere fide-
liter efficaces. Sane igitur cupientes, ut Ec-
clefia Sandli Marci venetiarum Caftellanas
Dioecefis praseminentioribus firequentetur ho-
noribus, 8c ut Chriftifidcles eo libentiiis de-
votionis causd confluant ad eamdem, ma-
nulque ad confervationem ejufdem promtihs
porrtgant adjutrices , quo exinde dono coele-
itis gratias confpexerint fe ibidem uberibs re-
fcrtos : de Omnipotentis Dei mifericordia ,
& Beatiifimorum Petri , & Pauli Apoftolo-
rum ejus audloritate confifi , omnibus verc
poenitentibus , canfefiis , & contritis , qui in
die Afcenfionis Domini noftri ]efu Chrifti k

(^) Anuqunm monumentum boc tamquam ggrmanum
tr QiYtuw fufctpiamus , conferendum f/} cum

„ Vefpera Vigilia^ ipfius ufque ad Vefperan»
„ ejufdem diei didUm Sand^i Marci Ecclefiaoi
„ devote vifitaverint annuatim , & manus ad
„ eius coniervationcm porrexcrint adjutrices t

plenam omnium fuorum peccatorum abfolu*^
„ tioncm conccdimus . Infuper per feptcm dies
„ di<Slum Feftom immediate fecjucntcs, & quo«
,, libet ipforum dicrum de in}un<Sfcis ipforuni
,, pcenitentiis feptimam partcm mifericorditer
„ in Domino relaxamus prasfentibus pcrpctuis
„ futuris temporibus duraturis . NuUi ergo om«
,, nino hominum liceat hanc concefEonis no-
„ ftras, & relaxationis paginam infringcre, vel
„ ei aufu temcrario contrair^ . Si quis autcoi
„ hoc attentare prasfumferit , indignationcm
„ Omnipotentis Dei , & Beatorum Petri 8e
,, Pauli Apoftolorum ejus fe incurfurum nove-

rit, atquc in extrcmo judicio diftridli Judicia
,, crudeliter mul(5hu:i .

,, Datum Vcnetiis apud San<%im Marcum
„ Sexto Idus Maji , Pontificatus noftri Anno
„ XIII.

„ Alphonfus Epifcopus Portuenfis,

„ Angelus Epifcopus Sabinenfis ,

„ Frater Erdardus Ecclefix San<Sbs Ana«

„ ftafias Presbyter Cardinalk •
„ Cyprianus Sandli Grifogoni Presbyter
,, Cardinalis,
Simeatus San(5li Laurentii in Damafb

„ Presbvter Cardinalis ,
Elias Sandtorum Apoftolorum Prcsbytcr

„ Cardinalis,
Bafilius San(Sb9 Marlas Novas Diaconus
,, Cardinalis,
„ Theodorus Sandli Euftachii Diaconut
,, Cardinalis .

Alexander Epifcopus Dile^is filiis Priori
& Fratribus San6la Maria de Cari--
tate falutem , & Apoftoli'
cam benediSlionem .

CUm pro commodo gcneralis Ecclcfias t
cujus curani & regimen , lic^t immcri«
,, to, gerimus , veniflemus Domino ducente
,, Venetias , ad petitionem veftram invocaii
„ pro noftri officii debito Nonis Aprilis Eccle«
„ liam veftram Spiritus Sandlbi gratia dedica-
„ vimus , & omnibus , aui io anniverfario de-
„ dicationis , vel tribus diebus ante, vel tribus
,, poft, eamdem Ecclefiam contrito animo, 8c
„ devote, & humiliter vifitaverint , de poeni-
,, tentia fibi injundla viginti dies , confifi de
„ mifericordia Jefu Chriiti , & Beatorum Pctri
,, & Pauli meritis , duximus indulgendos • Ne
„ igitur illud Indulgentias ^ quod vifitantibus
,, Ecclefiam veftram annuatim indulfimus, in«
,, pofterum a memoria hominum elabatur, re-
,, mtflioncm, quam fecimus, au6^oritatc Apo-
„ ftolica confirmamus, eamque ad perpctuam
„ memoriam futurorum in fcriptis duximus re«
„ digendam.

„ Datum Vcnetiis in Rivoalto Qparto Ka«
„ lendas Junii.

DOMINO P AP iE.

,9 A D Sandlitatis veftraj notitiam cum gau-
„ XjL dio defero, quod per duas galeas mco-
„ rum mercatorum , quae die XVIL praefentis
„ menfis Martii Venetias dc partibus Syrias rc-

„ die-

ahii iilius tempoYi$ , ^ fr^cifui nomiua Qir*
dinaiium j qui fui/Jcriffernttt ^ penfanda^.

Digitized by GooqIc

Sil C H R O

dierunt, quse de Cypro die tertio Februarii

proxime prseteriti rccelTerunt , habui qova
„ certa, quod CafanDominusTartarorum cuna

trecemis millibus equitum ad partes Alcpii,
„ Damafci defcendens, quemaam ejus Nun-

tium ad Regem Cypri tranfmifit cum literis

continentibus hunc tenorcm:
„ Cafan verbum fuum Henrico Regi Cypri,
„ Templo , Hofpitali , Alemannis , Capiianeis
„ exercituum , & Dominis C hriftianis . Vos
„ mififtis dicendo noftro bonp Avo, & Ante-
„ ceflbri noftro , antequam exercitus Chanis
„ cquitaret ad partes veftras » auod fi equita-
„ ret , vos equitaretis antea ad acquirendum
„ Babiloniam , & ei auxilium prasberetis , &

ipfe equitavit, & intravit, & vos non veni-
„ ftis . Ei poftmodum equitavit carifGmus Pa-
„ tronus nofter M jngncdamor cum exercitu
„ Chanis ; vos tamen minime e^uitaftis . Infu-
„ per ivit Rabata nofter Nuntius ad Regem

FranciaB, & fecimus conventionem cum eo
„ de equitando, nos hinc , & vos inde ; & nos
„ pro imitari noftrorum Anteceflbrum veftigia
„ equitavimus hinc , & mittimus ad vos no-
„ ftrum Nuncium Cachelinum, ut vos & om-
„ nes gcntes veftra equeftres & pedeftres die
„ XV. Lunas,8c mittimus vobis unum tabur,

„ & unum Joch firmitatis fcripta Anno

„ vi^fimo primo Odlobris apud Viel .
„ Poftquam autem didlus Cafan cum gcnte
„ fua Merodinum perv^nit , ipfe quemdam
„ alium Nuntium ad eundem Regem Cypri
„ follicitandum tranfmifit menfe Decembri p.o-
„ xime praeterito . QjLii Dominus Rex Cypri
„ duos ejus Ambafciatorcs ad ipfum Cafanum
„ remifit cum Ambafciatore ejufdem Cafani;
„ & tam ipfe , quam Fratres , & omnes de
„ Infula ejufdem pro viribus fe parabant . Sed
„.hoc totum fuit , antequam fciretur , qu6d
„ exercitus Tartarorum contra Saracenos feli-
„ cia reportarunt . Cum quibus lignis rediit
„ quidam Frarer Alem^mnorum, qui cum Sa
„ racenis fuerat in confliAu , qui Fidem Chri-
„ fti in Achonenfi captione abnegarat ; & tam
„ per ipfum , quam per plures alios inde ve-
„ nientes habetur negotium fic fuifle . Videli-
„ cet , quod didlus Cafan Dominus Tartaro-
„ rum mifit ad Regem Armeniae, & ad Rcgem
„ Zorzanorum , quod irent ad eum cum toto
„ fuo exfortio fine mora ; & ipfe Rex Arme-
„ nix cum circa tredecim millibus equitum ,
„ & Rex Zorzanorum cum tota fua gente,
„ qua3 fuit circa viginti quinque millia , ad
„ ipfum pro viribus properarunt , & vene-
„ runt ad introitum Alepii , quam Terram
„ Tartari ceperant vcniendo. Exercitus verb
„ Soldani , tam exercitus , qui venerat de
„ Babilonia , quam exercitus ejufdem Solda-
„ ni gentium de Sicem venerunt infimul apud
„ Damafcum , in quo exercitu erat Soldanus
,, perfonaliter , qui f uit frater illius Soldani qui
„ cepit Achon , & erant cum eo ultra odko
„ millia equitum , & ipfi pedites infiniti . Et
„ Tartarorum exercitus cum ipfo cxercitu Sa-
„ racenorum inter Alepium & Damafcum die
„ Mercurii ante Nativitatem Dominicam fe in-
„ junxit apudqucmdam locum , quidiciturRa-
„ ftel ; & Soldanus mifit antea tria millia ho-
„ minum cquitcs , quorum quilibet habebat

♦»

»♦

»»

I C O N. Sff

ignem Graecum fupcr galeam , & fupra fcu-
tum , & quafi fupra fe totum ; & ilii tr^
millia igncm ferentes , primo ferierunt in Tar-
ti^ros , & videbantur onines ardcrc ; & fuit
prgelium duriifimum; &ficutDomino placuic
ipfi Saraceni non valentes fubfiftere , oc fufti-
nere impetum , & potentiam Tartarorum ,
incipientes fuccumberc , fugae remedium ap-
peiebant . Tartari vero praevalentes ipfos po-
fuere finaliter in confli(Stu , ipfos gladio dc-
,, vorantes per totam illam diem . Soldanus
)9 vero fe circa Damafcum cum aliis evadcnti-
„ bus a conflidbu, & cum aliis, qui bello non
,, interfuerant , recollegit tam fortem manum ,
„ quod pnefumfit tt^rum Tartarorum potentiam
„ experiri . Qpi Tartari iterum conflixirunt
,, eoldem , 8c ceperunt Damafcum , & omnes
,, Saracenos , quos fugas bencHcium non portar
„ vity enfibus oc gladiis alios peremcrunt • D^
quo fecundoconflidluSoldanus cum aliquibut
paucis Baronibus, & Mamoluchis iterum eva-»
lerunt . Sed idem Caian , de Regis Armdniat
confilio, ad capiendum paffusgentcm quam-
piurimam deftinavit ; & dum idem Soldanus
per unum ipforum palfum ftuderct cum ipfis
aliquibus fugam arripc re , illi , qui pro Tar-
,, taris iUuc fuerant dcftinati , ceperunt ipfum
Sbldanum, 8ccomitivamejufdem, qui ipiiim
ad Cafanum illico deftinaverunt • Cafanus
vero ipfum donavit Regi ArmeniaB , 8c ipfe
illum in fuis carceribus habet captivatum;
8c dicitur quod Cafanus intendat cum Tarta-
ris fuis tranfire defertum , ufque in Babdo-
niam acceflurus , 6c fuum utique dcfiderium
cptnpleturus . Sed fi iverit, vel non, hoc non
eft de ccrto fcibile apud nos; nam tam ipfe
Frater Alemannorum , qukm alii , qui inde
venerunt , fecefrerunt inde , antequam ad
tranfeundum defertum fe movercnt . Sed
ipfum ivifle creditur, 8c fperatur . De quo
fatis patet , videri clariflime , quod hxc Deus
voluit veftro tempore , ut per vos tamquam
praseledlum , 8c prasdeftinatum ad hoc , tranf*
miflb praeambulo, ad TerraBSandbs 8c Sepul-
chri recuperationem fummo ftudio intenda-
tur , quem debent cuniSli Chrifticolae fummo
deffderio aflTociare; 8c de tranfmifla grates8c
gratias agere fummo Deo . Et ciim ego, 8c
mei Veneti fideles , inter alios Principcs 8c
'Chriftianos hoc debeamus freauentilis affe-
dlare , confiderando , quod PraBdeceflbres no-
ftri Duces , 8c Veneti , alias ad recuperan-
dum Terram Sanftam inter alios Principes
mandatis Papalibus obediverunt , devotihs
cum potentia transfretantes , 8c ad id fe libe-
ralibs 8c promtiiis exponentes,8cqui de amif^
fione ipfiu<; fumfimus majus damnum , San«
dlitati veftra» , Pater Sandkiflime , alacriter
congaudemus , referentes quotquot debemus
gratias Creatori , qui tempore vcftro , fub
quo , ctiam fine hoc gratiolb motu , Tcrns
SancSbe recuperatio fperabatur, voluithaK: ad
confolationem Fidelium adaugendam faciliiis
emanare , offerentes nos , 8c Ducatum no-
ftrum liberaliter , 8c quidquid in hoc , 8c
circa hoc veftra Sandta Clementia volueric
imperare .

Datum die XIX. Mariu XHI. Indi<5tione
Anno MCCC.

Htc exphdt Codex Efienfis.

Digitized by

ANDREiE DANDULI

516

In Codice Ambrofiano fubfeqiientia repe-
riuntur , facSlo monito haBc
defumta fuifle

Ex Cbromco yohannis Bembi.

Ntonius Vencrius fuerat cxtra Ve-
nctias per feptennium cum tota
fua familia in divcrfis prasfecSlu-
ris, in quibus omnibus femper fe
optime gefFit , Princeps fa<ftus
omnibus gratus fuit , cum ob alias virtutes ,
tum precipu^ ob juilitiam ; fiquidem & filium
fuum Aloyfium ad perpetuos carceres condem-
nari curavit » ubi vicam vixit , ex eo quod cum
cujufdam patritii uxore adulterium commife-
rat , & eius januas comua appofuerat , tempo-
re cjus Principatus ingcns annonae vilitas pcr-
pctu6 fuit •

MCCCLXXXIII. Eodem anno , & mcnfc

Junii accelfit Venetias Marchio Fer-

rari» magnifice exceptus, paul6 poft acceffit . .
Dominus Mantua inde multi alii

6'oceres 9 & reguli 9 qui cum ftudlo videndi
rbem , tum ut negotiarcntur cum diAo Prin^
cipe accefferc , quorum negotiationcs iecreta
fuere.

MCCCLXXXVm. In menfe Junii, inita eft
focietas inter Rempublicam Venetam 9 & Co-
mitem Virtutum qui Comes ingens copias com-
paravit , qu bus prasfecit Dommum Jacobum a
Vcrme, & Veneti compararunt ingentem claf-
fem fluvieilem Cymbarum 9 Garzabolarum 9 &
aliorum Lignorum & fcafarum in totum num.
CCCC. cui praefcdlus eft Jacobus Delphinus
cques 9 illatumque eft bellum Carrario ; claffi^
caftra & turres nonnullas cepit 9 exercitus vero
terreftris agrum Patavinum devaftavit; tand^m
didla Societas Patavium , Tarvifium 9 agros ac
municipia cep t Carrariumque ejecit, & fuit in
didlo anno MCCCLXXXVIII. XXI. Novem-
bris. Dux Mediolani Patavium ; Veneti 9 Tar-
viflum ; Marchio Ferrariae fua oppida ex pa6lis
tcnuere . PauI6 poft Carrarius Patavium recupe-
ravit 9 Veneti tamen Tarvifium tenuere .

MCCCXCVII. Menfe Aprili diftus Comes
Virtutum intulit bellum Domino Mantus ter-
ra, 8e aquis comparata claflfe . Itaque ufaue ad
Auguftum bellaium eft inter eos . Tunc Vcneti,
quia diflus Dominus Mantuc nobilis Venctus.
erat 9 & quia Dux Mediolani videbatur nimis
potens cvafurus 9 fi Mantua potirctur 9 bellum
contradidlum Ducem proMantuano fufceperc,
& claflem per Padum in ejus auxilium mis£re;
inicre ctiam focietatem cum di(5lo Rcgulo
Mantuse 9 & ei auxilia misere Florentini 9 Bo-
nonienfes , Marchio Ferrarias 9 Dominus Paduae,
Malatefta Arimini Dominus , omniumquc terre-
ftrium copiarum fuere Duces Carrarius, Mala-
tefta 9 & Philippus de Pifis ; hoftilis autem
exercitus Dux crat Jacobus a Vcrme^ & (^go-|
lottus Blancardus 9 armarunt & Veneti ultra
Cymbas, quas diximus, III. Triremes, & cum
inultis balliftrariis acceffere Mantuam , conftat-
que praBcipue auxilio Venetorum Mantuanum
Regulum lua retinuilfe 9 nam misere etiam Ve-
neti architedlos 9 6c machinas , qui poncem , 6c

obftaculum contra inimicos ftruxerc die XIX*
Augufti .

Eodem anno XXIX. Augufti . lo Pado acri*
tcr tandem 9 & de fumma rci pugnatur 9
quc cft claflts Mediolancnfis 9 Venetis Mantua-^
no fortiflimam operam prxftantibus 9 ob quam
vidbortam Mantuani Rcguli, Dux Mediolani pa-
ccm conficerc contentus fuit 9 & cum Mantua-
no Regulo 9 & cum focietate ejus 9 confe£la*
que eft MCCCXCVIII. XVIII. Maji per an^
no8 X.

Hoc anno in menfe fuprafcripto acceffit Ve-

nctias Dux Auftrias 9 qui magno hom

nore acceptus 9 duas triremes fuis fumptibus ar«
mavit 9 & in Syriam ad vifendum fcpulchrum
Domini profedius eft .

Eodem anno in menfe Novembris 9 acccfilt
Venctias nepos Regis Francise 9 & exornata
una triremi fuis fumptibus in Syria.pariter ad
vifendum fepulchrum eft profedlus.

Anno MCCCXCIX. acceflere Venctias Re-
guli Ferrariai & Mantus. Chm chocha praegran«
dis Januenfis piraticam in Oricnte exercerct t
Veneti tres prflegrandes chochas contra cam
exornarunt , in quibus erant quingenti pugnato^
res , prasfedhifque eis Nicolaus Lombardus, fed
ciim Januenfis chocha naufragium pafla efiet ^
defiere profcqui iter inftitutum 9 8c domum re-
verfe funt .

MCCCC. In menfe Augufti

Marchio addu<5lus fuit Venetias ut obfes 9 6c in
palatio per multos dies cuftoditus fiiit 9 tandem
in Infula Cretse eft relegatus 9 qui poftea noa«
nulla occafione revocatus fuit 9 & in libertate
pofitus .

Sub hoc Principe plateae D. Marci 9 & Ri-
voalti lapidibus codlilibus ftrats funt 9 non cam
magna , quam laudabili impenfa .

Die XXIV. Novembris hic Princeps obtic

goft Principatum annorum XVIII. mcnfis unius
1: dierum trium 9 fcpultufque eft in ^de Ge--
nitorum magnificp, 6c frequcnte funerc 9 & ma^
gna populi moeftitia 9 fuit cnim gratiffimus dua
vixit omnibus .

Primo Deccmbris ; In ejus locum fucceffic
Michael Steno^ qui ciim flegrotaret non nifi nona
dic Januarii principatuip iniit 9 & in palatiuni
eft ingreflus . Ejus initium populus magna cele-
britate accepit ; cundla enim Collcgia ludos
cdidere 9 certamina equeftria 9 qus gioftras ap«
pellant 9 funt celebrata per totum annum pri-
mum.

Eodem anno in die Sandli Martini 9 VI. Tri-
remcs onerarisB redeuntes onerats ingenti vi
Aromatum ex Syria 9 quarum crat prsefecSluc
Leonardus Trivilanus 9 tempeftate' adto funt
apud Infulam S. Trinitatis, & naufragium paflaB
funt , & quatuor earum, videlicet Viadra, Del-
fina , Superantia 9 & Sagrcda 9 & du« cvafcre
Giadonica, & Cornaria, fuitque inde maximum
damnum 8c afflidlio Urbi 9 quamquam pauci ex

ho-

Digitized by

^17 ' C H R O

liomtmbus perieriiit , & merces in parte recu-
perat« fuennt.

MCCCCI. In menfeAprilis difceflel-e ex Ve-
«etiis duas Triremes armats^ nomine , & fump-
cibus Ducis Auftris , & una armata nomine &
fumptibus Domini Paduds excepturs fororem
Regis Lancislai nuptam Duci Audtix , quam
tamen Rex tunc ire ad maritum noluit . Itaque
re iti&&2L Triremes Venetias reverfe lunt .

• XI. Decembris : . Imperator Ale-

mannis oum Imperatrice Venetias acceffit ex
Padua profciSli^ multoque honore & donis ma-
xiniis excepti funt.

MCCCCII. XVIII. Decembris abfoluta fuit
inilautatio pbnris Rivoaltihi » didlaque die
coeptum eft per illum tranfiri .

MCCCCIII. Oenuenfes inftruxerunt ingentem
clafrem Triremium XXI. &cIiocharum plurium
beliicarum , & diifiparuat rumorem velle profi-
cifci in Cyprum , cujus claftis erat Prsetedlus
Bucicardus Gailus nepos Regis Francia9 « qui
Yeluti Dominus Genuas imperabat , nam tunc
Genua Regi parebat , quae claflTis acceflit Scau-
debrum , ubi ab incolis fufi funt Genuenfes ,
maleque habiti , multis ex eis interfedlis , mul-
tifque vuhieratis , ita ut coa£bi fint ex XXI. re-
digere claflemadXI. fed optime inftrudlas cum
remigibus & nautis tum militibus , praefertim
GalUcis y & peditibus 9 Qui tunc a Lanceis ap-
pellabantnr j tnde profe^ funt Barutum , ubi
omnia in prsdam vertere, aromata omnifariam
afponantes, praffcrtim Venetorumt inde difce-
dentes, diflimulantes velle inferre damnum Ve-
toetis , Mothonum tamen acceflere ; erat tunc
pro Venetis ad maris cuftodiam Carolus Zenus
cum XI. Triremibus , qui fequcns Januenfem
Claflem 9 ne Venetis damna interreht , Januenfi^
Praefedlo mifit nuncium, admonens amice, ab-
ftineret ab inferendo damna Venetis, chm fatis
damni intulerit eis immerito inBaruto; prasfen-
ferat autem Carolus Zenus diftum PrafedVum
tunc , ciim ex Baruto foivit , dixifle fe velle
Veneios caftigare , magifquc tunc fecerat in
Baruto Bucicardus ciim Mothonum tranfiflet »
& Zonchium accederet aquatQm, ut praefefere-
bat ; ut vero Venctus Praefedkus fenfit 9 & ad-
monitus fuit animo damnificandi , Venetus Dux
cum eft aflecutus inter Mothonum , & Zon-
chium, ftatimque initum eft^proeliums acriter-
que pugnatum , & dum dubius Mars foret , in
Genuenfibus enim Triremibus in fingulis erant
XL. & ampliiis Galli milites praeter turmas na-
vales» fupervenere dux Triremes onerarias Ve-
netoorum , quae a mercatura rediebant, Praefedto
NicoUo Lombardo » quas chm a lateribus in
hoftes : magna vi illatas forent , vi<Sloriam fuis
peperere , itaque captas III. Triremes^ hoftiles j
lll. fubmeriaB iunt cum turba tota* , reliqua3 V.
muita. ckde accepta cvafere, capti ex hoftibus
ftiere D. inter quos multi Galli interfeAi &
merfij.unde circiter DCCC. Ex Venetisautem
defiderati CLIII. Fuit autem hoc prceiium die
VIL Odlobris MCCCCIII. in Vigilia SaniH
Marci . Captivi Venetias addudli , oc in carce-
rem detrufi > & Nobiles prarferttm Galli in cu-
ftod am nonnullorum Civium dati funt. Chri-
ftophorus Blancus Magifter Glaffis Veneiag , &
Zilius Niger in eadem claffe; ut puto Coraitus
viriliter admodum fe geflere , multofque ex
hoftibus interfecero : itaque Venetias reverfi
prasmiis & honoribus exaltati fuere , fed non-
nulli , qui in lidftes xion irruere , ut debebant ^
infamia notati funt, qui fi irruiflent nulla hofti-
lis Triremis evafiflet . .
Tcm. XII.

I C O N. 5r«

MCCCCIII. VII. Qrtobris V. hoailcs Trire-
mes, quflB ex proelio evaferunr, Genuamfe reci-
pientes in itmere cepere Triremem Venetam
difarmatam , pane & remigio oneratam , nec

non & chocham , cujus erat Patronus

Cornar. in qua erant multi nobiles , qui ex re-
migibus rediebant domum, quibus fe defendere
poteftas non fuit . Iraque omnes captivi addu6H
Genuam , intulere & alia damna Venetis , de-
mum Genuam rediere .

His diebus Comes Senii Venetias acceflit »
magnoque honore acceptu*? poft nonnullorum
dicrum moram in Urbe domum rediit.

Paucis poft diebus ex pafto inito cum Ge-
nuenfibus captivi liberati fuere, intef quosGaU
lus vir liberatus , accufacus fuit dixifle fe fpe*
rare loturum fibi manus cum fanguine Veneto ,
itaque captus poft nonnuUos dies inter columnas
geminas laqueo fufpenfus fuit, qui ad fuppliciuni
dum duceretur , mhil aliud diciilitabat , nifi
Deus culpam criminum mcorum non deleat , fi
ex ore meo unquam hac verba , qua mihi obji'^
ciuntur^ protuli; nihilominus tanquam reus ne-
catus eft , & dum penderet ex furca , quidam
populares pedes ejusvuineraverunt exprobantos:
fundatur Janguis Galli hominis , qui f^enetum
fanguinem effundere jaClatus efl .

Hoc eodem anno , regnabat Patavii Fran-
cifcus Carrarius Junior, qui Venetias olim ac-
ceflerat , & nomine Patris pacem cum Veneti^
inierat, juraveratque poft Dellum , de quo re*
tro , & Ncbilis fadlus fuerat Venetus ; Obiit
tunc Dux Mediolani , quare Francifcus didlus
novas res tentavit contra ftatum , & honorem
Venetorum, quod Veneti fenfere , fed & de-
prehendere ejusbperdyBucicardum Venetos la^
ceflere, & vexare machinafle, & nonnulli ex
Gallis , qui libcrati fuere , allufere ad ipfum
Carrarium admonentes Venetos , caverent k
Vicino, fupprimentes tamen nomen ejus, Viel-
mus Scaliger, qui & ipfe Venetus Nobilis erat,
impetratis auxiliis a Francifco Carrario ejus
Compatre , Veronam eft ingreflus , & Francif-
cus vix ingreffum vcneno lolli curavit, & in
ejus locum in Verona pragpofuit Jacobum fuum
filium : hoc fadlum mire difplicuit Venetis,
nam & Vielmus Venetus Nobilis erat, & gra^
tus Venetis , & vir dignus ; praeterea potentia
Carrarii fufpeila erat , qu6d comparato ingen-
ti exercitu Vicentiam premebat ; at Vicentini
abhorrentes ejus imperium , acriter fe defende-
bant ; Interim Ducifla Mediolani decrevit ce-
dere Venetis Veronam , Vicentiam, Coioniam^
Feltre , Baflianum , Cividale , & alia loca Ve-
netis; Veneti ceflionem acceptantes prasconem
Carrario, qui fub moenibus Vicentiag erat, mit-
tunt nunciantes Vincehtia , & aliis locis abfti-
neat, quas Ducifla Mediolani fibi ceflerac, filius
Francifci Carrarii , qui ibi in caftris Praefedlu^
copiarum erat ivi accenfus, Tibicinem interfi«
ci juflit, abfciflis pritis ci auribus, & naribus^
dicendo: efficiamus ex Ttbicine Leonem San^i
Marcij aliaque verba, & fa(fVa obbrobriofa ad-:
dendo, mis6re flmilirer Veneti Fehre, Civida^
le, Baflianum, & pro pofleflione adipiicenda di«
dlorum Oppidorom, ubi operd Gkirarii obbro-^
briose , & difiiculter .accepti futit ; obtinuere
tamen ea Oppida , & fuit die XXII. ApriUs
MCCCCIV. Veneti comprehenfa intquitate
Carrarii , ei apertum; bellum inferre ftatuunr,
exercitum XXXm. militum comparant, Mala^
teftam PifauriRegulum jpro Ini|3eratone condu-
cunt, qui tamen nonnifi XXV. Janii Venetiai
acceflit, & in i£de Divi Marci Ibiemn^er di'^

Ll eii

Digitized by

jSiS A N D R E iE

3|d (plefl^ne V^Uum , & juramenium

iid^likdtis j^um tj^ ei, & die XXX. Junii Me-
jStrc gcgeflBt , ybi mwUi Nobiles du^tores , in
^piqye wmfims miUtvm eguellrium erar, qui
We-iifce^fiOS cum ^:ppii« icjralijt Paduani do-
jnioii trani}i( , & padyae appropiiiquavit, fed
JSinAn Proyin(^Amj).ro(equi nplutt, in^io Prasfe-
Ji^utM» t^ttuitj.Bc Piiaurum jediit; Imerim per
Sgp^m , iSc ^Uos rivps penetravit claiTis mulut
rum cymbarum , cujus pj^feftys erat Marcw
prir^auA^s^fi;agrut]n Patayinum , mjultaque dam-
M k^jftdit bpm , tajftd^m ab bpfte aSu rampe^
ginibus ip.4p&9 ^/l twcSlus, captus cum muU
tis .e^ ij^i^ t /5( c^ptivus du<5lus cum aliis fuit
I^Uibem Sacci , cui ipgens ttl^ d^a fuit ab
hofte prp cjudiberatione, ex iilijs, .^ui cum
ipfo ciipci fuere, muUi ^occuUati fuere a fubdi-
lis Carxjiiriii indeVeneti crcarunt in eorum Im^
per^tpr^ Paulum SabeUum, qui diudor in his
caftrjis etrftt , 6? aucapr fucrat pnrcipuus xranf-
wpdi feralin hoftilia . Eodem tcnopo^e Veoeti
alium exisrcitum comparant , Dominum Man-
i\M ei pricipQount , & Vexonam infeflaot , Vc-
f ooeQfemjque agrum . Itaque uodique Garrarius
infeilabacur . ^t Marchio Ferraris, qui Gener
erat Fr^ci&l Carrarii focio auxilipm miiit,
Polezioum de Venetiis occupavit , omne genus
a^UxiUi ftx ppere pio Socero prasftitit ; Tunc
Ven^ti 9 jit hab^r^t quem ipii oppooereot,
ASQOcm fex Creta revocant, qaem eb relega-
verant. SiQ joftante Marchiooe, qui fibi ab eo

ilrui i^fidvas io Priocipatu erat eoim

iratw , Veoeti» perfualcrat : hic itaque Aio
iim Veneriaj w Creta citb vejaiflet , ciim ei
cppias OQP .exiguas Veoeti fubjeciireot , versiis
Ferrariam profeiftus eft, fed ^ Triremes ioftru*
^iflSm» Pr<?feftp Joaone Barbo fuatjmiJT», pu-
l^t^m^ui aUcubi io Ferrarienii & cerra , 8c
li,qua Aliq4Wio(uIum , taodem Mafckio cciEt ,
pftccflaque , .quam voluere Veneti , pepigit cum
(100 parvp iuo dedecore , & damno ; reftituit
cntm Pcde$0um, portus, & paflus iinquere coa-
dius fuit f fajcm non conficere ConaacU permi-
fit,^ jurftyit nuoquam Vcnetis iofeftum le fu-
lurum t S{ conftat, nifi ceflMfet , deje^lum de
imperio futurum » fame enim Ferraria oppci-
lacbatur, utpote uodique bofie cio£ka . lotcrim
4uo ftUi exercitus , quos diximus , premebaot
Verooam ^ U Paduam , ubi reUquum hyea:u^
(letere . Paulus Sabellu^ caftramecatus (ucrat io
vico diifto Campo-Nigro, ibique vaUe, & ag-
geribus fe muoierat , 6c cinxerac , & oculai^
admodum morabatur ; ac Carrarius erumpere
U^um fiUum cum ingeoti manu ex Urbe fecit ;
& CQpias , quie ad BaflTaneUum erant , iuvadi
juflSt; itaque ex tempore & iroprovisc crupit ;
vJqns ad tentoria quafi Imperatoris SabeUi ir^
rupcrC) ejuique equites , multiique vexiUis cap-
tis, cum miUtibus captivivfa<^sredibant. Cbm
Imperator, Sc aUi dudlores armis fumpcis ho-
^es aCeauuntur, Pugnatum eft acriter, hoftes
tanta ceieritate evafere , quod nonoulla vexilla
kcum adduxere , auod io dedecus Venetorum
ceflTit ; quare Sabcltus , 6c alii inde attentiores
& vigilantiores funt fa<£^i, reUquum fayemis ibi
trao^um . loterimquc muita caftrg adempta
hoM i iode Paulus SabeUus obiit ; eju^ cadaver
Venerias addudlum honorifice iepuUum eft io
^de minorum . Fuoeri ioterfuit Uux & Sena^r
tus , 10 pompa funeris prater omnia CoUegia
I7rbijt fiiere au^ multi equi panno nigro obr
t in ejus locum fufE^bs Galeatius de
QuerneUis dc Maotua; ioterlm Jacobus Suria-
«os , qui imravcrat Viccotiam oomioc Veoe

DANDULI st«t

A tpi;um , exiit inde , & cum coptts iittt..vei^
Veronam , credens ingredi eam Urbem , ut Vi*
ceqtiam intrave.rat, ied dum reflEct Scravii , co^
Dia9 Carrarii eum aggreflQe funt ^ &dccantqtie.ft
QC acceperunt cum , qui fe Hberaytt iogBOti
fumma nummorum. Interim Dominus Miuttua
Veronam mole^Ubat acriter pro Vfioais ,
Francifcus Carrarius obflbabat, qui toQis eraCut

f>rasfertim Verooenfibus non admodiim fibi. fide^
ibus , quanrum poterat. Tandem yidens ;0oa
poflfe eam Urbcm dt^fendcre, ftatuit jode.CKirc^
& mutatis veftibus clam iau£(]tgit , iial lagoitos
ia itinere ex mantpuUs fuis, captus &it it jm^
nuUis rufticis , & Venetias addu£lus fiiit^ 6c
fuit die XIV.Ji4iiMCCa:V.cuiVeiieti^fici^^
B & cetens Carrariis iogentcm tateam impodie-»
runt eum capientibus. Tunc D. Mancuie om-
nem operam adhibuit , ut Vccooa ipotifctur^
qua tandem potitus eft die XX. Juoii , vid^U-»
cet antequam Carrarius caperetur. Viceatiiii
Q(kuUum laborarunt ut Vcrona ad maua VenC^
tori^ perv^niret , inde ftatim VeraQa muotri
eft ccepta , optime pcasfidiaca , miffiqis primi
Magiftratus Pctrus RaimuoduscognoFmcncograa#
dis Prarfei^us, & Rubeus .Marimis Prator.

,AtGaleafiu> cum alio exiercicu ciica Paduaoa
muUa damoa . hofti ioferdbat , tmpenfa tamw
Venetorum iocredibiU ; CarraciusiotrftPaduani
lacebat , ut Galeaxiias uique ad mipenia pEogce^
deretUdT faoftiUter, quin prodia <:iim iibaUs ^ mi^
oiftrabac . Caftramctati funt Veneciiin Terra*-
oigm jttxta portam San£^ Crucis , ifai dcpce<«
be^fum fuit qucodam Vcoetum cogoomipeMa^
XPler vibrarc veruris intraPadiiam lirecai; Inu

?[ue deteotu^ jufldi Imperatoris GaleatK miiTvi
uit Venctias, 9c paulopoft fufpenfus fbit tncet
gemioaji coluomas rubeas palaxii cnm^ foaraga
io ore , fuitque die XXIX. JuUi MCCCCV*
Divulgatum eft trac^fte cum Domtno PaduH
injiccrc ignem in nonnuUas Tecras Venetiarum^
&)e)US iocios fuiflfe noonullos, quos fupprimerd
licet , quod eiTent ordiois, & Itacus honefti, fc
cadem die fufpenfi fuere inter duftis coktmna^
pous ejus frater, & chioSacerdotes cumfparao*
gis in orc , & cum capite deorfum , & iKxmid^
los no6le fubmerfbs fuiflTe divolgatum eft , qol
poftea rcpeni fuerunt , fcd non agnici . Paiil6
ppft io eifdem caftt ts depreheaium fuit Joan»
njem dc Papia Du<5h>rem virum ftrenuum mtfif*»
fe ultro cicroque fuos nuncios ^ qui edooeKiK
Oominum Paduas dc omoibus , quss fiebanc in
caftrisVeoetorum, quarc detentus juflu Galeatii
miflus eft Vejietias, ubi qusftioni fuhjedhis faC*
fus eft habuifle faiarium a Domino Padu« du»*
cat. DCCC. in anoo , quare fufpenfiis fuir iorer
geminas cokimnas. Alii ftutem, qui cumcode*-
xenti 6c Venctias parirer miffi fuerant. , Uberaci
fuere, cbm non unt inventi culpabilcs . Tuac
0.u^miQusPaduai videns omnia fua coofliarixi irw
ritum cedexie, coaAus eft facere aUquam traaC.
a&iooem , Jk paiShim cum Veoccis , quare
exieos ex urbe cum falvocoodudu , coliocacus
eft cum Galeatio PrasfeAo Ven^i exercitus in
caftris Veoexis ad Terram*oigram , ^ui poft
muka Galeatius nomioe Veoecorum propofuic
has conditiones; videUcet quod Veoeti libera**
rent Jacobum ejus filium , quod ipfe cum fuit
fiUis exiret de Padua cum relbus fuis , quod ha-
bcret a Venetis ducatos LX«m. , quod habita-
rct uhi veUet, dummodo ouod C. miUioria ha«
bitaret lon^c a Padua , cederetque Paduam , St
reliquum dominium fuum Veoetii , quas coodi«-
tiooes ipfe abnuit , quare Veocri omnem cona-
tum adbibuere, utUrbem capercoti fspihfqut

fca-

Digitized by

5*1 C H R O

fcalis admotis conati funt muros afcendere , ffle-
piJifque dejecai funt ; tandem no<Sle quadam
clam nonnulli afcendere , dormientibus Cuftodi-
bus ejus interfeiftis , cepere primum murum ;
triplici nempemuroPadua eft ci-n<aa. Carrarius
hacc fentiens intra tcrtium murum fe muniit,
ftd videns non poffe diutiiis fe tenere , mifit
Galeatio nuncios fuos , fe ei commendans , &
petens cum eo colloqui , itaque dato ei falvo-
conduftu in colloquium ctim veniffet, Galeatius
ci perfuafit , ut Venetias accederet , & cum
Principe tranfigeret, promittens ei, fi non con-
cordaretur cum Venetis , fe eura in Paduam
rcdu6hirum , cui confilio Carrarius acquievit ;
Galeaiius fcripfit de hoc Duci: Dux &Senatus
noluit, ut Venetias accederet, quoniam in Ve-
nctiis habebat tot amicos , & compatres , ut
dubitaverint, ne perfuaderet cum tot amicis in
digna Reipublicae , fed voluere, ut in agro Me
ftrino in loco ditfto Zero conveniretur cumnon
nullis, quos iliuc mifit : ibi coUocuti , non eft
fecutum concordium ; Itaque rediit Paduam re
infecfta, ibi ei ftatim occurrunt cives Patavini
& eiproteftantur fe nolle ampliJis fufFcrre ob^
fidipnem , neque pofle ; introitus cnim ipforum
effe in manibus Venetorum , fe non poffe famcm
imminentem tolerare, quare proviaeret fibi, ut
melius videreiur ; tunc Carrarius defperans de
falute, mifit Galeado Capitaneo Venetorum fc,
& filios fuos ipfi commendans, &rogans, ut fe
Venctis commendaret , tunc Galeatius & copi«
Venetorum ingreflfe funt Patavium cum volun-
tate Paduanorum , fuitque die XXII. Odlobris
MCCCCV- Turic di^lus Cgrrarius Venetias
cum ejus filio Francifco tertio, didlo guercio ,
crat enim lufcus, acceffit, & ibi in Monafterio
Sand^i Georgii collocatus fuit , adhibitis cufto-
dibus cum.inMonaftcrio, tum in aquis circum-
jaccDtibus cum multis cymbis, ne elabi poffet ,
inde llatim roiffi Paduam Trevifanus PraBfedlus,
&Mai inus Carravello Prsetor, &Urbs m^unitay
atque in poteftatem penitus redafta , multique
Paduani juffi funt Venetias accedere ut fufpecH.
Inde dccrevere X. viri , ut difti Carrarii, pater
&filius in carcerem detruderentur , fed fepara-
tim , & noiftu id executum , ne populus tumul- O
tuarctur, &in ipfum infurgeret, odio enimeum
habebat mirum in modum , idque fuit die V
pccembris , inde die XVIII. Decembris ex X
virorum decreto ftrangulati in carcere fuerepa
ter & duofilii.Patris cadav6r fatis honorificein
Monafterio HerCmitanorum Sanfti Stephani in
Venetiis , filiorum vero in Monafterio San<fti
Georgii majori collocata, jdffuX. virorum funt,
quare his « vita fublatis, cun&x civitates , &
oppida , qum Duciffa Mediolarii Venetis ccfferat,
iibere, & abfque difficultate Venetis fubeffe non
detreftarunt, videlicet Vi^rona, Vicentia , Fel-
tre , Civitale, B^fjianum, &Patavium, & Ca-
ftra . Expeodit Dominium Vetietiaiiim in d\&o
bello , & pro aqtiifitione didiarum Urbium duo
milliona ducatorum auri ; hoc tempofe , dum ob
felices fucccffus fiunt lumina , in fumma turd
Marciana apex turris conflagravit j- itaque inde
lefecaa & inaurata fuit , ut poftea diu petftitit.
MCCCCVI. abfolutum eft opus Meniani in
formam Januas in atrio novo Confilii majoris
Venetorum , quod refpicit versiis mare , quod
conftitit multos nummos ; fed eft opiis honora-
tum .

Hoc eodem anno accefferc Venetias ad Du-
cem circitcrXL. CivesVcronas ex nobilioribus,
& fuit conftrudlum pulpitum in platea Sandli
Marci ante JEdem Sanfti Marci , ubi confedit
Tom. XIL

I C O

Princeps & Patres , qui Princeps fe albis velH-

bus ea die mduit, & pariter familiam fuam iii-
duit albis veftibus , & umbellam albam fecit •
co acceffere Veronenfes, &ipfi albis induri ve-
Itibus fedentes io equis honorifice & ordinatim,
& ctim fuero juxta pulpitum , defcendentes dc
eciuis afcendcrunt pulpitum, & falutantes Prin-
cipem obtulerunt Claves & vexiUa duo Civita-
tis eortjrti , videlicet Vcron», & nobilium Ve-
ronenlium , & juraverunt fidelitatem cum Ve-
netis , &Princeps cis dedit & confignavit urium
vexillum prasgrandc Sandi Marci , quod erige^
rent fuper Plateam Verons , fuitque hxc cele-
t>ntas cum totius populi clamore , & latitia in-
credibih accepta , & fuit XI. JuIiiMCCCCVI.
VT ^^^' Augufti pari ordine, &pompa,
AL. Patavmi oratores acceffere ad Principem,
ied mduti omiies veftibus fcarlatis , datumque
eis panrcr vexillum , ^

Ob has tot vidlorias fadlas fuere in Venetiis
mukx ftipplicationes .

Hoc anno Vl. Decembris in die Sanfti Ni-
colai allatum nuncium Vcnetias D. Angelum
Carrario eleaum fuiffe Romae.in Pontificem,
affumfiffeque nomcn Gregorii XII. quare per
tres dies campanis , & facibus accenfis ^dita
figna Ia?tirisB publicaB.
MCCCCIX. XXI. Julii acceffit VenetiasDo-

"^jna Mater Balfos qui fuerat Do-

minus multorum locorum in Albania , qua ve-
nerat commendatum filium fuum dominio,
quod dominium multa loca didli fui filii scne-
bat, cui Dominaj multi honorcs exhibiti.

Eodem anno , & eodem menfe Veneti con-
venere cum Rege Lancislao , ut ipfe Rex da-
ret Jadram Venetis, ipfi darent Regi ducatos
centum mille , quare Veneti claffem, & multos
baliftarios, multofque pcdites unk cum quatubr
Proyiforibus ex primoribus ^Civitaris jadram
misere . Hi autem fuere Francifcus Cornarius ,
Leonardus Mocenicus , Arttonius Contarenus,
& Fantinus Michael, qui difceffere Venetiis
cum claffe die XXV. Julii, & die Mercurii ul-
tima Julii ingreffi funt Jadram, de quqrum in-
Igreffu allatum eft nuncium Venetias . Die IV.
Augufti in die Dominicas, & die VIL Auguftt
in die Snaai Donati fa£Va fuit Venetiis fuppli-
catio pro agendis gratiis Deo ob Jadrajn recu-
peratam , 6<Shifque eft ille dies fcftus eo anno
Venetiis, & obfervatum tunc ingreffum Vene-
torum in Jadram fuiffe o6lavum , fepties enim
retroadlis temporibus Jadra potiti fuerant Ve-
neti , feptiefque amiferani .

MCCCCIX. In Sibinico nobiles, & plebs tu-
multuati funt ; nofciles enim exemplo Jadratino-
rum Venetis fubeffe volebant , & plebs fubRe-
ge Ungarias permanere malebat. Itaque ven-
tum ad arma, & nobiles cjedH fuere ex Urbe,
qui ciim fe ad qu^gfdam eorum munitiones , &
caftra redtixiffem,* mis&c nuncios fuos Venetis,
invitances eos ad accipiendum poffeffionem Si-
binici, quam ipli^quanium in ipfis erat ipfisda-
bant, quare Veneti ftatim illuc misSre claffem
IX. trireqaium, 8f X. cymbarum , qusB claffis
difceffit Venetiis MCCCCIX. XXIII. Februa-
rii , qua^ claffis ingrefla portum Sibinici , nihil
facere potuit , nam acriier k plebe oppidum eft
defenfum , imo Veneti male ftmt habiti , quare
Veneti novas copias illuc deftinant , & equites
cataphradlos , & milites peritos rei militaris
terreftris , qui cum copiis praBfecere D. Ludo-
vicum Bazacharinum Patavmum, qui ftatim ibi
caftrametatus eft fub oppido , & vallo , atque
aggere fe cinxit, quare fadlum, uc auxilia aut
Ll a com-

Digitized by

5tj ANDREiE DAND

commeatus oppidum ingredt nequirent , & ipfe
inttrim obfidionem ar&h continuaret . Interim
Vcneci oratores fuos Joannem Barbadicum , &
Thomam Mocenigura ad Regem Hungari» de-
ftinant, ad pertrahendum, fi poflent, Regem ut id
oppidum Venetis cederet , padtis inter fe imtis:
dum oratores ad Regem accedunt, Rex auxiUa
fibi fubmifit DCCC: videlicet equites , Duce
Comitc Signas . Rex inde contentus fuit qua-
ftionem de Sibinico remiitere in Pontificem,
proteftans fe abhorrere viam & modos, quibus
Veneti illud oppidum confequi quflerebant .

Erat lunc PontiteK loannes Bononien-

fis , Veneti contenti fuere ftare judicio Pontifi-
reliqua defunt de Sibtnico .

ULI CHRONICON,

CIS

MCCCCX. XX. Julii nunciatum cft Vene
tiis MarfiUum Carrarium filium Francifci Car
rarii, & Brunotum Scaligetum fiUum Gunelmi
ScaUgeri • acceOilie ad quoddam Caftrum Ducis
AuftriSB , ibique tentare res novas , fed & ver-
ba pertuUlfe inhpnefta contra Venetos . Deprc-
henlum ctiam eft cum nonnuUis Patavinis tra-
^lare Patavium & Veronam fubvertcre , per-
venitque ad manus dominii Venetorumquasdam
cpiftola, qua omnia aperiebat, quarc ftatim
detentus fuit quidam in Patavio , aui cun6ta
aperuit tormento fubjedlus , & in frufta lacera-
tus pubUce , led & ex Fcrraria addu<ftus fuit
quidam , qui cunfta detexit, & muUos confcios
coniuratorum intra Patavium latitantcs detexit.
Js Venetiis inter geminas columnas necatus , &
divifus in membra fuit , & frufta in furcis fo-
litis in confinibus appcnfa . Veneti praemium
propofuerunt his, qui didkos Guielmum Bruno-
tum , & MarfiUum aut interficerent , aut cape
tent Ducatos quioque miUc , idque fuit muho
ante traiVatum , deteftum . n ,t
His diebus fuit maxima tempeftas Venetns,

venti, pluviaB, & graadines adeo vehem>."ntcs,
ut complures cymbaB in lacu Venetiarum cum
lominibus , qui in eis craat , pericrint, multa
vaporatoria, multas domus, multas turres cor-
ruerint , aut corruptaa fuerint . Turris Sandbs
Fufcas tota cecidit , maxima pars Monafterii
CorporisChrifti corruit, multa oavigia fubmer-
fa , multi maii confradli , mulcsB arbores prs*
^^andes convuUai , multaque alia horribiUa (e*
cut i funi . Duravit hagc tcmpeftas quartam par-
tem horaB, quod fi ultcrihs duraflet, maxima
pars Urbis corruiflet . Id autem fuit in die Do-
minica circa horam Vcfperorum in die San<Sli
Laurentii X. Augufti MCCCCX. dua dicTar-
tari ingrefli Tanam, totam depraedati funt,
muUis Chriftianis interfef^is , multis vulneratis »
ilUtumque damnum Venetis indo per fummam
Ducatorum CXX.m. quod nuntium Venctias
aUatum cft dic XV. Ouobris .

Eodem mcnfe 0£tobris acccflit Vcnetias Co-
mes Signas , qui magno honore acccptus fuit ^
ftetitque Venctiis pluribus diebus, inde in Lom«
bardiam acceflit.

Eodem menfe abfoluta eft turris horaria Ri-
voaUi , abfolutumque horologium, quod ibi ad-
huc vifitur .

Eodem anno dle XDC. Januarii, triremes one«
rari» , quas cx Bclgica negotiatione redibant in
Farum Meflanse,dum eflent, una earum, vctu-
ftate, ut creditur , nam nuUa tempeftas tunc
fuit, diflbluta eft, turma liberata, & magna
pars mercium , non parum tamen damni inde
pafla eft .

XXI. Januarii , Marchio Fcrrariac Venetias
acceflit , ubi ciim pluribus diebus ftetiffet do-
mum rcdiit , paulo ante ejus difceflum acccffic
Dominus Mantuas, 6c cum dicSlo Marchionc aU-
quot diebus moratus Mantuam inde redut.

Defunt in eo CoHice reliqua.

Digitized by

FRAGMENTA

ANNALIUM ROMANORUM

Italich fcripta

Ab Anno MCCCXX VIII. nfque ad Annnm MCCCXL.
A U C T O H E

LUDOVICO BONCONTE

MONALDESCO,
Nunc primiim ii^ lucem efferuntur

EX MANUSCRIPTO CODICE

CiESAREiE VINDOBONENSIS BIBLIOTHEC^.

Digitized by

IN FRAGMENTA

ANNALIUM

LUDOVICI DE MONALDESGHIS

P .^AB F AT 10

L U D OVICl ANTO N 1 1
M U R A T O R I I.

^yipOnaldefca Familia fi fibi iUuftrem locum pbfcit intcr Italicas anti^
1% /1 quitatc ac nobilitatc pracftantcs, jurc quidtm ac mcrito facit^ Nie^
I %/ I quc hujus fcntcntiac mcac vadcm dabo Alphonfum Ccccarcllum Mc-
X ▼ M vaniatcm, qui AnnoisSo, Afculi , lypis Jofcph dcAngcIis, Libfura
in hanc rcm cdidit , ncmpe rifipria di Cafa Monaldefcay ubi multa
mcrcc congcfta cx Hiftoricis, atquc cx Archiv6rum chartis, hujus gcntis antiqui-
tatcs , potcntiam , & a6la fufc dcfcripfit • CcccarcIIus coim intcr rcccntiorum tcm-
porum Impoftorcs pcrquam famofus, illc cft, qui cum alias Familias, tum Mo-
naldcfcam, variis cmcntitis Codicibus MStis, Hiftoriis, ac tabulis, non illuftra-
vit, fcd foedavit; idque unum aflequutus cft, ut quac ccrta crant de hujufmodi
Familia, inccrta ac dubia incaute fccerit . Scd is tanidcm juffu Grcgorii XUL
Summi Pontificis in vincula conjc(5lus, & capitali fupplicio affedlus, fcvcriffimas,
fimulquc dignas pocnas dedit tantarum fraudum, ac tamdiu corruptac veritatis,
uti Lco Allatius, aliique Scriptores teftantur. Profc6lo Monaldcfchae Familiac
nobilitas CeccarcIIi fabulis non indigct, fcd inconcuffis nititur vetcrum Hiftorico-
rum monumentis; nullufquc dubitandi locus rclinquitur, quin ejus majores fecu-
lari potentia , rcbufquc gcftis olim late claruerint , ac potiffimum in Civitate Ur-
bevetana, quae cos per longa tempora dominos ac Regulos fuos habuit, & co-
luit. Ex hac autem illuftri progenic Anno iji^, prodiit Ludovicus Boncomes Mo^
naldefcus^ Audlpr frufluli Hiftorici, quod nunc primum publici juris facio . Et il*
lud quidcm dcbeo celebcrrimae Vindoboncnfi Bibliothccae , unde mihi defcribcn-
dum curavit, veniam clcmcntiffime dantc Auguftiffimo Romanorum Impcratorc
CAROLO VI. Pius NicolausGarellius , Eques OrdinisChrifti , atque ipfius Cac-
faris Mcdicus, Confiliarius, ^c Bibliothccac Praefcdlus, & mcliorum Literarum
cultor ac patronus folertiffimus.

Si vcra funt quae in exordio leguntur, ufque ad annos CXV. vitam fuam Mo-
naldcfcus ifte produxit, atque adeo circitcr Annum 1431. cjus obitus ftatuendus
cft . Verum in ipfo exordio ridenda plane rcs occurrit , quam alii minus religiofc
agcntes expunxiflent; ego vcro veritatis curam unice in his habendam ratus^ fer-
vatamvolui. Nempe is audlor eft, fe tantam actatis menfuram implefle finc ullo
valctudinis incommodo, atque ex uno fene^utts morbo e vita ceffilfe: quodquicumquc
audiat, a rifu minimc temperet, qu^ifi is poft mortem ex Elyfits hacc ad nos con-
fcripta miferit. Sed & illud vix crcdendum, hominem CXV. annos natum, hoc
cft ad fumrne decrepitam actatem dcdu6lum & capularem, haec literis tradere
potuifle. Fortaffis hacc in margine a quopiam addita, in tcxtum tamdcm irrep-
fere. Nam pcr litcras certiorcm mc fccit docliffimus vir Hiacynthus Mannius ,
Romanus Caufidicus, & erudirionis fimul cultor indefeffus, Romae quoque ea-
dem fragmenta Hiftoriae repcriri , camdcmquc ibi ridcndam narrationem Icgi .
Quomodocumque tamen fe res habcat, (neque enim vacat in abfonam hanc rem
altius inquirere) quae fcripta heic nobis offeruntur, colorem ubique germanum
veritatis pracferunt, Romanique Populi, quocum ferc femper vcrfatus eft Mo-
naldcfcus, & conterminarum Urbium acfta quacdam ita nobis edifferunt, ut fuus
eciam ufus eflc poffit Opufculi hujus ad amplificandam Hiftoricae rei eruditio-
nem, ac potiffimum ad antiquas ac potentes RomanorumFamilias ubcrius digno-
fcendas. Quod folum doleo, ad Annum 1340. confiftit calamus Aucloris, ncque
tiltra |)rogreditur , quum tamen a primis ejus lineis quifque intelligat, Monalde-

fcum

Digitized by

5^8

fciim longd pluriuhi ahnorum Hiftoriam fibi confcribeidam fuiTccpiffe^ camqu^^
^ti conjicere fjoffumus, confcriptam iniquitate temporum c^cidiffe . i^^^que lon*
giuy progrcditiir Romaniis CodexMbtuis , mihi aManhio fupra laudatd" indicatus.
l^orro uius e(l Monaldefeus ad haet: Ikeri^ mandanda Dialedo Romanis tunc fa*
miliari, nimirum quae rn nonnuUis accedebat ad Neapolitaham feu vocibus feu
proaunti^tiooe . £go nihU immucandum datui: ne^ue enim hujufmodi levi& ru-^
Irigo obftare poceft j^ ^uominus haec a Linguae (talicae gnaris inteUigantur;^ atquc
interim hinc habebimus, quae tum foret Romani Populi loquela. Poftremo tam-
dem loco Ledlores monitos voloj.in Re^ia Pari|ienfi Bibliotheca hoc idem Opu*
fculum haberi cum^hoccc titvdo r^emrif & .AnHali dal\iix^\ fin* al 1340, diLoila*
victhBon-Contc MonaUefcbi. Ita mihi fuis literis fignlficavit Clarifs. ac Eruditifs.
ViiH Jofeannes BoWjnitts cjufdem Bibliothecae primus Cufto*, quem rebus huma*
pis.cxeintum Anno 1716. uoiverfa Literatorura Refpublica doluit, fed ego inpri*
mis, cui fingularem Amicum mors heu nimium feftina praeripuit . Quare vides
concordes Codice$, qlios ifiJVi,;in teftahdo Hiftoriolae hiijus curfu interrupto .
Adeat tamen Le£ioT -^lnnafef UrMetanor ^ quos infra publici juris^aciam; aliqua
cnim ex parte ii fiipplebunt, quae heic delfiderantur . Ego aliquando fufpicatus
fum , an ii Au^orem haberem^ hnnc ipfum Ludovicum Monaldefcum . Scd ftili
diveriitas.dubitationcra fuftulit.

AN-

A N N A L I

D I

L U D O V I C O

MONALDESCOx

O Ludovico di
Bonconte Mo-
naldeico nac-
qui in Orvieto»
e fui allevato
alla Cittk di
Roma 9 dove
Yiffi , Nacqui
rAnnoMCCa
XXVII. del
mefediGiugno
nel tempo che
_ vcnne 1 Impe-
fttore Ludovico .

Hora io voglio raccontare tutta la Storia
dello tiem^ mio , poiche io viffi allo Mundo
CXV. anni fenza malatia » autro che quanno
iiacqui» mi tramdrtio , e morfi di vecchiezza^e
fui allo lietto XIL mefi di continuo . Qjjalche
Volta andai ad Orvieto a vedere li miei parehti .

Cominciarjb io » e vi voglio racconcare tutte
le coftiune e guerre, che iurono allo mio tiem-
po. Amen.

Lo Papa era Janni XXIL

Vcnne a Roma Ludovico Vavera , c ufcio
innanzi lo nobile Senatore . ch' k Vicario dello
Imperatore ^ e /i chiamava & haveva nome
Miflere Stefano della Coloona » e i*autro era
Miifere Cola de* Conti , che non era alla Cit-
cade ; & ivon con Miflere Ste&no della Colon-
na tutti i fuoi amici . Ci ivono quattro frati
carnali di Papafano , & uno de' Francipani i
nno Baroncielio « quattro figlioli di Petruccio
della Valle, e chilli neputi carnali di Riccardo
degli Annibali ; • ci ivon» li figli di Jacobo
T$m. XlL

Narfete , ci ivo Ludovico ♦ ci ivo Mathoucci©
Albertone con tutta la Cafata , e muti autri ^
che mi ftracco a raccontarli ; e fecero una bella
venuta a Roma . E lo Inipcradore iva veftito
d*auro fino, e veniva conifloCaftruccioi ch^era
Signore de Lucca con MD. cavalieri con lo lan-
cie alla cofcia , e la briglia in mano , tutti ve-
ftuti de fierro . Habitao allo Palazzo granne
delli Colonnefi , e fi ripofao VIII. giorni; e
allo Palazzo di Mefll^r Pietro della Colonna
non fi fentiva fe no fuoni e canti pe darC gufto
allo Imperatore ; e fi vedea quafi onni mattina
Miflere Agabito » e Mlfler Fabritio » e Mifler
Ste£ino figli di Pietro della Colonna tutti v6-
ftiti di bianco , e no cavallo bianco peduno .
]ero gridandoperRoma Gloria in excelfifDeol
e dello rranne ImPeratore fumus libeti i pefie^
fdme^ & bello ; cr a tlranmde Pontificia tibe'^
rati fiamo^ o Popolo mio. Ci ivano direto tuttO
lo Popolo^ e gridava: Fiva Dio^ lo Imperator
re^ e Cafa Colonna ^ che rimctte la Cittade in
libertade ; ben fi conofce » che fuccedono dalU
Imperatori antichi tord anteceffori \ vcramente
i vero^ che ta tazta voftra difcenne da Giutio
Cefare. Vtva dunque o Colonna^ o Zagarotd %
ti Signuri fui^ che tocco tanto bene a nui. Lo
granne Imperatore ivo a San6lo Joanni Latera-
no con tutto lo Clero» e lo Popolo, e s^aflettao
Ludovico n*una fedia de feta gialla recanEiata
de pietre pretiofe , e Stefano ci mife la Coro-
na ; e vOlfe V Imperadore » che Mefler Pietro
della Colonna, ch'era lo capo^ e lo chih vec-
chio della f^miglia y & era frace intierfo a Ste-»
fanb Senatore» volfe » che li defle lo fciettro t
ch' era di ramo d'oIiva .

Subito che fu incoronato Ludovico» iflb vcM
£are lo Papa » perche dtceva ^ che coccava ad

M^lfL tfl9}

Digitized by

Google

i$t A N N

iffo; ma cra pib rabbia , che lo Papa r havea
fcommumca*o ; & incoronao Papa no cierio
IPietro da Corvaro dello Contado de Rieti ,
?h' era Frate de Zuoccolo de S. Francifco. Fu
chiamato Cola V. Fece muti Cardinali ; e
duanno fi fece Frate, havea mogliere . Lo qua-
le aiToIve Tlmperatore della fcommunica .

De cbilfo liempo morfe la lora degli Ani-
bali d*Anibaldefchi, ch*era na bella femena, e
morio de mone fubitanea ; donde grandemente
fi dolfe lo figlio de Urfo Conte deir Anguilla-
ra f che ne iva fortemente arfo , e Iperava la
pace con chiflo matremonio da chefte due fa-
lOiglie .

Fu eletto Capitano dello Populo , perche fe
fentiva no granne rumore in Italla , lo valorufo
Sciarra Colonna ; e fuoi Caporali erano Jacopo
Saviello , e Tebaldo de S. Euftachio , Fran-
cefco Cancelliero , uno dc lla Valle , uno Cafa-
riello , no Montanaro , no Caftellano , no JuoCr.
citio , no Capizucco , no Alberino , no Stalla ,
00 Paparefe . E porcava lo Stendatdo no jova-
ne 4e prima varva Pietro figlio dc Sciarra del-
la Colonna ; e^refcentio portat a lo libro dell'
•fHnuo delld Populo - per d«rcM cdiiio allo
granne Imperatore . Fofco portava la Corona
tutta d*auro lucente , per darla allo Senatore ^
che la mettefte allo capo Sacro dello Cefare
della Citta di Roma .

L^Anao MCCCXXVIII. no Barone Todcfco,
che ert reftato a Roma collo Imperatofe ^ fece
coftiune coji uno StvifiUo ; e mentre fe vatta-

f liava vicino S. Maria alla via lata » arrivao
tiefano Cafariello jovaoe yAlorufo , arrivdo
Cicco e Tovanne Capoccio , lo figlio de Pietro
della Valle con quattro fervienti , e fccero na
granne baruifa » e morio muti Todefchi .

Lo dittb Anno fu prefa Piftoja dalla jentt
delto Duca de Calabria , e dalli Fiorentint ;
pcT lo che fi partio cU Roma Cailruccio gik
dichiarato Sig. de Lucca dallo Imperaiwe , e
fatto Senatore , e morio moti T dcfchi .

Lo ditto AoQo lo Capitano Egidio deli*lm*
peratore Bavaro fi partl da Roa^t con MD.
cavaiieri , e pedoni piTai , per dare guerra ad
Orvieto ; e li Gibeliint dt Todi corfero l"A!pi
iiB, , & irono alla Tev^erina deftroeodo Ville ,
Cafe, Caftelia fino allo tnbAtt de'MonaIdi . La
Jente dello Imperatore a di XXIV. Fcbraro fe
«le tornaro a Valle Lago ; prefero Valenwno ,
Montorio , Enano e Gradulo ; vi morio tndta
jcnie Todefca , e Taliana ; e perch^ chiffa jen-
te Todefca havia intifo lo romore ift Roma (e
ne tornajo a Roma .

Furono fimefli muti handiti chiir Anno dallo
Vavaro , e fra l*autri Pavoletta Millino , che
avia accifo Cicco Baronciello . Fu rimeflb
Oratio Ulgare , che avea jettato allo Tsverc
Stefeno Viperefco foraftiere. Fu rimeflb Ca-
millo Coccino , che havea acciio uno de Cafo
Conti : F,u fatto no duello fra lo Samuccio
Coccino y & Oratio Gonti ^ t percbe Oratib
nttsL morto , ft ievao Cafa Conti , e finironO
d'4iccidere Santuccio , e ci ero lo figlio in chi-
Aa vateaglia, io quale accifc un Conte.

Fu riTneflb a prieghi dt Piecro della Cpiomm
Frttncifco Canceliiero , che havea acciib quat-
tro de Ca(a Urfina , perche Cola Urfo havea
a:cifo Jan A .gelo Cancelliero.

S*addomanaao in gra^ia ]anni Capoccio va<
Itirufo joviane , lo quale havea accifo PonGlella
Jovenale con dui fuoi fervienti ; e lo Im^erato
«e noA ce vo2e fare lo favore % perche janni
havea coacrav^outo alU patti deUt Gibeltiiii^

A L I

ma trovandofi Janni ad Alpi de Merli , dove li
era accafato con uaa bella figlia dello Sig. de
Alpi chiaraato Pietro Caracciolo , lo dicniara
rimperatore pt* r fcrirtura capo della jente Gi-
beUina , e di chilli conturni , e fra dieci Anni
potefle ritornare alla patria fuja Roma . Chifto
Jfanni col ajuto di Anibale Caraccio figlio dello
Conte ivo molte volte a Rieti , & uccife muti
Guelfi , e predao molto auro e t)eftiarae , e la
rocca di Alfi era fempre piena de Vatiniti »
perche chifti poi apparentao con lo Marco Fu-
ro Varone de Pereto , e chiUo paefe cra pieno
di huomini micidiali.

NeUo ditto Anno de Marzo lo Conte Chxa-
ramonte Capitano delli Gibellini deUa Marca
con jenre dello Bavaro a tradimento entro nel-
la Citta di Jefi , & afledio alla Rocca Jannt
Signore della Terra , lo quale ancora che folfe
bravo e valorofo, fi arrefe; ma Chiaramonte
gU £ece tagliare lo ca po nitto .

L'At«io MCCCXXIX. 15 Imperatore fe nQ
aodiede con la fua gente a pigliare Bologna »
dove contraftt) coti tl Legato dei Santo Papa ;
tna noq riufci aU* Imperatore molti dtfegni , e
pero fiiwne torn6 alla Germania , e^moke. Ou^
tornorono aUa devotione della Chiefa . 11 Le-
gato di Fiorenza con la forza de* Guelfi prefe
molte Terre per U Papa .

II dettoAnno Janni Gaetano Orfino Cardinal
Legato di Tofcana andiede ad Orvie» per fa-
vort de* Monaldefchi che fi erano nemicati
fra loro ; t Mtfler Pancelloto Orf^ en da una
banda.

- AUi X* di Settembre Silveftro da Raniere
fatto Tiraiino di Viterl» fu uccifo da Faticlo
baftardo di Manfredo PreTetto di Roma , e lo
fece fare Sciarra Colonna , il quale ci diedc
ajuto t configUo •

Nei detto Anno il Cardinale Janni Gaetano
Orfino fi parti da Orvietb, & andiede feco Ra*
nuccio di Pktro Monaldefco , il' quaie trattp
l'accotdo fi-a il Legato & il detto Fatiolo , e
fi accordo coo il Legato ; e il Capitano coti
CC. Cavaiieri del Re Roberto enitrarond a V|-
terl>o per opera del detto Ranuccio » quale fii
Poteftadi Viterlx).

A dl XX. Maggio fu fatto un decreto ad
Orvieto , cht poteflero entrare li forufciti Gi-
bellini, ch* erano fatti molto poveri , e fu per
operi di Pinello Baglione Perugino Podefta.
E queir Anno fu fatta la pace fira il Gonte ttt
Monte Marte , e noi alrri parewi Monaldcfchi,
e quedo fii deil* Amio Domini MCCCXXXi
nel quale ii Fiorcnrini piglioronD Montc CatV-
no, ma con afiai iongo aaediov peixrfie fi np*^
ponea Gerardioo SpinoJaidi Geousi. Lo pigli<>*
xono aili i di Giugnc) , e pol andorono ail'
nfledio diLucca> e pidtotoao nc^olti luogtii e
Caftelii. , ;

A Roma fi fece un parentato fra Againto df
Pietro della Colonna con una donna Reale , e
molto ricca , fion ii quali qoJDtcriJii rifcoflero
Ceccano; e quefto h un Caftello, che fu edifi-
cato da un* antico a tempo di pritnt della fa«
iDigiia Colonnefe, e primft qoeila Cafa fi cfaia-
mava di Caia Ceccauo ; ma poictii Pietro it
vecchio fimpegno pcr certe lciarne e guerrc t
che ci occorfcro , non fi chia/m6 pi5 di Ceccit*
fK> ^ ma della Colonna ^ donde ha, provenuto lo
noitie qfutfta ^unigjiia Nobile , perche viene dt
Givlio Cefaire, come ho Letto al Studio de Ra«
WQTi Signotre di Mooce-Puiciacio > 4j Vefcovo
di Chiufi , nel <pale nsi Tic<litfto nacora haver
lecto in^n (ilb» vccdiioxlii^carte pergameoe^

che

Digitized by

m DI LUDOVICO

iche quando H abbruggiava Roma , che lo fece
(are il Tiranno Nerone » all' hora furono due
gioveni fuoi parenci , & uno edific6 la Citca
vecchia, ch' ^Orvieto» e Taltro ediiic6 Mo-
gonza» e da queilo dilcefe Gafa di Ceccano,
<:h6 poi fu chiamata di Colonna • Da quello
d'Orvieto dilccle ia Cafa di Vico , che adeflb
h la Gafa dt Rovere , quaie gente hota e ftefa
in molte parti. Mi ricordo ancora haver ietto»
che gU O^fini^ Nobile e grandt gente, difcen-
dono da gente valorofa Francefe, dove ce n'e
un' altra famiglia di quefti . Ma per mala for-
ce quefto Studio fu un giorno abbrugiato da
una faetta con tutca la caia fua» che habiuva
'«lla Regola Rione famofo e Kobile. 11 derto
Anno il Re Gioanni di Boemia eflendo venuto
a Chiarantana per parlare:al Duca fuo cogna-
tOy li Brefciani lo fecero Signore della Citta,

Serche non fl poteano difendere dalli Gibellini
i Lombardia , e il Re Robeno non Tajutava .
Li Cdleoni di Bergamo lo fecero Padrone di
Bergaaio , e cosi venne il Re Gioanni ad Ita-
lia.

U detto Anno Mifler Paflarino Bonaccolfi
liuomo ch' era Signore di Mantovatfu fcaccia-
€o con ferro e fuoco e morte da Mifler Ludo-
vico Gonzaga Cittadino Mantovano » & eflb fe
ae fece Signore .

L*Anno MGCCXXXL ilReOioanni di Boe-
mia prefe Lucca » e prefe la Signoria di Par-
ma 9 Modena , e Reggio contro del Legato del
Papa 9 che fiava a Bologna » e poi tom6 in
UUemagna » e lafci6 Carlo fuo figlio con moita
cavalleria . Era Signore di Lucca all'hora Ge-
lardino Spinola •

11 detto Anno di Maggio la Nobile famiglia
de' Malatefti di Rimini erano Tiranni di tutta
la Romagoa i e fi divifero con grande inimici-
^ tra fe medefimi » che fu gran danno a quel
Paefe.

U detto Anno effendo nata guerra tra' Cata-
lani e Genovefi , ne fu httz la pace tra efli e
Guelfi 9 e fu confirmato il dominio a Roberto
a favore di Papa Giovanni e della Chiela Sa-
cra.

Qpeft* Anno nacque in Napoli un putarcUo
con cinque braccia, e cinque gambe 9 e un oc*
chio 9 e parlava alia Greca 9 e vifle XLIII.
hore.

II detto Anno il Re Giovanni hebbe gran

Site dair Arcivefcovo di Treveri fuo Zio , e
Doge di Chiarantana fuo Coenato, per an-
dare contro il Re d'Ungaria 9 & allo Dogio
d*Ofteriche fuoi nemici .

UAnnoMCCCXXXIL In queft* Annofugran
mmore tra li Perugini 9 e TOrvietani 9 perche
li Perugini volevano Chiufa .

Di Aprile il detto anno eflendo ftito per
Tavanti gran fciarra fra loro , cioe fra Ver-
toldo capo delli Orfini 9 c il Conte Urfo deir
Anguillara 9 e fira Pietro capo delii Colun-
oi 9 e fra Stefano Senatore de Paleftrina , per-
che il ftato di Colonna fi getto a forte 9 chi toc •
cava^ San Pietro lo benidica; e quel tempo (u
quefto di Stefaho Vecchio , <iuanQo fi difgiunfe
quefta famiglia - Per tornare a noi 9 furonomez-
zo d* acccrdo quefti due gtovani inimici 9 &
erano che volevano parcntare infieme 9 e vole-
vano far tornare la Corte a Roma 9 e chiamare
il Santo Padre ; ma paflando il Conte Urfo de
Anguillara, e Bertoldo Orfini 9 forfe per andare
a Tagliacozzo capo dello ftato loro 9 e di Ce-
lano del fiume della fentina 9 vicino ad Avizze*
ao de' Marfi furono trovati a cafo dal valorofo
Tom. XII.

MONALDESCO. 5^4

. giovane Stefanuccio della Coloniia figlio di
Sciarra, ch*era andato alla caccia diMiSer Ve-
rardo VangeliftaSignore de Luco amico dicafit
fua, cper eflere conofciuto, con molti caccia^
tori aflaltorono il Conte Orfo e Bertoldo quefti
due., cioeStefanuccio e Verardo, e Tuno uccife
Tuno^ e raltro Taltro; equelli cacciatori sban-
diti ch'eiano con li Colonnefi e Vangelifti fe-
cero fuggipe la guardia di quefti Guelfi ; e fa-
pendofi a Roma fu fconclula la pace , niia ve-
ramente quefti due gioveni non ne fapevano
nicnte di quefta pace . Fu alFhora dalli Orfini
ragunata gran fawione , ma non poterono far
cofa veruna al mondo 9 fe no che un fervitore
degliUrfini trov6 no ragazzo piccolino^ ch*era
B figlio di Mifler Agabito della Colonna, Tucdfe
con due Servienti che V havevano meriato alla
Chiefa; e non potendo fer^altro rOrfmi fe non
andare alCampidoglio, dove ftava una tefta di
marmo, ch^era de cafa de'Corfi , e la cetta-^
rono dalle logge^ e poi in fiume, e quelto fc-
cero perche la famiglia di Mifler Verardo Van-
gelifta venne da quefto Corfo 9 e fi lev6 da
Koma , perchi Srefano Padre vecchio di molti
figli di cafa Corfi fi Iev6 in guerra con Pafcale
fecondo Paoa 9 e Stefano per fuggire Tira del
Papa fi vefti da frate^ e radunati molti huomi*
ni pigliorono a fangue e fuoco Montalto e Pon-
tuccio 9 ma non potendolo ritenere 9 fe ne ven-
nero a Luco de'Marfi Caftello del Padre fuo^
C donde e difcefo Verardo Vangelfta , e qaefti
di Evangelifta Thanno prefo da uno cosi chia-
mato, fe bene ancoraxitengono per armeantica
un cane che corre, che fu dato-aCorfodalPo-
poloRomano, perche fu fedele, efiport6com-
battendo per il Popolo , come un Corfo arra-
biato 9 e ci mifero la ftatua in Campidoglio .
Qpefti poi havendo intefo quefta guerra , che
gli havevono fatto gli Orhni 9 fecero grande
mafla di Banditi , che Verardo Evangemla ne
haveva aflai a Luco fuo Caftello, e con rajuto
del Conte d*AIba , e di Altobello Capoccio
figlio di Gianni gia morto , e con I* a juto delli
parenti di Trafavo, mifero afledioaTagliacoz-
zo ; e non potendolo cosi prefto pigliare , Ve-
D rardoEvangelifta fece fabricare un forte palaz-
zo a Tagliacozzo fopra la fiumara , dove rice-
veva li Soldati , e poi li faceva falire per una
montagna a fare danno agli Orfini , & a queUi
Vaflalli ; e cominci6 all hora la gente divota
alli Colonpefi abaflb il palazzo di Mifler Ve-
rardo Evangelifta nobile e generofo , che dice-
va , che quella terra , che faceva f^re , la era
per cafa Colonna , ma alla fine fu prefa ; ma
tu untempo mezzo della Colonna , e mezzo de-
cli Orfini: e cosi pafs6 quefla imprefa, che nt'
Furono di fopra li Colonnefi .

Nel detto anno li Turchi meflero al Mare
CCLXXX. navi 9 & andarono a Conftantino*
poli contro Tlmperatore de*Greci; ma fu aju-
E tato r Imperatore da' Venetiani 9 e Genovefi :
cosi laflbrno la grande imprefa 9 e fecero graa
^uadagno , che pigliorono piJi di mille Greci 9
fecero tributarj li Negropontefi . Senti quefto il
Santo Papa , & il Chriftiano Re di Francia , c
fecero grande apparecchio per Tanno futuro.
Le galere di Genua andarono dalli Catalani ,
e fecero grand* imprefa , e fra Taltre cinque
galere , le quali furono arfe 9 e tomorfene a
Genova .

U detto Anno del mefe di Ottobre Miflcr*
Azzo di Milano havendo trattato di h;iver I4
Citta di Cremona, come fe non foflc tenuta pet
il Papa^ fe ne entro dentro la terra^ la prefe e

Mm 2 (h

Digitized by

5JS A N N

oe ando lAiffct^Azm con il Sig* di Maotova

coo pih di MMD. Cavalieri fopra a »

e ci ftette attorno pib di XX. gioroi arruinan-
dola tutia, e il Legato ch* era in Romagnat
torno fubito a Bologna t che bayeva pauf a di
qualche intrico.

Nel dctto Anno fece il gipco del Toro al
Colifeo, che havevaoo racconaandato tuuo con
ordine di tavolini , e fu getcato il bando per
tuuo il contomo » accid 9goi Barone ci venifle;
^ io raccootaro , quali gi^veni giocoroo 9 e
quati oiorirono. Qjnefta felU primieramente fu
Mtta alli tre di Settembre del decto Anno , e
tuttc le Matrone di Roma ftavano fopra li bal-
coni foderati di rofcio; e ci era ia bella Savel*
la Orfioa con due altre fue parente ; e ci erano
le dqnne Colonnefi , ma la giovene oon ci pote
venire, perche fi era rctto uo piede al giardi-
uo della Torre di Ncrooe ; e ci era la bcUa
Jacova di Vico, alias Rovere; e tutte fi mena-
rono le biUe donne di Roma» perche a quella
Rovere toccavano le donne di Treftcverc; aU*
Orfina tutte qu^Ue di piazza Navona» e di S.
Pictro; alla Colonnefe tutte le altre» chc reftaT
vano , e che arrivavono (ino alli Monti^ & aila
piazza Montanara , 8c a S. Girolamo vicino ai
palazzo SaveUo ; finalmcnce tuttc le feminc no-
pili da una banda, e raltre di minor sfera daU'
alcra ; e li cQmbatteoti dair altra . E furono
facciati a forte dal VecchioPietroJacovoRofn
da S» Angiolo alla Pefcaria ; c U prinoo caccia-
to fu un foraAiere da Rimini , chiaoiato Ga
lcotto Malatcfta • e comparve veftito di verdc
con io (pido m mano^ e portava alla capeilata
di ferro fcritto : fQlo io come Oratioy & ando
ad incootrare il Toro , e lo feri air occhio
manco, ma il Toro diede a fuggire . AU' hora
lui ci diede una botta alla oatica, & il Toro
un calcio al ginocchio, e cafco, & ilToro an-
dava correndo , ma non lo trovo . Ufcx aUora
jutto infiento Cicco della Valle , ch* cra vefti-
fo mcwo bidnco c mezzo nero» & il motto chc
portava al cimicro era : lo fono Enea per La^
vinia ; e qucfto fecc » percbe Lavinia fi chia^
mava la figlia di Miftcr Jovenale ^ e lui nera
fieramente innamorato . E combatteva valoro-
famente con il Toro, guando ufci Taltro Toro;
& uii:i Mez^o Stallo K)rzuto giovane veftico di
negro , che li era morca la moglie , e diceva il
motto: eosi fronfolato vivo^tfi porco bene con
il Toro. Ufci Cafarello giovane sbarbato, chc
portava il colorc del pelo del Leone j e diceva
il motto : c/yi piu forte di me ? Ufci un fora-
ftiero di Ravenna iiglio di Mifler Ludovico de
la Polenta veftito di roflb e negro y 8c il^ motto
dicea : moro annegato nel fangue y 0 dolce
morte . Ufci Savello di Anagrti veftito di giaU
)o, e diceva il mocto : ognuno fi guardi dalla
fazzta (Camore . Ufci veftito di cenere Giovan
Giacomo Capoccio figlio di Giovanni di Marft^
& il motto diceva: fotto la cenere ardo E poi
ufci Cccco Conti con un veftito di color d*ar-

tcnto, &c i\ motto dicea: cosi bianca i la fede.
lk\ Pietro Capoccio veftito d'incarnato , & U
motto dicea : Iq di Lucretia Romana fono lo
fchiavo; e voleva denotare, ch* era fchiavo
della pudicitia deUa Lucretia Romana. Ufci
MiHcr' Agabito della Colonna con un veftito
di color ai ferro con cene fiamme di fuoco , e
portava al capeUetto una coUana de cierafcrit-

10 intorno: Je to cafco^ cafcati voi^ ehe vedete;
volcva dire» che la Cafa Colonna era il fofte-
gno del Cpmpiioglio, e che U altri erano folo

11 loilegno d-jl Papa. Ufci poi Aldobrandino

A L r 51«

dellaColouna veftito di biaaco e verde, e por-
tava una coUana al capo , che dicea : Tanto
ptu grande • tanto piu forte . Ufci un' altro
sbarbatello figlio di StefanoSenatore, e (i chia-
mava Cola della Colonna vcftito di color Par-
diglio 9 e con un motto : Maltnconico^ ms for^
te . Ufci un Paparefe con U mocto ; per una
Donna matto 9 veftico a fcacchi bianchi e nt-
gri . Ufci Anibalo de^i AnibaU giovenotto di
prima barba con un veftico di color marioo c
giallo 9 Sc U moco era : Cbi naviga per amore ^
s^ammattifce , Q,uel giovenocco di StaUa anna^
va veftito di bianco 9 ma tra iegami rofli era ti
cimiero^ & il pennacchio con un mocto : fo*
mezzo placato. Ec il vicino fuo 9 cioe Giacomo
Alcieri 9 era veftico di giallo con le ftelte cele-
fti; il mocco diceva : tanto alto 9 quanto fi tma-
le ; ii mocco io fece un Zio fuo litceraco 9 dove
cominci6 le grandezze di quefta Ca(ata 9 che
afpirava aUe ftelle» e compr6 ia cofa a San
Marcello de' Stalli 9 e ft chiamava piazza di
Altieri . Ufci Evangelifta de Evangelifti de*
Corfi veftito di color celefte 9 e portava al ci«-
miero un cane legato 9 & il motco dicea r la
fede mi tiene 9 e mantiene . U(ci Giacomo Ceo^
cio con un veftico bianco e Uonaco 9 8c il motto
dicea : iono can li boni 9 cattivo con li cattivi .
Ulci il figUo di Fofco con un veftico verde 9 «
li calzoni a brache bianche; al cimiero vi era
una Colomba con le frondi di oliva, 8c il mot^
to era : Stmpre porto vittoria. Ufci Franciotto
di Manieri veftito di verde come una Doont
fmorta 9 8c il motto era : hebbi fperanza viva^
ma gia mi fi muore . E molti altri^ che io mi
ftracco di raccontarU ; tutti aUaltarono U fuo
toro 9 e ne rimafero morti dicidotto^ e nove fe-
riti 9 e li tori ne rimafero morti undict . Alli
morti fi fece un grand' honore 9 e fi portorooo
a fepellire a S. Maria Maggiore 9 e a San Gio<-
vanni Laterano .

Camillo Cencio, perche U nipote era un pic-
colino neUa foUa era cafcato , e £sittoIo cadere
il figlio della SoreUa dcl Conte deir AnguUla-
ra, il Cencio ci diede in capo una ftorcaca. che
il povero giovane morfe fiibito : ne fecero
gran fracafto. L4 foUa fu a San Giovannit per
vedere fepeUire i morti al gioco .

UAnno MCCCXXXIII. di Febraro il Mar-
chefeCola di Ferrara con la fua gente fu rotto
e prefo prigione dal Legato di Lombardia 9 e
poi fe ne ando a Ferrara con la gente Bolo»
gnefe c Romagnola . U mefe di Aprile fu foc*
corfa la Cittk dalla Lega Qontraria del Legato
con gran perdita della gente del Papa 9 e del
Re Giovanni , e perfe tra pochi giomi Forli ,
Rimini , e Cefena il Legato . U Re Giovanni
vedeva, che non ci riufciva cofa a modo fuOf
fi parti da Italia , e lafcio la Signoria di Parma
e Lucca alli RoUi, & a auellt de' Fogiiani U
Signoria di Reggio , e Modena a queUi di Mtf^
fer Pio Pio ; e fe nc torno ad Alemagna . Et il
Legato Apoftolico fu fcacciaco a ferro & a
morte da' Bolognefi ^ e poco manc6 che noa
perdeffe la vlta. Fu diftrutto dal popolo^ e da
queUi de' Malvezzi ii Caftello fatto da lui. Et
U detto anno ad Orvieto fu fatta una cruda
battaglia , e fu uccifo Napoluccio de Pietro
Novello con una faflata , e dair aitra parte fa
uccifoCorrido figlio di Ermanno con una ftoo-
cata , e ruccife un difperato bandito mandato
da MiUer Evangelifta EvangeUfti Corfo da Alv
nozzo , ' ch' era molco amico aUi Monaldefcht
GibeUini .

Un bottegaro di Campo di Fiore trovb vm

gio-

Digitized by

Googl(

DI LUDOVICO
giovioe della VaUe con la fua moglte , e li
corfe appreflb con un libardonc , ma il giovine

ialvo in cafa di Scaouccio; maquelloloando
a trovare » e (cappanao da una fineftra fcappb
alla volta del palazzo de*Coccini, & arrivando
alla porcicella Mariano tl figlio lo nafcofe ; e
Ceocio con il vecchto Camillo de* Coccini non
gii lafcio fare impaccio *

BAeffer Piecro Alli hebbe due figli mafchi
tuito a un cempo ; e perche lui era capo del
fuoRione, fu fatco un gran fonare di ciaramel-
le; & il poveroMiffer Piecro flava con febre e
la poncura al ItttOf e fra quefto poco cempo ft
nori > e fu iepellito ad Araceli ai loco delU
iuoi ancichi, e Chrifto habbia i'animafuach'era
vn grande ^ico di mia cafa^ e homo docto, e
da beiie molto Itimato al Campidogiio .

Ho fatto erroro, che quefta memoria (ii deir
anno MCCCX. & l'ho fcritto, perche l'ho tro^
•Vato a un libro mio, ma e manodeimiopadre.

Nel MCCCXXXIV. Queft' anno il Cardinale
^aetano da Itaiia and6 alia Corte del Papa , e
€a fatto CapodeiiaRepublica d*Orvieto, e quei
governo faviamentc fece ^ perche.quefU fu una
iavia tefta .

n detto anno ii Genovefi fisccio guerra con
f Cataiani , e furono di quelii vincitori, fa en-
doli un grad daono ; molti n'uccifcro con ferri^
€ moiti fi affocorono in mate , e ne impiccoro-
oo moiti per la goia .

Aodo contro Turchi il Re Giovanni di Fran-
citi , e li Venetiani , e i'efercito dei Papa , ii
quale mand6 a chiamare moiti nobili Romani ,
e voleva vedere » (ie ei pocea racquiftare , e ci
ondiedero molti Orfini, e delia fattione fua
fecero tregua con ii Coionnefi per dare io fcac-
comatto alli nemici communi. Et and6 diCafa
Coionna Af^bito e Stefano vecchi^ & andava^*
flio de* gioveni Lorenzo e Giovanni Cardinali
e Stefaneiio figiio di Pietro Soldato; e ci ando
Pietro 9 Sciarra , e Stefanuccio omicidiale di
Orfino 9 che fu poi Cardinale ; e ci andavano
in compagnia fua molti altri amici ; e ci ando
Lelio deila Vaile ; e ci ando Stefanieiio Gafa-
relio^ Paoio Giovenaie figiio diPaoieilo fratello
a Latenuccio Cardinale Frate deVZoccoli , e
PrediGatorediChriilo; e ci and6 Ludovichietto
Alt>ertone 9 e Leilo Rufcio ; e ci and6 Auto-
beiio Capoccio , che haveva con feco molti
banditi d*Abruzzo tenuci da Verardo Evangeli-
Aa ; e ci ando ii figlio di Franciotto Marieri
con molti fuoi Vairalli ; e ci ando Marcello di
Marino ScapigUato da Zagaroia , Catenaccio
d'Anaeni , Mofca da Velletri , CoU Caraccioio
da Albi^ con muti autri vaoniti ; ci ando Cec-
chino Evangeliila Corfo , con aitri b&nditi , e
con il Difcreto , e con il Papafano, e moiti
altri buoni ; e h Colonnefi voilero menare tanta
gente , pcr parere di dTtre rifpettati e potenti
al mondo; e ci riufci» ch*hebbero Stefanuccio
Cardinale» e quefto nobile efercico ando cmcro
a* Turchi 9 pigiiorono p\h di CL. iegni , e
furono arfi .

Nel detto anno nei mefe di Decembre mori
ii Papa Joanni XXIL in Avigoone ^ che lafci^
grand' 010, che valea da XV. miiioni di fiorini
d^oro , e il Cardinal Giacomo Cartaginefe fece
un graii rumore nel Conclavc , che non volca
Benedecco XI. da Tolofa , il quaie aila fine fu
fatto Papa , e di nuovo confermo le ccnfure
airiraperatore , come ufurpacore deirimperio
di Roma » & in quefto tumuito ogni Signore
voleva foccorrere il fuo popoio .
L'Anno MCCCXXXV. fi ievorono in arm

MONALDESGO.

itt

9 e perehe la

li Gibellini e li Guelfi di Genova
parte Guelfa fi accoA6 uoa bona pafte»^alla
genceGibeilina, l*altrapaneGueIfa fu fcacctaia
e refforono ii GibcUini patroni , e li Capitani
i'uno era di cafa Doria , e l*aItfO di ca(a Spl-
nola .

Nel detto anno li Tariati d*Are2zo eflindo
potenti e ricchi , havevano ia fignoria di molti
luoghi, e prefero la ficnoria della Cittk diCa-
gii i onde li Perugini li molfero guerra , c gli
toifero Borgo San Sepolcro, & ii forte. Per Ik
ftrada furooo aiTaliti dalli Aretini » & elTbdo
fchierati , furono rotci e fracaflfati » e li Aretihi
corfero fino a Penigia ferendo alla peggio .

Li Gibeilini di Marfi , che n* era capo Otta*
viano Capoccio , aflaitarono un Precojo della
Vecchiarella da Rieti , dove ftava tutta ia fa-
meglia , e fece traveflirc li fuoi Gibellini delle
vefti de^nemici, e cosi entraro a Rieti a quattr*
hore di notte, e uccifero quarantafetie perfone,
e s^incrudelio tanto Ottavio fratelio di Mefser
Antol)eilo, perche era ftata tirata una faflata in
capo a Mifler Jacopo Caracciolo fujo frate con-
fobrina. Fecc gfanne cofe in tutto quel contor-
no ia parte Gibellina , che fe ne (enti romoro
fino alla Cittade, e nc« parendone bene a Cru*
cib Cincio fuo parente , diceva male di Anto-
bello , huoma ufo nel fangue hunuino , e lo
mand6 a disfidare ; ma Mefler Stefano della
Colonna lo placd con quefte parole : P^oi vede^
te , cfoe fete fuori di Roma per aver uccifo tm
Gibellino : che potete fare ?

II detto anno Miflfer A220 Vifconti da Mila-
no hebbe a patto la Citta di Piacenza; e Par-
ma e Reggio fi arrefero alli Signpri della Sc*-
la r I^eggio ib dato alli Signori Gonzaga
patroni di Mantova • Modona fu data alli Mar-
chefi di Ferrara. In queft'anno Peru^a, Todi,
Foligno, Augubio, Aflifi, Siena , Orvieto , noa
fo fe ufci dalla parte contro li GibeUini ; e ii
Perugini prefero Cittk di Caftello, e quefto fu
Coiombo Vegiia Anfidei , perche i*Aretini fe
rhavevono acchiappata, & il Caftello di Cifter^
na , & aitri iuoghi con i'ajuto delli Foiignati .

E queft^anno Mifser Maftino deila Scala po^
tentiffimo c ricco ottenne per contratto la Citi\
di Lucca; ia voze per lui, non volendda dare
ad aitri , com' era ftato fatto un patto con it
Fiorentini .

L'Anno MGCCXXXVI. il nobile Mifser Ni^
coibOrfino diede per moglie la fua figlia a Be-
nedetto di Mefler Bonconte Monaldefchi de*
Frioli feguace di Ermafio , per il che venne m
gran rumore fra efii . II detto anno m<rfc Mif-
lerPietroOniaSantiinRoma, e fu&tto un mor^
torio come fofse uti Conte, e tutti li candelotti
havevan Tarme fua, che fon due pefci ritti ; e

auefto iofece ia fua moglie che ci voleva tutto
fuo henCj e morl il mefe di Novembre..
U detto Anno mori Lorenza figiia di Mifler
Andrea Rofcio mogiie diietta di Ciilo della
Vaiie; ci fecero ii Frati di Araceii un bei mor-
torio .

II detto Anno pigli6 moglie Antonio di Ma-
rone A vvocato delli Tribunali di Giuftitia mol-
to fapiente .

II detto Anno li Fiorentiui e Venetiani an-
dorno dai Signore delia Scaia , che ibfle fatto
Capitano Mifler Pietro, e Mifler Marfilio Rofli,
e ie ne andorno a Viviano , 8c a TofcanaT 8r a
Lucca

L'Anno MCCCXXXVII. ad Orvieto mori
Miflfer Ermanno principale de Monaldefchi, e
klcib quattro flglioli, cioe Corr.UO) Monaldo,

Be-

Digitized by

539

N N

A L I

54«

Beoedetto, c Verardo ricchi e poccnti .

II deito Anno Ottonaauo Turco comincio a
regnare in Afia, c queft* Anno fece principio
k Cafa Ottonaana » e fecero una fica in faccia

Chriftiani .

II detto Anno uno della Nobilc Cafa dello
Furno fi getto in fiume per difperatione , ef-
fendoci ftati affiffinaii molti dcnari , e fu pre-
tcfo foflc uno Nobile Romano , chc non fta
bene a nominario : bafta era del Rioae della
Regola.

fi detto Anno li Fiorentini comprorono la
Citta di Arezzo e fujo Contado , & erano pur
patto fatio alli Signori Tarlati XXV. mila fio-
rini di oro. Molto fe ne dolfero li Gibellini,
li Guelfi, li Perufmi di Fiorenza, c quelli di
Ferugia .

II detto Anno li XVL d^Aprilc il Marchefe
di Monte Santa Maria con Cafteilani a favore
de* Perugini prefe con contratto il Cafteilo
Montecchio con ii Signori Tarlati, e vi fu me-
natoCCCL.cavalieri con le lancie alla cofcia,
Vennero alla iciaria le genti del Marchefe, e
il giorno del Venerdi Santo fu riprefo il Ca
ftello, & hebbcro una grand^allegrezza li Arc
cini nemici del Marchefc .

II detto Anno fi fece afpra guerra fra li Ve-
netiani e Fipreniini con li loro Legati , e li Si-
gnori della Scala in Lombardia , e Tofcana ,

Serche Milfer Maftiao tencva Lucca con danno
e* Fiorentini .

11 dettoAnno Pietro MareriBarone Romano
disHdo a battaglia Giaconio Cincio, c Giovan-
jii Savello , e fi fcontrorono fotto il Tempio
delii Giudei, & effo folo li fece ftare tutii e
due ; e quefto fu perche in una Spetiaria, dove
folevano andare a ciarhre , effi differo , che
Pietruccio era fvergnato e di lutti li ferven-
ti ; e li Colonnefi gli fecero fare pace . Fece
un Colonncfe pranzo, e fu Miffer' Agabito del-
la Colonna . ,

Nel detioAnno di Luglio il Popolo di Bolo-
^na fi follevo in arme , e fipaccio Milfer Bran-
dalife Gozadino, quale era ftato il principale
a fcacciare il Legato del Santo Papa , e fu
fatto Capitano del Popolo Taddeo dc Miffer
Komeo Pepolo » il quale fra pocbi gibmi fe ne
fece Signore col favore de' Signori Marchefi di
Ferrara fuoi parenri .

L'Anno MCCCXXXVIIL U Rc Robcrto di
Napoli , fapendo , che Tlfola di Sicilia ft tro-
vava male pcr la morte del Re Federico , e
per la creationc del Rc Pietro , conduffc in
due volte una grofia armata in Sicilia , e molti
cavalieri, e palso Trimoli, e quello prefe ; ma
fi mofie una gran gentc , e per quefto li ioldati
fc ne tornorono fenza niente .

II detto Anno fi fentiva una grande partiali-
ca a Barletta di Puglia fra f afa Marra, e San-
ta Severina , c la Cafata degli Atti , e la di
Minurbino ; e fra tante zuffe c fcaramuccie di
quefti fu ruvinato il detto luogo .

Air Aquila d*Abruzzo fi fecero molte parti ,
e TAlfiero fe n'and6 contro la Cafa della Pu-
bera ^ e fe n'andarono ad Albi cafalc di detta
Pubera,doveapparent6 con la Cafa Caraccioli,
e quelli figli piccoiini •

A Gaeta li Sieri fi gettorno banditi per ha-
ver* havuto difgufto dai Podefta 9 c fecero un
gran danno alla Citta , poiche quanti Cittadini
trovr vano, tutii gU ammazzavano: per lo chc
fi rifblve il Comune levare il Governatore , &
^ difpetto delle c^rte rimctterli a Gaeta.
11 dctto Anno il Papa mando al Popolo Ro-

mano
dini

QO un Lcgato, accio pcrfuadcffe alli Citta-
i, che la potefta Senatoria non refercitaffe-
ro in Roma lua , poiche tanto tempo in Roma
da Re cfercitato havevano ; & il Legato gli
diffc quefto in Pulpito de Prcdicatorc; & il
Popolo domando trc giorni per riljpondere » c
poi fece farc una bclla oratione al buon giova-
ne Giovanni Cafarelli, chc diffe, che il Popolo
era fcmprc pronto a fpendcrc il fangue per il
Santo Padre » e che percio domandaffe cni vo-
leva per Senatorc . Domando Miffer Stefano
giovane della Colonna per un* Ahno; & il Po*
polo a viva voce diflc : non folo per w! Anno ^
ma ancora per cinque Anni » co^ patto chc ci
voleva un compagno. Et il primo Anno gU
diedero Urfo Vicubio padrc di Miffer* Urfo
Conte deir Anguillara, chc fu uccifo da Mifler
Evangelifta dc Evangcliiti Gorfo a Celano con
Stefanuccio di Sciarra ,

II detto anno il Papa peraccattivarfi ilScna^
tore mando a chiamarc il nobile Miflerc Stefa-
no della Colonna , c vi fu una grandc aIIcgrcS&-
za» c lo fece fempre mangiare coo lui, cSte&-
no promife £u: venirc il Popolo alla dcvotioae
Papalc .

In quefto tcmpo chc fii dal Papa Miffcre Ste-
fano della Colonna , Miffer Urfo venne a coro*
nare Miller Francefco Pctrarca» nobile Poeta e
fiputo*; c fii fatto in Campidoglio in queftama*
niera . Si veftirono di roffo dodici giovani di
quindici anni ognuno , 8c erano tutti figli dt
Gentil' huomini » c Cittadini , & uno fu dclla
cafa del Fomo, & uno della cafa Trincia, uno
di cafa Capizucchi » uno di cafa Cafarella, uno
di cafa Cancellieri , uno di cafa Coccino , uno
di cafa Roflb , uno di cafa Papazucchi , uno di
cafa Paparefe , uno di cafa Altieri , & uno di
cafa Lenii , uno di cafa Aftalli . E poi queft!
giovani differo molti verfi a favore del Popolo
tatti da quefto Petrarca, e poi andorno feiCic-
tad.ni veftiridi pannoverde e furono un SavellOt
un Conti , un* Urfino , un'AnibaIi ^ un Paparefc,
unMontanaroy c portavano una corona per uno
di diverfi fiori; e poi comparve il Senatore ia
mezo a molti Cittadini » c porto in tefta una
corona di lauro , e fi fede nella Sedia dell* AC*
fettamento, c fu chiamato il detto Mtfler Fran-
cefco Petrarca a fuono di trombc e piffari , &
c£li ft prefent6 veftito di lungo, e difle tre volte:
Ptva il Popolo Romano , vivan li Senatori , r
Dio li mantenga con liberta ; e poi s* inginoc-
chio al Senatorc y il quale difle : Corono prima
la virtu ; e fi levo la Ghirlanda da^ capo , e la
mifc a Miffer Francefco ; e lui diffe un bel So-
netto a favore dcgli antichi Romani valorofi .
E quefto fh finito con molta lodc del Poecay
jerche tutto il Pcpolo gridava 2 f^iva U Cam*
^ Hdoglio f & it Poeta .

II detto anno li Fiammcnght fcacciarono il
Contc fuo Padrone , c fi ribcUarono al Re dt
Francia ^ e ne fegui una gran guerra tra il R6
d^Inghaterxa & 1 fuoi CoIIcgari , & il Re di
Francia •

Nel detto anno Miffcr Maftino dclla ScaU
lebbe la pace con li Fiorcntini; c li Venetiani
lavevano poca fi)rza » e Miffer Maftino appari
con grandezze fiie .

L^anno MCCCXXXIX. li Saraceni Mori
venuti alla Spagna vennero a terra fenza con-
trafto per non havere il Re di Spagna armat6
a tempo . Si accamporno Ibtto la citta deU*
nda 9 e coa tradimento diedero una gran rotta
alli Saraceni,che nemorirono piii di XX. mila.
II detto anao Papa Benedetto confirmo Azzo, e

Lu-

Digitized by

54^

DI LUDOVICO

Luchino Vifconti nelle Citta prefe ; il finaile
jMiiferMaftinodiVerona, dando cenfo ogn'anno
come Vicarj per la Chiefa .

II detto anno (i fece una bella accettatione
per il Santo Padre in Avignone .

U detto anno li Genoven , e i Savoneii fecero
un governo creando ilDogediGenova al modo
di Venetia ; e fiirono cacciati li Capitani deila
cafa Doria e Spinola con i fuoi adherenti.

11 detto anno Giovanni Cafareili fequeftione,
& uccife Giovanni delli Giudici , e fe ne fuggi
in Regno, e un pezzo ftiede ad Albi dalli Ua-
pocci , e un pezzo a Luco dalli Evangelifti, 8c
una buona parte fecero certe cafe in un luogo,
cfichiam6 Avezano, che quefto gUelo piglior-
no li pib ricchi , e nobili j e Miffsr Vcrardo e
la fua cafa d'EvangeIifta fe ne vennero ad ha-
bitare alPalazzo fuo fabricato fopra la fiumara
de Tagliacozzo; e gli Urfini vedendo il fuo do-
minio fparfo , s* impadronirono d'Avezano e
Luco 9 cosi reftarono fenza dominio , ma pero
£icoltofi a Tagliacozzo.

MONALDESCO: 541

L'anno MCCCXL. Miflcr Azzo da Corrcg-
gto fi ribcllo a Mifier Maftino fuo nipote 9 per
eiler piii ficuro della padronanza di Parma .

II detto anno Mifler Maftino vende Lucca
a'Fiorentini , havendo dati cento ottanta mila
fiorini d'oro; c liPifani non Thebbero, per non
havere tanta moneta da fpendere : per il che
nacque tra li Fiorentini e Pifani una ^an zufFa.

II detto annb morfe quello di ca(a GabricIIi
Tiranno d* Augubio.

II detto anno Alberto della Scala andava per
mal fare contro la gente Gonzaga ncl Mantova*
no con mille cavalieri , c millc c cinqueccnto
pedoni di mafnadieri; mailGonzaga raffronto,
c lo fece iuggirc con gran vergogna •

Nel detto anno havendo il Re Robcrjo pre-
fo r Ifola di Cipro mand6 la fua armata con
molta gente a Sicilia 9 & afledio Melazzo per
mare c per terra , e tanto ftiedero , che lo pi-
gliarono a patti > falvando le perfonc , c la rob-
ba, e vi mclTc molta buqna guardia.

Digitized by

Google

DOMINIGI

DE GRAVINA

CHRONICON

DE REBUS IN APULIA GESTIS

Ab Anno MCCCXXXIIL ufque ad Annum MCCCL.
'N.unc primiim in lucem educitur
EX MANUSCRIPTO CODICE

BIBLIOTHEC.E CESAREiE VINDOBONENSIS

Tow. TCU.

Digitized by GooQle

\ J ■ ■ ^ . ■ ....... V

Digitized by

Googl(

I N D O M I N I C\

D E G R A V I N A

CHRONICON

DE REBUS IN APULIA GESTIS

PliAEFATIO

LUDOVICI ANTONII
M U R A T O R I I.

MEis verbis non indiget Refpublica Literaria y ut rem nofcat jam diu
compertiflimam , nempe quam pretiofa quam ampla MStorum Go*
dicum cujufcutnque geheris fupelledlile abundet Caefarea Vindobo-
nenfis Bibliotheca . Hoc unum addam ego, vel poft Petrum Lam-
becium magni hominis virum , qui eamdem pluribus egregiis volumi-
nibus defcripfit atque illuftravit, luculentam fa6lam ibi fuifle veterum Codicum
acceflionem) ac potiflimum fub Augufliflimo acque invidiflimo regnante Roma-
fiorum Imperatore CAROLO VL intercujus immortalitate dignas laudes fingu-
larem locum occupat Literarum ac Literatorum amor . In ampliflimo igitur &
nunc ad ftuporem ornatiflimo loco, ftatim ac intellexi ego adfervari, & quidem
in Codice, quem unicum fortafle appellarc liceat, Cbronlconxie Rebus in ApuUa ge^
fth, ab Anno ij^^ ufque a4 1 3 so. dedudlum , oblatis quam humillime precibus
egi apud Auguftiflimum Caefarem V ut in publicum commodum me dellcribere^
ac edere e^itidem Uiftcariain fineret^ quam ejus mumficentiae atque ampliflimad
Bibliothecae acceptam rcferret univerfus Eruditorum orbis . Vix vota audita ,
exaudita quoque fuerunt; & annuente clementiflimo Principe, ejufque imperiis
lubentiflime obfequente multiplicis eruditionis Viro, Pio Nicolao Garellio Bono-
nienfe, Archiatro & Confiliario Caefareo, tquite Ordinis Chrifti, & Caefareae
Bibliothecae Praefedlo, defcriptum mihi fuit Chronicon illud ab intimo amico
meo Petro Hercule Gherardio J. U. Dodlore, & Graecae ac Hebraicae Linguac
Profeflbre in Gyronafio Mutinenfi , qui tunc , jubente Sereniflimo noftro Domino
Duce Mutinae, Vindobonae morabatur. Quam etiam in rem fuam opem contu-
lit Nicolaus Forlofia Caefareae Bibliothecae Cuftos primus in eruditionis cultura
atque humanitate nemini fecundus. Itaque jam tamdem prodit Opus hoc pauci«
antea vifum , & nemini , quod fciam , hucufque memoratum : nufquam enim Nea-
politanae Hiftoriae ilcriptores mentionem de illo ejufve Audore feciffe animad-
verti. Foetus fane non parvi faciendus,quippeab Audlorc fynchrono fingula haec
narrantur, auibus & ipfe immixtusfuit . Stilus autem, finonelegans, perfpicuus
tamen , LeCtorem fibi facile conciliat , nifi quod levia interdum ac minutiora^
quam velim, heic occurrunt, quae vereor, ne quibufdam ad grandia folum in-
niantibus faftidio fint . Sed Scriptoribus aliquid indulgendum ; ipfaque minuta
narratio feriem nobis ac faciem rerum geftarum propius fub oculos fiftere con-
fuevit .

Accipe nunc argumentum Hiftoriae. Quum Johanna L Roberto Regi Avo fuo
in Rcgno Apuliae, five Neapolitano, fuccefliflct Anno 1545. non autem 1^42. ut
nonnulli fcripferc, ac nuptias iniiflet cum Andrea Rcgis Hungariae filio, qui Dux
Calabriae appellabatur , frcni deinde impatiens, eumdem fuum virum fenfim fa-
ftidire coepit . Neque decpant Neapoli, qui difcordiarum femina inter conjuges
^fererent, ut per ejus ruinam fibi Regnum conquirerent . £0 rcs tamdem dedudla
-^fuit, ut Anno iJ45- Andrcas^ brevi Rex inungendus, teter^jimo fcelere ab impiis
ficariis fuerit fuffocatus,ejufque cadaver turpiflime de feneftra projedlum . Fuerc ^
qui Johannam de hujufmodi criminc purgare conati funt ; fed illi judicio meo
Aethiopem lavandum ac dealbandum fufcepere. Anno 1^47. Ludovicus Hungariae
Tom. XJl Nn z Rex

Digitized by

PcK fJOtcflttfTimus , nccati fratris vindiAam liti«ns, coa6lis copjis io Ualiam dc-
fcendjt, KegnumNcapolitanum caedibus ac terrore concuflum fibi fubjecit; tum
Kegnum pacatum relinqucns, Hungariam repetiit Johanna, quae declinato irati
Regis furore in Provinciam /e recepcrat, ubi intellexit Ludovicum ab italia cx-
ceffifkj Neapolim pqr mare iterum cpnten^it, & iJrbibus plerifque ad fuamobc-
^dientiam revocatis, contra reliquos Huogarico Kegi adhuc addi<^os bclla gcflBt •
Janx^ue pefTum ibat rcs Hungarorum ; quum Anno 1350. Ludovicus Rcx rurfus
I^eapolitanum Regnum invafit • Haec funt , <ipae fibi narranda fumfit Chrono-
graphu? noftcr. Sed iniquo fato accidit, ut Vindobonenfis MStus Godex injurias
temporum fcnferit, excfis ncmpe tum inexordio, tum incalcc, atqucalibi etiam
charafteribus , & excifis fortalTc aliauot foliis : quam jadluram vereor ut quif-
quam alius reparare poflit, quando fingularis fit illeCodcx,qucmadmodum puto.
Defidcrantur ergo in principio, quae ad Regoum Roberti Rcgis Apuiiac fpc*
dlant: deinde in fine pauca /ortafle, quae per Ludovicum Hungariae Regem re-
^rcffum in idcm Regnum pera&a fuere. Scd non ca tanti funt, ut Chroiuci hu^
jus pretium minuerc poflint.

Audlor illius fuit Dominicus deGravina^ hoc eft cui patria erat GravinaCivitas,
lis ipfis temporibus, quibus ifta contigere, florcbatillc, immo fc fc etiam immi*
fcuit pcrturbationibus Regni, Hungarorum partc^ fcquutus, quorum dcclinante
fortuna folum yertcre , & exilium infuper pati coadlus cft . Proindc is narrata
.inorte Andreac Ducis, in has qucrelas erumpit : (J ut dc m aUoquar ^ admirando \
pu fiendo potius , de fortuna conqueror . Qmd igitur in nece innocentis Ducis peccavi , qui di^
pare me aefiimo ah Averfana Urbe , uhi necatus efi mifer Dux ille^ ufque ad civitatem Gra»
vinaCy cujus fum oriundus ^ per milKaria centum & ultra? Idcm ipfc fuit, qui Stcphano
Vayvodae Traofilvano, JKarim advefilo, Civitatcm Gravincnfem populi fui ver-
bis obtulit. Tum ipfe in Hungarorum fide conftantifiimus pro iis noonumquam
flc pro patria aifumtis armis, militiae fe dcdit, & in proelia impigcr ruic, rcli*
£k\s ubique fortis animi fignis. Arma tamcn minimc pro inftituto fuo profcftus eft»
fed quidem Notariam Artcm , quam in fua Patria exercebat ; ac proindc non fe*
xnel fe Notarium Dmmcum appeilat. Ille utique impenfo ftudio in Hungaros fer*
tur, eorum jura tuetur, & adta laudat, ita ut quae de contraria fadiooe &Re*
gina Johanna habet , caute interdum fiat accipienda , & cum aliis eorum tenipo-
rum adis confercnda. Attamco nullos in eo pravos afie(5lus deprehendas ; & qui
fua tanto caodore eoarrat ^ par eft credere^ neque ia «eteris veritati iojurium
/poQte fuiife .

Digitized by

DOMINIGI

DE GRAVINA

CHRONICON

DE REBUS IN APULIA GESTIS'

Defideratur mitium hujus Cbronict .

Ncerea crefcen*

fibus

humanam na«
luram prasfatis
Dominabus ]o-
hanna&Maria
fiL

Erasdidli Caroli
^ucisCalabrif»
neptibus di^i
Regis, Scineo-
rum mtrs pul
chritudinis . . •
tatis 8c totius difciplinB, 8c virtutis p^er eum-

dem Dominum Regem Sanciam Re-

ginam edodtis , ad statem legicimam conftitut.
. ..... Idem Dominus Rex tempore vitas fus

eas nuptui tradere avit , oc fua coeita-

tio vere perfedta fuit ...... fi per infidias

daemonis non periiflet . Et ver^ tales nuptis
guerram perfidam intuierunt in Regoum , ex

qua ti numero plurimiRegnicoUs perie-

runt .

Et fic Rex excellentiflimus idem S ...... .

am fuam gravatam , feque efle jam in ultima
ienedlute , qubd^ue Regnum ifiud rationabili-
ter inclyto Domino Regi Hungarios pertineret
de iure, obtenti licentia a SandVa Romana Ec-
defia, di(Slam Dominam Tohannam incl^o ju-
veni Domino Andrex llluftris CaroliRegisHun-
garis filio tradidit in uxorem , Amba(Eatoribus
pjiurimis ab utroque Rege hinc inde tranfmiflis
ufque ad confummationen) matrimonii fupradi-
4X\ . Fadique concordid & pa£Hs firmatis de
lali matrimonio ceiebrandoy ecce prsfatus in-

clytus Rex Carolus HungariaB Rex» contentui
valde matrimonio memorato^cum egregia ftio-
rum Militum comitiva deferens fecum genero-
fum filium fuum Andream , virum dandum Do-
minsJohanndB prae&ttD, adRegnum Stcilia cum
^audio- magnb v^nit . Cui idem Robertus Rex
itrenuus a Civitate Neapohtana ulque Beneven-
tum (^iam honorifici veniens cum magna fi-

auidem laude* & perfe<^ amore fufcepit eum-
em . Ibique poft diverfos tradlatus ioaefequu«
tos , & padtorum confirmatione adje<5bi , Regi-
bus ipfis concordibus fa^ eft diAi matrimonii

garentela, gaadentibms Regibus ipfis prsectpue,
c fingulis aiiis Nepotibus regafibus, alitfque
Comitibus» & Baronibus , & Regnicolis di£li
Regni, & Deum laudantibus de tali conjugio
fic lolemni . Statimque per di£him Regem Ro-
bertum d\6ko Andreas licet infanti annorum (br-
t^ duodecim ^ & didbe ]ohann0 uxori fuas^Du-
catum Calabride aflfigna • • . • cipiens eos fuo
regimini « & dodlrinss.

Completis itaque folemnibus matrimonii fu-
pradiAi y & di6ro Rege Carolo &Ao contento

de feliciter cum fua militia apud

Hungariam remea ....... ibidem pro regi«

mine fui nati certis providis viris » militibus &

fcutiferis^ Hungaris fuis fidelibus

Adveniente itaoue tent^pore defponfationis di-
dlorum AndreaB oc Johanns fe^undhm aetatem
eorum juvenilem , idem Rex Robertus futura
cupiens praecavere difpendia 9 in quibus incidit»
diefcos juvenes benedidHone Sacerdotali interve-
niente 9 cum folemnitatibus congruis regaliter
& magnific^ in facie Ecclefias defponfari prss-
cepit • Ibique felU funt piurima celebrata ab

uni-

Digitized by

551 DO M 1 N IC 1

uoiverlis Regalibus & Regni Magnacibus laeto
corde , conrumniaco macrimonio ibpradi^ko . Et
fic univerfis R^jUibus cecerifque Regni Ma-
gnatibus poft di6tum Dominum Regem Rober-
cum Dominus praecipuus vocabatur Andreas
Dux Calabrias memoracus , cujus cota inceotio
puro corde vigebac erga honorem Nepocum
uomini Regis prarfaci .

Deinderegnante Rege praefeco Roberco, Ma-
gnificus vir Dominus johannes Pipinus Palati-
nus AIcamursB a prasdicla Regina Sancia Civtca^
tem Sandli Severi cerco comparavic cheiauro •
Cui didla Civicas minime voluic obedire . Sed
cxiftens in fociliciis fuis » licec concra eam exer-
cicum nimium congregairec ^ & per dies pluri-
mos cenuifTec obfeiiam , diverfis ingeniis oppri-
mendo eamdem , in eam minime valuit introi-
re , afferentcs Cives didhe Terrag , fe noUe ex
dominio demanii Regii diverti ad dominium
Baronias , quampkiribus Syndicis miflis per Ci-
ves Terra? prxfataB ad Regem eumdemmotifi-
cantibus voluntatem eorum nokntium domi-
nium Palatini modo qu:)cumque , didVg Rege
prorogante eis refponlum , quiar videba<ur vo-
luniati di<fti Palatini afliftere ex venditione per

didlam Reginam praefato . Interea prae-

faius nequeuntQs Civitatem eamdem

intrare pt^n;tus defticerunr cundto fuo

exercitu . • . . . Et confequeriter fuo £at6 agen-
te fchifma ....... MarenCas Barones* Cives

Baroli, & D Nicolaum de (isidlis de

dicSla Terrra Baroli inimiciiialiter . . .^. . fuit^
cx quj plurimi utriufque partis Caporales Ik
fequaces lunt nece pefl&nja ii^teremfi. DiStus
autem Palarinus vofens fe iaKbusimmiffc?rlpap-
tem dicSki Domini Nicolai collo fuo percepit &
fratrum » ubi multorum familiarium fuorum- co-
mitivam amifit . Deinde videns nullaterius fe
poffc cfFendere domos Marrenfium ex fbrtitu
dine corymdcm * trabucco$ duriflimos- 8; ma-

fios erigi fecit contra domos eafdem plurtbus
miliariDUs introdii^is, Sicque ex ejus incurfi-
bus fortit)us & gente congregata diverfa in di-
£ii Terra Baroli difrobationes plurimag 8c
cnorrpes fadias funt, iq Terra ipfa & . ^ ^ . . . .
fuis ac 4puli> parcibus univerfis..

Qjjum igitur Robertus de . SaijAo Severiao.
Miles I cecerique d? domo fua cQnfai^guipei &
parentes d^ obfidione facfta ; per didkum PaUti-
num fuper Marrenfe; Barones eis aflinicate con*
tiguos per literas &nuntip^:M4rrenfiumi pr^edi-
^orum fentiret, colIeiSkis uddique viribuSj v^r-
siis didlam Civitacenoi: BaroU contra diiShim
Palacinutp viriliter a-ufus eft properare , &a
Centiano Caftro fuo ufque Andnam vepiens ,
caftrametatus ibidem ^ gencem fuam ibi difpo-
fuerat congregar^ . Ec deipde congregata con«
tra didlum Palatinum.pQtentiali manu procede-
re milicari. .Qjnod idem fentiens Palacinus , ci-
mens potentis infultum ,.fubit6 ncdle confur-
geos , de di(5la Terra Baroli receflit cum fuis

fequacibus univerfist derelidlis pluri-

mis interfe<^is feceflic apud Minerbinuni, ubi
potcntialiter hiorabatur » Deinde praefati Baro-

nes videlicec Dominus ]ohannes de

Marra , & Dpminus Rifo de • • . . • . Capora-
les Marrenfium in hac lice de ..... • Domini
Roberti de San€io Severino , Domini Raymun-
di de Baucio , & aliorum quamplurium adver-
fariorum dldli Paiatini, apud Neapoiim coram
di<5lo Domino Rege Roberto de pradidlo Pala-
cino & (equacibus graviter func conquefti, altis
& lachrymabilibus vocibus accufantes eofdem »
inftantibus didlis Dominis 8c perfuadentibus di-

D
A

E GRAVINA $si

£kum Regem, prasdiiShim Palatinum fuofque fe-
quaces fore capitali fententia puniendos 9 ^
qu6d contra honorem Regia9 Majeftatis hoftilcs
brigas in Regno moverinc y & concra didtos
Marrenfes crabuccos erexerint in Barolicaoa
egregia Civitace, nitences iUam fundicus diflipa*
re^ A quibus nec defiftere voluic ad mandaca
Regias Majeftacis faspihs fibi fa(Sbi , nifi virilicer
per ipfum Dominum Robercimi fuiflec indj; eje-
dlus . Ec fic causi ipsd in diligenci Confilio de-
dudla per eamdem Regiam Majeftacem» delibe-
raco confilio mandavic idem Dominus Rex p
qabd Neapolim fe conferre deberec idem Pala-
cinus cum fuis fequacibus memoracis, di6Hs Ba-
ronibus Marrenfibus fuper caufa eis objedU ia
judicio refponfuri •

Igicur advenience nuncio <:icatorio ad Palaci-
num eumdem , liceras cicacorias eidem Paiacino
porrexiCy ouas fuperbo capice fpcrnens, ad cla«
morem diai Regis penicus ire negavic , fed ibi-
dem in Minerbino pocenciflime moraba#r**
Tunc prarfatus Dominus Rex videns protervita-
cem & duriciem didki Palacini & fracrum, maa-
davic onmibus inimicis fuis prajfcriptis , ac vin>
Magnifica Gaflbni de Dynifiaco Comici Terli-
cii , & Regni fui Siciliae Marefcallo , qu6d con-
cra 4i^lum Palacinum , & fracres cum exercica
maximo hoftilicer accederencapudMinerbinum,
& eos vivos vel morcuos coram eo prapfenca-
renc omnimodo , camquam mandati Regii con-
temcores. Faftoque mandaco prarfaco, ftacim
didkus Terlicii Comes , quia licec eranc afiini-
tace conjunfti, tamen ob eorum malitiam pro
tenimento cujufdam Caftri fui Lufeti in partibus
Terrae Bari , quod fibi violenter tollere cenca-
verunc, erat eoruminimicusoccultus,&propte-
rea in pun<5lo publicus facftuseft, diligenciiis
fa. iens mandatum Regis ejufdem . Sicque pra^-
dicSli Dominus Robertus, Dominus Raymundus,
& Marrenfes habito colloquio ctMnComiteTer-
licii praefato , fimul de Neapoli recedences^
unufquifque ad Terras fuas pervSnit ; & adu-
nato exercitu univerfo apud Minerbinum , ho-
ftiliter obfederunt dicftum Pilatinum & fracres^
ibique per dies aliquos ipfos cencbant obfeflbs t
nec eos offendere poterant , propter forticudi-
nem Civitatis, qua5 in cacumine confiftebat • Et
dum adhuc ibi cum exercitu motarentur , ecce
ordinante matre d\6ti Palatini pervenerunc lice-
rae didlo Comiti Terlicii & aliis memoratis ^
quod ubi didlus Palatinus, & fratres ju#a ordi-
nationem matris fuao prasfataB fe velient coram
Majeftate Regia praBfentare, ab eis eorum exer-
cicum removerenc . Nunciaco itaque didlo man-
dato Regio prasfatoPalatino & (ratribus, & re*
ceptis maternis literis , ftatim juxca macernuni
confilium fe coram Majcftiace Regia prasfencare
fpoponderunc , 6c fic cundlus exercicus ab obfi-
dione difceflic, & veluc perfe<Sfci inimici pras&ti
Caporales fe Neapolim concuIerunCir

Poft paucos vero dies ecce pra&tjLisFalacinus
& Fracres cum omnibus eorum fequacibus Mi-
nerbino receflerunt, &icer facieace$v6rsiisNea-
polim, Dominus Nicolaus de Ganis, fuique fe-
quaces quamplures Nobiles de Barulo,velut pro<^
vidi de fua laluce penfances, appltcances Beoer
ventum , noluerunt ampliiis cum didko Palatino
& fratribus versiis Neapolim fe conferre , fed
paulo ampliiisaflbciantes eofdem,versi2sRomam
extra Regnum fe falvare curarunt .

Palatinus vero 6c fratres , ccrtique familiares
fui fe Neapolim conferentes , coram Domino
Rege ftatim fe prasfentarunt . Q.'iibus praefenta^
tis idem Rcx eos fcroci vultu intuens , finalicer

eos

Digitized by

iSi C H R O

eos fxiandavit eaMri fHMcipari ; 8e convocatis
omnihus de foo coofitio 9 iQftaatilmi iiiimicis
prar&tis» iueniat perpetuo carceri condeninati ,
Terria» & Caftris ^ & Cafalibus fuis omuibttt ad
nuuxlarum Regis CuriisD devolucis 9 falvis juri-
bus Comiti£[k matris eorum .

Codequemer inimici prisdi^ cogitavemnt
ilatim Terras omnes di£h>rum fratrum emere k
RegiaCuria» ue (i quando contingeret ipfosali-
qualiter liberari, Terng & Ca^ba fua in mani^
bos reperirearur inimicorum ipfbrum ; Cc fic
adeuntes ad didhim Re^em , eumdem padlis &
venditiontbus confirmatisy Terras&Cafbra om-<
fiia eorumdem emerunt 1 iliaique tenuerunt &
lenent .

Interea ipfis fratribus morantibus in Caftro
Capuano captivis juxu fententiam inde iatam»
ttima erat memoria de eifdemnecdefcquacibost
corum » Sed Dominus Raymundus praedi£Vus fa-
Aus generalis Capitaneusm partibus Terra Bart»
quamplures fequaces eorum deftruxic oerfonali-
ter ^ & aliquos pecuntaliter ufque ad ulcimam

Cupertatem ; Ft fic n cafu prflBfatorum regna^*
nt in Barulo 8c ubique prGefaci Marreniirs, qui
confequemer ex furtis fequadum perierunt .

Praeterea idem inclycus Rex Robertus infir^
JDitace convi^us » vocatts coram fe Johanna^ 8c
Maria neptibus fuis . Andrea filio inclyti Regis
Hungarii^ Duce Calabriai, viro d\€tM jobannosft
Philtppo Principe Tarcntino, & fratribus, ac Eca-
terina Imperatrice ConfiantinopOlitana matte
corum , aecnon Agnete Duciffa Duratii , 8e Ka-
rolo Duce Duratii » & fratribus ^ certifijue Co-
vtitibus t Magnattbus , & BarontbusRe^i Nea-
politani tunc prftfentibus, 8c univerfis Confilta*
riis (uis, & ipfis coram eo praHfentibus interalia
mandata eis tz&a » praefente etiam Sancia Regi-
na uxore fua t mandavit & voluit ^ qu6d poft
mortem fuam Rex eflet Andreas pr£Bdi<Slus ^ &
lohanna conibrs fua Regina » aliique fiii nepotes
lUts juribus eflent contenri , qu6dque uno corde
tfle deberem , fi diu regnare cupermt 1 Se.di-
£him Andrcam carum haberent quafi magnum
thefaurum ^ fibique tn omnibus obcdirent^ velut
eorum Domtno principali . Nam fi fic facerent>
amdes Reges de Muiido numquam eis poflent
docerc • Et fic eo vivente inandavit omnibus ,
uc eidem Aodrem & Johanna Coofbrri iigium
hontagium ptftftare deborent . Qpod ftatim fe-*
cerum » qtiod in fine minime fervaverunt .
Mortuus eft autem idem Rex Anno Domini
MCCCXLIL menfe Januarii , X. Indidlione 9
XIV. die menfis ejufdem » & regnavit annis
txieinta fcK .

ipfo eodem die coronata fuit Regma Johan-
na t & ab omnibus Regina vocata . uux autem
Andreas vir fuus causa obtinendss Coronas Re-
gaiis ad Summum Pontificem dcfiinavit , qu0
ltt>i vitiis quampbrium Regni Magnatum fio-
fogata exfttrit uique ad mortem .

£t tunc de novo poft mortem Regis Roberri
Dnefati didlus Dux ilLndreas , prastata Regina
Johamia , aliique Refiales Domini in annis juve-
ailtbus conflituti ^ licet fub regimine 8c doncena
Saocift Regtns reliA» Regis Roberri pnsfiui ,
Eoaterin» Imperarricis Con{kintii>opolitam&, &
iignetts DuCftflic Duratii ^ Cawh Anm » &
quamplurium aliorum Regni Maguatum exifte-
reor • tamen tum ex malts cogitationibus Ma^

rtum eorunrtdem » tttm etiam cx variisordine^
traiShatu Imperatricis prsefats ^ qum ftatum
£liorum intmic . . . « a£G?(5lahat , di(Slo Duci An-
dre» & di£tm Reginas ^ & confj^queater . . . .
Reg . • fubfequutuB cft malus fiiiis. Hi juvcoes

I C O N. 554

Dun & Regtna juvenilibus ludts 6c ihlatiis ioii^
ftentes, aliique Regales p scfati f[dendidisvefti«'
bus adornati^ alternatim pn deunteSf alternatim
equitantei per fplendidam Urbem Neapolitanami
jocgndi ^ de nuUo curantes femper in edcbant •
Bt inter hunc eorum jocundum concurfum Con^
iUiarii peffimi % Magnates prsefati fempet vi(i
fuerunt dcreU6tumRegisRoQerti magnumufgr*^
pare thefaurum . Imperatrix vero ptraefata fetQ*
per facfgebat^ diabolico fpiritu tnipirata^ ptm
di^um conjugtum di6hs Regina^&Uucis mort^
pradi^i Ducis dividere t & eam uni filiorum
fuorum tradere in uxorem 9 ^uod tnfa^S^um opc^
rante Diabolo obtinuit » unde Regni hujus oe-
ftruAio eft fequuta .

Interea in Civitatc ipTa NeapoUtana di^
Regrna Johanna juvQnilibus indu<5^a cplludiia
(emper chorizando » fentper eouitando , fendpee
in hafiiludiis vacaodo tota fa^a eft bata ^ vana
juventute feduAa • Qpod vtd^ns Sancia Regtna
pnefaca » quod eam non poflet talibus ab
bua removere t (ubico Dor> cooverfa Monafte^
rium Saoc^a Cruds dc Neapoli monialitQr eil
ingrefla , Regali dignitari renuntians » ubi diet
fuos breviter fioivit in Chrifto , poft obitum viri
fui Regis Roberti Anao MCCCXLIIL

Poft cujus mortem $ quia aliqualiter eademi
Reginam juvenem & alios refrenabat, totaUter
fadti func eftrenes > 8t Caftrum di^ Regioai
quaii commune tabernaculum fa(5him eft omntp*
bu8 in derifum . Contiliat res omnes lupi fa^
funt ovium Rcgni hujus» & totum Reouim Neat
politana Civitas devorabat ; ibi cuu(C%as Regnt
thefaurus peribat.

Igitur dominantibus sequaliter di^ Andrea
Duce , di(5laque Jobanna Regina « 8c k cun^is
Reeni Magnatibi^s obeditis , tradlantibus aliquir
busPalarini & fratrum amicis 1 Dsamone priscir
pue , ut ex Hberatione ipforum taota icandftU
lequerentur t didlusDux contra votuotatem om?
nium di<5bum Palatinum & fl atres a Caftro Ca*»
puano prsrfato ^ quo tenebantur U|(ati , Uberari
mandavit . Sed taUs Uberatio ftiit in fai^um de<t
ftruiSHo fu» perfonss •

Liberatis itaque Palatino S{ fratribus» ftatim
elari fuperbii ceeperunt fplendide vivere » 80
magnifio& equitare » alternatim vivendo, Kafti^
ludendO) induendo» diftimulantes fe R^alibui
efle pares • Ad hasc crevit invidia omoium con?
tra eum • Ivere precatum' di^um Ducem Acht
dream» quique {Mdkm^ & fssp its in occuito iof
vidiose loauentes cun6li cootra Ducens prarfaf
tum» qu6d fuo favore tanta tftent elari luper^P'
biia Palatinus & fratres • Nam Palatious ipfa
Quotiens in Ruga Corrigiarum in NeapoU Jq^
Itra ftebat , fi tam Dux prssdi^s U Regina »

3uam alii Regales una Banderia vel duabus ad
tfteitottam aliorum Comituin 9t Ma£natum#
cum eorum armigeris veoiebaot ad Joftras, Po^
latioua idcm oullo Regali re&rvato hooore $
cum tribus alrioribus baoderiis yeotebit a4
Toftras ^ unde aiajor iovidia femper crefcQ-
bat .

Inimici ver6 Palatini prafari videntes inimi^
cum fuum tanto diiSki Ducis favore fufFultum t
ira & furorc fedudli > ciim mAjores Regoi Ma-
gnates efl^ntt habito coniilio , kc uoo corde fa-
6H f cum Regina prce&ta uxore fua « Carolo
Artus, Comite SancSlt Severioi ♦ Comite Mile-
ci , Comite Amirato , Comite Terlicii » Comite
Sandi Angeli , Domioo Roberto de San<%o Se*
verino, Domino Raymuodo de Baucio, Comif
te Catansani , & fratribus , pluribufque aliis
Regni Baroaibus & MagaatU)us # cogitayerunt

de-

Digitized by

,55$ DOMINICI

dcAruere Palatinum , & Ducetn etiam , (i eum
ultra vellei favere .

Gonfilio dato di^bs Reginas , ftatim didla
Regina frontem revolvens viro luo pra^ato, di-
€lorum aBmulorum viri confilio adhasrebat » &
paulatim paulatim de manibus viri fui domi
iiium auferebat , femper exiftens cum eo ad li
tes » & ut dicitur , hxc erant opera Imperatri-
cis predidbs t ut ad luum perveAiret intentum .
Ad tantum itaque finem reduxerat virum fuum
pra^di£lum » ut vix poflet Gok licentia ReginaB
unam facere fibi Robbam ...» cuodhim con-
tra eum coofilium provocavit.

Demum diftus Dux fentiens fc malft para-
fum , habito confilio Caroli Ducis Duratii &
ceterorum fuorum militum Hungarorum » fta*
tim ad Dominam matrem fuam apud Hunga-
riam Nuntios deftinavit , nuntians fibi fii&um
qualiter fe haberet . Ad quem ftatim mater

S>rasdi6U venire curavit* & exillens per menfes
uos&ultra inNeapoIi) cognofcens nequitiam
fux nurus » cogitavit utilius pro vita filii fecum
fuum filum reportare . Et dum pararet illum
velle reportare , ecce Imperatrix prasfata frau-
dulenti animo^ Duciffas Duratii puro corde,
Comes de Montc-Caveofo, & quamplures alii
Regni Magnates perfuaferunt matri praBfata^t ut
eorum Rcgem dimitteret eorum cuftodiie con-
fervandum. Sedinfadlum malignam cuftodiam
babuerunt prodimento decepti. Qjuorum con-
filio di(Sla mater acquiefcens , pra^cipue mota
blandis verbis Reginas pratfatas , dicS^um filium
fuum principalicer regimini di6li Comitis Mon-
tis-Caveofi tamquam homini antiquo & feni &
iideli reliquit, & in Hungariam rediit , mittens
ilatim ad Summum Pontificem pro coronatione
filii fui prasdidli , ut Regni ipfius acciperet ple-
nariam poteftatem .

Remanente itaque Duce Andrea prasfato ve-
lut agniculo inter lupos , fi didla Regina pras-
terttis diebus mal^ egerat ^ pefiime operata eft
in futuris erga virum fuum praefatum , immo

2uod deterius eft, <:un<!^a Regni officiaperCoii-
iiarios peflimos Regni Magnates in capite di-
vifit, diclum Carolum Artus faciens Comitem
Camerarium didh Regni ; Comitem Montif-
Caveofi , ut fuo ordini afientiret , fecit Magi*
ftrum Juftitiai Regni , quod Officium recijpere
noluit » nifi ex confirmatione Summi Pontincis ;
Dominum Rogerium de San^o Severino fecit
Logothetam & Protonotarium Regni , qui eo
tempore erat Archiepifcopus Barenfis ; Comi-
tem Terlicii fecit Recni Sicilias Marefcallum ;
Dominum Robertum tecit Generalem Capita-
neum Terrae Bari, & Terrag Ydrunti ad vitam ;
Dominivn Raymundum fccit Generalem Capi-
raneum ' Vallis Beneventanae , & Capitanaras ad
vitam; aliaque plura in capite conceffit officia.
QjM Rex Robertus^ dum vixit, numquam con-
cedere. in capite alicui pra^fumfit . Et horum
gubernatione & confilio utens , fic magna ftra-
ge vivebatur in Caftro fuo, quod introitus di6H
Regni videbantur fibi non (ufficere pro medio
anno, ficut tempore Regis Roberti anno quoli-
betreponebantur in theiauro centenaria Uncia-
rum.

Sicque tnfra modicum tempus Turris una fita
in Caftro vocata Bonna » maximo replera the-
fauro cumulara per Regem Robertum pra;di-
Aum , evacuata totaliter ex acceptione did^i
Caroli Artus , & aliorum fuorum fequacium ,
dividentium infra fe ipfos tantum thefaurum .

Ad haec inclyta Domina Domina Agnes Du-
cifla Duratii Caftrum ipfum Regium comiauo

D
A

E GR A VINA fs6

vifitans , mediante Domina Margarita de Cec-
cano Collaterali di<5bs Reginas, tradlavit, qu64
Maria foror dicShe Re^inas coi^ors fieret CaroU
Ducis Duratii filii iiii , Sumnod Pontificis poft
obtentum aflenfum . Habita itaque piomili
fione ab eadem Domina Maria de (aciendo ma«
trimonio memorato^ fingulis ijporantibus c^n^
fam ipfam, eadem Domina Agnes anxia nuN
gnificare ftatum diAi Domini Ducis filii fui» ad
Dominum Cardinalem Petragoricenfem pcx£^
tum fi-arrem fuum camh nuntians fcripfit nego-
tium oertradbatum , ut cum Domino Summo
Pontince ordinaret aflenfum confummationis ma«
trimonti fupradi6ti . Qjjod idem Cardinalis io*
telligens ksto animo, ad Summum Pontificen»
inftanter adiens, alfenfum obtinuit confiimma*
tionis matrimonii memorati ; & accepeis char«
tis fiib Apoftolica Bulla ftatim idem Dominus
Cardinalis apud Neapolim ad eamdem Ducii^
lam Nuntium remifit cum gaudio feftinanter.

Igitur prasfata mater DuciiTa , obtentis Sum«
mi Pontificis chants acceptis 9 tota £a<Shi gau«
dens & hilaris narravit in iecreto di(5lo fitio fuo
Carolo f negotium, qualiter fe haberet , qui hi«
lariori vultu congaudens, eamdem matrem fuant
de confummatione di<5t;i matrimonii concitabac*
Qjiias adiens feftinantior Dominam Mariam pra»-
fatam, mediante Domina Margarita de Ceccano
prxdi£ta, , fibi aftenfum Summi Pontificisnuncia*
vit de confummatione matrimonii jam tra^ti»
Qjm quidem Domina Mairia paratam fe obtulic
fervare & adimplere promifsa ; & ftatim ideni
Dux donavit eiaem DominasMargariras de Ceo-
cano Cafalia Cilearum & BineCci in pr^mtum
rei tradbta^ . Et quia tradlatus matrimonii ipfius
abfque confcientia Johannas Reginas fororts fuaB,
& alicujus alterius fadlus erat, dubitabant tra«
dlatores hujufmodi ipfum matrimonium publi-
care, ne contradiceretur per Regtnam eamdem»
vel per Dominos Tatfentinos. Confidentes ica-
que in magnificentia fua , & confentiente Do«
mina Maria pra^ata 9 hinc inde de adimplenda
didlo matrimonio, mutua data fide,eamdem Do-
minam Mariam fecrete idem Carolus Dux Du*
ratii ad f uum tranfduxit Palatium ex Caftro di-
(Sbs Reginae per viam , qua egreditur de di(Sh>
Caftro magno Regio per Jardenum Regium ad
PaIatiumdi(5H Ducis nbi confine . Quam didlus
Dux, ut fertur» cognofcens camalirer. & eam
in Palatio fuo retinens , didhim fa6lurn matri*
monium publicavit . Qtjod audiens di(5la Regi«
na 9 Andreas Dux vir fuus , Domini Tarentini »
& ceni alii aBmuIi di£ii Ducis/ftupore convid^i
fremebant dentibus in eumdem Ducem Caro-
lum, fibi pro pofse monis infidias praeparantes.
Quod o utinam mater fua Ducifsa tale matri-
monium non tra(Slafset , quia mors fuit fua &
filiorum fuorum.

Fa(5iis itaque rumoribus plurimisdematrimo-
nio fupradi(5lo , poft dies paucos aliouos rumor
quievit ; fed tamen invidia & fraus oc fcandala
occulta femper augebantur contra di6him Du-
cem & fratres. Et cogitabat difta Regina de
confilio Imperatricis prasfatas di(SVam Dominain
Mariam tollere fraudulenter , quum violenter
non.pofset. Nam ficut prasfcribitur major pars
Meapoliranorum Civium & Regni Magnatum
cum di(Slo Duce Carolo libentiiu concurrebant»
fic perfecSle diligebant eumdem . Incipiebat au«
tem di(5ta Regina eumdem Carolum blandis
verbis reconciliare velle, quando polfet fororem
in fuo Caftro reducere, quod obrincre nequivit»
quia di(Slus Dux fagaciffimus juvenis erat valde •
Denique didta Regina ccepit fe ^ontentani

ofteo^

Digitized by

557 C H R O

oftenderc de matrimonio fupraditao ; & tradens
Ibrori fiwe dotem congruam , donaVit illi pro
fuo Dodario G)mitatum Albse, & in auro fuper
juribus Colle<ftarum generalium Regni Uncia-
rum milliaria triginta duo . Et conftituto termi
no defponfandi, ordinaverat didla Regina, cam-
dcm fororem fuam in Capella fui magni Caftri
defponfari debere , ijpfamque exinde velle fo-
lemnitcr nuptias celebrare . Qjao dic advenien-
te, fummo mane per quemdam fcutiferum fe
crete nuntiatum eft didloDuci, quod nuUatenus
confideretRegkimCaftrum intrare, nec uxorem
immittere ; nam ordinatum erat (ecretiiis per
ipfam Reginam & Imperatricem , didtam Do-
minam Mariam retinere in Caftro , & Ducem
eumdem perimi vd carcerari . Et intenogans
ipfe Dux , qualiter ifta fciret, dixit, quod ipfa
B0<fte dormierat in Caftro prjefato , & vidit or-
dinem fupradidlum . Nam fcutifer ipfe non in-
cendebat ad Cattrum Regium reveni , fcd po-
titis tfte in Palatio didli Ducis , timens iram
di6Us Rcginas cx revclatioae caufjs prsfatas .
Hit auditis per Carolum praefatum uibito ac-
ccflit ad matrem , & vocata fimul uxore nun-
tiavit eis una cum diAo fcutifero ordinem rei
hujus^ & amoto propofito defponfandi, dtftule-
runt ipfa fponfalia per dies aliquoc fe fafluros .
Deindc didU Regina & Imperatrix fuis ordini-
bus fruftratas , ira & furore crepare videntur .
Et ccce maior invidia concrefccDat contra Du-
ccm praedidtum . Mulia? fibi mina? inferuntur ,
& multa fcandala prsparantur . De quibus Dux
ipfc & fratres parum curabant , cbm fatis fa-
pientcr & potenter confifterent .

Adveniente itaque die defponfationis eorum,
benedidVione^ facerdotali rccepta , in Capella
corum Palatii nuptias celebrarunt , & pcradlis
magnis conviviis , ficut Regalium nu^ris eft ,
pluribufque Nobilibus 6c Ma^natibus conviva-
tis , in di£lo convivio fubito pra^fata R^gina
bannum emitti faciens pcr totam Urbem Nea-
politanam , ut fi quis ad convivium nuptiarum
Ducis Duratii ire prasfumeret, Reginalis Coronae
proditor haberetur : propter quod plurimi ad
didhim convivium accedere cclTaverunt , non
tamenquod negligerent & non cflent pro Duce
Duratii , fed caventes ne pro fic caufa modica
pro uno convivio caufarentur . Concurrit itaque
omnis Populus Civitatis ipfius ad idcm convi-
vium , & Milites plurimi , non obftante banno
prsefato; & fic meijor , immo maxima & pefti-
fera crefcebat invidia contra Dacem .

Erant sutem ipfo tempore cum DuccDuratii
Comcs Ariani & Comcs Apicii filius ejus , Co-
mes Triventi , & Comes San^li Valentini , Co-
mes Bertrandus de Baucio, & Comes AvcUini ,
& plurimi alii Comites & Barones apti vincerc
& pugnare pro Duce praefato . Inter quos crat
Frater Morialis Prasceptor Sacr« DomusHofpi-
talis in Neapoli , qui caput fa<flu$ cft omnium

B)ft diilos Comitts , fi gucrra moveretur infra
ominos memoratos.

Hac itaquc lite & invidia perdurantepcrdies
aiiquos & mcnfes , fubit6 omnis invidia con-
quievit . Et cccc pcr Neapolitanam Civitatem
difti Regales incipiunt magnifice cquitare , &
feftizarc • Fadli funt amici & fratres omnes ipfi
Domini , in fc ipfos facientes joftras , & hafti-
ludia continuo inCivitatcpraefata. Et inter hsec
diiSVus Andreas Dux in tantum amoro perfcdbo
annexus eft cum Duce Carolo jam didlo , quod
quafi continuo morabantur&cpulabantur firaul,
equitabant, & fimul fcmper gaudebant .

Ad h«c Imperairix jam dicfta videns fe con-l
Tom. XIL

I C O N. ssS

viftam , & fuam non poflc contra Duccm praj-
fatam malitiam praevalcrc , Lodoicum filiuni
fuum verstisApuliam tranfirc & militarc confii-
luit. Ipfa autem cum Tarcntino Principe filio
altero (uo primogenito adftabat Ncapoli , di-
<5^am Reginam petens , quod di(5hi Regina om-
nino donaret uni filiorum fuorum tantumdem ,
quantum donaverat DuciDuratii pro dote foro-
ris fu« , quod minime valuit obtinere . Confti-
tuerat autem de confilio Domini Nicdai de
Aczajolis didla Imperacrix in Terris fuis Apulise
Capitaneum gcneralem ad gucrram Dominum
Jacobum de Cavalcantibus, qui dc Tcrris Impc-
t*atricis ejufdem coadunato cxcrcitu Civitatcm
Venufii obfidcns , magnum in ea guaftum fa-
ciens , Civitatem ipfam nomine fuo cepit . Et
fimiiitcr Civitatem Melfia? ; & tantum ardorcm
acccperat idem Miles favore Imperatricis cjuC-
dem , quod ctiam Bitruntinam Urbcm fimilt
caufa obfedit,cuiCives diiHaTernB virilitcr rc-
fiftcntcs parcrc nuUatenus voluerunt ; fed ne
potiora damna eis inferrct , compofuerunt cum
di(flo Milite in Unciis quingentis.

Redeunte autem di(Sto DominoLodoicoNea-
polim jam ordinatae & paratas crant mortis infi*
dias contra Ducem Andream prsfatum . Ipfa
cnim Imperatrix tanta vanitate feduxerat cam-
dcm Reginam , operantibus Magiftra fua , &
Domina Chancia Coilaterali & Domicella fua •
qu« , ut fertur , publice meretricabatur , quod
etiam Reginam eamdem feduxcrat , & fuppo-
fucrat filio Caroli Artus: cijjus rei perRegnum
publica fama volavit , & adeo quod ad aures
pervSnitDucisAndreae prosfati, quod di6):us Dux
corde fuo patiens ufque ad obtentum coronas
Regias , quam a Summo Pontificc exfpedlabat in
brevi; ipfa autem Imperatrix cogitabat de nece
pwedifti Ducis Andreae , ut conlequenter Regi-
nam ipfam in uxorem traderet fuo filio Principi
Tarentino . Et fic pcr plurcs dies moratus fuit
inCaftroRegioPrinceps idem, ipfa Imperatricc
continuo morante in Caftro , cxfpe(5tans dicm
mortis miferi Ducis pra^fati .

Interea Domina Agnes DucilTa Duratii (blito
morbo infirma jacebat gravis in lcfto. Ecce
coniigit, Neapolim vcniirc quemdam fummum
Medicum nomine Magiftrum Johanncm de Pen-
na, qui in artc Phyfica Philofophus habcbatur.
Qpcm DuxDuratii filius fuus fcntiens advcnifle
vifurum matrem fuam, eum venire mandavit,
6c honorifice illum fufcipiens, Aulam Dominas
Matris fuse fimul ingrefiTi funt , & palpata manu
Ducifla; prasdidVas , fatis de vita fua eam &
filium confortavit, adftantibus tbidem didiaDo-
mina Maria nuru fua , Domina Margarita de
Ceccano, & Domina Chancia filia fua, & plu-
ribus aliis Dominabus & Domicellabus carum •
Erant autem ipfo prasdidlo tempore diAa Du-
cifta Agnes cum Duce filio fuo, oc Ducifla uxo-
rc, aliqualiter difcordes; fed ouafi concordes
erant cx divifionc fadla intcr diclum Ducem &
fratrcs . Qpa caufa adhuc vidcbantur aliquan-
tulum odioia; . Igitur prxfatus Medicus juffit
quod fummo mane reciperetur urina ditfbi Du-
ciflas infirmas iibi perferenda dc mane , ut infir-
mitatcm cognofceret . Diabolicos itaquc mulic-
res de confiiio Imperatricis 8cRegin2epra3di(5b?,
Dominam Chanciam prasdidlam illic ca no^e
dormire feccrunt; & lummo mane recepta uri-
na Duciflk infirms, urinam illam ftatim proje-
cerunt , & urinam diiSboe Chancise pofuerunt ia
vafe , & cam adveniente Medico ipfi Medicd
monftrarunt . Medicu » autem ut vidit urinam
eamdem, cognovit ftatim illam urinam efle

O o mu-

Digitized by

559 DO MI N I C I

muUeris prasgnintis, rubore convi(5^us , quod
^ui quafi oelciebac « & egrediens foras cum
Puce pr^efaio lecrete retulii Duci filio fuo , fe
cognoicere per urinam , did^am DucifT^m m^"
trem i^i^m effe praegoantera . Qpod audieos Dux
pradiiS^us furore tutbatus ignorabat quid ref-
ponderec Medico , admirans de verbis Medici
prasdi(5li . Nec credebac aliquacenus efTe pofle
tnacrem fuam pragnancem . Itenim Medicus
juflfit ad fe portari ai(Slam unnam ^ & oftendit
diiSloDuci (igna urinas mulieris pra^gnancis, qu£
vere mulieris erat prasgnaotis , fed ocfciveruot
difc^rnere proditiooem paratam cootra L?ucif-
£imean[>deip. Igitur prasfatus Dux^ igooraote
Oiifera matre fua de ^rodimeoto (ibiparato,
iratribus fuis coofcieotia ouUd fa6U, ilabat ani-
mo coqtuvbatus » & nihil de infirmitate matris
curabat , Deinde prasfatas Muliercs dic^m Du-
^ifTim Jervante$ , appofito toffico in criftcrio
ipfath coflicaveruoc , & paucis vivens diebus io
Domioo rcquievic, quasverede obje<Slo (ibi cri-
pioe n)uoda fuic .

Igicur pra^ara Imperacrix voleos male iocoep-
tum ordinem fioc debico cerminare, femper per
filium fuum Lodoicum , & per alios Omciales
(uos fiiperbe cum io Terris demaoii , tum in
Terris Ducis Duracii guerras dabat , & femper
praBdabac. Ica & ep animo uc lices occulcas pu-
plicarepcur , & qucd Dux Andreas praefacus cur-
barecur cum eis , quin haberec proditionis fuas
materiam pleniorem . Tamdem difblicentiisplu-
^imis inde h&is , Dux praefatus Aodreas velut
fapieos omoia io fuo corde fervabar , de die io
diem fceptru^i Regale acceodens . Sed ulcim6
pltirimuio dedigooiis a(5libus iofeftatus io quo-
flam Vexillo fuo Regali fadbo de oovo , prascer
arma fua Regalia , depiogi fecit quamdam Ma-
oaram & Cippum , quod omoibus public^ de<
inonftravic, & fimplicicer egic.

Videoces aucem culpaci , fcilicet Regina pri-
mo uxor fua, Imperacrix , Carolus Arcus , filius
jfuus, & multi alii vqui prasfciebaoc proximum
efie fibi cempuscorooaciopis,.cogicaveruocillum
p.erdere, priufquam fcepcrum Regale reciperec.
Nam recepco (cepcro fdebaoc firmicer perdicio-
pem eorum juxca Vexilluoi , quod de novo pa-
ran maodaverac Dux pra^did^us. IpfeaucemDux
femper coofilio D*jcis Duracii ptebatur . $ed
PaUtioi yaoaglori^Sc fuperbia fuit impulfio fua^
ficcis • Ec coovocacis omoibus malevclis prodi-
toribus Ducis Aodreae ordinaverunc diiSium
DiaC: m Andrcam perimi facere excra Civicaccm
^^eapolis , quia incus nullo modo fieri p terac
^yitiisDucis Duracii fupradidbi . £c adeuntespro-
dicores ipfi ad Ducem eumdem prasdixerunt ei
Dpmtne R(^x ; Ji digmtur V tfira Majjeftas , fe^
guenti di^ fummo m^ne equitemus ad venatio
nem versus Urticellam cum canibus df falconi
bus . ftabimus fic venando per dies aliqnos
punc in Capua , punc Averfa , nunc ter alia
bona Cafalia Terra-Laboris ibimus feftizando.
bux aucem mifer , animo juvenili acquiefcens
verbis fallacibus iniquorum % ad venaciooem
e^mdem ie promificicurum. Mane aucem f (Slo
coofilio mico vocaveruot eumdem Domioum
finriul cum Regina , Dominifque plurimis cauias
(:onfciis , & infciis » & paracis equis , aliifque
Iiece0arits rebus prasmiffis apudAverfam venan-
do eunces « apud A verfam ipfo fero hofpitati
fuerunt^ Et coend parac4 difcubuerunc cum ma-
goo gaudio , quod vere refglcavic ad magnam
triftitiam Regni hujus. Fa<%fque ipfo fero gau

i^) Ib murgine bmc adduntur ; Nomine Nicolaus

D
A

E G R A V 1 N A $60

diis plurimis , bond no<Slis hora gaudere fingen*
ces cum Duce prxfaco » & jam appropinquante
ibmno oculorum palpebris « paracis infidiis fuai
necis , onmes de hofpitio Regio recefierunt »
renumeotibus canihm ibi fidelibus iis folitis Ca*
meram Regiam cuftodire . Idem Dux mifer cum
uxore fuaAulam ingrediences, choro paratore*
cubuerunt . Proditores autem nequiffimi , qut
6x&x Ducis fanguinem fitiebant , io conftituta
prima nodtis hora furgentes* adEcclefiamSaa^-
&x Petri de Murrono de didka Terra Averfas ^
ubi Dux idem & Regina hofpitati maoebaot »
accedentes ad Sahm ante cameram dic^i Ducis»
pro ut ftatutum erat cum eis , per Cuftodem
camers vocari fecerunt Ducem prasfatum aua«
dam occafione aflumta . Kt vocantes eumdem
Dominum , fubitoPominus idem excitatus a fom«
no, tamquam juvenis a lecSlo furrexit, 8cconfi«
dens de iis clamatoribus , eo quod noverat illos ^
apertd janu4 cameras ftatim exivit inermis, quo«
dam jupparello indutus , 8c fine caputeo , caligis
tantummodocalciatus. Et egreflus forasinSala»
fubito proditores iniqui manus injecerunt in
eum , ut eum morte oecareot , oam ferro mori
000 poterat oec veoeoo , virtuce cujufdam an«
ouli , quem fibi donaverat mifera mater ejus»
Dux autem ipfe , quia juveois fi^rtis erat &
levis , vifis iofidiis fus mortis , vtriliter ma-^
oibus fe defeodens , atque hQrribilibus voci-
bus , evafit maous illorum , excuflis crinibus
aureis , & facie rafpata ad oimeram fiiam re-
dire feftious curabat, ut exiode arma recipe«
ret, fe ipfum viriliter defenfurus • Et quum ve«
niret quafi juxta portam , quidam impiiflimus
Notarius {^*) adftans ibidem ferrum io di6^a
jaoua ftatim involvit, & fic mifer Dux nequi-
vit intrare ; fed divertens ad portam Salas vo-
ciferans auxilium fidelium requirendo , portas
omnes claufas invSnit, nec erat , qyi ei manum

Sorqgeret adjutricem , di(5la Regiqa filente, &
e nece viri nuUatenus procurante auxilii fui
caufam. Nutrix autem lua quasdam Hungara
nomine Yfolda clamorem fui filii & Domini
fentiens, timido animo confurgeos a ledlo, fe
faciens ad feneftram , auxilium Domiap requi-
rebat , & magnis vocibus tam ip(a » quam mi-
fer Dux totum illud habitaculum cqncitabant *
Verumtamen Ibcus ille aliquantulum difiare di-
citur parum extra moenia didbs Terras , quia
idco fecerant proditores iniqui , ut , qui^ my-
fterium magnum erat , fi quidem rumor eflet »
nullus fibi adeflet adjutor . Impitflimi autem
proditores ftupenti quafi timore confufi , quafi
incipiebant dimittere Ducem ipfum pras clamo-
Tibus nimiis & rumore • Iniquiflimus tamen
Bertrandus filius Caroli Artus, qui potiiis aliis
culpabilem fe fentiebat , diabolico fuflultus fpi-
ritu, eumdem Ducem potenter accepit, & cum
eo luclans tenutt ipfum , & convocatis aliis »
ipfum Ducem ad quemdam Gayfum di£li hof-
pitii fupra Jardenum portaverunt eumdem , 8c
eum crinibus aureis lacerantes , & diris calci-^
bus opprimentes , funem fibi immittentes ia
gutture more furum fufpendcrunt eumdem , te*
nentes fic eum u(quequo necavenmt, & deinde
ipfum in Jardeno inferioriafummo ufque deor^
(um praocipitaverunt eumdem ; & apertis januis
dx&x Salae protinus abierunt , ac fi nihil fccif-
fent .

Nutrix autem prasfata fentiens ceflafle rumo-
rem , &: intmicos penitus abiifle, accepto lumi«
ne cameram fuam egrefla eft, & ad cameram

Du-

de Milac20 .

Digitized by

j«i C H R O

X>ucis & Reginar ftcceflic 9 & convocans filium
^lris vocibus & rumore , nulium recipiebac rcf-
ponfum, lic^c intus Regina confifteret. Igitur
prae&ta Nutrix in majori cremore compoficaf
^ucrens difhim Ducem per Salam & cameras
iiniverras loci illius, omnes dormiences in loco
iUo , & Monachos eciam excicavit, ut mk cum
«a qusBrefent ditfhim Ducem . Tamdem perqui-
rentes illum ^ fubic6 rumor fa(Slus eft per to-
tam Averfam ^ & inventus eft didhis Dux la-
•queum habens in gucture pr»:ipicacu$ ab alco,
cuem di£la Nucrix & fratres lufcjpientes 9 in
iupradiftam Ecclefiam induxerunt, oc eum ufque
manecuftodiverunt ibidem, admirantes de cau«
£1 9 & de calis & canci Domini morte lugentes .
Et cofivocances Reginam, ac fibi cafum Domi-
ni Bunciances , veluc deliAi confcia fadbi coniu-
fa uique mane furgere non curavit.

Mane autem facto conveniens univerfus Po-
^pulus ad Reginam, volens fcire talis criminis
patratores, quibus vindifta fieret, abfque mora
ttupenti rubore addudla» vulcum carencem la-
crymis nefciebac erigere , quin poffec refpicere
quempiam. Tanca erac confufio fui delioii ; &
oerelii^ viro defun<Sko , ad aliud hofpiiium
ifeitim ivic , & ibi ob lasfam confcienciam didti
Ducis moram traxic , cimens , ne a Populo ma-
Aarecur. Novum icaque morcis didli Ducis in
hora quafi Auroras in Neapolitana Civicace pro-
cedit. Ec ftatim Dux Duratii , & fracres ejus,
inclycus Princeps Tarenci una cum Bercrando
deBaucio, Montis-Caveofi Comice, pIuribuA
que aliis Regni Comictbus & Bironimis cunc
Neapoli fiftenc»bus , cecerifque quafi Neapolita-
nis miUcibus , Scuciferis , 8c Civibus , cum ma-
gno doloris ululacu & ploracu, maeaoque furo-
re vershs Averfam diri^unc icer luum , unuf-
quiique Dominorum iplbrum cum fua familia
m manu forti procedunc . Ec appUcances Aver-
fam multos plorances invenerunc & dolences, &
veniences ad corpus Ducis miferi , flences ali-

SuaUcerfupereum, omnes inclinaco capice cour
oletwtnc . Ec volences de nece inquirere , quif-
quis caufam morcis ignorabac» & fceleris pa-
tracores.

Ec quum non invenirencur criminis patrato-
res, fed pociiis occulcabancur, unufquifque co
gnovic amarae aquae rivulum unde proceffic; &
vere aqua illa difperfa per Resnum quampluri-
mos necavic , quamplurimos diruic , & quam-
plurimos diffipavic. Ec rivulus ille maria tranf-
lens acque montes , planities & filvas , in Hun-
gariam flumen Danubio majus fecit , & cranf-
iens in Theotoniam , cotam fup jr Rcgnum hoc
Hungariam & Theotoniam concicavic, uc flu-
dhiofis undis redicns ad hoc Regnum , ejufdem
Ducis lavarec fanguinem innocentis • Ec licec
Nucrix illa mifera praeexperta no6lis cenebrofae
indicia morcis tanci Ducis, fcirec proceffus, ca-
men cum modicis Hungaris Hungarice allo-
quens , cum aliquo cimebac conferre de nece
prsediAa. Starim mandatum eft per Ducem Du-
ratii & alios Dominos f«pedi<Slos , uc corpus
ejufdem Domini apud Neapolim honorifice du-
ceretur ad Ecclefiam Brari Januarii , auae ma
ccr gR Ecclefia Civicaris ejuldem; quod fa6tum
eft, & ibi delacum prasfatis Palatino & fratri-
bus lugeutibus poft ipfum , & in facie fe ipfos
ferienribus & clicenabus : Ut quid^ Domtne^
710$ dertliquifii nofirorj^m in manibus amuloriim !
quis 9 mclyte Domine^ de inimicorum noflrorum
manibus amodo nos fatvabiti Ecce fpes nodra
nobis defecit in tot im . Et derelinquentes cor
pus ejufdem Domioi in eadem Ecclefia con
Tom. Xll.

I C O N.

2uiefcens, fubic6 paracis iqub & armis fubicb
livicacem Neapoiicanam egreffi func feftman*
cer , fuorum cimences pocenciam annulorum ,
f^uuin non eflec auxiliacor eorum , & concinua*
cis diebus apud Hun^ariam perrexiffe dicuncur,
minciaturi morcem di6h Oucis Dominas Regina
matri, & Domino Regi 8c fratribus apud Bu-
dam. Licet credam, quod per.Hungaros cujn
d\6ko Duce morances Neapoii Itatim , & ciriJi»
di6H Ducis mors fueric nunciaca .

Ipfomecque die prarfata Regina , & omnes;
fui Comic^s & Barones „ ac cum omnibos Pro-
ccribus v^nacionis prapfata» de venarione capca
redeunc Neapolim quiecuri, & licet oculis lu-
gere fc finganc , camen in aliquorum maligno»
rum ipfprummet calis lascitia cito in dolorem
eorum capiti^ fiiic converfa , Diabolo revelaa-
ce , quod nec corpus difti viri vifitare & flere
curavic , fed ad Caftrum fuum Novum vid re-
dU proceflic, & nuUus deinde de morce cali eft
ampliiis aufus locjui . Sceticque corpus tanti Do-
mini diebus duobus & ultra , ut aBllimo ^ fic
defpecaum , nullis Ecclefiafticis provecaum ob-
fequiis , omni privatum Regia gloria & hono-
re. Nullus hoc corpus fepelire procurat; fed
quifquis lacicando, murmurac, quifquis prophe-
cizando fufpirac , & cernences corpus Domini
mfepulcum , Majeftacem Regiam in cerra pro-
ftracam quifquis condoiet , 8c clamicac apud
Deum .

Tamdem quum nullus Regalium nuUus Co-
micum & R .gni Magnacum eff.c , qui fi?peliri
facerec corpus illud, vir Nobilis Urnllus Minu-
culus de Neapoli ipfius Ec Icfix Canonicus , &
vicinus , convocacis fuis parentibui & amicis,
corpus idem honorificis Clericorum cancibus 8c
obfequiis opportunis , ut decec quafi R .giam
Majeftacem , pluribus cereis circa corpus idem
accenfis, honorificentihs fepclicur: Cujus dirui •
incericus poft fuas necis cafum infra cres dies
ufque in Apuliam ) & ad Idronti parces per co-
cum Regnum ventilacur fama volance . Qui obiic
Anno Domini MCCGXLV. Indidlione XIII. dc
menfe Augufti , XX. die m?nfis ejufdem .

Poft paucos vero d es de morte dicSli Domini
univerfo dolore ccffato, nuUo inde loqui auden-
ce , prarfaca Imp.ratrix animo fuo contenta fa-
6ht, incipiebat craAare cum diAa Regina quod
vivence viro traftaverat , ut & eam confor tem
darec filio fuo Principi Tarentino . Et ingreffa
icerato Caftrum-novum , Reginas ejufdem con-
cinuo die nodluque cum iUa manebac , perfua-
dens ei didlum macrimonium faciendum. Ec in
cancum illam dicicur monuifle, quoJ ctiam di-
ftum filium fuum miferic in Caftrum raoracu-
rumibidem ufque ad confummandum matrimo-
nium fupradicflum . Et ecce fcandala magna
pejora prioribus func exorca. NamLodoicus al-
cer filius illam fibi conforcem volebac . Dux vc-
r6 Daracii in contrario propofico femper exi-
ftens concradicebac maricagio memorato , eo
qu6d petebac, qu6d di(5b Regina DucacumCa-
labr a fibi concederet, ulcra doces conftitucas
forori fuas conforci Ducis pracf ici . Ec dum in
cali tradlacu difcordes pernfterenc , Dominus
Lodoicus de Tarento petebac terciam parcem
Regni , videlicec cocam provinciam Aprucinam
citra & ulcra . De quo nihil ncquiens obcinere^
ftacim adunaco exercicu vershs Aprucium mili-
tavic, volens illam fibi provinciam fubjugare ,
5c milicans hinc inde fpario menfium crium vel
circa , dimtllb inibi pra^faco Milite Domino Ja-
cobo de CavalcanriDus loco fui , reverfus eft
Ncapolim . Concigic enim , didhim Principem

Oo 2 Ta.

Digitized by

$61 D O M I N I C I

Tarentinum quodam die Caftrum egredi , ut

BT Terram pacificatus auafi pace_ media cum
uce jpraBfato equitarent umulperTerram, praa-
fatus Dominus Lodoicus fubitb di^lum Caftrum
ingreflus eft, & elevato Poote Cattri ejufdem
Portam difti Caftri diligenter cuftodiri manda-
vit, quempiam probibens introire . Et ingreffus
ad matrem , & colloquio habito cum eadem ,
ftatim ad cameram Reginfle dicitur acceflifle ,
& rem cum ea penltus habuifle . Qpum autem
rediit Princeps, vidit Pontem Caftrielatum, 8c
petens intrare , non aufus eft Portis exterioribus
^dhaarere > oportuit ipfum velle noUe ad hofpi-
tium proprium remeare • Et ecce inter fratres
ipfps major fuit orta iavidia pejor priore .

O quam miferum Regnum iftud ! quod ad
regimen muUerum 8c infantium eft deduftum •
p quantum regnicolas fingulos Ipgere oportet !
qui dudum peradkis annis tranquiflo pacis ftatu
gaudebant lub regno Regis Roberti & progeni-
torum lUorum . Nunc autem ex arte regiminis
prsediilorum confulentium perimi tantum Du-
cem in ftragiciofam progdam , guerram , & tri
ftitiam finguU deducentur . Qpis cafus lugubris
cos involvit , ut unius muUeris crimine univer-
fum Regnum miferum vexaretur ? Et o utinam
ex vexatione quieti fierent! Sed timendum eft,
ne bonorum dilperfio , & perfonarum pericula
fubfequantur . Vidi namque poft hxc plurimo-
rum Comitum finem malum , morte turpiflima
damnatorum » & multorum Magnatum , Pri ici-
pum , & Baronum , NobiUum & Popularium
utriufque fexus Civitates, Caftra, Provinci^s.
& CafaUa diffipata, & pauperiem confequutam.
Et ut de me alloquar, admirando, fcu ijcndo
potiiis , de fortuna conqueror . Quid igitur in
iiece innocentis Ducis peccavi , qui diftare me
^llimo ab Averfana t/rbe , ubi necatus eft mi
ler Dux ille , ufque ad Civitatem Gravinae,
cujus fum oriundus, per milliaria centum & ul-
tra ? Et fortc dicam quod propter alia commifla
deU^^a patiqr tanta mala- Numquid tam gra-
yia delicla commifi , ut bonis onmibus fpolia-
Cus , dirutis domibus , 8c a natione mea ejedlus
proditor appellarer? Et forte totum hoc merui
ex meo deliil.o, fed quid meruit Dominus Gui-
Helmus mjferrimus frater meus ? quid mater
communis ? quid confors mea , quid foror , di-
<5li Ducis cpmmiferunt in nece ? Et forte fateri
voIo,.qu6d ex prdBdi<5lis malis adlibus tanta pe-
ricula patiuntur , & exules funt mecum effec^i ,
fortuna noftra mifera permittente • Sed vehe-
mentiiis admirans doleo ultra quam credi va-
leat , quod majori & fimiU poena Gregorius, &
Cola mei filii, Boliarina pucUa parvula, &
Philippus nondum menfium duorum aetate fta-
cutus, pueri infenfibiles & non fognoicentes de-
Uftum, cgr morte didli Ducis vexantur? cur
exules ut ego fa(fti funt? cur dicSta puella &in-
fantulus inter nationis fu9 cognatos pro captivis
habentur, 6( mihi » & matri dile(5lionis eorum
vifio prohibctur ? Qjiiid ampUiis dicam ignoro;
6c quod deterius eft, ejufdem nationis amicos ,
cognatos perfequi duUi fumus velut ssmulos
capitales . O quanta fcivit fagax Daemon mala
tra6Vare , quando de proditione di<Sli Ducis tra-
(^avit ! S^acicer prasvidit , quod tanta mala
mihi neceffarium fequi erant. Sed adhuc fpem
meam , dum vixero , femper habens ad Chri-
ftum , fpero firmiter a tamis anguftiis Uberari,
^uz fmat contritos corde^ ^ erigtt omnes elifos.
Ac dum tali fortuna devehor, me confolari
oportet % quum plurimo> habeam mei cafus
fitniles, nationis majoris, juxta iUud verbum
pocticum

E GRAVINA sU

„ Gaudium efi miferis focios babere pgenarum.

Divertens igitur cor meum ad feqq^odana
matenam incoepti di<5);aminis , ficut audivi , fe^
riofiiis quam potero , quas fequuta funt pooam
in fcriptis . Et licet longum fit omnia ponere
feriatim, camen ad inceUedlum omnium ^cla-
randum ipfius caufs myfterium fequar (ub bre*
vitate fermQuum de materia modicurn quafi nU
hil omittens •

Igitur dum prsefatus Domious Lodoicus cum
did^a Regina moraretur in Caftro , in magaa
erac inimicitia cum Principe fratre fuo caus|
fibi proditionis paratas • Et dum conaretur de«-
fponfare R^ginam non obtenta Ucentii San^li
Patris » femper infiftebat Dux Duratii 9 peteof
pucatum CalabrisS) ut prasdixi . Qpod omnina
dicSla Regina concedere denegans , idem Dux
in furorem commotus , ftatim ad inclytiim Re«
gem Hungarias fratrem quondam Duci> Andrea
nuntios fuos mifit , ut dignaretur ad hoc Re-
gnum accedere viriliter» quia ipfiim fibi fubjo-
gare volebat ejus favence auxiUo , 8c fuoruna
(equacium Regni hujus , & in manu fua fratris
poqere proditores ; & fcriptis Uteris ftatim
mifit .

Demum poft dies aUquos didlis Don^inis val«
de ad invicem fiftenubus odiofis , dasmone prac-
cipiente , pervenit ad aures didli Domipi Ber-
trandi de Baucio tunc Magiftro Juftitiario Re«
gni bujus, quod Thomafius filius £>pm}pi Pacis
dudum Cambellanus 5c familiaris di^^i Ducis
Andreas , & Notarius Nicolaus , mapu propria
necaverant Ducem prdsfatum , 8c adier^ ad Du^
cem Duratii fupradidlum rem fibi nuntiavit
eamdem. Qjjod audiens Dux prsafatus, vultu
ficHius hilari , 8c animo furiofo , UIos Ci$ipi coa«
fQnCit , & diilo Comiti adjutricijnsi man.um por-^
rexit in captione iUorum .

Tunc prasfatus Magifter Juftitias » cQrdialiter
dolens de morte di£i'\ Ducis Andre», pro eo
quod quando Regina HungarisB mater fi^a iUum
portandi causa apud Hungariam ad.hoc Re«
gnum perv^nit, fub fuo regimine illum accepe^
rat gubernandum , 6c quia proditorie fuerac
interemtus , idem Magifter Juftitias valde dole-
bat , & de talibus proditoribus vindiAam coa-
tinuo facere cogitabat : praedidlos Thomafium »
6c Notarium Nicolaum capi cautiiis demanda-.
vit ; quibus captis, ftatim eo pro TribunaU fedea«
te cum Judicibus confuetis , captivos ipfos tor-
mentis fecit exponi, petens ab eis fcire initiuni
mortis Ducis prasfati . Q.i^us tacentibus fuam
culpam cormentabantur potiiis & acriiis . Tam«
dem convii^i formidine tormentorum , cUfnaa*
tes , ex alto dicebant » & defcendi rqgabanc t
de prasfata morte diAuros plenariam verita-
tem . Erar autem ibi quafi Populus univerfus
Neapolis , omnefquc Nobiles , infonte^ videii-
cet , eratque ibi Comes Terlicii , & aUqui fe-
quaces fui , qui de morte prasfata fuer^nc poa«
(cii 8c fautores . lUifque defcenfis ab aUis tor-^
mentis , ftatim diAus TerUcii Comes ctmeas
confefiioaem iUorum , didlum Thomafium vi
capiens , antequam coram Domino portaretur ,
introduxit illum in quadam CafeUa contigua »
& incidit fibi Unguam , 8c abiit . DiiSlis auteni
captivis addu£lis ante Tribunal, viderunt illum
lingua mutilatd, 8c interrogaverunt , quis taUa
pra^fumfilTet. Tunc relatum fuit didlo Magiftro
Juftitias, quod Comes Terlicii inciferat fibi liq-
guam . Interrogaverunt autem Judices in fecre-
to Notariufn Nicolaum praefatuip » qui dixic »
& confeffus fuit praBdidliim Terlicu Comicem
fijifie tra(^at<?ren4 mortis pr^fatas » di<5lumque

Du-

Digitized by

5«5 C H R O

Ducem inteffecifTe Bertrandum filium CaroU
^cus ordinatione Domim Chancia, & Magi-
/Irefls 9 & quamplurium dlsorum publicanm-
rum per eas 9 fi capieotur. Ipfe tamen ordini
& con/ilio non adfuerat dtdds mortis , fed ca-
fualiter illic ren^nferat ea no<Sle » cuando fuit
jnortuus Dux praediiStus • Tunc pmutus Magi-
Xler ]uftiti« latd fententiS contra tilos , ligatis
^is in caudis equorum trahendis per terram ,
Bd furcarum fufpendia fuQt damnati: quod ibu
cim £aL&vLm eft »

Poft hxc univerfus quafi Populus clamabat ,
x^ubd Comes Terlicii fuiilet purticeps culp» iU
|ius mortis ejufdem Ducis, ex eo quod linguam
abfciderat condempnati , ne ipfum etiam accu-
laret . Tunc didbus Magifter ]uftitiaB fuper his
habens conHIium cum Duce Duratii , di6^um
Terlicii Comitem ordinaverunt intercipi: quod
^atim fecerunt , eumque captum in hofpitio
iuocaute hora tardd fertur in bofpitio Ducis
Duratii tunc captivus. Tunc Dux idem , voca-
tis univerns familiaribus fuis ad arma , ftatim
Cal^am unam fuam ea noAe fecit armari « 8c
ftatuens iilam in portu SaaCki Vineentii fubtus
Palatium fuum Neapolis , did^um Terlicii Co-
uiitein eadem no&e una cum Dpmina Chancia
& Magiftrefla, qua$ iimiliter acceperat ea no-
iSle , in ead.em Galea immiferunt. Mane autem
£i<^Q di<5lus Dux juxta quod fimi4 ordinatum
ierat per ipfum Ducem & Magiftrum. Juftitia ,
is qui prajprat dx^x Galeas ip antenna ;ai4x>ris
di<Jt» Galeis eumdem Terlicii Conoirem tor-
mentabat , & confequenter Dominam Chau-
eiam, & ppftea Magiftreflam. Qjaorum confef-
fionibus fidditer in fcriptis fecreto acceptis fu-
per Galea prasfata » ecce prsdidla Re^a au-
aa<Ster mifit Doiminum Raymundum de .Cata-

nia & • • • Confiliarios & familiares

fuos ad Ducem Duratii fiepe didhim , requiren-
tes eum & Magiftrum Juftitiae fupradidlum ,
qu6d eofdem captivos & tortos protinus liberaT
rent , & eos ulterihs non praafumerent retinere,
ftliter contra eos demum Reginalis potenttaB
iram fe noverint incurfuros, Accedentibus ita-
que nuntiis fupradiftis ad eofdem Ducem^
Magiftrum Juftitia? nuntiaverunt Ambafiiatam
eorum Dominis eifdem ; quibus refponfum eft
per Dominos ipfos , quod falvd reverentid Do
piin« ReginflB non debcrent impedire yindi-
<5^am mortis tanti Domini viri fui. Ipfi autem
iDuncii , accepto refponfo prasfato , defcendentes
de Caftro Ducis prasfati infra fe ipfos «erbis
furiofis & minacibus loquentes incedebant .
Qjxx verba ftiatim relata funt di&is Dominis .
J^t confcftim quidam de Coafiliariis di^i Ducis
ait eifdem DQminis. Domini reverendi fcitote ^
qudd hi duo nuntii per eofdem tortos de morte
di6ii Ducis j4ndrea publicati 9 digni funt con-
ftringi . Eo namque tempore proptertantamala
imminentia Palatium didli Ducis in portis fin-
gulis cuftodiebatur fagaciter 8c ftudiose , ficque
priufquamem-ederentur jam didli Ambafllatores,
mandatum fuit per eofdem Dominos illos capi,
& coram eis iterum reportari . Igitur prasfati
Ambafliatores nondum egrefii omnes pbrtas ,
quum nuUus abfque licentia tunc intrare&exi-
re audebat , ad exteriorem jam pervenerant
portam clauftri ^ fed antequam janitor clavem
feras apponeret , ut aperiret eifdem volentibus
egredi , ecce quidam fcutiferi diiSlorum Domi-
norum ab alto clamantesdixeruntdidlo janitori»
ut nullum exire permitteret . Alii autem fcuti-
feri poft ipfos Ambafliatores feftini cucurrerunt,
& capientes eofdem ducebant illos ad Dominos

I C O 56;^
memoratos . IJIi aurem Amhafliatorte, penfati
eorummet culpl^ nuUo modo volebant ad Do^
minos ipfos rediret ied moUebantufomninoexi*
re Palacium . Occurrunt inteiim qoampluresfcur
cifdii DominQrum ipforum, & eos (juia milites
ecanc » &; perfona? nonoratas , oppnmere vere^
bantur, Tunc mandatum eft per eofdemDomi^
noa; ut ipfi etiam Ambafliatores depooaotur iii
gal^am ad tormenta. Tunc fcucifi^ri ipfi vio^
pientes eofdem , indtixefum eos in di<Sbm ffa^
I2am 9 & lieato didlbo Domino Raymundo» eTa«>
cus eft per brachia in antennaprasdi^, ^pra^

cipitatus ab alto ulcra es ampliiis fu*r

ftmere nequivitY quia fenex erat illa cormencat
clamabac te veile dic^re vericatem . Depofito
itaque ipfo oiilite, & eo coram Nocario coufti*
cuto, confeflus eft fuam culpam , & cotum ne«
gotiumt ouale a primo proceflk u^que axi finem
mortis dicli Duds Andreag , confeflus eft , vide*
licec quod Domiuus Robercus de Cabannis tm^
les, magnus Regias Curias Senefcallus fuerat cauie
mortis Ducis ejufdera . Et fero fa6l;o obfcuco dx&i
capttvi carcerati & torti in carcerePalatii dvSA
Ducis ivponimturfubcuftodia diligenti. Etdum
ea noGtt in didlo carcere morabantur , unus al-
terum captivorum ipforum inter fe increpabanc
dicentes: qubdtfi confuluifli^ & initiator fuifti
mortis Ducis pradidi . Alter refpondebat :
tiris f quia tu fuifii . Tunc maligna Chancia
dixit , confidens in fua nequitia : quid inter v$f
hfiQ vtrba profertis} nulla nobis jam excufstia
valet^ ut noflra culpa non moriamur . Etenin$
noflro deliClo pejora meruimus . Uno tamen lata
morioTf quod dum fui in mundo y fui meo co/r^
pcre valde gavifa • Et incipiens alludere cum
ComiteTerlicii dicebat : im^u^ fmex recordare^
quando.mecwnconcubuifli in camera. Ferumde
te fum pragnans. Sed fciat unufquifque^ quod
ex pragnantia mea mortua fuit Agnes Ductjfa
Duratiiy quMdo permutavi urinam funm , &
pofui meamf qua pragnans eram. Et propterea
Dux Duratii ^ audito d medico matrem fuam
effe pragnantem juxta fignum urina fibi ofler^
fa^de infirmitate matris nan curavit^fed eam
mortem potiusaffe£iabat} deindeautem ut citius
moreretur di^a Ducijfa^ in criflerio fibi parato
venenum appofuit . Multa alia operaetiam feci^
propter qua fi amodo mereor necari 9 fum con^
tenta . Nolite ergo dolere^ fed confolamini uf*
que ad diem mortis veflra . Mane autem fa(5to
nuntiata fuerunt didlo Duci Duratii verba pro^
lata per Chanciam memoratam de morte macris
fu» , & valde condoluic 9 8c fic publicata fuit
mors Duciflas prasfatas .

Tunc prasfati Dux & Magifter Juftitia ^ con->
vocatis eorum armigeris infinitis , praefatos om«
nes ad Curiam Magiftri Juftitias portari fecerunc

meritis atum eft . Et dum pro

tribunali federent ad ferendam fententiam, ecce
indicatum eft di(^DominiSy quodMagnus Se^

nefcallus ea hora ftarcc •

Qjxo audito ftatim praefiiti Domini univerfo Po«

pulo adunato & eorum armigeris

proditionis circumdederunt undique , & eutn

ceperunt , &: vindlum adduxerunc

eum ad Dominos memoratos , & fuum

hofpitium fingulis fuit

AdduAo ad confpe<£^um Domino*

rum ipforum .... diris tormentis ex

ultra ..... clamavit fe veritatem

a primo ufoue ad finem .

Igitur fequenti die clamante univerfo Populo
contra eos» carcerati ipfi ad mortis fententiam
condemnantur • Tunc didhis Magifter Tuftitiai

umi-

Digitized by

567 D O M I N 1 C i

/kmiliam fm militiae armari mandavic, & para-
tis carredkis , & forgiis igneis ♦ carnificibufque
appofitis in eifdem» prarfacum Terlicii Comitem
in unam carre(9tarum ipfarum carenisferreis al-
ligatum» 8( prasfatum Magnas Curias Senefcallum
in altera poni mandavit : Praafatum autem Do-
minum Raymundum nudatis veftibus fruftari
Inaiidavit ufaue ad Forum Sand):iEligiideNea-
poli . Et poftea cum praadidkis Comitibus igne
comburi. Pradi(^m autem MagtftrefTam fimili
poena damnatam idemMacifterJuftitie condem-
oavit • Ecce ducuntur ad vindi6tam damnati
pfa^fati» & carnifices cum tenaliis igncis carnem
€orum abfque mifericordia faBpe mordentes, &
alii corpora eorum funibus verberantes , per
unamquamque Rugam Neapolitana Civitatis
ducuntur , fingulis clamantibus a majori ufque
ad minimum : fic decet proditores finguhs ve-
ftros pares fimili & peffima poena pleSii . Aliqui
cxfpuebant eis in facie, alii iapidibus eos casae-
bant . Dum igitur pervenirent ad locum , quo
ignis erat piratus ^ licet in eorum corporibus
caro modica Ibpereffet morfibus tenaliarum
ignearum , Dominus Robertus pra^atus paulo
ante emiferat fpiritum , diAus autem Terlicii
Comes vivus aahuc erat . Tolluntur itaque dc
carredlis 9 & igni apponuntur etiam & ii qui
fruftati fuerunt . Et dum ponerentur ad ignem
tantus inibi concurrit Populus Civitatis vifuru ;
vindiflam , quod omnes furiofo animo corpora
eorum viva & mortua ficut erant de igne tol-
lenres , gladiis incidebant , velut ligna , & pro-
jiciebanc ad ignem , & multi quidem artifices
de otfibu> eorum accipientes aliqui taxillos, ali-
qui manicas culcellorum fecerunt ad rei memo-
riam fempiternam •

Domina autem Chancia fupradiiSlay quia pras-
gnans erat , decretum fuit per leges » quod dif
ferrctur mortis (nx fententia ufque ad partum ;
verumtamen carceri cum diligentia confervatur .

Nuntiatur itaque vindidla eorum undiqucper
Regnum , & bona eorum omnia difiipantur .
Tunc ComitifTi Terlicii viri fui miferi novis
auditis , filium fuum Lodoicum accipiens , in
quodam Monialium Monafterio fe reclufit oc-
culte apud Monopolim , 6c ibi in abicondito
manfit per aliquod tempus. Bona vero fua om-
nia tam mobilia , quam ftabilia diflipantur , &
velut proditoria ponta funt in ftragem .

PraBfatu*^> aucem Dux Duratii» & Magifter }u«
ftitias , eorumque fequaces » arta perfequutione
confeflatorum homicidarum folicite intendentes
& femper fe pociiis ad potius fortificantes y ad
profequendam innocentis Ducis vindi<Sbam, cum
eis concurrit Populus univerfus . Tunc Dominus
Lodoicus de Tarento reputans fc confufum ex
publicatione mortis Ducis jam di^i , adunatis
iibiquampluribus fuis fequacibusfamiliaribus 6c
malandrenis partium Principatus & Terrae-La-
boris, videlicet Johannc Rebellato , Marco de 1
Nucelta ^ & pluribus aliis caporalibus malan-
drenorum» quos Civitatcm Ncapolis ingredi fe-
cit , 8c fecum tenebat , ponens iempcr infidias »
qualiter poflet ofFenderc didbum Ducem Dura-
cii 9 vel Magiftrum Juftitias fupradiiSlum , qui
vindidlam interfedfcorum di£li Diicis Andrcae in
fuum vituperium fitiebant . Ec adunata gentc
copiofa 9 qua fperabat convincere Ducem pne-
fatum 9 illam in Caftro SmCti Erafmi compo-
fuit 9 ut habitis infidiis» quando Ducem Duratii
cquitare per Terram folito morc contingeret ,
iubito in illum infurgerent 9 ut eum occidant .

Nuntiatis itaaue talibus a(5libus Duci prasfa-
co, idem Dux ftatim di(!^umMagiftrum Juftitias

E GRAVtNA s^i

vocari fecit 9 aliofque Comites & Barones fe-
quaces fuos 9 6c habito confiUo mutuo fuper
caufa providerunt modum tenere 9 quo di<^
congregata gens penitus vaftaretur . Ordinavc-
runt autem 9 ut fequenti mane unufquifquc per
partcs fuas haberet gentem paraum ad arau #
& primi quidcm &miliarcs difti Maeiftri ]ufti-
tiae infurgercnt contra rcconditos maiandreaos ;
Qjjum autem gens di<Sbi Domini Lodoici gca*
tcm. didjti Magiftri Juftitias dc furfum Caftro
pras&to fequantur , ufque ad Rugam Corrigisr*
rum in planitic fpatiofa 9 tunc unufquifquc cum
gente parata circumquaque concurrat ad ma-
landrenos eofilem 9 ut cos habentes in medio ^
vix nuUus cvadat . Et fic fadlum cft 9 ^ ftatu*
tum . Manc autem fa6lo juxta prasfatum ordi«
nem cxiit gens Magiftri JuftitiaB armata manu t
,& iter accipiunt vcrsiis Caftrum Sandli Erafmi»
di(5lis illic ftantibus convocatis 9 ftatim ad
arma concurrunc 9 & aggrcffi aggrcdientes fe-
quuntur viriliter, ac illi potihs fugerc fe fingen«
tes , & illi libentibs infequentes 9 ufque ad pla^
nam Rugam Corrigiarum iic pugnando dcve-
nerunt . Praefatus autem Dux Duratii paratam
gentem habens per Frarrem Morialem Capora-i
lem gentis fuas, per pofteriorem Portam fui Pa^
latii ultra ]ardenum gcntem fuam exire manda^
vit 9 & fimul di<Ska gente cum alia fuorum fc-
quacium in locis circumftantibus ordinata 9 ae*
grcffi funt viriliter & potenter exercitum difiti
Domini Lodoici 9 quoa quafi modici evaferunt
ex illis . 111 i autem, qui tunc cvadere potuerunt
equorum auxilio ufque ad pedes - montancie
San<n:i Erafmi, dimiffis equis, fiibfidium arboruni
& montaneae requirunt , & per fortelicia di<5te
montaneas rccuperaverunt ad Caftrum prasdi-
6lum . Et eccq pejora fcandala prioribus funt
inita , quibus omni quafi die guerra campeftra
fiebat .

Tunc prsefata Imperatrix , videns guerram
filii femper fuccumbere, ftatim Civitatem Nca*
politanam exiit cum valida manu militiae ; co-
gltaverat autem proditionaliter Carolum Artus
habere in manibus, qui ftabat in San6ia Agatha
viriliter & potentcr, (quae Terra eft valde for^
tiffima in cacumine montis conftituta 9 & in aU
tiori cacumine d\6k\ montis Caftrum fortifliflium
habet plenum magno thefauro) ut habito didlo
Carolo in manibus, thefaurum illum maximum
fibi acciperet . Et abiens ad Terram eamdem »

Slstm undique circumdedit ; qua caufa di<Shj$
rolus vehementiiis mirabatur , quoniam fcic-
bac 9 cam fuiffe participem commifii Adi&x %
qua^ ipfum venerat hoftiliter obfidere . Et mifit
ad eam tunc nuntios fuos dicens : Numquid »
Domina , hoc efi meritum 9 quod mihi prafiat
verborum vefhrorum fuafio 9 quia me venifti ho-
fliliter invafura ? Quid fibi vult talis invafioi
ObfecrOf Domina ; legaliter redde refponfum ;
dr mibi legalis fis^ ficut fui vobis ego^ tsf filiu9
meus . Tunc Imperatrix prasfata fallaci animo
eifdcm nuntiis dedit lcne refponfum, &aitinfe«
crcto eifdem : Canfftmijdicite ex noflra parte Ca^
rolo fideli amico noftro^ nos velle cum eo expref^
fius alloqui in fecreto de caufa 9 qua commune
tangat commodum honorem ; nec vacillet in
fo, quo videmur contra ipfum hofliliter adve-^
nijfe, Nam hoc vitiose fecimus certa de caufa^
quam fibi in habendo colloquiopradicemus. Sci^
mus autem ipfum effe gravi podagra* infirmita^
te gravatum 9 quare ipf um ad nos non veniffe
nequaquam miramur. Ex quo ipfum ex noflra
parte falutetis ^ confortetis , fibique dicetis ,
nos velle cum Domino Nicolao de Aczajolis

Con^

Digitized by

5«:9 C H R O

Conftliario nofiro dileRo^ aUifjue dicem mili'
■tibus 1 grram ingredi ^ fi Aignetwr^ dr deinde,
cum eifdem ad Caftrum afeendere% fecum no-j
fhum ci>lLoquium babitur^ y quod nw- eft nun^
tiis referendum^

Tuoc nuotii illi cerponfiooe accepta hilari
4nin:io accedunt ad Dominum , 3c Ubi^erba
prsepofira feriofiiis retulerunt^ prsfente ibidem
Berterando filio fuo. Igitur Carolus prafatus ,
fciens a certo fe cum diiS^a Imperatrice uoius
criminis eile coUegam ^ & diligenter coniidera-
tis verbis Imperatricis ejufdem una cum filio<
fuo prflBfato, alTentierunt blandis eloquiis lmpe-
ratricis eju^m , & n^fciverunt difcernere la-
centes inui^as venendas. Tunc mifit idem Ca-
roius filidm fuum praedidlum ad Imperatricem
jam di(^m , ut eam intrare permitterec , reve-
renter . Et adiens ad eamdcm cum reverentta
maxima fufcepit eamdem ^&c ipfam intrare per-
miHt , ^ juflit confidentes .onmes vglentes intra^
re, ut jfecure & libece intrare permitterentur •
Et fic omnibus de exercitu.di<5» Domiae pate-
fa&B, eft janua Civitatis, & gaudentes.per «a*
bernas Terue ejufdem finguli inoedebant ad-vel-.
le eorum .

iifcendit itaque Imperairix jam didbi Caftrum
Caroli prsefati , & ingrediea^: cameram , in qua
lacebat CarQlus praBOidhiSi, l«to vultu falutavit
eumdem . Mandaverat autem Imperatrix ipfa
fui excrcitus Marefcallo , qu6d paulatim paula-
tim cuniSlum exercittim ingredi faceret Civita-
cem, n^mini difplicendoy fed Ueto & pAacido
vifu fioguU introirent. £t fingulis iocrodu^is
fibi refecre curaret. Qjx^d jdidlus Marefcallus
cum diligentia faciens , omnibus placidum fe
pjftendens, fingulos in Terram poft horam mo-
dicam introduxic , & illis introdudlis Domins
nuntiavit, juxta quod fibi fuerat demandatum.
Di(5U autem Imperatrix animo fallaci per ina-
nia verba blanda ducebat Carolum eumdem .
$ed ut fcivit cuniClum fuum exercitumintroifTe,
& elTe promtum ad arma juxta ordinem eisda-
liium , erigens fe ipiam erga Carolum prsedidhim,
vultu feroci , & manu tenaci apprehendit eum-
d?m dicens: miquiffime proditor^ ecce tuis exi-
gen$ibus meritis deiiSarum manus nofiras eva-
dere n^quivifii . Et juffit fuis militibus eum vi-
riliter comprehendi. Qjjod feftom eft. Juffit
ctiam eo inftanti filium fuum capi , ut eodem
momento pater & filius capti effent . Aliis au-
(cm mAoaaverat , in eodtra punto fortilitia
fapi didbBTerra3,ut acceptis fortilitiis undique
Caliri & Terrae , nuiia poffet in cos infurgere

So^ntia gcntisTerraB. Quod fadlum fuit in eo-
em momento. Qpod videntes Carolus mifer
& filius fub fpe fidei fuiffe deceptos, pracipue

Eir eam , a qua fubfidium confperabant, do-
Qtes ^mare flebant lachrymis, & horridis vo-
cibus ululabaot ; fed triftiorem fc receofebat
miferrimus Carolus idem , quia iofirmitate pef-
fimagravaium in ledlo ficproditoriecapi ipfum
feta lua permiferaot fuorum exigentia delidVo.
rum .

Prsrfatatunc Imperatrix di<^iiCarola & filio
4e perioxiis acceptis juffit ftatun {»rasdi£bum Ber-
Cf^randum ad Caftrum Melfias tranfduci capti-
vutrf , ibique cum diligentia cuftodiri ; prasdi-
£kum aqtem Carolum ibtdem fecum retineri
mandavit . Et jubens dicSbum Carolum coram
ea deferri , pctiit velle ab eo fcire fuum the-
ffiurum, quem di(SfcusCarolus dolenti animo in-
dicans , Jk.dem6niirans V di<5bi Imperatrix hilari
fibi vultu thefaurum ipfum accepit inoumera-
hilem.^;.&,infimtam argenti lal)orati copiam

I C O N. S70

inarftimabilis pretii & valoris, magnaique divi-
tias & opuleotas cameras ioveneruot ibidem »
quas fingulas fibi recepit .

Divulgatd itaque famScaptiooisdidkorum Ca<p
roli & filit , ftatim praefatus Magifter juftitias
ad eamdem Impeiatricem ouotios fuos mifit ,
ut captivos eofdem Carolum fcilicet & filium »
morte Ducis Andxcx famd proditorcs aonotatoc
ad eum traofmittere dignaretur , fuis meritis
poeoa debita punieodos. Tuoc di(^ ImperatriE
diCkis ouotiis fuperbe refpondeos, noluit cistra-
dere captivos eofdem, affereos fe velle dc eis
juftitiam £icere , fiquidem illos. culpabiles inve-
niret % & nuntios illos ftatim remifit .

Interea morante ibidem adhuc Imperatrice
£ pra^fata , prasfatus Carolus totali mifericordia
defperatus, fubit6 miferam tradidit animam in
manibus inimici . Qjiem dtdla Imperatrix a4
fuam excufatiooem in poftcrum , fi contingat ,
corpus di(Sti Caroli in corio magno tauri man-
davit includi, & ad CaftrumBeneventanum iU
lud tranfmifit per Officialem Summi Pontificis
confervandum . Pnevidebat enim didta Impera-
trix , quod de mort€( tanti Domini Ducis Ao-
dres in confpedlu Summi Pontificis & aliter
effet juftitia requirenda , & penuria maxima fe*^
quutura. Et ideo procedere cum cautela -cen-
tabat ; & didhim Carolum & filium ad hoc ce*
pit , ut nil proditorium poilet in ea cum veri-
tate notari , ubi proditores di<5H Domini Ducis
C Andrea ij^amet perfequi procuravit . Sed hoc
non animo deftrudlionis proBdiAorum peregit ^
fed causd habendi thefaurum miferi Caroli Ar-
tus. Prasfatus autem Benerandus captivus exi«
ftens in Caftro Melfias , fcita mone miferi pa-
tris fui, paucis fupervivens diebus , omni veluc
auxilio defperatus , obiit rabie peffima veluc
canis •

Demum Imperatrix pras&ta Neapolim rediens
Caftrum Regium ingreffa cft cum Regioa Sc
filio moratura , & nunriatis fibi geftis omnibus
poft fuum acceffum , 8c maxim^ quod DuxDu«
ratii miferat causa adventus Regis Hungaria; ad
hoc Regoum de iiii fratris necc vindi(Sbtm fum-
turi , & qualiter Dux idem Legam maximam

D fecerat cum Comitibus 8c Magnatibus Regni
bujus , prascipue in partibus Aprutinis , & quar*
liter idem Dux ad perfidam guerram femper
erat cum Lodoico praedidlo, atque Reginat fu-
bito nuntiatum fuit eidem Imperatrici , qu6d
Dominus Jacobus de Cavalcantibus fuus Guer^
rerius in eifdem panibus Aprutinis inimicorum
potentid de Aprutinis partibus difceffiffi;t , Ter«
ras & Caftra quond^m Caroli prasfati fibi pro
majori parte potentialiter fubjugaffe, & apud
Melfiam prsefens eflet , inibi quieturus . NuiKia-
verat autem literis fuis Milcs prasfatus , quod
in jpanibus Aprutinis inimicorum potentia pras^
valeret ex maxima Lega fa6la per Ducem Du«
ratii memoratum , & jam majorcm partem ac«

E quifitorum Cafalium & Caftrorum nomine fuo^
nifi fe pro Duce Duratii appellarent, igne con-^
fumferat . Videntes itaque didla Imperatrix, Sc
filius, ac.Regina potentias di6li Ducis cum fu-
perbia non poffe obfiftere propter Regnicola-»
rum fequelam amoris, mutaverunt propofituia
litigandi , velle di£Vum Ducem promiffionibus
i& donationibus ad eorum velle fubvertere , ut
;efficerentur muneribus ipfis amici perfecSli &
cordis unius, & incoeperupc in Neapolitana Cir
vitate mutuas lites ceffarc, dv&o Duce, fuif^
que fequacibus admirantibus de ceffatione pras*'
tata •

Ad ha^c DuH Durarii iupradiAus Civitatcm

Tro-

Digitized by

571 DOMINICl

^roya Domiaum Angclum de Sand^o Sc-
. vero Juftiriarium Tcrrarum ApuliaB capi pro l'e
juffit , & captam pofliderc . Qjjod fadium cft .
.Dcindc Cidiniolam adveniens, qux fucrat d\A\
Caroli Artus , illam foflacis maximis fecit opti-
.me circumdari ^ & bene muniri , & inventa
inibi vidlualium multitudine copiofa , illi apud
Barolum tranfmifit venalia» quas fuerant Caroli
Artus , qui fuerat Dominus di6Vas Terrse . Tunc
Juftitiarius fupradt^his apud montaneam Sandli
Angeli, aliis Uiicalibus negotiis occupatus, re-
diens dimiflis inibi Locumtcncnte fuo, & certis
.familiaribus , pluribufque aliis convocatis de
Civitate Gravins, quoB erat Ducis prmdi^f ad
ipflus TerraB cuftodiam diligenter demum mo-
rantibus ibidem illis de Gravi:*a per menfem
unum & ultra , quia volebant illos ad expenfas
proprias retinere, fubico abinde rcceflerunt, &
rcverfi apud Gravinam . Dominus autem ]aco-
bus de Cavalcantibus fupradi(5^us quadam no-
Ae de Mclfia veniens ad didiam Terram Cidi-
ntols t illam fummo diluculo ingreflus eft vio-
lenter , & capiens Locumtencntem prsdiiSlum
& familiares alios, quos habere potuit , ad Ca-
ftrum MelfiaK tranfmifit captivos. A quo Lo-
cumtcnente , priufquam libcraretur , habuit
Uncias XL- & fic remanfit ipfa Tcrra Domino
Lodoico pra^ato contra voluntatem Ducis Du-
ratii fupradicSii .

Interea nuntiatum eft Domino Lodoico 8c
Reginas prasfats ^ quod in partibus Aprutinis
novelli perrexerant inimici coHtra eofdem pro
parte Regis Hungariae in Civitate Aquite , qui
contra Terras & Caflra eorum , pra^cipue con-
tra Civitatem Sulmonenfem , guerram faciunt
& praedantur . Igitur vocato pc^r eorum litcras ,
& Imperatricis pra^atas , Domino Jacobo de
Cavalcantibus fupradidlo apud Neapolim, fta-
f im idem Miles acceflit . Tunc mandatum eft
fibi, quod accepta gente armigera versbs Apru-
tium fe conferret. Miles igitur ipfe-recepta
competenti comitiva gentis armigerae , versiis
Aprutium fe contulit indilatc , & applicans Ci-
vitatem SuImonaB , fcire voiuit , quas gens fit
adunata de novo contra Dominum Lodoicum
pras&tum . Tunc refponfum eft ei, quod Domi-
nus Lallus dc Aquila talem geniem induxerit
conrra eos , & dicitur efle pro parte Regis
HuDgarias eontra Reginam praefatam . Tunc
Miles idem habita ibidem quiete dierum ali-
quorum , quodam die cum fuis complicibus
equitavit in pra^lam versbs Aquilam contra
gentem praslcriptam , & ibidem faepib.s militan-
do pra^dabat nomines Aquilanos . Tamdem
dum fucceffivis diebus uno fcmel equitaret ,
exivit a praedidU Civitate Aquilae nobilis con-
cio 2entis armigeras obviam Militi memorato ;
& obviata utraque partc in campo hinc inde ,
& ad inviccm durius proeliaio , pluribus hinc
inde mortuis & pcrcuflis , contigit fuo infortu-
oio di(5lum Dominum Jacobum per adverfarios
comprehcndi in manu falva , & ad Civitatem
Aquilx tranfduci captivum. Tunc focii didki
Mil tis videntes eorum Comeftabulum defeciflTc
in prcelio verfis tergis proelium dimiferunt , &
plurinii quidem ex eis capti funt , & plurimi
interfecSli . Et redeuntes ii , qui evaferant, apud
Neapolim poft paucos dies fe expreflibs contu-
lerunt , & prasfentes coram Domiuo Lodoico ,
prxfata Regina , & Imperatrice , retulerunt ei
cafum di(S):i Militis , & omnia contingentia poft
eumdem .

Auditis itaque novis prasfatis valde dolentes
oxiftunt Dominus & Domins praslibatas » &

E G R A VI N A 571

maxime quum audiverunt , quod pro parte Rc«
gis Hungarias proclia ifta fiebant . Adducuntur
itaque propterea ad diverfas cogitationcs , 8c
pauio miniis vivefc fc non credunt , eo quod
divifio maxima erat inter cos , videlicet cum
Duce Duratii 8c quampluribus magnatibus Re-
gni hujus fequacibus didliDucis. Qporum tra*
aatu didla gens Regis Hungariai eis advenerat
inimica . Tunc fupcr caufa Dcne penfantes co-

titaverunt fe velle in totum cum Duce Duratit
c omnibus aliis fuis fequacibus efle concordet
ad onme velleDucis prsedidii.

Vocato itaque Duce pnfato ad praBdifhim
concordiam faciendam , nuntiatam fibi prim6
per Ambafliatores idoneos , convenerunt ad iii«
vicem loouuturi fuper materia in Tardeno Re«
ginas prxtktm ; & habito fimul collo(|uio dili-
genti f Dux mifer fuum animum inclinavit ad
voluntatem illorum » ex eo quod Regina praBfa*
ta fibi dare fpondebat Ducatum Catabriae, quod
pluries repetivit . Dum tamen diA\js Dux cum
luis fequacibus , qui in Aprutims partibus fece-
rat Lcgam magnam cum cxercitu valde fonl»
ad ftiocndia didbs RegtnaB accedeiet pugnatu*
rus , oc confirmatis pa<5lis juflit Regina praB&ta
Privilegia fieri opportuna de dooatione prai&ti
Ducatus Calabriao ^ & aliis pa&is quamtis per
ipfum Ducem fibi poft ipfum in Apnitifiaiii
provinciam tranfmittenda .

Promiflb itaque per Ducem praBdiftum (e
venbs Aouilam hoftilirer acccfliirum per Regi«
nam pnsmtam contra hoftcs novellos 9 fcripfie
idcfn Dux univerfis fuis fequacibus fcutiferis 8c
fanuliaribus , ubicumque per Regnum fiftcnti«
bus 9 quod apud Neapolim protinus fe confer-
rent armis & equis deccnter muniti , aflbciaturt
eum cum exercitu conftituto , versiis Aquilam
pugnaturi. Tunc univerfi {cutiferi& £imiliares
bucis ejufdem » mandatis & requifirionibus di-
<Sli Ducis animo promto parentes , concurrunc
ad eum apud Neapolim , 6c univerfo exercitu
congregato ibidcm , omnique exercitus appara«
tu f infra breves dies univerfum juflit exercitunt
amoveri^ & versbs Aquiiam transfretari.

Interea contigitlmperatricem prarfatam infir-
mitate gravari , & in le<Sb gravitcr per dies
aliquos asgrotare; ficque paucis fupervivens die-
bus exftitit vita fundta .

Et dum Dux Duratii moraretur cum dkSlo
exercitu, ubi crant tria millia equitum» & pe-
ditum finenumero, in flumine fubtus Civitatem
Aquilas caftrametatus eft exercitus memcMratus^
ibique per menfes tres 8c ultra moratus eft tem«

f^ore asftivo, de menfibus fcilicet Madii» Junii^
uliiy & Augufti Primaslndii^ionis.

Et mancAtc ibidem exercitu memorato omni die
quafi continue ii ^ qui in Aquila morabantur^
quandoque de noCkc , & quandoque de die fu-
per exercitum di6li Ducis currebant » & £epe
capiebant captivos . Inter homines d^6bi exer-
citus plurimi erant Neapolitani dccore armati ,
& equis, fed in procUis miniis audaces. Moris
cnim eft Neapolitanorum ubique caput fcmpcr
comere 9 & vifum lavare more mulierum ^ noa
foliti jacere fub armis 9 fed ledtis mollibus &
plumaciis . Si quando gens Aquila currebat ia
illos, femperverfis tcrigis fugiebant, idlus vali-
dos pcrtimentes . Videntcs itaque Neapolitani
milites & fcutiferi inimicos potiiis praBvalere ^
paulatim ab exercitu difcedeDant , 8c vcrsiis
Neapolim remeabant , de didlo Duce parum »
& de Regina miniis curantes , infiranitatis oc*
cafione fubjuncSVa ex labore armorum .
Ad hasc nuntiatum eft didlo Duci^ qu5d Re«^

^ina

Digitized by

S7S C H R O

gtna dcfponfau fitpcr Dominum Lodoicum
pra!&tam , & promiflioni fibi faaa.penitus de^
fecifle. Mox idem Dux videns fe delufiim per
Reginatn eamdem , cum univerfo exercitu
abinde^difceffit, & ad Comitatum fuum A\hx
perrexit, ibique per dies aliquos conquiefcens
.confequcnter Neapolim remcavit . Et ecce funt
ad Dcjorcs errores & brigas cumRcgina prafa-
ta & DommoLodoico; & adunata gente armi-
.gera pcr partem utramque, fempcr unus alteri
jnortis mfidias praeparabat .

Comitcs autcm & Barones omnes , Milites ,
Scutiferi, & perfonae ali», qui fuerant cum Du-
cc pwefato m cxercitu memorato , acccptS li-
ccntil, quihbet ad propria remeavit. Comcs
autena Fundi, qui fimul cum prafato Duce fue-
rat , fequaxque erat Ducis pra?£ati , accepta li-
-centia , pluribufque fecum confociis requifitis ,
una cum gcnte lua fubito accedens Gajetam ,
-quodam die fuos inimicos fingulos interfecit,
eorumque domos & polTeffiones fingulas diffipa
vit, & divitias abftulit copiofas de iu\s modi-
cis fuperftitibus inimicis , qut verstis Neapolim
tugientes , coram Regina & Domino Lodoico
Masfatis de ComitcFundi graviter funt conquc-
iK, qvbd bona eorum omnia tulerat , pofTeffio-
ncs & domos ignis incendio concrcmaflet , plu-
rimofque parentes corum nequitcr occidiflet,
honoic poftpofito Reginali.

Tunc Regina & Dominus Lodoicus Gajcta-
«orum murmure exaudito, prjefatum Comitcm
Fundi citatoriis litcris praBvenerunt , ut corara
cis Neapoli fe prsefentet , diftis Gajetanis fupcr
caufa fibi objtAa fe mediante juftiria dcfenfu-
rus . DiiSlus autem Comes breviter eis relpon-
dens , ad eorum clamorerti penitus venire nega-
vit , fed muniens fe , fuafaue Terras fortilitiis
opportunis , apud Trageftum Terram fuara
cum fuis ftipendiariis & familiaribus pocenriffi-
me morabatur , mandata Reginalia parum li
mens.

Videntes autem di<aa Regina, & Dominus
Lodoicus , praefaium Comitcm fua mandata
contemnere , per ftatutos Legis tcrrainos ipium
in Curia evocatum banno lupponi , mecfiante
juftitia M contumacia raandaverunt, & cxfpe-
ilantcs ipfum per dies aliquos atquc mcnfes
«quitate media, didlus Comcs de malo in pcjus
in ejufdem Rcginae dedecus , & fuorum seraulo-
rum preffuram , fidele^ fingulos di<ftaB Rcgina,
fiiofque inimicos pra?cipue , eorumque fequaces
acribs feauebatur, prasdando & carcerando ho-
mines fidelium Urbium Reginse prasfatae , no-
mine inclyti Regis Hungariae . Ob cujus pcrfe-
Guutionem fingula Terrae continuo v rritae fadte
lunt, & quafl rebelles Regiiias praefatas. Qjuibus
ad noritiam jprjefatsB Reginae dcduftis , fama
volante , praetata Regina eumdem Comitem ad
fc citatoriis literis evocari mandavit expreffiiis,
ut ftatim apud Neapolim fe conferret, eum de
perfona fiititie aflecurans, fignificans fibi, quod
ji mox ad mandata fua venire contemfcrit,
iram Reginalis potentiaB & fui crudeiis exerci-
tus fupcr fe fuaquc Caftra incurfurum. Se fu-
bito recognofcat, & nominc proditorio inter-
cepium proditoris fcntentiam auditurum .

Igitur prafaius Conaes literarum Reginaliura
ferie intelledla , & minis cognitis atque fraude ,
fub brevitate verborum relcripfit prasfata? Re-
ginae, fe nullatenus fuo dominio fore fubje£tum,
lcd dominio inclyti Regis Hungariae, cujus ho-
nore & fidclitate contra eam amodo ninturira-
pugnare , fequc dcinceps fuis juffionibus nuIU-
tcnus obedire . Si vero fuum cxercitum contra
TtnH. XIL

N I C O N.

A eum fuaque Caftra dirigere vellet , ut icripfc
rat, ccce fe promfum obtulit fidelitare prae-
lcnpta m Caffro fuo Trage<ai fuura exercituiH
fur^ carapis, feque potentiffirae defen^

Tunc pra?fata Regina refponfalibus didli Co^
^"'^^^ceptis, ca5 ordinato Confilio legi juffit,
« iedhs, caruraque tenore fufccpto , eumdem
Comitem confilio fibi dato forjudicarionis fenw
tentia condemnavit , & proditorera Reginalis
culraims publicavit, fuaque Caftra, Terras, &
i^alalia varia diftributionc donatas divifit fuis
Corainbus & Confiliariis , & paratum exerci-
tura iuum, convocatis Gajetanis fuis amulis:
alufque quampluribus, fuper eumdem Comitem
provocavit . Adiens autem diftus exercitus ia
manu forti contra Comitera fupradiaum, &
adltasrens Caftro Tragefti , in quo prafatusCo-
mcs cufTr fuis potcnter arraigeris & ftipendia-
nis confiftebat, caftrametatus ibidem, eumdem
Comiremobfcdcrunt. Comes autem idem, a<ai.
bus bcllicis feroper expertus, videns fe non cfle
tanrae potentias , qua p.flct refiftere exercitui
memorato in carapis, vitiose finxit fe in Caftro
raorari, & juffit fingulis habitantibas Caftrum
A?"^ maribus,quara foeminis, ut foliRu-
gd redta Platcas apcril dimifsd, fingulas Ru^
gas alias fabricarent per partes diverlas, om-
nefque portas domorum^ totius praBdi<SbB Urbis
vel Caftri firailiter febricarent, tara in praedidla
Ruga dimifla aperta , qukm gencraliter per to-
tam eamdem Urbem , ut alieni viri Urbem in^
trantcs ercdentes neminera habitare ibidem ,
dimiffjs equis & arrais circa praedam robbseUr.
bis ejufdem cum aviditate inccdant . Juffic
etiara , quod nullus vir aut foeraina diAo cxer-
citui fe oftendat die fequenri, fed fub filentio
m eorum domibus ftent fecuri , & unufquifque
eorum , raariura fcilicet & raulierum , Janceam
& baliftas h..benres in raanibus, in prjedidta
apena Ruga praeciDue per fadVas feneftras& fo-
raraina in rauris domorura ipfarura , quum ia
Ruga eadem imraicus exercitus^derit , pcr fc-
neftras & foramina ipfa equos feridnt atquevi-
ros, nihil loquendo, fed tacito orc manentes.
Ipfe autem Comes cogitaverat nodle fequenti
fe cura fuis ftipendiariis & fequacibus, & fami-
Haribus fuis poft Urbem pr5BCli(ftam recondcre,
ut mane fequenti didko inimico exercitu appro-
pinquanie in Urbem eamdera , quura vioerint
per muros Urbis ipfius mafculos nec foerainas
eis obcfle , Terrara ipfam fecuro anirao introi-
bunt, & quuna videbunt finguIasRugas claufas,
& januas fabricatas, finguli concurrent ad re-
(SVain Rugam apcrtam ; & habitis infidiis &
fignis de iDforum inimicorum introitu in Ruga
prarfata , ftatim idem Comes cum fuis armigc-
ris poft tcrga fcriet afmulorura did^i exercitus
in ariSa Ruga praefata, nec per alias Rugas
cxire poterunt, & fic ibidera univerfi^peribunt.
Quod fadbura eft, & vere talis ordinatio fuit
ccrta ad confumtionem exercitus inimici.

Dato igif uf ordine mcmorato , fingulis habi-
tanribus Urbem eamdera , & codera ordine ef-
ie<Slui debito deraandato per ftatutos ad id ,
idem Comes die illo, quo di(5lus exercitus adiit
diilara Urbem , & ibidem obfidionem confti-
tuit , armata manu fuper muros Urbi^ ejufdenj
potentiffime fe oftendit , & cum asraulis didki
exercitus eo die pugnavit viriliter ufque adSo-
lis occafum. Fingebat enim fe di<ftus Comet
cum fuis non pofle refiftere , feld feraper retro-
cedcbat ad Urbem , ad fequclam fuamfuos ani-
mans inimicos, quo ufque aflccurare&tur ini-
P p mici

Digitized by

S7S D O M I N I C I

mici prac^ti , mane fequenti Urbem intrare ,

?[u^nao per muros quempiam non videbunt ,
ed firmiter credercnt , quod per hefternam pu-

rim commiilam , quam ipfo die di(Slus Comes
fui vix penulerunt , nemlne apparente^ fu-
giflent no<^e prsfata.

Qjium lero autem fadhim eflet, unufquifque
yir exercirus fupradidli ad tentoria redtverunt

2utetun , & ftatutis excubiis circumquaque ,
nguli de diiSto exercitu conquiefcunt . Prafa-
Cus autem Comes & fui Connliarii juflb filen-
Itio per Urbem prsefacam , & excubiis diligenti-
tnis conftitutis , Urbem eamdem toAa no6le
f ufiodi^njs confervavit • Appropinquante itaque
hora ayrorte luciferas , idem Comes ad coniti-
f utam poftam reconditurus fe cum fuis armi-

feri3 properavit « & fingulos habitantes Ur-
em eamdem )uxta pra^itum ordinem quemii-
bet in domicilio proprio fub filentio ftarejuflit,
quo uique inimicus exercitus introierit . Statue-
rat autem , ut in ptxdi^ka, Ruga fortiores &
promtiores viri conufterent , & ad fonum buc-
ciuflB fus dato fig;no per interiores feneftras » &
domorum foramina cum baliftis & bnceis in-
trodudtum inimicorum exercicum percuterenc,
pcftquam audirent buccinae fux fonum .

Mane autem h6ko inimicus exercitus ad arma
confurgens , Urbem eamdem promtiflime funt
aggreffi , & adhanrentes muris & fortilitiis didlae
Urois nullum invenerunt defenforem . £t fic
admirati funt vehemencer , deliberatoque inter
eos 9 qu6d hefterna die prasdiifla vix ad modi-
cum eorum aggreffum homines diftac TerraR re-
iiftere videbantur firmiter, qu6d hefternis prce-
Uis territi, futuraque timentes, noile ipfa prae-
did^a flnguli fugiflent. Sed adbuc trepidocorde
fiftences ne decipiantur, quofdam miferuntinfl-^
diatores intra Urbem praefatam , qui accedentes
ingrefli funt didlam Terram , & infpicientes ,
peminem viderunt mafculum nec foeminam ha-
bitantes , nifi canes tantummodo ululantes • Ec
redeuntes ad exercitum memoratum nuntiave-
runt fe quafimajorem parremUrbis pedetentim
perquifivifle, ^neminem inveniffe, necaudivif-
fe 9 nifi canum tantummodo ululatum, omnium-
que domorum januas ftare claufas . Tunc uni-
v,erfus exercitus avidoanimoUrbem ingrediens,
per re(flam Rugam apertam prasfatam equites
« pedites fiaguli decurrunt , oc omnibus intro-
^uclis 9 antecedentibus praecurforibus , Rugam
re^am incedunt , quum ad alias tranfire nequi-
rent, eredentcs invenire aliarum Rugarum tranf-
|tum , quin valerent difcurrere didlam Urbem .

Prajfatus autem Comes & fui armigeri , per
conftitutas infidias figno recepto ingreffus cxer-
citus memorati , ftatim per eumdem ingreffum ,
per quera inimicus exercitus fuit ingreffus Ur-
pem eamdem , ingreffus eftComes idem , &in-
venit quafi pro majori parte 6\6ki exercitus effe
pedes armis depofitis ad defabricandas januas
Oomorum urbis ejufdem , ut exinde reciperent
cund^as robbas . Et irruens viriliter fuper eos ,
pulfatd buccinl fud juxta fignum datum homi-
nibus didtaB Urbis , univerfi de di6lo exercitu
ipimico territi inimicorum infultibus , homines
equices pedites eorummet aflbllabant in parcitu-
dine di(ft» Rugas . Interiores vero viri Urbis
^jufdem buccinas pulfus figno recepto, per fora-
mina & feneftras domorum d\i\x Rugas , viros
& equos inimici exercitus feriebant, iancearum
6c baliftarum duris idlibus occidendo , nec po-
terant ab utroque latere evadere percufliones
eorum , ardVus quoniam locus erat , & percuf-
ibres ab ucroque lacere feriebanc. Comcsaucem

DE GRAVINA

S76

prasfacus cum fuis armigeri^ promciflime fupqr
asmulum exercitum feriebac, o^eorum plurimpt
occidebac; plurimos feriebac, & plurimos cat*
cerabac, nec pocerac inimicus exercicusquomo-
dolibec fe cueri concra mulcifarios percullbres*.
Tamdem univerfi di(5li exercitus viri morcis ci«
more confufi , reclufi veluc pifces in recibus^
armis depoficis , & currencibus equis d\(ko Co^
miti ciamantes vitas veniam poftularunt .

Tunc Comes prasfatus mifericordia motus*^
juffic omnes arma deponere , & equos defcen-
dere , quod fiitfbum eft • Ec ftatuens fe ipfum
ante Portam Urbis ejufdem juflic ejufdem exct-
cicus viros fingulos coram fe duci inermes ante
Porcam eamdem per quofdam ad id proptereft
conftitutos. Adducitur autem anufquifque coram
eotnermis, & fiquidem ftipendiarius, autNeapo*
litanus, autperiona fibifufpedlanoneflet, depo-
fitis veftibus & calceacnentis omnibus in inieriort
parte Urbis ejufdem fingulos vivos , nudos ta«
i men, permiccebat abire , cuiiibet eorum cedulam
fcrtpcam dabat: Ego enim fum derobba^ quam
Comet Fundi fecit de navo. Hocetiamfaciebac
in majus vituperium jjam diiShe Regina? • Si qui-
dem vero Gajetanos fuos inimicos invenit , ibi-
dem feroci gladio inceremit , & fic reKquonmi
Gajecanorum iniraicorum fuonim in unius diet
termino vindi<Sbm affumfic fua fapientia & vis-
cute .

Abeuntibus aucem fingulis ftipendiariis ^ 8e
Neapolicanis dudum eouicibus ita pedas, immo
auod deterius , ita nudis , finguiis videntibus »
fadVi func in derifum & accedences finguli ad
Caftrum Regin«, convidH belli gagta &c pota«
licia pecieruac , 8c oftendences cedulas eis fa»
' 6las , derifus major fadhis eft fuper eos . Ec k
cunc quodam cempore in civicace Neapolicana,
& fere per cocum Regnum , quociens aliquis nu-
dus auc male indutus per Neapolitanas Placeas
tcanfibat , communicer dicebatur : vere hic d$
Robba Comitis Fundi fuit.

Regina verb praefata & Dux Lodoicus jam
di<5h]s devi6Hone compaffa tanco rubore mar-
cefcunc , ubi per unum Comicem fuum dudum
fubditum devi<Sti funt , quod fer^ furore & ira
repleti vifceribus crepare videntur ; & hincinde
procuranc , quomodo poffenc cantam injuriam
vindicare , cogitantes a ceno , quod vigore Di*-
cis Duratii diaus Comes adversiis Reeinale ira-
perium erexerat caput fuum ; & fiquidem odium
primb erat in eis ob hoc crudeUus eft concep-
tum , & fafpe centabant per eorum familiares
cum £imiliaribus didti Ducis ad bellica arma
effe , quod fapiJis failum eft , & fa?pibs alter
alteri fuccumbebac . Nam Dux prasfacus in fuo
Palatio cum fuis fequacibus , famiiiaribus , &
ftipendiariis potentiflim^ confiftebat , nihil cu-
rans quafi modicum de minis & odio Reginae
pr»di6la5 • Didtus autem Comes ad {iiafionem
Ducis jam difti viriliiis&pocentiiis concra fide-
les Regtnas predidhe milicac fub citulo 2c nomi-
ne Regis Hungarias memoraci . Qpod fecic &
continuavit ufque ad adventumRegisjam didU.

Qjjum autem idem Rex infra menfem Decem- '
bris I. Indidlione, tn Civitate Aquilas applicuit»
quiefcens ibi per dies aliquos reliquam gentem
luam exfpeifVans ibidem , nuntiato fuo advencu
Duci Duratii fupradi(5lo , mifit partem gentit
fiias armigeras ad Comitem Fundi prae&tum , uc
oftendat circa Neapolitanam Urbem , fuofquf
fequaces tanti Regis adventum &c potentiam
virtuofam . Comes iraque jam di<5Vus accepta
gcnte praefata, apudTeyanum hoftiliter fe con-
tulit militando» & Civitacem ipfam nomine dh»

Digitized by

577 C H R O N

Regis Hun^arioB poftulavit , (ibi portas ape- 1 A
riri Civitacis ejufdem» aliter hoftili obfidione fe
reputent perituros . Cives igitur Civitatis cjuf-
dem, humili quidem voce dantes refponfum,
petierunt eidem Comiti» ut faltem dierum o6ko
cerminum eis daret, quo poiFmt eorum Dominas
nuntiare eorum adventum . Hasc enim Domina
confbrs fuerat Domini Berterandi de Baucio
Mootis Caveofi Comitis, RegniSiciliasMagiftri
Juftitias . Qpi ttiam cum aviditate animi adven-
rum exfpccaaverat diiSli Regis . Sed pribs ex-
ftitit vita fundlus . Qpod quum audiviflet Do-
mina fupradidla, fiatim animo fuo gaudens»
refcrii^t Officiali fuo Theani, qubd fideliter
iiullo intervallo fadlo claves Civitatis redderet
d\€io Comiti fub fidelitate & nomine dicSli Re- q

Sis . Q^od fta(im fecit Officialis jam didlus , &
omines d\6\x Terrae, & eum pro parte Regis
fideliter fufceperunt, & in^refli Civitatem eam-
dem inibi fideliter requiefcunt .

Nuntiatur itaque diAx Reginas , & Domino
Lodoico, diiSkum Regem in Aquilam adveniffe
pro firmo , fuamque gentem inftare Civitati
Theani , & inibi commorari , & debere inde
donttai fideles Terras fuas crudelibs militare.
Tunc Regina praefata , & Dominus Lodoicus
con(ilio utentes Domini Nicolai de Aczajolis,
congregata gente armigera copiofa versiis Ca-

SLiam , idem Dominus militavit, & ibidem exi-
ens paflum Pontis Capuaa cum diligentia cu-
ftodiri mandavit, & ftatuit, quod Civitas Ca-
puana magno Vulturni flumine circumdaretur :
quod h6kum eft .

Veniente itaque diiloComiteFundi cum fua
comitiva apud Uapuam , invSnit paflum flumi-
0is cuftoditum • Sed revolventes ad aliud iter ,
quo habiliter tranfiverunt. perveuerunt ad Vil-
lam UrticellaB in quamdam magnam planitiem ,
& versbs Capuanos prasdare oc opprimere in-
coeperunt . Dedudlo autem ad notitiam Domini
Lodoici praefati, quod didlus Comes Fundi cum
gente difti Regis Hungarias pervenerat fuper
eum , & flumen tranfiverat , ira territus , 8c
furoro commotus , cum comitiva fua obviam
venit in campis Comiti fupradidto, & ibidirum
proelium commiferunt , pluribus hinc inde de-
fun£lis & percuflis ad mortcm ex duriifimis i6li-
bus lancearum . Erant autem in exercitu difti
Comitis pro parte Recis Hungarias memorati
Hungari , Theotonici » oc Lombardi^ & Regni
colae hujus Regni . Et cum Domino Lodoico
Theotcmici modici , Provinciales, Catalani mo-
dici 9 & Neapolitani pro majori parte . Qpi H
cet fint homines pulchras ftaturae, equitatores
optimi , & alias de perfonis robufti , tamen in
artibus bellicis non funt ufi . Duravit autem
commiffum proelium inter eos ab hora Tertia-
rum ufque ad horam Nonam tranfa6Vam , ubi
plurimi defecerunt ex parte utraque. Tamdem
infeftantibus Hungaris contra exercitum didli
Domini Lodoici cum eorum arcubus & fagittis
£epius equos fagittabant exercitus inimsci . Alii
autem Theotonici , Regnicote, & Lombardi
lanceis & enfibus feriebant , apprehendentes le
viter eos , qui fagittatis equis pedes & armati
fugere ab exercitu nitebantur . Sicque poft mo-
dicam horam magna pars exercttus^ di^i Domi
nt Lodoici fagittatis equis pedes reftavit , 6c
capti funt & occifi . Dominus autem Lodoicu
prxfatus» videns fuos in bello deficere, perfua-
fus a fuis versbs Capuam fugam arripuit cum
omnibus fuperftitibus iui exercitus fupradi<5li
At illi ferientes poft terga, in fuga pra^fata plu-
rimos occiderunt ; fed nequiverunt Civitatem
Tom. XIl.

r C O N. syl

Capuananfintrare; & fubiti recedenies reverfi
funt apud Theanum , & ibi quiefcunt.

Igitur pnefittus Dominus Lodoicus , videns
genten^ fiiam non pofle refifterc tam modicis
inimicis, & maxime fi poteftas Regis Hungariai
adfuiflec , co^tavit utilius fe Regnum exirc ,
auam Neapoh velCapuae commorari. Nam vi-
debat Regem Hungariac potentialiter adveniflc
pnecipu^ contra eum & Reginam ; Videbat
etiam fibi efle contrarium Ducem Duratii , 8c
majorem partem Comitum & Baronum Regni,
quibus adverfantibus Neapoli effe non poterat •
Et rediens ea no<ae Neapolim fe contulit , &
inibi morabatur. Et ftatuens una cum Regina
prae&ta gal^am unam armatam , fubCaftro fuo
magno paratam illam tenebat in fubfidium fuas
rugaj , & continue vacabat qualiter poflet pro
uo receflii fubito pecuniam cumulare. Difpo-
\ uerat autem una cum Regina praedidla versiis
^rovinciam navigare , fentientes firmiter di6ki
Regis Hungariae adventum in Regnum .

Dum autem dicftus Dominus Lodoicus & Rc-
gina fub tali fpe confifterent fugiendi, ecce no*
vum relatum per nuntios difti Reg»s Neapolim
venientes ad Ducem Duratii fajpedidlum , quod
iex idem applicuerat Beneventum , qubdque
abfque confilio & confcicmia diiSki Pucis am-
olihs venire nequaquam t.ntabat, & propierea
diiSki Ducis confilium 8c auxiliuminprocaiendo
ulteriiis poftulabat .
Dux autem prafatus prasfciverat ditfkum Re-

gem in die N italis Domini Pnma In-

diftione fub Anno Domini MCCCXLVUL in
Civitate Aquilas cum exercitu magno applicuif-
fe; & quia in eo de acceflii fuo verslis Aquilam
ad fuauonem pracdicftas Reginae deceptus, fe fen-
tiebat eidem Regi offenfum . miferat pluribus
diebus elapfis ad montaneas Sandki Angeli Do-
minum Albichzum de Tufcia fuum Militem ,
paraturum & muniturum Caftrum didte Terra»
Montis San<fti AngeU , & totam Terram eam-
dem , & demum fingulas Terras di6lx Monta-
neae , aliafque fingulas Terras 8c Caftra fua in
Regno fiftentia < reparari mandans eafdem mu-
ris, foflatis, & fortelitiis opportunis , quodque
totum frumentum , quod erat iu Maflaritiis luis
Lucerias, in Palmula, & Biflelleto. atque Can-
dela , & Gravina , ad didlam Terram monta-
nam juflit tranfduci pro n;iunitione prasfata ; 8c
fadtium eft.

Publicato itaque di<5li Regis adventu in Be-
nevento adefle , 8c ad notitiam Domini Lodoici
8c Reeinaj tali novo perdudlo , timore territi
facfti lunt, 8c penitus debellati, requirentesprag-
didhim Principem Tarentinum, & Comites om-
nes , ac Ducem prasfatum , fi cum eis vellent
coQCurrere ad defenfionem communem contra
venientem Regem prasfiitum , quibus refpon-
fum acceperunt, qu6d nequaquam cum eis, fed
cum di6ko Rege erat difpofitus eorum con-
curfus .

Qjium itaque didhis Dominus Lodoicus 8c
Regina , fuique fequaces ceteri viderent eorum
potentiam diminutam , nec refiftere pofle Regt
lupervenienti praefato, quodque frater fuusPrin-
ceps Tarenti , ac Dux , 8c Comites alii univerfi
ad unum velle cum praefato Duce concurrunt ,
omnefcue familiares , 8c commenfales eorum
longe fa(SH funt ab eifdem : ecce novum aliud
relatum eft , quod idem Rex Civitatcm Capuas
fit ingrcflus. Audientes hasc Dominus Lodoicus
praefatus 8c Regina, fiibit6 Galeam ingrefli funt,
omnibus neceflariis appofitis ineadem. Ofiquis
^ vidiflet Rcginam miferam ululantem , 8c flen-
Pp 2 tein

Digitized by

579 D O M I N I C I

tem alcis vocibuSy fuis crioibus laniatam, quan^
do de Caftro Aio magno deicendit ulque ad
mare , ubi Galea parata erat pro fuo receflu ,
& accedens ad Galeam prasfaum oemine focia-
ca, fed omoibus derelidfci ! Elato velo io altum,
fitlta pelagi petieruot versbs Provinciam navi-
gantes .

Univerfi itaque Regni Domini , Dux videli-
cet , Princeps Tarenti , Comites, & Barones
finguli Neapoli tunc fiftentes , ac univerfi Con-
cives Terrae , ejufdem, vifo receflu Reginss , &
Domini Lodoici prasfati » adunati quidem in
conununi Confilio, & fcientes , di<5ium Domi
oum Regem Capuam applicuifle ac perveniflc
Averfam , deliberato conulio decreverunt eum-
dem Dominum Regem cum magao gaudio &
tripudio prflevenirc in eamdcm Civitaicm Aver-
{as, & coram eo cum honorabili Militum cooh-
tiva effe, demum in Neapolitanam Urbem eum^
dem Regem cum laude maxima fideliter indu-
ifturi , ftatuto per eos , quod univerfi Cives io
ndventu tanti Regis exultancibus anjrois graiu-
lentur » & unufquifque honorem debitum faciat
dmo Regi •

PraBfatus autem Dux Duratii una cum Princi-
pe Tarentino praedidlo cum eorum militia con-
decenti , dimiflis inibi fratribus eorum apiid
Averfam, ad eumdem Regem alacri animo per-
veneruni. Et venientibus coiam Rege, debitd-
que p-r eos reverentia facSld , Rex idem ala-
crion vultu fufcepit eofdem , & poftulans idem
Rex, cur fratres eorum non veniflent cum eis ,
rclponderunt, quod di6H eorum fratres Neapoli
remanferunt, paraturi fuum adventum, quando
honorificentius recipiatur in Urbe .

Tunc Rex idem rogavit eofdem Ducem &
Principem , ut fratres eorum coram fe venire
mandarent , ut omnes fimul demum Neapolim
fe conferant pari corde , quoniam honoriric jn
fius erit didlumDoraiiiumRegem cum fuis Re-
galibus , Paribus , & fratribus generofam Civi-
catem intrare , eofque videre cum magno gau-
dio afledtabat .

Fertur , quod idem Rex ideo volebat omqes
Regales ad fe prasfentes in Civitate Averfe, ut
cos habendo perfonaliter in Averfa ad velle
fuum conftringeret de perfonis: quod in Civita-
ce Neapolitana vix faccre confidebat , in qua
crant nimium pnediledli • Fertur etiam , quc d
Neapolitanus Archiepi(copus, cujus nomenigno*
ro , confuluerat diclo Domino Regi , quod fi
firmiter regnare cupiebat in Regno, Ducem
Puratii vivere non permittat , alios Regales
captivos apud Hungariam perpetuo carceri ftu-
deat demandare , ex eo quod Regales iidem in
Regno Sicilis plurimbm funt diledli , prscipue
Dux Duratii memoratus « qui prx ceceris dile-
£tiot eft in Regno; qui fi viveret , aliique Re-
gales fratres & Conlbbrini fimul eflent in Re»
gno ♦ quandocumquc vellent poflent ipfum Re-
gem totamque fuam potentiam a Regno fugare,
« forte Regem eumdcm perimere , velut fra-
crem Ducem Andream , quem Regali honore

}3oftpofito nequiter occiderunt . Rex igitur con-
ilio exaudito , fuper eo patulas adhibuit aureg
(uas . Et eo dedu«o in generali confilio fuorum
Proconfulum Hungarorum aliquibus placuit, &
aliqui recenfebant non iane confultum , ex eo
quod juxta veritatis fummam dicebant , quod
tradlatu Ducis Duratii Rex advenerat ad hoc
Rcgnum, & operante Duce jamdifto fuifque
fequacibus vindidla facfta fuerat tantorum Co-
fpitum , & Baronum Regis Andre« fuique ger-
mani oefarie necatorum , quodque fuo timore

DE GR A VIN A

5«o

& potentia Regina, & Dominus Lodoicus fuge-
rant de hoc Regno . Et fic pro fideli fcrvitio
gefto per Duccm eumdcm crudelius , & malum
confihum fadlum elTet, ut moreretur Dux Duratiit
& ahi carceri ponerentur . Utroque itaque coa-
filio fuis Confiliariis relato per Regem eum-
dem , finaliter per fideliores Confiliarios datuin
fuit confilium , quod omnes Regales juxta pri-
mum confilium captiventur , & Dux prasfatus
damnetur ad mortem. Hoc autem confilium
didli Domini Regis animo potiiis refidebat,
quohiam de nece fui tanti germani vifcera
cruentata tenebat . Fertur enim communiter ^
quod fi Dux Duratii non fuilTet taliter condem-
natus ad mortem , vere nuUus in Regno poft
fequutum rccelfum Regis ejufdem erexiflet ca-
put rebelle , nec Dominus Lodoicus cum Regi-
na Johanna iterum veniffet ad Regnum , und«
tanta mala in Regnum miferum funt fcouuta .

Iterum itaque Dominus idem Rex olandis
verbis alloquens Duci Duratii & Principi Ta-
rentino praefatis , ut fratres eorum ad fe venire
faciant , omni occafione remota , ut fimul ma*
gnificc ingrediantur Neapolim regaliter & po-
enter , juflit , ut ad eos expreiliiis nuntii fui
vadant .

Tunc Dux Duratii & Princeps prafati Regis
cognita voluntate, ftatim fcutiferos fuos ad fra-
tres eorum exprefse miferunt, ut omni caufa &
timore poftpofito apud Averfam (e conferant
coram Rege prasfato . Abeuntibus itaque fcuti-
feris nunriis ad fratres eofdem , & referentibus
eis, quod ftatim accederent ad Dominum Rc-
gem praedi^tum , Dk)minus Lodoicus frater Du-
cis Duratii major aliis cvocatis, omnino recu-
favit accedere apud Averfam , fed in occulto
lachrymans futura fua pericuia divinabat ; &
remittens nuntios ad Ducem pragfatum , fc ex-
cufari per nuntios ipfos juflit , c:^piti$ dolorc
oppreflum eqiiitarc non pofle. Redeuntes au-
tem nunrii retulerunt Duci & Principi fupra-
dicSlis, di6los eorum fratres magno timore con-
cepto nolle Averfam venirc , led excufari pe-
tierunt occafione quacumque coram Rego prsa-
fato . Prsefati autem Dux & Princeps irato ani-
mo contra fratres iterum cxprefsiiis nuntios re-
miferunt, ut ftacim omni timore poftpafito co-
ram Domino Rege perfonaliter fe praefentent^
quoniam idem Rex eos fufcipiet caritate fra-
terna , nec eum ex eorum mora conturbent.
Tunc nuntii redeuntcs Neapolim iterato , ea-
dem verba diftis fratribus retulerunr . At illi
Dominorum fratrum nequeuntes pra?terire cla-
mores , licet cum magno timore accederent,
apud Averfam fe perfonaliter contulcrunt , vi-
delicet DominusLodoicus, & Dommus Rober-
tus fratres Ducis Duratii , ac Dominus Philip-
pus frater Principis Tarentini , juvenes valde
infantes , qui una cum Dominis eorum fratri-
bus ad praefentiam Domini Regis euntcs dcbi-
tam reverentiam prseftitcrunt . Rex autem ut
vidit eos coram fe praefentes, hilari vultu rcci-

i)iens juvenes, cum eis alloquens, & feftizans,
imul fracres omnes ad coenam ferotinam invi-
tavit ; & petitd hcentid ad hofpitium paritcr
acceflerunt •

Tunc Comes Fundi, & Dominus Lallus de
Aquila , qui cum eodem Rege erant , praedi-
(Stum Regi datum confilium pr«fciente> , quod
nullatenus nequiverant annullarc , in quantum-
cumque contrarium allegaflent, cogitantes fide-
liter, quod de Lega fuerant Ducis Duratii fu-
pradi(fti , & pro eo introduxerant ditfhim Do-
minum Rcgem in Regnum ^ hofpitium di<Sit

Du-

Digitized by GooQle

5»! C H R O N

Ducis ackuntes conruluerunr eidem Duci\ ut ^
fiatim cum fratribus recederet , nec coram Re»
ge fe ulteritis prsefencaret , quoniam iibi & fra^
rrtbus aliifque Regalibus mortis laqueiparaban.
nir. Non tamen aperiebant (ibi con filii faai
caufam . Dux autem nnfer, amicorum fidelium
confilio n<;n audito , velut incredulus verborum
illorum , fe nimium in Rege confidens , de di-
&is verbis (ibi rclatis nullatenus dubirabat , &
in quantumcumque requireretur fuanonibus im-
porcunis per eoiclem Dominum Lallum & Go-
mitem » ut recederet , fe tanto magis confide-
bac de Rege, maxime quia eum viderat hilari
▼ultu ad eum . At illi potiiis fuadentes , qu6d
fe abfentarent , & eorum confilium faceret ,
ouod facere negans penitus, finaliter dixit, qu6d B
» poti{is hxc verba iibi prakumerent dicere, ei-
dem Domino Regi ipfe Dux numiare volebat ,
cx ore ipforum talia fibi verba fuiflPe prolata .
HK autem abinde recedentes iinaliter di^loDu-
ci dixerunt ; nifi cmfilium nofirum auditris , fi
ptriih tua audacia 9 & incredulitate , nos ipfi
fidetiter excufamur; & petiti licencii recefle'
mnt:

PrsBfiicus autcm Dux verba propofita confe
rebat in corde , femper timidus exiftendo , ni-
Iril deiis fibi relatisfratribusreferenS) nec Prin-
cipi Tarentino. Sed advenicnte hora congrua
vcfpertina paratis equis & militia- condecenti
finnul omnes ipfi Regales ad eumdem Dominum
Regem accedunt , fociaturi cum r«verentia de
bita Regem eumdem ; quos idem Rex animo
grato fufcipiens, verbons ratiociniis hinc inde
fubmiflis , Rcx idem dimiflis d\6kis Dominis in
Sala Paiatii , cameram fuam cum Confiliariis
fuis iterum fuit ingreflus, 8c did^o Confilio ite-
ratim ad iteratum dcdudlo , confilium idem fibi
&it confultum & additum , quod coena fa(5la
Regales ipfi perfonaliter ardlarentur.

Exiens auiem Rex idem Cameram camdem>
ad Regales eofdem rediit, & cum eis , aliifque
Dominis & Scutiferis plurimis adftantibus de
plurlmis referens , ufque ad horam coena^ de
multifariis cloquiis referebant , & coBnd para-
ta 9 aqua data eft in manibus Dominorum , Ro-
gi prim6 , confequencer Duci , & Principi me-
ixioratis, demum uominis aliis de gradu in gra-
dum.

Coenantibus autem diftis Duce & Principe
fratribufque ipforum in una tabula femotim k
Rcge y dum Dominus Lallus praefatus ferviret
coram eis , iterum retulit Duci mifero : captive
J^ux ^ noluifti credere confilio meo: malh veni
fii: [ed fiqutdem foffes adhuc difcedere^ erede
fniht ^ dtfcedas . At Dux ipfe feroci vultu in
tuens Dominum Lallum praefatum , paulominus
Verba fibi prolata per ipfum difto Regi difpo-
fuit publicare . Sed comptffcens fe ipfum, nihil
dixit. Quotiens autem di<Sius Dominus Lallus
coram Duce praefaro efle poterat , dicfta coena
durante , eadem fibi verba fignis aut verbo di-
cebat , & ad memoriam reducebat . Igitur coe
na fad^a , & tabulis remctis , idem Rex pra^fa
tum Ducem ad fe vocavit,& alios, Principem,
atque fratres , & hilarem vultum fuum rediens
in ferocem , ccntra Ducem eumdem & alios
fratres ejus, quod in corde latebat, ferocibus
verb s oftendit. Tunc Rex idem alloquens di
d>o Duci dixit: Iniquifitme Dux Duratii: fcias
te in manibus noftris ejfe , tuorum meritis pec-
catorum^ tcque moriturum proditoriis aStibuSj
ijfHOS egifli. Sed priufquam morti tradaris^ con-
fitereore proprio prodimenta parata erganofiram
Regiam Majeftatem 9 ut oris proprii confejfione

I C O N. i^t

prahilnta , nullius alterius tejtimonio requiren^
do pcenam fuftineas proditioms commiffa. Dia
ergo nobis Dux , quare tuo traSiatu operante
Cardinali Petragoricenfe avo tuo in Romana,
Curia Ducis Andrts mftri germani coronatio
fuit dilata ; unde fequutum eft y quod Regia
fibi poteflate fublata fuit crudeliter interemtus
nece tam vili . Ef fiquidem negare volueris ^
hac non fuiffe per te parata^ ecce quas figillo
tuo Hterae tu fcripfiflr^ licet clam fcripferis^ in
publico te accufantn Item bene nofti^ quod cm
teflamtntO' ncolends memoris Domini proavi
noflri Regit Robertif Maria fua nepos^ quam
fraudulenter tibi conjugem fociafli » noflra con^
fors fuerat conflituta . Tu ergo fallaci duSiut
audacia j illam tibi aufus fuifli fufcipere in
uxorem. Quad fi negare volueris^ nequaquam
poteris y quoniam evidemter appairet 9 nec ulla
caufa legitimd te excufat^ Aliud etiam enoT''
mius comtmfifli prodi$ionisi deliSlum^ quod fu-^
te furorem noflrum vtbementiiks provocavit.
Qmniam ubi pofl monrttm noflri germani te in-
lerf ^quutioneproditorwnintcrfeShrum ejusprom^^
tijjimum oftendiflij vindiShtm dfperrim^am fa^
ciens de eifdem ^ ob quatn rem pro prafcriptis^
commijfjis erga Majeflatem noflram totalem vtf-.
niam forfitan inveniffes , quia nobis fcripferap
fub fatfa fide tua ^ nos venire debere in Re-^
gnum , quod tu una cwn aliis Comitibus tu^
fequela introducere nos volebm in illud » qmd-'
que proditores fihgulos in mambut noflris da^
res , quomodo proditoriv prajumfifli Civitatem
noflram Aquils 9 m quA fpem nobis dfiderast
primi no^ ingreffus im Regnwn% contra Do^
minum Latlumj aliofqnt fihietes noflros de man^
daf o Johanna Regina^ tua exercitum congrega-*
rel In hoc patuit tua proMtio manifefla^ qum
quctd prmo confidenter fmpferas me venijfe^;
eodem confequenter paraveras ^ ubi fub fide tua
vemffem , nos fi fatuiffes occidere ^ Et u$ credin
mus 9 non ad aliuA nos ad Regnum tt^s, Jiteri^
evocafli , nifi quod lx>doycum 9 Johtmum
aliofque Regales Confobrims tuos noflra poten4
tiajconculcares , vel femtm ejiceres ab hoc Re^
gno^ ut folus quidem cum tuis fta^bus Domi^
nus remanerts^ & fucceffiv^ no^is etiam mortit
prodimenta parares j autmbis forti ad Regna
noflra redire volentibus , tuis ejeliis hoflibus^
noftrum reftantem in hoc RegnoVicarium vitio^
fis prodimentis tuis occideres « attt a Regno fu*
gares , ut exinde tuis fagatis hoflibus ^ & no^
bis ad Regna noftra fecejsis , dereliOa qmqut
noflro Vicurio interemto \ in hoc Re^gno folut
Dominus fu^enffes , Sed vana (inquit) cogi^
tatio tua jh^ft, cum noflrum mimme valeas con^
filium deridere.

Dux ergo prasdiilus, fratres, & Princeps mi-
feri audientes taliter Regem loqui , timore ter-
riti, eos ftupor & ignorantia circumdedit , qcc
fciebant aliquid loqui vel dicere ; nuxime Dm
idem , contra quem jam diiS^us Rex dixera(
verba praefcripta . Sed nobill animo fe confor*
tans cogitabat idem Dux refpoodere» 6( dtxit,
Domine Rex t video vultum veflrum in me /V-
rocem^ ex quo paveo^ & tabefco- Suppl icQ igu-
tur reverenter^ ut fiquidem erga vos videor det
liquiffe , mei mifereri velitis , quoniam novit
Deus^ quem apud vos teflem induco , non frau^
dis animo vos vocavi^ fed corde purifsimo ver
flrum dominium affe^avi , ftto , Nunc au^
tem , ut exiflimo , per Confiliarios impios erga
me moti e(iis in iram , Et fiquidem apud Aquir
lam hoftiliter me contuli , ut dixiflis^ verum
non pQtui meliiis 1 impulfus fer ^eginam jfo^

Digitized by

5fr| D O M I N I C I

hannam . Sed fiatim quod fenfi veftrum adven-
tum a firmo , paratum exercitum abinde proti
nuf revocavi. Spero tamen in Domino jfefu
Chrifio a vobis gratiam & mifericordiam im
petrare fervitiorum & fidelitatis mea^fratrum
que meorum , & Principis , informatione recep-
ta . Quia verd iratos vos video erga mcy fileo
verba mea^ exfpelto donec tranfeat furor ve
fler. Iteratd enim fupplico nofiri dignemini mi*
fereri^ quia vefira Majefiatis dominio ecce fu-
mus.

Tunc Rcx pradi&us irato animo vifus vol
vens , jpaululum recedens ab ipfis « eos de per
fonis fcrvari roandavit , & cuftodi» generofi
Viri Stephani Voy vodac Tranfilvani , & Comi
tis de Zomic illos conftituit . At Comes idem
reverenter mandatum Oomini faciens , .Jionori
fice fufcepit eofdem , & in una camera hofpicii
di(fH Regis eos immifit , 8c per iamiliares liios
vigili ftudk) cuftodiri ufque ad mane •

Mane autem fafto confurgens Rex prasfatu? ,
iterat6 ad fe Confilium fuum venire mandavit,
& poftulans quid fieri oporteret» idem fibi con
filium fuit confultum ; ut praefatus Dux morere-
tur omnino ^ & alii Regales apud Hungariam
mitterentur . Tunc Dominus idem Rex juflit ,
diiSlum Ducem omnino perimi, & in loco , ubi
Dux Andreas fuus germamis ab impiis prodito-
ribiis fuit peremtus . poenam truncationis capi-
tis pateretur , omni mifericordia procul pulia.
Vocatis aucem duobus fuis Militibus Cumanis,
& duobus Scutiferis , prasdidlum Ducem per
cos perimi exprefse commifit , ftatimque Mili-
tes ipfi & Scutiferi mandatum Domini curave-
runt ducere ad efFedhim • Et dt^centes Ducem
miferum ad iocum illum , in quo quondam
Dux Andreas fuerat interemtus , fibi nuntiavc-
runt , eum effe penitus moriturum • Quod au-
diens Dux mifer femivivus palluit» & recorda-
tus eft confiteri coram Deo fua dclidla • Tunc
vocavit unum Fratrem Monachum loci illius
Ecclefias , & coram eo confelTus eft apud
Deum , mifericordiam petens Domino Jefu
Chrifto fuorum crimtnum commilforum . Mili-
tes autem pracfati miferum Ducem ad fuperiora
hofpitii perducentes, ad Gayfum illum demon-
ftratum eis per Ducem praBtatum , in quo pe-
rierat Dux Andreas , venerunt ; & flexis geni-
bus ait Dux mifer : Amici cari/fimi^ dicite mihi
quafo , fi ulla fpes efi amodo vita mea . Qjji
aixerunt : Jujfum efl nobis omnino te mori de-
bere . Et ait : faeite , quod vobis jujfum efl ,
quoniam in Domino fperavit anima mea. Et
inclinato capite eum fin^ mifericordia jugula-
runt , & caput ejus & corpus ab alto didXi
Gayfi ad infima prascipitaverunt in hortum , in
quem Dux quondam Andreas fuerat emiffus ab
alto. Ubi per dies tres jacuit corpusfuum, nec
ipfum aufus fuit aliquis fcpelire . Ipfoque Du-
ce defunxS^o , ftatim idem Dominus Rex alios
Regales jufiit duci captivos apud Ortonam , &
demum per mare in Hungariam transfretari :
quod fadtum eft .

Milites quidem 8c Scutiferi , qui venerant
cum Duce prasdiiSto , ac aliis Regalibus viden*
tes tantos Dominos efle peritos, hinc inde uni-
verfaliter funt difperfi , & quamplures eorum
mortui , quamplures percum , & fpoliati , &
plurimi per fugae fubndium evaferunt , versbs
Ncapolim fugientes . Et ecce per totam Nea-
politanam Urbem mors di6li Ducis , & carce-
ratio aliorum Regalium , fama volante , infer-

Hac funt dehta in Originali^ tr tnmargine

DEGRAVINA 5«4

A ^ tur. Frater autem Morialisi qui anima & cor^
pu8 fuerat di<SliDucis, ad domum feu Palatium
diiSli Ducis potenter acceffit , & extnde finguU
bona & robbam fecum tulit in prasdam. Con-
currunt univerfus Populus ad Caftra & Palatia
Regalium miferorum » & ab inde omnia bona
tdllunt in prasdam •

Duciffa autem Maria mifera lugens viri morte
fcita, acceptd filii fui parvuU, aliifque filiabus
majoribus , quafi nuda exivit fuum Palatium^ &
recommendans fc Venerabili Viro Epifcopo Ca-
fertano fecum abiit , 8c mare intrans aDiit ia
Provinciam poft Reginam fororem fuam .
Rex autem cum toto exercitu fa<Sba vindicSUl
carceratione prasdi(5lis , vershs Neapolim fuos
B I greffus direxit , & in manu potenti intrans ibi«
dem , Caftrum Novum Regium potentialiter eft
ingreflus. Concurrunt ad eum univerfi milites»
nobiles , & populares Neapolis . & major pars
Comitum , &; Magnatum Regni fuo dominio
fupponuntur • Concurrunt ad eum de univerfis
Ciyitatibus , Caftris, Villis» & Cafalibus Rcgoi
hujus Svndici undecumque , & ei obediunt uni-
verfi , aebitum homagium fibi dantes , & affe*
curationem debitam , ut eft moris .

Poft paucos vero dies idem Dominus Rex de
aliis proditoribus fratris fui mandavit inquiri ^
jubens , quod ubicumque hujufmodi proditores
inveniantur , abfque intervallo aliquo nece tur*
piflimacondemnentur. Tunc inventaeft Domina
Chancia prima proditrix 6x&i quondam Ducis
^ndreae , carceri alligata » & filium peperifle »
ouam Rex idem ftatim mandavit , vila confef-
fione fua , per proceflum fibi illatum dudum ^
facSlum per Comitem Berterandum dudum Ma*
giftrum Juftitias , quod ignis incendio cremare-
tur; & faiSlum eft,

Qpaedam alia Domicrlla Reginae Johannas no*
muie Y ...... (*) Pulcherita de Neapoli

gT confeflionem didlae Chancias in morte diai
ucis Andrex proditrix fuit vocata , quas per
fuosmet conianguineos coram Rege fuit addu*
(Sba , 8e tormentis expofica , confefla ell fuum
delidlum proditionis commiflas ; 8e exinde dirai
mortis (ententia condemnata .

Poft hasc nuntiatum fuit dicSlo Domino Regi»
quod Gofltidus Marzanus Comes Squillacii &
Regni Sicilias Admiratus 9 di£li quondam Ducis
Andreas proditor fuerat annotatus . Unde com*
parens coram eo , fuit de perfona conftri^his.
Vocabantur etiam proditores confanguinei di<Sti
Ammirati Conradus de Catanzano oc fratres »
quos diAus Dominus Rex nequaquam in mani-
bus habere poterat , nifi tra(Slante Ammirato
prasfato . Et juflit 6x(ko Ammirato , ut taliter
&iceret & curaret , qualiter di<Shim Conradum
in manibus fuis haberet , alias fe asftimet mori-
turum . Tunc Ammiratus prasfatus di<SU Domioi
Regis expreflb mandato mifit filium fuum versbs
Calabriam adTerras fuas, jubensei, ut ita tra«
(SVaret j quod habeat diiShim Conradum in ma-
nibus, &illum coram Majeftate Regia reprasfen*
tet. Tunc abiens^icShis filius Ammiratt veniis
Calabriam ad Caftra paterna , finxit fe cum di-
€io Conrado & fratribus quafi diebus fingulis
feftizare velle , quandoque venatum ire , &
quandoque fimul coenare . Qjuum autem vidit
dicSlos fuos confanguineps (ijcuratos , apudSquil-
lacium illos duxit , quos quum habuit illic fe-
cum reclulbs , & fuo dominio fubdito^, di<Slum
Conradumde perfona conftrinxit, &fubit6no<Ste
fequenti eum Neapoiim afportavit , & Domino
Rcgt

guntur hac , Non eft ita .

Digitized by

Googl(

C M R o

Itegi cum gwdio pr^fenttvit. Ut Mtem vidit
^""^. ^ pr»fentcm, ait illi : iZl

^j^y?* , rmo /D»^ifi, nofiro dommio fuifli ad.

if^'^ ^"^!,^^ «d/lw
deltfutfe. unde mom proditafia mori^ . Et
jiUiit eum^ckng cxponi tonncntis. Igitur prafii.
m U)nradus poena tormemorum cruddiura fii-

£B»tus, pafam fua^iprodimeata confeffuseft»
quc mami ^pria Ducem Andream cum
quampluribusfequacibusnecavifle. Quodidem
fex audiens , crudeltlis fjcviens in eumdem, ip-
ftim mandavit crudeliffinfia morte puftiri ; & in
rota acutiffimfa novaculis ciroumdata Conradtis
idem fuperpofitos laniatur. Multi alii Neapoli-
^i«c .RegnicoI» accttfantur; quis odiosi fi<9»
mendacio «mulorum , &quisveridicenuUo fi&o
«ciidacio. Rex autem vidensquampiurium ac
cdatonim malitiam , mitigato furort; , ordine
jundico contra tales acasfatos procedi manda-
Qpotqooc autem deMajeftatis toracrtmine
cuipasos mvenit, abfqoe mifericordia ooddem-
■mn pnice^t . Eos autem , quos pufelicatos
«odttoces minime codfelfatos invenit , & aliis
lcgiimns irttiicijs non culpatos , penitus Kb^rari
joffit , & ad gmtiam admifit eofdem . Fadbdue
eft vindidka maxima de morte Ducii Andr<w ,
«dc faenmt , qui de fuis proditoribus pa^iffi-
mi reftavenint. ; .

Ijitur pwj^nisRek penidttiviiidiaa de mor-
ce initm, faflus quifi contentus, dmnes Comi-
tes& Batones & Regni fui Magnates^ otimef.
que Civitates, Caftra, & Cafalia per idotieos
Sytidicoscofam fe comparetiemandavit, V6lens,
w untriquifque juxtaRegni coilfueeudinem Ligii
«omagii juramenttt praftaient. Coocurrunt ita-
qucumverfi ad mandanim prasdiftum. Uli au-
tem de SanAo Severino, quorum corda fincera
non erftnt , babito cortfilio inrer eos in Civitate
Salenyi, ordioaveftmt fe ipfos non urtttnimiter
jV^P^^^f^ <ed unus poft unom homagiura de-
-tmum pweftinircs . Mferunt itaque prim6 Do-
«imum Rogerium fratrem fuum Archiepifco-
pum Salerniianum ad Ddminum Regem prwdi-
^um » quem idem Rex animo grato fufcipiens
fcum Confiliarium & Regni Protonotarium or-
-dmavit, & refcribens fratribus fuis aliifque fu«
«atioms Dominis iUos confuluit coram Domino
Rege veoire fecur^ . Tunc Dominus Robertus
(de Sandto Severino , & Rogerius Tricarici &
ClarimontisComes apud Neapolirti pervenerunt,
« fe coram Domino Rege in reverentia maxi-
ma contulerunt , cjuos idem Rex gratiose rece-
pit, & praeftito per eos fidelitatis debitac facra
mento, petitA iicentid ad hofpitium rcmearunt,
Confequcrtier comparuir Comes Sandli Severini
& nepotes coram Domino Regc prsefato, quos
idem Rex gratiose fufcipie ns , ab cis fidelitatis
debitaB juramtn um recepit. SinguIosautemCo-
mites & Barones ad grariam magnam fnfcipit
idemRex , omnefque diligit & honorat, &om.
nibus fe gratiofum oftendit . Comparuit etiam
Dominus Raymundus deBaucio, & praefensco-
ram Domino Rege fimiliter fecit homagium .
Comfesautem Mileti tyrannus fa<5his rtoluit com-

rrere ; fed quantumcutnque a fuis fuafus foret,
coram Regia Majeftate venire , fed difce-
tlens longitis, in Franciaiti fe dicitur conmlilTe.
Comparuit etiam Francifcus filius quondamCo-
initis Berterandi de Baueio Montis Caveofi Co-
jnes, quem , quia juveniserat valde , causd no-
bilitatis paremaj illuiti feciim in aula Regia in-
trodu^tit , & euftt in camera continens per tres
dics fub dominica caritate credebaturperfemi-

videre rilom non poterant. ^ •

Rex autem pragfofus, Comitibus & BaronibUs
omnibus ac Ten-anim omnium Syndicis , poft
debitam fidelitatem f^er eos prieftitam , receptis
aa gratiam , oinnibus gt^tiofura & magnificum
le monftravit; & ordinans fuaito Curiam, Offi.
ciaies conftituit , volens ibidem loco fuo dimit-
tere generofum Dominum Dominum Stephanuih
Voyvodain Tr^^ Comitem de 2o-

n ri"'i?- • ""^ ^"""^ Militem , & maghi
c.onlihi fui virum , quem conftimerat , ex oub
Kegnum acquifiverat, Dominum Tenarum, &
Donorum omnium, quae fuerant quondam Ducis
Durani atque fratrum . Nec reftare confenfit
» Dominus memoranis. Subito ecce famaperRe-
Ignum mtonuit, qu6d ipfe DominusRex de Re-
gno recefferat» & Hungari omnes cum co, md-
dicis quafi nullis dereliais in Regno. Ecce ek
hac fama plurima corda hominum fidelium &
inhdelium funt divifa , cogiranres quid feqili
vellet de recefTu fubito difti Regis .

Commiferat autem idem Dominus Rex prac-
tatis Domino Johanni Chucz & Domino Ml-
chaelt regimen Terranim omnium didli quoii.
^*"?.Ducts pro parte didli Voyvodi , jiro vitk
oc fubftentarione fuis & fociorum eorum. Scrip-
lerat autem idem Domfnus Voyvoda Angelo
Dommi Galucii de Gravina fuo fideli VaflkUo ,
oudd ajpud Monrem Sandti Angeli perfonaliter
fe conferret , auditurum & fa<S^urum quidquld
mjuogeret eidem . Ad cujus mandatum ideili
Angelus ftatim ire curavit. Sed antequam ap-
phcaret eodem, prihs cum Rege recefleratDd-
minus memoratus . Ut autem applicuit coram
Dominis Militibus Vicariis Regiis indidJa Mort-
tana, ipfum Juftitiarium di<ai Domini ftatuerunt
Terrarum Vallis Muri , & partium fuarum . Ih
di<aa autem Terra Gravin* conftituerunt Judi-
cem Nicolaum de Angelo de Monte Sm<ai Afl'-
geli Capitaneum , Caftellanum, & MagiftruiA
Maifarium .

Remanferat autem in Terris Principatus Ta-
renri Gubernator, Vicarius, & Re<ftorThomaf
Pauli Hungarus cum cerris aliis fuis confociii
Hungaris, inter omnes ferme triginta, in cu-
ftodiam Caftrorum Principatus ejufdem .

Igitur poft publicatum receflum Domini Re-
eis ejufdem , prarfati Officiales Latini cceperunt
I hinc inde pecunias extorquere, & pro le ip&
cumulare . Et coeperunt perfuadere Popidis Cu
vitatum , ut nequaguam Hungarorum domiaib
obedirent, fed ReginaBjohannae, &DominiLd.
doici de Tarento eorum naturalium * Domino-
rum ; ad ouorum perfuafionem ecce prim6 Nea-
politana Civitas devolvitur contra pntdidtunfi
Uiricum Regni Vicarium generalem , & confcf-
quenter fingute Civitates & Caftra ac Cafalii
univerfa Terras-Laboris & Principatus Bafilic^-
ta, Calabria5, Terras Idromi, Terrae Bari, Cai-
pitinata?, & Aprutii undique fubvertuntur, Re-
diorum & Juftitiariorum perfuafionibus dimiflbt
rum . Ut autem haec fama per univerfum Res-
gniim concrevit, ecce pr«fatusAdmiratusNea-
polim veniens caput fe fecit omriium rebellio^
nis incoeptas, admonens & pra»dicans Neapolita-
nos, ut negledto Hungarorum dominio, eifqdi
funditus diffipatis, ad Dominam Johannam Re-
ginam eorum, & Dominum Lodoicum de Ta-
rento in Provincia degentes , ut redeant ad eo^
rum Regni dominium , nuntios mitterent fpe-
ciales .

Placuit haec ordinatio fingulis Neapolitanis ,
& inter hasc concurrit ibidem Comei Mileti ,

Digitized by

5«7 DOMI NICI D

Comes San^i Severini » & Comes Carertz, plu-# A
refque alii Comites & Regni Magnates , adtam
magnum coniilium fadli concordes • Ecce inter
basc media penrenit ibidem a Romanis parti-
bus Palatinus jam diCtus , una cum Duce Guar-
nerio Theotonico , habentes fecum bar^utas
Theotonicorum uhra mille quingentas. Et in-

S;re(n CivitatemNeapolis obtulerunt ih pro ea-
em Regina contra Hungaros pugnaturos. Q^os
i^dmiratus prasfatus fufcepit ad gagia compe-
centia pro parte Reginae j:im didts. Ecce ma-
^na fit coadunatio gentium pro parte Regini»
jam di&x in eadem Civitate Neapolis » & ad
baec cum eifdem concurrit Dominus Robertus
de SanAo Severino , Dominus Raymundus de
Baucio , & alii qualeicumque Officiales (latuti B
Regnicolas per Dominum Regem eumdem ; &
omnibus Regni Magnatibus Neapoiim adunatis,
opportuno h£to Confilio, ordinaverunt mittere
td Dominam Rcginam & Dominum Lodoicum
deTarento inProvinciam memoratam fuosnun-
cios fpeciales» ad quos flatim miferunt .

Innra menfem Septembris II. Indi(£lione

fub Anno MCCCXLVIII. adveniente Domino
Xodoico & didVa Regina ad Civitatem Neapo-
lis cum eorum Galeis per mare , deferentiDus
iecum magnum thefaurum , pro quo vendide-
rant generofam Civitatem Avinioni Summp Pon-
ciiici , a Neapolitianis Civibus cum magna laude
fufcipiuntur in Urbem , & facflo con(ilio diebus
fequentibus coeperunt Neapolitana Caftra for- C
cibs impugnare parando in ea trabuccos & alia
diveria ingenia, quibus terrere 8c fuperarepof-
fent detentores eorum .

Praedi6lus autem UlricusGeneralis Regni Vi-
carius guerrizans pctenter continui totam Pla-
ceam Corrigiarum Neajpolis ufurpavit , 6c eam
exhabitari coegit , & iemper concra NeapoU-
canos cum modicis fuis fociis militabat, necaii.
quo modo convinci poterat ab omnibu^ genti-
bus ReginaB jam di(5uc .

Tunc Latinorum mutato confilio perfuafum
fuit Regi Lodoico 9 quod contra Hungaros, qui
in Apulia morabantur , in Manfredonia , & Mon-
ce SaniSli Angeli , cum potcnti exercitu milita-
ret , & ipfa Neapolitana Caftra Neapolitanis D
Civibus dimitteret impugnanda . Huic autem
confilio acquiefcentes , paravit fe dicflus Domi-
nus difcedere ad partcs i^pulas in manu pocen-
ci . Et parato exercitu pervenit Acerras , ubi
ftatim Tcrram habuit . Caftrum vero haberi
non potuit , quoniam bene cuftodiebatur per
Dominum Nicolaum Hungarum & fuos fodales.
Tunc per dies aliquos in eo dato proslio fatis
forti , diftos Hungaros nequaquam ofFendere
poterant, fed poiiijs ofFendebantur ab eis. Sta-
cuit itaque dii^us Rex Lodoicus, quod dimifta
ibi al qua fui parte exercitus fub regimine Do-
mini Roberti de Sandlo Severino in dicfta Ter-
jaAcerrarum, Caftrum ipfum cum gente d\6\x
Terraa & circumftantium Caftrorum acriiis &
pontinuo impugnarent . Et fic in expugnatione
di6ti Caftri remandtDominusRobertus jam di-
£tus. Qjjod viriliter impugnans per diesauam-

flures,fame convicit illud. Ut autem viaerunt
lungari morantes in eo, fe non poffe refiftere,
iCOtumque Regnum effe Domino Regi undique
rebellatum, illos prascipue, quos Regni Refto-
l-es & Officiales diAiiferat , cogitaverunt utilius
Caftrum dimittere cum padlis falutis eorum &
jrobbap eorum . Qjjod perferri facientes per in
cernuncium fuum, placuit DominoRoberio eos
libere abire permittere & fecure qu&cumque,
vellent Qum rebus eorum • £t paais firmatis

E G R A V I N A 588

fa^a fuit reftitutio di<5li Caftri per didlosHun^
garos , qui etiam apud Manfredooiam pervene-
runt. Simili modo fa6Va fuic acquifitio Caftri
Averfas « & Turrium Capuas , & aliorum Caftro-
rum Terras-Laboris . Rex autem Lodoicus cum
fuo exercitu perveniens apud Civitatem Apicii
invenit, quod Lodoicus Apicii Comes Terram
ipfam pro Domino Rege Hungarias detinebac ^
cui de confilio fuorum fidelium fcripfic , uc fe
ad fidem redeat fui dominii , Hungarorum do«
minio praetermillb .

Remanftrat autem fblus in parcibus Vallis
BeneventanaB di<Slo Domino Regi fidelis , qut
licet juvenis foret , camen fidelior adftitic Regi
jam diAo , & refiftens eidem Regi Lodoica
fidelitatem Domini Regis Hungarias penicus dt«
mittere recufavit minis vel timore quocumque.
Nam fi contra eum fuum exercitum provoca-
ret , juKta pofte fe defendere intendebac , didU
Regis femper fidelitate fervata •

Iratus itaque Rex Lodoicus cundlum fuum
exercitum provocavit in illum , banniri £u:ieiit
robbam Civitaiis Apicii ufque ad cotalem cQg^
fumtionem ipfius . Et provocato cuniSlo exerdH
tu fuper Terram illam , undique fuic obiefla •
Tanta erat fequela gentium undique congrega^
ta , & impug^iantes eamdem per dies duos , uc
pluribus hinc ind-' percufiis, & pluribus iacer«
fedlis , tamdem violenter ceperint Crvitacem
eamdem , quam totaliter depraedantes, igois ia«
ceridio concremarunt in parte ; & captus fuit
ibidem Comes Apicii memoratus , & detdncus
captivus . Qjjem didlus Dominus Lodoicus vo«
lens penitus decollare, faciebatcumftudio con*
fervari , fuitque captivus per menfes tres . Ec
tamdem a coofanguin jis aajutus, fuit ad pecu*
niariam compofitionem admiflus , & folvit inde
pro redemtione fua^ perfonas tria millia uncia^
rum, Terris & bonis fuis omnibus deftitutus.

Demum pervenit idem Rex Lodoicus ad Ci«
vitatc m Lucerias in Capitinata, credens inexpu«
gnabile Caftrum d\6kx Civitatis habere de pU-
no , ficut alia Caftra • Sed invSnic in eo con-
ftantiffimo^ defenfores • Ipfum enim Caftrum
erat fub cuftodia Corradi Lupi Theocooici »
fratris Ulrici jam didli , Regni Sicilias Vicarii ^
ro cujus vice erat in Caftro ipfo quidam No«
ilis nomine Malgerius de Bertrado de Guilbojo
cum modicis Theotonicis & Latinis fiftentibus
ineodem, per quosCaftrum ipfum tam fortiter
& fblicite lervabatur , quod nullatenus quis va«
lebat oifendere . Erant autem pro municione di-
€ti Caftri vic^ual a plurima pofica in eodem»
v num, 6c carnes, & neceflaria quascumque ad
fufficientiam , ita quod ex obfidione decem aii-
norum Caftrum ipfum capi non poftec , nec de-
ficeret eis vi6(us . Immo quolibec die egredie-
bantur brigantes Caftri , oc equites aliqui pu-
gnaturi cum milicibus & brigantibus di6ki exer-
citus Latinorum , plurefque capiebanc di£bi
exercitus , & introducebant captivos in Callro
pecunia redimendos'.

Regina autem Johanna Neapoli exiftens unk
cum Neapolitanis Civibus Caftra Neapolitana
impugnat contra Ulricum jam diiSlum. Et uc
fertur , habito quodam proditionali tracfVacu vi-
riliter invafit Caftrum Sanili Erafmi (iipra Nea-
polira , & illud potentialiier expugnavit & ce-
it . Si qui autem Theotonicorum & aliorum
rigantium evadere potuerunt ad Caftrum Ma-
gnum , in quo erat Ulricus jam di<Sl:us , recupe-
rari curarunt causd falutis eorum • Uc autem
vidit dic5lus Ulricus de Wulfort, tanta non poflc
Caftra tenere ^ cundU Callrorum aliorum vi-

dtua-

Digitized by

sh C H R O

^uaiia» qwpotuic , in Caftriim Magnum im<
pooerc detulic , & gentcm (ecum ta auxtiium
iociavit. Ecce magnus in dtdlo Magoo Caifaro
infuitus fit uodique gcntium & trabuccorum .
Nec minus idem Ulricus & fui contra acies
gentium militare formidabant , immo quando-
cumquc pedes vel eques circa Plateam Corri-
giarum adiuerere praBrumebaoty irruebant in iilos
potentialiter, & plurimos capiebant, pluresper-
cutiebant, & pariter occidebant. Magna guer-
ra durat ibidem per dies & dies quampiures »
iiec jpotcft fuper eo diifta Regina aliquid lucra-
h , fed potitis gentem amittere • Fenur , quod
di^a Regina tunc temtavit ^ fi poflet dic^um
UlricDm promiifionibus 8c pecunia ad fe provo-
care , & mitteos ad eum interauncium fidum
cum charta publica , ut eft moris , aflecuratio-
nem fibi promittens vetx fidei , rogabat eum ^
ut ad fe lecure veniret , fecum de piuribus io-
quuturam . Attentis itaque verbis ouotii» & vo-
luotate mittentis , voiuntarte & promto corde
ie iturum fpopondit ad Dominam » quas voca-
bat. Et ftatim acceflit ad eato ad Rugam Ca-
puaoam^ in qua ipfa Domina moitihatur, Nea-
poiitanis videntibus , ftupentibus qucm vide-
Dant. Afcendit lumauc ad eamdem Dominam
Uiricus jam di<!ius , oc reverenter eam adiens ^
fuerunt fimui de piuribus allommti , & ut dici-
tur , Fiorenorum fex miiiia nbi promifit , &
Comitatus lionorem inRegno, fi quidem fibi
Cailrum voiuotarie refignaret. Qjiod idem Ul
ricus penitus poft mui'a verba fequuta facere
recufavit . Tamdem verbis completis idem Ui-
ricus cum iicentia Dominas remeavit ad Ca-
firum , & iteratis infuitibvis beliicis continue
comprimuntur in Caftro . Tunc videns Regina,
qu6d ouliatcnus pofletCaftrum conviocere, fed
potius fuccumbcbat , & gentem in infuitibus
amittebat, mandavit in loco,quo tempor^iRe
cis Robeni sbarrata erat prope Caftrum pra-
iatum» fabrica:i murum fortiffimum, quo non
pofleot Theotonici inimici in Piateam Corri-
giarum dekendere , qua fui Neapolitaoi aTlieo-
tonicis premebantur . Et fadVum eft . Tunc juf-
fit ibi prope parari trabuccos & cadavera foe
tida & fordida projici cum iilis in Caftrum , ut
in Caftro roorantes foetore & forde convidi Ca-
ftrum refignent . Sed vana cogitatio iila erat ;
quoniam illi , qui in Caftro fiftebant , fbrdes ii
las projicicbant in mare vi inum, & fic di(fta
cadavera nuliam Caftro moicftiam generabaot.
Erant autem in Caftro ipfo liomines plurimi
cum Uirico prsefato & t qui , quibus annona piu-
rima neceflaiia erat. Et quia non habebant ,
unde pofltnt annonas liat>ere , videbatur eis au-
nona deficere , nec minus a defenfione Caftri
ceffabant . Interea operante diabolo tra(5>abat
Regina cum quibufdam brigantibus indid^oCa-
itro fiftentibus, magnam eis pecuniam fedatu-
ram, fiquidrm Caftrum ipfum prodcrent fuo
dominio , & Ulricum . Et iis fpondentibus fpe
promiflae pecunias quaerebant oppcrtunitatem ,
quomodo promiffa complerent . Et quum per
le non poflent, convocatis duobus aiiis fociis ,
iilis negotium retuicrunt, fuadentes eifdem, ut
cum eis ad tioc myfterium confentirent, nam
bene eis fuccederet , ii lio : facerent , in Regi-
gratia remanendo , quam veiut canes mori
in Caftro , quum ad iongum di(5tum Caftrum
non poterunt detinere • Meiius enim erat pecu
tiiam tantam modo recipere, & divites rema-
nere . Auditis verbis relatis juvenes iiii duo

Suafi vultu liilari confenferunt , corde vcro tri
es tacuerunt, & verbo fpondentes, cpnfcnrum
. Tom. XII.

I C O N. 5*0

eorum ufque io craftinomdiftuIerunt,ut & ipfi
opportuuius cositantes quomodo cautius agatur
negottum causa falutis eorum . Verbis ttaque
prastermiflTis, & quolibet eorum hinc inde va-
cantibus intus Caftrum , juvenes ilii duo proti«
nus Uiricum eorum Dominum adierunt , fibi- .
que peradheproditionis negotium fidtriiter retu<> .
lerunt , & doni promiflt . Qjjod audiens WuU ^
fort ftupore concepto timuit, & cogitavit fta--
tim remedium apponendum . Convocatis itaqu^
duobus confideiibus fuis caufam retulit prodi- .
tionis initse , aflerens , ut quis meiius cogitare
fciret, meiius cogitet, quid fit faiutis commu-
nis • Dedudti itaque ad maturum confilium
causl ipsi , 8c rimatis caufis & periculis immi-
nentibus cuftodias didti Caftri , qu6dque ionga
erat eis via fuccurfiis , & jam inciperet eis an-
nona deficere, & quod pejus, quia inter eos
lcandalum eft proditionis exortum , cogitave-
runt utiiius & ubi falubrius Caftrum dimittere,
& abire, nuill recept^ pecunia, fed priiis fadlS
vindidla tradtantium prodimentum . Convocatis
itaque fingulis Scfadto confilio publicato , didla
proditione fileta, placuit omnibus ordo talis ,
& ad falutem cedere finguiorum . Qjjum autem
hora difcedendi pervenit , didtis proditoribus
interceptis illos altihs fufpenderunt , & aperto
Caftro egreflt funt, & abinde abierunt. Nec
fcitus fuit eorum rt cefflis poft dies fex , fic tan-
10 filentio reccflerunt

Poft autem dies fex videns Re^ina & Nea-
poiitani neminem permoeniaCaftfi oftendi tan-:
tis diebus , admirati funt veliementer , & cogi-
t <*bant^ aliquo modo fieri proditionis tradbtum.
Uitimo auecurati coepcrunt ad januam didtt
Caftii fe proximare, n neminem repofitum ibt
viderent . Tamen ad portam accedere formida«
bant . Tamdent unus eorum fa6tus fecuiior ac-
ceflit ad primam portam Caftri ipfius , & im-
pingens portam viriliter & timide aperta eft ja-.
nua illa ftatim, & fusit, & refpiciens poft ter-
ga neminem vidit fe kquentem ; & aflecuratus
iterum ciauftrum ingreilus di(Sti Caftri ufque ad:
portam fecundam . Tunc plurimi ex aliisinftan-
tibus aflecurato itinere ingrefli cum eodem uf-
que ad lecundam porcam eamdem , & vibrata
janua ftatim aperta eft parvo impulfu , & in-
gredientes clauftrum magnum Caftri ejufdem
neminem viderunt. Tunc univerfi ingredientes
in illud,& Regina cum eis, nuilo in\^ento, laeti
fa<5Vi funt, & quamplurimi admirati . Et fic Nea-
p ;litanorum Caftrorum &Civitatis cefflt vidto-
ria & dominium Reginae jam d\£ix.

Concurrit itaque univerfusPopuiusadRegem
Lodoicum apud Luceriam , unde Univerfitati-i
bus finguiis Regni hujus f.ripfit expreflTtbs Sc
mandavit , ut ftatim eorum Syndicos mittant ad
eum , facramentum fidelitatis debitum prasftitu-
ros. Et fic ad ipfius mandatum concumint Syn*
dici omnium Terrarum Regni, modicis fuper-
ftitibus pro Rege Hungarias memorato , vi( ieii-
cet Manfredonia , Mons Sin<Sti Angeli , Ortona,
Rocca p^rva juxta Nuceriam Chriftianorum »
Triventum , Guilionifium, in quo morabatur
Corradus Lupus jam diCtus , & in Caiabria quae-
dam Caftra , in qutbus llabat quidam Hunga-
rus potens Miies .

Tunc vidensRexLodoicus,qu6d omnesTer-
Tx & Loca fuo dominio reiponderent , & prae-
fata* Terras nequaquam objdire voiebant , ia
eas accedere hoftiliter cogitavit . Et tunc mific
Rogeronum Comitem Claromontis in Caiabriam
concra illum Militem Hungarum pugnaturum »
cujus nomen erat Dominus Phiiippus Mi^banus

Qq Dux

Digitized by

S9* D O M I N I C 1

Dux CalabrioB pro parte Regis Hungariae , Tunc
Comes prasfacus accedens potencialiter apud iU
lum, congregaco magno exercitu contra eum ,
obfedit iUum in Caftro Aftili . Civitas aucem
Montis-Leonis , 6c Seminaria , 8c Nicocera ,
ac Caftrum Aftili folam fidem fervabant cum
di€to Milite pro Domino Rege jam d\6to , qui
inCapitaneum exercitus di£liComtcis infurgens
viriliter cum fociis fuis fidelibus, magnam ftra-
gem cefdis faciebat in illum • Et quum refiftc-
re fe non pofle fibi videbatur , reirocedens pau-
latim fc confervabat in Caftro . Et fic diftus
Comes per trium menfium fpatium lasderc fibi
non potens, videbatur confundere, quum f«pi{is
homines {i>i exercicus fuccumbebant in proelio .
Tamdem operante diabolo, quidam iniquiffimus

nomine fa<Slus mi Domini proditor

ex promifia pecuniav quodam die paracam pro-
ditionem oftendit . Et dum in campo causd proe-
liandi cum diCto Domino Misbano accederet ,
illum in campo prodiit « paratis inimicorum in-
fidiis, eo fqiente & fuo Domino ignorante .
Qjjum autem veniret in campum » abiit cum
banderia fui Domini ^ & ipfo Domino & fua
gentc ad locum reAe» quo erant iafididB praspa*
. Et circumdatus undiaue nequivit efFuge-
tt . Sed tamen Miles idcm oc fui Hungari pro-
ditione cognita evaginatis enfibus fe tamdiu de-
ienderunt in campo, quamdiu hinc inde pluri*
mi perierunt , nec poteranc ipfum convincere .
Tamdem dum pluribus eflet aemulis circumda-
tus , quia omnes percuciebant in iUum « conti-

g*t Militem ipfum crudelicer in tibia vulnerari,
equo fuo interfedbo pedes reftarc • Ex quo
ipfum oportuit arma deponere , 8c vits veniam
Doftulare . Comprehendicur itaque di£his Miles,
oc dacur cuftodia^ plurimorum t & ducitur ad
habenda Caftra quas poflidebat . Prodicor au-
tem ille iniquus gcrens banderiam fui Domini
cum triumpbo fe nnxit adCaftrumDomini cum
fbciis remeare, 8c accedens ad Caftrum asmulos
incroduxit, 8c fic Terra illa 8c Caftrum amiflae
fuot pro Domino noftro Rege ex prodirione
praefata . Verumtamen proditor ille mifer meri-
tum habuit quod acquifivic, quoniam ex paraca
prodicione fui Domini fuit in alto fufpenfus , ut
prodicionem aliam alias non commiccat .

Accepcis icaque Caftris eifdem &: Civitacibus
modo prasfcripco , remanfic idem Rogeronus in
Terris & Caftris eifdem, illaque & illas pro fe
cuftodiri faciebat » appofita munitione decenci .
Quibus nunciacis Domino Lodovico apud Lu-
ceriam , per univerfum fuum exercitum faftum
tft magnum feftum ; unufquifque laudans faga-
cem' folicitudinem Rogeroni . Retinuit autem
fecum idem Rogeronus pra?fatum Militem Hun-
garum , quem ceperat , nec illum mittere vo-
luit ad Dominum Lodovicum» quamquam il-
lum per fuas liceras peciifiet.

Dominus aucem Lodovicus de Tarento tunc
nomen Regium fibi dicere faciebat » & velut
Rcx a fingulis habebacur. Coadunaveracaucem,
w prasfertur , in Civitate Luceria? in Capicinaca
cxercicum infinitum, 8c ftacuco confilio diligen-
ti 9 ordinaverunt velle capere Civicacem Man-
frcdonias. Erant enim quamplures de Manfre-
donia ibidem, qui exules erant aTerra jam di-
dla^ tamquam Regis Hungarias infideles, oui
impugnabant exercttuoi Regium in Manfredo*
nia provocare , & de eorum confilio in muris
ipfius Terrae fcalas apponi , afierentes habere fe
i Mcus di(SVam Terram quamplures partiales eo-
rum, qui guardiam fuam erant eis dare paraci
{$ed vana cogicatio erat eorum i quomam in

E G R A V I N A 591

Terra ipfa erant inimici praBdiitorom exuluni
fagaciflimi & pocences , qui ordinaverunt , ut*
pote Nicolaus Maczias , Nicolaus Lapi , & alii
fequaces corum cum Domino Stcphano de Ja-'
dera Milite tunc Capitaneo , & Cafteilano Ci-»
vitatis ipfius , quod accepcis primo ftagiis ab
eifdem hliis eorum puerls ab omnibus de di6la>
Terra , quos nominabanc , ipfi ftagios habercnc
in Caftro; quod fadlum cft. Habicoque pcr ip-
fos totius Populi animo^ dulciloquio meaiante »
toca Terra ipfa fuic cum eis in uno concurfu,
apci mori fimul & vivere ad defcnfioncm did^ai^
Terras contra Regem Lodovicum & Rcgfnam »
Domini Regis Hungaria» fidelicatem fervando .
Erant autem in Monte San£li Angeli quidanci.
nobilifiimi Hungari, Iquorum CaporaliseratDo*'
minus Johannes Chucz , & Michael de Debocx
Militcs habentes fecum Hungaros circa centum,
cuftodiences Caftrum Moncis San^i Angeli , 6s
Terram • Ad quos viri Manfredonias recurfuai
habences fcripfcrunt, qu6d in Manfredonia ve*
nircnt in eorum fuccurium, quoniam corumau-
xilio & confilio parati crant detendere Civita^
tem contra cxbrcitum Domini Ludovici : qu6d«
que pro fecuritate ipforum ftagios in Caftro
pofiierant in manibus Caftellani . Ad quorum
clamorcm idcm Ddminus Johannes cum focii»
Quindecim apud Manfredoniam feftinus advSnitt
dimiflb in Monce Domino Michaele prasfaco cum«
aliis Hungaris causi cuftodias Civicacis & Ca-
ftri . Qpi etiam pro tutiori caucela ftagios pue-
ros quamplurimos receperunt . Et pervenientes
Manfredontam, circa falubrem cuftodiam Civi*
catis quilibct cautibs intendebat . Eft autcm Ci-
vitas ipfa magni circuitus, 8c in ea Populur
modicus, per quos tota Terra cuftodiri nemii*
bat . Eo namque tempore » Anno videlicet Do«
mini MCCCXLIX. in toco Regno Sicilias t 8c
generalicer per totum Mundum peftifbra mor«
talitas perduravic , 8c morbus talis, qu6d fubit6
apparcDat glandula in inguine hominis , Sc in-
fra duos aut tres dies ad tardius hominem oc-^
cidebat • Sicque in Tcrra ipfa tanta invaluic
ipfa mortalitaS) qu6d quafi modicus fuperfutc
Populus in eadem . Et fic generaliter concigic
in fingulis Civitaribus 8c Calalibus Regni hujU9^
8c Mundi . Dum autem ad confbrtationem Lillt
de Grifo 8c aliorum exulum de Manfredonia ,
(calx paratas eifent eundi apud Manfredoniam
no€tc fequenti 9 fummo mane Dominus Comes
Mileti facftus Caporalis gentis armigerae acce-*
denda9 apud Manfredoniam equiiavit cum equi-
tibus quingentis Sc ulcra , 8c vi4 accepca vcrsbs
Manfredoniam pervenerunt . Pofuerant autem
viri ManfredoniaB diligentesexcubiasfecus viam,
ut per eas prasfcirent advencum exercicus ini-
mici . Qjiias vidences inimicum exercitum pro«
perare, 8c inftanci no<fte fuper eam efle deberci
feftine concurrunc nunciarc advcncum inimici
exercicus Capicaneis, 8c Redtoribus Civicacis.
Nunciato itaque inimicorum advencu , publica-
tur perTerram, ut unufquifque ad opporciinani
defenfionem fe parec • Qiuum aucem appropin-
quavic hora quafi circa Solis occafum confti^
cuerunt Capitanei guardias opportunas armis
decentibus 8c lapidibus communicas, quibus uni-
verfalicer iuffum fuic» uc nequaquam quilquis
loqni praBfumeret inimico adhacrente exercitu ,
ufquequo in tantum adhasreant , quoufque fca-
las poiuerint in faliendo ad mCirum .

Ecce hord nocftis primd veniunt praecurfores
inimici exercitus, illi praecipue exulcs, qui Tcr-
ram fciebant , fcicuri oc exploracuri , qualis cu-
ftodia fiebat in Terra 1 oc bene opporcunius

eflct

Digitized by

Google

555 C M R O

^ct icalas apponere . Uc autem Civitati adh«-
feruat quaii uique ad muros , crediderunt fe a
nemine viibs fuiife, nec per muros aliquem efle
cuftodem : ita lub filentio quifquis erat juxta
ordinem datum eis . Tunc reverh funt praecur-
ibres ad Comitem Mileti dicentes : Domim ;
^uafi jam circuivimus Ttrram^ a nemine vifi
fumuSf immo firmiter cndimus^ nullum in mu-
fis fjje cuftodem* Fefiinemus igitur ponere fca-
las noflras ^ & fubito intrabimus Civitatem.
Tunc de mandato Comitis univerfus adhaBrens
exercitus juxta muros » adhibentes quilibet pa-
tulas aures fuas, credunt a nemine fe (entiri» &
-depofitis equis in manibus iamulonim prope-
rant ponere fcalas ad murum « & fcalis appofi-
•tis incipiebant (alire, & ouilibet fub muro quafi
•ibcunis adiiabat . Cuftoaes autem interiores Ci-
vitatis ipfius ut viderunt fingulas fcalas appofi-
4as^ & homines afcendentes, cum filentio con-
furgentes , acceptis lapidibus mortaliter jacie-
banc in illos , oc dimilfis fcalis pras magno tl-
more finguli fugerunt, pluribus remanencibus
.interfedlis» & lethaliter vulneratis . Inimicis
vero retrocedentibus cuftodes murorum liib
filentio reftaverunt in muris. & toca ipfa no<Sle
▼igilem cuftodiam perftcerunt . Qpum autem
mane fadlum foret, inimicus exerckus diftabat
a moeniis Civitaris ulcra ja^Slum balifts* & vi-
dentes viros Civitacis in muris « in manu forci
Civitatem tuentes , minime adhaarebant , fed
equites incedentes circumdabant Civitatem . Ad
hac prafatus Dominus ]ohannes Chucz per po-
fteriorem Portam Civitatis cum Hungaris de-,
cem Civitatem egrediens , fuper equos cum eo-
rum arcubus inimici exercitus ferierunc in cau-
dam, quorum quilibet i6lum fuum perfecit, &
revplvente exercicu retrocedebant Hungari jux-
ta Terram ; & quanto potiiis fugere videban-
cur , tanto acrius & (xpihs equos 8c viros ini-
mici exercitus feriebant cum eorum reciprocis
arcubus feriendo . Et fic alternacim feriendo
unus concra alterum, ceifit viiSboria Hungaris ;
& percuflus in badiluco fuit equus magnu$ Co-
micis prasfati , & piurimi defecerunt ex illis,
Hungaris fempier falvis. Ut autem Comes Mi-
leti Yenfic equum iuum percuflum , cogitavit
fuum exefcitum abinde removere, & abiit ,
quoniam vidit in Civitate Manfredonias nil pofle
lucrari , ied potiiis gentem amifit .

Recedente icaque inimico exercicu, & versiis
Luceriam remeato , pra^di^us miles Dominus
Johannes Chucz, fuique Hungari focii poflibili-
cacem inimicorum recognofcentes , quafi omni
die miltabanc concra exercicum dic^i Dommi
Lodovici ; & cum ipfi, cum etiam ii , qui in
.Caftro Lucerise moraoantur quafi omni die de
bominibus exercitus Domini Lodovici capie-
bant in prasdam , & ipfos carcerabanc pretio
redimendos. Duraverunt autera guerras tales in
Capicanata amenfe Junii ufque per totum men-
fem Novembris Anni piasdiiSii , fecundas Indi-
^ionis, ubi, & ihfra quod tempus Latini miferi
plurimi redemti funt pretio , oc plurimi perie^
runt.

Erac autem tunc temporis in Terra noftra
Gravinoj quidam vir Nobilis nomine Judex Ni-
colaus Angeli de Mbnte San<Sli Angeli Capica-
neus pro Dumino Voy voda , qui quia homines
Giavins yoluncarie fe fubdiderant dominio Re-
^is Hungariae , & dc obrenta vidloria redierant
dominio Domini Lodovici , de Caftro Gravinas
cum familia fua fubiio receflit. Ec dum per-
veniiTer apud Baiulum, hofpiiatus eft in Sanfco
Jac(;bo loco Monaiterii Moncis Sacri . Sequenti
2 om. XIL

I C O N. 5f4

die dum di6tm Judex Nicolaus pararcc ie per
mare Manfrtdoniam perredlurum equos fuos
per famulos cranfmifit in Manfredooiam^^ Sc tn
cancum cardavit fe in mare immictere , quod
ex mora fua pervenic tardicas ad auresMarren-
fium , ex quo ordinaverunc Marrenfes 9 ut ipft
Judex Nicolaus incrans mare ^ ipfimec mare in*
crances, caperecur in mari per eos; & fadhim
eft ica . Ec ea capco fuper oiare, ipfum diho^
barunc virilicer, &: capcivum in manibus Do^
mini Adae de Vicecomitibus^^ tradiderunt , qui
di^um Judicem Nicolaum apud Luceriam capr
civum porcavic . Ec dum didius Judex Nicolaus
ica capcivus adeflcc , cogicavic fe pecunia rc«
demturum a Domino Ada praBdidlo . Et (blvlc
inde fibi Florenos centum , quibus receptis ,
ipfum Judicem Nicolaum proiinus prasfentavic
Domino Lodovico prasfaco , unde pofitus in
carcere tra(5lavit cum Curia concordare, & fa-
concord:^ Unciarum quitiquciginta, de IbU
venda ipfa pecunia obfidem poiuit Paulum fra-
trem fuum , qui portatus in Caftro Melfia; pro
ipfa pecunia diu ftetit in illud fic carceri jnan-
cipatus .

Liberaco itaque Judice Nicolao pra^di(Slo , &
dimiffo obfide tratre luo praefato, Dominus Jo-
hannes Chucz cum aliis Hungaris, qui in Mon-
te & Manfredonia confiftebanc , contra exerci-
tum did^i Domini Lodovici faBpiiis militabanCt
& cum ipfi , cum etiam ii , qut in Caftro Lu«-
ceria? morabantur, damnum maximum & pras-
dam gentts armigeras faciebanc, 6c in Manfre*
doqia perducebant. Ut autem vidit DominuS
Lodovicus damnum paci in gentibus hinc &
inde, mandavit Civitatem LuceriaB fofTacis &
nciuris undique circumdari .

Diicurrente itaque tempore ecce Corradus
Lupus Tbeotonicus Dominus Baronias Guillo-
nifii cum egregia comitiva Theotonicorum equi-
tum ulcra mille qutngencos forcificavic fe m
Guillonifio ; 8c perdudlo ad notitiam Domini
Lodovici fuique exercicus , didlum Corradum
venturum cum did^ gente fuper eum ad de-
fenfioncm dii^i Caftri Luccriae , & fe fortifica*
turum cum didlis Hungaris in Manfredonia ^
ordinaverunc « deliberato confilio , pafllim fibt
tohere Pontis fluminis Civitatis , quo non pof-
fec ad eos aliquacenus percranfire . Ec mific
proinde ad cuftodiam didci paifus Ducem Guar*
nerium Theoconicum , & PaUtinum Alcamura;,
jam didlum , habentes fecum fub eorum bande-
riis viros Theotonicos ultra miile fexcentos.
Qpi juxta dirtum ordinem accefierunt . Uc au-
tem fcivic idem Corradus, palFum prasdiClum
fibi fore fublatum , afcendens fuperiorem par-
tem fluminis tranfivit per fuperiorcm paUlim
fluminis, qui eft in Abbatia Stolculas . Ec equi-
tans feftinanter, fubito pervSnit hora quafi vef-
pertina apud Luceriam, & fe Caftro adhasfict
oc pulfatis buccinis & tubis cohtra exercitum
di(5h Domini Lodovici , inimicum exercicum
diAi Domini ad proslia convocabat. Nec quif-
quam aufuseftCivitatem exire in campis> prce-
liaturus cum eo . Tunc idem Corradus per ho-
ram modicam conquiefcens ibidem; ecce di<fti
pux Guarnerius & Palacinus cum K^nce eorum»
fcico cranflcu di&i Corradi, adfuiuomini exer-
cicum cum feftinantia pervenerunt. Nec quif-
quam eorum aufus eft di<5lo Corrado aliquate-
nus obviare. Mox uc vidic idem Corradus nuU
lum exire ad proelium amoca inde gence fua ,
verstis Fogiam milicavic. Ec dum perveniflec
Fogiam , viri Fogiae ad defenfionem Civicacis
paraverunc fibi foUatos , quum ibi muri non ef •

(Iq 2 fent-

Digitized by

4f) DOMINICI

Usnt . Ef at aotem ibi quidam Capitaxieus nomi-
ne Dominus Nicolaus Talaber pco parte Do-
inmi Lodoici , & (latuens fe contra foflatosy
ait exercitui Domini Corradi; quid pererent»
& ad quid yeniflent* Qpi dixerunt; Refrefca-
mentsm pttimus pariter , & vinum 9 hordeum^
que pro equie denario noflro • Curialiter itaque
vos rogamus^ quod nobis hic in eampo vi^ualia
educatis . Tunc Capitaneus idem, colloquio ha-
bito cum univerfis Concivibus didla Terras, re-
diens ad exercitum dx&\ Corradi» ait : Iniquif-
fime proditor Domini noftri Regis^ ut quid pra^
fumfifli fideli huic Civitati te adharerei Non^
ne fcire debes ^ Dominum noflrum ^egem Lo-
doicum de Tarento Regem efse ^ & Dominum
Regni hujus} Sciasy qudd ntfi hinc recedere fa-
tias tuum proditorium exercitum congregatum^
cmnes morte turpijjima eritis interemti^ quoniam
nos ex interiori parte Civitatis iflius 9 & Do^
minus nofler Rex 9 qui Luceris commoratnr
cum fuo felici exercitu ^ ab exteriori vos gla^
diis perimemus . Difcedite igitur flatima locis
iftis , pergite qud vultis ; quia 9 ut exiftimo ,
necubi recipiemini tamquam Regni proditores .
Heic autem nihil lucrari credatis 9 quum Civi-
fas h^ec magna fit , & Populo multo plena , dr
mtnime exercitum veflrum timet . Audientes
autem didius Corradus & alii Caporales me-
«norati exercitustantam in eos proferri injuham
ex loco , ubi cordis eorum non erat ofFcndere ,
habito intc r eos diligenti confilio , deliberave-
runt inter fe mutuo didlam Terram potihs vio-
lenter acquirere , quam inde difcedere , etiamfi
omnes ibi mori deberent, aflerentes intra fe;
Ecce duabus no6iibus una die laboravimus ^
equttando abfque potu (b* cibo equorum & no-
ftro , ^ abfque quiete ; ^ per totam iflam pro-
vinciam nullus nobis locus proximus efl amicus
per unam dietam ^ ultra^ nifi fola Manfredo-
nta , quam Hungari tenent . Qt*6d fi apud
Manfredoniam fecedere volumus^ hodie minime
f ofpumus^ & quum poftemus , farte minime re-
cepti effemus ibidemf quum viri Hungari fufpe-
£li fint , nec pro eis ufque modo aliquid feceri-
muSy unde verifimiliter confidant in nobis . Me-
lius itaque nobis erit , Terram iflam violenter
invadere 9 quam eundo illuc laborare in va^
num . Hac enim Terra fertilis effe dicitur ,
omni bono repleta 9 ^ non efl muris circuita
fed foffatis , per qus , fi volUmus , pojfumus
violenter intrare . Scimus autem , qudd ex inte-
riori parte Civitatis homines armigeri non funt^
qui nobis pajfum intrandi defendant. Auda6ier
enim feriamus in illos 9 ^ intrabimus violen^
ter 9 & robbam Civitatis pariter acquiremus .
Amodo inter nos & ipfos nullum cedat verbum
facificum , afpera guerra fiat . Hoc itaque
unanimi deliberato confilio, datis equis eorum
ragaczinis, unufquifque pedes evaginatis gladiis
concivibusCivitatis mortem minantur ; &adhaB-
rentes fe in manu potenti fbflTatis didbe Terras ,
fonilfimum inter eos proelium inchoatur. Cives
autem Civitatis ipfius infenfato didli Capitanei
credentes confilio , ad defenfionem Civitatis
unanimiter fe pararunt ex fidelitate Lodoici
Regis Latini^ oc confortatione eorum Capita-
nei prslibati . Duravit autem hoc praelium , &
durus infultus ab hora quafi vefpertina tranfa-
6Va , qua apolicuerat inimicus exercitus in Ci-
vitatem eamdem, ufqueadhoram no<S^is obfcu-
ram die finito. Infra quod fpatium temporis
plurimi Civitatis ejufdem velut inermes, oc in
jiiStibus beilicis minime eruditi , percufli funt ,
^ occifi f ex di^lii Theotonicis modicis vulne-

DBGRAVINA J9<

A ratisidlibusbaliftarum & }a<£h2 petrarum. Naol
Theotonicis ipfis arma talia kedere mtnime pcK
terant , prascipue lapides , qui non funt in Ter-
ra eadem , quoniam armis optimis corporaliter
funt muniti . Ut autem fuperv6nit nox obfcu-
ra, quafi ceflare ex utraque parte prcelium vt-
debatur. Didlus autem Corradus , & fui ve*
lut bellicis ac5kibus eruditi 9 cotum eorum exer*
citum retrocedere mandaverunt^ opportunis ex-
cubiis pofitis versbs Luceriam 9 ne contra eos
ininaicus exercitus adveairet . . Ec ftatuit idem
Corradus , qu6d totus exercicus quiefceret , fic
dormirec , eduiSHs ex eis viris quafi cencum »
qui cota nodkc viciflim infurgerenc , & pugn*-
renc cum hominibusCivicacis, pro eo quod ho-
B mines Civitatis in continuo timore fiftentes ftw»
uli vigilarent, & fequenci die veluc (bnmo per-
ito fatigati defenfioni Civitacis minime proeva-
lerent . Et fic fac^Uim efi: . li aucem , qui ad io-
fultum noiSlurnum depucaci fuerunc , canca foli-
citudine infeftab^nt concives , qu6d undique
Quafi videbantur infultus circa Civitatem. Ec
fic omnes fadli funt in laborem continuum vigi-
lando , ne de nodke Terram intrarent . Erat
autem inter Cives ipfi>s murmur maximum Po-
puli ululantis fexus utriufque , tamquam infolici
alias fimiles guerras paci . Qjioniam plurimi aC-
ferebanc: Ut quid pro non dando refrefcamento
huic exercitui noftro denario , quod amicabiliter
petierunt 9 fic hofliles maluimus fufferre inful^
C tusi Ecce videbimus^ quod 6 utinam gratis do^
navifpemus eifdemviitum necefiarium eis^ quam
lites inire . li autem noflri Concives , qui mor^
tuifunt tam plurimi & percujfi^ non effent nee
mortui nec percujj! , fi dediffemus eifdem . E$
utinam cum toto hoc , dando etiam viHum eif
gratis^yei fuo denario, poffemus pacificari cum
eis. Aiii autem contrarium afferebanc 9 qu6d
pro fervanda fidelitate Domini noflri R^gi^
prius mori volumus ^quam fuis inimicis viSlua''
lia ixhibere. Et tota nodle infimul alloquentes,
viciflim vigilando & fatigando, minime dormie-
runt . Lucefcente igitur die poft auror« horam
cun<ftus exercitus didki Corradi pulfaris cubis 8c
buccinis, uc bellicorum moris eft, unufquifquo
D ad arma concurric ; & fa<5lo impetu terribili
contra Cives , armata manu invadunt Cives
eofdem , & cum ei? fortiffimum prcdiium in-
choatur \ & duravit infultus acerrimus quafi
ufque ad horam diei fextam . Credentes Cives
didte Terr» , quod Rex eorum Lodoicus cum
fuo exercitu convicino de Luceria eis in auxi»
lium adveniret , pro ut eadem nocfte expreflum
nuniium tranfmiferunt . Qjiii dum nuntius ad-
venilTet , refi>ondens retulit, nullum haberi pof-
fe aRege fuccurfum . Tamen nuUus venire con-
fidat • Habita igitur tali refponfione, omnes va-
ni fa<ai funt & territi didli Concives , & canco
pavore marcefcunc, qu6d quafi finguli morcifi-
caffe videbancur , quia fpes defecerat fuccurfus
eorum . Et ex hoc novo unufquifque quafi pro
majori parte Civium, dimifla foflatorum defen-
fione 9 concurrit abfcondere fub terra bona eo-
rum 9 & mulieres pofle falvare vituperio confe-
quendo. Tunc major infultus crefcit Theotoni-
corum 9 Quum videbatur eis defenfores a defen-
fione deficere; & corrupta genteCivium in uno
paffii pr«di<aa5 Terras violenter inerefli funt Ci-
vitatem , Antefugientibus igitur Civibus Theo-
tonici poft terga feriebant , & plurimos occide-
r"ur' P^"^'"^^^ carcerarunt, & modici per fugje
fubfidium evaferunt. Et erat per eamdem Ter-
ram fletus maximus, & ftridor gentium, puero-
rum 9 & mulierum inexaudibilii ululatus. Oc-

cur-

Digitized by

hf G H R O

currerar aDtem maximi pars mulierum & pue*
rorum infantium ad Majorem Eccleflam dii^
Terras^ & ibi adunaci func uUra duo miilia mo-
lierum &. io&atium puerorum generis ucriufque,
clamsjntium tnimico exercicui ^ miferere . DiAus
autem exercicus^ obcenci vi<5koria Civitatlsy fie*
viiis exardefcens concra viros Civicacis 9 tocam
Terram in momenco dif(jurrunt , fingulos homi-
nes furore maximo & nudacis gladiis compe*
icendo. Ut autem viderunc totumPopulumter*
ritum , & pro niiajori parce carceri alligacum ,
opporcunis excubiis appolicis circa Terram, fin-
guli ad univerfam! robbam concurrunc^ & una-
quseque (ocietas pro ut fe ad invicemconvenie-
oant , domos habitant vicinacim , pacronis ea^
rum carceri alligacis . Si quas aucem mulieres in
domibus invenerunc » fiquidem pulchne erant >
fibi recinebanc amicas.

Erac aucem in diAo exercitu ComesTriventi
Latinus cum gente fua , qui compatiens tanto
ululatui mulierum adunatarum in Eccleiia me-
morata ^ fe oppofuit ance di<£kam Ecclefiam, &
cum inftancia peciic ^ rogans didlum Corradum
& alios Caporales ^ ut mulieres prasdidlas vitu-
perari nullacenus confencirec , fed eas cuAodias
nuB darenc , per univerfum exercitum banno
emiflb. Mulieres autem pra5di(Sbs ut viderunt
Nobilem Dominum illum fupplicare pro illis ,
iicec eflec incognicus, adhasferunc fe univerfali-
ter circa ipium, clamando, Domine mifetere .
tfos fufcipe cvmmendatas . At Comes idem Aa-
tuens fe virilicer ante Portas Ecclefias ^ compa-
tiens ilridori inexaudibili mulierum & cantorum
anfantium parvulorum, alta voce & vultu flebili
aiTecuravit eafdem , aiferens : nolite timere .
Mulieres autem alias, quas fuo fato inventa^ funt
per domos earum , magno vicuperio funt redu-
^tse^ virgines prascipue oc puelUB» nobilisfueric^;
vel villana. Scecerunc aucem mulieres ipf» in
di£ta Ecclefia per duos dies & noc5les 9 in qua
propcer mulcitudinem earum affitus & foetor
maximus generatur ex ftercore & urina fparns
ibidem, quum ex ea non poflenc exire. Cogi-
tavit aucem didlus Comes eas emittere extra
Terram, exercitus licentia impetrata . Ec ob-
tenta licencia dixicComes mulieribus ipfis: Do-
mina Mulieres jam tosdet me veftra cujlodia 9
ty compatior vobis inhabilis veftri flatus in tanta
arSiitudine & anguftia vos heic ftare 9 & fame
ptrire . Cogitetis itaque fimul ad quam Terram
vobis vicinam utilior eft vobis acceffusj quoniam
twfque prope faciam vos fideliter fociare. Heic
tnim in TerraFogia ex tyramitate virorumve-
ftrorum amodo habitare nequitis , nam domus
veftra & bona veftra omnia funt inimico veftro
exercitui diftnbutay necaliqua fpes eftpro nunc
recuperationis illorum . At mulieres tllas (ingulas,
incer quas eranc Dominas piurimas nobiliffimas
Civitatis, primas loquentes, rengratiances humi-
licer d\6ko Comici , fupplicaverunt , ut apud
Exculum eas fociari (idelicer dignarecur. Tunc
Comes juffic fcuciferis fuis quafi cencum eas fo-
ciare debere ufque prope Exculum cum faluce
ipfarum ^ illafque dimific abire •

Tunc cundkus exercitus Theoconicorumv Ci-
vitacis ipfius vidtualibus perquifitis » in qua ma*
ximam copiam invenerunt , ibidem conquiefce-
te ordinarunc , & confiitutis guardiis opportu-
nis , dte noiSluque circa refcattum capcivorum
ftiiferorum continuo intendebant, variistormen-
torum generibus macerantes eofdem , oppri-
mentes eos evulfionibus dentium ufque ad eorum
ulcimam paupercacem . Sicque fercur qu6d fa<5la
f umma cocius acquifiis robbas in Civicace jam-

N I C: O N. 59«

A di&Zy Sc in Caftio tpfius Ecdefi^ cumuktape*
cunia , invencum fuic com^miniter diAum exer-
citum lucratum liiiie ibidem in pecunia vigini.
ttduo millia uncidratn . Et ibidem firmi ftaateS
omni die cdatra exieccicum LodoiciRegis Lati-
oonim acriter miiitabant , & circum circa per
unam diet^m Terras fingufes difcurrebant . Et

Sopterea BarolitaniCives,Marrenfes pWcipu^,
b quorum pra^dio Civitas confiftebat , P6n-
tem fluminis Canarum ^ ac Cives Salparum
Poocem flurainis Pantani Salparum fregerunt ,
tta quod nullus Theoconicorum difcurrencium
talium tratifireac ad eos ; fed minithe profuit ;
quum noccndi eis vias multi&rias inveniflenc .
Hac icaque guerra durance ecce generofus
B I Vir Scephanus Voyvoda Ttanfilvanus ad Re-

fnum perv^nic in Manfi*edoniafn per mare cum
lungaris Nobilibus ulcra CCC. De cujus ad-
vencu per provinciam Terrae Bari publica fama
fuic . Ec dum ego efiem in foro Bari cum An*
gelo Domini Gualcerii memofaco mifius pef
eum ad eumdem Dominum 9 obcuK fuo nomino
nos dTe pro eo ad omtua fua mandata • Cujus
benivda refponfione accepta ab eo receffi .

Pervenco igicur Domino Voyvoda memorato
in Regnum , & fcito per eum , Corradum Lu»
pjm pro Domino Rege Hungaria? proeliare »
quodque Civitatem Fogias acquifiviffet pro eo ,
nuntiavit fibi fuum adventum . De cujus adven-
tu fatis gaudens idem Corradus , adfuit praefens
C cum fuis NobiKbus Domino memorato, paratu»
fidelitatc Regni Domini Regis Hungariae vivere
& mori cum eo. Uc autem ipfeDominu? novit
conftanciam di^i Corradi operis pereffe£lum
pro Domino Rege jam di6k) , cum fuis Hun-
garis fe adharfit eidem Gorrado , & apud Fo-
giam fe felicicer concuMc triumphare . Ubi dum
praefentes fuerunt , cogicaverunc viriliter E)omt-
oum Lodoicum Lacinorum Regjsm convincere
quomodocumque fub armis .

Ec incer hasc infulcibus plurimis faspiiis datis
per eos contra exercitum di<I^iRegisLatinorum
per dies & dies , infira quos plurimos carcera-
runc ftipendiarios di6k\ Regis y tanta crevit eif«
dem Hungaris fequela gencium , & virtus pro»-
^ J liandi concra Latinos jam di<S^ » qu6d cum im-
pulfis iis , qui in Caftro Lucerias confiftebant ,
cum etiam Hungaris & Theotonicis, quiFogia
permanebant» exefcitus praBfatus Latinorum ia
Luceria ftare minime (ait confifus 9 ed etiam
causd, quod tamdiu ibidem fteterat, qa6d ma-
jorem partem vi(Slualium confumferat , & jam
inciptebat deficere eis vii^QS . Immo quod de-
terius erat 9 Civibus didx Terrae enorineis in ju-
rias intuierunt , & ex diverfis narionibus gen-
tium confumta erant fingula domicilia Civium
di<Sla9 Terras , & ideo ibidem ftare potiiis non
valebant . Providerunt itaque rationiDus fupra-
fcriptis dividere exercicum Latinorum , dimiffa
Lucerias Civitate in Terram Exculi , Corneri ,
^ & Troj», quaj convicinae funt altera alteri , 8c
perrexerunc , Ec fcito hoc per Dominum Voy-
vodam & Corradum , didlum Dominum Lodoi-
cum fuumque exercitum Givitaiem Luceriac de^
reliquifle in lotum , ftatim dimifsd Fogid , illuC
acceflerunt , Se ip(a Civitate munita fuper di-
dlium Latinorum exercitum militare potentifli-
m^ cogitarunt,

Retirierunc mihi Taconus Chiccus Chriftophori
de Gravina, &Cobellus de Altamura focii mei
acque fequaces » qui cum Palacino (ueranc in
Luceria , & fociis altis , qu6d dum quodam die

Iviri equices exercitus Latmorum ultra quingen«
tos de Civitate Troj» perveniflent Exculum quie*
turi

Digitized by GooqIc

DOMINICI DE GRAVINA

$99

turi eiina aliis ; iqvenerunt in valle jplanillima
imbofcatos in quadaoi valle nemorou ejufdem
itineris Hungaros circa ceatum Qjn exeuntes
in campis in illa planitie , Latiniomnes » quam-
quam ibidem Theotonici plurimi & Lomoardi
in eadem acie adfuiflent, magno timore repleti
fugeruntkcampo, nec aufus eft qmfquam qum-
eentorum ipforum defendere quifque fe ipfuni;
led alt.ernatim fugientes fuerunt occifi plurimi ,
&plurimi intercepti captivi , &fic diverfis per-
^<5lis infultibus Latini convi<^i de prasfentibus8c
inflantibus minimeconfidebant . Ipfi autem ma-
tms Hungarorum per abfcondita nemora evafe-
runt , & fe ipfos itatuentes in altum hasc omnia
praBviderunt . Ceffit autapa finaliter viftoria
Hungaris in vituperium Latinorum , quos apud
Fogiam adduxerunt captivos pecunia redimen-
dos .

Dum autem eflent in Civitate Luceriae Domi-
nus Voyvoda & Corradus cum eoruoi exercitu,
nuntiatum fuit eis, quod Dux Guarnerius cum
fua gente femotim morabaiur in Corneto , &
qqod faciliter hora nodkurnd, fi vellent, ingredi
poterant Terram ipfam , quoniam diftus Dux
cum fua gente fic confidenter confiftunt ibidem,
quod quafi dubitantes dc nuUo, abfque no<ftur.
nis excubiis dormiunt fine cura . Ut autem re-
latio talis didborum Dominorum infonuit auri-
bus , ftatim ordinaverunt fequenti no6te acce-
dere fuper eum • Et in conftituta hora parato
«xercitu abierunt verslis Cornetum . Qpum vero
apud Cornetum adhaarere fe viderunt , per ido-
neas cxcubias fecerunt infidias cuftodibus di6kx
Terrag. Erat autemXerra ipfa in planitie fituata
in partibus Capitinataa , terra fiquidem fertilis ,
& omni bono repleta , & ideo Dux prasfatus
cum gente fua pervenit moraturus ibidem .

Et dum perveniflent prope Terram Corneii
infidiatores exercitus didlorum Voyvoda?& Cor-
radi , attentis auribus potiiis proxiraabanc . Et
in tantum fe adhasferunt didbe Terrae foffatis ,
^u6d totam Terram undique circumdanies , vi-
lum eft eis a nemine fuifle fentitos . Immo re-
miflb uno corum ad Dominos memoratos , mi-
ferunt dicendo: properate tam citius ^ quoniam
iflius Terra facilis efl ingrejfpus . Ipfi enim in-
fic^atores circa ingreflum feftinum Terrae ipfius
folicitc intendebant, &fa^is per eos quafi fca-
lis cum cultellis feritoriis in foflatis unus poft
unum finguli funt ingrefli. Etfadloingreflutam-
diu fub filentio permanferunt , ufquMuo cun-
Aus Dominorum exercitus pervenit eodem . Et
q^uumdidliinfidiatores fenferunt exercitum oro-
ximum , miferunt unum ex ipfis iter oftendere
ingreflus incoepti.

Tunc Domini ipfi cjufdem re<SVores exercitus
juflerunt per iter illud pedes ingredi majorem
partem gentis eorum, modicis fuperftitibus cx-
tra equitibus viris idoneis cum aliis ragazinis •
Et iis omnibus introdu<flis fuit eis injun<Slum ,

?[u6d ufciuequo Portam Terrae ipfius aperire pof-
ent , ouilus fieret intus rumor , fiquidem fentiti
non cflent . Tuuc ii , qui extra remanferanr , ad
Portam Terrae protinus acceflerunt ; & fubito
aperta eft eis Porta jam dicSla , & ingreflus cun-
dlus exercitus Terram ipfam circa obfidionem
domus , in qua diiSlus Dux Guarnerius moraba-
batur , promtibs cucurrerunt ; & fa<Slo rumore
maximo per totam Terram eamdem , omnis
Populus loci ejufdem ad arma concurrunt , de-
fendt re fe ciedentes . Sed minime eis defenfio
profuit , quoniam ipforum Civium & ftipendia-
riorum Theotonicorum & Lombardorum major
pars in Ie<Slis exiftens , nudi potibs , fe ipfos ini-

600

micorum iram evadere cogitabant , qukm velle
pugnare . Erat autem per totam Terram ipfam
mexaudibilis ululacus, & plaaclus virorum , &
mulierum , ac infantium puerorum , qui per
Theotonicos, &Hungaros iaimici exercitus hinc
inde perimebantur gladiis, & carcere duceban-
tur. Tota autem no<Sle eadem per Terram ip-
Izm terribiiis rumor fuit • Ibi incredibilis timor
& ftridor dentium ululabat, & ufque mane vo*
cifera peftisclamantiumperduravit. Lucefcente
igitur hora diei, multi quidem Terras ConciveS
occifi reperti funt, &plurimicarcerati, acmulti
Theotonici & Lombardi , qui in noiSlurno proelio
defecerunt . Dux autem Guarnerius memoratus
vidensfenon pofle eadem no<Sle refiftere, difcal-
ciatispedibus, tantiim caligas fecum habans, &
jupareilumindorfo, fuper te<Slum hofpitii, quQ
fuerathofpitatus fe totano(Sfcerecondidit,&afle« .
curatusipfo dic perDominum Voyvodara,.feip-
fum in manibus Vovvodx tradidit pro captivo ,
Etibidem captuseftDominus Jacobusde CavaU
cantibus antedi<Slus. Et dum hori quafi Tertil
fic ibidem ad curfumTerras <li<S^usexercitus jani
vacaret , ecce parvSnit ibidem Miflus a Domino
Lodoico Latinorum Rege , qui Exculi moraba«
tur , Americus de Cavalcantibus , & certi alit
Tufci Nobiles cum eodem , nihil fcientes de
paflb damno prasfato . Et dum fecure Terrara
intraflent , credentes cum gente di<Sli Ducis fe
loqui , cum asmulis ioquebantur , & fic cogniti^
fuerunt cum alits carcerati . Sicque per modum
praBlcriptum capti funt ipfa no<Ste viri armigeri
Theotonici & Lombardi cquites & pedites ul-
tra mille quingentos, prseterCives di6teTerra8#
qui efle verifimiUterpotuerunt ultra tantunulem.
Maxima enim pra^ fuit eadem no(5le didhs
Theotoaicis & H[ungari> acquifitainTerrapraj-
fata, & in ea magnus thelaurusinventus, quuoi
in ea fuiflent Cives ditilfimi . Et viilualium co-*
pia multa fatis , equorum « & animalium domi<»
torum & indomltorum prxda maxima adunaturt
& inasftimabilis robba domorum Conpivmm mi«
fgrorum; fa<S^ique generali prseda per totam di-
<Slam Tei ram , & omnibus carceratis edu<SUs ,
adCiviratemFogiaB adducuntur, & ibidemcap-
tivi miferi Concives praKipue maccrantur , tor-
mentis crudehbus pofiti , ut pretio quifquis re.*
dimat corpus fuum . Theotonici autem atque
Lombardi viri armigeri , qui captivi abdu<Sli
fuerant , tum ex rogatione Theotonicorum &
Lombardorum exercitus Domini Regis Hunga-
rias , tum etiam qyia moris efle dicitur ftipen-i>
diarios licitum non^fle offcndere, fuerunt car-
ceribus leviati ; & reftitutis eis equis & armis
Theotonicis di<Sli Corradi tra<SlantiDus ad gagia
di<Sli Domini Regis Hungarias retenti fueruntt
pro eo amodo pugnaturi contra Lodoicum Re«
gem Latinum . Dux autem Guarncrius fupradi«
cius diligenti cuftodias datus eft confervandus»
Et dum Fogias ita eflent, adducitur coram Do*
mino Voyvoda, & Corrado interrogandus per
eos. Cui di<Slus Vovvoda per interpofitum tn-
terpretem Hungaricealloquens dixit : Ut quid
Dux Guamerio contra Dominum noflrum Re^
gem Hungaria cum armis infurgere prafumfi^
fli} Numquid fic cito immemar esverbarum pro^
mifforum per te diClo Domino Regi , quando ab
ipfo Domino recefsifli in primojuo adventu in
Regnum i Ubi efl fides tua ? Certe decollari w^-
rueras . Cui refpondens Dux idem dixit : Oo-
mine y ^yvoda , confiteor verba veftra vera ejfe .
P^erumtamen petenti veniam^ neganda non eft.
Supplico igitur , ut mei mifereri velitis^ quo^
niam fi imprudenter egi^ feduSus fallacibus

fo^

Digitized by

6ox C H Jl O

fociis incidi in hoc tnmens . Ecce in manibus
vtftris fum : facite de me quod vultis . Ubi ta^
men mei dignemini mifereri^ offero me ipfum ex
nunc cum meis complicibus vobis regio honari
fervire ufque ad vitam: Fuerat autem hic Dux
tempore , auo di&m Rex Hungariae prima vice
pervSnit ad Remum , quando Ducem Duratii
decollavit, ad uipendia diAi Regis . Et quo-
dam concepto odio inter fe^ & ITlricura de
Wulfbrt praefacum cum diAo Ulrico coram di-
&o Rege unus alierum fe ipfos proditorio no-
mine increparunt . Sicque ex hoc nomine per
eumdcm Regem erat utrique mandatum, ut
nudatis veftibus ambo duellum committerent
enfibus enudatis . Demum antequam adveniilet
dies duelli , communibus intervenientibus ami-
cis fupplicantibus Regi, reftavit ipfum duellum;

propterea a tunc diflus Dux Quarnerius li-
centiatus a Rege in fimili odio remanfit curo
di£to Ulrico , & Corrado Lupo fratre fuo , in
cujus manibus ad prasfens fe videbat captivum •
Unde verifimiliter timor maximus fua vifcera
cruentab^t; fed oculos femper fuos habebat ad
Voyvodam memoratum , in cujus nianibus red-
diderat fe captivum • Finaliter operantibus Do-
inino Voyvoda , pluribu(que aliis Caporalibus
Theotonicis» diilus Voyvoda eumdem Ducem
cum praedidlo Corrado pacificavit, & ipfum ad
ftipendia Regis Hungaria revocavtt. Alios au-
tem Tufcos, videlicet Dominum Jacobum de
Cavalcantibus, & focios,,qucs fecum ceperat,
ad Caftrum Manfredoniaa deftinavic.

Igitur praefatus Domius Lodoitus Latinorum
Rex , reliquufque fuus excrcitus videns fuum
exercitum uftus validos Hungarorum fufferre
Aon poiTe , fed de malo in pejus fuccumbere ,
tcrriti fadVi plurimi in occulto recedebant ab
ipfo , ficque poft captionem dx€ti Ducis Guar-
oerii modica gens fuperfuit ei . Perfuafus ita-
que Neapolitanis & Comitibus 9 qui erant cum
co, ad Neapolitana fbrtilitia properavit^ dimif-
s5 Provincid Capitinata^ , ubi congregaverat
cxercitum tantum magnura .

Remaoferunt autem di(ftus Voyvoda & Cor-
radus in partibus Capitinatas ditcurrerc totam
ipfam Provinciam , ut eam dominio revocarent
Regis HungarisB fupradidli ; & militantes apud
Trojam , quam invenerunt penitus difltpatam
per exercitum Domini Lodoici , eam dominio
Regis Hungaria? rcvocaverunt , qua^ Terra per
cumdem Dominum Lodoicum conceffa eratPe
cro Comiti Vici fratris Comitis Palatini ; erat-

3ue Officialis fuus ibidem Dominus Matthasus
e Poientia , didlus Macza , qui captus per eos
fuit , ad Caftrum Manfredonias portatus capti-
vus » ubi per annum & ultra miferabiliter fuit
captivus , demum liberatus ex folutione Flore-
fiorum quadringemorum .

Ex utroque igitur exercitu morante in Pro-
vincia Capitinaiac plurimaeCivitates, Caftra, &
Cafalia ipfius provincias (unt deftru<5la, ut puta
primo Luctria , Fogia , Faciolum , Troja , Cor-
netum, Cidiniola , Canufium», Ponrumalbane-
tum , Fabrica , Scornaria , Caftellucium , &
quampluiima alia loca bona . Et ex hac fama
unaquasque Terrarum circumftantium valde ti-
met pjotentiam Hungarorum , maxime videntes
Lodoicum Latinorum Regem fic miferabiliter
receirifle, & ad Neapolitana fortilitia remeafle-
Rediit autem univerfus exercitus Hungarorum
ad Civitatem Fogiae moraturus , & demum Ci-
vibus Baruli , & Trani literas fpeciales mife-
runt f u( fe ipfas dominio Regis Hungaria; fe
rcducant ; aliter fe putentprcelio convincendas .

N I C O N.

6o%

Barolitani igitur Cives, literis ipfis receptis,
videntes Re^em eorum Lodoicum fugiUe a
campo 9 quodque mclius eis erat » fe pacifice
redclere dommo Regis HungariaB, quam proelia-
re cum eis miferunt ad Dominum Voyvodam
& Corradum Syndicos & fpeciales Nuntios, eis
fidelitaiem debitam juraturos; & fimiliter Tra-
nenfes Cives fecerunt» & etiam Andrifani . Ci-
ves autem Botonti hoc fimiliterfentientes, fimi-
liter hoc idem fecen/nt. Similiter Juvenatii, &
Melfid^. In Vigiliis autem Palatinus moraba-
tur , quoniam Civitas ipfa Vigiliarum , Melfi-
<5laB, & Juvenatii per dicSlum Regem Lodoi-
cum & Reginam donatas fibi fuerant , atque
Menopolum, & fadlus erat Bari Princeps ia
prajmium remunerationis fervitii per eum pra-
ftiti in guerra praefenti • Et ex eo quod Terras^
quas fuerant fui patris, habere non poterat, quas
erant in manibus Domini Raymundi , & Domi*
ni Roberti de Sandko Sevenno asmulorum fuo-
rum . Remanferat autem in Terra ipfa Vigilia-
rum idem Palatinus ex ordinato confilio , ut ia
Terra Bari cum Theotonicis fuis quingentis fti-
pendiariis, quos habebatt guerram faceret Hun-
garis, & Terras ipfas in fidelitate fervaret . Sed^
minime valuit; nam ut prafcribitur , Terraa
prasfataB fe dominio Regis Hungarias volunta-
rie reddiderunt, di(5li Palatini dominiononcon-*
tenta; .

Et ideo didhis Voy voda & Corradus adunato
quidem exercitu valido gentis armigeras Theo-
tonicorum, & Lombardorum, Hungarorumque,
in manu potenti apud Barulum pervenit, & ibi-
dem per dits aliquos conquievit , pecuniam cu^
mulans atque gentem . Et dum ibidem confifte-
ret , clamitofo rumore fadlo ante diftum Voy-
vodam de Domino Jacobo de Cavalcanribus
per Pcpulum d\6ix Terras ex malis proceflibus
facftis per eum tempore peradlo , quo fuerat Of»
ficialis ibidem , ad ipfius petitionem Populi a
Caftro Manfredonias apud Barulum addud^us, 8?
in manibus Capitanei Baruli traditus fuit , tor-
mentis expofitus, & demum moriendi fententi»
condemnatus , tracftus per Terram fuit ad fur-
cas fufpenfus . Et poft dies duos Caftrum Baru-
li fortiflimum , quod per gentem Domini Ray-
mundi de Baucio tenebatur , adepti funt vio-
lenter.

Morante adhuc difto Domino Voyvoda apud
Fogiam , antequam perveniflet Barulum , quiai
Terra Gravinas quondam \ ucis Duratii ad fuun^
pertinebat dominium , conftituit in eadem Ter-
ra fuum Capitaneum Judicem Nicolaum Angeli
de Monte Sandli Angeli prasnotatum , qui ve-
niens apud Barulum fcripfit per fuas literas An^
gelo Domini Gualterii aidlas Terras , quod fa-
d^us erat Capitaneus diCkx TerraB per Domi-
num memoratum , fignificans , quod nifi do-
minio didli Domini Terra ipfa voluntarie fe
fubderet , contra Terram ipfam & bona fua
ftragiciofa prasda facienda erat per eumdeni
exercitum Hungarorum, & proinde literasUni-
verfitati Gravina^ didli Domini Voyvodaj prasr
mittebat per rcfponfales fuas voluntatem fcitu-
rus Ci\rium di&x Terrae . Cum quibus literi^
venerunt famuli fui duo , quos ego in propria
domo recondens, diCto Angelo nun:iavi caufarx|
eorum adventus. Et fuper cauf^ rimantes , pro
meliori credentes hoc facere, caute perfuafimus
noftris fcquacibus , ut univerfis hominibus coa-
gregatis peteremus finguli domiiiium Hungaro-
rum . Appropinquante igitur hora Vefperarum
per eofdem nuntios clam edu(5los a domo , ac
fi eddem hord veniflent cum literis, ad Plateam

pu-

Digitized by

Googl(

«01 D O M I N I C I D :

puWicam didfas TerraB ditflas lireras Civibus di- A
AaB Terrae fccimus prafentari , quas quum plu-
rimi vidiflent , aliqui contenti fa(5li funt» 8c ali-
^ui condolentes . Nec erat qui vellet recipere
hteras tanti Domini de manibus nuntiorum . In-
cerea concurrit univerfus Populus ad locium Ib-
litum nova illa audire, & omnes Terrae prima-
tes, Erat autem tunc temporis pro didlaDucif-
fa DuratiiCapitaneus di6k(s Terras prsfatus An-
^elus Domini Gualterii ordinatus per Concives
ipfius TerraB, non per DucilTam praefatam, quo-
niam paucis diebus elapfis Petrus de Sanci^o Fe-
lice , qui Capitaneus fuerat in eadem ab ipfa
Domina conftitutus, ex varietate tempcris dimt-
ferat ipfum officium , non confidens ibi mane-
re . Et dum ibidem praefens non eflet , univer- B
fi primates & Populus Civitatis miferunt ad
cumdem Angelum exprcfse , ut ad Plateam ve-
niret confuUurus cum Civibus dicShe Terraf ,
quid refpondendum eflet literis pranotatis. Et
dum bis & ter fuiflet vocatus , venire renue-
ret , tamdem ab univerfis faepiiis infeftatus per-
vknit ad locum , in quo erat univerfus Populus
adunatus . £t iuflb per me literas relegere ,
& Populo vulgarizari , non crat , qui aliquid
rcfoonderet , quoniam velut animo imperfedlo
refpoadere unus pro altero dubitabat . Ad hxc
providus quidam vir nomine Judex Martucius
de Gravina erigens fe dixit : Univerfi Cives^

fuid vultis} Placetne vobis libentius dominium
yomina DuciJJa , an dominium Hungarorum i C
Dicite fublice velle veftrum , & concurramus
ad unum velle ^ fi volumus ejje falvi. Ad haec
univerficlamaverunt: Placet nobis lubentius do-
minium Hungarorum . Mittamus , inquiunt,
quod veniat ipfe jfudex Nicolaus Capttaneus
vofter^ qui ejl cognitus nofler amicus. Et his
verbis finguli fuere concordes , ut per literas
Univerfitatis vocaretur Capitaneus idem ad re-
gimen Civitatis pro Domino Voyvoda fujpradi-
<Slo . Tunc rcfponderunt Judex Angelus cle Pe-
trcllo , & ludex Garganus , promto quidem
verbo , corde tamen malivolo & corrupto , di-
centes: Scribamus communiter di6h Capitaneoj
ut qutapr^fens tempus ita corruptum eft^ cum
modica familia fua vcniat^ & non multa Hun- D
garica aliena , quoniam fibi parati fumus in
omnibus obedire . Hoc autem dixerunt, quia ex
tunc finccrum cor minime habebant erga do-
minium Hungarorum.- L't licet per plurimos
eorum fuiflent verba cognita , tamen non bene
penfata proditionis ipforumverba congrua con-
traria filuerunt . Et facSlis refponfaubus fub
figillis quamplurium refcripferunt eidem Judici
Nicolao , ut receptis refponfalibus ftatim veni-
ret , & datis litcris fuis nuntiis , di<5li nuntii
abierunt ad domos.

Ego autcm Civium univerforum cognita vo-
luntate , quod Hungarorum dominium a(Fe<5la-
rent , eodcm fero alloquens cum Angelo fupra-
didlo , ac Chicco de Gregorio , & Roberto de
Buccha noftfis complicibus fuper caufa , provi-
dimus ad Caftrum SandlaB Marias de Monte , in
quo didlus Judex Nicolaus eafdem refponfales
literas cxfpedlabat , nos accefluros ad eum , &
ipfum apud Gravinam unanimiter fociare. Et
hoc d\€tQ fpopondimus fimul ad didlum Caftrum
acccdere venturos cum Judice Nicolao prasfato
apud Gravinam , Et furgenres quafi nod>e me-
dia ivimus ad Caftrum praefatum , ubi appli-
cuimus orto Sole. Et alloquentes cum to, di-
ximus fibi negotium qualiter fe haberet . Erant
autem in di(5to Caftro Thomas Pauli Hungarus
cum Hungaris aliis circa trigiota » ac Sclavis ,

l G R A V I N A 604

.& ipfis aliis neceflariis cuftodibus ditSli Caftri.
Et lumta comeftione in Caftro jam di^fto cqui-
tes pervcnimus ad Cafale Guaranioni, diftans
ab ip(o Caftro per miiliaria o<5lo . Et appiican-
tes ibidem quia jam hora tarda afluerat , ipfa
no(5lc ibidem quicvimus. Judex autem Nico-
laus pras&tus , quia quafi foius advenerat , cum
tribus aut quatuor fociis ad rcccptionem Officit
fupradidli , requifivit & rogavit Fratrem Ren*
galdum Ordinis Sacras Domus Hofpitalis Pra5-
ceptoreminCafali praefato, qu6d nobilitate fua
& difti Domini honore dc (lia familia & homi*
nibus di<SH Cafalis viros fibi concederec ufque
Gravinam fociandos eumdem . Qjni curialiter
id fpopondit; & venerunt nobifcum causi fo-
cietatis Judicis Nicolai prajfati ufque Terram
jam di<aam viri providi dicfti Calalis cquites
quafi viginti. Appropinquantibus itaque nobis
prope Gravinam invenimus quofdam viros de
Gravina forenfes , qui dixerunt : Scitote , qu6d
fero praterito venit Hodorifius de TurriaNea^
poli cum literis Domina Ducifia , ut dicit^
confortans Univerfitatem Gravina , & qudd
Terram profe fideliter teneant , nec vacillent p
& propterea plurimi concurrerunt cum aJfertiO'-
ne tllius y pauld minus maxima briga fuit
inter volentes & nolentes . Et cccc inter h«c
verba nuntii duo illi, <juos prihs miferat Judcjc
Nicolaus jam di<ftus, obviaverunt nobis ducen-
tes iiteras Angeh , quod nequaquam veniret,
nifi in manu potenti , quia videbatur fibi <ie
iis , quas fibi fcripta fuerant , plurimos vacilla-
re, & fenrionibus di(5H Hodoiifii dare locum.
Nos itaque una cum-Judice Nicolao jam didlo
fuper caufa penfantes providimus fic : Ecce pro^
ximiores fumus Gravin/e , quam Guaranioni.
Pergamus igitur apud Gravinam tamquam ami'»
ci ; ^ fiquidcm pofl colloquium tuum Judicis
Nicolai Univerfitas tibi obediat ^ & te receperit
Capitaneum fuum pro parteDomini fupradi6li^
ibidem Capitaneus remanebis . Si verd noluerint
Capitaneum te tenere^ velut extraneus amicus
hofpitabts ibidem^ & mane fequenti cum Do*
mino remeabis. Et perquifitis hinc inde diver-
fis modis aliis fuper caufa placuerunt niagis
ultimo verba jam ditfta . Et incedentes fimul
p. rvenimus ad Caftruin Gravinas longe diftans
ab ipfa Terra per milliare unum vel circa.
Qjjod Caftrum erat fub mea cuftodia. Dimi-

feram autem loco meo Dominicum mihi

virum de noftris fequacibus . Et adhasrentci nos
di<5lo Caftro, eidcm Dominico dixi: Dominicef
aperi nobis : qui rcfpondit : ecce prohibitum mihi
efl per Univerfitatem Gravina^ ut nullum reci^
piamus in Caftro abfque fuo fpeciali mandato^
& ideo vobis aperire recufo . Sed itote ad Ter^
ram , ^ ficut Univerfitas volet , fic faciemns .
Et fic fuimus potiJis defperati, ut idem Capita-
ncus minime rcciperetur in Tcrra . Et appro-
pinquantes Gravinam longe partim , exivit ob-
viam nobis Angelus prasnotatus cum infinitis
complicibus & Yequacibus fuis . Et poft eum
venit etiam JudexAngelus dc Petnilo praefatus,
& Judcx Martucius , falutantes Judicem Nico-
laum p asfatum.

Major autem pars Populi , qui Hungarorum
dominium afFe<Slabant , nobis obviam exierunt
aita.vocc clamantes: f^tvat Rex Hungaria in
aternum.Tunc Judex Angclus de Pctrello acl
fe clamans femotim ad di<Sum Angelum & Ju-
dicem Nicolaum dixit : Capitanie , fcias uni^
verf um Populum poenituijfe tui adventusy teque
penitus nolle in Terra recipere . Confulo igitur^
qtiod redeas unde venifli^ quia fcio firmiter^

qudd

Digitized by

C H R O

qnoJ non erif in Tmra receptus . Ex quibus
vcrbis obftupuit Judcx Nicolaus jam diftus, af
icrcns : l7r quid me veflris literis vocaviflis?
Hsc eft proditio mmifefla. Sed foflquam Uni^
verfltatt non placet me in Terr^ recipen , re-
deamunde veni; & petid liccntii rcdire vole.
bat. Tunfc diftus Angclus, & nos, qui pro Tu
dice Nicolao intravimusadCaftrum pwcfatum.
conddentcs & ftupentes de caufa , dtximus:
Ecce videmus bunc Populum adflantem claman-
tem mtverfaliter , Fivat Rex Hungarorum,
& fuum domtmum petere . Quomodo dicit hoc
Judex Angelus , quod non recipietur ^udex
V^^r^V^^J^ '^^^' alloquentes Populo il-
lic foris fiftenti nobifcum, diiimus: Placet vo-
w , qudd yudex Nieolaus in Terram sntret
Capttaneus nofler ? At illi clamabant : Hunc
volumus , non alium. rivat Rex Hunga-
ria . Tunc alloqucns diftus Judex Martucius
ait: DomineCapitanie^ appropinquemus in Ter"
raWf & videamus omnium voluntatem^ ficut
vtdebimus univerfos dicentes ^ fic fiet . Tunc
Angelus Domini Gualtcrii, Chiccus, & alii il-
lic fimul fiftentes dixerunt : Bene hquutus efl
Judex Martucius . Appropinquemus ad Ter-
ram , & videbimus omnium voluntatem . li au-
tem plurimi, qui adftabant, clamabant: Folu^
mus & requirimus^ quod exprefsi venias in
Ttrram Capitanius^ & regas Terram. Eamus
fimui , quia contra voiuntatem nolentium , te
tnducemus in Terram . Tunc dat4 banderil di-
cto Cicco acceffimus vershs Terram. Qpum
Mtem pervcnimus ad domos Maflaria Curiai
cxtra moenia diAa Terrae long^ pariim, ecce
murmur maximum clamantium : kctwcedite pro-
^^^^fi: ^^^^^^^^ifidomimumDomins noflra
Ducijfa^ non Hungarorum. Et defuper muros
flftentes cum baliftis & Upidibus jaciebant in
Bos . Judex autem Nicolaus pr»fatu$ videns hunc
infoltum in nos, & cum fieri baliftarum, retro-
cedens cum didlis viris Guaranioni, apud Gua-
Janipnum redibat exprefse. Angclus autcm Do-
mini Gualterii , & cgo cum toto Populo , qui
nobifcum cxtra Terram eramus, currcntes ad
Ponam San6li Antonii, qu« cuftodiebatur vi-
rilitcr pcr noftros fequaccs , & majorem par-
ceni Populi diifaeTcrr» didhim Capitanium cx-
foeaantes, & nos, ingreffi fuimus Civitatem,
& dicendo illi Populo pr»fenti ibidem , quali-
ler fucrat in nos faftus infultus per quofdam,
Hodorifium fcilicet, & plurcs alios, univerfa-
liter clamayerunt ; pereant hujufmodi prodito-
res^& veniat Capitanius nofler^ pro quo mifi-
mus. Tunc Judex Martucius equitans itcrum
poft Dominum Judicem Nicolaum , adjunxit il-
lum ultra Palatium longe parbm , & unk cum
Cicco praBfato & Robeno, ac viris aliis Gua-
ranioni cum magna laude ingrelFus eft Civita-
tem, & a guolibet carus receptus. Didlus ver6
Angelus, & ego una cum Populo dift» Terra
circa perfcquutionem lapidantiuranosintenden-
tes , acceffimus ad domum Hodorifii memora-
ti , nec ipfum invenimus . Et finguli clamantcs
ad focum , ad focum , ipfam domum volebant
coraburcrc, nifi fuiflet Angelus memoratus . Et
ob hoc unufquifque , qui dudum in contrarium
clamaverat , nolumus dominium Hungarorum ,
pofiti funt in abfconfo. Et omnis Populus con-
currebat ad unum velle nobifcum cum Angelo
fupradidlo. DiiStus autem Hodorifius per dies
trcs exiftens abfconditus cum ccrtis fuis fequa-
cibus, confequenter mifit ad eumdem Angelum
iniernuncium Ciccum praedidlum , veniam pe-
tenstanii commiffi delidli; & fi placerct ipfumj
Tom. XII.

N I C O N. 4o€

A & focios fecurarc, paratus erit ad pedes veni-
re c^pitanei, atque luos veniam poftulare . An-
geius autem prasfatus volens bonitate vincere
omne malum , rogavit etiam didkum Judicem
Nicolaum Capitanium, ut omnes, qui contra
eos talitcr deliquerunt, reducat ad gratiam. Et
aatorefponfo internuntio memoraio, abiit in-
ternuntms , & rediit feftinus cum Hodorifio &
alns plunbus fecum culpatis, & ibidem univcr-
fis concurrentibusfaaum cft magnum feftum,
Remanfit ex tunc Capitanius di<£te Ternp
Gravm» Judex Nicolaus fuperihs nominatus.
Poft paucos vcr6 dies ii , qui corda fincera er.
ga Kegem Hungariae non habebant , nec cju»
dominiumafFe<aabant, cogitabant, quando pif-
lent rerram exire cum eorum filiis & uxoribus .
t.t verum aliqui hoc cogitabant, qui vane co-
gttaverunt, & rimebant quod non erat rimcn.
dum, immo continue infidelia corda fua mon-
itrabant, conrinue verbisvariis, non tamen ope*
ribus, dum non poflent.

HemautemCapitanius,maIivoIonimcoffni.
ta volunute, cum confilio diiW Angeli fuorum-
que lequacium, dum in Civitate Gravin« effcnc
Port« murorum quatuor , omnibus ipfis faftif
Jens fcrreis, & datis clavibus cuftodi» Nico-
lai, di<ai Coccella de Gregorio, noftri fequa^
cis, & ftaturi Camerarii diite Terr« per Ca-
pitaneum ipfum, Civitatem ipfam cum cKligen-
ti Itudio confervabat. Ipfe autem Capitaneui
extra muros Civitaris fiftebat in domibus Maf-
lanarum Curias, prope tamen muros pradiaot.
qu« domus adificia pulchra erant , & in cit
raandra optima equorum & pfulchromm , qui
f uerant quondam Ducis Duratii fupradiifti.
quibitt feriatim dicere feu fcribcre longum ef-
iet. Scd dimiffis vcrbis bonorum ipfius Curi»,
divertanaus ad feaum , ficut proceffit. Tam-
demcrefcentibus odiis & verbis malignis amu-

2*^^^"* » ^*"^"*^ J^^^'^ Nicolaus in di-
ctaMairana morari. Sed ingrcdiens Civitatem,
m domibu^ Angeli fupradieti cum fua familia

x)tenter&curialiter cum omnibus morabatur.

^ropter quod quodam die ad mandatum fuum
univcrfi. hominibus diftae Tcrrac congregatis ia
unum, provifum fuit, ut muri Civitatis opporu
tunis adificiis reparentur, & foffati convenien-
tes circumquaque fiant in fortilitiura Civitaiis,
qu6dque Portas omnes ipfius Civitatis claudan-
tur & fabricentur, und tanthm apertd, dimtfsft
tamen fub fcra noauma , causA diligentioris
cuftodiaCivitaris. Placuit univerfis Concivibi»
didte Terra ordinatio talis, proptcr quod, quia
videbantur guerr» porihs crefccre , viri omnes
habitantes extra moenia didte Terra tam in
convicinio Saaai Caytaldi feu Doraorum Maf-
farisB praadiifae , ^quam etiam habitantes extra
Ponam SanAi Thomafii, & ii etiam qui forU
in plano extra Ponam SantfH Antonii habita-
^ant, Terram ex interiori parte murorum in-

greffi funt habitare ptis , & domibus,

aliifquc habitaculis exterihs derelicais . Et fub
loc regimine tota Civiras ipfa ad velle didH
Capitanii fideliter concurrebat, pra&to Ange-
o , fuifque fequacibus id trailante , & unuf*
quifque contemus erat dorainio prsinotato.

Venerat autera ipfe Capitanius ad ipfius re-

firaen Civitatis die IX. Februarii , fecunda In-
i<aione, Anno videlicet Doraini MCCCXL VIII.
didla guerra rcgnantc. Taraen antequam ad
didtara Terram Gravin» veniret , poft tamen
receffum difti Petri de San^lo Felice Dnciflalis
Capitanii didte Terr», per Univerfitatem ho-
minum di€ixTcmt communiter £idhis eratGiir
Rr bcr.

Digitized by

4oj DOMINICI

^ bcrmttor & Rc6ter ipfius Terrae Angelus pra-
ootatus ad re^endum didlana Terram pro Do-
mina Ducifla jam di&SL : ouod in veritate lcjga*
liiis valde fecit, quam folo vcrbo pptuit luos
isiimicos deftruere unl kori, H voluiUet . Immo
perfuafus k fuis , ut co tcmpore hatnli fuos
«nulos difnparcty volcns uti potihs bonitate »
mortcm illorum noluit confentire. Dum vero
quodam die infeftatus a fuis » ut falteiin Nota-
rius Pctrus Judicis fratri inimicus fuus morere -
tur» aircnfit, & cum toto affcnfu tepid^ fe gef-
fic circa mixiifterium. Ecce parato negotio mor-
cis iUius & infidiis pofitis » contigit Johannem
de Pafcarello amicum » noftrumquc tequaccm ,
tunc mortua fibi uxorc prima (ecundam yell^
uxorcm acciperc , qui quia fervitor intimus
cra; Angeli pra^otati , prasfens coram codem
Angelo rogavit eum » ut dignarctiir cum fuo
amore ad novas uxoris nov« faciendas nuptias
fociare , quem idcm Angelus nefciens denega-
re» ilatim parato dimiiTo negorio ad nuptias di«
&i )ohannis acccfiit. Vitiofus autem vir ille
Notarius Pctrus dc pararis infidiis fibi confcien-
riam habens ex multifariis loquutoribus» fciens
di6lum Angelum ad nuptias perrexifle » fubito
cquo fibi parato una cum Antonio fuo nepote
difcdfity oc Terram exivit. Nec cum toto hoc
cvaderc potuilfcty nifi quia iequaces finguli cum
didlo Angelo tunc eramus. Cujus difceiFu per
ftatutas infidias nobis fignificato , dolentcs 8c
triftcs fuimus , quia nofter inimicus evaferat fic
improvide manus nofiras , futura noftra pcricu-
la divinando .

Remanferat tamcn adhuc in di(5hi Terra Do-
mina Vella & filiae y qus confors fuerat quon-
dam Domini Cigrami de Gravina Caporalis ini-
mici Angeli iupradi(5ii . Qpas poft mgam didli
Notarii Petri tantum timorem conceperat ex
iecjuacibus diAi Angeh y ouod fcriptis literis
fuis Domino Nicolao Spinello de Juvcnatio fra^
fri fuoy fuum confilium & auxiiium petiit» quo-
modo poffet Terram Gravinae falva exire . Jo-
hannes autem filius di(5hs Dominac, Juvenatii
tUQC adftabat in domo d\€ti Domini Nicolai
Avi fui . Et tunc nuper venerat de CaftroMon-
tis San(5li Angeli » in quo captivus exftiterat per
annum & ultra pcnes Dominum Johannem
Chutz fupradidlum , cui pro fuo refcatto folue*
rat Uncias CXX. Et refcripferunt ipfe Miles &
Johannes cidem Dominas Velbs, ut cum viatica-
riis 9 quos fibi mittebant» totam robbam & bo-
na eanim ac de pecuniis edam apud Juvena^
rium mittcrent, feque conferrent . Patuit autem
ha^ fecreta rcfponfio fequacibus Aageli fupra-
di£li » & confurgentes quafi nodle media vide-
runt pcr MafFeum Caczollam de Juvenatio ha-
bitatorcm Gravinas familiarem di6tx Dominas
viaticarios fero praBterito introdu(Slos , robbam
& bona d\€tx Domins onerarc in ftalla di<5lse
Domine in Platea vicina quidem longe parbm
k domibus Dominae fupradiclas. Et vclut infcn-
fari fcquaces iidem , inter quos ego met afFui
abfquc confcientia di€t\ Angeli, noluimus tolle-
re bona illa , quae tollere per Populum Terr»
dubium nullum erat. Extimo certe» Qu6d boni
illa» & robba, &pecunia illic apponta valoris
crant Unciarum 0(Mtingentarum 8c ultra . Immo
velut fimplices , vel quafi fideles di£lo Angelo ,
& ut vcriiis alloquar » de novis guerris minime
eruditi , caufam oneratorum bonorum & robb»
nuntiavimus Angelo fupradidiio . Qpi iII4 hori
eonfurgenSy noDifcum videre voluit caufam
onerationis jam di^Sbs, & per feneftram ma-
gnaiQ fala ius conrigus domibus diCtx Domi-

E G R A V 1 N A 6ot

i nx vidimus totam onerationem jam .di^S^anr^
immo quod plus , ego adiens domum meam^
paravi me anie viam, & vidi di(Slam Dominani
egrcdientem cum filiabus duabus , & ufquc ad
Portam Civitatis ibidem prope fequutus funn
eas, & animalia fua quatuordecim onerata rob-
ba jam di(fla. Non placuit di(Slo Angeio, quod
eidem inimicaB fuae omnia toUerentur & vita^»
immo Qos exprefse prohibuit eis nullatenus o&
fenfuros, licet ordinaveramus ad matinam Pa-
dulis VivaB fibi tollere pnedi(5la bona omnia at-
que vitam, tamquam noftrorum capicaliuim
emulorum .

Sequenri autem die Judex Garganus de Ro«
berto ac Judex Robertus » aliique iiii filii ^ licet
noftri non eflent asmuli capitales , fed grofii . . .
corde , ex malivolis fuis animis j nulla rationa*-
bili caufa , di(Sti Judicis Nicolai adventum , ve^
lut imperfe(Sli corde dubitaverunt , & Do£tc fe-
quenti robbam eorum omntmodam ac uxores 8c
hlios petitis clavibus, & licemia di(fbi Angclt
afponavcrunt . Qpitxis Angelus ait : Ut qidd
fubito ita receditis cum totavefira familtaf ro-
go ut non abfque matwro copfilio rectdatis .
Quis ergo vos fugatf quis vos fequitwTf ut Cu
vitatem ifiam Jie fonatis in sfrido ? Etenim
valde mirorf <Jr fiqmdem aliquis forte contra*
rium vobis dixerit , quo dubitetis , dicite mihi ^
quia ad velle vefirum faciam quidquid vultis •
Nulla enim vobis efi materia recedendi At illi
mali cordis rabic concepta % verba dtSkx Angeli
minim^ audierunt , fed obturatis auribus rec^et
ferunt . Cui nos iidcm fequaces diximus :
mine Angele^ ecce hi odiofo animo difcedunt i
nobis; qua caufa nefcimus. Et portant cum etB
magnum thefaurum . Si ergo placet vobis , pof^
fumus eorum thefauro ditari : nec placuitfibi.
Similiter & lequenti nodle fecerunt Judcx A»-

S^elus de Petrello , Hodorifius , & plures eoruoi
equaces . Et idem Angelus cos libere & fecuri
permifit abire . Ipfametque no£te quamplurimi
di€tx Terras Cives nefcio quo timore concepcoip
Guafi univerfi habitantes Rugam San(SliMatthan
oc Sin(Sli Andre^/rerramipfam exire volebanc
Quo nuntiato di(Slo Angelo , fuifque fequacibus
ad Portam San(Slas Mariaa de la Porta, cujus
clavem dederat ipfe Angelusjudici Angelo me-
morato , & omnibus refrenatis , pluribufquc
egrefiis , janua fuit claufa , & mane fequenti il-
lam fabricari mandavit j quio valeret nuUate*
nus aperiri . Perrexerunt autem univerfi egrefii
ad Terram Montis-Pilofi vicinam Terna Gra-
vinaB per milliaria o&o. Cfcvit autcm rumor
maximus inter Populum di(Slas Terros manc fe«
quenti prasdi^Slo^ oc omnes coram di^ Angclo
comparentes mirabantur» quid fibi vellct (ubi-
tus talis receifus; & dedu(S);o ad maturum con«
filium, deliberatum fuit per univerfos reftantes
Concivesy qu6d amodo nullus talium receden-
rium aliquatenus recipiatur in Terra . Et fic
iuflum eft , Poft autem dies tres aut quatuor»
cjuia fi ({ua verba fchifmatica dxSta fuerant per
impios inimicos , fruftra diSta fuerant, & causi
fcandali ; nam di(Slus Judex Garganus animo
fallaciy 8c generandi fcandali dixerat,jqu6d An«
gelus Domini Gualterii Hungaros & Thcotoni-
cos in Terram Gravinas volebat inducere causi
dilfipationis inimicorum fuorum » & confecjuen"*
ter fingulos homines di(Sb9 Tcrrae faccrc aifro-
bare , oc foeminas violarc, ut guerrarum moris
eft, credens per ha5c verba fubvertere Populuoi
contra Angelum memoratum . Sed vana cogita*
tio fua fuit,. quoniam idem Angelus, ut prai*
fcriptum eft, non confenfit inimicos capttalet

Digjtized by

«09 C H O

interfici, jc eorqm boim & robbam auferri ,
immo permiiic illos difcedere filvos , nuUd per
tum illis illaca moleftid . Sed credendum, qu6d
A fchiimata talia publicata fuiflent per Terram
ante recefTum di(5lt fchifmatici, nequaquam rece*
dere potuiflet , fod oportuilTet ipfum fubitb mo<
ri . Unufquirque illorum , qui receflerant , &
apud Montem-Pilofum abierant , t>er interpofi*
tos nuntios ad di^^am Terram redire humuiter

Eetierunt; & quamauam eflet univerfaliter pro-
ibitum, nuUum debere hujufmodi recedentium
redire ad Terram volentium iterato recipere ,
eamen Angelus idem humano dudlus animo &
benigno (insulos redire volentes ad Terram re-
dire permiut cum voluntate Civium iingulo«
rum. Et iic infra duos aut tres dies finguli, qui
abierant , redierunt ad Terram .
- Prsfatus autem ]udex Garganus &]ud6xRo-
bertus , Abbas Nicolaus , & Cubellus fui filii
cum eorum uxoribus & familiis apudGravinam
nullatenus redire prasfumunt , immo una cum
Hodorifio de Turri pragfato, Angelo filio Judi
cis Stephani , Notario Petro , Antonio nepote
fuo, Johanne filio Nicolai Crudelis, ]ohanne
filio Pandoni , & Manino de CheQa , focieta-
tettk fecerunt, non au6d ipfi }udex Garganus &
filii, did^ufque Hoaorifius» Angelus JudicisSte.
phani, Martinus , & Johannes de Crudeli ini-
mici eflent didli Angeli capitales, malivolo ta-
men eorum corde feduiSti cum didlis noftris
annulis fe capitalibus adh^ferunt, & fa<5li func
iemuli capitales nulla caufa legitima prasceden-
te. Facftoque inter eos confilioaccefleruntfimul
ad Dominum Roberium de San^kp Severino> &
Comitem Rogeronum TricariciComitem, ofFe
rentes fe prodere Civitatem Gravin» in eorum
manibus , &: Angelum prxnotatum . Et tamo
cauie in caufa procedunt , qu6d vix fciri pote
rat hic tra6latus ^ Uxor autem diAi Judicis
Gargani, Churamaria nomine, videns , quod
difhis Judex Nficolaus Capitanius, Angelus , &
fui fequaces omnes , qui de Terra receflerant ,
receperant amabiiiter intus Terram , de confi-
Ko diiSH viri fui cum filio in ulnis parvulo Jo-
hanne nomine pervenit Gravinam , crcdens bo-
ca, qu» dimiferat , poft fuum recefium falvare
fe i)olIe . Et dum veoiflet Gravinam ^ invenit
di^um Capitanium habitantem in domibus fuis,

2ua9 dimilerant vir (iius 8c ipfa . lavenic etiam
idlum Capitanium totum frumentum , &i ba^-
deum di&i viri fui 8c fiiiorum pro Curiaircce-
pifle , & omnia bona eorum pofita efle in ftra-
gcr . Et dum prafentaret fe coram eodem Ca-
pitanio, fcitura caufam captionis bonorum fuo-
Tum , gerens filium fuum in uhiis, puerum uri.
que trium annorum , mulierem ipfam & fiiium
de pecuniis conftrinxit . Tamdcm ad preces
quamplurium dimifit eamdem muiierem abire
lub 'fidejuflbria cautione , & dtdhim puerum in
Palatio obfidem pofuit fub cuftodia di6kt Cic-
ci, qui cuflodilB praBcrat Palatii fupradi<fti .
Tunc fimiliter captus eft cum eoderi>; puero
filius parvulus ejufdem aetatis Hodorifii lupra-
di(5>i, 8c in eodem Palatio pofitus velut obfes,
cx eo quod parrcs eorum , qui extra Terram
crant , filiorum fucvum compefcerentur amore
ad nrvala paranda • Scd futt^ in contrarium co-
gitacum , quia malo eorum cordc pejus opera-
bantur, de (tiis filiis non curantes. Videns au-
t? r\ Churamaria prsefiita filium habere non
poire, quantumcumque cum Angelo prsfaro
juvare fe vellet, nec potuit , reverfa cii in
Montem-Filofum ad virum, de fidejufiione per
cam pra^ita parum curans . Contra quos fidus
Tom. XIL

N
A

I C O N.

idein Capitanius non proceflif . SimiKter idcm
Uipitamus viftualia omnia didte Dominsc VeU
te, filiorum Pandoni, Johannis Nicoiai Crudc-
lis m parte pro Curia vendi mandavit. Erat
5?^/° tunc pnefens Alfarana m uer

didti Johannis de Nicolao Crudeli , & certi
rauher bona. Hmo mulicr in tantum fcivit tra-

/5 c""^ di<^lo Capitanio ,

qu6d folu^ fibi aliquali pecunia fubtusmanum,
iplam & bona fua occafionc exterioris filii noii
ultcriiis moieftavit.

Interea nuntiatum eft di<ao Angelo , quM
traftantibus didis Judice Gargano & ailis, Do-
mmus Robf rtus de Sanfto Severino , & Rogc^
ronus a);nesTricarici, venturi crant apudGra-
vmam hoftilitcr unk cum Lamberto de Fufto
• S^fi^^^ Juftitiario dicSte Domina? Ducifaf
in Valle Muri. Et quod Domini ipfi gentem
undiquecongregabant. Tunc miferunt me apud
Barulum ad Dominum Voyvodam, qui crat
ibidem , & maximum cxercitum adunabat,
fignificaturum di<ao Domino per literas diai
Capitanii & oretenus , futuros contra nos Do-
minosprasnotatos, fupplicando, ut fibi place-
Ttt ffcntem fuam ad nos mitterc adjutricem .
Et dum prasfens coram eo adeflem , liben-
ter fpopondit gentem mittere copiofam in au-
xilium Civitatis . Tardavit autem talis fuc-
curfus per dies & dies , me remanente cum
eis . Fmaliter nuntiatum fuit di<ao Domi-
no , quod Civitas Rubi^ & Caftrum Terlicii^
quag & quod erant donata prafato Domino Jo-
hanni Chuiz Hungaro per di<aum Robertum
de San<ao Severino , crant penitus diflipanda ,
pro eo quod lic^t Civitas Rubi pro difto Do-
mino fe teneret , tamen Caftrum Rubi fbrtifli-
mum pro di<ao Domino Roberto viriliter tene-
batur., & cum hominibus Civitatis continufe
proeliabant . Et ecce di<aus Dominus Johannet
ad tutelam Terrarum ipfarum miffus eft cum
e^uitibusHungaris & Theotonicis circa trecen-
tis & peditibus quafi centum ; &.me requifito
fimul acceflimus ufque Rubum , ubi per dies
duos fiftentes ibidem , demum apud Gravinaoi
accefllimus in manu potenti , ubi di<au^ mile^
per univerfos Terras Concives honorabiliter fiiit
receptus , & hofpitatus eft tn domibus di<5H An-
geli honoranter . Et quiefcentes ibidem per
unum diem vel duosi nudtiatumfuit, quodFu-
ftus pracdi<ftus una cum cxrcrioribu?noftrisiBmu-
lis plurimos congregaverat malandrenosin Ter-
ra Oppidi vicina Civitati Gravifl* per milliaria
decem & o<ao, vemuros tam cit6 hoftiliter ifi-
eamdem Civitatem Gravinas , Et perduilis ii»
ad notitiam di<ai militis Hungafi , ftarim mile^
idem adHbus bellicis eruditus, min<lavit eidem
Cafritanio ut viros centum pedites armigerosdi-
&st Terrae faceret praeparari, & equites, fi qui
eflent in Terra , ut ipfomet dic a<t fonum buc-
cinaB compareant coram co, nullo fcientc , quo
eflent ituri . EIaps4 ver6 horl quafi vefpernnd
ecce pulfus intonuit buccin» , & unufquifque
equitum & peditum ad arma concurrit, ScpnB^
fcntcs coram di<fto milite cxeunt Civitatem .
Qiium autem extra tJivitatem foerunt , di^o
Capitaneo remanente irt1>rram , ait idem miles
di6h) Angelo & Judici Nicolao Domini Corradi
Caporalibus noftris.. Ecce extra Terram fumusi
ducke not i(ia no^e fidetiter apud Ofpidum ^
quia ibidem paratos inveniemus malandrenos
f liper vos veniendos . Neo cuiquam dicatis no»
fhrum accejjum , nifi quando opcrteHt finguhs
fcire . Et ffc fa(5him eft. Accedunt itaque fin-
guli ipfa no6ke apudOppidum, &tota ipfa no-
R r a (5le

Digitized by

€it DOMINICI

ambulantes » & per magoas tenebras no<Slis
ftliq^uantulum quiefcentes, pervencrunt ex mora
illa ad didlam Terram hor^ quafi ortus Solis.
Et intrancesTerram illam jnon i;ameo fimul, fed
unus poft unum » Terram eamdem undique in-
vaferum . Ut autem intus fuerunt, pro majori
^uafi pane coeperunt ad terrorem faabitancium
ignem imponere in certis domibus didbsTerraB;

ecce rumor maximus crevit inCives» Scinas-
fiimabil<s ilridor dentium » ululantium muiie*
rum y & Populi di6las Terr^a? ^ Plurimi autem
malandreni , (jui erant jn Gaftro cum Fufto jam
di£^Of acceptisarmis fe paraverunt addefenfio-
nem eorum, interquos eramPaulelius deMuro,
jaconus de Muro , 8c tota pars Fontanas, & pars
etiam Sanfonum laudatorum in partibus Vailis
Muri . Erantque etiam ibidem ]udex Robertus ,
praBdi6lus Hodorifius , Johannes filius Pandoni ,
Nicolaus de Averfa » Nicolaus Motarii Guillel-
mi » Martinus de Cheffa , Angelus Judicis Ste-

Shani , 8c certi alii noftri aBmuli de Gravina cum
idlo Fudo, ut pra&fcribitur, adunati tam cito
venturiGravinam. Angelus autem praefatus una
cum Venuto Magifti i Johannis , oc Cicco de
Gregorio foli tres praBCurfores ingreffi funtTer-
ram illam ; & obviantes malandrcnis eifdem ,
quia modici foli erant eo tunc , ab eifdem ma
landrenis fuerunt oppreffi in tantum , quod di«
<ilus Ciccus & V^enutus dimiflb Angelo aufuge-
•runt , Di^us autem Angelus eques erat , nec
poterat cum illis abire , eo quod Terra Oppidi
in quodam monte eonfiftit , Caftrum fuum &
Terra in cofteria didli montis , ^que Terra
compofita nuiltis ripis • Et infequentes duS^um
Angelum , cum equo fugere non porentem , di-
verfis lancearum idlibus ferierunt equum praedi-
dlum . Qpi equus fentiens fe percuITum ad mor-
rem , ^ quadam inftanti ripa prascipitavit fe a
fummo ufque deorfum . Unde didlus Angelus
{ic prascipitatus ab alto fub equo cecidit, 6cfiab
cquo ^cebat vuec ppterat furgere . Tunc ma-
Undreui; il}i uLtra viginti irruentes in eum in
manu f^Iva cepe^Mnt eqmdean Angelum , intec
Quos eraatPauluciusdeMgro, laconus de Muro,
&plures amici noti di(5liApgeU, per quosmor-
tis periculum tunc eyafiicV.

Erant^aqt^ni 4i(SH maUndreni de parte Fon
tjinas; qui di(^q9,A(^ius etiam amore potentio-
fum m^landrenorum & Caporalium, partis erat
ejufdem; P^i^cetmalandrenis ijpfis efiet incogni-
tus , tamen amore partialitatis eum perimi ab
aliis minime confenierunt • Veriim ipfo inter-
cepto» fublatis fibt armis , & fella equi, quo-
wm equus niort.uus erat i<5libus lancearum ,
cumdem Angelum captivumdeDortabant adCa-
ilrum^ puUlafibi iq corpore to^uone illata. Dum
vero, ipfum Angelum deportarent captiyum ,
ccce m^xia\»: conciQ Hungarorum alFait in au-
xiliuR) AngeU fupradi(^i » licet ignprjarent Hun-
gari di£kum Angelum efle captivum • li autem,

aui di<f^um Angetum portahaxit captivum , vi-
entes Hungaros io eps venire-, &vdentes cum
velocitate port^re AngelUQi fupradi(Slum capti-
vum a4 Caftrum ipk i^g^us cum manu in
guttur^ &ri<?ns hiiic , quV ponabat eumdem ^
manus iUoriKn (l^tci^orum violenter evafit . At
illi de eo nihil curantes dimiferunt illum , non
fequenteaeumdyem ^ fed potibs de propria faluie
penfantes. Di£ki ver6Hung^i t»vihs infeauen-
tes m ^landrenos jam diiftos^ contigit eos oovia-
re di<5lo Judici Roberto de Gravina , quem
t:rudeIiteriDCciderunt, 8c malandrenos duos alios
cum codem longe parum ab eo . Retulit mihi
di^us Angelus » quod dum didti m^andreni vi-

DE GRAVINA

fisHungaris prasnotatis (ugereot venbsCaftrumt
timore Hungarorum ipforum , duo ex di£ki|
Hungaris videntes di^um Angelum per aliam
viam fugientem ab ipfis nrialandrenis , cucurre*
runt polt eum^ &ipium adjunxerunt exfpecStan-
tem eofdem « Credebat autem ipfe Angelus co*
gnofci ab illis. Ut autemcum eo fuerunt, eva«
ginatis gladiis feriebant crudeliter in eumdem ,
At ipfe dum magis clamaret eum eife , eorum«
que amicum , velut noa intelligentes Linguaoi
Latinam, in eo tanto magis feriebant, nec po*
terat manus eorum evadere . Tamdem videns fq
diverfis i(f^ibus eflb percufliim ab ipfis in capitei
quia in corpore lasdi non poterat, defperatusde
vitd fua irruit fuperunumtllorum, &cum manu
feriens illum in guttureprsecipitavit illuminter-
ram , & per fugas fubfidium manus evafit illo-
rum; &progredi6ns pauloante, invenit deGra-»
vinenfibus turbam m.ignam difcurrentem Ter-
ram eamdem • Ut autem viderunt ipfum Ai^^
lum fic fanguinol .ntum & percuflum , fadli ter<f
riti ftupuerunt. Etvolentes illum aflbciare, ne«
quaouam confenfit, fedjuflit illos acriiis Tcrram
comourere , & penitus diflipare . Interrogavic
autem eos , fi equum fuum deftrerium duiSlum
vidiflent, & ubi poflet illos invenire, ut rediret
Gravinam ; & afliftens ibidem Janucius de Ger«
vafio nofter focius , jumentum fuum bonum de*
fcendens , ac lacerata fibi ^amifid & vulneribus
alligati? , fuper ipfum jumentum protinus ^Qui-
tavit , & inveato fuo deftrerio in via , UO
reverfi funt apud Gravinam Eoque applicantQ
Gravinam , ululatus magnus & plancSlus fa<Sh]S
eft per univerfos Concives-, praecipue per fuos
benivolos & fequaces . Et perveniens ad meum
hofpitium hofpitatur ibidem, quia in fuisdomi*
bus Hungari morabantur . Hun^ari autem , 8c
univerfi Theotonici , & Gravinenies Latini aftan**
tes fecum ingrefii funt Tcrram Oppidi memora-
tam, & pro ut praifcribitur , ignem imp )n:ntes
in diverfis partious didla» Terraj , tota ipfaTerra
fumare undique videbatur. Et propterea magno
timore concepto uni verfus Populus generts utriuf-
que pro majori parte valles oc nemora prpxima
diibe Terrae per fugae fubfidium petierunt . Pras-
didhis ver6 Fuftu> , & alii malandreni congre*
gati per ipfum , qui in Caftro ipfius Terras poi
tenter fiftere fe credebant, videntes tantum gp^-
tium ululatum , dimiflb Caftro fortiflimo , ac
eqflais^^ armis innumerabilibus, vallium auxi-
liumToetierunt . Sicque pro majori parte Popu-
lo di(^a9 Terras hinc inde difperfo , modicis in«
terceptis , tota ipfa Terra pofita eft in ftrageni
Hungarorum , oc Theotonicorum , ac Gravi-
nenfium , qui fuerant depopulationi Terras pras-»
fatae.

Cordis enim erar Domini Johannis prasdiiSli
M litis Hungari , aliorum Hungarorum & Theo^
tonicorum , habiti Terrd Oppidi , hinc inde
acquirere Terras & Caftra « Cafalia convici^
na Domini Regis Hungarias per honorem . Ec
vere captio ojuuiem Terrr fuiflTet refrenatio fia-

§uIorum locoruna partium Bafilicata^ • Sed per«
u&o ad notitiam dt^ Militis , cumdcm An-
gelum Domini Gualterii vukieratuni fuifle, &;
rediifle Gravinam , fuum removit propofitum
ampliiis efle in locis eifdem ,quoniam fpe cujus
advenerat , ex prasmiflts percuflionibus defece*
rat potentia five virtusi. Duravit autem ftrages
& pradatio dtdbs TerriB in eadem Terra Op-
pidi ab hora prima diei ufque ad horaox vefper-
tinam , vel circa , & ips4 hord redierunt apud
Gravinam cum univerfa robba homtmim di£bi
Terre» ei dimifsfi .

Digitized by

#1} C H R O

Reverfo itaque didlo Milite apud Gravioam
•um univerfa gence fui exercicus^valde condo-
luic de Angelo fic percuflb ^ & fxoibs illum vi-
iicanSy fecum de omnibus conferebac^ quid ef*
fenc fa^uri. Scecicque ibidem Miles ipfe per
dies aliquos • Ec incer hasc liceras k uomino
Voyvoda recepic exprefse, uc apud Barulum
k conferrec exprefs^ cum gence , quam culerac»
recepco priiis jper ipfum pro parce Regi» Cu-
tim acque fua ndelicacis & alTecuracionis debit^
)ur^menco . Tunc Miles idem univerfis probis
iriril Civitatis Gravinas convocatis ance fe ;
pnelence ibidem Judice NicoIaoCapicaneo mc-
aioracoy & in prasfencia Angeli fupradidii» qui
in jacebac in hofpitio meo novo , &cla
loQuutione decenti & unoquoque vocatorum
tpiorum fidelitacem firmiifimam fpondence Do-
ipino Regi Hungaria » & Dommo Voyvodai
memoraco , ab eorum quolibet (acramentum
fidelitatis & aflecurationis debits fuper SaniSla
pei Evangelia corporaliter ta<S^a recepit . Tunc
judex Angelus de Petrello ad prasftationem fa-
cramenti tidelitatis ipfius primus fe erigens, ad
uiajorem fidei firmitatem ambabus manibus fa^
^ramentum praeftavit, & fic per confequens fin-

Spli juraverunt , me tamquam Nocario publico
e mandaco di<^i Miliiis lacramenca ipfa reci-
pience ^ 8c pro Curia ftipulance .

Sequenti die Miles idem recefiic cum univer-
fa gence, quaivenerac cum eodem ,& apudBa-
rulum redlo cramice remeavic. Poft cujus di-
icettum ftacim ii, qui corda profana habebanc»
praefacus ]udex Angelus prscipu^ » & Marcinus
tracer fuus » ad jam didlum Judicem Gar^anum,
«liofque exceriores noftros smulos tranfmiferunt,
diiSlum Militem receflifie Gravina dicentes: £c-
€eHungari recefferunti traSietis fic^ ut in ma^
nu potenti veniatis cum auxilio Dominorum de
Sando Severino ; qumiam vos ex exteriori ^ &
nos ex interiori parte Civitatis » Angelum Do^
mini Gualterii^ fuofque fequaces penitus con-
fundemus . Sed antequam poffitis in manu forti
venire^ ordinetis^ qudd fuper animalibus
minibus Gravina prada pat & flrages . Et for^
ex ipfo rumore prada contra di^um Ange^
lum ^ (y Capitanium Civitas rebellabit noftro
itnpHlfu. PofTet quis dicere: Si ergo didhis An-
gjs\u% y & Capitanius , aliique fequaces fui ini-
tium prodicionis noviftis, quomodo circa de-
firud^ionem talium proditorum minim^ procef-
fifiis 9 ciim potuiftis ? Refpondeo > quod dicSlus
Judex Angelus » Sc fratres , aliioue fui fequaces
confanguinei erant dijfH Angeli ^ neootefque
crant Fratris Lucob Prioris Sanfti Andreae , &
Gregorii Judicis Laurentii fratris fui • Et pro
niajori fidei firmitate omni die quafi epulaban-
tur cum diOLo Capitanio y & Angelo , velut
amici perfei^i . Ciccus & Coccella fratres con-
fbbrim fui erant » & feipper continue unum
ei:ant , ad omnia confilia vocabantur j ut veri
fideles . Nec ex prasmifiis rationibus erat fufpi-
cio aliqua fuper eos. Habebant autem nuntium
eorum fidum quemdam nomine Johannem Ma-
ryonum virum zappatorem ^ & vilis conditio-
nis . Ipfe Johannes continue ibat & redibat ad
Dominum Robertum cum literis, & novis, &
infidits fuper nos praeparacis , & habebat fecum
panem unum artinciaiiter fa^um, inquem hu
jufraodi I teras recondebat. Et quanciocumque
Terram exibat per Portam Civitatis, habens
a^ppam in collo , & panem ilium in bifaciolis
6^ fiafcum vini , quafi iret ad vineas videbatur.
Poflet etiam objia, hapc vera non effe, (ed di-
vinatoria verba » cc caufa fimplicitatis no&rx

I C O N. «14

nos periifle . Refpondeo » qu&d Cbofequentei^
dum extra Terram noftro fiito fiiimus, Ange^
lum Judicem Stephani de perfona cepimus ia
quodam conflidhi , qui per nos in Campanario
Rubi cai)tivu3 adductus» & tormentis expofitui
hxc omnia nobis feribfiiis ipdicavit ^ & per plu*
res alios Gravinenfes luic fi^vimus , qui ex ore
dx&i proditoris fe inde laiKlando, pluries audi-
verunt; quia ver6 valde orolixum eflet ttnum^
fequi materiam » proceiium incoeptas maceriai
auequamur,

Qjiium autem Miles jam diAus Barulum ap<-
plicuit ad Dominum Voyvodam prasnotatum t
quiaMiles idcm magpi confiliihomo erat» nun«
tiatum eft per ipfum Milttem diAo Domino »
quodGravmenfes^juxta id quod viderat & co^
overat» fideliflimi erant Domini noftri Regii
fui, & propterea de Terra Gtavinx poterae-
efle fecurus . Erant autem cum di<Sh> Voy voda
viri providi & potentes Corradus Lupus, Dux
Guarnerius, Ccmes Triventi , Dominus Petrut
filius ComidsBellauti, plurefque Milites &Ba*
rones , Hungari » Theotonici » & Latini » equhr.
tes & pedites ultra decem millia . Et de com*
muni confilio (cripferunt. jam diAo Palatino »
qui in Vigiliis morabatur » quod fecum loc^^ui
volebant de pluribus confidentes, exet>quod
Cives Juvenacii, & Melfift», qui fe dominio
tradiderant Domini Regis Hungaria, fcripfe-
rant di<5io Domino Voy voda per fpecialesSyn-
dicos & nuntios f«piiis & per &[)e» quod k

Ersefato Palatino & gente fua multifarie vexa-
antur y ea fcilicet ratione , q^ ipfePalatiuuiP
petebat omnino dominium Terrarum ipfarum
tamquam indultarum ^bi per Lodoicum Lati-
nprum Regem & Reginam confortem fuam • .
Qixod fibi Cives jam penitus denegabant »
nec confentiebant aliquatenus ex d^manio ro«
duci ad dominiumBaroni^; libentibsenimmori
petebant fub dominio Domini Re^is Hungariai»
quam ditari fub dominio Palatini . Et ex haC:
(upplicatione & inibrmatione didlus Dominu»
Voyvoda Tranum perv£nit , ut fuper colloquio
habendo cum Palatino jam di^o inter Tranum
& Vigilias vii medii ftatutis terminis pofleni
efle . Habito itaque refponfo ab eodem Palati-
^no , qu6d in Lama Vi^Iiarum loqui erat cum
eo paratus , fubito didtus Dominus Voyvoda
una cum jam di^o Corrado , & Duce Guame-
rio» aliifque prasnotatis Nobilibus cum esrcgit
equicum comitiva» Hungarorum prscipue , ad
conftitucum locum jam Lamas pervjSait •
Et ecce pervdnit ibidem Palatinus praKli£lui
cum honorabili Ncomitiva ftipendiariorum fuo-
rum . Et remotis hinc inde fingulis adftaocibus»
didlus Dominus VovToda & Qacradus vocave-
runt ad fe jam didtum Paktinum f qui venieoi
ad eos fideliter cum Militibus fuii diiobus pru-
dentibus » fiiper caufa loquiti fuot diligcnt^r »
monentes & reqqirentes eum » ut memor fit ac-
cepci beneficii fibi h£ti per quondam Ducem
Andream , qui fu4 invidia fuerat interemtus ;
qu6dque ea confiderationp Domino RegiHun^ j
garis fideliter obediret , & cum eis honpre di^ .
6ii Domini Regis contra rebeUes di^i donnnii
milttaret . Nam parati eraitt i ubi hoc fideliter
ageret» ad gntiam Regiam cum amore intimo
provocare . Aliud etiam in fua toquutione fe*
quuntur dicentes » in hoc vehementius admiran-
tes y qu6d Civitares Melfidhe & )uvenatii di<Sli
Regis fideles multifari^ vexari mandabat per
ftipendiarios fuos, requirentes eum propterea t
qu6d contra fideles hujufmodi Regios amodo
moleft as receflarent . Ad quorum fermones

idem

Digitized by

DOMINICI DE GRAVINA

6i6

idtm Palacinus refpondens ait : NobiliJPtmi Mi*
lites : verba nobis frolata per vos bene perpen-
dimus 9 ^ credimus vos Dominos hac qua di^
eimus plene fcire. Nonne fcitis^ quod quando
Dominus Rex Hungaria primo ad Regnum per-
vtnitf nos fuimus in fuo fervitio cum nojhra
potentiaf & fpe fua ufque in Hungariam
nimusf & ipfum ad Regnum induximus , ut
fuorum vindi^am fumeretproditorum} Ipfe au^
tem pofiquam Regnum ingrejfus efif& t/m-
diSfam habuit proditorum , majoribus prodito-
ribus smulis noflris pepercit • Et ad petitio-
mem eorum jujffh nos Regnum exire^ qu$d difplir
€enter egimus velle noUef quum non effimus ita
fotentes ; nunc autem vos dicitis nos ejfe debere
vobifcum fervitio fuo . Abfit • jfuris enim non
efi , quum ab eo pbeodum nec Terras aliquas
feneamus . Sed quia vos amicabiliter requirere
nos audetis ^ volumut id fpondere » ut deinceps
vobifcum vivamus pacificcj &fub treguafirma .
Verumtamen volumusj qudd fuper dominio Ci^
iritatum MelfiHa & yuvenatii nullatenus nos
furbetisjfed ipfos nobifcum finite militare^ quo-
niam vobis in fldei verbo promittimus acquifitis
Terris ipfis noflro dominiOf quiefcemus in pace^
nihil innovaturi deinceps contra honorem Re^ice
Majeftatis . Si vero nos impedire voletis ad
hoc 9 fcitote firmiter^ quod cum fiipendiariis no^
fhis inimicitialiter refifiemus .

Audiens autetn Voyvoda taliter Palatinum
eumdem fuperbe fuiife loquutum, cogitavitpro-
rinus intercipere ipfum , & convocato ad fe
quodam Milite Hungaro mandavit ei , ut una
€um aliis Hungaris eumdem Palatinum & gen-
cem capiendos circuirent. Qpod ienciensCorra-
dus Lupus & Dux Guarnerius memoracus , ro-
jgaverunc eumdem Voyvodam » uc talis remane-
ret infultus , confulentes ei , qu6d promiffionem
£i<5him per Palatinum recipiat fub fidei facra-
mento lervandam per eum , & fimilem promif
iionem recipiat a Theotonicis Caporalibus fli-
pendiariis luis » & ipfe Voyvoda Palatinum
spiium non turbet fuper dominio MelHdbe & Ju-
venatii Civitatuni . Hoc autem dicebant , ut
idem Palatinus , qui potenter in Terra Bari re*-
ftabac fidem fervando promiflam , nullam guer-
ram faceret concra fideles. Regias Majedacis , uc
ipfi cum eorum exercicu concra Lodoicum La-
cinorum Regem , provincil Terrae Bari in pace
dimifsd , poflenc fecurius milicare. Sed camen
concrarium cogicarunt ^ quoniam erga ipfum
fiulla fuit fides inventa . Et fic de ipforum coa-
fllio amovit fuum propoficum idem Voyvoda ,
& promiflionem fadlam & pedcam per eumdem
Paiatinum firmicer accepcavic , prasftico hinc
jnde corporali ad Sandbi Dei Evangelia jura-
menco de obfervancia promiflbrum , Et fic lo-
quutione completa di£lus Palacinus versiis Vigi-
lias , & idem Voyvoda versiis Tranum , mutuo
pecici licencii , remearunc . Ec demum apud
mrulum veniens idem Voyvoda morabacur ibi-
dem ; \ibi dum eflet > cogicans cum aiiis Capo^
ralibus fui exercitus , qu6 eflenc icuri , ecce
Nuncii duo exprefli Neapoli yeniences cum lice-
ris quorumdam Milicum Neapolicanorum , &
liceris Uaiverficacis Neapolis viciose compofitis
per diiSlum Lodovicum Lacinorum Regem , &
alios Regni Magnaces ad didlum Voyvodam
tranfmifli, uc versus Neapolim cum eorum exer-
citu fe conferreiic, quia paraci eranc Civicacem
Neapolii , & omnes Civicates Terra-Laboris
fibi fupponere honore Regia Majeftacis . Ec hoc
faciebant eo pr«textu , quia Hungari (lantes in
panibus Terras Bari CQCam ipfam provinciam

fubjugaflenc , ficuc Capicinacas provinciam fub-
jugarunc , unde expuleranc ipfum , & exercicum
cunfbum fuum . Dtfpofueranc aucem idem Voy-
voda & alii Caporales versiis Barum cum eo*
rum exercitu miiitare, ipfamque Terram acqui-
rere quomodocumque , oc demum fucceflivfe de
Terra in Terram ufijue Ydroncum. Ec fic pau-
lacim paulacim cotum Regnum difcurrere » 8e
finaliter in Civitate Neapolis fe conferre . Ec
verefanius confilium iflud fiiit. Ut autem vi-
derunt nuntios prsDnoutos , & literas perlege-
runt, habitoque mutup eloquio cum nuntiis me«
moratis , prsfati nuntii juxca informacionem fa-
<Skam eifdem cam magiflralicer func loquuci 8c
firmicer , quod firmius dederunc credere dicSlo
Domino Vovvoda concenca in diAis iiceris vera
efle . Deduais icaque liceris , & nuntiorum ver-
bis tn communi Confiiio di£ti Domini & Capo-
ralium aliorum , vifum fuit eis efle magis expe-
diens & acceflus utilior verstzs Neapolim mili-
tare , quam heic inde ^ccedere , pro ut erac
fuperius ordinatum , dicences : Eamus ad partes
Terra-Laboris , ^ curemus habere Civitatem
Averfa pro nofiro recupero^ & demum cum Ci^
vibus Neapolis traSiatum habere poterimus »
qucm captamus. Nam certum efly qudd acqui*
fita Civttate Neapolis , qua nobis ecce promitti''
tur^ totum Regnum nobts efi acquifitum. FuiC
aucem iftud non fanum confilium liceris vellt
credere 8c promiflionibus Neapolicanorum, quia»
uc prasfcribitur , hoc vitiose fa(5lum erac , uc de
panibus Terras Bari , ubi incoeperanc miiicare
Hungari recederenc, & ad alienasparcesTerrae-
Laboris accederent inter multifarios inimicos »
ubi Ncapolitani 8c viri alii parcium illarumcum
Lodoico Rege Lacinorum contra diAos Hun-
garos impugnarenc , 8c in parcibus Terra Bari
oc CapicinataB, ubi cantas acquifiveranc Terras,
impulfibus cum Palacini , cum Domini Roberci
8c aliorum de SancSlo Sjverino convicinorum ^
ac Domini Raymundi de Baucio Terne acqui-
fita eifdem Hungaris rebellarent.

Igitur per eumdem Dominum Voy vodam 8c
alios Caporalcs provifo diligentiiis fuper caufa»
providerunt falubriiis ad partes Terraj-Laboris
accedere , quam juxta primum propofitum mi-
litare hinc inde . Ec adunaco ibidem in Barula
cundlo exercicu , circa cumulationem pecuniai
per Magiftrum Nicolaum Maczias de Manfredo-
nia ftacucum per eum Magnae Regias Curias Ma*
giftrum Racionalem cum magna folicicudine
juflic incendi , uc ex ipfius percepcione pecuniaD
Dona paga fierec ftipendiariis univerfis .

Deinde morante in Civicate Gravinas jam di-
Ao Judice Nicolao de Monce Capicaneo , per
gencem Doraini Roberci, & Rogeroni Tricarici
Comicis, una cumNocario Pecro 8c aliis noftris
aBmuIis, in eadem Terra GravtnaB faepihs in ani-
malibus praeda fiebac qux quandoque recupe-
rabancur per fequaces diAi Angeli, 8c quando.
que recuperari non poceranc. Contigic aucem
uno die , videlicec die Veneris SancS^o , Domi-
num Nicolaum Campanellum Miliccm de Nea<-
poli Domini Robeni Milicis 8c Collateralium
cum fociis decem 8c fepcem bene equicibus ,
ac cum pedictbus quadringencis Lombardis ex
condufhi Pafchalis de RoUca de MonceSelico*
la Magiftri Maflarii Maflariarum di6^i Domini
Roberti in Monte Selicola venifle apud Gravi-
nam , feu prope , de nocSle hora quafi in primo
fomno . Et perveniences ad ovilia Angeli Do*
mini Gualcerii culerunc abinde ovium milliaria
duo 8c ultra , 8c prope ibidem aliorum patro-
norum cocidem} etiam paftores^ ex quibus pa->

fto-

Digitized by

6i7 C H R O

ftoribus duobus cvafis tam cito pervenerunt
Gravinanf) , & nuntiato didlo Angelo caufa 8c
fsi£io per paftores illos , rumor in Populo pul-
fante canjpana ad fturmum , univerfus Populus
ad donoos coocurrit Angeli fupradidti , quid
tflet exinde faciendum . Tunc inde Angelus vo-
kns cum cautela procedere, intarrogavitinpras-
fentia omnium dicSlos Paftores , quanta gens
fuerit in tollendas oves eafdem . Qui dixerunt :
fiox obfcura tfti fed jupcta id^ quod potuimus
^ftimar^ ^ cridimus fuijfe equites circa viginti
& pedites circa quinquaginta cum muJtis bali-
fiis . Interrpgati , fi eflent valde allon^ti » di-
jcerunt ^ quod adhuc prope funt . Tunc Uominus
Guillielmus, Venutus, Coccella, Nicolaw Lu-
pusy & focii alii inter omnes viginti unum pa-
ratis equis contra voluntatem di^i Angeli equi-
taverunr coft prsdatores jam dicSlos » & infe-
quentes illos , adjunximus eos in Valle Saa&\
Felicis de tenimento Gravinas» quafi media no-
£ie tranfa&a • Ut autem fentivimus rumorem
& ululatum ovium abeuntiumy &veAigiaequo-
rum illorum» appofitis galeis in cjpiribusnoftris
fqper illos vociftravimus diligt nter . Tunc Zoc-
cola de Gifono ^ & Nicolaus de Stercfaio noftri
focii baliftarii optimi protenfis baliftis&fagittis
dppofitis in «ifdem femoti a nobis parum , nos
autem catervatim fuper illos irruimus viriliter
& potenter. At illi in cujufdam montis in didta
Vafle fiftentis cacumine conftituti, & quoddam
eorum tympanellum pulfans clamabant nobis
.diceates: properate ad montem. Nos auiem mi-
. oas eorum & verba minime pertimentes fuper
eos accefiimus > inter quos erant baliftarii
quindecim ^ qui unus poft unum jacientes
in noftra turoa nullum noftrum gratid Dei
k^erunt • D;6ii auiem Zoccula & Nico-
laus duos eorum acriiis vulnerarunt , & mor
. tui funt kmge parum . Nos autem qui ^equites
. cum lanceis adftabamus , fimul cunrentes in il-
los violenter fugavimus eos ex illo loco, & illis
. corruptis difperfi lunt hinc inde . Quia vero
nox erat obfcura , quafi juxta diem, per obfcu
Tritatem aocftis penitus evaferunt; & recuoeran
.ics pr«dam ovium di<ai Angeii & paftores ,
per eofdem oves reiliifimus apud Gravinam, &
lequitances poft illos per viam , qua irur apud
Monrem Selicolart , jam orto Sole longe pa-
rum a Fonte Foecida ^ quse cft in media via ip-
^fius itineris , vidimus quofdam ex iliis peditir
bus ^ures cum baliftis abire , &toccum unum
dimiirarum ovium trafportare . Nos autem ,
quia longe ^ramus ab illis , quafi per milliare
unum , vfloci curfu equorum cucurrimus poft
eofdem . Et antecedentibus nobis Johanne de
Abriola, Domno GuiUielmo, Mattheo Zocha ,
& Coccella , fubtus Montem Seiicold^ adjunxe-
runt eofdem , & audadler ferientes in illos in
momento unufquiique unum occifit illorum .
Reliqui autem videntes focios noftros lethaliter
fic ferire in illos, timentefque de nobis fuccur-
rentibus fociis noftris in illa planitie fuhito ver-
fis tergis montis v Montis Selicolai auxilium pe-
tierunt . Di^us ^utem } hannes de Abriola no-
fter focius videns in cofteria di£ti montis illos
cques non pofie laKlefe , defcendens equum ,
pedes enfem tencns in manibus , & alti focii
.noftri eques ex illis novem homines occiderunt
in illo conflidu . Nos autem ex illis Lombar-
dis novem alios accepimus de perfonis , quibus
compatientes hoqore tanti fan«SU diei ferire
noluimusi fed eos apud Gravinam deferebamus
captivos . Viri amtm Montis Selicobe , qux
Terra pro Domino. Francifco de Baucio hlio

N I C O N.

6i%

Quondam Comitis Berterandi de Baucto Magi*
ftri Juftitiarii fupradi(5H fideliter tenebatur,
Officialifque erat in ea quidam vir Nobilis
Provincialis nomine Janininus , homo quidem
magnae & pulchra? ftaturae , & ejufdem Angeli
fuorumque fequacium perfedhis amicus , adfta-
bant circa foifatos didla? Terr» in cacumine
montis , nec ipforum aliquis defcendere fuic
aufus in auxilium Lombardorum , licit in ca«
cumine illo armati finguli ad fonum campansB^
adftarent . De quibus aliauantulum dubicantes
alias antecodentes oves dub itavimus fequi, quia
montem tranfierant di6ls TerrsB , & vershs
Gentianum abibant. Dubitavimus etiatp eo
praecipue , qu6d in Terra ipfa idem Dominus
B )Robertus dominii partem habebat . Qjuia verb.
equi noftri tanto labore & curfibus feffi erant
utiliiis providimus redire Gravinam cum carce«
ratis illis , qu^im ulteriiis velle procedere , quo-»
niam long^ eramus a Terra Gravinas per miU
liaria duadecim . Et fic de communi confilio
divertentes pervenientes ad Fontem prasfatum ^
^cce contigit nos obviare equitibus illis in via»
portantes fecum pedites focios duos . Qpievc-
rant enim viri illi ex hora qua rupti fuerant ^
in Bafe . . . to ufque quafi ad horam meridiei p
fuique erant equi optimi repofati . Noftri au*
tem jplurimbm fatigati, quos idem Zoccula no-
fter locius pnevidens , tamquam nofter {M»curw
for , & illi eum , de illorum adventu per di-
6bjm Zocculam confcientia nobi^ fa(da, paratis
armisnoftris libentibs irruimus fuper illos . At
rlli modicum fuftlnentes abierunt equwum cun-
fu velcci ; Nos autem equos fatigatos habentea
parum infequentes fequi nequivimus per impo-
tentiam equorum . Accepimus enim viros duos
illos, quo pedes pr;rtabant, & jigatis poft ter*.
ga manibus ducebamus eos Gravinam . Pafto-
res autem , qui primo ive^nt cum Ovibus re-
cuperatis apud Gravinam , auntiaverunt eiderii
Angelo & univerfis Civibus diiSte Terrte prafa*-
tos prasdatores per nos fuilTe corruptos in Val-
le Siin&i Felicis jam di<SH , eofque promtiffimk
fuiffe fequutos ; quorum informatione ftatirti
finguli equos habentes abfque requifitioae ali^
qua Capitanei in noftrum auxilium pervene*
runt , & plurimi pedites cum eis. Ut kuterh
pervenimus ad akum Sandli Felicis , diflans k
Terra Gravins per mitliaria fex , vidimus ma-
gnam gentem eques & pedes per viam Lam^
Culmag verstis nos venientem . Qpam qtium vf-
diflemus ita fubito, credidimus inimicos, & paw
ratts armis , ac datis captivis illis bene ligatts
cuftodias trium noftrorum , contra illos cucurri-
mus promto corde . Tunc adharentes mutu^
novimus nos metipfos , & fimul cum vicSbri^
rediimus apud Gravinam didl^s interceptis carJ-
ceri Capitanii introduAis .

Difplicuit autem fatis Domino Roberto da
SaniSto Severino jam di(5lo fuorum diffipatio fa^
mulorum , & cqgitahat continu6 tantam inju-
riam vindicare . Unde per interpolitum nuntiuiA
fufx^didlum Johannem Maryonum de Gravina ;
per faspedidlum Angelum de Petrello tranfmifi.
fum , refcripfit Judici Angelo memorato , quM
illorum, qui captivi erant, curam teneret, quia
non moriantur , quoniam ipfe petitam genteok
cit6 intendebat mittere generalem prasdam fa«
iShiram contra fingulos Gravinenfes ) fcribens ei^
qu6d in adventu AidB gentis armigeras curaret&
tratftaret, qu6d ex confortatione fua & fuorunl
fequacium exirent eques & pedes ii , qui folttl
erant exire ad pugnam , illi prsecipue , qui tan^
tum homicidium commiferunt in umulos fuos)

quos

Digitized by

6i9 D.OMINICI D

quos idem JtfiJcx Angelus fpontc fpopondit, fed l
minime in punAo valuit fua proditio • PofTet
dicere aliquis : uade fciviftis baec verba ? quse (i
fciviftist quare non ad vindidbam debitam pro-
cefliftis? Refpondeo, quod hasc verba fcivimus
confequenter poft longum tempus noftri exitus
cx confeflione didii Angeli Judicis Stephani ,
qui tunc erat cum noftris amulis cxtraTerram,
petens Dominum Robenum jam dicSlum , quan-
do illum pofuimus in tormentis . Et eccc poft
tres aut quatuor dies dum Angelus de la Scofa,
1& Angelus de Mayorano , ac NicolausPullefius
dc Gravina viaticarii , quia per guerram initam
fomcrii fui iuerant eis aolati , causi recupera-
tionis eorum in Montem Selicolam perrexilTent,
intellexerunt ibidem per fpeciales iuos amicos , B
gentem plurimam versiis Gravinam dxCti Domi-
ni Roberti efle ituram ad clamorem interiorum
proditorum , ut faltem magnam facerent prse-
dam . At ip(i inteUedll caus^ , poft Solis occa-
fum horS tardi quafi obfcuri deMonte Selicola
receflcrunt exprefse venientcs versbs Gravinam
nuntiaturi Capitanio & univerfis hominibus ini-
micorum adventum • Ut autem montem de-
fcaiderunt TerrsB ipfius , fenferunt parum longe
ab eis turbam magnam equitum & peditum yc«
nientem versbs Gravinam • Qpos cjuum audic-
runt , veloci curfu tota nodle venientcs appU-
cuerunt Gravinam media noAe tranfa6bi.

Erat autem tunc dies fefti Pafchatis infra
Oftavam . Qpibus applicantibus Terram , pcr C
cuftodes Civitatis fuerunt fentiti , & interrogati
qui eflent. At illi nomina eorum dicentcs re-
cogniti,quia Cives: adhasrentes Portas Civica-
tis dixerunt . ItoU ad Capitanium fb* Angelum ,

dicite illisz ecce venimus de Monte Selicola
cum velocitate : Et ecce pofl nos veniunt contra
Civitatem plurimi pradatores gentis armigers
Domini Roberti. At cuftodes domum Capita-
nli citibs adcuntes nuntiaverunt fibi negotium
nuntiorum . Tunc Capitanius idem per eofdcm
Yocari mandavit Angelum memoratum , & vc-
niens idem Capitanius ad domos Angeli , pras-
fatis nuntiis juflit aperiri Portam Civitatis . &
ad eum venire . Qpibus pradfemibus ait di<Slus
Capitanius: dicite qua nova funt. At illi retu- D
lerunt caufam, pro ut fuperitis annotatur . Tunc
Capitanius idem cddem hora fingulos probos
viros vocari ad fe mandavic , & univerfum Po-
pulum cxcitariafomno, quibus nova jam di<5la
ventura fuper Terram nuntiata fuerunt , & in
momento publicata per Terram . Et ex eo ru-
more , antequam dies fieret , unufquifque fuit

faratus ad arma ad defenfionem communem.
.ucefcente itaque die , & orto jam Sote adhuc
non apparcntilMJS inimicis , eccc infantcs duo
de Gravina , qui foras ibant h&xxvi funicolos ,
redierunt exprefse & dixerunt : Ecce hoc ma^
ne ante diem invenimus plures equites arma-
tos in Ponticula , qui nos fuerunt fequuti .
Sed tenebrarum auxilio evaftmus manus fo- ^
fum . Guillielmum autem de Murano , qui
venieiat nobifcum in loco Ponticula , nequiter
pcciderunt . Quo autem iverint , ignoramus .
At omnes fufpicabamur imbofcatos efle in Pe-
tramanga long^ panm) a Civitate Gravinas , ut
pnmes fbras euntes capere poflent in maceriis
.& campis. TuncDomnusGuillielmus afcendens
jumentum fuum optimum , abfquc confcientia
alicujus, ultra velle omnium, Ponam Civitatis
cgrenus eft • Et pergens redto tramite ad Pe-
trammangam , praeteriit primam poftam equi-
tum , & non vidit , & appropinquans fecundas
poftas» volens per eamdem viam redire , inv^*

E G R A VT N A 620

nit didbam primam poftam currerc fuper eum ^
Qpia ver6 fato fuo volente fuerat bene eques >
reciproci equitans abiit , & fequutus a pluribus
comprehendi nequivit. Ut autemvideruntdidla
gens armigera vifos fuifle , fqbito exierunt om-
nes & versJis Gravinam venerunt audadler .
Erant autem inter onmes equitcs circa centum
& pedites circa centum quinquaginta,deccntec
armati . Mox ut idem Capitanius & Angelus »
noftriquc fequaces alii videruntgentem Ulam i
monte di&i loci defcendere, campanam pulfari
mandarunt ad fturmum •

Di6ti vcr6 inimici appropinquantes dx6ksLtsk
Tcrram, inimici noftri Notarius Pctrus, &aiii
praecurfores fuerunt . Erant autem tunc in Ter^
ra GravinaB animalia infinita prascipu^ Curi« p
quas in Terram Gravbas nullarenus capiebant *
ac^t ia Terram plurima intcreflent. Osperunt
praBCurfores praedidli recolligere omnia animaliat
quas extra muros ftabant . Magna autem turbs
cquitum diftabat a muris , quafi per mediuni
milliare fubtus Sandlum Martinum . Tunc uni-
verfus Populus clamans eidem Capttanio & An-
gelo: Eamus ad eos , ^ recuperemus pradoB
noflrasj & ipfos penitus occidamus; quibus An«
gelus & Capitanius dicebant : Nolumus , qttdd
ullus exeat morituruSf quia dubium efl^ne ali'»
qua fiat proditio . Major autem pars animalium
ipferum funt CwruB , dr mta . Nolumus , quod
pro ipfis animalibus quis mcriatur . Et facSlt
maximi pnedd abierunt abfque aliquo proelio •
Qpae animalia Rogeronus Comes Tricarici intc*
gre obtulit emere magno pretio, Scfaitem non«
nifi centum uncias inoe folvit ; 8c vere valuerunc
ultra mille quingentas largo mercato . Utautem
vidit Dominus Robertus paratam proditionem
per Judicem Angelum non prodefle, fcripfit per
luat literas di(fh> Angelo, perfuadens fibi, qu6d
Terram redderet dominio Dominag Duciffis, pa-
ratus ipfunj & fuos falvare , & generalem ve-
niam fieri quibufcumque . Qjjas literas idem
Angelus nuUi demonftrans fcidit & contemfit^
nihiique fcribenti refpondit.

Et ecce Magifter Nicolaus Medicus poft
alium diem ioqui confidit eidem Angelo, Qvi-
tatem reddereDominoRobertopracdidlo. Qpod
Angelus penitus dene|;avit . At ille per dies 8e
dics eadcm verba refcrcns^diftoAngelo, ultim6
dixit fibi idem Angelus : Caveas Medice y ne
amplius talia referas mihi verba. Nolit Dtus^
quod proditor fim Domino , cui juravi . Sei
verba ifla referas in communi Univerfitatis ,
ficut commuisiter refpondebitur ^ itafiat. Tunc
Medicus illc confulus difcedcns ab An^elo , di-
Ao Angelo praedi(!%a verba , malo noftro fato ,
filente , refcripfit Domino Roberto non poffe
didhim Angelum removere • Immo fcripfit ^
quod cum potenti exercitu adveniret , quoniam
aut de no£le aut die introitum fibi datiat Civi-
tatis ipfius . Fccerat autem ex interiori parte
domus fuaB idem Medicus foramen in muro Ci-
vitatis , quoniam domus fua contigua crat muro
Civitatisipfius. Nontamen foramenillud ex ex«
teriori parte Civitatis exitum oftendebat ; erat
tamen ejus introitus in fua domo celatus . Poflec
quis dicere : ubi tu Compofitor Libri huju9
tantum prodimentum prasfcivifti ? Ut quid te-
nuifti fecretum in veftrarum pcriculum perfona-
rum , & deftru(5lioncm bonorum ? Debuifti uti«
que publicarc . Refpondeo , qu6d Medicus
idem , velut iniquus apoftata, fua ncquitia»
Sacerdotali honore, & habitu Moniali depofito»
Deum & fuum Ordinem dereliquit , & uciens
Medici flbi nomen , uxorem in eadem noftra
' Ci-

Digitized by

6it

C H R O k I

Civitatc rcccpcrat . Erat autem Apnjiiiwe Pro-
vinciae oriundus. Ergo concludirur , quod ubt
fua ncquiua Dcum & fuum Ordincm irildcre
prafumfit, kvius fibi fiiit vcUc nos produorie
irndcrc. Moris autem fui crat , coniinue cum
4i«is Capitanio & Angelo cOnvcrfari , & om-
«la eorum fccrcta fcichat, & videbatur pcr id,
quod monftrahat, cfle cotaliter partis noftrac,
^mnique die qu^fi p^r Margaritam focrum
fuam dehcaias cpulas eidem Capitanio prma-
rabat; & hac vita fungens, maximus nofter vi-
detetur amicus & cordit unius, pi«£ato Angc-
lo Caporali noftro filcnte in pcriculum omnium
Tcrba dicta fibi pcr Mcdicum memoratum . Si
crgo nos fraudulenter iUufit , ubi Deiim & Or-
di^m fuum irridcre praefumfit, nuili fit rairura.
Sed quoroodo fcivi paratam prcditionem pcr
cum ta£ti foraminis in muro Civitatis ? Confe-
quenter hoc fcivi quafi poft annum eje<aionis
noltr« a Tcrra Gravin» per matrcm meam ,
qua una cum uxorc mca eo die , quo Tcrram
jDfam exivimus, de eadcm Margarita focru di-
£i Medici fatis confidcas, vclut fua proxima
& in ejus domo, inimicorum noftrorum timen-
flo furorem, domo dimilfa propria perrcxerunt.
Ubi per dies & dics in abfcondito permanfc-
xunt . Scd confequenter didla matcr mca tum
ChiccareUo de Gifualdo tunc Juftitiario diAa
T^W poft noftrum exitum , & ad Tcrras diAi
Chiccarelli pcr eum ponata in obfidem, ab co-
dem CfiiccareUo audivit, diAum Medicum
nanc pasaviife proditiooem fedK foraminis in-
grcffus rouri , ubi diftus Angelus & Capitanius
cum hominibus Civitatis fuiilemus ad defcnfio-
nem .Civiutis . Et fic calem paratam proditio-
nem per eum Compofitor cgo fcivi.

Igitur prasfatus Angclus & Capitanius Judcx
Nicolaus DominiCorradi, & cgo ceterique no-
ftri fequaces reccptis literis a quodam noftro
amico , nomine Fiatre Bcrtcrando ProvinciaH
Prasceptore Graffani , quod Comes Tricarici ,
& Dominus Robertus de Sao^ao Severino ma
gnum fupcr Qvitatcm Gravinas faciebint gen
lium apparatum , quodque robbam Gravinse

g?r univcrfam montancam provincias Bafilicaiap
cerant pubUcare , quodque inteUexerant in
eadem Terra Gravinas proditores ineffc , nemi-
nem nominando , fuper Utcris ipfis habentcs
confiUum providimus, didlum Judicem Nico-
laum Capitaneum noftrum iturum apud Baru-
lum ad Dominum Voyvodam hasc omnia rela
turum , ut dignaretur Dominus idem contra ta-
les /upervenientes nobis aemulos opportuniiisob-
yiare. Et piacuit omnibus ordo talis. Tunc
idem Capitanius jufRt ad fe vocari viros fub-
lcriptos , videUcet Judicem Angelum dc Jaco-
bo , Judicem Nicolaum de Prcivinzano , Judi-
cem Abamontcm Judicis Urfonis , Robertum
de Bucza, Tudicem Nicolaum Domini Corradi,
Montum dc PetreUo, Judiccm GuiUielmum
Gadlum , & me , aUofque de Gravina , quorum
nomina non recordor . Inter omnes numero
quindecim ; dicens ita : Mando vobis dr* volo ,
ut hac no6ie mecum veniatis ufque Barulum
caufa tutsoris conduSus ad Dominum f^oyvo-
dam , petere fibi gentem fuum auxilium ,
quomodo fraeffe vaieamus inimicis futuris . Pa-
rats igitur vobts equos^ ut hora^ qua vos re-
guircre faciam , eques fitis . Qpi refpondentes :
jumus ecce parati . Fafto igitur tali confiUo &
unoouoquc rccedente a Capitanio ipfo, hord
quan meridiei tranfadd, cccc maUvotis ope-
rantibus cordibus nuntiatum fuit requifitis eif-
dem, quod ideo diHus Capit^neus vos feczim
Tom. XII.

C O N.

requtnttturosy qudd pro tutiori fiatu fuo im
lerra Gravtna dt conftiio diai Angtli reti^
neantur obftdes apud Barulum^ ubi per Domi^
nos mn daretur juccurfus . Et fic univerfi re-
quifiti, non cgo, pofiti funt in tcrroic , & cum
iplo accedere vacUlabant. Confidentes autcm
in rae, Judex Abamontus, Judex Angelus de
Jacobo, Judcx Nicolaus de Provinzano, & Ju,
dex GuiHielmus Gadtus haec vcrba mihi in fe-
crctodixcrunt, Notarie Dominice^ nos fratres
& amtci tuifumus^ & fcimus te nobifcum ejffh
bentvolum. RogaT(^us te, ut ft verba prafcripta
vera Junt , tndica nobis^ quoniam nofiri cordi$
ncn eft tn Cafiro refiare. CredimtHs enim te fcir»
antmumCapitanii^ & Angeli de hac caufa^ &
omntbus. Et fi forte fit fic ordinatumj obfides
nps reftare^ falva gratid confulentis^ nos non
jumus propterea retinendi; quia ut bene nofH.
fumus perfeai fideles, &veflri fequdces. Quod
ft obfides Capttaneus petat^ funt alu in Ter-
ray quifufpem videntur , dr retinendi obfides
promerentur Qpibus ego refpondi: carifiimi^
ecce yobifcum ego venturus fumi In iisj qua
dicitis , nullatenus dubitetis , quia certe per
tpfum Capitaneum hoc cogitatum non efl. Sitis
ttaquefirmi^ dr nolite verbis credere profano^
rum . Qpi refpondentes dixcrunt : ecce confifi
verbis per te relatis ^ fumus venire parati .

Adveniente igitur hora equitandi quafi nodte
media , uhufquifque vocatus , fuimus ftatim
eques cum Capitaneo fupradifto, 8i apud Ba-
rulum perfonaliter nos contuUmus cum eodem,
qui protinus coram Domino Voyvoda prafcns
efle curavit . Ut autem Dominus lohannes Chutz
jam di<aus didhim Capitanium ilUc vidit & nos,
ftatimfcirevoluit noftrum adventum. Cui idem
CapiianiusfideUterrctulit tamcn quaUter fe ha-
bebat, & ad quid vcneramus, auxiUum gcntii
armigera petituri. Qpod didtus milcs audiens,
ftatim cum di<ao Capitanio ac Judice Nicolao
Domini Corradi adhaefit fe reverenrer dido I>o-
mino Voyvod», & fibi per ordinera negotium
retulerunt . Qjjibus relpondit ; providebimus
quod fuerit veflra falutis. Tunc univerfo con-
greeato Confilio coram Domino Voyvoda, ad
quid efTcnt in antea proccdendi , & relato nc-
gotio imminentis infultus (iiper Civitatem Gra-
vincB per Dominum Robertum & Rogcronum
pr^Bdidlos juxta informationcm noftram, dclibe-
ratum fuit ultimo per diaum Confilium, cfle
diclum eorum exercitum versiis Neapolim mi-
litandum . In partibus vero Terra Bari & cau-
fa noftri fuccurfus remanere juffum eft Tho-
mam PauU CafteUanum Caftri Sandtae Mari» de
Monte, & Dominum Philippum de Sulz Thco-
tonicum militcm cum banderiis tribus Theoto-
nicorum equitum in Caftro Andri», & rcgimi-
ne Civitatis. Q/jibus juflit idem Dondimis Voy-
voda nobis prsBfentibus , quod ad noftram re*
quifitionem ad Terram Gravinac nobis fuccur-
rcrent ,^ quod nobis in ipfius praBre.itia Domini
promifcrunt libentcr. Sequenti vero die idem
bominus Voyvoda jufljt luum excrcitum amo-
vcri a Civitate BaruU, remanente Capitaniofic
ReAore ac CafteUano Caftri Baruli Domino
Stcphano dc ladra roilite fuperitis nominato, 3c
versbs Canunum militare mandavit exercitum
fupradicaum . Q.uam Terram , quia foflaris cir-
cuita non erat totaUter , fubito invadcntes pe-
nitus deprosdarunt , & ibidcm eo die & no<fte
fcquenti fteterunt , ubi divitias maximas func
lucrati . Caftrum vero fortiflimum dicSfas Terra
capcre nequiverunt, quia fortiflTime fervabatur .
Et fic recedcnte diSto Domino Voyvoda cum
S f uni-

Digrtized by ^

Hl D O M I N I C I D

«mivcrTo cxcrcini a Civitatc Baruli , prsedi^lus A
Judcx Nicolaus noftcr Capitanius & aiii (ocii
cum codcm» cum praBdi<5Hs Domino Malofpiri-
f u , & Thoma Pauli Hungaro Caftellano Mon-
tist fimiliter ac Civitate Baruli receffimus» &
apud Andriam direximus iter noftrum . Et fic
loqucntcs fimul cum di&o militc Malofpiritu
diaimus s Domine miles , eca videmus vos heic
reftare debere in Caftro Andris • Non tamen
canftitutam vohis gentem videmus. Unde ergo
fromiffum nobis juccurfum dabitis i Qpi rcf*
pondens ait : Ecce commiffum mihi eft per Do-
minum V ^yvodam primo buc vcnire^ & Caftrum
Andris meis fnmiliaribus afflgnare » & demum
cras fummo mane accejfurus jum apud eum apud
Cometum » & ibidem Theotonicos recipiam re^
manendos heic mecum. Igitur^ ut idem Domi-^
nusyoyvoda potius animetur promiffam tradere
mihi gentem^ mittite mecum eras unum vel duos
focios vefiros^ qui Domino Voyvoda recordentur
de vobis f & de fuccurfu promiffo t & fub tali
colore promijjam gentem pramtius fibi quaram .
Tunc Capitanius noftcr idcm vcrbis Ipopondit
di(5ii militis, 8e juffit mc Notarium Dominicum,
&}udiccmNicd[aum dc Provinzano pnedicSlum
accefluros cum eodem milite manc fequenti
apudCornctumadDominum memoratum, quod
ad fui maodatum nequivimus recufare . FacSto
igitur fcquenti manc ccce vocati fuimus per fa-
mulum didli militis c(^uitaturi cum co . Et fta-
lim iubente diAo Capitaneo fuimus cques* ego
& ilic, & cum di6lo milite ipfo dic acceffimusj
apud Cornetum , rcnaancntiDUS ibidcm diAo
Capitanco&aliis fociis praenotatis ufque ad rc-
ditum noftrum . Eodemque die receflcrat idem
Donunus Vovyoda de Civitate Canufii t quam
undique pneaavcrant & confumfcrant, & redlo
tramite incedentes ad Terram Gaudiani , acri*
ter militaverunt , quamfubitoaggredientes fimi*
litcr deftruxerunt, & dcmum applicuerunt Cor-
octum. Erar autcmTerra Corneti penitus con*
fumtai & in ca habitatores modici paupcrcs,
quoniam ex quo idem Voyvoda Terram ipfam
acceperat , quando dc perfona cepit didlum
Ducem Guarnerium , ut pracfcribitur , Theoto-
nici & Hungari plurimi ultra fexcenti continue
quafi moram traxerunt ibidcm , & ideo erat
pcr eos penitus diffipata , & in tanta fame 8c
cariftia redudla , quod eodem die tantum &:
non plus , frumentum , bordeum , Sc vinum
complcta fuerunt in ea . Fadlaquc erat in Ter-
ra ipfa per eofdem armigeros domorum & bo-
sorum aliorum maxima tanta ftrages, quod vix
una domus fana tedlo reperiretur in Terra . Sic
iilam penitus deftruxerunt Et ut veribs alio-
quar , forte quinque viios pauperrimos cum
uxoi ibus vidi nabitantes ibidem . Tunc Comes
Triventi cum didis Dominis in Terra ipfa exi-
ftens, deridendo inter tantos Nobilcs , ait : f^ere
Terra ifia fui domicilii tempore fuis habitanti^
bus lata fuitf & Populo plena . Sed credo fir^
miier qudd numquam tanti habitatores nobiles ,
f$cut nunc fuerunt in ea . Non fic cras erit ,
ficut eft hodie^ quia cras heic nullus incola iy»
manebit.

Tunc jamdiAus Dominus Malufpiritus pne-
ientiam di{\\ Domini Voy vodse adiens » 8c nos
duo parati cum co, Miles idcm promiflam pe^
tiit fibi gentem , quam Dominus idem fponte
fibi promifit', nofque commi0a nobis verba pcr
Dominum Cnpitanium noftrum retulimus Do-
minoprselibato, A quo gratiose recepto refpon-
fo I gratias fibi egimus fubjecSlivas , unde con»
gregatis univcrfis Caporalibus & Comeftabilis

i: G R A V I N A 614

Theotonicis coram Ddmino fxpcdi^o , ad fo>*
num buccina , & tubarum , idem Dammus fuit
loqunrus per conftitutum interpretem foum ,
quia Theotonice loqui nefciebat, juffit intcrprc-
tem loqui Latine, dicens : Ecce fumus amodo
in conpnibus smulorum^ & vicina nobis eft Ci^
vitas Exculif in qua noftri funt plurimi
mici. Non lich ergo nos amodo abfque ordine
bellico militare. Fiant igitur heic Marefcalti
exercitus fide digni , (jr expertiffimi , qui beni
fciant exercitum ducere ctim falutCj & quo fit
eundum^ heic etiam ardinetur . Ad hajc univcrfi
Caporales & Comcftabuli prsevidentes confulto
ckiSlioncm Marcfcallorum , ipfiufquc exercituj
regimen , pradidHs Duci Guarnerio & Corrado
Lupo penitus commiferunt . At illi hujyfmodi
orclinis in fc oncre coUato, nobiliffimos quidcm
Theotonicos Dominum Armagnum Fretzam
Militem , & Turrimbatrum de Lort Duikorcs
& Marefcallos cxcrcitus ftatucrunc . Et (ic de

gadu in gradum optimos in codem Red^orcs
Capitancos ftatuerunt, didloDomino Vayvo*
da tamquam Vicario Regio fupcr omnibus Do-
mino remancnte . Erant autem , ut audivi &
vidi, in didte exercitu viri equites Ungarit
Theotonici, & Latini modici ultra milliaria
feptem, & pedttes duo millc & ultra Lombar-
di . Fai^o igitur ordine fupradi(5^o, ipfoeodcm*
quc dic prsefatus Miles Dominus Malufpiritus
iterum de promifla ^bi gente armigera Dk>mino
fupplicavit. Qui referens diftis puci Guame-
rio & Corrado minifterium gentis petitas per
di6lum Militcm libcntcr promiferunt di£to Do-
mino , ipft Milici gentem dare promiflam & uU
tra . Tunc vocaverunt ad fe quofdam Comefta-
bulos Theotonicos , dicentcs : Ecce Dominui
yayyoda omnino vult^ quod pro falute & dHi*
gentiori cuftodia Provincia Terra Bari ^ par»
tium vicinarum , teftent in Caftro Andria at*
que Terra cum Domino Malofpiritu ftatuto Ca^
ftellano ibidem Theotonicorum Banderla qua^
tuoTjfeu quinque. Rogamus itaque vos^ ut vof
cum veftris fociis cum diClo Milite remanea^
tis ibidem , quia vobifcum alios inducemui
ufque ad numerum flabilitum . Qui rcfpondc*
runt : procuretis de aliis ^ quia nos fumus pa^
rati facere , quod jubetis . Et procurantes dc
aliis iidem Caporales , illos invenerunt ufque
ad numerum ftabilitum , d\Ao Milite Malofpi-
ritu remanente valde contento . Supcrveniente
igitur noikc , quod coenaremus minime habe-
bamus , nifi quia Miles idem tabulam di(^i Du«
cis adiens , magnum exinde tulit placcellum »
quem in noftrum omnium coenam ciuxit , & poft
coeham defedhi vini potus eft nofter aqua.

Lucefcente igitur dic ecce d\£iu% Miles in*
coepir nquirere eos Comeftabulos , qui fecum
prasdidlo fero venire promiferant , ut fecum fe
ipfos & focios pararent ad iter . A quibus dila-i»
toria verba recipiens , uhimo remanere cum eo
fuit negatum ab iliis . Videns igitur di<£his Mi*
les fe fadlum deceptum ab illis , adiit eofdetii
Ducem, & Corradum, dicens: Ecce qui fero
praterito Comeftabuli promiferunt mecumrefta^
re in Andria , hoc mane me fallunt , Supplica
igitur^ ut eos animetis ^ & eos ipfi aut aliot
inducatis . At illi Dux & Corradus Comcfta-
bulos alios plurimos requirentes de caufa , om*
nes cum dicko Milite remanere penitus recufa^
runt . Et lic^t eidcm Domino Vay vodas nuntia*-'
verimus gentcm nobifcum habere non pofle ^
tamen cx acceffii vershs Neapolim impediti nul-
lum recepimus ab co refponfum . Stetimufque
ibidem antc Campum Corncti , ufquequo com

grc-

Digitized by

C H R O

exercitus fuit paratus ad iter .
Et fic Miles idem nobifcum rediens verstis An-
driam itcr acccpit . Ut autem fuimus in flumi-
iicOannarum, redlo iiinere non fequuto (quod
fireftum irer forfitan feciffemus, in manibus
Cuftodum Caftri Canufii deveni^remus fonaffe,
quMter JUid pro euntibus & redeuntibus con-
fervabant ) ccce vidimus in cacumine parvi
Montis cujufdam viros equites duos , & poll eos
ahos quatuor, qui pedetentim fecus viam no.
bis obviamexeuntes,capere nosvolebant. Qui^
bus per nos vifis diximusverbo mutuo intcr nos:
Ecce nos /jac focii feptem fumus . li autem ,
fut obvtam nobis veniunt, fexfunt . Quomodo
eontra nos vemre confidunt? .Vertim plures funt
poft momcm rcconditi, & fic iUd vid dimifsd
iJni/triorem vian^ accepimus longc ab illis ,
qua/i per medium milliare, inter nos & iUos
media plana yalle, Dum vcro viderunt illi ,
nos aliam fufcipere viam , velociori paffu dimif-
fam viam per nos tranfierunt , & vidimus per
Montem iUum alios viros decem rapaciffimo
curlu nos versJis Andriam praicuros. Et fic ve-
iociori curfu equos noftros incoepimus feftinare,
cc prafuimus ommbus per auxilium equorum .
yt autemviderunt nos infequentes prjediai lae-
dere nos non poffe, quia jamprope eramus An-
driaCivitati fere per milliareunum, feffis equis
curaverunt- Nos vero cum
dieto Miliie Andriam applicantes , prrfatum
Capitanium noftrqm noftjolque focios nos ibi-
deminvenjmus ex/peftantes- Quibus relato ne-
gotio, & habito cura dicfto Milite colloqoio
amicabih, petitdque licentil, eadem inftantc
fiodte cogitavimus pro noflra falute rcdireGra-
vinam , pnulquam. per noftros asmolos fcirerur
receflus. exercitus , & nos Gravinam non effc
applicftos , ne nobis exirent obviam cum Do-
mini Roberti potentia difplicerc.

Steteratnijs ^utem , a die noftri rcceffus Gra-
vjna, Baruh & Andri» ufquc ad noftrum redi-
^""^P?^diesfeptem. Eratquc mirum maximum
cxfpectantibus nos tam longam moram nos ira-
i)ere,ubi miffi eramus exprefse armigeran) gcn-
tem inducerc in auxiliom Civitaris. Et idco
omnei , qui corda non habebant fincera, palara
& in occulto fapibs fufurrabant, dicentes: ecce
vU mus , Dominum Capitaneum noflros fratres
& filtos feu conetves apudBarulum obfidcs por-
ta^ ijje . Et hoc rumore coepto iniquus ludcx
iingelus de Petrello, cujus frarer Montus no-
iiiitie nobilcum erat in Andria, cum certis fuis
^f.5"?cibus clamabat , quod Jacobum cognatum
diai Capitanii , qui Gravina? rcmanferat, Gra-
yina modo fimili obfidem reiineret . Et eodem
lero didlum Jacobum in limorc maximo indu-
xerunt , in quanturocumque juvenis iUe affere-
ret, quod cogitabai, verum non effe. Occurrit
igitur diiftus Angclus Domini Gualtcrii ad ru-
morem eurodem , & juvenem illum Jacobum
enpuit dc manibus invafbrum . Nos autem pofl
Solis occafum hordeo equis dato equitare cu-
ravimus,& iter cepimui versiisGravinam. Non
tamen redli itineris fumus veftigia confequuii ,
fcd pcr carrariam currus. E cemore fohto fa-
cta nodle in tantum no<Slis tcnebras nos tene-
oris inva/erunt,qu6d vix unus alterum noftrum
poteramus videre, nifi quia nos ipfi verbis mu-
tuis ducebamuj. Sicque reilam carrariam te
nue potuimus, quanto tamen filvaduravit. Ut
a.icem pervenimus in planicie Murgiarum pro-
pcer inufitatum iter , viam perdidimus tenebra-
riim ex caufa , & per horam maximam ince-
dent s viam dimifimus valde longe. Cocnovi-
Jo.n. XIL

N
A

I C O N

6i€

nuT^?; f PS^P* ^'*™ ' itur Guaranio-

5?Str6,?viS" P^"^"»

iniSSHJJI*" *PP"'=«™<'s Gravinam, omnia
jmtetodala rete«orum obfidum conquiefcunt.
^ltS aut quinque perfequuto-

StS^'fi?'i colra^osVStiooe
inawjta, fini debito cJucere procurabant,6eper

nosnonpotuiffefuc-
curlum habere a Dominis, & etiam Hungaro-

P '^" ^^^*''''^^ pervenire Gravinam .
Ic eC P™'»^'"» erantcomplere parati !
Ec.e Judix Nicolaus Domini Corradi diftiDo-
rniniRoberu timore concepto, eoque poftmor-

let tamilians fuus cpminuus, fuerat per eum-
dem Dominuip Robertum faftus Vicirius Co-
mitatus ejufdem in Tecra Teriicii. cuius Ca-
'"^"^'f 'P" «'^ns dicitar pneda-
I ^5«;,m P'"?,"!^''*' dereliquifle in manibus Hun-
^ffk^' « «deo cogitavit pluribus peraAis
'"^ *'^"'=«'^' in Caftro Crip.
tolarum recommcndavit. Et fic in timore exi-
jltens , femper Derfuadebat noftris fequacibus ,
jUtinimicos noftros interiores , qui p?odimentt
parabant, uno die gladiis perimere debei«mus.
Erant autem noftra' fcquete re<ase AngelusDo-
mini Gualteni Caporalis cum omnib^ dome-
Iticis.famihanbus, & fequacibus fuis, quos in
lcnptis ponere longum eflet, quia totus quafi
Populuserat fiwfequeJa. & adT fuum m^da-
tum. Item JudexNicolausDomini Corradi cuia
quampluribus aiiis fua; fequela. Item Domnua
Guilhelmus, & Ego cum noa roodicis noftrs
lequelas. Item Gregorius Judicis Laurentii, Fra-
tcr Lucas frater /uus, Chiccus & Coccella filii
ejijfdem Gregorii, Judex Martucius, & Mic-
culus , & filii alii fui; Robinus de Gervafio 8e
fui; Judex AngelusGuallardus, & Valerianus
frater fuus; Robenus de Buccha Archidiaco-
nus, Se fratres filii quondam Judicis Urfonis :
Chanella , Jaconus Guillielmus de Symone<ao
& fwtres; Nicolaus Zupus; Jannucius & Bla-
liusfratres fil» Gervafii de Lanzano; Domnus
Stephanus, Domnus Jofeus, & Jaconus Nico-
laus de Ariminello, & aiii infiniti.

Ut autem Judex Nicolaus jam di<aus confi-
hum dederat omnes noftros fufpe<aos occidere,
u Judicis Laureniii praconfule-

bat id fieri , quod omnes morirentur fufpe<SU .
Congregati itaque in unum cum Judice Nico-
lao jam di<ao, ut prajmiflum confflium exequu-
tioni debitz mandaremu$,non tamenqudd om-
nes prasdi<aipraBcipueCIerici in fubfcriptisadef-
fent , ante hofpitium Judicis Aflgeii Guallardi
jam di<ai , ut per finguios prafentes ibidem vo-
caretur Ghiccus de Gregorio fupradi<aus , ad
exequutionem caufas jam di<aaB, & eo vocato ,
hordquafi meridiei tranfa<ai, reiatum fuit et
per omnes confilium prsenotatum. Qjii refpon-
dens ait : Caporalis mfler Angelvu Domini
Gualterii c^ncurrit mbifcum ad hod Cui ref.
ponfum eft : Nolumus , ut idem An^elus nihil
rei huiusfentiat nifi pofl faSiHm. Tunc Chic-
cus ait : Fleniat primm iJan Angelus

S r » quam

Digitized by

Googl e

€ij DOMINICI D

quam Caperalis nofltr in caufa 9 fianf ^
omnia , qua mutua utilitatc vidcntur . Ut (
autem Judex Nicolaus prarfatus audivit iu

Chiccum refpondere verbis va • . .

fui pairis & fratris timuit , in- quantum idem
Ciccus confobrinus erai Tqdicis Angeli de Pe-
trello . Ncc amplihs alloquens inde receirit .
Subrto Nicolaus Coccella alter filius ejuldem
Gregorii, & fiaterChicci pracfati requifivit me
Notarium Dominicum , & Robcrtum de Buc-
cha 9 quod ad incipiendumdifllpationis orUinem
fufpe£lorum cum aliquibus noftris fociis adeile-
mus. Cui provide vel improvide aflentivimaisi
E( convocatis nobifcum Jacono Leonis de Do^
niinico, Urfone de Palumba 9 & pluribus Po»
pulacibus aliis infinitis, acceffimus fub iilentio g
quafi ad domum Notarii Roberti de Notario
Guillelmo nofiri fufpetf^i , & smuli publici d\&x
Coccellx, quod initium fuerat mortis quondam
Jaconi Ltonis fui fratris praeterito tempore cum
Aymerico de Ferreriis tunc Camerario diite
TerrsB , quod ficut proceflit fcribere longum el^
fet , & ideo fuum fanguinem fitiebat . Qjjum
vero ad domum di(5ti Notarii Roberti fimul pro-
cederemus, providimus, quod fi ipfum inveniri
in domo fua contingat , quod prsedata penttus
domo fua vivus ducatur ad carcerem noftri Ca-
pitanei fupradidli . Et demum inter nos fiatu-
tum fuit 9 ut confequenter domus quondam Ni-
colai Crudelis prasdaretur fimiliter » & fiiius du^
ceretur fimiliter pro captivo, ad hoc utpernos
inciperetur Regis & noftrorum captio prodito-
rum . Acceflimus itaque nos ad Plateam , &

auadam nob s Populari fequela adhibita , nulli
icendo quo pergeremus , vii redH ivimus ad
domum Ngtarii Roberti jamdidti . Ubi quum
aiFuimus » commotus Ego animi pietate , quia
compater meus erat , ftudui , ut vivus carcert
Capitanii duceretur. Eratque etiam uxorismeae
confobrinus carnalis , licet falfo modo proc«de-
rct contra nos , & honorem Regia» Majeftatis;
Eratque etiam confobrinus Judicis Galgani prae-
hx\ initiatoris rebellionis ejuldem . Studebat
vero di6lus Coccella illum occidere , quia , ut
praefcribitur , fuum faoguinem fitiebat mortefui
fratris jam difti . Invento itaque didlo Norario [)
Roberto in domo fua , qui quum vidit nos ita
fubito fupcr eum , magnum concepit timorem ,
& confidens in me , vSnit ad me , dicens :
Carijfimc compatcr fratcr^ ad quid vcnifiis ?
Cui ego : Nos cnim mijfft fumus pro Capitanco
duccrc tc captivum ad cum ^ quia fic juffum cfl
nobis : Qjji ait : Ut quid hoc contra mci quid
peccavii Etcnim fidclis fum^ nonproditor. Scd
foflquam mandatum cfl vobis mc duci captu
vumi rogo tCy ut ufquc adCapitanium me con-
ducas . Timebatautem, ne diftus Coccella eum
occideret , quod ego non cogitabam . Et cgre-
diens domum fuam fe pofuit in manibus meis .
Tunc univerfi fequaces, qui nobifcum venerant
Populares, ipfius domum ingrefli funt, & exin-
de robbam fingulam abftulerunt. Egoautemin-
tendenscirca illius falutem, negleftarobbflepar-
te, ivi cum ipfoNotarioRobertolonge a domo
fua ultra j^dlum baliftae , & forte totidem ab
hofpitio Capitanii tunc diftabat , ipfumque dedi
captivum portandum in manibus quorumdam ,
oui fui non erant publici inimici, credens, qu6d
aidlus Ccccella in domo reftaflet Notarii Ro-
berci prasfati , qui in itinere fe paravit iiium oc-
cidere . Qjuum autem tranfivit arcum domus
quondam Francifci Johannis Stephani , fubit6
irruerunt in eum difti Coccella & Jaconus Leo,
& ipfum evaginatij gladiis iunt aggrefli , Et

E GRAVINA <2«

^ percuriens idem Leocum enfe in tibia illiusmi-
fcri , nullarenus fibi iarfit . At ille miier rapaciC-
fimo curiu fugiensadhofpitiumCapitanii le fal-
vare credebat . D\&Ms autem Coccella , quia
junior illo trat, tamquam magis fitiens fangui-
nem fugientis , iplum velociiis infequens ante
domum (]uondam Francifci de Romaocia quoo-
dam Avi fui illum adjunxit, & eum percutiens
i(hx gladii interemit . Alii autemUrfo & Jaco-
nus Leo applicantes ibidem ipfum miferum di-
verfis icSlibus vulnerarunt. Ex cujus morte tan-
tus ftupor univcrfis invaluit dic^ Terrse, qu6d
vix omnes, qui rebelles videbantur, loqui con-
trarium minime loquebantur.

Ego autenL ,j& Robenus jam di6his de tali
morte nibil fdiebamus • Tamen moti filiarund
plandlu, moliebamur resdomus fibi falvare, fed
nequaquam potuimus , dim diverfi Populi ma*
nus eflent . Ecce pervenerunt ad nos interfefto*
res jamdicSki , quibus diximus » unde venirent •
Et ftatim concepi fa(Slum per eos homicidium .
Qjjod fi fciviflem compaternitatis honore nulla-
tenus confenfiflem . Qui dixerunt : jfuvavimus
ad carccrcm duccrc proditorcm . Qiiibus ego :
icnc fcciflis: fcd dubitOy nc commijeritis pcjus.
At illi penitusnegaverunt. Et intendcntes circa
domus ejufdem prasdam, ut ea prasdata, adpr»-
dandas alias pergeremus , ecce nuntiatum eft
mihi , quod Notarius Robertus a didlis in praB-
didlo loco jactbit occifus . Q,uod ego audiens
& RobtTtus, ftatim inde difceflimus , & totus
ille Populus poft no5 fequutus . Perdu6ko igitur
ad notitiam didli Angeli homicidium tale oom*
mifliim fuifle , valde conturbatus , contra nos
fulminabat , cur abf(Jue licentia vel confcientia
fua rumorcm in Populo per homicidium move-
bamus , nec ullus noftrum audebat coram eo
adefle , licet Judex Nicolaus Capitaneus , alii-
que noftri fequaces bene fadlum efle illud homi*
cidium recenferent . Tamdem eodcra die fero
tardo fuimus omnes noftri fequaces prarfentes
cum Angelo fupradifto , & omnes firttUl perfua-
fimus didlo Angelo , quod omnes nobis viri fut
pefti aut pereant gladio , aut in Caftro Montit
Sandli Angeli mittantur captivi, ne per eosver*
ba relata proditionis initaa veritate niterentur.
Et placuit omnibus ordo talis, ut mane fequenti
omnes fufpedli de perfonis caperentur & pone-
rentur captivi , fadlo prihs generali colloquio
per eumdem Capitanium , univerfis hominibus
didjta Terra? in Ecclefia Sandti Nicolai de Pro-
totino publice congregandis de verbis prasfcrip-
tis . Qpum vero mane failum eflet , juxta prae-
fcrip:um ordinem univerfis hominibus didbe Ter-
rae in eadem Ecclefia voce praeconia congrega-
tis , ecce dicfti Capitaneus conftituto filentio in-
ter cundlos ait : Ftdcliffimi Rcgii , fignifico w-
bis , quod mihi ^ Angclo nuntiatum cfl pcr coc^
pcrtos amicosy quod in Civitatc ifla funt cx in^
tima partc plurimi proditorcs y quos qui fint ccr^
tc ignoramus . Scd ut perpendimus , eorum ejfe
credimus confanguincot ^ patres f ^ fratrcs^ qui
ad prafcns funt extra Terram in rebellionc Do^
mini noflri Regis . Igitur cx cadem Regis parte
& Domini Kayvoda univcrfis fuis fidelibus
mandoy & cxprcfscrequiro j ut una mecum fitif
ad capiendos rfr conflringendos hujufmodi infi"
deles parentcs , quos intendo obfides retincrc ad
confervationem Civitatis iflius in Regia fideli'-
tate jam diSia . Tunc univerfi ibidem adftantes
refponderunt : Domine Capitanic , cccc fumus
tecum univerfi parati vivere^ mori honorcRegi
fidelitatis fervanda . Jube itaque \ quid fumus
fa£luri » ^ quofcumquc volucris , capiantur .

Tunc

Digitized by

^ii C H R O

TuncCapitanms idcm uniufcujufquo voluntatem
accipiens ait : quis emm mi dtUgity mefe^
patur. Etftatuens fe primfim, univerfi fequuti
iunt cum . Et ad domum Judicis Stephani per-
reximus univorfi, quem de perfona ftitim man.
dansiniercipi , univerfam robbara domus fu« in
pnedam tradidit univerfis. Et in momcnto tota
domus cjuldem fuit bonis omnibus depr«clata.
Ipfumque Judicem Stephanum juffit ftatim car^
cerimancipari. Occultaverat autem idemjudex
Stephanusdivitias fuas fubterram, quas ipfodie
quis invemre nequivit . Sequenti vero nodle
jdem Capitaneus cum pluribus noftris fequaci-
bus, & Aneelo tepedidlo ad idem hofpitium ao-
ccirerunt , & diligentiiis perquirentes invenerunt
omnes divitias repofitas iubtus tcrram, vafa ar-
gentca, &robbam cariffimam. Et ecce ob hoc
jnagnus ftndor & fufurratio gentium erat per
Terram , & unufquifque pro fimili timore fre-
mebat. Coiifequenier ceffavi^.ipfc Capitanius a
captione obfidum aliorum, quod malc fecit, &
fic dqminabatur.

Poft vero.dies tres aut quatuor , die vide
licet XXV:iII. Aprilis , fecunda IndidKone ,
«cce fcnptum fuit eidem Angelo per PrsBcep.
corem Graflaqi ,. qu6d maxima gens armigera
adunata erat per didlum Robertum de San-
eto Sevewii^ , & Comiiem Tricarici memo-
latos ventufos tam citiiis in obfidione Ci*
yitatis Gravinas , quodque ex intcriori parte
ipfius GravinsB erant plurimi proditores, prodi-
torum ipforum nomina non dicendo , ut idem
Angelus circa prsBmiffa cautc procederet , ne
deceptus inciderct in ipforum lupervenientium
inanibus Dominorum . Qpibus receptis literis
idem Angelus vocans ad fe Judicem Nicolaum
Domini Corradi jam diiSlum, literas ipfas infra
fe ipfos fecrete legcrunt , & nulli noftrum fuo-
rum fequacium retulerunt ; immo territi fadli
cogitaverunt ftatim fequenti noAe reccffiiros a
Tcrra . Didtus etiam Capitaneus de Litcris illis
aliquid ignorabat^ fed eodem feroEgo, Ciccus,
Coccclla, ac Micculus Judicis Martuccii fuimus
cum eo ad coBnam. Igiturfaftacoen^, &abeun-
tibus diiSlis fociis, me tantum remanente ibidem,
fuper tabula recubuimus ego & ipfe Capitaneus

«ixta ignem depluribusconfcrentes, Ecce inter
aec ver ba pcrvenenint ibidem difti Angelus &
Judex Nicolaus, & vocaverunt diaura Capita-
lieum ad cameram , oftendentes fibi literas fibi
miffis prafatas , quibus l-dtis confulucrunt ad
invicem quid cfrent inde fa<auri. Qjiibus Capi-
tanius. ait : NobiliJJimi fratres nolite terrert .
Ecce vtdfsmus univerfum Populum Civitatis wo-
iifcum in uno concurfu, & omnesfidditer obe^
dire . Si videtur vobis , faciamus flatim vocari
beic ad nos omnes noflros fequaces , & fuper
caufa confultemus cum eisi & fi qui nobis fuf
peeii videntUTy hae noeiemet pereant^ & fic po-
terimus Terram fub noflra voluntate tenere .
Tunc Capitanius idem me convocavit ad came-
ram , & iterum roihi negotium retulerunt , qui-
bus ego : Ergo qutd faciendum efl ? Refpondit
Judcx Nicolaus praBdidlus : Fidetur mihi utilius
profalute perfonarum noflrarum Terram exire
bonis noflris omnibus dereli^iisy quoniam ex quo
proditores intus funt , & hofles circa Terram ,
»0» poterlmus intus & extra pugnare . Q^ibus
ego. Qui funt hujufmodiproditifresf Captantur
bac noRe flatim , interficiantur , vel carce-
ventur . Numquid viginti aut triginta prodito-
res non pojfunt conflrtngt ? l^idetur mihi , quod
convocentur omnes noftri fequaces , ^ conjula-
mus mutudfuper caufa^ & demum Capitaneus

N I C O N. j„

^ "l^ecJ^^^^^^ '''^''rcum ducerttosau.

\TemT^r ^'^''^^'^J^osfideliffir^^^ eli.
vZ^'^t'T "^^' flfP^^osfinguloscapia.
Caflrum ILT"^''^'" ^ 'f'''^^^ fotJmus
cmSar/^^iT'^^'*^ ^ * '^^^^ viriltter

mrdl^dr^"^'^ ^fJ^ntin^ebi.
de^. r ^^''"'^^i?^'^'" ^ominorum. Rcfpon-

r ^'''?'"!f«^^^*^ /«^ : ridetur mihi
ccblr . ^ '^"''^^? JudexNicpIaus di-

Dcr v/rK^ "^'f^^ P^r horam maximam fi-
I nZt ^'^ '''^^'^ ^^''^' pr«di(aus Judex Ni*

^L/ W eiw hora re/iare. Confuloreceda.

K^omodo dtmstten^us onmia bona noflra & filiot
tn mambus amulorum } Si ergo cordis tui efl ,

n^J^Vr^A'^''':^' ^'^'^^e.priufquam recedj.
»tus , JuJpeOos fingulot eccidamus, quia .fi vo^
lumus , pofumus per modum prafcriptum . E$
quta tu bona tua omnia jamdm in Caflro Grip^
toiarum: falvanda portaflt, hac no^e ft^ine no^
oticum^ ut bmd noflra etiam ubicumque meliu»
rlnlcr^^ • /i/Wj ponemus. At ipfe circa
recellum verba fua volvebat. Angelus prafatus
famihter concurrebat cum eo , Ut autem vidit
atCtu^ Cai)iianiu$ , non poire illos una mecum
removere a prppofito reccdendi , dixit: Cariffi^
^typoflquamvideturvobisfanius recedere qudm
morariy faciam dr ego quod vos confulitis . Si-
mus ergoparatij & ad montaneam SanCii An-
\gelt properemus . Et iis verbis fafti concordet
tres ipfi , in eorum praefentia ira commotut
lcidi tumcam mcam a fummo ufque deorfum :
At lUi, cur illud facerem ? quibus dixi . Quia
video me , ^ omnes noflros fequaces in punSlo
\pertre , miferia veflri cordis. Supptico itaque ,
ut amicis noflris & fequacibus prius confcien^
ttam factamtis de noflro receffu , ne pereant ,
poftquam de verbis terremur. Refponderunt di-
<ai Judcx Nicolaus & Angclus: CompaterNota^
rie Domlnicey fciasfinaliter nolle heic nos mori.
Si vis nobifcum venire^ venias : tibi confulimus .
Sin autem^facias quod tibi videtur. Noflri efl
cordis omnino abire .

Itcrum di<aus Capitanius audiens illos taliter
alloquentes dixit femulis fuis ftatim : Parats
equosy & amefla onerate confeflim. Ut autem
vidi , quia nihil verba mea prodeflent , poft
eofdem Angelum & Judiccm Nicolaum , plo-
rans & dolcnti corde acceffi ad domum meam »
& excitans fratrem meum Domnum Guilliel-
mum , matrem meam , & uxorem , meofque
filios dormientes media nodte tranfadU, ac Ni-
colaum de Sterchio cognatum meum,& fororem
meam vicinos mihi adltantes dolentcr rccelTum
noftrum eis dixi cum dolore & fletu', & facien»
ftatim parare cquos , ftatim poft diftum Ange-
lum equitayimus feftinanter, ocTcrram noftram
dimifimus in manibus «mukxtim. Fuit autem
nofter exitus ipfa noflequafi circahoram auro-
rx , eo qu6d ufque ad horam ipfam exire tar-
davimus , me impediente ad hoc , ut non rece-
deremus a Terra; (ed minime mihi profuic im-
peditio talis , quoniam recelfum difpofitum k
recedentium cordibus minime valui removere .
Qpod finaliter ccflit in noftrum poenitere , vitu-
perium , atque damnum .

Igitur egrcflis nobis a Terra, ecce ftatim per
totam Terram inexaudibilis rumor Populi eft
elatus ; fidelcs noftri dolcntes 8c dicentes : Ut

quid

Digitized by

<3«

DOMINICI DE GRAVINA

^uid eorum fc^a fubita ? qualis amulorum po^
tentia eos fugavit a Terra ? Certh male fece-
runt . Alii autemy qui nobis eranc malivolipro.
ditores » & iriimici occulti dxsk. caufa jufta, novit
Deus» utpote ]udex ^gelus de Petrello & fra.
tres, Notarius Palmerius, Nicolaus Domni Pa.
gani, San<florius Camaftra , & certi alu Popu-
lares noftrum exitum fentientes per rumorem
initum^ principaliter domum mei Notarii Do-
minici func aggreili ^ me credentes invenire ibi-
dem , ut caperenc de perfona . Et congre^ti
ante domum meam , ipio ]udice Angelo ^ aliif-
que pluribus fuis fequacibus, domum ipfam funt
violemeraggrefli. Remanferant autem in domo
mea mater & uxor mea 9 & filii duo parvi ,
nam alius minor filius duorum menfium miaori
jetate apud nutricem fteterat illa no<5le . Gre-
gorius autem major meus filius forte feptennis
inecum receflerat ea nocSke • Mox ut eadem ma-
ter mea 9 & uxor , aliaque domus familia fenfe-
runt asmulos ante portam poft noftrum recef-
/um t lumen lucernarum extinguunt ad hoc ,
quod nullus fciret ad eas accedere in obfcuro .
Sed illi extra fiftentes evaginatis gladiis , &
aperta hofpitii janua» furfum timebant afcende-
re 9 <)uia licet clamarent , nullum recipiebant
e furfum refponfum • Coenoverunt autem ma-
cer 9 & uxor mea 9 quod hujufmodi infurgens
Populus contra eas cum ]udice Angelo memo-
rato venerat caufa domus prasdands, & ipfas fi
potuilTent capere de perfonis . Quod ego , nec
frater meus propter recelfum fubitum facSli im-
memores minime cogitavimus . Sic etiam egit
improvide compater Robertus de Buccha , &
alii plures noftri fequaces, qui ipfa nodle nobif-
cum fuere egrefli . Tunc macer mea & uxor de
propria falute penfantes « bonis omnibus di(5hB
domus penitus dereli<Jiis , per poflsriorem fene-
ftram hofpitii ad Hortum MarinideLeonecon-
vicini nofiri , amici cariffimi , ad ejus hofpicium
fe recondere perrexerunt ^ ubi per totum eum-
dem diem fteterunt repo fitas . ]udex Angelus
praBdidhiSy clarefcente die penultimo di<S^i men
iis Aprilis, domum meam cum univerfis fuis
quacibus fuit ingrefius 9 8c omnia bona mea fe-
cum abinde tulit in prardam ; & fic quod in
corde fuo latebat 9 per opera demonftravit .

Prasdata itaaue domo mea , ad vocem pras-
conis ouilibet de Terra in loco folito adunatur .
Et fac^o confilio , quid fuerit confequenter
iigendum 9 .pr«fatus Judex Angelus^ Notarius
Nicolaus 9 Nicolaus Domni Pagani 9 & alii fui
fequaces noftri sBmuIi^ abfq ue caufa , perfuafe-
Tunt Populo 9 ut remoto Vexillo Regis Hunga-
ri» 9 Vexillum Duciifc Duratii erigatur . Et
Syndici ad Dominum Robertum de Sandlo Se-
verino mitcantur, quod veniat&mandet regere
Civitatem pro DucilTa prasfata. Et propterea
Nicolaus Domni Pagani , Notarius Nicolaus ,
Martinus de Petrello^ & Magifter NicoIausMe-
dicus fe voluntarie & avido animo obtulerunt ,
ituros ad Dominum Robertum jam dicfhim 9
fluntiaturos noftrum recefium 9 & qu6d veniret
ad Terram Gravinas 9 pofleflurum eamdem pro
Ducifla prsfata. Et lcriptis literis pro parte
Univerfitaris eifdemSyndicis affignatis, adeum-
dem Dominum Robenum funt accedere infe-
ftati . Diifti vero Notarius Nicolaus , Maninus,
& Medicus, ut prflBdixi, accedere fitientes fefti-
ne elatis per eos prim6 Banderiis ejufdem Du-
ciflas, quas ante oaratas habebant, & qui noftri
crant fufpeifti jufta finc caufa , ut dixi 9 paratis
equis 9 prorinus perrexerunt. Publicato itaque
noftio receflu^ & in Montc Pilofo vicinoTcrr»

Gravinas per milliaria o(ko hoc icito 9 erant ibi
Nicolaus de Averfa^ Nicolaus Notarii GuiUiel-
mi , Martinus de Chefla 9 ludex Galganus , 8c
filii, & certi alii noftri asmuli commoranteSy qui
ut prafcribitur^ in Terram Gravinas venire nul*
latenus confidebant 9 dum nos fuimus pr»(entes
in ea • Et valde Isti fa<5li de noftro receiru t

Sotinus apud Gravinam venire curarunt . Sed
&i Nicolaus Notarius Guillielmi frater 9 qui
fuerat Notarius Roberti occifi jam didbi^ & Nt*
colaus de Averfa feftinaverunt ciribs venire Gra-
vinam . Et applicantes ibidem ftatim petierunt,
fi aliqui noftrorum fequacium remanfiflent in
Terram . Qjjibus nuntiatum fuit 9 quod Sanda
foror Magiftri BUfii 9 & ]annucii filiorum Ger-
vafii de Lanzano noftrorum fequacium remanfe-
rat Gravina? cum viro fuo . Cujus domicilio ex-
plorato ftatim illuc acceflerunt , illamque mife-
ram invenere exeuntem a domo fuas cujufdam
vicinse , portantem ignem in vafe , paraturam
epulas viro fuo. Qjiiani illi crudeliterinvadentes
evaginaris giadiis ocdiderunt. Et ecqe rumor
fufurrantts ropuH contra illos increpanris eos 9
non bene fecifle , & prohibentis , quod ulteriiii
mulierem aliquam tangere non prasfumant , ali«
ter fe moritu os putarent . A quibns a^fcibus
increpatione Populi ceffaverunt.

Remanferant autem in eadem Terra de no-
ftris fequacibus publtcis Cola nepos Domina»
Ri c«9 Nyurus Magiftri Marini , Judex- Martu-
cius de Churleone » & Gregorius ]udicis Lau*
rentii, aliique ptures, qui non ita publice eranc
nobifcum . Qpi illa no<5le noftrum exitum igno-
rarunt , nec de die potuerunt exire : qui lum-
mo mane fentito rumore noftri receflus , didhis
videlicet Cola recondidit fe in domo fua^ cujuf-
dam vicinsB , quaj , fi fas dicere fit , fua fereba-
tur concubina , quas eum recondidit in quodam
fuppedaneo fub feraferrea , in quo bona fua
dotalia repofita erant . Et ecce nuntiatum eft
didko ]udici Angelo , quod ipfe Cola in do-
mo ava9 fuae adftabat Dominae Ricca jam di«
dlas. Subito pervenit ad fuum hofpitium ]udex
Angelus cum fequacibus infinitis quasrens di*
dhim Colam , quem minime invenerunt. Ec
tunc relatum fuit di6^o Nicolao Notarii Guil-
lielmi , quod di<5lus Cola reconditus ftaret in
domo mulieris illius prasfcriptaB , in qua erat .
Et veniens cum alio iocio ad domum illam ip-
fam domum accenfo lumine undique perquifivit,
invenitque ibidem manticam unam plenam
pannis di<5li Colas 9 & buccas quatuor tn ea-
dem, pro ut mihi retulit Cola jam diAus . Nea
ipfum potuerunt aliquatenus invenire , quum
mulier illa fibi fidelis exiftens eum noluerit in«
dicare quaerentibus , fed ipfum negabat penitus
fuifle ibidem . Qui poft tres dies amicorum au«
xilio Terram exivit . Gregorius vero ]udici8
Laurentii videns tantum rumorem in Populo ri«
muit in Terra porihs commorari^ immo eodem
die noftri exitus caute exiens Civitatem eques »
in quodam fuo bucchino portavit fecum nlium
fuum parvum nomine ]acobum 9 & redki iril
feceflit apud Marcam ; & demum quia fecurus
ibidem efle non poterac 9 apud Ordeolum ad
parces Calabris properavit , oc Domino Oalga-
no de Marra Miliri damnabili amico fuo fe in-
terim commendavit , qui finaliter eum prodiit
viliter , 8c in manibus tradidit Oflicialis Ducif-
fas jam di<fla9 . Di<Slus autt m Nyurus Magtftri
Marini juvenis captus eft , & carceri mancipa-
tus ufque ad adventum Oflicialis Duciflas praB*
fatas , quem cum gaudio exfpe6Vabant . Dichim
vero ]udicem Martucium ufque ad adventum

diai

Digitized by

*iS C H R O

diAi Offiaali« minjme ungere pr«funiferunt .
Reman/erat ctiam Thomas nepos fpurius di<ai
-Angeh xn domibus e^ufdem Angeli, quem fim-
plicicer ibidem dimiferat in manibus luporum ,
"^.!(cr idem Angelus , quod a^muli fui
cflent fimili modp pii , ficut ipfe fuerat inimi-
cis fuis. Q^i Thomas licet adolefcens iunior
faus cflet anncrum fone trcHecim vel quatuor-
decun , minas & ruraorem Populi «muli reco.
cnovit, & domo dimifla caute Terram exivit,
& coQ tantum caute exire potuit , quod a vi-
dentibus cum accufatus non eflct. Subito pluri^
mi fcquuti funt eum^ & ipfum ceperunt , &
captivum duxerunt ad Terwm. Alix autem
donaus nofttorum fcquacium , qui nobifcum
exieraflt lila noAc, praxlata non funt, fed pnc
dauda per futurum exercitum funt dimifl» .
Ipfo codcmque die Mater mea, & Uxor a do-
mo duSti Marmi ad hofpitium jam di^a» Mar-
garit» focrus didli Medici fcro tardo iverunt
ubi vix recepr» fuerunt .

Nos autem , qui recefleramus de Terra Gra-
yinxj viam Caurati tenuimus, ubi quum appli-
cuimus , invenimus ante ingrcfliim noftrum in
Tcrram Hongaros, & Lombardos eqirites circa
yiginti , quihus per nos data DOtitid,.cum ipfif-
met adhaBfimus amicabiliter apud Terram , in
qua Reaor 8< Capitaneus erat nobiliflimus
quidam Hungarus nomine Nicolaus filius Tho-
mx , qui m noftro vulgari dicitur Thomas Ni-
colofi. <iji velut nDbilis,fciens nos ex Recis
fidcUtate difperfos , nos ad Caftrum Caurati in-
vitayit ad cccnam , animo valde grato, & fadd
coend abi vimus versiis Andriam , & demum apud
jMontem Sanfti Angeli feftinanter.

Et ecce fequentidieultimodidli mcnfis Apri-
lis ad clamorem Syndicorum miflbrum per no-
ftros «mulos Gravinas applicuerunt Gravinam
Dominus Robertus de SanAo Scverino, & Co-
jnes Tricanci Rogeronus , cum quibus ctiam
crat Cbiccus de Gyfualdo ftacutus Capitanius
per eamdcm Duciflam Duratii Terrarura om-
luura , qua5 fuerunt Ducis Duratii Viri fut, cura
^^S^ V^idem exercitu virorura equitum ultra
tnille, & peditum in nuraero infinito . Sed an-
tequam applicarcnt ad Terram Doraini pr«no
cati , •miferunt nuntios fuos duos equites horai^
nibusGravioaedicentes: Ecce fiatim poft noflros
wnttos vmtemusGravinam. Propterea vos pra-
fentibus pravenimus , ut fi qui noflri exercitus
Tr ff^^^JT^ Praceferint , eos in Terra
abfque noflra prafentia minime recipere frafw
matis , quia de facili veflrum plurimos difro-
barent * ficut moris efl armigerorum vtrorum .
Quia verodamna veflra cupimus tamquam Re^
gtorum , (5» diSia Duciffa , noflrarumque fide-
Itum evttare^ ideo hos noflros nuntios ad decla-
rattonem caufa prafcripta ad vos duximus
pramittendos .

Cives autcm Gravinaj , illi prsecipue, qui no-
ftn fuerant proditores , nuntiis ipfis cum hono-
re receptis in urbe, pcrfuademcsPopulo de no-
ftro «•ceflu dolenti , dixerunt : Confortefnini :
icceflatim videbimus J>ominorum mflrorum po^
tentiam praejfe potentia Hungarorum . Nonne
mnes fcire debemus^ quod Domini Domns San-
Oi Severini fortiores & potentiores funt domi^
bus omnibus aliorum Dominorum Italia univer-
fa } Amodo pofl Dominam noffram Duciffam
non aliot voiumus defenforei nifi Dowinos; qui
fcce veniunt in auxilium nofirum . Qjuidam au-
tem dicebant ; Ecce difH Domini nos praveniuntf
fuod abfque fua prafentia nullus Civitatem
ianc bttretp ne dsfrobemur, ficuS moriseft armi-

N
A

C O N. 6u

SJJ^^^^irarum. Jam fcire debemua, quod ubi
aZfaZ"lTt ''''''TT'^^ ^ont^aLm Z

fas aut nefas pradam tollere Civitatis Nb

^«"^^^^ ^^'^^^ Domino/p^i:
'"^^^J^^^^^^firata. i in Ula, & elfide

atttos Domtnos rectpere minime confidamus, fed
extra muros tn exteriori Cafali eis neceffJria
Pjf}^^us.folum Officialem Domina recipieZ

jaivt. nec autem verba per eos, qui aobif.
cum hagenus concurrebant^ fano quSm coil
fiiio & felute ommum dicebantur . lUi autem,
qui contrani noftri erant, Civitatis ipfius ?o^
pulo contraria fuadcbant. Et fic facSi divifil
vementibus ,nfo die dicftis Dominis cum eorum
exercituapua didlam Terrara, Terram ipfam

Robertus idem iri hofpitio magno didti Aneeli
"^?.^'' ^"^«^Tricafici hoi^itToT
d c,s Nicolai Dommi Corradi moraturus accef-

F«lata non erant in totum , nifi in iis, qu;^
per prmcipales patronos erant abfcondita.
f.^^V^''^' Prirao menfis Madii per univcr-
?P^^''^ ^^'^* P'"'^'^^ emittuntur
U)lorum Dominorum mandato , ut fi quis no-
Itram proditorum bona haberet rccondita, in-
tra ccrtum praBfixum terminum in ipforum Do-
minorum Curia prafentaret. Audentes in con-
tranum nOTjiae proditorio capiantur . Aliud
etiam terribilius bannum emittebatur in Terram .
ut fi quis vel fi qu« Qvitatis ipfius virum , auc
mulierem, filium vel nepotem noftrftm prodito*
rum extenorum receptatum teneret in Terra.
quod ftatim poft bannum emiffum coram eif!
dem Dommis refignaret. Quia vero in eadem
rerra Gravinas foemin» noftra remaaferant.
ego prascipue uxorem & matrem reliqueram.
Venuti^ uxorem fuam & fiHum parvulum ih
ulms, & ali« plures, de ipfarum prafentia pcr
probos viros fuoplicatum exftitit Dominis pnc,
notatis , dicendo : Domini Reverendi ; fi viH
muherum & tnfantium parvulorum in domibut
reftanttum^gnatorum forti peccarunt , quii
multeres & tnfantes parvuli peccaverunt ? Sup^
plicamus igitur, ut earum dignemini mifereHi
nec tllas petere fubeatis. Inimici ver6 noftrit
videhcct Judex Garganus, Notarius Petrus, &
ah, plures infeftabant Dominos perfuadendo il-
lis , quod mulieres ipfas caperent , fiquidem
ipfarum pecunias affeaarent; & ob hoc mulie-
res omnes & parvuli coram Dominis adducun-
^"^- Uxorem autem meam juvenem quia &
pulchram confanguinei fui noluerunt aliquate-
nus prajfentare, excufantes illam adhuc partu$
infirmitaie jacere. Comparuit tamcn matcc
mea, & alias quacdam, quas ut Domini vide-
runt, hccntiaverunt eafdem , nec cr^diderune
vcrbis inanibus SBmuIorum , qui fi ut procefle-
rint, feriatim fcriberem, longum effet. Fran-
cefca autem uxor Micculi Judicis Martucii, ju*
venis quidem & pulchra, per Dominam Ma-
riatn matrem fiiam in quodam aquarum puteo
cenis diebus perraanfit, quam tamdem auxilia
Clerici apud Milionicum tranfportavit .

Morantibus igitur didlis Doraims in Terra
Gravinas cum exercitu quippe magno , inimici
noftri , prascipue Judex Angelus de Petrello co-
ram didtis Dominis & Chiccarello de Gyfiialdo
ftatuto Capiunio, ut prKdicitur , per Duciffani
jam di(5Um Judicem Manucium de Churleont

jam

Digitized by

Google

63S DOMINICI

jam di<^m proditofem accufarunt^ dicentes,
qu6d ipfe etiam Judex Martucius prodicor , ut
nos f eflec , propter quod capiendum ipfum de
perfona Dominis fupplicabant . Et (imili modo
nccufavifle dicuntur Judicem Angelum Gual-
lardum . Ad fuafionem itaque smulorum ipfo-
rum clamatus eft Tudex Martucius coram Do-
minis ipfiSf & ]udex Angelus Guallardus pno-
fatus. Et dum praeiifet Judex Martucius coram
i)ominis (uit interrosatus ab illisy qui modo ju-
rtdico fe cxcufans oixic : Magnipci Domini ,
reverentia veftra falva $ hi f qui me in veftri
frafemia nminavt proditarem » vnitatem
Ktm dieitnf • Nam fi Hungarcrum dominium in
Terra ifta prafuit cum omnium voluntate per^-
venitf etiam eum voluntate & confcientia ho-
rum , qui me accufant ; ficque placuit Deo^
quod ad domintum reduceremur Domina noftra
Duci[fa . Quod placet fingulis , placet mihi .
Si in his ergo videor peccavijfe ^ ecce in mani-
ius veftris fum. jfubete quid vultis. Et inter
hsc verba dum ]udex Angelus Guallardus fe
veniret coram Dominis prsefentandum , erant
equi plurimi in clauftro magno di(ki hofpitii
Angeli Dumini Roberti jam didH . Inter quos
erat equus unus valde tyrannus, qui dum tranf-
ket poA equum illum , duris calcibus percu-
tiens eum in p.<ftore , protinus exftitit vita
fuii6tus f & vere non meruit talem mortem ,
quia certe fuit bona perfona • Significatur hoc
ftatim Domino Roberco» & de tali nece vifus
cft doluiffe, Tamen, uc audivi» dixit: meltus
fibi fuitipfa nece perire^ quam crudeliori . Tunc
mandavit , di(5tum ]udicem Martucium carceri
mancipari, creden^abillo magnam fepecuniam
recepturum . Mandavic etiam ipfo inftanti , do-
snum di6li ]udicis Martucii, perfuadentibus no-
ftris cmulis, depraedari in cocum . Ec confequen-
cer conftituens Inquifitores bonorum omnium
Angeli prasnotati, noftrdmque omnium, qui fu-
geramus a Terra illa» frumentum pra^cipuj con-
gre^ari julTic loco in uno, & ea vendi precio me-
liori , quo poflent , pecuniam fibi recipiens ex
eis. Et quum non pdTet bona di6K Angrli re-
' pcrire , Thomam nepocem fuum praedicSium co-
ra^ fe jufllt afferri . Q;ii territus formidine tor-
mentorum, bona omn a recondita per diilum
Angelum ipfius Miniftris Domini indicavit . Ec
tanta inibi vafa srea & bona alia reperiuntur
abfcondita, quod mirum erat fingulis videnti-
bus illa.

Ut autem videretur ipfe Dominus aliqualiter
ad fatisfadlionem inimicorum noftrorum facere
velle vindi(5lam de noftris fequacibus, praefa*
tum Nyurum Magiftri Marini tormencis exponi
mandavit in publico, & demum traflum per
Terram ad caudam equi juflit ad furcarum luf-

Eindium condemnari . Diflum autem ]udicem
artucium iidem noftri asmuli moriendum pe-
cebant . Tamea Domini ipfi , ejus innocentil
co^nicA y iUius morci minime aflentiebant , fed
iplum carcere manere volebant, credentes ab
spfo pecuniam pofle 4ubere . Qui fi faltem de-
cem uncias haouiflet folvendas , certe fubfe-
quucam mortem minime paflus fuiflet. Stete-
runt autem diAi Domini in ipfa divitace Gra*
vinae per dies decem & ulcra, a qua vi6lualia
plurima '& vini ac robbarum quancitates maxi-
mas tranfmtferunt ad domos , quse noftr(im fue-
runt , univerfique & diverfi homines ftipendia-
rii y & malandreni fequences didtorum txerci-
cum Dominorum magnam ftragem faciebant in
l^opulum Civicatis tollendo bona eorum & dif-
roMndo . Nec quifquam Populi aufus eft lo-

D
A

E G R A V I N A 6i6

qui , fed in occulto clamabant : O qujm miferi
fumus , dolentes dr triftes de recejfu Angeli ^
& fuorum^ qm dum fuerunt nobtfcum f nul^
lam fentivimus gravitatem . Ecce nunc pejora
mertiimus , quia verbis non credidimus Sapien^
tumillorumf qui confuluerunt talem exercitum
gentium non ejfe immittendum inTerram. Ecct
pro infipientia noffra fumus bonis noflris ornni^
bus dijsipati . Eratque inde rumor maximus
inter omnes, quoniam viri di&i exercitus mu-
lieres quidem , virgines praBcipu^ pulcherrimas,
& divitias fingulas fecum tollehant . Mam Do-
mini ipfi noftr^im exteriorum diritias ^ftule-
runty & illi in prasdam omnium concurrebanr •
Nuntiaturitaquetalis prasdatio Dominis prx^
libatis f & fcientes di<5li Domini bona fingula
noftra eorum efleFifco delata » amoverunt inde
di£lum exercitum , & versbs Rubum militavic
auda^er . Erat autem Caftrum Rubi fonifli-
mum 9 fua gente munitum . Civitas vero non ^
fed pro Hungaris tenebacur etiam , & Terr*
TerUcii . Aq quod dum no<5le perveniffet p
dato figno termini Cuftodibus didU Ckftri
fui adventus , fubito fuper Rubenfes Cives
crudeliter irruerunt . Erat aucem Civitas Ru-
bi Civitas fercilis , & in ea viri nobiles di*
vites & prudentes . Tamen in tali infultu mi-
nimi profiiit eis prudentia , quia Terram miK
rare modo debico contemferunt , pnBcipui
vers&s Caftrum , quod inimicum habcbant »
Sed quod noftro reacu permiflum eft defuper ^
nulla valet prudencia , auia fic permiflum fuic
a Deo , ut per mortem difti Regis Andrea^, &
unius mulieris terminum , univerfi Rfgnicola
miferi diverfis periculis vexarencur . Sic placuic
fibi f ut oculi omnium falutem propriam noa
viderenc j quin diverfis delidkis noltris oomes
mulcifarie puniremur . Ut autem mimicus exer-
citusRubum pervfenit, mandavit idemDominus
Robertus, quod Civitas ipfa Rubi penitus cur-
reretur; & fadlum eft. Totus idem exercitus
in facie Caftri conftitutus, contra Cives di&m
Terr» potenter infurgit, & viri Rubi potenter
afliltunt . Et durante proelio ufque ad horam
nieridiei tranfa(5lam , infra quod temporis fpa-
tium hinc inde plurimi perierunt ; tamdeni
quum plurimi Cives Rubenfes in faIutem*uxo-
rura & filiorum incenderent , pociiis qukm ad
defenfionem communem, ceflit finaliter.viiftoria
Domino Roberto jam didto , & violenter idem
exercitus ingrefliis eft Civitatem. Fugiunt om-
nes Cives per Terram illam , & extra , & va-
dunt binc inde difperfi . O quam terribilis ulu-
lacus & plandkus virorum , mulierum , & infan-
tium puerorum generis ucriufque ! Capiuntur
mulci Concives miferi, & carceri duAi funt,
pretio redimendi: plures in fuga gladiis pereunt
exercitus inimici; oc plurimas muUeres, virgines
prsBcipue tortoribus impiis capiuntur ; & multai
quidem ex eis carnali vituperio adducuntur,
univerfaque robba Concivium miferorum in
ftragidlicwam prajdam diftribuitur exercitus me-
morati . li autem, qui Caftri carceri dudki fue-
rant, pndztS. univerfaliter diCti Terrd, propcer
confequucum receflum exercitus diverfistormen-
tis exponuntur , & evulfione dentium compu-
niuntur quafi ad ultimam paupertatem . Igicur
univerfa ipfa Civitate prasdata & confunuaj
Caflrum ipfiim & Campanile pocenter muniri
prascepit , & annonas plurimas in eis immitri ^
opportunos ftipendiarios immittens in eifdem
forcilitiis Campanilis & Caftri . Retulerunt mihi
viri Cives Guaranioni , quod toca robba Civi-
cacis ipfius per ipfum Cafaie ad partes Bafili-

cac»

Digitized by

C H R O

tAtx trahfivit aninadium & rcrum mobilium
flne fine.

Dcmum Civitaic ipfii penltus confumta &
dcUruiJU , idem Dominus Robertus fuura inde
iremovit exercitum, & a,d Terram Terlicii, in
qua Hungari feptem morabantur in Caftro , cum
modicis aliis familiaribus cuftodientibus Terram
ipfam pro parte ex nomine Domini Johannis
Chuczf«pedi<ai, cum eodem fuo exercituTer-
licium ipfum potenter obfedit . Erant autem
Gum eodcm Domino Roberto viri plures ejuf-
dem Terr» , qui in Terra ipfa poft Regnum
Regis HungarisB audebant minimc adhaerere .
Et licer extra Terram efltnt interiores, tamen
parentes habebant aemulos quidem eorum , qu
Caporales erant ipfius Terra Populi univerfi ,
juorum interiorum tradkatu fubito fequenti die
Terra eft acquifita Domino Roberto jam di<fto.
Erat autem nomcn unius Caporalium interio-
«im Leuchius, cujus cognomen ignoro, & fui,
qui interccptus, & fui (equaces, qui capi po-
tuerunt per ipfum Dominum Robertum , fue-
runt mortis fufpendio condemnati. Hungari au-
t^m, qui adftabant, fe in Caftro falvantes, vi-
riliter fe defendere coeperunt cum aliis confa-
miliaribus, qui erant in eo. Et quafi modicum
aut nihil eos offendere poterant inimici ; erat
cnim inter eos infultus duriffimus, licet Caftrum
Bon inexpugnabile foret ; fed tamen per ipfius
cuftodes Hungaros, & alios viriliter fervaba-
tur. Ut autem vidit Dominus Robertus, non
poffe violentcr convincere Caftrum illud , to-
fum funm exercitum ab incoepto infultu retro*
cedere juffit, & advolvit bellandi potentiam ad
folit» prodiiionis tratfbtum, quando poffet ver-
bisfallacibus & promiffionibus cuftodes feu de-
fcnfores fubvenere di<ai Caftri. li autem, qui
cum di<ais Hungaris erant in Caftro , erant na-
tionis Lombarda ad ftipendia Domini Regis
HungariaB. Qpibus per quofdamLombardos lii»
txercitus loqui fub fiducia faciens, ut moris eft
bellicorum, cis promififfe di.itur magnam pe-
«uniam & vitae prasmium , fiquidem Caftrum
ipfum fibi pretio refignatent , pradicentes eis ;
ScitotCj quod foflquam Hufigarqrum exercitus
vmus Neapolim militavit^ Regis Lodoici po-
tentid funt confumti, & fsc univerfum Regnum
efi ipftus Regis , & Regni dominio penitus fub-
jugatum . Quo circa vos , quia fi vultis , pote-
fiis refiituere Caflrum veflro incomparabili com-
modo , his modicis Hungaris , velint nolint ,
fttodinlongum minime poteritis defenfare, Ad
fiipendia noflri Domini , Domini Roberti vos
ipfos reducite , & ojccepta promifsd pecunid re-
fiitHite fibi Caflrum . Ai illi dixerunt : Nos vo-
lumus inter nos diligenttus conjultare fuper
materia verborum , & cras in mane refpondebi-
mus vobis * Remanfit autem infultus bellicus
contra Caftrum ; & ea nodle diligentiiis cogi-
tantes difti Lombardi laffentierunt communiter
verbis parium Lombardorum , femper putando,
qualiter Caftrum daretur in roanibus xmulorum
cx promiffb thefauro . Fafto itaque mane unus
illorum Caftrum egreffus eft , & Lombardis
tiacftatoribusloquuturusadhxfit , Hungaris igno-
tantibus • & fa<f^o fimul colloquio , & affecura-
lione recepia habendae promifla pecuniae, rediit
ille Lombardus referre fociis tracflacum com-
pletum . At illi firma hibita promiffione tradla-
tus , nuntiaverunt Domino Roberto dicentes :
Domine ; ecce traOavimus , vos poffe Caflrum
babere pro Flarenis trecentis. Promittite nobis
fidelitcr di6lampecumam vos daturi , & habt"
Utis flatim Caflrum . Erat autem praefens ibi-
T$m. XII.

N I C O N.

^ ^Z^'''^'^'^^ ft^tim obtulit, fe

di<aain pecuniam loluturam , & folvit in mani-
aJLm r"' ^Domino Roberto prarfente. llli
W.l^J^^^^T^F^'''''''^ conftitutum fignum
mter eos, & ,llos , qui in Caftro manebanf, di-
ctam pecuniam fe recepiffe monftrarunt • At iUt
tracaatam pioditionem effeaui
tradiderunt per modumfubfcriptum, videlicet.
r Ja^^^l Lombardi Turrim Majorem didH
J-altn, & ecce mfultus duriffiraus contra Ca-
Sk!^'u ''"^ P^*^ exercitum inimicum, &
ouklr!^^^^^'''' • Lombardi eorum,
vehff^o*" ^"r'* P^gnarent pro eis . Sed illi
yeiut impii proditores foper ipfo^ Hungaros ex
P^r^i' ^"t'^ &%xercitus iniiSicus «
extenori eofdem Hungaros in terrorem mife-
runt , ftcque tantus invaluit infultus undique
contra Hungaros iUos, qu6d fradlis ianuis vio-
lenter ingrefli font Ca/^uih ipfum. Hungiri
auteni ilKviriliter fe tuentes , nullus inimicus
afcendere prafumebat in Salam. Tamdem tota
illa die fatigati mfultibus bellicis funt conquifi, •
qui in manibus amulorum reddere fe nolentes.
prius maluerunt ab inimicis in bello interfici '
quam vivos iniercipi ab inimicis eifdem. Unus
autera dlorumHungarorumvivus captus eft, &
ftatim fmt fufpenfus , & uli prodimento Ca-
ftium ceperunt. .

. Deinde amovit exercitum fuum a TerraTer-
^cii , & versiis Cauratum iter fuum direxit.
trant autem cum ipfo Domino Roberto Ruf-
fus de GnfuIIo de Caurato, & alii quamplures
lui fequaces, qui ex quo Terra Caurati fc red-
didit dominio Hungarorum , proditione territi
lcrram iUam fuerant egreffi. Habebant autem
ex mtenon parte difti Ruffus & ejus fequaces
confanguineosplurimos & pventes,cum quibus
ante paraverant Terram reddere Domino Ro-
b rto jamdifto, fi potentialiter adveniret. Per-
yeato igicur Domino Robcrto cum fuo exercitu
juxta Cauratum, juffum fuit per eum, ut Tena
obfederetur , & unufquifque fe pararet ad pu-
gnam infultus. Erat autem fuper regimen di-
cta Terrae Nicolaus filius.Thom» Hungarus
cum modicis aliis Hungaris & Lombardis. Qui
videns cxercitum inimicum , cum univerfis ho-
mmibus ad defenfionem Tcrr« fe paravit; Et
dum cum fociis fuis femper curreret Terram
eques, confortans, & animans gentem Terr»,
ecce per inieriores parentes Ruffi pradifti , &
ejus fcquacium per unam partem foffatorum
Terrae datus eft introitus inimicis. Et fuhitoto-
ta Terra repleta eft inimicis , neminem offen-
dendo terncenam , nifi contra Hungaros mili-
tantes . Et Sc proditione praemiffa ademit Ter-
ram eamdcm. Hungari autem, qui erant ibi-
dem, aliqui in Caftro fe adhaeferunt, fed tamen
Caftrum ipfum forte non erat ; aliqui per fuc«
fubfidium abierunt ad Caftrum Sana» Mana
de Monte. Nicolaus ver6 filius Thoma Capo-
ralis in Caftro jam difto intcr plures Theoto-
nicoscaptus fuit. Qpi Theotonice alloquens,
non Hungarice , falvus fuit . Moris enim eft
Theotonicorum , & Lombardorum , ut fi quad-
do contingat aliquem eorum capi in prcelio vel
in campo , captum talem de perfona falvare ,
nec illum in manibus tradere alicujus . Qqi Ni-
colaus Theotonice alloquens, rogavjt Theoto-
nic<» illos , in cujus manibus erat , ut eum mi-
nime traderent in manibusDominiRoberti pt».
didi, fed ipfum abirc permittercnt . At illi eo-
rum morem fervantes, ad ipfius preces eum
permiferunt abire , qui velociflimo equi curfu
ad Caftrum^ Sanaic Maria dc Monte feftinus
Tt ac

Digitized by

6j9 DOMI N IC I

iKxeflit • Mli autcm , qui Hungari capti fucrunt,
fufocndi juffi func per Dominum Robenum j^-
diaum .

Igitur habita diila Terra didlus Dominus Ro-
berius , & Rogeronus Tricarici Comes , di6ti
exercitus Caporales & Doraini , apud Tranum
fiias Uteras direxerunt , requiremes Univerfita-
tem Trani, quod Terram reftituat dominio Do-
imni Lodovici , & Regin« Johann», Regni hu-

}*us naturalium Dominoium : aliter cootra eos
loftilem exercitum inducebat. Erat autemtunc
in Trano Theodoricus Capitanius , & Roccus
Caftellanus GaftriTrani, fratres Theotonic» na-
f ioni > , & ibtdem cum eis Nicolaus Maczios de
Manfredonia Magns Rcgni Curiae Magifter Ra-
tionalis, habentes in fidelitate regerc Civitatem.
QLuibus Uuiveriitas ipfa tranfmiiTas Htcras pras-
ientarunt , fuper quibus dehberato con(ilio
promtiffime fuit refponfum , quod nequaquam
iiHum Regni hujus Dominum cognolcebant ,
niii folum Dominum Regem Hungarorum , 8c
noQ Don:unum Lodovicum , neque Reginam ,
perfuadentes diiVis Domino Roberto, & Comi-
ti,Tricarici, quod pelTime faciebant, quod fide-
les Terras Regis ejuldem hoftiliter invadebant,
in^mo fanius eis eifet , dominio fe ipfos reddere
Domioi Regis jam didbi . Si vero hoc nbllent
facere , fed eos hoftiliter mallent. invadere , pa*
raii t rant in campo ex fideUtate Rcgia pugna-
re cum eis . Ut ergo dicfti Domini refponlales
tales literas receperunt , quafi furore commoti ,
in obfidionem Civitatis Tranenfis fuum exerci-
tum induxerunt, incipientes £icere guaftum ex-
lua • Viri autem Tranenfes videntes poflefliones
eorum ita vaftari , foris exierunt contra hoftes
)amdi(Sl<.s, & dirum proelium commiferunt, ubi
hinc.& inde plurinai percufli funt &occifi . Sed
quia oarcitas vicSlualium in exercitu ipfo erat ,
vix iaeni exercitus poterat in campo morari ,
qpura a Civitate Cauraii modica viihialia ve-
niebant • Probaverunt autem iterato velle Tra-
nenfem Civitatem invadere infultu afpero , ubi
aggrqdientes viriliter , vitiose permiferunt Tra-
nienfes in muris fcalas apponerc , & cos afccn-
dere quafi murum, quando poffent inierficere
a&endences . Appropinquantes autem inimici
imus foflatum , icalas appofuerunt in muris ; &
tqnc Cives retrocedere fe fingentes , ut afcen-
dprites.afcendere potius animarent, plurimi fca-
plurimas afcendebant , affecurati plurimis
baliftariis exerciius fui prsefati. Ut autem quafi
juxta moenia erant afcenfi , ferociiis Cives lur-
gentes id^ibus lapidum eos prsacipitaverunt ab
alco, ubi fuerum plurimi vulnerati. Accepe-
runt tamen in ipfo conflidlu quemdam nomine
Barifanura, qui.erat de fequacibus Marrenfium
ejiedlorum a Barulo , quem. interccptum immi-
ferunt in Urbem, & poft difceflum turpiter tor-
mentarunt, per quem TrancnfesprodiioresMar-
renfes, qui volebant perdere Civitatem, fcive-
runt ; qui omnes per captionem didi Barifani
Civitatem ipliam penitus cxierunt, bonis eorum
omnibus dereliftis . Fuit ctiam in difto confli-
€iu crudeliter vulneratus Dominus Robertus
jam di<S^us , qui fentiens fe percuffiim, & videns
nil fuper c ivitate ipfa pofle lucrari , fed gen-
tem amittere , praecipue quia viftualium cari-
ftiam maximam ibi habebanc , qua fpecialiter
cos contigit , immo oportuit obfidionem Civi-
tatis dimittcrej fubiio pliirimis dereli<5lis occi-
fis , interceptis , & vulneratis delatis, exercitum
fuum juflit ab inde removeri» occafione fumta,
quod literas receperit a Domino Lodovico La-
tioorum Rege , efle Neapolim acccfliirum ex-

DE GRAVINA

640

prefse. Sjed fine hoc majbr pars fui exercitus
derelinquebant fuum exercituiii , tamquam vi*
dentes nil in Terra ipfa poffe lucrari , fed po-
tiiis fame conviiici. Reiroccdic itaque di;5lua
Dominus Robcrtus cum fuo ex^rcitu ab obfi*
dione Civiiatis Trani percuffiis , & versbs Cau-
ratum rediit fefiinanter , ubi nequaquam intus
recepti funt, fed in Campo forragium modi-
cum eis datum, eadammet na(5b major par9
fui exercitus versus Gravinam rediit , quietura^
& poft eos reliquus exercitus idemraet iter fe-
cit . Ubi per dies duos quiefcentes fuerunt .

Reraanferat autera in Terra ipfa' Gravins
Juftitiarius Duciflk Duratii Chiccarellus de Gi-
lualdo cura plurimis malandrenis partium mon-
tanarum , qui bona noftra omaia , & noftrorum
fequacium ftragicioss confumfir . Eriam & mu-
lieres ferviirices dicfti Aageli Caporalis noftri ,
quamquam pauperes eflent, fe ipfas coegit pre-
tio redimenaas . Et ad fatisfadlionem inimico^
rum noftrorum quamdammulieremnomine AIe«
xandriam , licet meretrix fuerit , comburi man-
davit . Igitur pras&ti inimici noftri capitali odia
perfequentes Judiceni Martucium fuprafcriptum ^
qui juxta prasfbriptum fupra , erat carceri aili-
gatus , praefente Domino Roberto jam didlo ,
aido ChiccarelloCapitanio diiSix Terrae nequi-
ter accufabant ; quibus Dominus Robercus aic :
Quod prodimentum commifit hic^lufquam vos i
Injufium mihi videtur ipfum occidere . Si ergo
potefi ab eo boAeri aliqualis pecuma^ habeatur^
& ipfum ejicite extra Terram. Et fic de vo-
luntate didli Domini Roberti fua liberacio &ic
permifla . Recedente itaque Domino Roberto
jam di(£lo cum univerfo exercitu fuo, major
pars fui fcquacis exercitus majorem partem ani-
malium hominum ditSte Terr» Gravinag verstis^
montanas portarunt in prasdam . Sic talis lega*
litas fuit in illis . Et ccce murmur maxtmus Po-
puli clamantis: illisj quiaH^ a quibus fpe^
rabamus auxiliumy nos dijrobant . Tamdem ta-»
cuit murmur tale , & inimici noftri in noftrum
dedecus atque damnum didhim Judicem Martu^
ilte , & palam accufare coeperunt ,

cium •occulte ^

flcque in tantum di£|bum Chiccarellum 'Capita*
nium impulerunt , quod ipfum Judicem Martu-
cium obtinuerunt tormenti. exponi, Et ecce fe-
dente Curia pro tribunali addudlus fuit mifer
ille Judex Martucius ad judicium, plunbus pro-
ditionibus fibi objciHs. Ad qu^s refpondens au-
dafter dicebat : Domine Jufiitiarie , fupplico
reverenter , qu6d fi gratiose me non vultis an^
dire^ faltem jufiitia media me andite\ & fiqui^
dem fecundum jufiitiam fum culp^tus , libenter
mari volo . Si autem in culpa non fum^ me
fuppltco liberetis. Et rogo ^ qmd ii , qui me
accufant^ ecce ut videtis^ mei funt inivftici »
quia fine caufa defiderant mortem meam . Tanc
inimici prasfentes accufabant cum diccntes : Do^
mine Juftitiarte dignus ifi mori [}udex Martu^
ciusvelut proditor publicus Domin^ nofira Dy^^
ciffa. Nampro ipfo & fuis fequacibus Hungari
venerunt Gravinam^ omniius nohis invitis • Quod
finegare voluerit ^fumus probareparati • Qjiibus
Judex Martucius ait i Domine Capitaniej audite
me^ rogo. Ifli inimici mei me accufant , qudd
proditor induxerim Hungaros in Civitate Gra^
vina cum fequacibus meis. Interrogate eo^ , fi
peccavi in alio . Qjjibus Capitaneus ait : Dicite s
peccavit in alio^ quam in hoc^ quod vos dicitis ^
Qui dixerunt : Hoc efl inter alia peccatum gra^
vius , quod commifit effe Domina proditorem •
Nnmqmd parum fibi videtwt l Qpibus Judex
Martucius ait: Ut quid ego majus prodimentum

com*

Digitized by

641 C H R O

tfmmifi quam V9s} Nom$ reeolitis ? Tibi dico ,
Judix Gargane , qui cognasus mtus es^ & me
sccufas xum aliis tuis fequacibus , ut moriar .
Nonne fimul fuimus omnes pofl leHas Literas
mijfas per Dominum f^ajrUodam Univerfitati
Gravins ? Et placuit omnibus dominium Hun-
garorwn ? Et tu cum omnibus , qui mihi accu^
fatares adfiatis^ veftris figUlis literas refponfa-
les egiftis • Si ergo in hoc me dicitis peccavifps^
^ vos mecum peccaftis . Uno quidem crimine de-
tinemur. Ergo Domine Reverende^fi hac caufa
€go mori debeo 9 homines finguli Regni bujus
marte pefsima mcri fmt digni^ quia totum Rer
gnum dominio fe reddiditHungarorumpoftmor^
$em Domini noftri Ducis^ & poft reditum Regis
Lodovici & Regina , ac Domina noftrs Ducif
fa quilibet fe Jominio reddidit eorumdem . Et
foft adventum iteratum Hungarorum ^ Regnum
fuit iterato divifum , ^ omnibus hujus Terra
kominibus placuit Terram iftam reddere dominio
Hungarorum^ Erant autem ante tribunal difti
luftitiaru Populus plurimus congregatus , qui
▼enerant audituri & vifuri vindimm miferi Ju-
dicis Martucii . Qpi audientcs di(Slum Judiceni
Marcucium ita legitime fe tuentem , perfuad a
noftris aBmulis clamaverunt: Domine yujiitia-
rie f pereat froditor j dr tpfum tarmentis e^poni
mandetis , quia rtliquos ex eo interiorcs fci^tis
proditores nefandos . Qiiibus Capitanius ait :
Numquid fine caufa faciam eum mori} Ecce
• quod legitimi fe defendit; nam omnes in ftmili
€afu efiis. Tunc noftri aemuli in perfona totius
Populi clamabant : potius moriatur. Et quaft
fremebant in cum dentibus, iilum devorare vo-
lcntes . Ut autem vidit Capitanius totius Populi
voluntatem , didlum Judicem Martuciun^ ligatis
poft terga manibus in Turri di&i Angeli Domi-
in Gualtcrii a fummo ufque deorfum ultra quin-
quagies exponi prccepit . At mifer clamabat :
Domine Jujrttiarie , quid vultis dicam ? Dico
& confiteor me ejje proditorem imquum . Jubete
me morif quia dignus fum. Novit Deus. Non
foffum amplius tormenta fufferre. Supplico ad
fententiam procedatis . Compatieni igitur Ca-
pitanius illum depofuit a tormentis , oc ait illi :
yudex Martucie , fcias te ejfe penitus moritu-
Tum cras fummo mane . Pwniteas ergo deh^o-
rum tuorum^ ne animam perdas ficut & corpus .
Cui refpondit: Domine : dignus fum mori meis
d€li£lts. Supplico , ut fi mei poteftis compati
medixtnte juftitiay compatiamini mei. Sinautem
fiat veftra voluntas^ quia in patientia mea cum
Dci auxilio meam animam pofjidebo. Cui Ca
pitaneus ait : Omnino te mori oportet . Et tunc
julTit ipfum ad carcerem duci.

Convenerunt autem univerfi aemuli noftri ad
Gapitanium dicentes : Domine Capitanie , recor-
dsmur vobis , qt/tod ad pamam corpori^ prodtto-
ris aliarumque terrorem , proditorem ipfum tt
naliis igneis morderi mandetis cras mane per
Terram , ^ deinde ojfa ejus in medio Platea
publica in altis furcis fufpendiy ut fitcontinud
ad fempitemam memoriam fuorum partum pro-
ditorumy & fingulis ad exemplum . Qjiibus Ca-
pitanius aijt: Ecce difpofuimus ipfum mortturum
' omninOf damnavimus ipfum beneplacito veflro
Sanguis ejus fuper vos ftty & fuperfilios vefhos
At ipfi: Domine Capitanie, ita fit^ ftcut fertis
Dignus enim eft mori . Fafto igitur mane prse
fati inimici Carre6bim parari.fecerunt, 8c in ea
forgiam ardentibus carbonibus paraverunt , &
apponentes camificem , ipfum Judicem Marru-
cium miferum appofuerunt in eamveftibus enu-
datum . Et tantus fuo fato invaluit ftridor Po-
Tom. XII.

I C O N.

puli contra eum , quM quafi omnes, ut audivi,
non vidi, clamabant: ^frr^r/^a^ifor. Sic enim
decet fingulos prodttores. Et dudlus cft per to-
cam Terram circuni circa , & Rugas fingulas ,
causi pcenas majoris . Audivi namque dici a
pluribus, qul viderunt eumdem fic pati , quod
tanta contritioae & patientia talia tormentage-
rebat, qu6d noo nift bis vae clamavit . Sed con«
tinue Pater nofter & Ave Maria dicebat, quam«
quam faepibs morderetur . Addudlus itaque vi-
vus ad furcas in medio Piateae , tota carne pur-.
gatus morfibus tenaliarum , ad furcas illas fuf-
penditur . Et ecce ouidam nomine Magifter
Laurentius Chaccharellus monoculus & claudus,
generis utique asmulorum noftroruin , evaginato
enfe ipfum percutiebat in tibiis, nitens illas in*
ctdere velut.ligoa. Hoc autem fcripfi ita feria-
tim , non licet in totum , quum totum (cribera
longum foret . Saltem in parte fcripfi , ut fit ad
memoriam filiorum patris vindi£iam quaarere »
& fuorum fequacium , qui fuerunt . Nec aufus
quifquam fuit ipfum exinde toUere quafi per
menli^m . De quo noftri aBmuIi voluntate obten*
ta perfuaierunt didio Capitanio , quod confan-
guineos , omnefque fequaces noftrorum fequa*
cium ftagios afportaret , fi vellet Terram Gra-
vinas firmiter poflidere , & ad Caftra montana
didlx Dominas Duciflie ponari , ne reftantes in
Terra , aliquam proditionem committant . Af«
fenfit Capitanius verbis inimicorum noftrorum ,
& omnes confanguineos noftrae fequelaB in nu»
mero quadraginta ad Caftrum Turfii , Caftrum
Oppidi , & Monticuli tranfmifit captivos , ibi-'
que eos per menfes duos & ultra retinuit car-
ceratos. Et recefiit idepi Capitantus cum«omni-
bus praenotatis , & Matrem meam fecum por-
tavit in obfidem , quam cbm Comitifla Baroniai
Bifaciarum recommendatam dimifit gratid fui .
Remanfit autem Terra Gravinae fub regimine
Nicolai de Jaouinto de Caftellaneto Capiunei
loco fui , & (Jaftrum iub regimine Jaconi de
Muro, & quorumdam fociortm fuorum de Val*
le Muri maiandrenorum , qui totam pravinciam
difcurrentes undique difrobabant . Dominua
autem Robertus de San(Sh> Severina, Comes
Tricarici, & iiniverfi Comites Regni, de feque-
la fcilicet Regis Lodovici de Tarento, ad man-
datum &: reauifitionem didli Regis potenter fe
apud Neapolim contulerunt , & ibi innumero-
fum exercitum adunarunt equitum & peditum ,
quo pofient Hungaris & Theotonicis , qui ad
panes Terrs-L iboris potenter adibant, obviare
in campis . .

Palatinus vero , qui ut pnefcribitur , Vigiliis
remanferat , poft receflum Domim Vayvoda ^
& fui cxercitus de partibus Apulias ad partes
Vallis BeneventanaB, noh curans de promifiione
verborum fac^a per ipfimi didlo Vayvodas &:
Corrado Lupo , nullam fadhihim guerram in
partibus TerroB Bart,.una cumTheotonicisquin*
Elgentis ftipendiariis fuis , aliifque plurimis fuis
lequacibus , colLedlaque multitudine Populi a
Terris circumftantibus didti Domini Lodovici
fidelibu<i , Civitatem Juvenatii obfedit hoftili*
ter, & per mare Galeas quatuor afFuerunt pro
Domino Lodovico jam didlo contra Civitatem
eamdem . Ceperat autem diebus ppoximis ante
praBteriiis Palatinus idem Civitatem Melfidlae
modo fubfcripto ; videlicet quod pet ftipendia-
rios fuos continue guerram faciehat comra ho-
mines Melfidkenfes . Et uno die fecit contra eos
infultum afperrimum modica gente quafi ufque
j prope moenia didVae Terr». Homines vcro Ci-
i vitatisMclfidtevidentes ufquc mce iia per cBmu*
' Tt i los .

Digitized by

Google

DOMINIC r

los infeftari » animavemnt fe unanimiter contra
iUos amulos viriliter irruere & potenter, & in-
fequuti (uerunt smulos illos uique prope San-
dlam Mariam de Martyribus , longe tocth a Ci-
vitate Melfidbe per milUare unum vel circa .
Confticuerat autem idem Palatinus gentem fuam
relinqui reconditam in quodam loco abfcondito
poft Civitatem Melfidbe . Et ut viderunt.gentem
Civitatis Meififbe perfequi promto corde focios
iuos 1 longequc efle a Civitate Melfi^ fpatio
pnedt^fto t diverfis viis poft terga Melfi<5kenfium
cdrfu velociflimo ferierunt . Nec fciverunt pne-
videre MelficSteiifes eorum infidias prsparacas .
Et fic itipendiarii ^ qui pnBcedebant y & qui
fequebantur, in uno concorfu fuperMeifidbenfes
promcifllme ferierunt, & ceperunt de viris Mel-
c£beiifibus viros centum & ultra . Inter quos
efle concigit meliores , quos apud Vigilias car-
terandos portavit^ cofque tenuit, quouibue uni-
verfi Cives rcddiderunt Civiutcm MclficbB do-
sninio Palacini. Qpam Civitatem^ deficiente eis
auxilio Hungarorum^ quorum fidelitati fe dedc-
rant , reftituenint» & le ipfos dominio Pabtini .

Et dum eflet Palatinus ipfe in obfidione Ci-
vitatis Juvenatii ^ ut praefcripfi , continuos diros
infultus dabat & dari mandabat contra Juvena-
lienfes , 8c ibidem plura conftrui fecit diverfa
ingenia, quibus poflentfe muris Civitatis adhas-
rere . £t mandavit uno die guaftum fieri in ar-
boribus ol^rum . Scatimque ut viderunt Ju-
venatienies guaftum fieri in arbohbus & bo
nis eorum , nuntios Ambafliatores miferunt
cum certis pa&is velle reddere Civitatem .
Qpod audiens Palatinus 9 mandavit guaftum
ceflarQ ^ 6c cum Ambaffiatoribus Juvenatii fue-
runt ad verba . Tamdem concordes fadti red-
diderunt Civitatem Palatino jam di£lo padto
/ubicriptOy videlicety quod omniajuraCivicacts
Regise Curitf peninentia aflignentur in Camera
Palatini^ & Juvenatienfes viri, vexillo remoto
Regis HiingariaB , vexillum Reginas erigant &
Domini Lodk)vici ; Et pro majori fecuritate fta-
gio6 o£to dabunt moraodos in C :ftro Bari o£lo

{jeneruni Civitatis . Et his padtis firmatis VeHil
um Regis HungarisB removerunt , 8c Vexilium
crexerunt Regiose & Domini Lodovici , dede<
nintque promiflbs o£ko ftagios Caporalibus ga-
Idarum 9 oui erant fuper mare portandos per
eos ad Caftrum Bari . A quibus Palatinus idem
pro amodooe exercitui fui recepitkjuvenatien*
bbus Civibus uncias centum.

£t amoto inde exercitu fuo pervdnit Biton*
cum Civitatem magnam ^ 8c in Abbatia Sandli
Leonis longe parum a mcemiis didbe Terne ca-
ilrametatus foit cum exerdtu fuo . £t mittens
Ambafliatores fuos ufque ad Portam Civitacis
ipfius, mific dicendoCivibusBicontinis, ucTcr-
cam Bitonti fideliuci reftituant Reginali & Do-
mini Lodovici^ fibique pareant tamquam Prin*
cipi Fartiano . Qpibus refponfum pcr univerfos
Concives (pmrant regiminiCivitatisipfius Do-
minus Herncus » & E)omtnus Paulus Milites ,
Chiccus Domini Sergii 9 8c Leo Caftanea 9 &
alii probi viri » fed ii priBcipue quatuor ) qui
«dixerunt i Dicite Palatino^ qudd jam fidelita^
tem noflram fromifimus Domino Regi Hunga-
ria • Amodo non aliud volumus 9 quam domi^
nium Hur^arorum . Ideo dicite Domino Palatt-
no 9 qudd flaceat fibi nos ncn moleflare « fed ex^
fpe£lemus videre^fi quis viChrfitRegnibujus;
an Rex Hungaria an Regina & Dominus Lo^
dovicHs. Necejfe enim efl 9 ut ipforum Domino-
rum alteri i coeloviSioria concedatur. Miramur
enim vehementer^ qudd Dominus Palatinus pro-
mifit Domino Vayvoda Corrado Lupo ipfis

DEGRAVINA 644

. recedenttbus de partibus Apulis 9 ir versii
Terram^Labaris euntibus 9 guerram nm moveri
debere in partsbus Terrs Bari . Quomodo ergo
fua promtfsione defectt 9 flupemus . Recordamttr
itaque fiii 9 ut promiflorum verborum di£iis Do*
minis memorfit tamquam Prmceps magnificus .
Finaliter autem noflri cordis efl Civitatem Bi^
tonti Hungarorum dominio non movere 9 fed
omni remoto timore in eorum fidelitate confiflere.
Fideamus ufque quo finem rei . Redierunt au^
tem Am bamatores adPalacinum 9 & dixerunt ei
refponfionem jam didhun . Tunc Palatinus juflir
perfuum exercitum infultus commicti duriffimof
contra Cives Bitonti^ &Cives ipfi defuper mo-^
ris fe viriliter defenderunt 9 & fxpe faspiiis in«

B fultus peflimi fiunt in eos.

Videns enim Palatinus ex infultibus non pofl<t
offendere Civitatem 9 convocatis undique virit
circumftantium Civitatum , Caftrorum , & Csl^
falium 9 fine fine innumerofus Populus concurrit
in auxilium Palarini 9 Palenfes praKnpue , oui
inimici funt Civitari Bitonri. Jumt i:aque Pala^
tinus guaftum facere maximum cum combuftio-
ne arborum» olearum» cum CnlAiooc molarum
crappetorum , in quibus macinantur olivas 9 &
generalicer danmum in bonis omnibus eorum*
dem • Fecitque fieri Palacinus ibidem muka in^
genta lignea 9 pontes, fcalas , & gattos, trabuc-
cofque erexit ance moenia Civiutts ipfius 9 cre*
dens terrere fideliffimos Civicaris ejufdem . Ec

Q paratis ingeniis quodam die verstis murosfe pro«
ximare credebant . Videntes autem Bitontini
exercicum inimicum velle muris Gtvitacis ad«
hasrere cum didlis ingeniis , uc illa opportuniba
frangerent , quafi fubcus murum adhasrere per^
miferunt . Et quum fiierunc fub muro , i<Slibus
lapidum vivorum tam fortiter percuriebant ipfii
ingenia , qu6d io momenco fradU fuerunt pem'«
tus & confiimta . Et mulci qiiidem inimict exer^
citus lapidum ii^ibus func p<ircufli 9 & dimiflis
ingeniis fijgerunc . Erant autem in Civicate Bi*
tonti baliftarii plurimi 8c boni quafi circa mille»
&per conftitutas feneftras moeniorum faspibs jar
ciebant in exercitum Palacini ; uno tamen femel
unus baliftariorum ipforum jecit in perfonam

D Palatini 9 cujus iAus» quia caput fuum alibi Pa«
latinusrevolvitt vicinum fibi famukim tunc per«
cuflit . Qjiem fi percufiflet , force tunc tota ori-
ga partium Terras Bari finita fuiflet . Sed noluit
Deus propter peccatom PbpuU , fed ipfum re-
gnare permifit 9 ut fua impietas confundat no^
ftra delidla . Stetit autem inimicus talis exerci*
tus ante Bitontum per dies decem 8c (eptem &
ultra , 6c nihil lasdere potuit Civitati gracid de^

. fenforum . Tunc Cives Terne videntes nultater
nus pofle offendi ab hoftibus 9 fapiemer cogita*
verunt velle efle ad pa<SU pacifica cum Palatino^
fidelitate Regia non mucata • Convocatis itacjue
quibufdam hdelibus Palatini juxta PortamCivi*
tatis , dixerunt illis : Dicite noflra parte Do*

£ mino Palatino 9 quod noflri corditnon §fl i >?ie-
litate Regis aliquatenus deviare timore vel dan^
no quocumque. Sed fiplacetei^ deveniamus ad
pada^ ut fimus utraque parte contenti . Ite ergo
ad Dominum^ & fibi narrate verba^ qwo dici^
mus ; & ouod rejpondet 9 nobis referte • Abie-
runt illi ad di^m Palarinum 9 &c fibi pcxmittk
verba dixerunt . Qpibus Palatinus ait : Placet
nobis . Fiant eis ajfecuratori^ titers Ambajfia^
toribus Civitatis 9 ut ftcufi valeant venire ad
nos , dr redire ad Terram . Et (a<Sbum eft ; quas
di^i convocati fub bona fide PoroD Civttatis
adhasrences , aflecuratorias literas obculerunt •
Scacimque Cives Bitonti de communi confilio
Auibamatores (uos 8c concordisstra^atores fta-

tue«

Digitized by

<4i C H R O

cueront pominum Herricum, &Dominum Pau-
lum pra&tos, receptia primo ftagiis duobusMi
htibus, & duobus Scutiferis Palatini inTetram.
Fuerunt ante Palatinum AmbaflUtores jamdi<ai,
& finahter devenere ad pa<SU , qu6d pro fub-
lcrpta treuga &roanda Bitontini Cives folvant
ipft Palatino unciaa centum , & deinde nifi
per totum quintumdecimum menfis luhi anni
ejuldem adfit eifdem Civibu» ffitontinis Do-
ininorum auKilium Hungarorum, qui in Cam
po Sanifti Leonis , in quo ipfe Palatinus con-
Mit , eum appellent ad arma in campo,qu6d
elaplo ipfo termino Civitas ipfa Vexillum Re-
gina erigat , & didii Domini Lodovici , ac
luum tamquamPrincipisBarifani, fubditofque
fideles fe demde teneant PrincipisPaktini. Ve
perunt tunc Ambaffiatores rcferentes Univerfi
tatiBitonti pr«fata paOa, fupcr quibus mu
tuum habentescbnfilium, placuit omnibus or-
do tahs; & rcverfi ad Palatinum prafata paOa
penitus firmavcrunt. Et accepti proroifsi pe-
cuma , amovit inde exercitum fuum , & fe apud
Barum contuht, creden» eam ingrcdi, & Prio.
cipatus nomine poffidere. Scd vana iFuit cogi-
Wtio fua , quia Barenfe$ eum imroire nullaw-
nus permiferunt , ex eo qu6d crant in Terra
ipla plurimi pjrentos fui, & nolebant ipfum
pro Domino rcciperc intus Urbcm . Abiit au-
tem Palatinus verstis Monopolum , qua Tcrra
tenebatur pro eo^ & ibi pcr dics aliquo» re-
qmevu, & deinde reverfu» Vigilias ioibi mo
rabatur potenter.

Dominus autem Vayvoda, & Corradus Lu-
Pus, ac univerfus corum excrcitus per partes
Vallis BcneventamB cum plena vi<aoria tranf:
funtes, fuerunt a fingulis obediti , & ad Re-
giam fidelitatem converfi funt finguli partium
carumdcm . Et dcmum remoto exercitu perve-
^erunt ad partes Terta-Laboris , & applican-
tcs ad Paffum Cafaiis Arpadii iovencrunt Paf-
fum ipfum potentpr fortificatum magno foflato
^ paliciu fuper eum . Eft autem Paffus ille in-
ffa duosmontes maximos & altos & nemorolbs
atque lapidcos, per quos ad dcfenfionem mo-
dicam nullus tranfire poflet. Eiantque in Palfu
iplo Comcs de Afpergo , & Bambcrlingcrius
Thcotonici Caporales, & alii plures «rmigeri
pro Domino Ludovico ultra quingcnti , qui le
parantes iil Paflu , Pafliim ipffim traufire volen-
Hbus defifndcre pnsfumferunt . Et conftituti fi-
inul ad bellum ^ota Ula die dirum pt«lium
commiferunt} ubi ex utraquc parte plurimi pe-
ncrunt. Tamdem ceflit vi^riii Hungaris , &
contra vcUc cuftodientium PaiTum ipium tranf-
ivcrunt,eofquecuftodes ffiortaliter iafequuntur,
de quibus in fiiga plurimos occideruot, & plu-
rimos carcerarunt. Scd quia nox obfi:ura fuper-
v^oit ciidem , ideo fugientes fingulos caperc
IKquiverunt; & ipfo PalTu corrupto tptum Ca-
lale Arpadii,& confcguenter Burgum Aigcntii,
.vchit loca rebellium , ignis incendio concrema- i r
niflt, totali robb» priii» fublaw per «os . Et
deinde ad Cafale CanceUi hoc idem feccruot
Et pervenieatet Acerras, Tcrram ipfam poten
tcr aggreffi fuot , quam violcnier ceperunt
Caftrum vcri) forriflimum di«as! Terr« interci
pere nequivcrunt , opportunis defenlbribus cu-
ftoditum. A quibus terris & .Iocis opportuna
yi<aualia rcccpcrunt, & per Villanos locorum
ipforum ,& ^nimalia deferri faciebant poft eos.
I 'i mum vcr&iis Capuam miHtantes , maximum
Vulturni flumea per pontcm fluminis ncquivc
' ruot traofire , defenfionibus Turrium deteofa
tum.

gnusm^iftcr. £t viden. amphtSm flu^

St 7a^,^ ^'"'i?" «>PPO««n'» lignamin*
«ftu«, quo poffcnt univerfu» exerSus I

pootem iHum ftatuit. gu6d io creiHooe 4ntU
itr^^oSf^M^aliam ripamTa|lS!

l^^i^ l',gMnMna perrexeruBr, per quem
terCJ Prf""'^'" eicStu?^
SrCotrTri^i^iP&r^"?» «F»»

tr&rt:^"A:*^T««».fck^^^^^^

«Moe exitu» Cmtatij, habebantqne conftnKui.
rum plunnu immici, quorum Caponais Ccrvw

^^ti» Triventi, fcito cxcrcitus Huogarorum

rt^rA' dcftrodHonem interiorumSS

Tu^'T:J''V'''^^P^^'^ mduce.eia.

ordioatione tnuJbita, & pa.
tete<aa dwSto Comiti Triveoti hixta m»&um

crudcl» tofultus circum circa Civiiat^ tJr

JS^S^f ^""^^"*^ afluirio coE^
n^™J?a^"^' i?""*»" a"»^» & coofangui*
ne didhCtomitis fugere fc finxcrunt, quafiSoa
valente. Paffum Ulum uUerib» defcnfaS^t ir-
rucnsp<,tcnter cxcrcitus per locum mnm iVffl
ditur cum furoie mifcram Civitatem , ubiq^ok

lum de ooo cuiTeoda Civitatem , Thiotonici
fervavcniot, fed ad difrohaadum geocrSS
toum Terram C06p«runf„ quantumciSKiueDo.

nare. nt per modicam horam totamCivttatem
•Uam pcoitus depradatunt^ & domo. jJurimS
Sffi' 'ff^ ii^odio aictcmiu

runt. Pra&tu» aotem Osrvo. de Gapoa , diAi
f J^J?"!?^"*' pfcite/que fui fcqutt». pet
fug» fubfidiuib evaferunt.^Cuju. filii™.^
domus per di<aam Dominum Vayvilam funt
accepti, &major par. hominum didte Tert»
per Theotooicos , Hoogaro. , & Lombardos
ipfius exorcuiB carceWtBr, prctio fe quiUbet
redimcndu». Tantu. erat io Civitate ipfii ftri-
dor _& ululatus geoUurogeoerisutriufiiur, qu6<l
quafi laexaudibilis ftridor erat. nec er^t uU»
compaflio taotonim ululaothmi pueiQnm. Ste»
titque idem exercitos id Gtvttate ip&CapuaBS
per dies tre» , infnr qnos Turre» P<inri«ltiain
accepeniot, & eis «cccpris vi^ibm & aUi»
opportunis oprime rounienmc, & apno&is ea-
rum cuftodi* quibddam Nobilibus Theotoni.
cis , versus Civitatcm Averla fuam exetcuum
direaeruot. •

Averfaoi vero Cive. . fendto «d»emii taoti
excrcitus lo paxtibus Teft».Labori». difpofue.
raot ordinato confilio abfcue p^o honorao*
ter rccipcre Dpmioum.VajTrodam , & fuum
exeicitum m avitate Averf». Ut autem fci-
verunt, ditlum exercitum itcr direxiffe vmii»
Averfam , Syndico. & Nonrios hoooratos anile»
runt ante d«aum Vayvodam , Qficreotes pro
parte Averfanorum dominioDonuoiRegis Hun.
garw Civiutcn» Avctfa;. Qpod «tidiens di<%i(
pommusVayvoda.&Corradus. \mi &<ftifunt,
& Nuntios ipfos hooorificeotiiu recepenini . Et
finMiI incedente.adTerram, cum. maaw laude
fufcipitur di<au8 Vayvoda Dominus ii fingulis
Civibus diO» Tcrrjf . torufque exercitus hoipi,

tatur

Digitized by

647 DOMINICI

tatur ibidem cum magoo amore • Et ecce fa
ma voiante per univerias Terras , Caftra , &
Cafalia Terr«-Laboris, in Neapoli pracipue ,
diili exercitus eft patefacShis adventus , omnef-
que terrent terroribus £uSbis in Civitate esfegia
Capuana, &Terris aliisfupradi(Siis. Et ob hoc
univerfa provincia TerrsB-Laboris ad dtdbm
Terram Averfe concurrit, fidelitatem & ho-
magium Domino Regi Hungarias juratura . Ibr
que univerfus concurrit Populus locorum iUo-
rum cum gcaffiis opportunis .

Coeperunt autem Hungari & Theotonici fu-
perNeapolitanos continu6 militare^ opprimcn-
do eos diverfis 8c variis prasdarum & damno-
rum generibus 9 quibus eos fubducerent 4omi-
nio HungariaB • Dominus autem Lodovicus , &
Regina Johanna intus Neapolim confiftentes >
ad quorum clamorem univerfi Comites & Ba-
rones fuas fequela convenerant , quilibet in ma-
nu forti,adunaverant inNeapoIi exercitum gen-
tium armatarum, quo apud opprimentes Hun-

giros praevalerent, Die verb quodam praefatus
ominus Lodovicus de confilio fuorum Procon-
fulum f Comitum ^ & Baronum mifit ad Domi-
num Vayvodam & ejus exercitum guantunipu
gnas per Ambafliatores honoratos^ dicens: Ecce
fclas , Domine f^ayvoda , quod Dominus nofter
Rex Lodovicus de Tarento per frafentem guan»
tum pugna provocat vos ad pugnam in campo .
Eftque ipfi cum fuo exercitu praparatus ad pu-
gnam . Et propterea per nos Amia/patares fuos
vos voluit pravenire . Nec voluit juper vos ir-
tuere fubito , ficut feciflis in eum . Determi^
netis igitur diem committendi prcelii , & cam-
pum , ubicumque volueritis , ftatuatis , quum
totum ho€ ete6lioni .veftra difponat . Mter
nifi volueritis cum eo^ pugnare in campo , fu-
per vos pctentijffime veniet obfejfurus . Ref
pondete igitur fuptr his velle veftrum finali'
ter j quia fuper his » qua diximus , veflram
fcire defiderat voluntatem . Dominus autem
Vayvoda prasfatos Ambafliatores honoranter
recipiens ^ ficut decet Regios Nuntios tanti
myiferii ^ eos ad prandium invitavit , di-
cens eis: Prandete nodifcum , & poft prandium
refpondebimus valde gratis . Qjiod failum eft.
Igitur fadlo prandio dtligenti , didlus Dominus
Voy vada convocavit ad fe Corradum Lupum ,
Ducem Guarnerium , & alios Milites (uos Hun-

faros, & Theotonicos beilicofos expertos , qui-
us ait : Ecce per Dominum Lodovicum Lati-
norum Regem ad Prcelium invitamur per guan-
tum m vampo ; Cf noflra ele£iioni difponit lo^
cum prctlii atque diem , dr per prafentes Am*
iafsiatores fuos refponfum noflrum exfpeSiat .
Qua de re nofler ammus valde gaudet , quum
dicit fe velle prceliare mbifcum in campo. Con^
^Jfdamus igitur mutud , quid refpondebimus di-
£lo Regi . At illi : Domine Payvoda , & nos
itiam proelium affeClamus • Expedite tam citd
Ambafsiataribus refpondtre . Et poflquam arbi-
trii noflri eft iellandi eligere locum ^ & diem ,
ut citiuf prwlium fiat f hoc etiam arbitrio ve-
ftro fumatis. f^erumtamen ne aliqua caufa di-
£lum Dominum Lodovicum bellandi forte pcB'
mteat f ficut moris eft Latinorumf refpondete
Jibi f ut cras cum Ambafsiatoribus his Milites
duos mittat , ut cum duobus aliis noftris Mili^
tibus campum flatuant prwliandi magnum &
largum » voluerint communiter ubicumque .
Diem autem prceliif ufque in diem Sabbatt pri-
mo futurum 9 firmiter ftatuamus , quum fimus
omnes parati ad pugnam . Sed ut habilius lo-
cus campi prcelii ordinetur f ideo ufque ad di-

DE GR A VIN A

64S

(lum terminum differimus diem belli. Placuit
omnibus Caporalibus Hungaris, 8c Theotonici»
ordo talis , & propterea convocatis Ambafcia*
toribus di£H Domini Lodovici idem Dominus
Vayvoda per conftitutum Interpretem recuiit
Ambafliatoribus ipfis ordinem praenotatum , &
ad majorem informationem prafiEita verba ref^*
ponfalia in fcriptis eidem mandavit ; immo ad
velociorem expeditionem negotii Miiites duos
Theotonicos reambafliatores tranfmifit di^
Domino Lodovico , affirnuturus prcelium invo-
catum 9 fibique per ordinem prasfcripta omnia
relaturos .

Tunc acceflerunt Ambafciatores omnes ver-
shs Neapolim , &c fimul ingrefli funt Ciyitatem^
& euntes ad Caftrum Regium apertis januis in-
traverunt , & fimul cum Ambafliatoribus didli
Domini Lodovici coram ipfo Domino p sefen-
tantur. Cui reverentii deoitd fadld per Am«
bafliatores Theotonicos , prasfcripta prasmifla
refponfio refpondetur , fibique fcriptas literas
aflignarunt. Tunc Dominus Lodovicus Ambaf*
fiatorum refponfione accepta , vocatis CoUate*
ralibus fuis literas etiam legi fccit , qus ea-
demmet verba di^labant. Et habito confilio
fuper verbis deliberaverunt confulto duos Mili*
tes effe mittendos , locum proelii condidluros »
pro ut fcripferat Vayvoda fupradiitus . Statti*
tum vero diem proslii acceptarunt . Tunc re-
diens di6tm Dominus Lodovicus magnanimo
animo ad Ambafliatores eofdem jucundo vulni
Regali , quas dixerant , omnia firmo corde fpo-
pondit , quibus ait : Carijimi , hoc fero coenate
nobifcum . Hora enim tarda efij vos redire pof-
fe Averfam. De mane redietis ad veflri fxfr-
citum Domini cum duobus noftris Militibus i
quibuSf Ut Dominus vefter fcripfitj commifimus
cum duobus alHs fuis Militibus eligere locum
belli . At illi : Domine , facimus qmd jubetis .
Et piratd coend , cum Domino ipfo honorifici
tnvitantur ad coenam , & ibidem ipfa no<Sle
jufli funt repofare . Facfto igitur mane reraifit
ipfe Dominus Lodovicus Milites fuos duos
apud Averfam cura Militibus Theotonicis fu-
pradidbis , & pra?fentes coram di6to Vay voda
pro parte diili Domini Lodovici , quod ordi-
naverat , confirmarunt, dicent^s : Dom:ne f^ajh
voda , ecce mifsi fumus per^ t)ominum noflrum
Regem ad vos j ut cum duobus veftris Militi^
bus f ubicumque elegerimus fimul f habiliarem
locum proelii ftatuamus. Ergo ut utriufque vf-
(hrum Dominorum impleatur voluntas y mittite
nobifcum Milites veffros duos f cum quibus /0*
cum faciendi proelii eligamus . Conftitutum au^
tem diem per vos committendi prcelii noftro ver-
bo Dominus nofter acceptat . Placuit didlo Do-
mino Vayvodae, & Corrado Lupo, ceterifque
Caporahbus Hungaris &Theotonicis di6ti exer-
citusy & ftatim fagaciflimos duos Milites unum
Hungarum f & alium Theotonicum , quos e?&*
pertos noverunt ^ unk cum di<5lis duobus Mtltti-
bus di£bi Domini Lodovicif elecSburos IocamSe(
campum proelii faciendi . Tunc prasfati Milites
quatuor cum Dominorum licentia perrexerunt »
oc venientes ad locum , qui dicitur Malitum »
infra Civitatem Neapolis & Averfos 9 fpatiofifli-
mum f illic committendum prcelium ftatuerunt^
immo ad majus fpatium di(^i campi habendum
quamplures arbores circumftantes f fbflatos f 6t
Rubos per ftacutos villanos incidi & explanari
fecerunt; Scparato didko campo, quilibet ipfo-
rum Militum ad fuum Dominum remeavit.

Ex qua ordinatione tam Dominus Lodovicus
cum fuo exercitQ ia Neapoli , quam prasfatus

Do^

Digitized by

649 C H R O

Domiflus Vayroda in Civitate Averfe cum fuo
cxercitu de ogportunis armis^ paramentis , at-
quc banderiis ie ornabant ^ ut in conflituto die
proclii cfTent promti . Neapolitani igitur Cives,
oc univeriiLatini, Domini, Milites» &Scutiferi
de faciendo proelio iaeto corde videbantur fer-
veire » & ad id aitercantes unus alterum anima-
bat • Plurimi tamen Neapolitani Nobiles , fiiii
Nobilium Milicum » occanone factendi proelii
eidem Domino Lodovico honorem Militise po-
ilularunty ut quum Nobiles/int, Q aliquem eo-
rum deficere contingat in prcelio, fama vel no-
nienMilitis fibi reflet , ut moris eft bellicorum.
Vt autem unufquifoue diiStorum Nobilium ad
committendum proeiium animofior fe demon-
^lret , fpopondit & placuit didlorum Nobilium
petitio fibi fad^a ; oc eodem die zona Militise
decoravit nobiliflimos luvenes feptingentos &
ultra . Dominus autem Vay voda acl quorumdam
Nobilium Hungarorum Scutiferorum fuorum, &
Theotonicorum petitionem^ prasnominatum Cor-
radum Lupum primo , & plurimos alios honore
Militias decoravit . Et fic ex utroque exercitu,
Dominorum ex nova Militia fuit gaudium ma^
gnum fa(Slum , alacri animo diem praefixi proelii
exfpedVantes .

Adveniente itaque faciendi proelii die ^ ecce
orto jam Sole expreifus Nuncius di<Sti Domini
Liodovici quafdam deftrens literas^ ad Dominum
Vayvodam praefens fuit ^ per quas cena caufa
diem proelii difFerre petebat- Proditorie auiem
ilatueiat didlusDominus Lodovicus, & fuiPro-
confiiles 9 ut totus fuus exercitus ftet paratus ,
^ante auroram didi ftatuti diei proeliiexNea-
poli eques 2c pedes quilibet fit paratus 9 ut fe
)rope Civitatem Averfe occult^ recondant .
pfe auiem dilatorias belU literas, quas fcribe
)at , faciebat fidtitie , ut exercitus Hungarorum
& Theotonicorum , qui fpe faciendi proelii fum-
mo mane fe parabant ad arma venturi ad con-
ftitutum Campum , habitis literis dilatorii proe-
lii arma deponant , & ipfe Dominus Lodovicus
cum exercitu fuo fiibito irruat fujper inermem
exercitum Hun^arorum . Et fic fa<£him fuit .
Ecce juxta didtum proditprium ordinem ante
diem clarum totus exercitus egreditur Civitate
Neapoiis , & ad ilatutum locum imbofcamenti
quilibet fe recondit. Qjjum veroperv^nit Nun
tius ad didlum Dominum Vayvodam, qui etiam
fraudulenter de d\£U proditione informatus dixe..
rat in fuo tranfitu per exercitum Hungarorum ,
di6tum Dominum Lodovicum dilaticnem petere
proelii faciendi , ipfo ftatuto die certa de caufa
proeliare non pctk , arma recepta ex verbis
illius Nuntii quilibet deponebat, quafi dolentes
de proeUo , quod rcftabat. Qui Nuntius di&o
pomino Vayvodae literas aflignavit . Tunc Do-
minus Vayvoda univerfos fui exercitus Capora-
les requiiere faciens ad legendas literas prsno-
tatas , in Sala Caftri Magni Aver& Caporales
finguli sdunantur, & lecSls fuerunt literse prasli-
barsQ . Ad quas audiendas , quafi credentes no-
vum aliquid audituri, plurin)! concurrerunt. Et
dum auhuc literse legerentur , ecce rumcr ma-
ximjs per totam Civitatem Averfae , clamantis
Pcpuli & exercitus, inimicorum exercitusirrue-
re fuper eos , praBCurforelque inimici exercitus
inftare ferociii:» januis Civitatis. TuncDominus
Vayvoda, & Dominus Corradus, DuxGuarne-
rius, & Caprrales aliiHungjirorum & Theoto-
iiicorum exercitus cognoverunt literas illas pro-
dicorie fuiffe formatas, & juflcrui t totum exer-
citum efle confeftim ad arma cques . Erant
auceo^ cum didlo Domino Vayvoda Hungari

N I C O N.

650

^rcherii quafi trecenti,.qui protinus de licentia
d'\£li Domini Vayvoda afcendentes equos eo-
rum , poft terga inimici exercitus fe iplos repor
nere cogitarunt , & per aliam Civitatis Averfas
Portam egrefli funt , licet in ea mcenia nulU
forent , & circa inimicum exercitum fe recon-
dunt . At inimicus exercitus Domini Lodovici
magis ac magis circa Civitatem Aver& & intua
fe adhMebat Civibus difplicendo . Et ecce ad
fonum buccinarum quamplurium maxima.Tiieo^
tonicorum militia cum Corrado Lupo egreditur'
Civitate Averfas obviam exercitui inindico . Qiikv*
rum exitum per buccinarum fonum- inimicus
exercitus fentiens , retroccflit per fpatium bre-
vis via?. Et paulatim Theotonicl & Hungari
exeuntes quandoque in magna , quandoque par-
va turba , unus alterum non expe^lans ; ucut
primus exiit Dominus Corradus jam di6lus cum.
lUa comitiva , fic fubito irruit fuper exercitum;
inimicum . Qjui nequaquam terga vertentes ^
fed fe viriltter defendentes , fuper didtum Do-
minum Corradum promtiiis ferierunt , & tanto»
ardore fuper di<Stum Militem feriunt , qu6d
ipfum Dominum Corradum armorum potentia^
ceperuut , 8c quibufdam Neapolitanis datus eft
captivus Neapolim deferendus. Cep- rat autem
ipfum Dominus Raymundus de Baucio Miles/
uiperihs nominatus , qui Miles habetur in Re-
gno magnas^ virtutis . Et ecce capto Domino
Corrado tanta fupervenit Theotonicorum &
Hungarorum potentia equitum fuper exercitum
inimicum, licet in fatis quantitate majore fi^rent
viri exercitus Domiui Lodovi:i viris exercitu*
Hungarorum , quod quafi fafti territi , erant
fub Ipe retrocedendi . Et fic ex utraque parte:
inexaudibilis clamor utrlufque ululantis exerci-
tus aures audientium penetrabat . Tunc recon-
diti Hungari Arcerii fupradidki maximo ululatu
audito ad caudam inimici exercitus cum eorum.
arcubus & fagittis crudeliter ferire coeperunt.
Ut autem vidit inimicus exercitus fe effe ro-
clufum , eofque percuti ex parte anteriori &^
poflieriori , equofque eorum innumerabiles fa-
gittis percutere atque viros, cogitaverunt uti-
lius apud Neapolim redituri. Ec corrupta eo-
rum exercitu , quilibet fe revolvit in fugam .
Hungari vero & Thcotonici fugientem inimi-
corum exercicum promtius infequentes , pluri-'
1x11.0 occiderunt & plurimos carceraverunt Ca-i
porales & Nobiles exercitus didti Domini Lo-
dovict . Et fic ii, qui didlum Dominum ConsL^
dum captivum habebant, illo dimiflb fugerunt.
Tantus enim pulvis equorum pedibus invaluio
fuper locum , quod quafi unus alterum ex puU
vere non videbat . Promtilfime autem Theoto-
nici & Hungari inimicum exercitum infequun-
tur ufque juxta moenia Civitatis Neapolis. In
quorum fuga plurimos occiderunt & plurimosi
acceperunt . Et tunc , qui evaferunt pedes vei
eques , magno tremore Neapolim funt ingrefE.

Redeunt tunc Hungari & Theotonici ad Ci-
vitatem Averfs cum laude maxima 8t trium-
pho , ducentes fecum plurimos carceratos 8c
cquos , & de obtenta vidloria gratias agentes
Domino ]efu Chrifto. Q.uum autem applicue*
runtAverfam, de mandato Marefcallorum exer-
citus univerfi captivi coram Domino Vayvoda
prsefentantur, inter qjuos inventi funt efle capti-
vos Caporales Ibbfcriptos , viddicet praefarum
Dominum Raymundum de Baucio, prselatumf
Dominum Robertum de Sandlo Severino, Ro*
geronum Comitem Tricarici, Dominum Adam
de Vicecomitibus , & infinitos alios Nobiles
milites Theotonicos & Latinos , qyi fiierun;;

iu-

Digitized by

6si DOMINICl

Inter omnes quafi miUe accepti . Volens autem ,
di(ftu& Dorainus Vay voda , Dux Guarnerius , &
Pominus Corradus fcire , fi de viris lui cxerci-
tus periiflent in bello ^ diftis captivis appofitis
carceri diligeuti , toium campum convifti proe-
lii recoUigere mandaverum , mandantes , ut fi
quis fur exercitus inveniretur defunflus, ad Ec-
clefiam duceretur, quod faAum et\ . Perquifito^
ires autem defunitorum coeperuntdiligenter hoc
agere , nec unum tantiim Hungarum vel (lium
l^eotonicum invencrunt defundhim , faltem
iDodicis vulneratis , & numerantes defun£los
partis adverlaB invenerunt iUos ultra miUe fuifle
defunAos in campo. Et fic inter vivos per Co-
meftabulos Hungarorum exercitus eft inventus.
O fi quis vidiflTet feilum & magnum praeconium
tantas obientaB vi<5lorias! O ouan.us eft clamor
ad Deum cum laude , quia ubi inimicus exerci-
lus proditor credidit eos occidere , fuerunt oc-
cifi ! Et fic cura magno jubilo coram fe diftus
Vayvoda , & Dux Guarnerius diiftos Dominum
Rooertum , & Dominum Raymundum venire
prajfentes juflcrunt , ut feriatim eis dicerent ,
qualiter tantum lecerint prodimentum, quod
ceflit in anguftiam frontis eorum . Qpi praafen-
fes coram didlis Dominis Vay voda & Corrado
dixerunt 9 rem ita fuiffe tradlatam , pro ut
fuperiiis enarratur . Tunc Dominus Vayvoda
prawiiAos Caporales cuftodiac fui carceris reci-
piens , illos diligenrer cuftodiri mandavit ; &
dixit Rogerono Tricarici Comiti , qui Misba-
num Hungarum Ducem Calabria^ , quem capti-
vum in Caftro fuo tenebat , veoire mandaret
Averfam , fi vitam cupcret habere , Qui Co-
mes prediiSlum Misbanum infra breves dies ve-
iiire mandavit Averlam .

Tunc di6ius Dominus Vayvoda ad conforta-
tionem hominum Givitatum Montis San<5li An-
geli , Manfredoniae , Baruli , Luceriac , Trani ,
Bitontt y & Gravinae , quas fub dominio fuo
crant 9 credens quod Civitas Gravina» fub
dominio luo llaret , ficut eam reliquit , iis
Univerfitatibus fignificavit obtentam vidko*
riam pcr modum luperius adnotatum . Unde
per Univerfitat^ Terrarum ip-arum fuerunt
magna gaudia cjlebrara , praster di^am
Tcrram Gravinae , quX . ut praefcribitur ,
foerat rebellata . Nos autem , (jui Gravi-
nenfes eramus extra Tcrram Gravina? ejci^i %
ficut pra^fcribitur, XXI II. die menfis Maii di<Sli
annt receflimus a Civitate Montls Sandli Ange-
li , poftquam fcivimus Domini Roberti jam di-
& fui exercitus recelfum a partibus Terrap
Bari, & in egregia Civitate Baruli firmiter ma-
nebamus . Ubi dum efiemus , per eos , qui in
Caftro Civitatis Canufii morabantur , fuper vi-
ros didte Terras Baruli continuus ficbat inful-
tus , quia dicShjm Caftrum , & reformata Civi-
tas Canufii tenebanrur pro Domino Lodovico.
Et in tantum Barolitanos Cives conftrinxeraht,
quod vix Barolitanus aliquis ad propinquiores
vineas audebat exire. Erant etiam contra eof-
dem Cives Baruli perfequutores impii Nobiles
multi Marrenfes , qui in Minerbino manebant »
Terra D' mini Raymundi de Baucio, qui erant
amici antiqui , & ad confervationem hdelitatis
ipfius^Domini erant fimul uniti contra domi-
nium Hungarorum . Et c converfo Dominus
Kicolaus de GaAis , fuique fequaces , in Ciyi-
tate Baruli confiftentes fidtliter contra ipibs
Marrenfes & Dominum Lodovicum jam di(5tum
pro fideli.ate Hungara repugnabant. Per quos
anfuitu^ (xpibs inde fa6los ex Barolitanis Po-
pularibus piurimi maaibus & oaribus mutilati

DE GRAVINA

6S%

fuerunt , unde unufqui (que timebat egredi Por-
tas Terras, ipiamque Terram mobitiDus omni*
bus penitus depr^arunt. Sed antequam nova
ulia efient in partibus Terrse Bari de captio*
ne didlorum Domini Roberti , & aliorum p
ieu corruptela di^i exercitus Domini Lodo-
vici , praetatus Angeius Domini Gualterit , &
noftri fequaces de Civitace Baruli recefEmus ^
& , ut praefenur, fcito per nos, quod jam didhis
Dominus Robertus iverat versiis Neapolim, di«
mifsd provincid Terrs Bari , una cum Thoma-
fio Pauli Hungaro Caftellano CaftriSaniSbBMa*
riai de Monte » qui certd causd venerat apud
Barulum^ & ad Civitatem Andria nos ipfos
contulimus , in qua jam di(Slus Miles Dommua
Phiiippus de Sulz didhisMalifpiritus morabatur
in Caftro , & pro parte Domini Regis Hunga*
ria5 cum modicis Theotonicis militabat contra
Regios infideles. Hic Miies trai^tu cujufdand
Lombardi , nomine Quiricinus de Placentia ^
qui cuftodia; Campaniiis Rubi prserat , a qui^
bufdam Lombardis ftipendiariis fiiis commoni<«
tus , Campanile Rubi pra^iAum ^ quod fub do-
minio erat Domini Roberti jam dicfti , fua foli-
citudine acquifivit & cepit , lick Caftrum Ru-
bi fortiflTimum pro didto Domino Roberto fer-
vatum contra viros Campanilis ipfius peifim&
impugnaretur .

Requifivit idem Miles Malifpiritus pra^tum
Angelum Domini Gualterii, & Judicem Nico-
iaum Domini Corradi Caporales noftros , ut
cum eo contra Paiatinum Altamune jam didlum^
qui fciens di6him Campanile Rubi proDomino
Malifpiritu teneri, cum tota fua potentiaCam-
panile iDfum venerat pugnaturus. Sed quia ii »
qui Caftrum Rubi tenebant pro Domino Ro-
berto jam dicfto, ex antiqua inimicitia Palarini
cum Domino Roberto prasfato , cum di<5lo Pa-
latino minime concurrebant, contra Dominum
Malifpiritum memoratum causi auxilii Palcitint
minime intendeb.tut . Ex quo Palatinus ipfis
diebus duobus repugnan- i.bidem , non potuit
laedere in Campanili jam didlo • Cui militi di6H
Angelus & Judex Nicolaus refpondentes noa
permiferuiit cum di&o milite nos ituros, licet
roiles idfm etiam didlum Thomam Pauli requi-
fierit , & fuos Hungaros contra didlum Palati-
num ituros in auxilium Campanilis , qui fimili-
ter cum iplo milite accedere recufavit . Perve-
nimus autem fimul omnes nosGravinenfes cum
Thoma Pauli prsedi<5^o a Civitate Andrias ad
jam didlum Caftrum Sandls Maris de Monte^
ubi quum fuimus cum fociis Hungaris ejufdem
Thomse , apud Spinaciolam cogitavimus ire in
prasdam, & euntes una no6le invenimus ante
Spinaciolam ovium miiliaria triginta & plus •
Qjjas accipientes duximus ad Caftrum jam di-
(Slum , & deinde in Barolo venales pcmavimus.
Deinde revenentes ad Caftrum prasfatum , oc-
currit in cordibus noftris Gravinenfium versiis
Gravinam dirigere noftrum iter, ut de nc^rati-
bus mulieribus & confanguineis dereli(5lis nova
aliqua fentiremus, & in quo cafu confifterent.
Et de voluntate exprefla difti Thoma Pauli ro-
manfit Judex Nicolaus prasdifkus in Caftro cun^
eo . Reliqui autem nos avido animo vershs pa-
triam hord meridi^i tranfadli ccepimus milita-
re . Et euntes prope Guaranionum prxmifimu$
focios duos noftros recepturos abinde panem
& vinum pro cibo noftro . Et fic illos exfpe6bi-
vimus longe pariim a Guaranione ptxox&o .
Ecce pervenerunt ad nos quidam intimi noftri
amici , Theodorus firater Notarii Berardi & fi*
lius , deferentes fecum noftro amore panem 8b

Digitized by

«S3 C H R O

Vinum & cabalcafeos noftro cibo . Cum quibus
per horam maKimam alioquenteSy hora quaii
vefpertioa praBfeote eques fuimu^ , & dcicen-
dentes in piaoittem tenimenti Gravinas^ dum
Chiccus de Gregorio nofter (ocius , 8c Domnus
Guilielmus fingulos oos prcirent ^ viderunt
quofdam malandrenos equites trefdecim ^ qui
cullodes erant Paiatii feu Caflri Gravin» , cum
]acono de Muro. Super quibus duo hi viriliter
irruenteSf crudeliter ferierunt . Qjjos dum re-
liqui focii vidimus , cucurrimus in auxilium eo-
rumdem & confufiooem iliorum . Sicut enim il-
iorum fugientium aliquem capiebamus in cam-
po , fublato fibi equo & armis ^ per Rudum de
Falema noftrum confocium decollantur, omni
snUericordia procul pulfa , licet miferi illi cla-
marenc vitam per Deum . Et primus quidem il-
lorum , dum cepimus , clamaoat : Parctte mi-
hi^ quia fum ae San£ia jfuliatia^ & forefierius
defenfalis Domina Ductjfa. Cui Ruifus pra?fa-
f us aic : £r nos te quarimus , & alios , qui pro
dida Ducijfa dicimini . Et llatim incidit (ibi
capuc • Ec infequendo reliquos , quinque illo-
rum accepimus , qui fuerunt protinus decollati.
Difpofueramus enim , ut quotouot inveniremus
partium montanarum, omnes aofque miiericor-
clia morerentur, pro eo quod cum DominoRo-
berto fuerant in prasdatione omnium bonorum
Boflrorum . Erac aucem hora cunc quafi juxta
Solis occafum .

Et tunc difpofmmus nos ituros apud Altamu-
ram ad ]udicem Thomafium Nicolai de Stafio
partialis noftri , (i poflemus , moraturi ibidcm ,
oc contra Gravinam abinde impugnare . Accef-
fimus ip(b eodem fero ufque ad Serram Fille de
Murgia » & ibidem quievimus ipfa noAc equos
pafcendo in fegetibus . Et adveniente hora au-
ror«, ivimus ego Notarius Dominicus , Chic-
cusy & Coia de Stechio apud Altamuram , &
locuti fuimus cum jam didlo Judice Thoma(io,
quod Angelus DominiGualterii cum fuis fequa*
cibus proximus fibi elTct , ipfumque fecum lo-
quuturus exfpe6lac in loco . Qjiii audiens laeto

Juidem animo, ftatim equitavit cum fuis ibciis,
c ivit ad eum , derelidlis nobis in Altamura
causi noftras quietis . Qpo invento & (bciis ,
ilatim eum coniuluit in Altamuram venire . Et
v6nit. Erat autcm Terra ip(a ^AItamuras fub
domioio Palatini , qux licet non eifet unius no-
bifcum dominii , (pe tamen didli Judicis Tho-
ina(ii manere confidebamus ibidem. Qjuum au-
tem ibidem e^Tcmus per dies duos, pIurimiGra-
vinenfes confidentes io nobis , venerunt Alta-
inuram nos videre . Et retulerunt nobis , adve-
nifTe nuper Gravinam quemdam Epifcopum de
novo fornuicum , cujus nomen erat , Epifcopus
Berardusde Ltmofano. Et ecce fupeivenit ad
nos aiter nuntius romine Petrus Nicolai Canis
de diiVa Terra cum literis ipfius Epifcopi ad
monentibus nos, ne ad mala patranda poiiiis
moveremur. Cui reverenter, velut Prselato,
refcripfimus, noftri cordis non eflc fuas rebus
EcclefisB isfidere , vel Popularium aliorum , nifi
tantunimodo in rcbus inimicorum noftrorum»
qui de(tru6lionis causa fuerant bonorum noftro
rum. Et dum t^Temus ibidem, Curullus filius

Jiuondam Judicis Martucii , qui cum matre mi
era in Altamura manebat , retulit nobis , qu6d
Miccuius frater fuus major cum uxore fua in
Milionico moraretur, & nos ubi eflTemusfemper
fcire cupiebac, uc ad nos venire valerec . Qijo
audito (criptis per me liieris ad eum ftacim mi-
fimus nuntium (pecialem . Qpi noftris receptis
liceris, ftatim ad nos venire curavit , & fuerunc
Tom. XIL

N
A

I C O N. 6s4

ipfc & frater praBdi<ihis eqnes ftatim nobifcum.
Ubi dum eflemus, ecce pro parte Univ.rfitatis
Altamura? rtlatum fuit didlo Angelo Caporali
noftro , Quod de ftatu noftro in Altamura fcri-
bere voleoant fuo Domino Palatino , fiquidem .
fibi placeret , nos in Alramura morari . Aliter
nifi didhis Palatinus per fuas litcras nos ibidem
permitcerec moraturos , abfque confcientia &
voluntate difti Domini ibidem ftare nos mini-
me permittebanc. Quibus Angelus aic : Nofhri
cordis non efi heic fiare continud . Sed placet
mihi^ ut veftro Domino nuntietis^ ut fi auando
me vel meos fe^uaces heic tranfire cajualiter
nos contingat y annuet forte nobis . Nos autem
majori vel minimo vefirum Concivium numquam
intendimus difplicere y fed vos amore fratemo
portare, Et his verbis finitis fcripfic di<fto Pa-
lacino Univerfitas ipfa . A quo refponfum ha-
buerunt , po^Te oos ibidem , non continu^ , fed
quandooue receptare ibidem . Et fic refponfio-
nem ipfius erga nos cognovimus fraudulentam .

Mane autem fa£lo convocato didlo Judice
Thomafio dixit idem Angelus ; Equitemus ver^
sits Gravinam apud Yfcla locum , & forte de
nofiris amulis ali^uos capiemus . Tunc equita-
vimus omnes forte in numero quinquaginta ; &
perreximus primo ad Silvam , & ibi ftnbofcati
ftetimus ufque quafi ad horam fextam , donec
animalia omnia , & viri propter caloris ar-
dorem perveniffent ad aquas folito more . Et
ecce habitis infidiis animalium applicacorum
ad aquas , exivimus didtam Silvam, & prae«
curfores mifimus aliquos noftros , uc com-
burerenc fegetes in area amulorum noftro<>
rum, & eorum animaiia fumerenc. Ipfe au-
tem Angelus & reliqui focii adftabamus firmi*
ter exfpedantes , fi aliquis obviam nobis a Ter-
ra venirec. Pragcurfores vero praedidli non juxta
comnii^Tum eis fecerunc , fed ubicumque fege-
tcs me(ras inveniebant in areis , ignem pone-
bant , capientes viros quofcunKjue & animalia
quorumcumque . Erat autem dies ille facratif-
(imus dies Corporis Chrifti , & calor imenfus .
Erat etiam ibidem area fegetum hordei prasno-
minaii Epi(copi , cujus boves , & viros , pr»-
curfores iidcm duxerunt in pradam. Et multi
quidem forenfes, vifo rumore & igne praefato^
per fortiora loca vinearum fugerunt apud Gra-
vinam, ubi retulerunt, quod per nos univerfa'
animalia & viriquamplurimi ducebantur inpras^
dam , etiam fegetes omnes ignis incendio con-
cremintur. Ut autem vidimus prsecuribres nor.
ftros tam magnam feci^fe prxdam , adunavimus
nos cum iilis , & versiis Altamuram dirigere
ccepimus icer nottrum . Quum aucem perveni-
mus quafi juxta Altamuram forte per miliiaria
duo , ecce Gravinenfes viri ulrra fexcenti pedes
& eques contra nos pervenerunt . Inter quos in
veritate loquendo eranr viri equites circa cen-
tum . Quos dum vidilTemus , quia inter nos pe-
dites erant quafi decem , Judex Thomafius aic
illis: yos pedites vos ipfos falvare curctis ^ nec
tantam gentem exfpeSietis in campo . At illi pc-
nitus fugerunt . Nos enim , qui eques eramus ,
exfpeilavimus illos in campo , & quum iongi
parum nobis abeflent,cognovimus nos nonpof-
(e proeliare cum illis , quum nos e^femus modi-
ci% plurimi tamen ilii.-Verumtamen longe fa-
cientes nos aliquantulum a tanti^ peditibus, pcr
Dominicum Judicis Martucii, Domnum Gui-
lielaum , Venutum, Johannem de Abriola, &
certos alios noftros (ocios ante facientes fe ob-
viatum fuit equitibus adverfariis noftris, illof
invocantes ad bellum Muale. Qjii per verbaf

V u ina-

Digitized by

iSS DOMINICI

iMnia dtflcfeoted duelluin retroceiTeruxity 8c cum
tliis Gravintm abierunt praedd iublatd . Cogni-
lo igitur per nos » pcascipue per Angelum prx-
libatum in Terra Altamurse ftare non pofle, fta-
lim' abeuntibus inimtcis noftris versiisGravinam»
aoluimus Altamuram intrare; fed mittentes ali
quos ooftros (bcios intus eam ^ fecimus emere
panem & vinum pro noftro cibo ^ & fumta co
meftione in vineis Notarii Martini de Stellato ,
ipTomet die versiis Caftrum Sandbs Marias de
Mo0C€ acce(^mus re^d vid » & deinde Baru-

Ubi dum eflemus ego Notarius Dominicus ,
ouia dimiferam Gregorium filium meum in
Monte SantCti Angeli penes Domnum Matthxum
fratrem Judicis Nicoiai jam diAx Primicerium
Saa<5fci Angeli , acccin apud Montem , & filium
ipfum meum detuli » feu mifi per mare Baru-
lum 9 & ego per terram . Et dum e(Iem prope
Pontem Caunarum forte per milliaria duo, ec-
vidi Baroliranos plurimos per iilas vineas fu*
gicQtes , fequutos per cuftodes Caftri Canufii .
Qpo vifo Aatim ire meum ceifavi » cogitans fi
aecefTe fuiifet i;etrocedere Manfredoniam Erat
autem locus ille » ubi manebam , valde planus
^ publicus, nec poterat quifquis contra me ve-
pire pedes vel cques , ut eum non viderem lon-
giiis 9 quam per milliaria duo . Ubi dum ftarem
refrefcando equuin per maximas horas duas ,
€cce viri duo de Barulo pedites Pontem fiumi-
|iis tranfeuntesy & iter fuum verstis me diri-
gentes , quos exfpeciavi me ufque prope • Et
«ppropinquantibus illis mihi ^ ftatim equum
meum afcendi , ad ouos ftatim adhasfi . Et co-
gnitis illis per me, oe me per illos, petii quid
novumellet inTerra» quidixerunt mihi: Sctas^
quod per Marrenfes , & cuftodes Cafiri Canufii
in Barulo hodie faSlus efi magnus infultus uf*
fue ad Partas CivitatiSf funtque quafi equites
ceMum : (jy alligaverant extra plurimos Popu^
lares. Contigit autem eorum fato mifero Tho^
mam Pauli Hungari cum Hungaris juis circa
viginti 9 Dominum Malumfpiritum cum Theo-
tonicis fuis forte tatidem f Angelum Domini
Gualterii cum fequacibus fuis forte quinqua*
ginta^ <ir certis altis de Barulo fubito equitare
pofi eoSf ^ eos pofuijfe infuga . QuodqueFra-

trr Abbas SanCH Samuetis de Ba-

rulo » qui cum Marrenfibus ipfis erat , conviClus
in campOf fit per ipfos Hungaros dccollatus ,
(Jr duo aiii cum eodem . Et ecce femper videbis
per campos iflos itmnlos fugimtes versus Canu^
fium • Unde nequaqr^am apud Barulum formi^
des accedercj fed feffines abire. Tunc aflecu-
ratus verbis iliorum redlo tramiie Barulum per-
yeni , ubi inveni meum fiiium diu applicuifTe
p^r mare » 6c inveni cau(am forrc , pro ut dixe-
rant viri illi . Et ecce quafi juxta horam vef-
percinam redeunt prsefati Hungari , Theotouici,
oc Socii mei a fequela inimicorum fupradidlo-
rum f fecum deferentes quinque ipforum captos
in fuga 9 & tres aiios occidiflTe . Reliquos fe-
quuti fuerunt ufque ad Civitatem Canufii, qui*
pus illic minime lasdere potuerunt Verumta«
men tantus invaluerat eo die ardor caioris orfli-
vi, quod ex labore nimio 8c calore equi tres
Hungari defecerunt, & ii, qui rcdierunt» ex
nimio convidli calore vix vivcre crediderunt
tam equi , quam viri . Sed placutt Deo ^ quod
refrelcati ad plenum nuUus defecit hominum
yei equorum .

Igitur Barolitani Cives de obtenta vi<ftoria
valde gaudent , eo maxime quod per inimicos
poti0iqDic per dic^um Abbatem 8c Mar

D
A

E GRAVINA «56

renfcs impugnabantur crudeliter, & in tantuna
adflrinxerant Cives ipfos » quod nulius eorum
exire audebat longe a Terra Baru i per me^
dium miiliare . Et ex alia parte tam ipfi, quam
viri Tranenfes rcpugnabantur per ftipendiarioi
Palatini in Vigiliis commorantes , & fic erant
ex utraque parte mortaliter aifollati . £t quafi
omni die capiebantur ex gente utraque , praect*
pue per Canufinos jam dtdlos , qui propiciquio*
res adftabi^it . Et fic Barolitani ipfi viriiem ani-
mum afrumentes 9 contra inimicos corruptosqui*
iibet fe ponere equitem ordinavit , & in paucii
diebus fadbi fuat in Civitate ipfa equites circa
trecentiy qui contmuo hinc & inde fuper amii*
los & ioca rebeliia militabant, & cum dfmct
pedites infioiti . Qjii univerfam proviociam dif-
currebant . Et ecce praefcriptum novum cor-
rupti prcelii Domini Lodovici in campo per
univerlam provinciam *intonuic literis Domini
Vayvodas memorati . Nofque Gravinenfes era-
mus cunc in Alumuram reverfi , paraturi qui«
dam noftri ibcii eorum uxores & filios habita^
re in ea iub fpe Judicis Thooaafii fupradidH •
Erant autem in Guaranione tunc ftantes Tho*
mafia uxor Francifci de Gregorio & fiiii Ange-»
lella uxor Cotzeils fraths fui, & filii fui^ Ma-
ria uxor Coia de Sterchio , & filii fui. Proqui-
bus ducendis Guaranione 9 Altamuram fimul ac-
ceffimus , di^o CaporaU noftro Angelo Domim
Guaiterii remanente ibidem cum tribus fociia
meis . Ubi dum applicuifTemus hora ibrte pri-
mi fomni » didlum mit nobis in ftalla illa, quod
quidam nuntius exprcffus fuerar tunc praslens
in ipfa ftaiia» & petiit bibere. Deinde retulic
ipfi ftctbulario, Dominum Robertum de San6h>
SeverinOy aliofque fupradi<Sh>s Regni Dominot
fuiffe convi<5K)s in proeiio , & efl^e captivos ia
manibus Hungarorum . O mirum magnum !
quod juxta literas per Dominum Vayvodam
miffas diiftum proelium fuit commiffiim die Sab*»
bati, ut pr»fertur, & nos fequenti die Domi«
nico in fero hord pnefcripca fcivimus novum
illud in Guaraniono , Et quasrentes didlum nuU'*
cium, miniine fuit inventus. iEftimo autem »
quod Cafale Guaranioni diftet a Civitace Aver«
(at , ubi di£lum proelium fuit commiffum , per
milliaria centum . Qjjomodo fic cito nuntius
ille eoufque pervenit? Certe credo, quod talii
nuntius /piritus fuerir, & non homo, eo pra^-
fertim ^ quod eidem hord tale novum retulerit»
& ipfomet pundlo evanuit , nec pocuit inve-
niri .

Et fic fa6H ia?ti intrinfecus gaudebamus de
novo jam didlo . & dubitabamus quafi novuin
vanum fuiffet. Sed placuit Deo, quod poft dies
fex convi(5Vi prcelii fuit novum certificatum lite-
ris pra?notatis . De quibus novis plurimi gavifi
funt 9 ied multo magis plurimi condolebant . Ec
capientes nos eadem noiS^e mulieres prarfcriptas
& filios 9 abinde duximus eas in Aitamuram ^
8c inibi paravimus domos eis . Poil ditrs autem
duos eouitavimus , 8c versbs Caftrum San<Shs
Mariae deMonte direximus iter noftrum, & ac-
cepti Hungarorum comitivi iterato perveni^
mus apud Gravinam cum viris Andriaa fexdecim
equitibus per nos & ipfos Hungaros convoca-
tts. Fuimufque inter omnes equites odhiaginta.
Et ea nocfte imbofcavimu^ nos ad Fontem Cu-
luni longe a Terra Gravinfie quafi per milliaria
duo . Rugi^bant autem prasfitti Hungari 8c An-
drifani valde , quia tota no&e ambulantes equi
omnium fefli erant, & a fortitudine Caftri Mon-
tis nimium allongati , dubitando ne fuperveniac
a^Dulorum potentia aiicunde . Et voleoant om«

nino

Digitized by

«57

C H R O N

nno redire vfrsiis Caftrum. Tudex aucemNico-
kus Domini Corradi , & Aogelus fupradidhis
aflecurabanc eos dicentes : NoHte timere . Nos
autimfnmuspotintiam loci bujus. Suftineamus
keic ufyue circa awrcram. Et vos PominiHun*
gari & jirufrifani firmi adftabitis \ nos &
mftrifocii erimus fracurfores . Et fic ex con-
fortatione fteterunt . Quum ver6 perv£nit hora
aurorc luciferae 9 miffi fuimus undecim focii
pnscurfores» qui in Jardeno Epifcopi nos pofui*
mus imbofcatos. Erat autem tunc dies iile Fe-
ftum Sanfti Johannts Baptifts. Et dum eramus
in loco , ecce juvenes quinque de Gravina ir-
ruerunt fubit6 fuper nos , quos intercepimus »
& per Jaconum Leonem de Dominico noftrum
^ium ad iocum , ubi dimiferamus Hungaros ,
fnifimus alUgatos • Deinde vidimus orto jam
$ole pluhmos exeuntes Terram^ euntes ad mef-
fes, & equites tre;; euntes ad Vineas, qui erant

Judex Angelus de ]acobo, Notarius Leonus, &
Itephanus Nocai ii Jchannis , poft quos equtta
vimus feftinanter , crcdentcs fore eos noftros
jemulos capitaies . Et infequentes eos , illos ac-
cepimus . Uidlus vero Judex Angelus equo no-
bis dimiffo fugit pedes in Vineis, quem nequi-
vimus caperc. Angelus autem DominiGualterii
«ques ftaoat in Serra San^SVi Qpirici , ut exeun-
tes videret ex rumore inito. Et eccerumorma-
gnus fa<Slus eft in Terra campana magna pul-
lante . Et omnes tunc interiores equites armati
fiierunt , poft nos currere parati . Et egreffi fo-
ras, unus alterum exfpedlabac. Adftabat autem
Angrlus in loco, donec juxca ftacucum ordinem
inimici ec^uices allongarenc k Terra, uc illis al-
longacis ipfe & Hungari in Plano Yfclas poft
cer^a fcrirenc. Sed camen Hungari recefteranc
i loco illo , & propinquiores veneranc juxca
Terram , uc ipfi eciam hoc viderenc . Ec quum
viderenc inimicos noftros ailongacos parum a
Terra ufque forte ad Sandbm Barbaram , eccc
didVi Hungari ab alco currences poft cerga illo-
rum exeunc fericuri . Sed praevifi k Terra, cam-
pana pulfance priiis pervenerunc noftri aBmuli
ad fortilicia Civitatis, quam Hungari ipfi. Sed

{*un<fti in Stredlula SznSti Aroncii , adjuti ab
&ominibus Civitatis neminem acoeperunt ; opor-
cuit eos crebris baliftarum iAibus retrocedere ,
ubi & pedites plurimos acceperunc . Nos aucem,
qui in Yfclam iveramus , plurimos invenimus
pedices mccentes, quos nobif^um porcavimus ,
oc devolvenres per alcum , ivimus ad iocum ,
ubi dimiferamus Hungaros, nec invenimus iUos,
nofque nihil de fadlo rumore videramus in Ter-
ram , fed vers&s Palacium feu Caftrum cum eif-
4em captivis direximus iter noftrum.

Coadunaverant autem fe Hungari , 8c alii
noftri focii in Monte Formifello , ubi eft Ibcu
furcarum conftru(5lus, in quibus puUantes noftra
buccina (eu tube^la nos ipfi applicuimus , &
invenimus ibidem di£tum Angelum , (ociofque
noftros > >Andrifanos & Hgngaros intercepifle &
captivos tenere virosGravinas ultra quinqtfagin-
ca . Inter quos erat quidam Silvefter de C^Ia-
no nomine , qui fervitor & fequax erat aemulo-
rum noftrorum , captus in campo cum quadam
balifta , quem idem Angelus fufpendi mandavit
ibidem . Et coadunatis captivis omnibus cum
maxima animalium pneda ta£hi , aliquibufque
focits noftris prsemifimus captivos eofdem in nu-
mero quafi centum . Tunc Thomas de Nicolo-
fio , Dionyfius didhis Contus Hungari , Gallus
& alii Hungari focii una cum diAis Angeio 6c
Judice Nicolao , noilrorumque pluribus fociis
^cceiferunt ante moenia Civitatis Gravinai 9 di-
Tom. XII.

I C O N. ts9

centes: Ecce babemus virog veftros cemum cap^-
tivos^ &umtm taiem fufpendimus. Prsvenimus
igitur vos , fuod mfi Terra reddatur dominio
Domini noftri Regis^ eos fufpendio fimili nove^
ritis condemnari » eb* propterea ipfos modo ad
Caftrum Montis captivos portamus , ut binc ad
dies quatuor voluntatem. veftram fuper bis fina^
liter nuntietis i &abiimus. Applicancibus i^cur
nofab ad Caftrum jam didhim hord quaft luxca
Solis occafum , omnes captivos & animalia in
Clauftro feu Ballio Caftri reclufimus , captivos
praecipui in cippis paratis . Sed antequam om-
nes captivi carcerarentur , praefatus Stephanus
Notarii Johannis, nefcio cujus adjutus auxilio ,
afcendens dam murum Ballii fe ufque deorfum
praK:ipitavic ab alco, & abiic, vifui k nullo, &'
nos i{>fum quasrences veluc diciorem nequivimus j
invenire , & credebanaus ipfum per Hungarot
fuiile viciosi in Caftro repofitum .

Mane autem fedlo vocavit Thoodas Pautl

Erasfatus dicS^os Angelum , & Judicem Nico-
Lum , dicens : Ecce habetis nohtfcum in noftri
cuftodia Caflri tot captivos & animaSiavenden^
da . VidetuT nohis , vos ituros cum Hungaris
noftris ad Civitates Andria & Baruli » & ibi*
dem vendere animalia fupradiQa. Dimittati$
ergo beic unum de veftris foeiis^ qui interfit no^
bifcum facienda compofitioni captivorum iflo'
rum . Cui di(Sti Caporales noftri dixeruot : Do*
mine Caflellane , nos nullam volumus compofi»
tionem ex ifiis , fed Terram • Qpibus Thomat
idem ait : H[abebimus compofitionem , & Ter^
ram , velim nolint. Simte me faeere. Dixitque
I illis : Eligite ex captivis ipfis decem meliores ^
ut eos veflro amore temamus cartores in Cafyo^
nom vUes $n cippis . Tunc etegerunt nK>ratu-»
ros in Caftro Jaquintum de Gargano , Nota*
rium Leonem , cc certos alios uiaue decem t
quos immiferunt in Caftro . Credebamus enim
nos ipfbs moraturos in Caftro causi quietis eo-;
rum , fed contrarium vidimus , quia ipfos ideo
miic , ut cariorem compofitionem exi^eret ab
ufdem . Tunc ratiociniis plurimis habitis mucu6
iupercaufa, omnes ad iter paravimus equos no*
ftros cum animalibus Barulum ituri. Tunc di-
xerunt mihi A^gelus & Judex Nicolaus» Nota»
rie Dominice , remaneas beic cum Tboma Pauli^
fcribas comtofitionem faciendam eum diSis
captiviSf ut jciamus quid petere ncflra parte •
Qpibus ego : Nolo reftare » quia uxor mea &
filii mei Junt Gravina f nec confido videre tor^
menta facienda captivis in compofitione baben"
da . Fideo autem aliter caufam procedere »
quam ordinavimus . Conf yUo igttur ^ ut partem
noflramcaptivorumpetamus . Qpimihidixerunt t
Omnia bac verba temavimuSy fed nonpojfumus
obtinere. Libemius onim vellemus bocnonfe^
cijje quod faSum efl^ contra iflos captvoos. Sed
poftquam heic renumias remanere , eamus • 'Ec
fic cundli abinde receffimus , ibidem nuUo no-
ftrdm rcftare volence , & versiis Barulum dire-
ximus greffiis noftros • Ec ecce Thomas Pauli
jam di^us , ojperance Malofpiricu fupradidto
qui in Caftro oc Civicace Andriae morabacur »
poft pauciffimos dies v£nic Barulum . Ec coo^
tuti ad invicem alloquuti func jam dvRo Magi**
ftro Nicolao Macziae de Manfredonia Regiai
Curias Magiftro Rationali , quod fi volunt , pof>
func coUere PaJacino Theocooicae gencis , quam
cenec , panem majorem , cum quibus de ucili
pocuerinc concra eum pugnare, dioences: Opor^
tebit autem vos Magiflrum Rationalem unde^
cumque pecuniam Regiam proevrafe^ qua fatis*
fiat flipendiariis Tbeotonicis ipfis , Nos autem
Vu ^ Ma^

Digitized by

DOMINICI

Malijpiritm ^ TMmas fimul contra rebilles
^.egios militakimus hinc ^ mde cum fiipendta^
riis fupradi^is. Qpibus difShil MagUler Ratio-
nalis lit)enri animo dixit : BiQgo vos 9 ut qmnino
procuretis dicitis^ quia es^ Regia parte me
cffero f^uturum pro primapaga fiipendiariorum
ipforiim miife Fforenos. Vos autmfuferaequi-
nn4i^ Fiflif hcis aiiis fucceffivi folvetis
fecuniam (fpportunam. Et fie Domino Vayvoda
guerrv^^nte in partitus TorramLaiofis pro Do
mino nofirp Rege , & vobis inrpartitus Terra
, & ahis f Regnum fukdetur Regia Maje-
fiati f erifque vobis commuuiter laus ^ honor
apud Dominurn nofirum R^gtTA .

Tuoc abiit diditus Miies apud Andriam , &
deinde ad fMum Campamle Rubi , & ibidem
per interQumium fidum ftaiuit rem pmfatam .
padlis firmatis. Palatinus wtth jam didlus quafi
omni 4ie contxa fideles Civitates Regias per
ilipendiaiios fuos militah & prsedari mandabat .
Et quia ftipendiarii multi erant ultra quingenti.
Palattnus idem vix habebat unde pom fatisfa
cere tUis de eorum gagiis conftitutis ; quoniam
de Terris & locts 9 quag pro Domino Lodovico
& Regina tenebantur , juxta fibi promiiTum nil
recipere poterat, & (ic tantis ftipendiartis gagia
conftituta prasteritorum trium menfium dare
reftaverat . Unde major pars ipforum ftipendia
riorum fiiper eum acriter murmurabant, & hac
de caufa recedendi ab eo tradtatum fecerunt ,
& fe adhaarere fervitio Regis Hungarias , ordi-
nante jam di£lo Mtlite, ftatuerunt . Rediit igi
tur di6lus Miles apud Barulum referens di6li
Thomae 8c Magiftro Rationali didium ordinem
firmavilTe » futurofque fore infra fex dies inftan
tes Baaderias quinque Theotonicorum ipforum
ad eos , aliafque quatuor fucceflive, & hc pau-
latim cun^m fubtraheret fibi gentem . Et eccf
Petrus Ruflus de Bitonto ventens Barulum lite-
jras detulit Univerfitatts Bitontt contineutes ,
ouod lioet per alias itteras Sc nuntios fpeciales
«epe fcripfcrint Locumtenctittbus Domini Vay-
voc^ in Harulo , quod coiiftttutus terminus
treijgs prasfixa^ inter eos 8c Palacinum jamdi
dlum proxtmus adirat, ut fupra fcrtbitur , per
eumdem Petrum causS obfervaittias fidelttatis
jncoeptas, auxilium poftulabant , quo in confti
tuto Campo SanAi Leonis in eodem termino
dt£lo Palatino obviare valeant repugnando ,
unde non valeat idem Palatinus per ftatuta pa-
dbt dominium petere in Bkonto . Cui prastati
Thomas » Malifpiritus y & Magifter Rationalis
dixerunt: Suftine heic nobifcitmj quia hoc modo
traQabimus y dr cum Dei auxilio habebimus
guod tu petis , Et ecce pervenerunt Barulum
Guido Mafi;nus, & Colinus Comeftabult Theo-
tonici, habeotes fecum foctos equites centum ,
qui promifl^ paAa fibi firmari petierunt ^ quas
expreflk fuerant inter cos & Militem memora-
tum • Q]tiod libentibs faciens diiSlus Ma^ifter
Rationalis folvit antc manum di<5lis Comeftabu-
lis Theotonicis tam pro ipfis , quam pro fucurts
aliis mille Ducatos . Qpibus fadlis Ubenter ita
contentis , cccre ad clamorem didlorum Guido*
magni & CoUni venerunt*^ apud Barulum Tho-
mas de Porta Nova Theotonicus , & Comefta-
bulus de la Rofa , cujus nominis non rccordor ,
habcntes fccum fub. eorum Banderiis equites
circa ducentos , aui de confirmatis pa(5lis fafli
fimul contenti reftarunt ibidem . Qjji & dixe-
runt : Adhuc poft nos recejfuri funt a Palatino
focii alii noflri mtdti^ qui nobis dixerunt , /ri»
re fe velle voluntat^m veflram , fi vultts eos
itiam ad Regia gagia retinere . Quibus refpon*

DE GRAYINA

fum fuit : etiam ^ fi mille effent 9 dummodo rece^
dant a fervitUs Patatini. Qjji dbcenint, etiam
mtttemus pro eis.

Tunc Thomas PauU jam diftus , & diftt»
Malifptritus , vocatis Comeftabulis fupradidHs
dixerunt : Ecce habemus exprefjum nuntium Bi^
tontinum , ubi pro paStis habitis cum Palatino^
ficut fcirevos credimusy exfpeCtamur in fuccur-^
fum eorum 9 ne Civitas illas pro Domino noflro
Rege perdatur. jfam terminus inflat habitorum
paCioTum. Eamus igitur apud Bitontum ^ t^de^
inde hinc ^ inde ibimus militando. Qui dixe-
runt : Placet nobis , quocumque vultis venire
vobifcum jpracipuh in auxilium illius fidelifji'-
ma Civitatis . Sequenti vero die jamdidii Tho-r
mas Hungarus cum Hungaris fuis modicis auafi
viginti, Dominus Malifpiritqs cum praefatis Tneo*
tonicis ftipendiariis , requifito per eos Angelo
Domini Gualterii , & Judice Nicolao Domini
Corradi Caporalibus rioftris , fuerunt parati
equis ad iter accedcre vershs Bitontum y & re-
iki vii fimul pervenimus antc Cauratum , quas^
ut prarfertur , paulo ante fuerat rebeUata . Ec
ibidem dato infultu afperrimo, nihil in ea fui-
mus allucrati , nifi quorumdam antmaUum fa-
(5lam pra^dam . Deinde venientes Bitontum ,
fuerunt didli Caporales & omnes di6li exercitus
cum aflecftu avido & magno gaudio intus re-
cepti . Erat autem fequenti cUe dies termini
conftitutus inter cos & Palatinum de reftituen-.
da ipfi Civitate fe ipfa dominio Palatini . Ec;
ecce Comeftabulus alius Theotonicus nomen ha-
bens Hebniger ComLftabulus de Lupifce , ha-
bens fecum fub fua banderia equites circa cen-
tum, qui etiam aPalatino receflit, ex fuafioni-
bus fociorum , qui etiam a didVis Capitaniis
ejufdem cxercitus honorifice fiiit receptus , &
ab hominibus Civitatis . Qui ftatim per univer-
fos Theotonicos , & eofdem Capitanios elec^us.
& fadkus eft ejufdem exercitus Marefcallus &
RecSlor merito providentias fua .

Igitur adveniente jam didlo die fequenti , die
videlicet termini conftituti , Dominus Herricus
de Bitonto jam didhis pro parte uqiverforum
hominum dicSte Terras retulit dicJlis Capitaniis
feriatim pa(Sia habita inter eos 8c Palattnum
jam didkum ; qu6d ipfo die terminus erat refti-
tuendas Civitatts Bitonti dominio Palatini , pras-
cipue Domini Lodovici . Idcircojuxta pa<Sia ha-
bita inter eos oportebat Univerfitatem Bitonci
in conftituto Campo Sancli Leonis cum oppor-
tunis armigeris in ftacuto ipfius diei termino fe
oftendere potentes ad bellum , ut eifdem homi-
nibus Bttontinis una cum Capitaniis prasdi(5lts in
didtoCampoexeuntibus, fivc veniat,five nonve-
niat Palatinus , qut non videantur in habitis pa£lis
faUere, non poflit proditio annotari . Quod didU
Capitanii fpoponderunt . Et banno emiflb per
Terram pullantc buccina , unufquifque ftipenclia-
riorum , omniumque aUorum Concivium di6fa5
Terrae cquos habentium fiiit eques armatus •
Et fic parati ad arma exierunt in Campo jam-
diOio Sandli Lconis in numero fexcenti equites^
& pedites circa mille . Ubi dum praefentes affi-^
fterent, convocato teftimonio publico , prasfatus
Dominus Herricus pro parte d\6kx Univerficatis
primus afleruit: Ecce coram vobis ^udice ^ No^
tario publico , ^ teflibus heic prafentibus pro
parte univerforum Concivium Bitonti juxta pa^
tia habita inter nos Concives Bitonti cum Pala--
tino , ipfum Palatinum hodie prsfixi termini
convocamus in Campo San6H Leonis ad bellum^
parati fecum pugnare . Ex quo de invocatione
per nos fibi faSia ad pugnam^ in Campo juxti

pa^

Digitized by

W« H R O

P4a0 fraiaiita v^finm tefiimmiim invoca
mut y m talaUfWf i4m quoeutnque judieio re-
^fem tonfittuto nos fefellHfein taSiis . Et
fic aba voce finguli Bitojuini Palatinuiq ipfum
convocaverupt ad pugaam . nemine pro £ane
difli PalatuM compareote in Campo. FaiSque
iuit ibidem.equuum & peditum monftra lauda-
bilis. Et /ic iwiverfi fideMmi Bitontini repleti
Vi<aori*li gawdio redierunt ad Terram cum Ca-
pitanus 8c ftipendiariis univerfis; eodemque dic
de confiho Bitontinorum ipforum ftaiuenint di-
«1 Capitanu , quM fequenti die Cafale Arricarri
wnfiqe CaftroPali pwdaretur & combureietur
w totum, &deinde univerfaCafaliaTerrwBari,
Wmquam rebellia RegiasMajeftatiHungari», &
qw damna mtulerant incomparabilia Civibus
Bitontinis, & fic fa<aum eft.

Sequentique di? pnedi<ao ecce pulfante buc-
ona uniyerfus movetur exercitus fuper Cafale
Arricam , in quo quia prasfcitu» fuit tanti ad-
ventus exercitus, mafculus nec foBmina remanfit
pr« magno timore, fed apud Palum fe contulit
jinufquifque cum robba, quam portare prava-
Iwt . Ubidum applicarent didhis exeratus &
CitaKini, pradatis fingulis domibus dt<SH Cafa-
l^, in quo copiofaminvenimusvi<auaIiumquan.
Wtatem , eaque fublatl , & in curribus 8c ani-
«dibus oneratl , pluribufquefupelle<aiUbusinde
fuWatis , 1U0U Capitaniorum iplorum per totum
ipfum Cafale ignis fuit appofitus , per quem in
momento domus fingula combuft» fuerunt Ca-
feUs ejufdem, Ecclefil foM lalv4. Et redeuntes
«itontum, ipfo eodem die ftatutum fuit, ut to-
tum Cafale CaftriPali ignis incendio diffipetur.
Unde ex prsmiflb ordine univerfus exercitus ,
«c infinitus PopuUis Botontinus ad diflipationem
raienfiumfequenti die concurront. Ubi, ut exi-
ttimo , ultra qukm duo mUle pedites Bitontini
taerunt Sic eorum diflipationem intcgram fitie-
bant. Ubi dum prsfentes aflifte/ent, per eum-
dem cxeratum crudelis datur infultus undique
ctfca Palum . Ex quo ex utraque parte plurimi
vulnerantur i<aibus baliltarum 8e enfium impu-
piantium armatorum . Quo cafu Palenfes non
potentes refiftere potenti exercitui Bitontino .
ultra quam partes tres diiai Cafalis domorum
uicendio concremarunt, falvis tamen reftantibus
domibu3 illis-, quas circa defenfam Caftri fonif-
ftmifituantur. Duravit autem infultus taUs hor-
ribjlis ab bora prima diei ufque quafi ad horam
Velperarum intenfo caloremenfisjulii calefcen-
te , per quem quilibet di<ai exercitus fcflus fa-
Ctas , quemlibet pertsfum eft tanti kboris .
Unde pulfantibus bucoinis bellicisquilibetrediit
apud Bitontum . Sequenti vero die pra&tus
exercitus nodle confurgens iteratuiti infultum
pertuUt Caftro Pali , ubi partim ladere potens ,
^bitd inde receOIt , & accedens versiis Bine-
wum , Caftrum ipfum Bine<ai undiquc drcum-
dedit obfidione terribiU. At viri loci ipfius pcr
m<Enia conftituii diverfis armonim generibus
Villam defendunt clamantes: Elonma.Capitamf
txercttus Rtgii , miferemini nofiri , quoniam
qutdqmd vultis , facere promti fumus . Tunc
Angelus Domini Gualterii memoratus , quia
Villa feuCaftrum ipfum, quod fuerat quondam
Ducis Duratii, pnefati Domini Vayvodae domi-
nio pertinebat , erantque etiam viri loci ipfius.
laiis devoti Angelo fupradi<ao , qui alloquens
viris loci , ait ; Carijfimi , Domini Capitanii
tujus exercitus petant Terram ifiam pro Do-
teino nofhro Rege , & jura contingentia in ea-
dem Dominum nofirum Regem . Propter quod
tanfulo voUt , ia vexillum Domini nofiri Re-

Z ^of£'^i:^!^^*'^^?^ » *• tromtos^

vos oapt,^^*:. r Ttgant , fy promtos

^^'«>'«odum & honorem. Quod fi mibi
^ r * ^*»^" Capit^its fn>cura-
Ztl lil ^*""- prafumatis , ca-

illT . r>* ^^^''fi i" totum .

nofh^^L!^'*^n^"^'I' ' "^fii' '^i^ o»'<i»

Z, frgoy ut cum CapitanHs hu.

f^fifieo^ velitis . Qpofum

rcS 1 «f^ffit'- Domim Capitami

IZiA fT" * » f^"^

r«w»»**« facere quod jubetis . Si ergo digne^
mm vsrwum ipforum mifereri benigni , dttit

ZJZ iT,^^t"" ^ ^**'' P^rati funt iltud
^gere fideltter & devoti . Theotonici ver6
itipendiani contrarium fuadentes dicebant; Do^
mtnt Capitanti , inania funt verba nUanorum
tl n P^rmittere nos cmrm

locum tfium tamquam Regios infideles, & fie
poft eurfm eorum habebitis fidelius lotum
^lH^ a!^!^ Angelus in contrariurft
Contendebatdicens: Terra ifia feu FUla Do-
mtnt nofiri Vayvode dominio fptSlat , & viet
vtolenteripfam habebimus , nam efi undiaue
mttrata & fortis . Domini Capitanii t videtur
mtbt bqmrabttius vobis efe, Terrds & Cafira
& quacumque Cafaha benigno amOH ad Re-
gtam fidehtatem convertere , quam ipfa dare
tn pnedam fiipendiariis , & bello convincere .
Etfilocum ifium forte difflpari fermittitis ',
fi potefttty alia non poteritis forfttan dimare ,
Sed fi locum ifium .i principio militia vefinf
benigne rectpiHs , toca alia animabuntur /*.
bentius ad dminium Regium revoeare fe ipfd .
Tunc pr«ii<ai Capitanii , ejufdem AngeU ver.
bis acceptis m boiio confllio , placuit eis , 8c
comnailerunt di<ao Angelo ordinare teftitudtf.
nem di<SH loci donitnio di<ai noftri Regts .

Ipfi autemCapttanii cum reliquo exercttu ad
Cafale Grunii protinus accefletunt , vicinum
ibidem per medium milliare vel citca. Poft
cujus receflbm exercitus Cives difti Caftri Bi-
ne<ai aperuerunt ViU« januas , 8e cum di<ao
Angelo Regium vexUhim crexerunt in rauro,
& nira Curi» promifcrunt . Exercitus autem
conferens fe «nte Grunium , Cives loct illm?
clamavertint : Domini Cafitanii , ecce parati
fumus facere qaod jubetis. Erexeruntque ve-
xillum Regium, qupd habebant , una voce cla-
mantes: vivat Rex Hungaria. Erat auicm no-
bifcum in noftra comitiva Leonus de Agalifto
de Turi<ao, habens in didlo Cafali Grunu uxo-
rem fuam pulcherrimam 6e juvenem , qui rcfe-
rens nobis in Cafali ipfo fuam uxorem confifte-
re, illamque velle inde extrahere, uni cum eo
cerri noftri focii font ingreffi. Viri autem Ca-
fahs de dato vexillo cqnfifi aperuerunt januam
di<ai Cafalis , Vxckt ita fortis locus non etfet,
qudd poflent refiftere exercitui mcmorato, &
vino edu<ao coepcrunt omnibus dare potum . '
Applicito igitut iintveffo 6xercitu in diao Ca-
fale , prasfati Theotonici violenter irruunt in
di^him CaSiUy & c<3eperunt robbam tollere mi-
ferorum, <jui fub ficiclitate fe foontc reddide-
I rant dominio Hungarorum . Et ftc in roomento
Itotum illud Cafale fiiit intcgre difrobbatum ,
j per Bitontinos pracipue , qut univerforum Ca-
ifalinorum vindiiaam avide firiebant ex damnis

per

Digitized by

DOMINICI

per eos illatis tempore 9 quo jam didhis Palati-
nus fuerat in obfidiooe Bitonti • In cujus con-
curfu CaTalis violat» (uerunt plurimaBmulierest
prsBcipue virginest por nationes diverfas. Con-
cigit autem di£him Leonem fbcium noftrum »
qui causarecuperandsB uxoris cum ceteris fociis
ingreffus fuerat , ut pwdixit uxorem inveniflc
in domo 9 quam quidam Theotonici invaden-
tes 9 quia pulcberrimam illam fibi tollere nite-
bantur» quamquam idem Leonus diceret & fo-
cium fe efle de fequacibus di£H Angeli» iUam-
oue eflTe fuam coniortem. Et nifi omnes quafi
iocii in rumore afluiflemus» de.fadli didfai fua
conjux vituperata (uiflet . Pervfinit autem ad
aures Capitaniorum & Marefcalli didi cxerci-
tus tanta, quae fiebat» inmfia mulieribus didli
loci, quibus difplicuit venementer ; & ftatim
bannum fecerunt emttti, ut nulius, cujufcum-
que cdnditionis exiftat, fub pocna capitis mu-
lieres amplibs tangere non praofumat. Immo ut
cautihs fervarctur id bannum » Capitanii ipfi
cum quampluribus Nobilibus eorum exercitus
ingreffi funt didfcum Cafale^ & mulieres fingu-
las extraxerunt de loco 9 illafoue in exteriori
Ecclefia di6ki Cafalis didlo Anffelo Domini Gual^
terii cuftodiendas dederunt, lalvas portandas in
fiinedlo, nemajus vituperium fequeretur . Qpas
idem Angelus honoranter fu« curas fuicipiens ,
falvas deculit diAo Caftro Binedli.

Bitontini autcm , Theotonici ^ Hungari ^ &
Lombardi , colledU universd robbi di^i Cafa-
lis, & in curribus appofiti, ac vic^ualium .ma*
ximd copid , iUa fecum duxerunt in pradam .
Et ecce mandato Capitaniorum ipforum ad Ca-
fale Turi6%i dirigitur idem exercitus, proximum
di<^o Grunia . Qjjorum homines Turi(Sti fen
tientes acceflum terribilem concra eos> ne fimi-
li Cafalis Grunii exemplo perirent , vexillum
Domini Regis Hun^arias in ^cclefia, & Palatio
corum Dominas pofuerunt , defignantes fe fore
fideles . Sed in di&:o Cafali reftare minime funt
<x)nfifi ; fed exeunces cum robba modica, quam
portare fecum valuerunt , dimiflo Cafali per
maclas & nemus proximum cum fuis mulieri
bus fugerunt » nemine in diOio Cafali redance .
Irruit itaque univerfus exercitus in di(Slum Ca-
fali , in quo nullo invCnto totum ipfum difcur-
runt & prasdant . Et multi quidem didli exer-
citus viri f Latini praecipue 9 qui loca fciebant ,
per convicinas maclas & nemus , auaBrendo in-
cedunt viros & foeminas di6h Cafalis, ut eorum
robbam & reconditam fbrte peqpniam eis tol-
lant • Piurimi autem in di£io Cafali rellantes
maximam exinde quancitatem vifhialium per-
tulerunt cum equis 8c curribus , quos porta-
bant, & apudBitoncum ipfo eodem die remea-
re curarunt . Sed quia untverfam robbam & vi-
ifhialia amboram Cafalium prasdatorum uno die
portari non poflunt , fequentibus diebus duobus
aUis ad totaliter priedanda di<5U Cafalia in ma-
nu forti redeunt Bicontini^ unde robbam tpca-
lem & univerfa vifhmlia fecum detulerunt in
praKlam.',

Pofl hasc per dies aliquos, infultu dato aC-
perrimo contra Palenfes per Bitontinos & exer-
cicum fupradidlum » Palenfes omnes univerfali-
cer confunduntur . Qpo cafu nullus eoram a
fortilitiis Caftri praBfumfit exire . Ut autem vi-
fum fuit per di£tum exercitumdi£h>Caftro non.
pofle laBoere , ordinatum fuit per didlos didli
exercicus Capitanios Civicatem Bite<Sli proxi-
mam hofiilicer obfideri . Er fic fequenci die uni*
verfus idem exercicus ad obfidionem didb^ pro
perat Civicacis. Ubi per dies quinque in obfi-^

DE
A

G R A V I N A «64

dione manentes » fcriptum fijtt per ConcivesCi^
vicatis ip/ius Domino B^Ao de RuffisTufcoJu*
(litiario & Redlori Civitatis ipfiuSt quas Civitas

licet Domini Cardinalis SandfasMariar

de Mdnriali eflet dominii, per annuum cenfum
Francifco de Baucio Moncis-Caveofi Comict
reipondebat , in cujus Cooiitatus Terris idein
Dominus Be^us ReiSbr & Tuftitiarius pnefide*
bat . Qui literis didlorum Capitaneorum fadluS
(ecurus ad eumdem exercitum fecurus perwt^
nit. Et habitis cum di£fcisCapitaneis multifiuiii
eloquiis , Terras onmes fuas jurifdidhoni com«
miflas Comiris antedi^, vexillo Domini Regit
Hungarias decorare promifit. Qjiod eo tunc^
licet animo infidelis » accendit in fubfcriptis
Terris provinciae Terras Bari » videltcet Caftro
Tarzani» Noha» & Aquaviva . Ec dum Bite--
Aenfibus Civibus loqui vellet» uc vexillum di-
dfci Regis Hungarias erigeretur in Civitate Bite-
dli f nefcio qua caufa dedignaci cum ipfo Do*
mino Be£h> , eum abinde lapidibus ejecerunt ,
& fic licentiatus abiit miles idem. Capiunii
ver6 didli exercitus ^ vifa duritie Civium didbs
Terne» olivas & pofleffiones eorum ignis incen*
dio cremari juflerunt. Qjjod Bitontini Cives ad
ultionem eorum libencihs faciebant , & per tn-'
dudlosMagiftros didh Capitanei diverfa ingenia
lignea & icalas ordinare taciebant, cum quibus
violenter poflenc convincere Terram eamdem •
Erant enim in di<fta Civicace Cives divites uni*
verfaliter ^ concra quos Theoconici & Latini li-
bentihs impugnabant » eorum divicias afledbm-
tes . Et ecce Nobilis quidam vir Judex Jacobus
Judicis Johannis nomine» Civis Civicacis ejuf-
dem, qui nobilior & ditior erat aliis di^SbsTer-
tSBf Civicacis ipfius dedrudlione penfaca, quod«

aue ipfa de(lru(flio fe & fuos pocihs acringebat»
amnis propriis & aUorum Concivium corde
compatiens^ eo maxime quia locum fuum egre«
gium palatium Gallicelli videbat penitus difil*
pari 9 unde pro fdciendis ingeniis lignamina vi**
debat educi , praBConfuluic univerfis Civibus fc
ipfos reddi Hunsarorum dominio » & non am«
plibs deftrui poifefliones eorum . Qpia ver6 re-
gimen Civitacis ipfius providencia fua totum in
manibus didli Judicis lacobi confiftebat » pla-
cuit omnibus tale connlium , Terram ipfam in
manibus reddere dominio Hungarorum* ut am-
plibs damna non habeanc , auum k nuUo auxi-
Uum exfpcAarent . Et fic tali ordtne pablicato
inter univerfos Concives , de voluntate univer-
forum Concivium commifla eft didlo Tacobo
fub paftis falubribus reftitutio didbs Terrar*
Qpi £iciens fe ad murum ^ bona fide loqui fpo«
pondit alicui loco Capitaneorum exercitus an-
tedidfci» per quos mifli fuerunt ad caufas ipfius
tradlatum Nobiles milites Dominus Henricus ,
iSc Dominus Paulus de Biton^p , qui referentes
Bitefbnfium Civium voluntatem, placuit didlis
Capitaniis ordo ille. Undc remoto exercicuBi-
te^enfes ipfi vexillum Regium erexerunt , &
}ro fecuritate inajoris fidei obfidcs fuos dedc-
runt» moraturos in Civitate Bitonn.

Rediit ergo univerfus exercitus quieturus Bi-
tonti, ubi per dies circa quinque quievit, pa-
rans fe in obfidionem currere Civitaris cgre^ia
SarifimaB . Et dum perveniret ad Cafalc Muau-
nii 9 quievit ibidem 9 in quo nullus fupererat
lomo , fed timore exercitus Barum abierat
unufquifque • Unde fuper Barenfes continuus
fiebat infulcus ^ licet abinde Barum diftaret per
miliiaria quafi quinque . Et ecce nunciatum eft
<3apicaniis fupradicSHs» <}u6d Palatinus jam di-
dhis diu recel&rat k Civitate Vigtliarum « &

apud

Digitized by

CHRONfCON.

«66

•pud Altatnurftm dtrexerat iter fuum, ubi g^n^
tem congregaverat plurimam, venturus hoitili*
ter fuper eos . PoHtis igitur infidiis opportunis
per Capitaneos ipfos > quid cflet fadlurus Pala-
tious iclem, ecce nuntiatum fuitCapitaniisipfis,
guod Palatinus ipfe cum fuo escercitu coDgre-
gato proximus eis eflet , caftrametatus in Cafa-
le Liuetj . Et ecce Nuntii alii duo Cafalis Bla-
iijgnani, ouod erat fub dominio Hungarorum,
yidelicet Simoncellus & Jaconus Angelus , refe-
rentes e^cprefse, qu6d idem Palatmus cuni exer-
citu fuo effet in proximo Cafale Luieti , «ctto
venturus,' ut aflerit, fuper exercitum Hungaco*
rum . Auditis igitur novis jam dicSlis » fubito
Dominus Malifpiritus & Thomas Pauli, convo*
catis univerfis Comefiabulis di6ti exercitus« &
aliisviris expertis armigeris, fuper adveotu Pa-
latini confulucrunt , quid eflet agendum • At
omnes in communi deliberato conttlio fe para-
verunt ad arma, fuper dicSium Palatinum ho-
ililiter accefluri ^ honorabiliiis reputantes ag
grtiTuros accedere exercitum Palatini , quam
pati infijltum exercitus Palatini . Sed antequam
exinde eorum exercitus amoveretur, divi(erunt

ritem ipiius exercitus kk tres aciesbellicofas;
amotoexinde exercitu versbs Lufetum itioe-
re reAo pergunt ktpes acies Palattni . Quum
autem pervenit idem exercitus ad Cafale biaH-
gnani jam di&i , in quo per horam modicam
conquiefcens , adaquantes equos fuos propcer
calorem iatenfum , ecce prof^srant ountii duo
iniidiatores prope Lufetum pofiti per jam di<Slo6
Simoncellum Jaconum Angelum, ut viderent
fucceffivos a6lus, Palatini prssfati . Qpi venien-
tes coram Thoma Pauli & Domino Malifptri-
tu , dicunt : Ecce totus exercitus Palatini para-
$us ad arma eques efi in multitudim copiofa
^uitum (}y peditum ^ quos plurei in majori
fuantitate veftro hoc exercitu recenfemus, Et
veniunt feftine fuper exercitum veftrim iftum.
Sitis ergo parati fiifcipere kellum . Ecce obvia^
ii$is eis in planicie liitiriiii proxima huic loco
per milliare unum. Nuntiatur itaque tale oo-
vum per univerfum exercitum , uc unufquifque
^e animet ad prcelium convincendum .

Erant autem in ipfo exercitu Hungari quafi
criginta cum arcubus « qui frementes dcntibus
inimico exer itui comm nantur . Commiilum eft
i^tur primum bellum Hun£;aris ipns 6c Mare
i^allo ipHus exercitus cum k)ciis luis . Qjii an-
tecedentes cundlum exercitum » tanto ardore
animi fervent inimico exercitui obvicire » quod
in mome^ito inimico enercitui obviaverunt in
^ampo . Cun<ftus autena noftcr excrcitus, ut vi-
dit pr«di(5lum Marefcallum 8c Hungaros ita
properaviflfe feftine, ipfos fequutus eft cum ve-
locitate majori , dimifTis omnibus peditibus Bi-
tontinis . Sed antequam ajpplicaret ad focios
pra?cedentes » praefati Marefcallus 8c focii » ac
j im didli Hungari viriliier irruerant fuper di^
£kum exercitum Palatini , quem vi armorum
expulerunt a campo . Ubi quum appHcuit exer-
citus nofter reliquus, totum iUumcampum inve-
nit plenum defundlis de exercitu Palatini » uno
tantum de di<5^is Hungarts Andrea nomine in
ipfo campo defun<Slo . Qpidam autem juvenis
Theotonicus noraine Hebinger viriliter irruens
fuper Palatinum , ipfum perfonaliter compre-
hendit , & cum aliis tribus fociis illum defere-
bat captivum . Erat auiiem Palatiaus idem
cques lolemniter , iuper equum unum grifel-
lum y os aureum nomen habentem , incompara-
bilis quidem pretii $c.magni valoris.Ecce nun-
fiatur Lodoico Pipino fratri fuo f qu6d Palati-

nus ipfe ferebatur captivus ad Hungaros » qui
fuperveoiens in auxilium fratris fui cum Ibcits
aliis quatuor audadier feriit cum lancea fuper
Hebinger fupradidtum . Qyem Ixcht a fcUa noo
poftet ejicere i€iu illo , umeo Palatinus idem
equi jam didli potentia manus fuas evaiit t
quamquam ambos fratres Theotonici & Hun-
gari plurimi fequerentur ^ n^c potuerunt eot
comprehendere iterato . Fugiunt iraque ii , qui
eyadere potuerunt, ad Caftrpm Lufeti» & ini«
bi fe ipfos fortificant , & defendunt , quod pro*
ximum eis erat . Quod ft fortaffe , ut exiftimot
bis tanto longihs affuifTet , pauci & forte ouUus
Palatinalis exercitus evafiflet .

Occurrit itaqueimiverfus oofter exercitus cir*
ca Cafale Lufeti , 8c Caftrum , & taoto qui«
dem grdore fasviuot pnecipue Bitootioi 9 qui di«
Cti Palatioi ianguinem (iiiebant , 6c fui exarci*
tus , qu6d pro majori parte totum Cafale Lo-
feti ignis incendio concremarunt . Salva tamea
reftarunt domus illas, quae fub defenHone Caftri
ftftebant. £t ecce dum taliter ooftri focii hinc
inde prpcederent, contigit fuo fato, Nicolauoi
de Sterchio vidifte Judicem Thomafium Nico^
lai de Stafio de Altamura jam diAum, qui cum
eodem Palatino Domino fuo venerat ad dueU
lum , io manibus Johannis Forlani & Oionyfii
Hungari didli Conti cafualiter incidifle , eum<*
que voiebant penitus decollare , tamquam Re«
gium proditorem . Qpem dum didlus Nicolaus
cogoolceret , didlis Johanni & Diooyfio vitaai
illius petiit , velut iui amici . At idem Judex
Thomafius in ultimo vitas termino fe cogno-
fcens , appellabat fe viva voce efte familiarem
& fequacem Anecli Domini Gualterii & fuo*
rum . lUi autem honore diAi Angoli & fuorum
vivum fpoponderunt eum teoere . Diflus ver6
Nicolaus Sterchii venicns ad didlum Angelum
8c focios , oftendit fic prope nos Judicem Tho-
mafium interceptum . Ad cujus auxiLum omnet
occurrimus , & eum de manibus eripuimus eo-
rumdem , & in noftra comitiva equo ooftro Sc
armis fecimus illum efle , ac fi de noftratibus
effet ipfe . Tunc videntes iidem Johanoes Sc
Dionyfius , quod nos eum quafi media vi tulif*
femus de manibus eorumdem , dixerunt : Do^
mine Angele , ecce veftro honore itfum dim.tti^
mus in manibus veftris . Ipfum Jervate pro no-
iisy exercitus Regii Capitaniis prsfentandum .
Qpibus idem Angelus ait: Et nos ita recipimm
eum . Sinite hunc manere nobifcwn . Tunc Ju-
dex Thomafius ait : Domwe Angele; fupplico^
perquiramus inter tantosMefun^os , fi aliquSM
fociorum meorum , quos fcitis , fit martuus iu
confliliu . Cujus aflertionibus aonuentes, totum
illum campum, ivimus perquirendo , nec ali-
quem invenimus fociorum fuifle defundhun, fed
lc per fugaa fubfidium falvavifle. Videntes au-
tem di<Ski Capifanii excrrcitus noftri amphtis
non pofle tedere Palatino propter fortitudinera
di^ki Caftri , juffcrunt abinde fuiim exercitum
rcmoveri, &: ad Caiale Mudunii remeare.

Erat autem hora tunc noftri receflus quafi
vefpertina tranfadla . Dicebant autem plurimi
ejufdpm noftri exercitus coram Capitaniis : Do-
mini Capttanti^ exiflimamus utiie fatis exercu^
tum heic firmiter arreftare \ qumiam Cafhrum
Lufeti forte non ejfe decemimus ^ nec viduali^
bus illud credimus effe munitum & fi vi^ua^
Ita fint in eo modica^quid fufficient tanta genti
Cafalis exercitus Palatini ? Certe videmus
quod eos fame aut proelio convincemus . Quos fi
ceperimusj finita erit guerra totaliterTerra Ba^
ri . Super quibus Capitanii ipfi cum Comefta-

buiis

Digitized by

667

DOMINICI DE GRAVINA

66S

bulis alils cogitantcs t confulte dixerunt : Ecci
Jumus hiic in patria amulorum longh a nojiro
recHpeto Bitontino , nofque equites fumus mo-
^ici f ^ fcimus in Baro fquites plures ejfe .
Si fortebac noHe in campo hoc fuper nos ir-
ruant fubitd cum reliquo exercitu Palatini ,
4e facili hinc inde pugnabimur , eritque nobis
'damnum & dedecus perfonarum . Et ubi de
fonvi^o bello gaudemus , fi heic ftabimus , &
finiftrum eveniat , erimus valde triftes . Efl
etiam aliud rationabile , quo heic effe nequi-
mus ; quod in ifto campo aqua nobis non eft y
nec Terra vicina , ubi poffimus viStualia com-
farare . Et fic versiis Mundunium » dimifla ob-
fidione Lufeti , rediimus ipfa die • Palatinus
vero fuique Theotonici & fequaces , exercitus
noftri fencito receffu , poftSolis occafum deCa-
ftro Lufeti recelfit exprefse , & versbs Barum
abiit redd vi4 , credens fe ex perfequutione
inimicorum Barum intrare , & Terram ipfam
Principatus nomine poffidere . Sed vana cogita-
lio fua fuit » quia quamvis Barenfes Cives prs-
lcirent caium belii Palatini jam didli , tamen
ejus penfatd malitia , ne tali prsetextu Terram
intrarec eam Principatus nomine poflefTurus ,
ipfum intrare nullaienus permiferunt . Videns
autem Palatinus nil fibi prodeflc penfatam ma-
litiam, versiis Vigilias tota nodle feftious acce-
dit , ubi Hungaricis territus idlibus vovit &
deteftatus eft , le tamdiu ui^o pede difaiceato
manere , ufquequo amiflam Principatus flii in
Lufeto Banderiam , & verecundiam paflam de-
vidtionis in bello vindicet fuper Dominum Ma
lifpiritum fupradiilum . Nec diu exinde cura-
vit exire.

Publicatur itaque in momento per univerfam
Provinciam deviclioPalatini jam di(fti, &di(5lo
exercitui Hungarorum laus viilorisefemper cre-
fcit . Nos autem fequaces Angeli Domini Gual-
terii ad Cafale Mudunii cum univerfo Hunga-
rorum exercitu applicances, quia ut prasfcribi-
tur uxores noftras & filios in Altamura habe-
bamus , cogitavimus illas eadem noifte accede-
xt delaturas Bitontum , ne propter cafum belli
Palatini jam di6li Palatinus idem illas nos pro-
hiberct inde ejictre,& exinde vituperium fe-
queretur . Diximus eidem Angelo , apud Aita-
inuram nos propterea acceffuros, & diilumju-
dicem Thomafium portarc nobifcum expeditio-
nis noftra» caufa majoris . Placuit enim didlo
Angclo ipfe nofter acceflus. Et prima quidem
nowis vigilid eques fuimus parati ad iier Ego ,
Ciccus de Gregorio , Coceila ^ Cola de Ster-
chio , Robertus de Buccha , Curullus Judicis
Martucii, Johannes de Abriola, & alii ufque
fld duodenum numerum, quorum nominum non
reconior . Et tota ipia nodle ambulantes per-
venimus hora Auroras prcpe Altamuram . Tunc
Judex Thomafius ait ; Ecce fumus prope Ter-
ram. Sinite me pracedire , & ventat Ciccus
mecumj & videbimus ^fi in Ten^a eft tumultus
Populi pro canfii£lu. Quoi fi intrare vos fecu*
re noverimus , mittam pro vobls . Sin autem ,
cauth tradabo exitum mulierum veftrarum &
fitiorum . Eftote ergo heic in locis remotis^ qua-
ufque ad vos nuntmm remittam , vel Ciccum .
Et fic fecimus. Abiit ergo Judex Thomafius
& Ciccus cum eo . Sed praecedens Judcx Tho-
mafius adhasfit fe Portis Terrae , & audivit uni-
verlos lugentes & dolentes de devifko bello fui
Domini Paiatini , fuorumque quamplurium Al-
tamurenfium Civium . qui ejufdcm belli fuerant
in conflidlu , nondum ad eorum domicilium re-
Ycrforum • £t licct eadem nodte aliqui mo-

dici Cives fui unus poft unum redtiflent acl
Terram , qui prsedixerant c^fum belli , ta*
men ex illorum relatibus univerfi credebant,
reliquos , qui non redierunt, periifle in bello,
praccipue Judicem Thomafium fupradi<5lum .
Quem quum viderunt aliquali fpreto dolorc»
prae gaudio lachrymabant , fic uaiverfaliter di-
ligebatur in Terra . Et interrogatus quomodo
manus evaferat Hungarorum, laudavit fe, quod
auxiiio Angeli, & fuorum inimicorum manus
evafit, nofque eum eoufque fociaviflc, velle-
que intrare nos petiit Altamuram. Cui refpoo-'
lum eft : Placet nobis : intrent fecuri . Tuad
Judex Thomafius convocans di£lum Ciccum ia«
duxit eum in Terram, & commifit cuidam nun-
tio partis fua?, qu6d nos in taU loco repofito»
fecurfe convocaret ad Terram . Acceflimus igi-
tur & nos poft eos, & Terram ipfam ingrelfi
fumus audadler, & unufquifque ad noftrarum
domos acceflimus mulierum, quas timore devi*
proelii invenimus femivivas, quum io eis
duplex timor ineflet; primus quidem quia ia
bello quis renafcitur , nec in belio fanitas eft ;
& fecuiidus quia in Terra erant Palatini devi-
£ti , ne ipfaa noftri injuril retinerent&r vitupe-
randas ibidem . Qjja» ut nos viderunt, prse m-
mio gaudio lachrymantes eas abinde petierunc
educi, & apud Bitontum falvari.

Ecce hori prandii facSU nuatiatum fiiit mihi
Notario Dominico per quemdam fidum meuni
amicum nomen habentem Notarium Thoma-
fium de Juliano dicentem : Notarie Dominice 9
praparate vos exire de Terra cum uxoribus ve^
ftris tam cito fi poteflis , vel fine , quoniam ru^
mor maximus e(l in Terra clamantis Populi
contra voSf quod inimici vos eflis nofhri Domini
Palatinif & in fua deviSlione fuiflis velut
amuli capitales , ^ hic rumor efl modd prafent
coram Riccuccio de lu Rubio Capitanio hujuf
Terra^ ^ proinde exprefse requiritur^ qudd vos
capi pTifcipiat de perfonis , licet Caphanius
idem , ut arbitror , verbis talibus non dat lo^
cum . Efl etiam ibidem Judex Thomafius^ queng
falvaflisy & fui fequaces^ qui pTo vobts perfe^
(ie loquuntur. Sed quia effrenis efl ira Populi ^
po^ tumultum incceptum^ confulo igitur f quod
donec univerfus Populus , qui nunc in Caflr0
confiflit f fuper taltbus ratiocinans cum Capita^
nio memorato , fociis tuis dicat , & paretis vof
Terram exire . Tunc ego convocatis aliquibus
fociis, & omnibus adunatis dixi haec eis verba;
mihi prolata • Et ecce Judex Thomafius ad nos
veniens eademmet verba retulit nobis , ut nos
ipibs pararemus ad iter , quia ipfe & focii lUi
aptus erat nos fociare longo itinere . Erat au--
tem idem Riccuccius Capitanius confanguineus
Angeli Domini Gualterii, qui fuo amore & ho-
nore ftatim ad nos quemdam famulum fuutn
mifit occulte, eadem nobis verba dicendo . Nos
autem pari timore compofiti , paratis armis 6c
equis, mulieres noftras oc filios per diverfas vias
prascedere fecimus versbsPortamBarifanam vo-
catam , fociatas quibufdam noftris benivolis. Et
quum fcivimus illas efl[e in Porta » fubitd eques
fuimus )uxta illas , & Portam ipfius Terra; exi*
vimus , licet adftantes ibidem modtci rugirent
de noftro receflu . Capitanius ver6 idem velut
nofter perfe6^us amicus , vitiose per verba du-
cebat Populum , ufquequo fcivit nos fuifle
egreffbs . Et ecce nuntiatur univerfo Populo ^
quod nos egrefli eramus k Terra , & fadtus eft
tumultus m iximus clamitofus. Tamdem quievit
Judex autem Thomafius, & quidam fui focii
eques nobifcum adilantesy nos ufque ad Menaoi

fo-

Digitized by

669 C H R O

fociaverunc, & abinde redeuot Altamuram .
Nos autem ipfo die , & no<Ste fequenti Btton-
tum perveniittus cum ncftris uxoribus gratia Je-
fu Cnridi, & (ic tantis diverfis smmmentibus
caiibus noAros enpuimus filios & uxores .
. Pervenic itaque ad aures Domini Malifpiri.
tus » quod Judex Tbomafius jam didlus abierat
vnk nobifcum dc voluntate di6ix Angeli contra
tonfcientiam Capitaneorum exercitus Hungaro-
f um . Qpo fcquutum eft , quod vocato coram
dido Milite 5c Thoma Pauli Angelo fupradi-
Ao , idem Angeius conftitutus ci\ de perfbna
per Capitaneos ipfos dicentes : Domine Ange^
fej ut quid prajumfifti abire jfudicem Thoma^
Jium de Altamura Regium proditorem frefone^
rium noflrumi Scimus enim^ ipfum fe potuijfe
redimere Florenis quingentis & ultrs^ aut Ter-
^ ram Altamura fuo traiiatu in noffris manibus
nos habere . Petimus ergo te quod aut di(ium
^udicem Thomafium in manibus noflris reddas^
aut Florenos quingentos nobis exfolvas . Et in^
terim noflro te volumus carcert detinere. Et
^unc iuflerunt , ipfum in carcere hofpitii didVi
Marefcalli curialiter commorari . Remanferant
autem cum eo abfque nobis Domnus Guilliei-
ous frater meus & alii plures . Sed plurimi no-
dri focii audita &md detentionis ejufdem Ange-
Ji , Domni Guillielmi , & aliorum quorumdam
ibcionim , fe ipfos recondere cogitaruiit , furo-
rem vitantes in pun<5io. Et tunc arreftati fue-
runt equi , arma » 8c robba di<5lorum Angeli «
& Domni Guillielmi, & aliorum intercepto-
jrum. Virt aurem Bttontini, Nobiles (iquiaem
Milites Dominus Hcrricus & Dominus PauluSf
Ciccus Domini Sergii, & Leo Caftanea, pluri
mique alii Bitontini ad eofdLni Capitaneos pro-
tinus accelferunt dicentes : Domini Capnanii ^
$cce audivimus diciy vos de perfona perflringi
snandaffe Angelum Domini Gualterii » & fo-
€ios fideles Regia Majeftatis . Ut quid hoc con^
tra eos egiftis i Quibus ait Dominus Malifpiri-
tus : Ecce eum in prodimento concepimus , qudd
^udicem Thomafium de Altamura , per quem
Terram Altamura fperabamus habere^ abfque
noftra confcientta permifit abire . Et ubi hocnon
potuijfet per eum fieri f folviffet nobis pro fuo
refcaiio Florenos quingentos^ quos in gagiis
fiipendiariorumnoftri excrcitus folviffemus. Fe-
timus ergo eum y quod aut di£lum ^udicem
Thomafium in manibus noftrisrefignet^ aut fol-
^at pro eo Florenos quingentos . Qpibus illi :
Placet vobis , Domini Capitanii , qudd cum eo-
dem Angelo fuper caufa loquamur } At illi eis:
placet . Qpi ad eumdem Angelum accedentes
dixerunt : Domine Angele frater & affinis ca^
rijffime : ecce loquuti fuimus modd cum Thoma
J^auli & Domino Malofpiritu » ut quid te con-
firingi mandarunt , 6* nobis dixerunt ob cau^
fam prafcriptam . Sicque ignorantes nos , quid
fuerit refpondendum , rogavimus eos , ut nos
wbifcum permitterent loquuturi . Cogitemus ita-

f ue fimul , quale fit remedium adhibendum li"
erationi veftra . Qjai refpondit : Hoc mane ,
quando me conftringt jufferunt mifero fatomeo^
^olui meam juftam^ ut exiftimoj excufationem
proponere : fed noluerunt me audire ^ quia cre-
dufit me magnum habere thefaurum^ & occafio^
nem quaritant contra me , qua me valeant de--
%orare . Sed adhuc fpes mea confiftit in DeOf
quia veris amicis cum veritate Juvabor . Scitis
0nim me & meos fequaces ^ jocios causd Re-
gia fidelitatis fervanda ejfe perinimicosRegios
d Terra noftra originis effugatosy bonifque no^
firis omnibus dijffrpatof ^ fuijjeque continuo in
Tom. XII.

I C O N. 670

fervitiis Regis ad noflras expenfasj velnt per^
fedi fideles . Numquid tam molefte ferunt Ca^-
pitanii ifti fi didum jfudicem Thomafium abire
confenfi} Nonne falubrius fuit illum abire per^-
mittere , qui pariialitatis mea fuit continuo »
licet innobilis , non nobilis , ficut credunt , u$
per liberationem fuam uxores & filii » matres
& fratres meorum fequacium^ quipofl receffum
noftrum a Terra Gravina fe ipfos psne falvare
potuerunt in numero quafi quinquaginta ? Sei
novit Deus . Ego pro me fuum ignaravi reeef^
fum . Sed hoc ordinaverunt ii focii^ qui fecum
iverunt^ qui eorum in Altamura uxores Q^filios
babebant annexos causa falutis eorum. Non
enim hoc debet Dominis difplicere^ quod pra
uno homine fic dimijfo tanta eorum familia
falvaretur. Audio tamen^ benedi^o Deo^ diHos
meos focios^ qui pro mea fequela deftruCli funt^
in Civitate Bitonti eorum tantam familiam
falvavifie . Amodo enim fi proinde me mori
oporteatf l/etus ero. Etiam nonne meo fervitlo
(f meorum focicrum fequacium tanta merui »
ut unum faltem hominem partialitatis mea va^
leam in confliHu falvarei Quid ergo fervimus^
quum noftrum fervitium fit ingratumi Et ut
dicunt iidem Capitanii , quod fi ipfum haberent
in manibuS f aut fuo traClatu Terram Altamu^
ra haberentf autFlorenos qumgentos^ quodfor^
te vos creditis ejfe pofle; unde fcitote firmiter 9
quod Judex Thomafius modics conditionis efi
homo • Pater ejus fuit artifex arstrorum , in
bonis non pofjidens quod valeat decem nummos:
Nec ftabilium nec mobilium eft poffeffar. Unde
ergo folverepoteritj quum eum haberent in ma^
nibus^ fJorenos quingentosf Quod autem cre^
dunt , pro eo poffe Altamuram haberi , hoc nul^
latenus credant ipfi , quoniam Capitanius in
Terra eftf & diverfus Populus maximus in ea-^
dem. Hic autem quafi aliet^igena loci tenetur,
nec de fuo carcere quis curam haberet. t^ana ,
inquit , efl cogitatio eorumdem . Sed ut video
fumta occafione hac contra me credunt a me
pofli exigere pecuniam fupradidam. Sed Deus
fcitf quomodo egreffus fum a CivitateGravins
mendicus , tam ego , quam mei fequaces . Ecce
audiviftis perfeltum cor meum . Poteftis hae
berba Capitaniis ipfis feriofiusvos nferre. For^
ti fpero cum Dei auxilio veftris tntervenienti^
bus precibus liberari . Sed recordor ^ ut fuper iis
primitus conferatis cum Thoma Paulif quam
cum Domino Malofpiritu pranotato r

Abierunt ergo Nobiles illi adThomamPauli
jam di(5lum , & fuper caufa loquuti funt cum
eodem , prafcripta omnia ei feriatim dicentes ;
quibus Thomas Pauli ait : Tadet me , novit
DeuSf difplicentia illata Angeio ipfi\ fed hoc
procedit ex malivolo corde Malifpiritus . Sed
volens voluntati fu£ aliqualiter affentire in
primo furore , ajfenfi diRum Angelum detineri.
Non enim credatis vos , quod ipfum confentia-^
mus affligi , quum eum valde cariffimum ha^
beamus . In uno verumtamen Angelus ipfefim*
pliciter peccavit f qudd debuit de illius recejfti
noftram confcientiam informare. Cui Dominus
Herricus refpondit: Domine Thomas aftimo ,
qudd fi vobis de ilHus recejfu confcientiam /J?-
ciffent^ vos eum nullatenus confenfiffetts abire.
Et fi reftajfet tunc recejfus illiusj tota familia
fequacium dilH Angeli in Altamura degens de
facili periiffet. Sicque pro falvanda eorum fa^^
milia non folum vobis difplicere funt aufif fed
perfonas eorum in Terra DominiPalatini devi--
lli inducere pr^fumferunt . Ad tantam defpe^
rationem eos induxit eorum dilefiio filiorum .

T^s Tunc

Digitized by

DOMINICl DE GRAVINA

"jfunc Thomas Pauli poft diverfa ratiocinia ha-
biia fuper caufa dicit illis : Factamus Domtnurr.
A^alifptritum invocari » & quemadmodum nobis
hac vcrba dixiftis , coram eo fertojius redicatis
Et fic ordinabimus , quod Jit dignum . Mifit
itaque nuntium fuum Thomas idem Hungarum
quemdam ad Cabannam feu Tentorium diiii
Militis vocare illum , ut accedat ad eum . Tunc
abiit Miles idem , & cum diftis Nobilibus Bi-
tontin^.s ratiocinahs fuper caufa , plunbus hinc
inde filadleriis allegatis , tamdem de voluntate
Capitancorum ipforum vocatus eft didlus An-
gelus coramcis, coram quibusprarfcripro modo
aUcquens fe rationabiliter excufavit . Tunc juf
lerunt Capitanii ipfi diiSVum Angrlum liberari ,
& focios ejus ftantes equis & armis eorum om-
nibusreftiiutis» Verumtamen quia Capitanii ipfi
rubore convidtt recognoverunt finc jufta caula
eidem Angelo enormiter deliquifle , dubitabant
ne didlus Angelus & locii fui , qui erant in nu-
mtrro equites fexaginta . fubiio derelinquerent
luum exerckum , & alio fecederent moraturi ,
adftrinxerunt eumdem Angelum facramentum
praftare in manibus eorum , quod ab eorum
exercitu non recedet ipfe & locii abfquc fua
licentia vel mandato . Qpod idem Angelus vo-
luntarie fideliter prsftitit & juravit .

Nos autem qui in Aitamuram iveramus pro
noftra familia , ut pr«fcrtur , poftquam biton-
lum pervenimus , audivimus hxc omnia forc
pro nobis contra diftum Angelum , 8c reftantcs
cum eo focios innovata , oc dubitabamus ad
cxercitum nos rcdire. Tamdem percepimus ,
quod eidem Angelo & nobis per didlos Capita-
neos fuit omnis culpa remilTa .

Procedit igitur idem exercitus ad obfidionem
Civitatis Barenfis. Et ecce ab univerfis Cafali-
bus Terr» Bari ad exercitum ipfum currunt
cum gcnte , & graffiis opportunis , quorum do-
niinio fubditse redduntur , CalTanum , Bitri6lum,
CilesB , Capurfium , Montoronum , Balenzanum,
Canetium , Nona , & aRa loca piura , 8c mit-
tunt ad Cv^s pecuniam generalis lubjeftionis de-
bita? per eoldem. Undc- de mandato Capita-
nedrum ipforum generale guaftum fit homini-
bus Barifanis in eorum vineis & olivis . Erat
autem in Baro /irchiepilcopu^ Barenfis nomine
Barchplomasus Neapolttanus de domo Caraftb ,
qui fub magi a tyrannide Barum tenebac» dc
damnisConcivium in olivis & vineis fa<Siis mo-
dicam curam habens . Et ecce (ubito prsfatus
cxercitus indc movetur , tc fuper Roculianum
dirigicur cum furore , cujus Cives promti ad
srma viriliter defendere fe opponunt . Erat au-
tem inrus Rotulianum Provincialis quidam^ cu-
}us nomen ignoro, qui Thefaurarius Terrarum
Bcati Nicolai de Baro erat cum modicis fami-
liaribus fuis . Qiii ut vidit Populum Terrag non
poffe refiftere exercitui Hungarorum, cfFugere
cogitavit. Corrumpitur itaque Populus Terr» ,
& in bello deficiunt, fbfiatorum fortihcia derc-
linquenres ; & multi quidem timorc corrcpti
recondituros fe pergunt , 6c plurimi ad Eccie-
fiam & Campanile fe ipfos fortificaturos accc-
dunt. Tunc univerfus exercicus, corrupco Po-
pulo Tcrra , in manu feroci Terram ingreditur
miferam; & fi quis invenitur mafculus in ea-
demcarceri aIIigacur..Mulicribus autem juITum
cft ut nuUa fiat injuria , fed falvas a Tcrra cxi-
re permitiant . Scd quia diverfarum nationum
homines erafit ibi, plurimx praecipue virgines
violantur ; eratque in Terra iplia plancSlus & ftri-
dor maximus uiriufque fexus hominum diC^x
Terrs . Nec crac qui compaceretur ftridentium

puerorum. Maxirria ftrages fit undique robba
6c vini Civium miferorum . Et mulci quidem
gladiis perimuntur crudelium percuflTorum. Oc-
currit itaque univerfus exercirus ad Campanilc
Ecclefise convincendum , in quo magna parsCi^
vium didfag Terrse fc forcificare occurrcrat . Scd
profuit nihil cis , quoniam licet dirfupcr jace*
rent impaffibiles lapidcs ad inferior^m cxcrci-
tum , tamen virorum ingeniis quis poflet rcfi^
ftere ? Qjjia ligna plurima fupponi fecerunc ,
igncm & oleuminducentes ,8ctantoaIciusflam«>
ma tranfccndit 8c fumus, quodmifcri, qui fur^
fum ftabanc, clamare coeperunt: Domine mife^
rerei ecce dominio veflro nos ipfos reducimus :
Et quum Malifpiritus vcllet fe ofteodcre loquu*.
turus cum iliis, quidam Villanus impios lapi«
dem maximum defupcr jaciens parbm percu-
tiens eum in facie , cecidit lapis ille . Tunc Ma-
lifpiritus majori furorc commotus ignem forti*
ficari pracepit , eos penitus combulturum . Ac
I illi fuperiores magis ac magis clamabant : Do-
jmine miferere . Moti igicur pietati Capitanii
lipfi, 8c rotus cxercitus igncm celfare juilcrunty
j & vtri illi per appofitum per eos ailericium dc-
j fcendere incoeperunt . Ut autem finguli fuere
I defcenfi , carceri funt ligati , fe ipfos pccunia
i redimendi . Stetit autem di(5tus exercitus ia
Terra ipfa per dies novem 8c ultra , in qua
vi6lualia plurima, vinum, 8c innumerabilcs di«
vitia? funt inventa. Et vere, uc «ftimo, nulU
Terra provincise Terra Bari efle poiuiflTet tan-
ta fertiliiate repleta, ut fuit illa. Mulieres ita-
que diftaBTcrrflB ,qu« fuo pud re falvas fuerunt^
libciataB rcmiffx funt cum filiis parvulis ulque
! Noham . Infi-aquosdies tantusconcun icPopuluS
Bitontinus , 8c Noh» , aliarumque Tcrrarurn
8c locorum fidelium Regiorum , quod totain
robbam , vinum , 8c vi6lualia praster ea , qua
ad ufum exercitus funt confumta , modico prc-
tio compararunt. Confumtis icaquc quafi om*
nibus vicflualibus 8c vino Terrx praBfatae , ad
petitionem Civium miferorum adTerram ipfam
redire petcntium , univerfus indc recedit cxer-
ciius , 8c redlo tramitc ad iteratum infultum
redit Barenfium .

Etibidcm per dies aliquos exiftcns in eifdcfn
olivis 8c vineis damnum inferunt fatis grave .
Erat autem tunc proximum tempus vinderaia-
rum quafi circa finem menfis Augufti Anni Ih
Indidlionis . Et tunc prasnominati Capitanii for-
maris per me litcris fcripferunt Barenfibus Ci-
vibus m hxc verba : Scitote Cives Barmfes ^
quod per4u6io ad notitiam noftram , quod vot
prafenti vindemiarum tempore habituri eftis
vini maximam ubrrtatem^ quod ahfque magno
auxilio gentium recolligere totaliter non pote^
ftis: ecce propterea veftris compatientes laborU
bus expenfis in vindemiis vinearum vejhra^
rum gtntem induximus copiofam , cum qua ai
expenfas Domini noftri Regis Hnngaria ^ Hte^
rufalem , ^ Sicilia tam cito fperamus reponere
integre in torcntaribus uvas veftras . Paratc
igitur vafa veftra reparationibus opportunis^ in
quibus muftum , quod vobis mittem%s , reponert
valeatis . Quia ergo pro ve/hro comrnodo & ex^
peditione vmdemiarum veftrarum venimus in
hunc camptm , facite quod dignum fit laudis^
ejufdem Domini noftri Regis. Aliur nec vinum
nec oleum recolligere vos credatis. Ad quas li-
teras refponfum fuit per Archiepifcopum 8c
Populum Barifanum per certa inaaia veroa hlaiHi
da, ftatum fuum pacificum prorojganccs . Quo-.
rum Capitanei ipU dilatoriis vcrbis cognitis aA
majas priore guaftum »gcndum Bicontinum Po*

pu«

Digitized by

«7J C H R O

pulum induxeruiit, qui causft uicionis damni eis
illati quondam per Palatinum jam di^m obfi-
dionis eorum tempore 9 vindidwm fuper Baren-
libus fitiebant. Tunc Bitoatini licenti^ habiti
devaftandi quaii ufque ad muros Barenfium de-
ridentes adibant: Recardamini Barenfes Cives^
Domini noflH Regis rebelles^ quando cum Pa^
iatino Principe vefiro in ob/idione vemfiis Civi-
tatis fidelifsima Bnomina) Quando cum uni-
verfis Cafalenis vefiris univerfas cepas dr «o-
flra folia ab hartubus exfivrpafiis^ d* pro noflra
ira majore deridendo clamabatis : 0 Bitontini
§xitty colltgite de cepullis ? Immo quod deterius
sgebatis , noftras cepas & folia projiciebatis
mnc indei Merito igitur verbprum illorum &
mctuum , quos egifiis » ecc9 amore veflro ad no^
firas expenfas venimus vindemiare vineas vf-
firas y & vicinas arborts veflris muris ecce no^
firisgladii$ expurgamus. Alii autem noflri fo-
sii ecce in beneficium veflrum tamquam rebel-
iium olivas veftras ^ vineas confumuntgladits^
igne comburunt. Exite igitur cum animali-
huSj utribuSf ad vafa veftra vinum defer^
re , & oleas albas in hydriis veniatis eligere
conferyandas . Hoc fero videbitis etiam ty tota
nodeinolivis veflris luminaria maxima ad ho-
storem ^ decus coronationis Domini veflri
gis. Credtmus enim firmiter^ qudd priufquam
sb hoc campo nofler recedat exercitus , de dam-
ms per vos dudum nobis illatis in centuplum
vindicabimtiT fuper pojfefsionibus veflris^ prout
fupra^ Cafalenis omnibus vindiSiam fumfimus
fleniorem , quibus totalem robbam tulimUs
domicilia corumdem in vituperium vefiri Rjt^
gis .

Stupebant autem Cives Barenfes verbis pro-
latis hujufmodi , frementcs dentibus in cofdcm ,
quum non auderent muros Civitatis exire . Ste-
fitque cxercitus idem in obfidione eadem pcr
dics quafi deccm , ubi inaftimabile damnum
illatum cft in vineis & olivis • Et ecce nuntia-
cum fuit dMflis Capitaniis , quod licet Cafale
Carbonari» proximum inhabitetur , tamen Pa-
latium feu Caftrum loci ipfius per decem la-
rrunculos cuftoditur , aui habitatores Cilearum
& locorum aliorum hdelium Regiorum faspe
j>erturbant . Contra quos fubito movetur exer-
citus, & eos in diftoCaftro obfedit. Vcnerunt
itaque univerfi habitantcs in Ciliis di<Sbum Pa-
latium impugnarCf qui cum eorum fundis kpi-
des jacientes in tantum defenfores Palatii con-
fundebant , quod vix corum aliquis extra racr-
nia videbatur , ut cum baliftis jacere in nos
poffent. Tunc videntes Theotontci noflxi exer-
citus defenfores Palatii defenfioni deficere, fcu-
fos 8c arnui fecum habentes , fub di£lo Pala-
tio fc fupponunt, & catervatim fiftentes ut unus
alterius , fi contingeret , i<Slum ferret , invene-
ximt quamdam Portam parvam fabrieatam di-
{k\ Pklatii; & eam cultellis feritoriis defabri a-
jre coeperunt. Qjjam dum defebricarent , Cu-
ftodes Palatif hoc videndo intotlerabihbus lapi-
dibus defenderi incocpcrunt Portam eamdem . ^
Qporum iiSlibus quidam Theoionicus Petrusj
Contifrex nomen habens , tibiam ruptam ha-
buit valde male. Qjji cxinde vi levatus dudlusi
cft apud Bitontum ad medici curam, non ta-
men quod pro iihi illo Theotonici reliqui re-
cefiiient . Sed penitus defabricavcf unt Portam
jam didtam , per quam intrantes Palatium ar-
morum potentii faliunt ad cuftodes, qui in fu-
periori Turris cacumine confiftebant. Et ipfis
applicttis fuper eos cum eorum enfibus crude-
liter ferierunt, proucientes illos a fummo ufque
Tom. XIL

N I c o n:

A deorfum. Erat autem paratus ignis fub dicJlo
Palatio, & ficut mortuus aut vivus projicieba-
tur ab aito, ita ponebaidr in ignem . FadU eft
autem eorumdem Cuftodum vmdicfta crudclior,
& totum illud Cafale igne comburitur, ut nul-
lum in eo domicilium lupereflet . Deindefubla-
ti univcrsi robbi & vicaualibus, qom erant in
Palatio memorato, ignis immittitur in eodemf
quod in momento combuftum eft ad damnum
& dcdecus Maccioai de Carbonaria fui Pa-
troni rebellis.

Et dum adhuc ibidem confifteret idem no-
fter exercitus, viri circumftantium Villarum &
Cafalium Syndicos fuos mittunt, Turrum vide-
licet , Cattellanum , Maulum , & Cafa Maxi-.
ma , debitum jus Curi» generalis fubjecftionis
in fubfidium exercitus exhibentes . Tunc Capi-
tanii ipfi videntes , quod in Civitate Bari mini-
me laedere poterant, nec eam convincere dam-
norum terrore , iteratum tranfitum faciens anto
Barum , majus intulit damnum . Et exindc
amoto exercitu pervcnerunt Bitontum per dies
aliquos quieruri . Ubi dum eflent, cogitaverunc
Capitanii ipfi vcrsiis Cauratum dirigere grcflus
fuos. Erat autem tunc principium menns Sep-
tembris Anni fequentis III. Indidlionis. Ut au-
tem Barenfis Archiepifcopus & Cives fenferunr
didVum exercitum perlongatum , accefferunt ad
Cafale Cilearum jam diiftum , & illud penitus
difliparunt. Et fimiliter fecerunt Cafali Blafi-
gnani . Caftrum vero Blafignani, quod femifor-
te tunc erat, verbis blandis proditoriis acccpc.
runt , illudque cuftodise Domini ]obannis hlii
Maczio<fti de Carbonaria commiferunt . Qpi
Caftrum ipfum pro fe fortificare curavit , iit
quoAbbatem Guillielmum fratrcm fuum impo-
luit , & latrunculos decem cum eo , qui una
cuna Palenfibus fuper Bite<ftenfes & Bitontinos
faepiJis impugnabant . P .rtavcrunc autcm didbt
Barenfes Caporaks didtiCafalisBlafignani cap-
eivos in Baro Simoncllum & Jaconum Angeluai
fupradidlos 8c alios plures, 8c poft paucos dict
cidem Simonello, & cuidam alteri. Antonio no-
mine manus incidcre mandavemnt.

Et ecce nuntiatum eft di<5^is Capitaniis noftri
cxercitus in obfidione Caurati morantibus, qu6d
Archiepifcopus Baitnfis 8c Popuius praBdidla
Gafalia deftruxerunt . llli autem , qma vanu»
erat {uccurlus eorum Cafalibus diffipatis , con-
doluerunt de caufa , nec proinde de Cauratina
obfidione ceffarunt . Concurrunt itaque ad dif-
fipationem totalem Cauratin^ TerraB univerfu^
Populus Andri», Trani, 8c Baruli ; 8c maxima
pars Bitontinorum Civium erat ibi. Erat au-
tem Terra ipfa CaUrati magnis foffatis duobus^
circuita circumquaque , mukifque defenfionibus
feu berdefcis . Eratquc intus eam Capitanius
quidam pro par^e Domini Lodovici , Andreas
Patronus Tufcus nomen habens . Qfii continue
cum aliis Civibus de oppof tuna defenfione cu-
rabat . Capitanti vero didH exercitus ab cxtc-
riori parte trabuchos quatuor erexerunc , per
quos continuo no(kt dteque impaffibtles lapidea
jaciuntur . Sed , ut tunc vidi , exiftimo num-
quam pro irabucco Terram poffe acquiri, quo-
niam trabuccus non ad aHud bomis eft , mfi io
acquifitione Caftrorum, licet ex i6Vibus trabuc-
corum ipforum 8c frac^ionibus lapidumy quos
jaciebanty fdurimi peiiifleht homincs in bcrde*
fcis, 8c berdcfcas pturimas infircgiflent. Fece-
runt etiam Capitanti ipfi diverfa ingenia lignea
praeparari , pontes , caftra , fcalas , eattos , 8c
mantellos, tundas plurimas, 8c bali&s, 8c li-
gna plurima , feu frafcas incidere , ut cum ei«
XX 2 8c

Digitized by

675 DOMINICI D

& ex eis foflatis tdhareanc, & foflatos faciaiit ^
ooerare . Qpibus paratis infra dies quafi auin- '
liecim per univermm exercitum undioue oatur
infultus, & canto cum ingeniis ipiis fouatis ipfis
^Klhasferunt ^ qu6d frafcas plurimas in primo
foifato in momento miferunt » & cum Teixa il*
lud penitus impleverunt . Et impingentes am^
piiiis currum pontis in berdefcis adjungebant
paput pontis e jufdem ^ fub quo Theocooici &
X^atini plurimi permanentes cum zappis in ma-
nibus (ecundum foflatumproviribus onerabantf
licet lapidum iCtvs plurimi jaciebaotur in illos.
Erant autem fuper Caftra lignea noftri exerci-
tus nofter focius Nicolaus de Sterchio» & alter
Ibcius de Bitonto » baliftarii valde boni t ^ fu-
perihs in cacumine caflrorum ipforum viri duo» b

2ui diriffimos i£bis lapidum jaciebanc defuper
lauratinos . Unde retulerunt mthi & omnibus
palam di&i baliftarii duo> nofque vidimus, plu-
res Cauratinos pugnantes contra noftrum exer-
citum multoscadere fuarum i(5libus baliftarum,
quod unqfquifque eorum» didlus videlicet Ni
colaus y decem & o&o arma projecerat cum
balifta , per quo$ decem & feptem viros per-
cuffit ab ore ufque ad frontem , dum ad ber-
defcas fe faciebant , ut jacerent . Habebant au-
cem ex interjiori parte Caurati Coftrum aliud
ligneum non Cic altum » ut noftra erant , cum
quo erga noftra Caftra cum baliftis & lapidi-
bus repugnabant . Super quo dum hora pralii
quatuor fifterent pugnatores, ecce fubito i6lu
trabucci periit Caftrum illud & viri . Sed uc
veriiis alloquar , numquam defperatilfimos pu-
gnatores tam vidi» non curantes trabuccorum
idtibus lafHdum nec etiam baliftarum . Sed fi
unus aliquo iAn cadebat, alter fuo loco furge-
bat ad pugqam . Duravit autem infultus crude-
lior a SoUs ortu ufque quaii ad meridiem diei
lilius . Et ecce q uafidel [perati Cauratini in Ca-
ftro ligneo & ponte, per quem ]anno6lus Bran-
cafius ^ 4x;idrifgni fui pugnabant , qui adhasfe-
r^t in fpiTatis » paratis vaHs apium veteribus
igqp pl^nis fuper pontem miferunt, & deinde
fuper alium pontem , quo Theotonici niteban-
cur intrare ignem fimilem immiferunt . Baruli-
cani igitur Cives, qui in proelio illo erant, ne- D
fcio qua dp caufa coeperunt k bello defiftere ,
immo receidendi fc ipfos parabant . Ut autem
Theotooici ftc viri alii viderunt Barulitanos re-
linquere pro^ium, conturbati nimium, proelium
fimiliter dimiiierunt dicentes : Ut quid vos , qui
regionis hujus eftiSf & quibus damnofaefiTer^
ra ifta » in funCio Terra aecepts bellum dere-'
liquifiif incajfumi Revertite nobifcum ad pu-
gnam , quia ftatim babebimus Terram . At illi
una cum Traneniibus legl facSli clamabantt
^modo twdet nos potius impugnare • Pugnet
quis vult, Nos autem intendimus pugnam di-
mittere^ & ad domos noftras accedere quieturi.
Et per harc verba rumor verborum maximus
crevic in npftro exer<:itu . Unde Cauratini
fecuri iq di<5fcis ppntibus ligneis ignem pluri-
munfi imnaiferunt 9 quo combufti Tunt in mo-
mentPt

Eh iUis itaque natis verbis infultus dimittitur
ab omnibus noftri exercitus , ita quod non nifi
in di^is Caftris remanferant baliftarii illi duo ,

aUQs njfi a^ftra focietas fuccurriffet^ vere fuiflent
>idem of cifi . Credat igitur unufquifque, quod
fi hovl Barulitani & Tranenfes non dinriifif.
fent id proplium 9 (ed corde pugnalTent » hora
modica potiori Terram potentialiter aiTumfiflent.
Unde ergo caufa proceflerit , quilibetignoravit.
Tunc ira commoti Capitanii didli exercitus ,

E GRAVINA

<7«

auia videbatureisdiftosBaruIitanot tn hocqui-
em falfum committere 9 providerunt utilius^
non efle amplihs in campo morandum , lic^t ex
interiori parce Cauracini Cives efleac peftifera
fame gravaci . Ceflaco itaque univerfo infultu »
& per unumquemque armis depofitis » pre&ci
Capicanii videntes y quod in 6x6to campo non
poflenc Lacinos pocihs retineret in vineis Caura*
cinorum guaftum mandaverunc inferripercocum
eumdem diem 9 quo non fine damno rebelliuai
inde recedere viderencur ^ lick Andrifanus Po-
pulus & Traaenfis vinum muftum plurimum ex
dx€ti% vineis eduxiflent. Tunc in momenco uoir
verfi viri exercicus cum fiirore accedunc cunot
eorum gladiisper vineas univerfas « 8( coca quafi
ipfa die magnum damnum inferuncvineis fupra-
di(Slis. Ec ecce pulfantibus buccinis unufquiiquc
ad centoria rediit » & coUe^i universi robbi
exercitus ipfereceffic» &vers!isTranumuniverfi
Theotonici redeunc quiecuri .

Erac autem cempus vindemiarum ; & cunc
Tranenfes pecierunc ad tonm gagia fianderias
duas Theoconicorum , vel omnes Theoconicot
ibi ftare , ufouequo uvas cdligerenc de vineis i
uc vinumvafis reponanc, quomam nifi auxiiiuoi
eis adeflec, Palatini cimore, qui in Vigtliis mo*
rabatur , vindemiare non poterant . Tunc uni^
verfi Theotonici per diesoifloibidem ftare pro*
miferunt» ut Tranenfes vinum reponant. Erant
autem nobifcum pIuresBitontini, qui etiam pe^
titis duabus banderiis Theotonicorum apud Bi«*
tontum fimul abiimus . Qjiorum auxilio & no^
ftrorum habitantium inBitonto vinum vinearuoi
ipfarum repofuerunt in vafis. Et fic divifishinc
inde Theotonicis &armigeris aliis ceflavit exer-
citus Hungarorum . Noicat igitur unufquifquet
quod fi praefatus exercitus , ut praefertur , pe(
pnefcripta loca non iviflet hinc inde fuper infi-t
deles ejufdem Regis Hungariag , vere Civitatet
onanesy qua in partibus Terra^ Bari confiftunc,
& erant proRese jam didlo, de bonis exterio^
ribus confumtaB fuiflenceximpugnacionibusasmu-
lorum .

Palatinus vero ftans in Vigiliis» ut prasfercur»
rciens quod exercicus memcxracus eflec hinc inda
diffufus 9 & quod Dominus Malifpihtus in An^
dria quiefcere rediiflec , cogicavit cum fuia
Theotonicis & armigeris contra Baruluanos &
Tranenfes guerram facere, potiorem femper hsL^
^ndo curam , qua poflet mjuriam vindicare t

3uam paflus eft in Lufeto , per quam adhuc nu-
ato pedemanebat. Etequitans uno die^ nocSbe
e repofuit in vineis propeBaruIum cum etjuiti-^
3US quafi duceqtis. Ecce lucefcente hora quafi^
Tertiarum prascurfores mifit pra^dare & capere
viros & animalia, egreflbs^Terra; qui dum in
Barulo fcntirentur , niulti quidem Populares ar-^
mis accepti> currunt poft illos hoftiliter in(e«
quendo . Sciebat autem Palatinu; 9 Quod in Ba««:
rulo nullus reftaverat armiger » qui ubi obviara
poflet in campo . Et fic praK:utfQresfui, quianto
Terram venerant prasdaturi» fugere fe fingentes
prasibant, ufquequo infequentes viros educerenc
a fortilitiis Vinearum ufque ad Utus maris • Ilii
autem , qui k fortilitiis Vinearuip eorum infor«
tunio receflerunt, fuperveniente eis reliqua mi«
litia Palatini 9 qqas poft ipfos reftaverat imbo-
fcata» capti funt in momento» iq numero cen«
tum decem . Tunc Palatinus ipfe tantis viris
acceptis Barolitani Populi laetus valde fa£lus eft
ultra quam dici poflit , credens pro illis Baroli-
tanam Civitatem habere. Et rediens juxtaTer*
ram , univerfi homines Baroli claufis januis Ci-
vitatis fuper muros faliunt fe tueri . Videns au-

cem

Digitized by

^ff ^ C H R O N

^« vtn« gloria fpciaii deceptumw 4
credjdit fe intrare locum Saaai Francifci ad.
ftantcm inuro Civitai» ipfiu5 . Sed defcnforci
jnvewt ibidem Fracres Minorcs, qui fuper Ec-
dcfiam afccnderunt, defcnfuri port» inMeffum.
Vin antem Baroli cum eorum baliftis iiSreflum
port» defuper moeniis defendenint, Et Sc coa-
fiifus Palatinus idcm ijnde receffit , portans fe-
cum capti vos jam diaos , ad Ecclefiam SQaOm
P j . Monialium fe contulit quieturum
loMc i di<ais moeniis jadHbus tribusbalifta. Et
ibidem hori maximl conquiefcens , quafi vidlo-
nam magnam habuiflet , ibidem nudati pedis
camdiu votum perfolvit, & aov«Militi« (ubte.
lares induit pedesfuos, aflerens; Ecce dc UlatM
nobis injurta dcviaionit Luftti vieiorialis prin- B
cipU data tfi nobis arrba . Gaudtamut itaqut
univtrfi ^ & animtmut not ipfos contra Hunga^
rot , & infideltt Regiot fuperandot ; quoniam
tcct vidtmut tos efe difperfos, & eorum poten.
$tam dtmtnutam . Et his didlis glorians le , fu-
perbis pulfatis buccinis , rediit apud Vigilias .
Tunc Barolirani Civcs de captione tantorum
foorum Civium condolentes , miferunt apud
Manfredoniam , quo acccflerant Hungari uni-
vcrfi, & ad ThomamPauli, qui crat inCaftro,
fignificanies eis infultus fadtos per Palatinum
contta cos. Et rcquircntes cos, qu6d in eorum
auxiiium pervenirent, fifalvam haberccuperent
ftirulitanam egregiam Civitatem . Ad quorum
ciamorem occe pervenerunt Barulum Thomas
Nicolofi, &DionyfiusContus cum fociis vigimi
Hungaris. Et eccc poft duos aut tres dies nun-
tiatum fuit per homines Trani Civibus Baroli,

Suod caveant, quia ipfo die Theotonici ftipen-
lani Palatini Tcrram Vigiliarum egrcfli funt
in numero quafi centum. Ignorabanttamenqu6
perrexiflent; quod idem Barolitani Cives Hun-
gans referentes, offerebant de fuis equitibusCi.
vitatis dare eis in focios . Hungari tamen au-
dicntes Theotonicos illos exiifle in campo fa<ai
funt valdc lasti , ncc de Civibus Baroli quem-
piam focium voluerunt . Sed ftatim eques fiie-
JTunt ad arcus , & reai viS procedentes vene-
yunt ad Lamam Vigiliarum , per auam opone-
bat didlos Theotonicos in eorum reaitu pertranf- D
ire • Ibique exfpe<aaverunt reconditi ufque ad
horam meridiei tran6<aam. Ubi dumficexfpe-
^lantes firroi confifterent, ecce viderunt Theo-
tonicos redeuntes Vigilias cum maxima pr«da
animalium & hominum QvitatumBaroIi&An
driacaptivorum, Qpos quumprope fc viderunt
adefle, cxierunt obviam ilUs m campo.

Erat autcm ibi planicics fpatiofa. Ut autem
Tbeotonici vidcrunt Hungaros , contra eos fe
paraverunt deftndere ; quos Hungari cum eo-
rum arcubus circumdantes , in momento omnes

Theotonicos ipfos dcequitarunt ab equis , &
cum enfibus ferientes m illos , o£bo ex di^is
Thcotonicii occidcrunt in campo. Reliquosaij.
lem Thcotonicos , quinque tameu evafis equo-
rum potentia , in numero fcptuaginta quinque
duxerunt captivos apud Barolum . Qpod Baro-
litani videntes admirati funt vchementer,. quod
fam pauci Hungari tantos Theotonieosdjevicif-
fint in campo. De quorum captionefiuSlui» eft
magnum feltum ibidem • Erat autcm eoafuetu-
do cx antiquo fervata intcr armigcros , quod fi
f ontingeret aliquem Theotonicum capi in cam-
po fub armis, quod fublatis fibi equis & armis
dimittebatur abire fub fide , Et fic uno tantum
dic retentis didlisThcotonicis carceratis, fuhla-
tifque fihi armis & equis, fequenti die abireli-
beros permittebant perTcrram undique per u-

I C O N- gy,

CQttfcquenter, qui veUent, iUosaW-

^^i^ P^°^"« liberandos , mS^

^ SZ^^ ? J«M/4*«f eZli MiiLo,

^ Nicolon pMsdiaum «fponfum dr. qu6d
o^et eoifenrareconfuetu,&«m diu fem«m
S*?^ P^'*^ Tufi^" & Lombar-
li&eSf? ^'li" equis&armisftipendiata
j2^" Baroi.tani dixeruntV iW

nobtt } Not pettm„i ^ votmnt^^ fuid lex Stm
^'^^'fdofervetureit, quam iffi fervam
nabttt^ altu Latmi, miferi, , fui incidun, im
T^^^ ♦ funtTbee,omriC».
^n ^mefiaiait quafi decem » qui de noflri»
rtttnent in cippit lignehealeatit Ww
f«(f«o Itgneo velut cane, . Sic eot not vo^
/umut rettnere . uffuequ,y firatre, & fitiot no-
trot ^quot tn ctp^, detinent , judeant Merari .
itt taa» crudeli impeto coatjaeosTheotooicoa
omncs }am diaos de perfoais ceperuot, iUofque
cpolMgaineit eomm, qui in Vigiliis eiant cV
nvi, dederunt fervandot captivos . Qjii ftatim
portaatur captivi , & in cippo pofiti funt , cu-
gno cakato, Setota node ululantes imprelSon»
cugnorum fequent» maae fceerunt omncs , Quoft
iarolitanos Civcs tcnebac i» VigiKis carccrio^
^T^. ^i^^^^ pervenire . Et Jktunc ThcotON
mci di^ Palatini tioKMre ctfns fimUis ttmebant
ita f^pitis folif a equitare , quia videbant eis coa^
luetudmem foiitam noa fcrvari ; pluraque alia
funt icquuta , qu« Ifcut proceflerant fcribcre
io^pum foret; fed fupcr opportunamateriaprok

Dominus autem Vayvoda menKmiur.^ qoi
cum excrcitu magno erat Averfa , umiMdam
provmaam TerrK.Laboris acquifierat virtute
armorum . Verumtamen fuperbum genus;Theo*
KMicorum aequifitas Terms penitus deflniebat >
& fic acquifitioTcrrarum ipfanim fflri prapar-
te Regis nulUus erat pro&dlus , unde poffet ha-
Dere^uniamfolvendorumga»orum Theoto*
aicis ipfis. Coeperunt autem Tbeoconici cun>
importunitate petero dido Domino Vayvod»
gagia eis dehita pra tempore poKeritamcnfitn»
Junu , Julu , & Augufti , qta erant in fumma
ultra centum quinquagiota miUi* FloBenorum „
dicen^: Domine f^ayvoda^ ecce pro gagiis no-
flris folvere noHs habnis tantam pecuniam .
Soiyitt nobts. Sin amtm indtmnitatimflrs nos
tpfi prmdebtmus opportunK (^MibtB idem Do-
minus aic j Scitis ^ qnia diu txprtffot nuntiot
mtjtrtm ad Dominum nofirmt Rtgem apud
Hungartam numiart fibijcmtfam^ & pecuniam:
qusrtre pro gagiit vffirit prateritt ttmporis
futuri. Oportet vos fi^imre uffue ad nuntio^
rum advtntum . Unrnn tamtn vot r^Oi mando^
^^•f^uros f. quodTerratr Civitates » &
Caflra noflro Domino rtdditat voknttrvtl wo-
lenttP^ bufm provimia TtmHLaboris nm am^
jpfittf diJPpttis ^ ntc dtfarmttit ^ d' fuptr rtbtl^
Mu^ proctditt militanetr. Sptramus auttm k
Ttnit nobit fubditis bonam babtrt ptcuniam
veftrifgjmit convtrttnd^am ^ fi ab tarum vtxa^
ttontt ct£atiM . Q|ii xcfpondentes dixeruot : S^u^

mod^

D i g i t i zed by

Google

^79

DOMINICI DE GRAVINA

680

modo fiet iftud y guod tanti temporis gagia re^
fiamus recipere ? Et jam •nmes facultates no-
firas expendimus in fubfientatione equorum no-
firorum^ & noftra . IJnde ergo vivemusi Si hoc
^oluerimus obfervarCf quod didtis^ mquaquam
foffumus f quia jam defecerunt nobis expenfs .
Quibus sdem Dominus dixit : Quomodo vos di^
.citis vobis defeciffe expenfas^qutviCiualianulla
Jam tanto tempore non emiftis ? Ecce totam iftam
frovimiam Terra^Laboris Pradavifiis , tanta
hona^ Cafalia^ Terras^ drCaftra. Video autem
vos non altud petere^ nifi robbam tollere Regni
kujus , & claudicare a fervitiis Domini noftri
R^gii-9 parum curantes de me. Et convocans
ComeftabulosCaporales, vidclicet Ducem Guar-
nerium , & Corradum Lupum f & alios Maci-
llros di<fti cxercitus , quibus eademmet vcrba
dixit, & addidit : Ecce habemus hos nobilifsi^
tnos Regni hujus in manibus , videlicet Domi-
num Robertum de SanHo Severim , Rogeronum
nepotemfuum^ Dominum Raymundum de Bau-
cio , & alios , quos videtur mihi in Hungariam
tranfmittendos ad Dominum noftrum Regem ,
4le quibus valde gaudebit , & demum libenttus
fecuniam nobis mittet gagiorum veftrorum . Et
forti annuente Domino veniet ipfe Dominus ad
boc Regnum potenter . Compefciteigitur gentem
veftram , focios , ut patiantur & fint nobis
obedientes , nec acquifitas nobis Terras ulterius
deftruanty ut pofsimus ab eis recipere pecuniam
opportunam . Cui prasfati Caporales dixerunt :
Domine^ quod dicis bonum efi^ & dignum fieri .
Sed quia^ ut fcitis^ tantam habemus pecuniam
a vobis recipere pro gagiis mftris , promijfum
jam eft per Theotonicos mftros prafatos Domt^
num Robertum dr focios pecunta liberandosy ne^
fcimus tamen fi cum confcientia veftra . Scitis
enim paSla habita inter vos & nos^ qualia fue^
rint , videlicet , quod fi contingeret ms altquod
committere proelium , quo nobis yilioria cederet^
ficut contigit in prafenti , quod duplicata per
vos fieret nobis paga & menfis completus . Et
fic rationabiliter habemus a vobis recipere pecu^
niam innumerabilem . Modd ergo quia videmus
vos carere pecunia^ non curamus de duplicatione
faga , fed fimplicem tantum quarimus pagam ;
dr providimus , quando ipfa caretis pecunia ,
per diElos Regni Magnates , quos captivos ha-
bemusypecuma liberari mftfis gagiis cohverten-
da. Iratus itaque Dominus fupradidlus verbis
aiTertis , ait Caporalibus illis : Ecce video vos
quafi proditorii loqui , quia de captivis , quos
teneo , vos per compofitionem promififtis liberare
eos . Quomodo abfque confcientia noftra egiftis
traSiatum hujufmodii In fimili cafu poffetis me
^ meos tradere inmanibusrebellium Regiorum .
Vbi efl fides vefitaprobata} Quale de vobis te^
fiimonium referam Domim meo Regi ? Nonm
diffiteri poffes tu , Domim Corrade , quod die
commiffi proelii non fuiffes captus in proelio cum
pluribus tua fequela p&tentia amulorum , &
captivus Neapolim ferebaris , & veflra parte
prcelium erat amiffum^ nifi Hungari noflri ini^
micorum ferientes a tergo te recuperaffent inpu-
gna , & amiffum per vosproelium revicifsent ?
Quomodo ergo abfque cmfcientta noflra promi-^
fiftis captivorum refcaSlum^ qui eos non cepiftis
in pugna ? Refponderunt igitur Theotonici illi
dicentes : Et nos etiam viHores prcelii fuimus ,
ficut & Hungari veftri . Et fi Dominus Corra-
dus captivus fuitj ut dicitts^ & ms & Hungari
veftri liberavimus illum . Non totam laudem
convi^i prftlii dicite vobis . Quidquid tamen
fitf petim^s gagia mflra j 8c his verbis utraque

parte turbata fa&m eft magnus tumultus .

Tunc videns Dominus Vayvoda tumultum
femper augeri Theotonicorum univerforum fu-
per eum petentium eum flatim gagiorum pecu-
niam eis dari , fapientiffime cogitavit , & dixit
coram omnibus palam : Nobiliffimi fratres
Theotonici , plaeet mihi , quod vobis placet :
Unum tamen vos peto , qudd pecunia habenda
pro refcado captivorum Dominorum vefhris ga^
giis deducatur^ a quibus poteflis exigere centum
millia Florenorum . De reflante pecunia ponam
penes vos obfidem Nieolaum filium meum vobif
cum in Alamanniam deportandum , quoufque
fatisfiat vobis per Regiam Majeflatem . Tunc
Dux Guarnerius velut homo magoificus & ma*
gni coniilii primus alloquens dixit : Theotonici
fratres^ ecce audiviflis verba Domini Vayvoda^
fatis videntur confona rationi . Faciamus
ergo quod dignum fit homrts (jr laudis Regia
Majeflatis , dr fideliter fervire animemur dein--
ceps . Scimus etenim omnes , quia diu Dominus
Vayvoda ad Dominum Regem mifit pro habenda
pecunia , quam propter loci diflantiam venifse
facile non efl. Confulo igitur^ ut captivos Do^
minos in noflris manibus refumamus ^ ^ eos ad
deeentem refcaSum comprimamus eorum flagello
corporeo , & deinde praflolabimur per dies ali^
quos , fi venerit pecunia ad Dominum Vay-uo*
dam , infra ques nifi venerit^ refca&i pecuniam
recipiemus ab ipfis ; dr pro reltquo paratus eft
Dominus Vayvoda filium dare nobis . Placuit
omnibus talis aflertio , & anxio quidem animo
Theotonici vadunt captivos illos ducere ad tor-
turam . Qjnos fufcipientes inducunt ad horribi-
lia tormenta preffuros . Retulit mihi quidam
Hungarus Notarius Nicolaus Secretarius Oomi^
ni Vay vodas , quod Rogeronum Comitem Tri-
carici primum torturas dederunt , & eum pro-
fternentes in terram quafi fuper trabem maxi-
mamambulantesnudatis veftibus ventrem fuum
calcibus opprimebant , & deinde urentibus vi-
minibus ligneis camem fuam fin^ mifericordia
verberabant , & adeo quod totura corpus fuum
planta pedis ulque ad verricem fanguinem
emanabat. At ille femivivusnon potensampliiis
fufferre tormenta , clamabar, fe daturum omnia
bona fua . Tamdem compofuit in triginta tribus
millibus Florenorum . Similiter eifdem Domino
Roberto , & Domino Raymundo de Baucio ,
hflBc eadem tormenta inferentes , ad compofitio-
nem eamdem eorum quemlibet admiferunt fol-
vendam per eos infra menfem unum complo-
tum : quo veniente foluta fuit diika pecunia
centum millia Florenorum Theotonicis ipfis t
quae juxta pa6Va prafcripta fuit eis deducVa in
pagam . Sed priufquam praefati Dominus Ray-
mundus , & Dominus Robertus , ac Rogeronus
liberarentur , Dominus Vayvoda vocavit eos
ad fe dicens : Lilcet facramentytm veflrum nul^^
lius fh fideij quum alias in manibus Domini
mflri Regis juraveritis ejfe fibi fideles , quo
meremini decollari propter jusjurandum confra-'
Shtm , dr proditiomm per vos commiffam^ quare
in prcelio veflra proditio vos pradpitavit ab
equis , iteratum peto vos in manibus m/hris fa-^
cramentum praflare^ jtfrantes , qudd amodo Do^
mino noflro Regi fideles eritis , mn rebelles . Az
illi petcnte Domino fuprafcripto juraverunt fu-
per Sandla Dei Evangelia cfle deinde lideles
Domini Regis Hungariae eorum vitas tempore ,
& contra fuos rebdles cum tota eorum potentia
militare deinceps . Qjjod confequenter minime
ervaverunt . Et accepta licenria Neapolim
abierunt , de quorum liberacione Neapolitanl,

Ci-

Digitized by

68i

CHRONICON.

6St

Cives univcrfl kti^nrur.

Poft hxc diflf: lutum gcnus Theotonicorum
ixicoepir iterum clamitare , 6c impetere didtum
Domioum Vayvodam de habeodis rciiquis ga-
giis f qux d clus Dominus noa valens folvere ,
nefciebat quid agerct , & timebat, ne praetextu
verborum talium interciperetur proditorie a
Theotonicis ipfis, & fortc in manusdaretur pe-
ctmiaii pretio Domini Lodovict . locipiebant
autemTheoiooici plurcs lui exercitus cum Nc a-
politanis ftipendiariis 6c Civibus « cum quibus
naiSbenus fucrant in>mici , ef!k quafl in treuga ,
& fub fpe trcug^ efle ad eoruno velle in Civi-
tate Neapolis . QjlkxI etiam nuntiarum cft di€io
DominoVayvodas. Erat autem in dido cxerci
tu quidam Theotonicus , cujus nominis non re-
cordor^ fatis dileilus & intimus Domino fu^a-^
di<5lo , qui in(^uirt ns de talibus adtibus Theoto-
nicorum, quaK:umque explorabat ex lUis^ didlo
Domino referebat occuke . Et ecce quodam
(ero proditoriis tradlatibu^ confequutis ordina-
verunt Theotonici ipfi fequenti die fub codore
pctcndorum gagiorum ptrlbnaliter comprchcn-
dcre Dominum Vayvodam fupradidVum . Q}«>d
fenticns Theotonigus ille didki Domini tidcUs
abiit ad ipfum Pominu.m , nuotians (ibi caufam
parati mLyfterii . Tunc Dominus Vay voda, con-
Tocatis Hungaris iuis omn^bus in fecrcto, man-
davit eis » quod unufquifquc fe paret m Apu-
liam protinus Fcmeare . Ec fubito no£ke ipfa di-
6iu% Dominus cum univedis fuis Hungaris re-
ceffit Averfa. Qjjod Thcotonigi fenticotes, frc-
mebant dcatibus contra cum, quod fruftra per-
venerat trailatus eorum , Et plurimi quidem
Theotonici clamabant poft ipfum Dominum, ut

auid fugeret ita de no(^c , « non dc die rcce*
erec ; quibus rcfponfum eft : Ecce ufque ad
(liem claram exffeSiabnnm fQvis itf campo ; fi
qtjus enim proditor veltt pffendere nos , veniat
offenfwus , Proceffii autcm dicftus Domitxus con-
tiouatis diebus ufque Manfredoniam . Thcotoni-
ci vero ♦ qui remanferaot in Averfa , videntcs
di(5kum D ominum ita fubito reccffifle, nonquod
omncs fcirent proditionem paratam , varii hiSii
funt in momento . Et multi quidem ex eis ,
videlicet Berardus Grafliis , & Berardus Ma-
cer , Thcotonici Comcftabuli , aliique plures ,
qui diiSium Dominum diligebant ^ rcceflcrunt
Averfa,& apud Manfredoniam una cum Domi-
no Uifllio Minutulo de Neapoli pervenerunt
jn nuraero intef omnes qua(t equites quadrin-
genti. Qjiios idem Dv>m nus amicabiiitcr fecum
lufcepit . Alii autem , qui cum diilis Duce
Guarnerio & Corrado Lupo remanferant io
Averfa , cQcperunt velut lupi giutirc & ditfipare
mileros Averfanos, illofque penitus difrobare
ufque ad ultimam paupcrtatem . E)t fadla ftra-
ge fimih in l^cis omnibus amicis & inimicis
in quibu^ fubito potuerunt irruere , ca penitus
coniumferunt , fteteruntque ibidcm in partibus
TeirflB-Laboris uique ad Fcftuoi Natalis Do-
mini .

Tratflaverunt autem poft difceflum Dommi
Vayvod» cum Domino Lodovico de TarentQ
& Neapolitanis Civibus trcugam fubfcriptam;
quod Dominus Lodovicus una cupi Neapolita-
nis Civibus dabat ipfisTheotonicis centum mil-
I a Florcnorum , ut ipH TUeotonici pcrmitte-
rent eos vinum recipere ex arbuftis e- rum , &
deindc ufque ad Natale Domini pacifice tranfi-
re cum eis . Qjlio4 (i corttingeret iofra tempus
ipfum Regem Huagaria? venire tn Regnumt
quod iidem Theotonici, fi vcllent, fervitio re-
ikant diili Regi^ , Si vero n^pmcntp ipfo non

ycncrit , quod ipfe Dominus Lodovicus folvai
ipfis Theotonicis aiia ceutum milha Florenok
rum, & ipfi Theotooici Caftrum Aver& , &;
Turres Capuag , aiiaque fortilitia TerraB-Labo-
ris , quas in manibus ibnt eorum , refignent di-
<fto Domino Lodovico , & ad ftipendia fua re-
ftent. Et fic fuerunt inter eos hasc pa<5la firma«
ta. Ex quibus gaudent NeapoUtani Cives , Sc
univerfi iUius provincias vir> , qu6d dudum ini-
micus exercitus faCtus cft eis amicus ; & fupcr
omnibus gaudet Dominus Loiovicus eo praK:t«
pue , quod inimicus Vay voda dc noAc rccefle-
rac cum fuis Hungaris a fuo exercitu ^ quem
pararat, & versiis Manfredoniam pervcniflec
Ipe redeundi Huogariam . Et fic credebat Rc-
gnum fibi rcftare, nullo fibi fuperftite inimico.
Magnum itaquc pcr univerlks Terras fibi fub-i
ditas celebratur p aeconium . Sed ultimo fpe
fuit vana deceptus . li autem Theotonici, qut
in Aver(a n ftarunt, tanta ftrage vivebant, quod
infra modicos dies vicSlualia defccerunt» nec in-
veniebant a iqualitcr ad emenJum . Oportuit
cps velle nolle provinciam reiinqucre Terrae-
Labons. Dux autem Guamcrius, qui ut praB«
fertur , Capitaneus Coineti fuerat faftus pcr
Dominum Vayvodam fupradidlum , poenituic
{e conienfifle promiflionibus fa<Slis didlo Domi-»
po Lodovico , eo quoi juraverat tcmporc vita
lux non efle rebellem vel arma fumcre contra
Regem Hungariag, vel exercitum fiium. Et fic
amphiis ftare nequiens in provincia ilia, recol-
ledlis fuis fequacibus equitibus oflingentis, ver-
sUs Romam, 6c dtrinde in Alamanniam m litare
providit,^ &c ab ic . Dominus autem Corradus^
& aUi Comeftabuli plures, dimilfis Cuftodibus
in Caftro Averfae , & Turribus Capuas in pror
viiiciam Capiiinaiae cogitav runt rcdirc , di*
miflb in Civitate Theyani Domino Armagno
Fret;5a cum equitibus quing>^ntis in auxiliuoi
Caibi 8c Turrium prasfataruti) , ^liorumquc lo*»
corum fidelium didli Domini Vayvoda? defen-^
fionem , quae eraqt in prpvincia Torrag-Laborisfc
Q.uoniam poenitucrat unumquemque pa^rum
fadl irum cum di&o Domino Lodovico, oppor-
tunitatem quasrentes reconqiliare fe ipfos cum
Pomino Vayvoda fupradidlo . Et dimifsd pet
eos provincid Terras Laboris coeperunt didll
Theotoqici per alia loca montana Vallis Bene^
ventan26 rebeilia di<5lo Regi prpmtius militarc»
acquircre, & pr«dare , concurr ndo cum eis
per loca fadem nobiliflimos Domiaos.Lodovi^
cum Comitem Apicii fupradi6lum & johannem
dc Fontanarofa , fidehflimos Regias Majcftatis 4
qui rebeliia loca Regia ipfius provincias cor
gnofcebant .

Pervenit autem Dominus Vayvoda in Mao^
fredoniam cum Hungaris fui<^ . De cujus acceflu
fubito univerfi videntes ftupebant . Ubi dum
appUcuit f fideles omnes occurrerunt ad cum ^
fcire volenies . quaUs caufa fuiflet fui rcditus
dc partibus Terraj-Laboris. Qjjod licet palam
noo dicerct , tamen ex multis loqbucoribus, qui
cum co fuer:mt, ftatim fcita fuit fui caufa re-t ^
cefliis . Concurrunt ad eum de omnibus Terrig
fibi fiddibus viri multi , & omnes Thcotonici i
qui cum Domino Malifpiritu , & Thoma Pault
fuerant praeterita osftate contra rebt^Ues Regiai
Majeftatis , pervcQcrunt ad eum offerentes fe
promtos fervire , & efle ad fua ftipendia pro
Doroino Rege jam didlo. Qpos idem Dominus
Vayvoda fcicns , quod fideliter ferviviflent in
partibus Tcrras Bari cum Domino Mal fpiritu ,
& Thoma Paijli , fecum admifit ad ftipendia
Regia 9 cum cis fuiibue Hungacis gonira re^

beiies .

Digitized by

iti DOMINICI

belles Regios militare difpofuit , Erat autem eo
tunc Angelus Domini Qualterii Caporalis nofter
in Civitate 3itonti qum omnibus fuis fequaci-
bus . Et fcito a4ventu Domini fupradidli, dixit
univerfis foeiis ; Ecce fcimus , Domtnum no-
firum P^ayvodam nuper venijfe Averfa. Eamus
sdeum^ Sed antequam pergamus ad ipfum ,
ntilitemus fuper inimicos nofiros apud Gravi-
vam , ut fciamus aliquid intentionis eorum .
Tunc equitavimus omnes a Civitate Bitonti, &
nd Campanile Rubi pervenimus , quod pro Do-
minoMalifpiritu fervabatur* Ubi receptiTheo-
fonicos decem illos ad lucrandum nobifcum ve-
nire rogavimus ^ qui nobifcum fponte venerunt^
& fic inter omnes eramus equites feptuagmta .
Acceffimus igitur ipfo die ab hora Vefperarum,
& continuato itinere pervenimus prope Gravi-
oam quafl media noCte . Ubi dum applicuimus,
recondimus nos & equos noftros in Lama San-
fti Euftafii lorige a Terra Gravinae per milliare
vnum vel circa . Et ecce fubito magna invaluit
pluvia 9 & teriebras maximie ^ quibus unus alte*
rum non vldebat . Et ecce ouafi circa auroram
vcneratGregoriusSclavus, oc fociusalter, quos
tniferamus Guaranionum deferre hordeum , pa-
nem , & vinum , qui pro magnis no<5lurnis tene-
bris competentiori hora ad nos venire nequive-
fant • Pramiferamus autem eadem noifte ad
Silvam Gravinae Johannem de Abriola , Ruffiim
de Palma , & certos alios ufque decem , ut fum-
mo mane apud Ylclas locum facerent prsdam ,
& cum prasda ipfa juxta nos pertranfirent .

Eccc clarefcente die defecit pluvia. Pofue-
rat autem idem Angelus infidiatorcs Robertum
de Buccha , & me Notarium Dominicum in
Ecclefia SaniSli Andreas de la Guardia , quas in
cacumine ftat montis Petras Magn^e. Unde vi-
debamus ingredientes & egredientes a Terra »
& paulo minus audiebamus omnia qux verba
dicebant . Ubi per horam maximam ftantes
quafi circa horamTertiarum vidimusviros duos
veloci curfu venientes de partibus yfclae cia-
snantes; Redeat unufquifque ad Terram , Ad
arma ; quia medici equttes fecerunt in Yfcla
tnaximam pradam^ & abeunt versus Penticu*
lam. Hoc fadk) rumore unufquilque redit ad
Terram , & tumultus maximus fit ibidem cU-
mantis Populi, & fonitus campanilis, Occur-
runt igitur univerfi viri Gravin^e ad arma pedes
& eques in numero infinito currere versbs Pon*
ficulam , unde erant tranfituri cum prasda focii
noftri , Er primi quidem exeunt pedites infiniti,
credentes prsedatores illos potiores non efle , ut
priufquam feqedant longibs . impcdiant prasda-
tores. Nos autem, qui in infidiis manebamus ,
caute difceiTimus k loco illo , & pervenimus ad
focios noftros , ubi erant reconditi , Quibus re-
tultmus negotii caufam , Et ecce prasda maxima
infinitorum animalium , quas ferebatur per fo-
cios noftros , 3c versbs nos redlo tramite proBte-
ribat , Et jpoft eos magni tumultuantis PopuU
iequuti eoklem. Tunc jufiit Angelus,qu6d om-
lies protinus eques effemus, & fuper tumultuo-
fum Populum eurreremus audacfter . Sed fi pau-
16 plus tardaviifemus , totum illum Populum in

{jlanitie PomiculaB de facili cepifiemus . Egref-
iis eft igitur unufquifque noftriim de imbofca*
tnento illo , & iuper illum Populum cucurrimus
cum furore ^ quibus potuimus minimo Isedere ,
Quia ad fortilitia Vinearum Montis Plagifii fe
ialvarunt . Et fic exinde cucurrimus ante Ter-
ram , Et ecqe univerfus Populus congregatus
ad arma viriliter irruunt fuper nos cum armis,
Upidibusp & baliftis vNec Qmoes yeneramus

E G R A V 1 N A 684

ante Gravinam , quum multi noftnim hinc indei
pra^dando iviffent . Eramus ibi forte , ut exifti-
mo, quaft viri quadraginta, & impulfi nimium
ja6libus baliftarum &lapidum multorum viro«
rum, qui in fortilitiis parietum & hortorum
fiftebant, paifim paflim retrocedere jufli fumus.
QjLium autem retrocedendo pervenimus ad hor-
tum Jaconi Gualterii , in quo eft anguftus
tranfitus equorum propter iter lapideum oc ca-
vernofum, irruit fuper nos univerfus Populus
Civitatis , 8c crebris in nos baliftarum & lapi«
dum jad^ibus ferientes nos mortaliter , afFoIla-
bant , quia per cavernofam viam cum equis
fugere nequiebamus. Sed vi armorum patien-
tes illorum inlbltus paflim paflim prsteriimus
locum illum , & in olanitie Vallis Sanifti Ste-
phani fuimus extra illos . Maxima autem turba
peditum didte Terras per Gravinam pervene-
rat , ut nos . Sed idem Benutus fecurim acutif-
fimam fecum gerens ex exteriori parte januas
ipfius ferire incoepit , & ipfam Portam oiodici
hord confregit .

Angelus vcr6 jamdicShis & alii focii ingreiS
fuerant domos Epifcopi re(Sld port4 , & aperti
janud Salas magnas pervenerunt ad portam ca-
meras ipfius Epifcopi . Et fic ex utraque porta
camerae dirus fibi erat infultus • Ipie autem
Epifcopus fentiens ex utraque parte feu porta
potentem infultum , timidus ab una janua ad
aliam femper ibat dicens : Amici cartfsimi ^
rogo vos , dicite mihi , qui e(Hs • Supplico ut
quicumque fitis ^ miferemini mei. Cui dice-
bant : Redde te in manibus nofhris , & non ri-
meas mari. Qpibus ipfe : Efi ibi Angelus Do^
mini Gualtertij ut me reddam in manibus fuisi
Cui loquitur Angelus : Sum heic : aperi , &
redde te mibi fet ure . At fe potiiis portas fir-
mabat , credens fibi a Terra fuccurfum adefle »
& rumorem facere , ut fentiretur per Terram •
Tunc praKiid^us Angelus , vocato praedidlo Be-
nuto, Gui fecurim nabebat, juflit confringi por-
tam ipfius camerae . Nam ex alio latere , ubi
fregerat primam portam , erat & alia jporta
contigua fortior prima fra£ta « in quam terire
non poterat propter ardlitudinem loci . PervS-
nit igitur ad portam redVam Sake , & percu-
tiens ipfam portam penitus illam confregit. Et
tunc clamavit Epifcopus : MtCeremini mei amim
ci i ecce in veflrts manibus me reddo captivum .
Ingrediuntur tunc cameram idem Angelus , &
plures cum eo , & ceperunt ipfum Epifcopuni
habentem tantum jupparellum in dorib , & fti-
valia in pedibus fuis . Cui Angelus : Domine
Epifcope , quando tibi difplicuiy ut mihtfkres
inimicus & perfequutor mortalis , & domorum
tantarum noflrarum fini mifericordia dijffipa^
tori Unde tibi hoc 0 alienigena ! quare fecifti I
Qjji refpondit : Domine Angele , peccatum
meum me induMit ad tales aSius improprios , u$
finaliter mala morte perirem . Sed quia hoc
meritd patior ^ patienter ferre memor fum.
Quidquid tamen fit a6lum , fpero nobilitate ve^
fira falvari hac morte crudeli , ouia Pralatus
fum lich indignus . Tunc ingreditur Ferracius
nofter focius , habens fecum duos ardentes ce«
reos & dixit; Ergo tu es Epifcopus^ qui habi^
tum tenes velut perfidi Malandreni ? Et per-
cuflit eum in ore ardentibus cereis fupradnSlis »
fubridens & dicens: Prophetiza nobis Epifcope^
quis efi^ qui te percufsit? Tunc Angelus iratus
contra Ferracium a<Slu tali , juflit lUum bene
cuftodiri per Syrmadium , & Colam de Ster*
chio & foras abduci ad alios focios. Qjjem
fufcipi^nt^s eorum cuftodias 9 appofita fibi in

caa*

Digitized by

««5 C H R O

<^anna maynra corda balifta , ipfum ab eadeTnl
camera eduxemnt . Et inter hsec media prafa-

tus Domni t Theodorus Lat o occufti re 1

ceiTerat a ciii^a Ecclefia , & per quamdam ri J
pam fe praecipitans abiit , & excitatis h fomno
quampluribus noftris «mulis praedixit adventum
cjufdem Angeli , & fic faftus eft rumor maxi-
mus inter Civcs. Qua de re omnes inimici no-i
*i acceptis fibi funibus volebant fe de muris
defcenderc , utfalventur. Sed maiedidlus ille 1
Prcsbyter coepic dicere omnibus : Scitotey qtiidl
jingelus non nifi cum fociis fuis efl forti triA
rtnta . Nullus tr^o fugiat^ fed eis viriliter rr-
jtflamus. Tunc Cives univerfi Carervatira dice-
bant : Melius nobis efl mori in bello, quam pa\
ti deflrut Ctvitatem , & nos hinc inde ire dif
perfos. Paremus ergo nos eis obftflere , ^ con- \
vtncemus forfrtan eos , qui modici funt. Erat
autem hora quafi media noAis & ultra .

Confurgit igituruniverfusPopulusdormiensJ
& magnus crdcit geniium ululatus inTerra; &
tunc juffit Angelus Portam Civiratis veteris fa
Sana & fo. tificaram de novo per eumdem
Epifcopum k noftris fociis bene ferrari , & la- 1
pidibus fabricari poft eam . Sed improvide fe-
at , quofliam confultum fuerat in Communi ,
antequam ingrederetur Civitatem , quod ipfis
ingreffis ftatim quofdam vicinos contiguos no-
ftros amicos vocari faceret, qui reltquostioftros
interiores amicos de domo in domo clamarent,
pnufquam fieret uUus rumor, cum quorum au-,
xilio egiflcnt cauiitis fuum fa^um. Quod quia
non egit , nuUus fecum in auxilium efle potuit . '
Sed communi rumore territi , omnes abefle cu-
rarunt, quia fij opportunum erat fperatis auxi
Iiatoribus ipfis, Nos autem cum Hungaris, qui
extra eramus, audito tanto nimore gentium Ci 1
Yiiatis, ftaiim Thomas Nicolofi nuntiosduosl
cquites mifit apud Canufium ad Corradum Por-
tanora pradiaum & focios , ut ftatim in no- ,
ftrum auxilium pervenirent, quoniam per nos
crat acceptum fortilitium- Civitatis . Et eunti-
bus ilhs nuntiis ftatim mifit ad didtum Ange-|
lum in auxilium focios vrginti pedites, qui no.
bifcum extra mjnebant. Qui protinus fe para-
verunt ad iter. Et ecce univerfus Populus Ci-
vitatis ipfius diftribuitur per guardias moenio-
rum, quia nos circa Terram fentibant m^nere,'
ne cum fcalis afcenderemus per muros . Reli-
qua vero gens Terrae, fcilicet hominum, cum,
vocibus & infultibus contra di<?him Angelum &
focios impugniirc nituntur jacftibus baliftarum ,
Habebat autem diAus Angelus fecum balifta^,
rios uhra viginti quinque , & noftro fato mife-
xo nullum coium jacere confenfit in turba viro-
rum Civitatis, quoniam fi confenfiflct in turbas
jacerc repugnanrium , vere nuUus adftitiflet eis
pugnator. Nam crcdebat idem Angelus blandis
verbis & bonis converterc Populum Civitatis
dicens fic : Gravinenfis Pofuie mi dileeie
Nonne recordati eflis beneficiorum tantorum im-
penforum vobis per me praterito tempore pacis ? i
Nonne ego vobis eram apud Officiales Domino-
rum noftrorum clypcus defenfcrf Unde ergo i
mi' quaritis impugnare t quare fuaftonibus iw-
micorum meorum creditis , ^ oblitis beneficiis \
mori vultis in pugna? Ecce baliflartos meos
plurimoSf quos habeo^ jacere in vobis prohibeo
catervatis^ quia nox efl pracipui , ne jaSu ba-
lifla contingat veflrum aliquem , quem mluero
heic ptrire. Si quis ergo mihi inimieus capita^
iis non efl^ quos modicos effe credo in vobisy de
loco ipfo difcedat ^ ad fuum domicilium /e-i
mre dormiturus accedat . Nam firma fide pro-
Tom. XU.

N I C O N.

6t6

mmo , non nifi capitales intmicos juxta poflh
oWendam , altos qnakfcumque hubebo^ more pri-
flino valde caros ut fratres . Ad qua? verba
quafi in perfona omnium genrium clamabant
noftri amuli: Mentirts tu prodttcrAngele^ quia
nullus eft tibi in hac Terra amicus; quontam
nos deflruxifli in a£itone pradarum. & esetiam
Domina noflra rebellis . Tunc coadus Epifco-
pus fubmifla quafi infirma voce clamabat : P^r-
vat Rex Hunrariie ; clamate fic omnes vos Po-
pule , qui adflatts , quoniam ut video & cogno^
fcOf hic Angelus^ quem fui vos ^muli diceba»
tts ignobilem , nobilis & perfidius efl homo •
Confulo igitur 'Vos univerfum Pepulum^ qui
adflatis , ut inimicos ipfius Artgeli feparetis i
veflrogremio , fibi penitus adefe benivoli
fludeatis. Eft autem rooris io Populo quali-
cumque, ut fi unu5 vel duo proclament in mo-
to tumultu 5 Dcum non cire in coelis, omnes ita
proclamant. Et ficut inimici noftri dictbant,
fic & oranes tumultuosc clamabant , & his ver-
bis ratiocinantes ad inviccm , Populus femper
crefcebai in loco .

Tunc ait Epifcopus diilo Angclo : Domine
Angele , quta magno frigore vefiibus nudatus
affHgoTf fttm graviter vulneratus , fupplico
ut me operiri quadam clamyde faciattS f quO'^
niam fum delicata pcrfona , non folitus mala
pati . Tunc juflit Angelus quadam cappa coo-
periri eumdem in fcapulis ; & ait idem Epifco-
3US : Domine Angele ^ dtc mihi : habes aliam
frentem extra Terram in auxilium tuum ? Cui
Angelus : habeo fatis. Et ille : Ecce ofiendam
tibt locum-^ viam^ qua per fundum Gravtna
contra Civium votuntatem poteris inTerram
focum iflum inducere^fi volueris^ gentem tuain.
Recipe ergo claves Portarum Terra hujus in
tuo dominio , & faeias totam gentem in locum
fflum intrare . Cui Angelus : Non nunc , fed
fa6io die . Et ecce inter haec verba , fufurrante
univerfo Populo, plunbus animalibus fiflentibus
fub Caftro veteri Civitaiis, quidam SandWus,
Camaftra nomine , vas plenum oleo in Porta
difti Caftri veteris projecic auxilio tenebrarum,
& umbra animalium praedi<Storum , & confc-
auenter non vident.bus noftris fociis reftucium
8c ignis imponitur januis diftiCaftri. Et fubit6
ignis flamm.a concrevit auxilio olei confperfi in
Poi ta . Tunc Ciccus de Gregorio , & Micculus
Judicis Manucii auditis verbis didli Epifcopi de
ingrcflu reliquae gentis noftrae, qucm diftus An-
gelus differebat in dicm , receflerunt ab eo , &
exeuntes pcrlocum, quo ingrelfi fuerant , ut
venirent , nos , qui cxtra eramus , vocarc , ut
cum eis intraremus in locum fortilitii , obvia-
verunt illis viginti fociis in San<fto Demento in
Gravina, euntes in auxilium fuperiorum focio-
rum noftrorum , quos, ut citiiis irent, confor-
taverunt dicentes, Terram efle noftram , Et pc-
tito ab eis, ubi eflemus nos, qui extra eramus,
& illis dicci|tibus in San£to Aroncio, idcm Cic-
cus & Micculus ad nos venere feftini . Sed ma-
Ic fecerunt , quoniam ab ipfo Angelo recefle-
runt . Nam focii alii , qui remanferant cum An-
gelo in cuftodia fortilitii , videntes ignem ap-
pofitum, mortis limore concepto, unus poft
unum dimifsa defcnsa fortilitii fugiebant . Et
primus quidem poft exitum diftorum Cic:i &
Micculi , fuit Coccella , qui non contentus fuo
folo receflu , ad fugicndum alios inducebat ,
quibus obviabat in via , & tali principiatore
poft modicam hoiam in fortilicii cuftodia pauci
reftarunt. Et fic defcendentes hujufmodi ob-
viantcs, fociis afccndentibus illis, eos retroce-
Y y derc

D i g i t i zed by

Google

«7 DOMINICIDE

dere tnduxcrunt» iaimicorum pocentia fore rup*
tos. Tunc videns Angelus, quod janua furtili-
lic comburebatur , fecit priiis eam forcius fa«
bricare per quofdam, & per quofdgm alios
aqiiam deferri ad excinguendum ignem . Quia
vero ex magno frigore nod^is idem Epifcopus
quafi morieMCur iliic , illum in Eccleha Duci
permiiit.

Et ecce nunciacum (uic fibi, cum eomodicas
Jacios reftavilfe . Tunc vocavic Domnum Guil-
Jielmum , Sirmadium , Johanncm de Churi , &
Johannem oe Abriola , & cercos alios foctos» &
dtxic eis : Ecce videmus Cbiccum & Micculum
& onwis focias abiijfe cum eis f & Porta cam*
iuritur loci hujus . Quid facimus i abeamus ?
Ec dixic : Sic ergo vivum Epifcopum dimitte^ g
musi Ec euntes adEcclefiam, evaginaco^ladio
4Uum occidere nifus eft dicSlus Angelus, (edne-
^uivic defenia mulcorum . Receflic igicur idem
Angelus , & omnes cum eo , nobis , qui extra
eramus, i^norantibus de recdOTueorum. Etecce
pr9ed\6ti (^hiccus 6c Micculus venerunt ad nos
dicences : Domini Hungari , & omnes focii
gaudete » quoniam noflra efi Terra . Venite
noblfcum f ut fimul intremus . Ec dum parare-
mus nos velle cum eis ad locum accedere, ecce
Coccella & plures alii cum eodem femivivo
verbo veniences ad nos , & magno quidem ci-
more & rubore confufi vix valebant exprimere
caufam fugs . Et ecce unus poft unum infra
koram modicam ad nos, dercliclo tanto fortilt-
lio, fugerunt. Et recedentes nos confufiexloco
illo Sandli Aroncii pervenimus in pri(liooSan<5li
Stephaoi ^ reliquos focios exfpe<Sbare , ubi inve*
nimus miferum Angeium foo fato coxam fra-
Aam habentem in defcenfu cujufdam ripx mi-
noris » ubi nifi calualiter abinde pertranfiiTent
Johannes de Abriola » Urfo de Palomba» & An-
dreas Albertinus , qui cum eo intus fuerant , Sc
poft eum exiveram » remanfifTec in manibus
lemulorum, uc forcuna fua noa falleret , uc quo-
Cies eum equicare concingeret , fibi periculum
fui corporis evenirec. Qjiem vidences fic prasfati
Hungari & nos caoca Iseficne gravacum » valde
fuimus contriftati , quoniam fi idem Angelus
ialvus exiifiet de fua perfona eo die * maxima
ilrages fadU fuiflec in Terra animalium & vi-
rorum . Sed ut firmiter credo ^ tancum m 4um
JDeus noluic confentire « pribsillum in perfonam
fuam maculari permifit . Vidences autem Hun-
gari laborem fuum & nollrum €dxc fruftratum
cafu Angeli prailibati y dixerunt : Domine An-
geie , // juxta noftrum confilium tu feciffes in
Civitatis ingrrffu , vix tale fortilitium fuijfet
amiffum . Sed quia noluifli ^ imputetur vobis .
VTadet nos mali tui ; amodo ex tuo cafu mali
non licet nos potius beic morari . Studeamus ergo
abire^ & de tua falute pcnfare.

Tunc fociis omnibus adunatis recedere coepi-
mus» di(5lo Angelo pofito fuper unumjumencum
ad bardam. Q.uum aucem fuimus paratiaditer,
credens ego quod Domnus Guillielmus frater
meus nobiicum adefltc , e ce Philippus nepos
meus parvulus , jumentum cufiodiens diifti tra-
tris mei , ad me pervenit dicens : Domnum
CutlUelmum invenire non poffum infra noflram
turbam , ut fibi affignem jumentum . Qjiiod au-
diens ego pallui femivivus, dubitans ne in Terra
interceptus fuiifet per multifarios inimicos .
Tunc rt manfimus paulo poft omnes Ego , &
Chiccus de Gregorio , & coepimus interrogare
fingulos, fi vidiflent Domnum Guilliclmum exi-
re Terram. Et quifquis refpondebatnon vidilfe
iUum f nifi in Terram . Qjiidam vero oomine

G R A V IN A

Paulus Caftaneade Bitooto dicebat mihi , fit^
miter vidifle Dommim Guillielmum fecum exiiC»
fe de Terra ufque ad fundum Gra^vin» . Sed

3u6 iviflet poftea ignorabat , & fic cum eo qui«
am alius affirmabar. Qjjoaudito, ilacim iaeni
Chiccus&€;go, vocato di<5lo Philippo oobifcum«
circa Terram Gravinar coepimujs equicare t 8e
deinde per altum Pecr» Magnas quserendo &
clamando , fi fbrte timore intmicorum ooii no^
bis inventis in locis illisfuifietabfcooditus. Nec
illum potuimus inveoire . Et dum per loca ta«
lia oos iremus pulfacd caaipaod , unufquifqoe
Gravinenfis Populi armata maou iqgreditur dt*
(Slum fortiUcium per o<^ lapfum . lo qiio iove^
oere quemdam deBicooto miferumdormientcoi
io Campanile ^ qui per fubitum recefTuoi mifert
Angeli dormieodo remanfitibidem. QjjemTho*
nus Forra fibi accipieos io excambiutn fut fra-
tris io Biconco capcivi apud focios ooftros > ta
domo fua ponavic, eripieos illum morce . Akus
autem mifer ioveotus eft reftafle ibidem, qui ia
maous iocideos semtdorum gladiis fuic iocifus.

Magqa^ue laus 6c k&um lochoacur in Ternu
qqooiam a caoco 00$ forcilicio expulerant . Sed
ut majus dedecus ooftrum eflet , diCti Aogelus
& focit fbgieotes a fortilicio iilo oemioe iofe-

Sueote» unto timore fugiendo praabaot , qu6d
imiflis eofibus , bacioeiSVis , & irnxu per rtpas
Gravio» , illa fibi poft recipere formidabsmt .
Per qu« loca defceodens Populus iUe arma illa
tollebat , & poft oqs v*va voce clamabant inju*
riantes: Qfid pergitis proditores l volvite vos ad
bellum. Ecc^ in quo fperabatis prwlium convi*
ci/fe , duos focios djmififlis . Quid igitur^ fi ex^
fpeSiavifsetis in campo^ lucrum futfset vibisin
bello ? Uc aucem Cbtccus & Ego didlum Popu^
lum audivimus alloquencem , cogicavimus ftacim
Domnum Guillielmum inimicurum manibus in«
cidifle, &dolentes ooftro faco, fcd potibsdam-
00 fracris lugences abiimus , & ad)un<5tis aliis
fociis Sc Hungaris in planicie Sand^i Pauli» Huo-
gari versbs Andriam , & nos versbs Bitontum
rediimus dolenres & triftes . Ubi quum appli^
cuimus condolentes de cafu Angeli , fed potiiis
ego fratris amifli , mifcra mater mea & forot
ululantes & fientes de prardi(Slo filio macerancur^
licec juxta verbum p: idtfti Pauli dicerem vive*
re poffe illum . Et ecce poft tres dies me io
domoinluiSlu manente venit quidam carusitmt^
cus meus ountians mihi di<£^um fratrem venire»
& efle prope Bitontum . Ad quem occurrens
avido animo , eo vifo dimifi dolorem intrinfe-
cum per oculorum palpebras, de invento fra-
cre deperdito congaudendo . Occurrunt omoes
focii kipcantes & mecum » a quo icire voluimus t
qualis filDi cafiis evenit . Qpi licet vix oarrarc
poterat quarti jam diei fame convi<Stus , retulit»

3u6d in primo exitu £z,€to per eum cafualiter
evenic ad Jardenum « quod fuit Caccivtllari .
Et conftituens fe in altum , quo nos videre oon
potuit , timens ampliiis fiigere , quum 000 po(«
fet armatus , repoluit fe io una crypcarum illa*
rum, unde fingulos Graviaenfes perquirentes
hinc inde videbat . Sed benedi<Slo Deo nullus
ad Io :um illum accefiit. Cefiante igitur quere-
la gentiqm, appofuit foenum & petras ante por«
tam cryptas iUius, & ftecit, ubi per horam mo«
dicam conquiefcens , horam ooiSlis inftantis
exfpe<Slans , feflus fomno perdito nodiis prasteri-
tsB, & labore raptus a fomno dormivic a mane
ufque ad vefpcras . Ec evigilaos fe ipfum , co-
gitabac quid eflec fadlurus . Fd<^o aucem fero
tardo de loco illp receflit , 6c coca no6le arobu-^
laos bono paflu lucefcente die iQveoit fe efle ta

pla*

Digitized by

OT^ C H R O

planicie Mariceiri . 9ic per cenebras no£fcis ora»-
teriue erraverat ea no£^e . Sed recordatus, luce
diei fe falvavit in Murgiis» ubi quum adfuit fa-
rigatus itinere » fomndentut rtcubuit , cere-
brum vacuum fame teneni • Ubi per bonam
horam permanens dormiendo, evigilans fe fur-
rexit f oc depofitis lorica & aliis armis fuis ibi-
dem fub fpleca » enfem tanmm habens in mani-
bus.abitt, & ambulans juxta pofle^ vix tota die
pocuit pervenire ad Domos Epifcopi Bitontini
sn plano MatiniB. Ipfa aucem no6ke volens am-
'plius pergere versiis Bitontum 9 fame convi6his
capice vacuo ^efciebat » qu6 iret. Sed nitens fe
ipium falvare Bitontum » pedetencim perv6nit
ad Silvas Bitonti« Q}i6 dum aDplicuiflet, fame
convidlus 8c labore itineris, plus ire nequibat,
6£ ibi dies fuos finire credebat . Ecce fato fuo
volente contigit quemdam Bitontinum irniere
fuper eum cum Somerio uno ligna incidere.
Cui per eum vita auxilio requifito , compatiens
ejus f qui in Bitonto mortuus ferebatur, eum in
Bitonto falvum perduxit . Et fic in tanto peri*
cuk) fuit jpofita vita fua . Tale nos fjtum mife-
rum eft fequutum . DiAm autem Angelus co
xam fradlam habens, vocari fecit Magiftrum
Tuccium Cirurgicum , & fe fuas cura fubmifit »
qui infra tempus modicum fanus fuit .

Erat autem Qjjadragefimale tempus in die
bus illis . Et tunc Dommus Maliibiritus in An
dria morabatur, tenens Caftrum oc Terram An-
drias , & Campmile Rubi . Univerfi autem
Theotonici , qui in Regno tunc erant , partis
fiquidem Hungarorum , in confumta Civitate
Canufii cum quampluribus Lombardis pediti
bus adunati funt, dimiflb Domino Corraao Lu-
po in Barooia fua Guillonifii cafualiterintirma-
co. Ubi 9 ut cxiftimo f co^gregati funt quafi
virorum miliiaria feptem pedites & equites .
Qui deflrudli penitus fubihuitid di&x Civitatis
Canufii , fiagulas domos fuas igne cremarunt »
crdinatoque inter eos confilio ^ decreverunt
fimul accedere per quafcumque Regni partes
acquirere pro fe ipfis, conftitutis Caporalibus
md hoc Domino Maltfpiritu fupradic^o , qui
erat in Andria , Turriba<fto de Lort » & Bene-
rapdo de Mocca ibidem prsfentibus cum eif-
dem . Moventur itaque omnes fub tali confilio,
& apud Andriam veniunt cumDominoMalifpi-
ritu loquuturi , Civitate Canufii dimifla con-
fumta • Et adhasrentet Civitati Andrix y eorum
nuntios pnnniferuntadeumdem Dominum Ma
lifpiri^um nuntiare fuum adventum. Ad quos
prcdi^us miles exiens^ loquutt funt fuper inito
confilio • QjLiod miles ipfe fe cum ets ni(9iirum
ijpopondit . Qjiia vero Civitas Andrta dominio
iuo crat valde fidelis, voluit & rogavit, qu6d
per eos damnum non fieret Civibu» in exterio-
ribus rebus» animaiium fciticet 8c fatorum , fed
xnite & curialiter pertranfirent^ quum ipfe eo-
rum denario quascumque neceflaria eos emere
permittebat» Redtt ergo )am didlus mtles in
AiKiria dimiflb cailrametato dvSio exercitu in
quadam planicie extra Terram , & referens
ipfe mUes Civibut Andria9 caulam iUorum ad-
ventus, ac jube«s exliiberi eis neceflaria vi(S^us
eonm fuo denario » ufquequo miles idem ie
pararet ad SL&ntn caufiB initas , coeperunt Cives
Andrias malo eorum inforttmio vacUlare, ne per
di(5lum militem contra eos aliqua prodkio tor-
maretur . Sed miles bono zeio procedebat in
caufa . Qpum autem viri exterioris exercitus
in Terram venire inciperent necefiaria compa-
rare , Cives Terra rugientes fufurrabant , &
eis neceflaria vendere reculabant , in quanium
TQm. XIL

N I C O N: Sf6

cumquc milet pra^dtdbs monerer» & diceret"
importune . Et vix pro quarta parte gentis il-
lius volueruat neceflaria liberare . Fremebat
dentibus iuque miles idem contra hominesAn*
driai arjguendo fic eos: Cives miferif cit quid
inftantibus diebus duobus veflro denario huie
exercitui necejjaria exhibere negatis ? Nonne
videtiSf qudd nifi nofler howr eos compefceret^

?udd magna vobis & intollerabilia damna con^
^errent in fatis dnimalibus veflrisi Num*
quid libentius damnificari quaritis , quam lu^
crari} Facite meo confilio curialitatem eis li^
benter^ ^ nolite corda illoruni erga vos profa^
na reduci. At Cives ipfi credentes fe decipi k
milite fupradi(5);o , claufis januis Civitatis, erga
g I exteriores Theotonicos oftenderunt totaliter fe
rebelles . Et die finito fecundo tota illa no<5le
vigili cuftodia permanferunt in muris . Qpos
miles prasfatus de tali rebeliione inita corrige-
bat , admonens femper eos cum exteriori exer-
citu curialiter pertranfire . At illi poti&s indu-
rati, in nihilo confilium didli militis audiebant •
Qpia ver6 didhis exercitus diebus duobus man-
ferat extra Terram abfque neceffariis fui vi-
dhis, fequenti die tertio nuntios fpeciales mife-
runt ad jam didlum militem , & Cives Terrai
dicendo ; Ecce diebus duobus & noSlibus curia--
liter no(lro denario necejfarium vi6lum petivi^-
mus emere , & nobis negatum efl. Unde hoa
ignoramus. Rogamus vos^ ut fi noflra culpa fif
veflra negatiOj dicite nobis^ qula fumus emen^
dare parati. Qpibus multiplicatts eloqutis ru-
fticorum , ficut moris eft , in rufticos tales im-
ponune reijponfum eft, nolle eos vi<5hialia nec
vendere , nec donare.

Ur autem miles idem audivit , quoslibet ru-
fticos ita loqui ekvata cervice, timuit interefle^ "
Populo Civitatis , fed pedetentim retroceflit ad
Caftrum . Nuntii autem ilH , qui pro parte ex-
terioris exercitus venerant , audita rdponfiona
fuperba , reverfi funt ad Capordes exercitus
referre refponfionem acceptam . Et dixerunti
Scitote Domini Caporales vos univerfi exer-^
citusvirif qudd hominesTerra bujus de viHua^^
libus eorum noflro denario nec votunt vtndere y
£) I nec donarcy quamvis Domtnm Malifpiritus op^
portune (jy imp&rtune eos rogaverit^ dixeritf
mandaverit. Sed quod deterius vidimus f fu^
perb^ capitediSiomilitirefpondenteSy miles idem .
cognitd eorum nequitiuf pedetentim retrocefsit
ad Caflrum . Viros autem Civitatts ifltus per
mcenia murorum ecce cumarmis videmt/ts adfta-
rCf quafi dicant nobifcum velle pugnare . Tunc
Comeftabuli ipfius exercitus , refponfione tali
fufcepta, irati funtvehementer, 8c mutuum in-
ter fe habentes confilium dicebant : Ecce jam
diebus tribus hodie computato finmus onteTer"
ram iflam^ in qua konore Domini Matifpiritut
nil damnofum egimus feu matum , credentet
Cives ipfius Terra fore noflros amicos , & par-
tis unius ; nec ab eis nequivimus noflro denaria
vt6iualia comparare , (b* finl ciba & potu fui-
mus his diebus . Et quod majus vituperium »0-
bis efl , exiflunt cum armis in muris quafi con-
vorent nos ad beltum. Si voluerimus ante ire^
quafi fame^ conviCli ab hoflibus convincemurj
Unufqmfque igitur animofior ad arma concur^
rat 9 & rufiicorum iflorum duritiem ^ fuper^
biam conteramus . Tunc juflum eft per Capita-
neos ipfius exercitus, buccinas belHcas ad arma
pulfari , 8e banniri per totum exercitum , ut
unufqutfque cum armis occurrat contra. rebel-
lem eis Populunti Civttatis . Et ecce univerfi
viri ip7u3 exercitus armis acceptrs CivTtatcm,
Y y 2 cir-

Digitized by

Google

t9f D0MINIGI

tircumdaac» hahiliorem locum iiicraiidi Civita-
rem qtuBrentes. Eranc aucem infra Theotoni-
cos ipfos certi ComeftabuU , ucpoce Navinger
Comeftabulus Pifcis, Corradus Porcanora cum
eorum fequacibus , qui quia in receflu Donuni
Vayvoda pagam receperanc ab ipfo Domino
ufque in pramxum cerminum fui reditus in Fe-
ib San^ Georgii, pujznare pro Rcge coofen-
fire nolebanc » quod fideliifima Terra Andri«
versbs Regem Hun^uias vaftarecur; fed iraco
animo & zelo perfe^ rej^ugnabanc contra vi-
ros exercitus memoraci , nitences pro pofle faU
¥are Civiucem jam didUm . Ec auum non pof-
fenc compefcere cantam gencem a cali propofi-
fo f adhasferunc fe loquucuri fideliter cum Ja-
no£\o Brancafio Nobilifiimo didlas Terras, quod
contra ag^:eflbres Theotonicos virilicer fe de-
fendanc» qui nituntur deftruere Civitatem . Ipfi
autem cum omnibus eorum fequacibus deftru-
^oni huic nullatenus efle volunt» quoniam ad
ftipendia regia diiSHRegisHungarias funt ufque
ad conftitutum cerminum Fefti San&i Georgii »
quo Dominus Vayvoda redire promific; prote^
ftantes exfrefse^ & veflrum Uftimmium requi-
rentes , quod veflrs diffipatiani intereJPe nega-
mus. Sed fi vultis f parati fumus vobif^um in'-
trare (jr* repugnare bcmre fidelitaHs regi^ ^on--
tra veflros hu}ufmodi aggreffores . Qjiibus No-
bilis ipfe Janoiftus regratians dixic: ExfpeHate
modicum^ fi fuper verbis veflris alloquar cum
Conciyibus Terra hujus. Ec dimiflis illis per
plures reculit verba promifla .

Erac autem undique circa Terram infultus
crudelior ex parte utraaue , & confulto ad in-
vicem fuper verbis pra^i^is^ dubitaverunt om-
nes illos m Terram immittere , ne proditionali*
cer id dixiflent. Et rediens ipfe Jano<Slus, fa-
pienter regratiatus eft eis, & rogavit eos^ quod
ab aggreuoribus iis fe ipfos feparenc & fequa-
ces eorum. Alios autem nos adverfari voUn^
teSf nobifcum finite repugnare » quia eos ^um
Dei auxilio convincemus • Qjua refponfione ac-
cepta prasfati Comeftabuli cum omnibus eorum
fequacibus circa^uingentis equitibus & pediti-
bus ultra ducentis versiis Barulum in quadam
planicie fegregati fideliter abierunc, unde vi- ]
dere pocerant finem belli. Duravit autem in-
ccsptum proelium ab hora quafi ortus Solis » 8c
ufque quafi erat hora Sexta cranfa<5la . Et nihil
lucrari poceranc fuper Cives exterioris exerci-
fus a^reflbres » quamvis ex utraque parte pu-
gnantium baliftarum & lapidum jadlibus fint
percufli . Erat autem Dominus Malifpiritus fu-
pra Caftrum in ahum in auxilium quafi homi-
num Civitatis , arguens femper duritiem Popu*
liy & incredulitatem eorum » qui fuo conulio^
crederenoluerunt. Ec erat illo tunc miles idem
malivolus cum prasfato Jano6lo, 8c animo grof-
fus , & unus alteri mortis infidias miniftrabat .
Ad cujus yerba contrarium refpondebat ipfe Ja-
noAus 9 qu6d fuo crac^tu iftud erat proelium
inchoatum^ & femper per familiares fuos miles
prodixor appellatur, licct aflerta verba inferibs
non bene perciperet ipfe miles. Tamdem per-
du(Slo ad aures ipfius militis tenore verborum ,
defcendit k Caftro , fuam tantam injuriam de-
fenfurus , reftantibus ibi furfum pluribus Theo-
conicis & Lombardis . Ec ecce exteriori
exercitq impugnante tota gens ipfius exer-
citus dirigitur contra Cives erga Portam Ca-
ftelli , per quam violenter intrandi locus ha*
bilior cis erat . Sed refiftentibus Civibus ul-
cra pofle , exteriores retrocedere compellun-
tur condenfis idkibus baliftarum . £t exeunte

> E G R A V I M A 69*

^ Domino Malifpiricu excra Caftrum » ad eiior«
mia verba procedic contra Janodum , & i
converfo . Ec his verbis incerior briga ori-
cur inter illos ; quare miles idem Caftrum
compellicur incroire. li aucem» qui in fupehori
Caftri parte fiftebant » infulcu vifo concra Mili-
tem , accepcis baliftis & lapidibw contra Cives
defenfores janua Civitacis moruUcer jaciebanc t
quorum idHbus omaes ab eadem defenfiooe ja^-
nux prohibentur. Viri aucem armigeri excerio*
ris exercitus videntes Populum Civitatis in de-
fenfione deficere^ violeacer ingreffi funt Civica^
cem f & armata manu ferocibus gladiis perfe-
quunturConcives miferos & dolentes. Ingreflus
eft igitur univerfus ezercicus in miferam Givita-
[ tem , cujus Concives carceribus alligantur, plu-
ribus interfe&is. Ec in momenco tota ipfa Ci-
vitas difcurricur^ & prardatur . O fi quis inexau-
dibilem dolorem & plandhim mulierum & pue-
rorum tancorum audiiret! Ver^ fi lapideum cor
geflifiety eum comoaci oporteret. O qukm tskSL^
gna fit divitiarumftragesimprudentiumCivium^
quia quod cum lucro vendere noluerunc , cum
eorum damno & vicuperio fpargitur & prasda-
tur ! O quantas mulieres Populares, & Nobiles»
virgines pnscipuc , violantur in confpedhi pa-
trum 9 virorum , finitrum ^ 8c filiorum eorum I
qux ficut hadlenus mira naturali pulchritudine
landabantur per univerfam provinciam Terrai
Bari, bonitate, & edam caftitate , fic demum
yiolento vituperio nominantur; quoniam claufis
januis Civitatis nulla potuic effugere manus eo-
rum . Non eft inter eos, qui compatiatur pudo-
ribus muherum , fed quifquis earum vituperio
animatur. QpaBritur ergo praBdidhisJano^usper
Terram ipfam, 8c fuo bono faco non invenicur «
Domus ejus ^ & bona fpoliis convertitur Capo«
rali$9 & uxor fua nobilimma & pulcherrima de-
tinetur in choro . lofe autem ]ano<Sh3S levitace
pedum aufugiens abiit, & exfiliens murum Ter«
ra fe falvavit in Trano , dimiflis divitiis fuis
omnibus, fiimilta, & uxore. Qjiis poflet expri*
mere illatas injurias & tonuras miferis Andrifiu
nis? Quanti per univerfas Rugas a diverfis cor*
coribus macerantur , abfcondicas pecunias exi-
gendo ? Certe dolores cantos fcrioere longum
efTet. Poft dies autem cres univerfi cupidicato
libidinis fatiati « mulieres , fenes » & viduas ^
atque nuptas y junioribus & pulchrioribus recen-^
tis cum eisy apud Barulum vel Tranum permi*
ferunt abire cum filiis & filiabus parvulis, quos
prasfumtio erac pecunias non habere ; omnes
enim viros carceribus involucos recinuerunc t
diverfis tonuris flagellando eos ufoue ad ulti-
mam paupertatem, a quibus infira occo dies uni-
verfam pecuniam extoirferunc . Ec demum libe-
racis omnibus virts ipfis ftecerunt perdies8cdies
ibidem ufque ad coulem confumcionem & ftra-
gem cotius Civiutis.

Igitur confumta totaliter quanticace vi<%ia«
lium didbe Terrx, & fufficienciflima vi^ualiuni
ipforum parte in Caftello repofiu per Milicem
fupradiiSfcum, idem Miles cum pramominacisCa-
poralibus & exercitu inde receffit , Caftro ipfo
bene munico dimiflb » & ad inicum confilium
acquirendi potencer accedunc^, & cranfeuntes
Bitonto clat^ func janvm Civicacis , exemplo
Andria Civitatis. Sed di^ pecence Milite, &
exercitu reliquo , vidhis & potus & alia necef*
faria in Abbatia Sandli Leonis eis eorum dena-«
rio exhibentur ; & abinde recedentes in Palo &
Bitedlo , Caftro Merzadro , qui rebelles erant
Regis Hungarias , in eorum tranfitu depraedan-
, tur f & redlo tramite apud Cafam Maximam

mi-

Digitized by

»95 C H R O

ttflitarunt , qum Terrt Ducis eft Athenarum .
Applicito itaque univcrfo exercitu ante eam ,
omnia animaBa fua exteriora circum circa pr».
dantur: CujusCives & incote pluribus invafori.
bus ftupefadli modicorum foflatorum fortUitio
roborati occurrunt cum armis fe ipfos ab inva-
dentibus «mulis defenfuri pro poflc. Sed mini-
me profuit eorum defenfio impotentis fortilitii
contra potentiam invadentium awnulorum, quo*
mam in momento rumpuntur velut inermes &
modici multoram potcntia invaforum. Compel.
luntur itaque fugere miferi Cives illi ante po-
«ttitiam exercitus invaforis^. Sed multo melius
cis fuiflet & tutius , fi requifitam pecuniam per
Capitaneos ipfius exercitus cxfolviflent , vexiU
lum; Regis Hungariae crigendo, quam tantam
pati injuriam» &eaormia damna. Sed quiaver-
borum Chrifti fuerunt immemoies miferi Cafa-
t? ^ Evangdifta teftante facrofandbi can-
cat £cclefia , quum dicit: Aut ffiix Rex iturus
sdvmua alium Regem , no» fedim frius cogi.
tat t fi pojsit eum decemmUlilms occurrere ei ,
fut cum vigifiti mUlibus vcmt ad fe . Alioquin
90 longe agente rogat ea qus pacis funt. Si
crgo lidem Cives miferi fic cgiflent , tantasi
illatas injurias , c«des , & damna integra non
culiflcnt. Sed quta eorum fuperbia & impru-
dentia abftulit illis fignum, dignum fuit & me-
xito peflime illos pati . Ingreflus cft itaque uni-
verlus exercitus mifenim locum illum , oc aufu-
gientem Populum poft terga fcriunt acutiflimis
gladus, omni mifericordia receflante. Et multi
^[uidcm, qui in femibonorum virorum manibus
wcidebant, falvi fiebant a caBde, pecunia redi-
mcadi, clamantes va va^ quia ipiSmet aperire
Durfas corum manibus propriis noluerunt, fcd
malucrunt eas ab invadentibus curforibus lacc-
rari . Erant autcm omncs midicres conim cum
univerfa quafi robba repofitaB in MajoriEcclefia
diCtas Terr« , confidentes quafi in fonitudine
Campanilis , ubi major pars virorum & Populi
fiigit fc (alvare. Circaquam invadens exercitus
uTuit intercipere fingulos , fitientcs eorum rob-
bam capcre vcl lucrari . Scd Populus ille loci
lapidibus & baliftis locum Ecclefi* defenden-
tes, pracipue ex altitudine Campanilis , quod
quafi cis laBdcre pofle minimfe videbatur . Nec
crat aliquisinvadentisexcrcitus, qui propeipfam
prafumerct Ecclcfiam adharcrc. Et tota quafi
dic ad invicem repugnantes in ipfa Ecclefia
aios ofiendere non valebant . Tamdeifl diabolo
indicante, qui fii^gula maia dignofcitur operarij
quidam impiflimi Lombardi ejufdem cxercitus,
ligoa per totam Terram cdligi confuluerunt ,
rertucium ficcum, oleom , & jpingucdincs uni-,
verfas , illafque confpargi fub fortilicioCampa-
nilis. Qjuod tadtum cft in momento. Tanti in-
fargunt manipuli&magiftri in opere talt malo,
& tanta inibi ligna & reftuciainduxcrunt, qu6d
nullo indudlo auxilio ignis appofitus poflet ex-
tingui, & projedlu pinguedinum , & oleb fuper
lignis & palea , & ignis maximus afeiarum ar-
dcntium projicttur fuper illos, & hora modica
venro incluAo k dannone ardua flamma crcvit
coufque , quoufquc miferos feperftantcs quafi
confurgcns flamma tangebat. At illi dc vita
potiiisdefperati fe defenlare non ceflabant. Sed
in vanum erat corum defenfio , quum eis auxi-
Hum proximum nuUum eflet . Tunc videntes
Dominus Malifpiritus & alii Concapitanii iilius
exercitus tantam duritiem Populi , potius ad
potius indurati, &noIle fe ipibs reddere in ma-
nibus fcorumdem aflecurantium metuc«dis, cob-
perunt potihs fonificare ignem , & fumum , &

I C O N.

^^^'^^^tre fub^mpanilc prafiitum i
Ex quibus fupcnorum defenforum ja^ibus plu.
f^funt percufli, & tanto magis feviunt £ fe
Mos . Lucefccnte itaque die vifum eft diaii
U^wniis. non pofle Siperiores defenfores ac-
C^^^l^'^' Cogitaverunt illud dirucrc
^mpande . Unde vocatis quibufdam dePopu-
io carceratis, aquas ex puteis fecerunt haunri,
« ^r cofmec m inferiori panc Campanilis in
tobnca projici aquas illas in maxima quantita-

^kV?^ ^^^H!^' '*P*^«« igne foraffimo de
<l*dercnt Campanilis lapides madefkai .

S?^^**""^^'' !?S^°*^ pa« lapidum
de coftis^pcr tmpofitas aquas decidit & minui-
tur a fomtudinc anguli Campanilis. Et in tan-
cum ^ud egenint myftcrium , ufquequo dimtis
codtis lapidibus non co<fto8 interiores lapidct
emergerc, Ut autem viderunt fabricam ignis
conlumi potcntia , fequeniibus aquis fcccrunt
per carceratos iterum ignem poni fub Campa-
nuc fortiorem igne priori , & illum tota di«
magts fortificari praacipiunt per Cives miferos
carccnitos. Hoci ver6 proximl Vefpcranim cx
magno tgnis ardore infcrior fabrica Campanilis
igno decocSU pondere fuperiori depittaa cor-
ruit fuper terram, tibi ultra quam viri ducenti
mortui funt in ruina Campanilis ejufdem . Et
fic nuUus dcfenfor fuperfuit contra eos. Mulie-
res autem, cjua in Ecclefia triftes crant, ruptis
januisper violentum cxercitum didl» Ecclefi»
ab ipfo exercitu capiuntur , quae folutis crini-
bus, & nudatis quafi veftibus perquiruntur pro
earum thcfauro. Qpibus penitus difrobatis ex-
tra ducuntur Ecclefiam fingiUatim , virgines
pr»cipui & puellaB fomicatorie violandac . Pueri
carum flentes clamitant apud matres , nec eft
qui compatiatur tantis ftridoribus fuperftitum
maritorum tonuris multifariis indudkorum . Cu-
jus Terraj univers4 robbl pnedatl omnique ab
cis cxcufla pecunia, dimiflis ia ea miferis Civi-
bus diflipatis, juratisfidelitatemRegis Hungariar
confervarc , receflit univerfus exercitus .

Bt abiit vershs Maulum , quae Terra fidcKt
erat Rcgis Hungariac, & pro ipfo Domino Ma-
lofpiritu tcnebatur, ubi vi6him neceflarium re-
ceperunt. Deinde Miles idem, amoto fuo exer-
citu , tranfivit ultra Monopolum , unde ne gua-
ftum facerent Civibus , recepit uncias centtim
Et deinde apudCafaliaFafani & Fafanelli prae-
teriit militando ; & dum rcfifterent , omnem
corum fubftantiam januis dirutis abftulerunt ^
gentem ipfam ad facramienta fimiiia conftrin-
gentcs . Et deinde ad Terram Potigntani diri-
gunt greflus. Cujus Temc Cives , pfimiim fcn-
tito inimicantis excrcitus acceflu in patriam ,
fortificaverunt Terram ipfam . Ubi ciim appli-
cuit tantus excrcitus, velut fapicntes & notentes
brigare cum cis , ad compofitioncm unciamm
centum devenerc cum cxercitu memorato, quas
ftarim folverunt , ut eis nulla praeda ficrct in
eorum animaUbus & ftabiUbus guaftum, fimile
juraraentum prasftantes fcrvandas fidelitatisRegt
Hun£ ^riaB {upradidlo , exhibentes cis vinum oc
neceflaria UIo diegratantcr. DeindcMilcsidcm
cum di<Sb exercitu rediit Caftellanum & To-
rum .

Appropinquabat autcm terminuspradixus per
Dominum vayvodam redeundi ad Regnum ,
ficut promiferat ....... .Convenerunt ita-

que univerfi fideles Regis ejufdcm alacri animo
eumdem Dominum excepturi . O qukm ma-
gna fiebant tripudia, haftiludia & gaudia maxi'-
ma per Gvitates & loca fidelia cx adventu
tanti Regis ejufdcm . pt prascipue Civitas Bi«

ton-

Digitized by

DOMINICI DE GRAVINA

i$6

contiruif in qua ego & noftri focii tunc eramus.
Ut igitur Rex idem Manfredoniam applicuic ^
ut pra^enur » nuntiatum fuit ei per Hungaros
milites ibi fuperftites» quod Palatinus Alramuras
cum ftipendiariis fuis in Civitate Vigiliarum
cxiftens per totam Provinciam Terra Bari . . .
..... in Terris fuis (idelibus deftruendo &
prsdaodo continuamguerramfacit. Ipfoque die

petentibus aemulis Regis erat » quod

iuum exercitum militare .... Eratque coram
eo prasfens foUicitans Marinus Falzinus de Vigi-
liis ejeditus a Terra per Palatinum , defolatio-
nem fuam lugens ante Regem , & fupplicans

fuper eum fuum hoftilem exercitum

ari . Tunc ftatim idem Rex juflit prasfatis Do-
mino Johanni Chutzo Domino Pecro Vicevay-

vodas 9 quod cum gente eorum Civi-

tatis Vigiliarum . Scquenti die poft fuum ad-
ventum . . . . &: judit quod Gal^aB duas eflent

in eadem obfidione Rex ipfo petiit

volens gloriofiffimi ioefle .

Cum quo modtcis Dominis Hungaris

fociatus ingreflus eft Civitatem . Et Ecclefiam
Beati Nicolai properat fe ipfum orare . Domi-

nus autem Vayvoda , & Comes

CoIIaterales Regis ejufdem , fcito fubito Regis
ingrelfu .... ne proditio committeretur in
Regem , qui folus quafi Civitatem iatraverat ,
adeunt^s feftini ftatuerunt fe ipfos ante januam
Civitatis cum fociis circiter centum » parati fi
necefle fuerit in fuccurfum Regis eju(dem , &
fimiliter major pars exercitus ipforum mandato
promta manebat . Sed quia univerfus Populus

perfedlo animo eumdem Regem»

ideo dubitandum non erat de Rege . Celebratis
itaque folemniis Vefperarum in Ecclefia San-
^aiflimi Confeflbris , & ipfius Reliquiis ofcu
latis , Rex idem oblationes ditiflimas cum de-
votione obtulit in altare » & alii » qui cum eo
CoUaterales didki adftabant, ibidem . Unde Cle-
rus ipfius Ecclefias, 8c univerfi videntescumma-
gno tripudio aflerebant : f^ere gloriofus Clm-

fii Contejfor Nicolaus Epifcopus &

caufa iui honoris & laudis Civitas

die fefti nominis fui San(Sli , m tantus Rex cum

fuo exercitu nomen ejus fancSlifll-

mum cum laudibus & oblationibus prsevenirent

verbum alter alteri mutuo referen-

ces ad aures intonuit univerforum omnium exer-
citus tanti Regis , ex quo alternatim & cater-
vatim turb^ maxima cum devotione pergebant
SaniSbiflimi Confcflbris Ecclefiam vifitare , 8c
oblationes in altaro ofFerre .... quod Clerici
ipfi Ecclefias fervientes tantis oblationibus gio-
riantur.

Exiit itaque Rex jam didhis eamdem Eccle-
iiam, & reiSbo calle pervSnit ad expugnabile
Caftrum Bari , quod fub cuftodia erat viri No-
bilis Franci de CarofilioProthotini , quod idem
Francus jam di<flo Regi promtifltme oc volenter
aflignavit . Sequenti itaque die facSla reftitutio-
ne fideii Civitatis ipfius, univerfi circumftantes
viam redeunt quieturi , 8c omnes exterioris exer-
citus . ..... mandato Regio ingrefli funt Ci-

vitatem , ftetitque exercitus ipfe , principatiter
Rex jam di(flu$ , in obfidione Civitatis ipfius
extra Terram per dies feptem,8c inTerra ipfa
in Caftro per aies decem Scodlo. Ubi dum ef-
fet i Syndici Pdiniani , Civitatis Monopoli , &
Terrai Villas Novas, ac univerf» Terraa Ducis

ilthenarum confines Bari circa duas

crunt eorum fortilitia & fidelitatem fubdendo
imperio di£H RegisHungarias ....... autem

idem Rex fuum exercitum in duas partes divi*

dere^ unam cum eo perfonaliter apud

Ydronti partes, & aUam versbs partes Bafili-

catas w . militando acquirens finaliter

acquifito Regno per totum ad Civi*

tatem Ncapoiis laborare volebat . Et fic com^

muniter per ejus exercitum fieri atur .

Subito fertur mutatum fore confiiium , & velle

didlum Regem versiis militare. Sed

antequam a CivitateBariiana recederet» ftatuit

perfonaiiter totam Terram eam-

dem y ut fi quis didtaBTerraB iacola baliftam ha*

beret in domo ad prasfatum Ca-

ftrumduceret illam fub poenapublicationis om«
nium bonorum ......... cujus mandato uni«

verfi Cives baliftas habentes in domibus, in eo-:

demCaftro di(Sl & omnes ipfas ba-

liftas in ipfo Caftro fervantur Sta-^

tuit itaque Rex idem in cuftodia di<Sli Caftri
providos juvenes Thomam Pauli ^ & Nicolaum

filium Leuchus Hungaros fuos 8c

vershs Civiutem Baruli Rex idem reiterat iter
fuum . Miferat auteoi Rex ipie Archiepifcopua^

Barenfem jam dicShim, ut quod tra<Ska«

ret ita & faceret » quod faltem eorum favore

Rex in acceflu versiis Neapolim ,

operante ipfoArchiepifcopo intus urbem . . . .
partiaUtatem haberet. Poft cujus recefltim ut
fecurior poflet efle de ipfo , idem Rex fratre»
fuos Petrilium Garratam , & Abbatem ]ano-
iSlum » qui Bari remanferant , obfides in eodem
Caftro poni mandavit .

Qpum autem in Civitate Baruli Rex ipfe fuit
applicitus cum univerfo ejus exercitu , in quo
fore arbitrorHungarorum quafi quindocim mil-
lia equitum , & Theotonicorum quafi milliarta
o&o , ac Lombardorum brigantium peditum
circa milliaria quacuor, hujufmodi gens tota
hofpitatur in Civitate eadcm . Rex autem ia
Caftro ibrtiflimo morabatur. In qua Civitatei

» tanta gens moraretur , unguUs abun-

dantia vi(SluaIium 8c rerum cocneftibilium ibo
denario abundabat . Concurrunt inibi univerfi
fideles Re^s partium quarumcumque , illi pr«-
cipu^, qui prasteritarum guerrarum ante Regis
adventum pafli funt pondera & labores , & qui-
libet petitionem porrigit dicSlo Regi , ut de re-
bus fuorum rebellium fuis fidelibus , qui bona
omnia perdiderunt, pro obfervantia fidelitatis
fuas Regiac Majeftatis in reftaurationem perdi-
tionis bonorum eorum , 8c in prasfentium eoruia
fervitii pncftiti , eis provideat atque donet .
Qpod idem Rex libenti aoimo faciens , quam-
iduribus futs iidelibus quamj^urium rebellium
hereditates & bona donavit . Erat autem An-
gelus Domini Gualterii in Civitate Bitonti fa-
nus jam quafi cafu fra(Slioniscoflia5fuprafcripto.
Et dum ego eflem in Barulo poft Regalem Cu-
riam per me ipfum aliquod petiturus obtinui
certa bona hereditatis quondam Franci de Cru-
cibus in Bitonto . Tunc Nobilts Miles Dominus
Johannes Chutz Hungarus fuprafcriptus ^ ejuf-
dem Angeli probatus amicus , retulit ita mihi :
Notarie Dominice , Angelus Domini Gualterii
nonne adhuc fanus efly ut venire valeat coram
Rege fervitiorum^ fuorum meritum petiturus )
Cui ego; amodo fanus efl^ fed pedes i»-
cedere non bene potefl • Qjii dixit ; Fadas ad
eum 9 aut fcribaf^ qudd per maire vel per ter-
ram veniat ^ ficut potefl^ quia ad prafens Do^
minus Rex omnihus fuis fidelibus gencrose libe-
rat quidquid petunt y juxta petenttum qualita"
tes . Si ergo heic prafens adejfet coram Rege 9
eum imponeremy ^ per Dominum Vayvodam
noftrum Dominum quameumque volucrit gra^*

tiam

Digitized by

Google

6yj C H R O

tLtm oitimbit ^ ^^g^* Cujus ego audito confi-
lio protinu3 tcripfi dido Aneelo, quod ftatim
bmnino Barulum veniret » fibi nuoiiaas vexba
mihi aflerta per Militem memoratum • Venit
ergo didus Angelus a Civitate Bitomiy in qua
tunc Capitanius refidebat » licet noo beae fanus
eilet , ad Civitatem Juvenatii , ubi uxor fua 6c
fiiia morabantur . Et ibi in mare fe pofuit u(que
BaruLum , quoniam per terram eques venire ne-
quivit . Mulum aut^m fuum pulckerrimum per
Leonem de Burguncia famulum fuum duci poft
fe iecit per terram. Ut autem (imul mecum
fuit hoibitaturus, ipfum portavi in kx:o Eccle-
£x San(^i Sepulchri de Barulo , quo apud Ve-
nerabilem virum Fratrem Michaelem de Venu-
iio Phorem ipHus Eccliefi» hofbitabat. Eriatque
^pie cognatus nofier amicus. Qpem idem Fra-
fcr videns ita didlum Angelum d^fe^hiofum per-
toa^ , ejus compatiens , honorifice ipfum in do-
mo fufceptt • Sequenti vero die v6nit ad eum*
dem Aflgeluai & me .Domnus Cqillieltpus « 8c
Chiccus de Oregorio nofter focius » ibciaturi
di<Stum Angelum coram Rege 9 qui » ut pfa^fcri-
bicur, orat impotens de perfona* De quorum
advencu betatus eft Angelus memoratus. Cum
^uibus^ 6c n^e , ipfo die praefatus Angelus ad
jaai didlum Mjlitem accedere non t^rdavit .
Qjjem m vidit Mijies jam di(Slus ita cum a£fli-
iStione maxima fui corporis ambglantem , com-
patiens impotentias fux y fimul federf coegit
eumdem , & (imul loquuti funt fuper materia
pfferendas petitionis in Curia dt<5iiRegis. Fina-
liter autem ipiie Miles confuluit di^o Ai^elo »
qubd eodem die hoc^quafi Vefpprarum ad hof-
piiium Domim Vayvodas perveniret cum liia
petitione formata, nam idem Miles informare
prihs volebat didlum Dominum fuper eo, quod
peteret Angelus pra^notatus , ut idem Dominus
babitd conicientii fux petitionis fciret , quid
jpfum oportcat operari pro eo . Et accepta li-
i:entid peryenimus (imul ad hofpitium , quo era»
fiius» oc tbi petitionem formavimus petendi di
iS^um Angelum bona omnia Domini Guillielmi
^ Pontiaco, qui erat Regius iniidelis.

Adveniente igitur hora Vefperarum , poft-
quam fcivimus di^kum Dominum Vayvodam
iujrrexiire a fomoo , idem Angelus nobifcum ac-
£eflit ad hofpitiumt quo erat idem Dominus
hofpitatus « & ipfum Angelum tn Sala ftatui*
xnus hoipitii fum:adi(5lt , quoufque exiret came-
ram Dominus nipradicftus. Et ecce advenitMi-
les pr^edic^^us ad ipdus hofpitium Domini ; qui
vidcus diiSlum Angelum ibi ft^re , fatis (ibi com*
placuit» dicens : Domine Angeh fuftine heic
modicunty ut de te loquar Domino meo. Et di-
iniflb Angelo cameram Domini introivit: poii
modicam vero horam vocatus eft di(Sbus Angelus
:in camera d d>i Domini ipfo Milite operante .
Coram quo ncs, qui cum eo eramus, ipfum An-
gelum duxtmus (uftinendo . Q}xtm quum vidit
Dominus Vayvoda (ic miferum & dolentem ,
compatiens inHrmitati fux, ipfum fuper le<^um
federe cum eo praecepit ; a quo fcire caufam
voluit fui caius . Q.ui referens omnia feriatim
di<Slo Domino, concludendo fermones fuos per-
v^nit ad fadlum , & per prasfentem interpretem
JDomini contenta (ibi retulit in petitione, quam
dare volebat in Curia dicSli Regis . Cui Domi-
nus idem grato verbo , placidoque vultu curia-
lirer (ibi dedit refponftim , (ibique promifit ta-
liter operari , quod Regia Majeftas iibi annuat
quidquid petit etiam li peteret majora . Et
recipiens petitionem ipftus Angeli , tradidit
eam didlo Militi dicens ; Qt$im cnmus in Ca-

I C O N. 69I

ftro Domini nofhi Regit 9 recordare mihi d$
frafenti petitione Angeli 9 & mihi porrigas
eam , quando in Confilio fuerimus adunati .
Quo fadlo Dominus idem apud Regem acce^nt^
poft quem egomet ivi t ut dic^o Militi ipfius
petitionis myfterium recordarem. Et ingreflus
idem Dominus ad Regem eumdecfi , ongrega^
to Conftiio, prima fuit ipfius Angeli petitio de«
cretata, & juflum fuit Domino SagraDieoft Epi«
fcopo^ & IJomino Urfillo Mlnutulo opportunas
iude literas fieri dicSlo Angelo donacionis peti-
torum bonorum . Qpod mihi ref rens idem Mir
les efle perfe<Slum , ftatim di6lo Angeio nun*
tiaturu!; accefti , fore fus petitionis myfteriuia
expeditum. De quo novo fuimus valde lati •
Sequenti vero die acceftimus ftmul ad hofpiw
rium , quo Literas Regise fcribebantur , & ibi
literas fuas fieri petiit Angelu> prsenotatus , &
fadbs funt in momento , mandante Domino
Vayvoda fupradidlo. Erat autem, uc pr«dixit
in eadem Civitate Baroli innumerofus exerct«
tus gentium nationis diverfae; & femper crefce-
bat exercttus diverfarum gentium ex concurfu»
Contigit quodam die tunc proximo , duos bri*
gantes pedites cum taxillis ludere cum duobus
aliis Civibus witse levis Civitatis ipfius in una
taberna • Et ut moris eft ita ludentiun;! , lite9
qjutuas incoeperunt , ex quibus Utibus unui
di)orum Civium percuftus fuit in facie idlu pu-
gni ab uno brigantiuin Lombardorum . Qjjt
fentiens fe percuflum , evaginato gladio reper-
cuflit illum , qui percufferat eum pugno. Plu-
rimi qujdem brigantes ibcii, qui adftabant» vi-
dentes (bcium lethaliter efle percufliim , irrue*
runt fuper UIo^ Cives cum enfibus ferientes .
Erant eteaim in eadem taberna plurinii Cives
Terra? » & tabernis aliis convicinis homines
fiquidem paris vitas. Qpi ad runorem clamanr
tium occurrentes, not^ causd rumoris , Upidi-
bu$ & gladiis irruunt in brigantes. Fugientibus
itaque brigantibus illis , 8c eos iequentibus Ci*
vibu dicSlae Terras, maxima fadla eft ex rumo*
re congregatio gentium ex parte utraque . Ec
in momento adunati funt omnes forelterii pa*
rati cum ajrmis» ut exiftimo ^ ultra millia qua^
tuor , & caperunt perfequi quofcumque de
Terra , fi quos inveniebant per Rugas. Et ob
hoc rumor magnus efficitur per totam Civita-
tem eamdem , campanis pulfantibus ad ma teU
lum. Igitur univerfus Populus Civitatis ad ar«
ma concurrit. Scd brigantes pedites aivenaB
dodHores in armis , Portarum Civitatis ipfius
du irum fortilitia receperunt» Portam videlicet
SancSii Leonardi , & Portam Sepulchri . Et re-
liqui p"r Rugam magnam Sellarias BaroIiUapir
dando domos , & portas frangendo ac difro-
bando, pergehant . Theotonici autem ftatim
equis armatt funt, & totas Rugas magnasCivi^
tatis ipfius in momento difcurrunt • Qjja de re
univerfi hominesCivi atis ipfius in domibus eo«
rum reclufi manebant. li autem, qui in ar£lis
Rugis habitabant , in quibus adhaarere non po«
terant equites nec brigantest opportunis barris
& trabibus groflis nullum tranfire permittebant
ad eos. Sed nifi quia bono fato Civium eorum*
dem in principio rumoris incoeptt habitatoret
Burgi Sandli Jacobi primo in caufa falutis eo-

rum tranfitum Porte didfas gae , curri-

bus & trabibus reclauferunt , Cives omnes (uif*
fent ma(SVati ; qui baliftis defendere loca eorum
fe ipfos opponunt , quum nuUus brigantium pe-
ditum , nec Theotonicorum equitum per ja(S^um
baliftas prsfumfit adefle. Et ibidem concurrit
quilibet in fua juventute confidcns ^ ut juxta

poiTe

Digitized by

«99 D O M I N I C I

poffe Civitatcm defendat . Videntes autem Theo-
tonici & brigantes totam Terram difcurrifle ,
omnefquc viros fore ar^tos in domibus, quod-
que in di6lo loco Burgi adhagrere nequibant
potcntia defenforum, coeperunt brigantes ipfi
pedites mandaioTheotonicorum ipfbrumignem
smponere in pertis domibus convicinis Porifle
Sepulchri , causd majoris terroris . Di£ti autem
I heotonici Scbrigantes, fecures acurilfimasha-
bentes in manibus, ibant pcr Terram (isnantes
qiiilibet domum fuam , ut toUat exinde ubi rob-
Dam , Nec erat qui defenderet domos ipfas ,
quamvis patroni clau(is januis intusconHftcrent,
ied tremebant omni quafi. auxilio defperati.
. Erat autem idem Rex in Caftro cum pluri-
mis Hungaris & Theotonicis Caporalibus , &
dolens nimiiim de diflipatione tam nobilis Givi-
1 atis , quam fieri videbat per fuammet gentcm,
ira 6c furore fremebat dentibus contra talcs ,
& nitebacur omnino acccpiis armisobviam exi-
re iis difcurrentibus Civitatem • Sed CoUatera-
lcs fideliflimi fecum ftantes nuUatenus Regem
exire permittunt, quamvis ipfe Rex retentores
fuos eofdem chirothecis ferreis, quas tenebat
in manibus , percutiebat in vifum . Tamdem
Corradus Lupus & Maufus Theotonicorum Ca-
porales , videntes Regem tam turbatum , frc-
mentcm dcntibus contra eos, eo quod elTcntde

})rincipalibus Caporalibus Theotonicorum di-
currentium Civiiatem, acceptis armis excuot
didlum Caftrum , promitienies Regi penitus ta-
lem rcmovcre rumorem , omnelquc a Terra
educerc Theot(inico> & brigantes • Et immi»
fcentes fe in lurbis Theotonicorum omftium ni-
hil agere poterant, quum isLiis placeret Thco
tonicis j^brigancibus ipfis robbaCivitatisipfius.
Sed quantomagismitigare credebant, tantoma-
gis acrius ignis ardewit . Tunc Dominus Vay-
voda , qui cum ipfo Rege etiam in Caftro ma-
nebat, convocatis fecum omni ejus familia, Se
nobilibius pluribus Hungaris quafi duobus miUi-
bus cqucs, in pun(Slo fuit armatiis. Et equitans
cum tam maxima comiiiva, vcxilloRcgio prx-
ccdente, quafi adhasfit viris Civitatis defenfori-
bus lociBurgi, animans illos, quod audadler
poft cum feriant in Thcotonicis oc brigantibus
difcurrentibus Civitatem . Videntes autem uni-
verfi Hungari , quod Dominus Vay voda man-
dato regio contraTheoconicos militabat, quod-
quc mandavcrathominibusCivitatisauda6lcr ir-
ruerc fupcr illos omnes , in auxUium hominum
Ci vitatis cques fuerunt . Sed quia, ut pra^fcribitur,
brigantespriiis accepcrant fortUitia praedi^Slarum
Portarum Civitatis, vix homines didlas Terr» cum
guxiUo (iipcrvenientium Hungarorum afortilitio
Portas Sepulchri diilos brigantes pedites ejecc-
lunt , ubi , ut exiftimo , mortui (unt ultra dc-
cem hinc indc . Tamdem videntes Thcotonici
equites & brigantes obefle non pofle potentia^
gcntis Terr», quorum intererat toto cordc pu-
gnare contra volentes toUere eis robbam, prag-
tati Dominus Corradus & Maufus primi per
Portam eamdem egreflfi funt extra Terram , &
totus corum exercitus equitum & peditum poft
eofdem . In quorum exitu pro arc^itudine Por-
tas baliftarum multarum ja(5>ibus eorum equi
plurimi affoUantur & viri , Qjuibus egreflis , ja-
nua per Cives accipitur Civitatis . Tunc diiftus
Corradus Lupus 8c Maufus cupientes Regi pla-
ccrc , ficut promiferant , primum iier an ipiunt
versbs Pontem de Canna , & ibi primi fixerunt
Corum tentoria , credentes ut univerfi Theoto*
nici & hrigantes fequerentur eorum iter accep-
(um« Sed poft modigam hQrs^m defecit gexuis

DE GRAVINA
A

700

concurfus , & quafi Thcotonici mUIe ibi re-
quiefcunt cum eis. Reliqui vcro Theotonici^
injuriose fcrentes repulfam fa£^am in eos per
homincs Civitatis , dimiflb itincre per eofdem
Caporales incoepto , p.T aliud iter volvuncur
cum omnibus brigantibus memoratis, cupientes
ulcifci de iltaris injuriis & percuflionibus per
homines Civitatis in eos . Dominus aurem Vay-
voda , & ceteri Hungari , ut viderunt Theoto-
nicos Civitatcm cxirc , depofitis armis redeunt
quieturi . At homines Civitatis tirca cxtindkio-
nem ignis appofiti per Theotonicos & brigan*
tes , ut dii5tum eft , viriliter intendebant , hon
quidem quod comburentibusdomibus adhsercre
valerent propter fortitudinem ignis, fed convi-
cinas domcs ab ignis fupervenientc potentia fal-
varc curabant . ll\x autem domus, quibus igni»
prasvaluit , fpreto virorum auxiUo , ufque ad
fundamenta oc parictcs ctiam concremantur »
Et quafi tantus rumor creditur ceflavifle ,

Iniquiflimi tamen brigantes pcditcs poft fao«
ram modicam tanto cautihs redeunt Civitatif
quod a ncmine vifi funt , & Portam Sandh Leo-
nardi capiunt , quorum major pars red^m Ra«
gam cum armis procedit » & modici eorum fbr«
tilitium Portas cuftodiunt . Et ccce Theotonici
equites poft eofdcm cum magno terrore ingrcfli
funt per Portam eamdem. Et coeperuntbrigan-
tes ipfi prasdare domos Rugse ipfius, viros per«
cutcrc, & foeminas violare . Subitus autem ru*
mor itcrato initur per totam Terram , campa-
nis puKantibus ad marteUum . Et ob caufani
prima9 obtentap vidloriaa homines Civitatis prom-
tioresi occurrunt ad pugnam . Sed antequam op-
portunum pcrvcnirct auxilium , pcr infurgentea
Thcotonicos & Lombardos in contieuis domiJ
bus Rugs ScUarias fit maxima coniumtio , &
inafftimabilis ftrages rerum. EratauteminRuga
ipfa domus una tublimior, quas eft NotariiCIe-
mentis, in qua bono fuo fato, Scquafi omniufld
hominum Civitatis , ipfe Notarius Clemens fta-
bat cum vins aliis quinque &familia fua. Qjit
in alto domus afcendentcs cacuminc aftricato
duriflimos abinde jacSlus lapidum jaciebant ici
fubftantes Theotonicos & brigantes . Qjjoruni
idVibus quamplurimi peribant in loco. Etquum
non poflent ante procedere cx defenforibus plu-
rimis Civitaris, oportcbar eos veUe nolle retro-
cedere circa Portam , licet nondum omnes in-
traflent in Portam . Eratque inexaudibUis cla-
mor tanti Populi proeliantis hinc inde . Plurimi
autem eorum brigantium , nequeuntcs per Pot-
tam incrare in auxUium clamantium fociorum t
murum Civitatis ibidem prope Portam cum cul-
tellis « & fecuribus defabricari coepcrunt , uc
agminantibus fociis fuccurrcrcnt largo modo .
Rex autemutvidit iteratum brigantum&Theo-
tonicorum infultum , magno turore fulminare
videtur in cos , & juflit contra infurgentes eof-
demexCaftro eis projici cum baliftis, quoniam
crat tale proelium prope Caftrum . Juflit etiam
univcrfis Hungaris , quod contra illos aflurge*
rent potentcr cum armis . Et eccc maxima con-
cio Hungarorum equitum & peditum 9 armis
acccptis & arcubus , una cum univcrfo Populo
Civitatis audadler infurgunt & feriunt in diftos
Theotonicos & brigantes. Sed quia crantarmi-
geri infiniti hinc & inde , cratquc iocus aftri-
6lus Rugarum domibus , non omnes armigeri
poterant repugnare , nifi tantum ii , qui animo*
fiores in proeUo fe monftrabant, nec poterant k
fortilitiis Portas rejiccrc Theotonicos & hrigan-
tes • Quidam autem nobilis Hungarus nomeo
habens Dominus Nicolaus Acerrarum Comcs^

fua

Digitized by

yoi C H R O

fua animoi!tate confidens, moremilitis adarma-
tus &eaues, audafSler irruit fuper illos, &plu-
rimi poft eumdem percutientes acutis enfibus,

auibus obftantes brigantes &Theotonicos extra
: circa Ponam rotare potentialiter compwle-
runt . Qfio in punfto praedidlo militi Hungaro
cquus optimus tuit perculTus . Sed tamen k proB-
lio patronum falvum eduxit, ex quoquum exiit
idem miles , equus, qui percuffus fuerat , excuf-
fis vifceribus vita defecit . Sed volens idem mi-
les animofitatis fus incceptam bo^tatem in tan-
ca neceffitate complere virtute , perfonaliter
alium bonum equun^ afcendit , & iterum irniit
in turbas brigantium pugnatorum , & plurimi
cum eodem. Ob quod omnesPortamexirepau-
16 mintis compulerunt . Et tunc viri Civitatis
ipfius moenia afcendentespugnandoconftringunc
repugnatores brigantes quafi circa januam Ci-
vitatis , quo infultu terribili territi faAi Theo-
tonici&brigantes, apugna vacillare coeperunt,
potentid infurgentium aggreflbrum . Qpidamau^
tem Cives Baruli, virtute propria fortilitiis ja-
aus adharentes cum d^fenforibus janus , mu-
cuam pugnam ineunt cum furore , quos ejece-
nint abinde violenter , illos gladiis perimendo .
Et fic accepto fortilitio januali , omnes Theo-
conici & brigantes abeunt catervatim , fcquen^
ces banderiam praecedentem , qux eos conduxit
ad Pontem Cannarum . Rex autem uc fcivit
mmorem efte finitum , valde contentus fa<^tus
eft , jubens , uc unufquifque in domo«propria
requiefcat .

Se^uen(ti vero die , petentibus homtnibus Ci-
vitatis ipfius, Rex idem difpofuit Caftrum Ca-
nufii obfidere . Sed antequam Barulo recederet,
Dominurfi Lodovicum Pipinum fratrem Comitis
Pdatini in Caftro Baruli prxcepit obfidem re-
Cineri , ac Dominum Nicolaum Spinellura de
Juvenatio, qui eodem die captivus addu<Slus ad
eum jper Caftellanos Caftri Bari praefatos , qui-
bus nieirat hoc commiiTuqi . Qpi eriam domo
fua pra?data per totum , etiam Johannem , &
Chiccura fuos filios in Caftro Bari caprivos mi-
ferunt , & Uncias oAingeptas in domo ipfius
militis inventas diflo Regi duxerunt , ob cau-
famprasdiiSlasrebellionis oftenfa. Quo.fa^o re-
ceiTit idem Rex , & ad Poncem Cannarum cum
univerfo exercicu caftrametacus eft ip^o die .
Et ibi Theotonicis & brigantibus pagam fecit .
Deinde abiit versfis Canuiwm , & caftrametaeur
ibidem , iubens, quod unulquifque ad devi<ftio-
nem Caftri,quia inhabitabilis erat Tena,prom-
tifTimnm fe oAendat . Erat autem Caftrum ip-
fum fub cuftodia Lombardorum , fub dominio
Domini Raymundi de Baucio. Ad cujus cufto-
des juffit Rex ipie nmitios deiegari , ft vellent
abfgue jprcelio gratis reftituere ipfum Caftrum .
Qpod u gratis redderent, paratuserat eis squi-
merito refpondere • Vadunt itaque nuntii , ut
moris eft bellicorum , Ambaffiatam referre cu-
ftodibus di<5ti Caftri , aui per diverfa ratiocinia
fabulantes, ulrim6 Caicrum reddere negaverunt
abfque di£ti eorum fuperiorisDominivoIuntate.
Qtjumque rediiftent nuntii , acceptam refponfio-
iKmDominoRegi ded^runt, &univerfa verba,
quas mutuo habuerunt . Sed videns Rex» quod
dilatoria verba forent, juffittrabuccoserigiante
Caftrum , & circumquaque cum baliftis & cly-
pc is infbrgere pugnatores . Et primus quidem
Kex ipfe accepto clypea , corporeis armis indu-
^us , aggreditur Caltrum ipfum, & plurimi cum
eodem . Et in tantum fuit cxrca Caftrum hora
illi inrultus terribilisexercitusRegii, quodquafi
defcnlbres Cafti i pugria pertoefos fore videatur.
Tom. XIL

I C O N. fc>t

Sed Rex idem animo regio valorofus , iguem
gerens in manibus , fub tutela clypei procelRc
ad Portam primam Caftri ejufdem , pofiturus
ignem in illa cuftodientium ad terrorem . Sta-
banc autem defcnfores Caftri in Cuftodia didte
Porta, eam viriliter jacJlibus lapidum defenden-
tes , & quafi omnes occurrerant defenfores .
Eranc autem in didlo exercituRegio viri plures
Civitatis Canufii , qui bene fciebant locos debi-
les di<SH Caftri . Q;ii videntes omnes defenfores
Caftri in defenfione Porta rotare, feceruncRegi
dicere , quod ab infultu Porta nequaquam di-
^cderet, eoufque , quoufque ipfi qui fortiliria
Caftri ntMTjnt, probare valeant per locumintra-
re, quem fciunt . At Rex idem illorum verbis
auditis cocpit fonificare infultus incoeptosin Por-
ta, &ignem, quem portaverat, immifitineam
cum fulphure, lignis, oleo, & adipe opponu-
nis , paleafque induci fecit in ignem , ut fumo
convinceret fuperftites defenfores . Sed illi velut
doifti bellici,perquofdam eorum Portam ipfam
ex interiori parte fabricare fecerunt ; li autem
Canufini Cives qui erant , acceptis zappis fer-
reis, & piconibus cum quampluribus fociis va-
dunt ad locum cognitum ftangere murum Ca-
ftri. Cuftodiam vigilantes fraaores Caftri vide-
runt, qui poft horam modicam invocantes alio9
defenfores ad repugnandos cos , qui Caftrum
frangebant , unanimes adfucrunt . Et fic ex alto
Caftti liibito lapides jacientes fradlores hujuf-
modi, &confi:a6lionem muri penitus ejccerunt.

Nec tamen per hoc infultus deficit , diAo
Rege inftante . Tunc quidam ex cuftodibus di-
£ti Caftri in perfonam Regis , qui potiiis infefta-
bat , baliftis & lapidibus jaciebant . Quod vt-
dens nobilis Caftellanus, multum fibi dUplicuit
offcnfio fafta in Regem, &Refi;e pnrfente pro-
hibuit fuis fociis , quod id tali prodio nuUu»
contra perfonam Regis jaciac , nec oftendac »
Immo, uthoneftiorvideretur, alta voce clama-
vit : Sacra Majiftas^ valde miror in hocr quo^
vos video primum in frafenti agireffu ► Non
enim decet hoc Regiam Majeflatem vUlanorum
nofirorum parium judicio fe fupponi • Libeat
ergoMajeftativeflrs a prafenti diftare infultu,
Cui Rex : Sic decet Regem primum adejje prw^
lio , ut Collaterales alii exemplo fimili antmetim
tur. Sed quia videris bonorifich nobis loqui ^
bona qualitatis bomo es . Propter quod volu^
mus y ut Caflrum iflud noflro reddas imperio^
abfque uiteriore infultu. Q}tod fi promto fece^
ris animoy tua benefaciemus promtius juven^
tuti. Qui refpondens ait: Sacra Majeflas^ li^
benter facerem quod jubetis . Sed quia juravi
in manibus Domini Raymundi de Bauctcrfupe^
rixms Domini loci /mjus , me Cadrum hoc fidt^
liter fua parte fervare juxta pojfe , ideo , fi di^
gneminiy mittam ad ewn unum de hismeiscon»
jociis; quod aut mihi fuccurrat cum gentibus y
aut convidus reftituam vobis Caflrum , <jr per^
furium non committam. CuiRex: Legaliterfa^
cias quod dixifli^ quoniam meritum vobis erit
a nobis . Nos autdm continue heicftabimus y fu^
turum ttbi praflolando refponfum • £t recedensr
abinde v ad tentoria rediit qinecurus. Ex verbis
icaque fibi didtis mandayit idem Rex diligen-
tiorcm cuftxxiiam nodle qualibet fieri circaCa^
ftrum , ut fi contingerec auxilium hominum Ca-
ftrovenire, omnin^o caperentur. Miferat au-
tem nuntium fuum Praudens dkSti Caftri ad'
Dofpinum Raymundum prasiatum referre immi*
nentia di<Sh> Caftro, & qu6d gentem mitterec
in ejus fuccurfum . Qui dum veuet aiiquos mic-
terc in auxilium di£li Caftri , nuUum venira^

I 2 2 ' VO-'

Digitized by

Google

DOMINICI DE GRAVINA

jkA oteiB inv^nit . Deisum quum nuUum habe-
K pofTct futurum ia Caftro, reTpoodit: Dicas
Cajtellanp noftra parte y quod juxta fwm arbi'
trium faciat , quantum potefl . Nam potentia
tioftra dcfecit y nec ullum invenio venire volen^
tem pecunia vel amore . Non enim decet vio^
Imtoi aiSus oftendere drca eoSf quivenire recur
fant ad cuftodiam diSi Caftri , quum tempus
hoc amorem in talibus exigat^ non furorem .
Et datis Uteris Nuntio, juflus eft retrocedi.

Pervdnit itaque Nuncius ad Cafirum folus , &
licet vifus ab hoftibus, &perdui£h]s adRegem,
Rex tamquam providus nihil ab ipfo fcire vo-
luit 9 fed falvum ufque prope Cafb^um iilum fo-
ciari mandavit. Quo ixigrefTa ad Caftrum, &
fz€tsL refponfiooe Domioi Cafiellaoa^ idem Ca-
ftellaous fapieoti cogitacu corde laborans pro-
vidit fibi utilius Caitrum ipfum Majeftati Re-
gix reddcrct cum pa6Hs {vx falutis, & focio-
rum » ac robbae , quam in quaotitate maxima
prflBterito tempore fueraot allucrati » qukm re-
pugoare velle poteotia taoti Regis, ubi excafu
contingeret ipium vel fociorum alterum repu-
gnantem percuti vel occidi . Convocatis itaque
lociis fuis fidelibus , retulit cum iUis [^opofltum
fui cordis . Qpi pari voto concordes hoc idem
fe velle dixcrunt, &publican$ apud omnesCa-
firi cuftodes caufam eamdem , omnes ftc me-
liSs fieri cenfuerunt . Sequenti ver6 die praBfa-
tus Caftellanus mifit ad Regem , rogans , quod
ipfum aflecurare pkceret venturum coram Re

fjia Majeftatc . Qiii jubens fcribi affecurationis
iteras , eas fibi remifit . Statimque venit ad
Regem Caftellanus jam didhis , & prasminas in-
centionis fu« propohtum retulit didVo Regi . At
Rex idem defiderans penitus pranotatum Ca
ftrum habere , quodcumque pacVum fcivit pe-
tere Caftellanus , fibi compier^ promifit . Et
fic Cafteilanus ipfe habitd licentid oris Domini
Caftrum ipfum cum totali robba & fociis exi
vit incolumis atque falvus . Quod idem Rex
"Thomafio Nicolofi confervandum conftituit .
Sed antequam Rex idem inde recederet , Syn
dici & Nuntii circumftantium Civitatum , Ca-
flrorum , & Villarum Venufii , Spinaciote, Flo-
renriaj, Corneti, Candelac , Melfia, RapollaB,
AtellXf Exculi, 8c Minerbini coovurrunt undi-
que ad Regem eumdera ofiferre Terras eafdem,
homagium juraturi. Erat autem Comes Pala-
tinus io Mrnerbioo dominio fuo reddito . Ca*
ftrum lamen habere nequibat , quod fervabatur

Sro Domino Raymundo jam diiSlo , fortilfimis
efenforibus fiftentibus in eodem . Et auum non
pofTet Caftxum ipfum convincere , ad Regem
pervSnit dicens : Domine Rex , fupplico , ut
trabuccos duos aut tres ex his mthi dignemini
mutuare , cum quibus inexpugnabile Caftrum
Minerbini convincere valeam Deo favente . Ad
cujus rogatum Rex id^m trabuccos tres fibi
mutuari maodavit. quos apud Minerbinum por-
tari pra^cepit a familJaribus fuis; cum quibus
aliifque £DrtiIitiis adje&is contra fortitudinem
did^i Caftri in brew^s dies Caftrum idem con-
yicit .

Rex autem , amoto inde cundkofuo exercitu,
apud Exculun» dirigit iter fuum , & ibi intus
&extraTerram fuus exercitus hofpitatur. Syn-
dici autem , qui cum eo venerant , Terram fuo
domioio obiaturi , in paAis petierunt , quod
Terram ipfam' nequaquam dominio redderet
Comitis Apicii eorum Domini naturalis fed
ipfam pro fuo demanio refervaret . Qpod ideni
Rex eis fervare promific. Erant autem Syndici
ipfi malivoli erga Comitem memoratum . Ut

704

autem Rex fuit in ea, Comes ipfe carus fufci*»
pitur ab univerfis Civibus di6\x Terrac , & ut
Dominus honoratur a cimcSbis . Qjjod videns
Comes ipfe, fatis animo faiSlus lastus, advo-
caos ad ie fingillatim quofdam fibi benivolos.
£imiliares antiquos , rem cum eis fui domioil
declaravit , & allideos eos promifliooibus atque
dooisi tra^avit cumeis, quod fiogulos deTer^
ra monereot, quod ipfum Populus peteret, ut
juris eft , dombum didl» Terras , quorum ioter-
veoieote tradUtu fequuto die, ecce aoiverfi Ci-
ves ipfius Terras , oiares & foeminas, accepto
quafi tripudio chorearum, pnocedeotibus pul^^
4otibus Joculariis per totam Terram (altaodo
& chorizaodo perguot clamantes in voce tripu-»
dii : P^ivat magnus Rex Hungaria , & Comes
j^picii nofter Dominus naturalis. Et re<Sloper-
gentes tramite pervenerunt ad hofpitium , quo
idem Rex fuerat hofpitatus . Rex ut audivit
chorizantis Populi fonitum , fe fec ens ad fene-
ftram laetus efficiturvoIuntateCivium didbsTer*
ras . Tunc quidam amantiffimi diCti Comitis
Apicii , quibus commiffum erat Regi petitionem
offerre , babita fecum aruridine petitionem por-
rigunt difto Regi , qua petebant , poft ejus
principale dcminium , dominium Comitis me-
morati , & ea petitione porredla uqus eorum
oretenus petiit; Domine Rex ^ fupplicatur Ma^
jeftati veftra per omnes adftantes , utfalvaprius
fidelitate veftri dominii , Domino Comiti ApicH
hujus Tirra Domino naturali reflituere placeat
Terram iflam. Rex ut audivit illum italoquen-
tem y dixit : Nonne Syndici veflri contrarium
petierunti quomodo hoc tu dicisl Cui univerfus
Populus clamavit : Dowmf Rex^ non fic eis
commijfum efl per homines Terra hujus : Sed
tantummodo Terram offerre fidelem Majeflati
vtflra , ^ nos reHo dominio diHi Comitis fem^-
perejje^ quia ufque nunc violenter & injuflh
exflitit fpoliatus . Hoc petimus finguli , veftro
beneplacito refervato , quod Terram reflituere
dignemini Comiti antefato . Qpibus Rex : Quod
petitis fiat vobis . Et convocans didium Comi«
tem, qui adftabat, Terram fibi afltgnavit per
cultellum, quem gerebat ad latus, ut ejus de-
inde dominetur. A quo fidelitatis folitas jura-
mentum accepit . Adftantes autem Civitates ,
Caftra & loca , fcito Regem ipfum in Exculo
commorantem , fuos mittunt Syndicos, di<Slo
Regi fidelitatis debitas juramcota pra^are. Qpos
Rex idem gratiose fufcipieos^fe beoivolumom-
nibus oftendebat.

Crefcebat autem affidu^ gens armigera undi-
que didko Regi, quam nec Terra ipfa regere
poterat , nec montes , nec vallis flaminis ca-
piebant. Et ecce auribus Regis intOQuit, qu6d
miles quidam , cujus nomen erat Jacobus d«
Pignatario , fadhis per Regem Lodovicum La-
tinorum Regem Caftelianus 8c Capitanius Ci-
vitatis Averfe , mandaverat fatis exprefsi ho-
minibusCafalium Civitati circumftantium Aver-
fana^, qu6d infra fex dies Ctvitatem Averfanam
intrarent cum totis ebrum graffiis , & familiis
fub poena perfonas, & fub poena per<litionis om-
nium bonorum fuorum . Tunc Rex idem fuo
Confilio invocato mandavit, & voluit quod Co-
mes Nicolaus , & Corradus Lupus acceptis de-
cem millibus equitibus in comitiva eorum fe-
quenti mane re<^o tramitepergerent in obfidio-
ne Civitatis Averias, priufquam diiStorum Cafa-
lium homines cum fuis graffiis Terram intrent »
ut indudlis graffiis ipforum Cafalium in Civita-
tem eanidem , ipfi poftea non valeant in ejus
obfidiooe maoere graffiarum defe(5lu . Statuif

etiam^

Digitized by

C H R O N

etiam , quad Nlcokus Lcuchus , & Thomas, A
Pauli cum corum Hungarit ducemis , & Theo-
tooicts qumgcmis flarum rcdeant , 6c deindc
tfcrsus partcs Ydronti militando difcurrant. Juf.
flt etiani, quodDominusMalifpiritus cumTheo-
tonicis fuis una cura Angelo Domini Gualterii
pcr convicina loca earumdem Ydronti partium
h "r "^'^!?^ valeat in fuc
IflTa: -5" ^*^""* «ane fequenti

gens ifta dividuur per eas panes itura, quibus
«andaveratRex jam didlus. Ipfe autemi^liquo
luo magno cxercitu recedens ab Exculo versiis
Meliiam dirigit iter fuum ,.ubi cum magno tri.
pudio&gentisapplaufu receptus ell honoran-
ter . Remanfenit autem in difto Exculo Comes
-Apicii fortificare fibi Terram ipfam , & homi. B

rebelles exftiterant. Et in tantum humanum &
placidum ipfis feipfum oftcndit , qu6d omnes
^rum capita m ejus finu Domino reponebant ,
4iccntes: Miferere noflri Domine, mtferere no^
Jtn . Cx)mcs autem ipfe, habita omnium volun-
tate concurrentium voto fuo. duodecim ditiores
& meliores Terra! ipfius, eos videlicet, qui fibi
contrani ante fuerant & rebeUes , de perfonis
accepit , & captos carceri jufiit apponi , & no
etc ipla tormentis, co animo ut, dum vivereht,
torum c<»fiteremur pccunias,promittendo ipfos
poftea bberare . At miferi lUi fequenti die
thelaurum fuum quilibet juffit duci ante Comi-
tem memoratum, & donaria copiofa. Et audi-
VI tunc dici, qg6d quidam aomine Cola Judicis
Laurcntii Cophinos tres de Carlinis attulit feu
lecit afFerri difto Comiti offerendos, credens
propterea manus evadere irati fibi Domini fii-
pradicai. Habitd itaque di<5M pecunia corum-
dem, quas fuii magnus thefaurus , & explorato
ab eis potiore & cariore , totam robbara &
bona eorura fibi infifcari pnecepit, & eos infiir-
can mane fequenti. Uxores autem eorum &
fiiperftites filios vel ncpotes bonis fuis penitus
fpohatos ejecit a Terra , & fervitoribus fiiis di-
Itribuit poffefliones illorum .
^ Qpum autem Rex in Melfia moraretur, Ca-
ftrumCivitatisipfiusfoniffimum fibi rebelle per
pominum Laurentium de Acharolis tenebatur,
ipfometpr«fente in eo. Qjiumquepr«fatusRex
jUum requirere amicabUicer faceret de reftitu-
rione Caftri jamdidH, ornata refponfione refpon
dit, fe non debereCaftrum ipfum reftituere di-
tto Regi , quia juraverat io manibus Lodovici
Regis Latinorum di^um Caftrum nuIH reftitue-
xe abfque lui confcientia & mandato, QjLiod fi
reftitueret , fui jam difti Domini proditor ha-
beretur. Ad evitandum igitur nominls prodito-
ris infamiam negavit penitus reftituere Caftrum
ipfum . Cujus refponfione prflefato Regi Hunga-
ri« nuntiata , juffit Rex idem Caftrum ipfum
tindique impugnari. Et quia Caftrum ipfum ce-
teris aUis Regni hujus fortius efle dignofcitur ,
impugnatio talis minime larfit ei, licet ex parte
utrique aliqui percuffi funt inconfli^hi . Videns
autem Rex , quod tales infultus nihil laderent
ipfi Caftro , fed aggreflbres fui potiiis UBdeban-
tur, juffit trabuccos fieri optimos, &circaipfum
Caftrum apponi. Qjjod facShim eft. Quia vero
intcntionis lus erat versbs Neapolim hoftiliter
fe conferre , ftatuit Juftitiarium & Vicarium
proviricias Bafilicat» Dominum Gentilem de
San<5lo Georgio Dominum de Luceti , maiidans
fibi , quod circa captionem didli Caftri diligen-
ter intenderet toto pofle. Qpi faciens trabuccos
«rigcre contra Caftrum , per menfem & ultra
(lihil offendere potuit Caftrum ipfuffl . Iverat
Tom. XII. ^

I C O N. ;o«

tamen Dominus Andreis frater Domini Vayvo-
a»» dum Rex erar in Canufio , veisJis Poten-
tiam, & partes alias locorum convicinorum cum
potenti militia, ubi per dies quindecim & ultra
militans per partes iUas Civitatem Potentia ,
C.aialiafprum, Caftrum Lacumpefulis , Petram-
perciatam, & plures alias Terras & Villas illa-
rum partium acquifivit, in quibus Officiales di-
mifjt pro parteRegis ejufdem. Et rediens apud
Meiham ad Regem eumdem , in die Beati Viti
tnginta quatuor equitesTheotonicos&Latinos,
inter quos Milites quinque fuerant, conviaos ia
confli^u, ante Potentiam prarientavitRegi jam-
diCto armatos , & equis more pugnantium bel-
latorum . Qjios quum Rex vidit , regratians
enfeniatori, illos, datis armis & equis, acquifi-
toribus fuis liberari mandavit.

Et ecce nuntius quidam Tubedla Regis Lo-
dovici Latini cum literis ipfiusRegis ad didkum
Regem Hungarias ambafliator advSnit . Qji»
litera & ambaffiata continebat materiam con-
fequentem in fumma verborum . ^os Illuflris
Hungaria Rex , qui Regnum mflrum invafuri
veniflis , nos Dei gratia Jerufalem & Sicilis
Rex ad duellummutuumrequirimus faciendum^
Scimus autem^ quod de perfonis Cumanorum &
aliorum Paganorum^ quos vohifcum duxiflis ad
prcelia^ fi moriantur , velut de canibus non cu^
ratis. Nos autem ^ qui mflrorum Militum
Armigerorum damnatimemus^ ne ipforum aliqui
in confiiRu deficiant , providimus pro citiori
expeditione guerrarum prafentium , 6t Regni
qmete^ perfonaliter praeliare vobifcttm. Et ubi
alter noflrum in duello deficiat^ viShr fuperflet
Rex fii Dominus Regni bujus . Et ut com»
mnniter fecure noflrumfiat duellum^ elegimusf
qtfSd aut fiat Parifius coram Rege Francia ^
aut in Civitate Perufii , auP Avinioni , aut in
Neapoti . Ex his quatuar locts iocus habilior
vefhs eleSioni fervetwr^ fuper quo refpondete^
Rex ut audivit literas ita loquentes, ^nvocato
fuo Confilio properat refpondere , & in horum
verborum fumma refcripfit. Maxime Rex: vi^
dimus legimus literas veflras nobis noviter
deflinatas per prafentium portitorem f & de t»-
vocatione duelli complacet valde nobis . Tamen
in nullo locorum\ quem prsfcribitis , quum non
confidimus in illis multipliciratione . NamRex
Trancia avus matemus vefter efl . Nobis autem^
licet yinculo fanguinis f longavus affinis. Avi^-
nioni Civitas , licit Domini Summi Pontificit
nominetur^ tamen veflra provincia caput efl^ (Jr
in ea dominium veflrum regnat. Perufium fuf^
\^e6ius nobis efl locus^ quia legationis veflrapra*
fertur^ eflque communis Populi Civitas Imperi%
fuo rebellis. Nec licet Majeflatem Regiam cmu
fidere in illis . Si autem Neapolitana Civitai
fit nobis fufpeSfa , non oportet literis exprimi ,
quam nobis noflis effe rebellem . Vofque fibi do^
minamini inprafenti, Sed fi duellum commit-
tere placet nobifcum , fiat^ fi volueritis^ in pra^^
fentta Imperatoris Alamanniay qui efl fuperior
Dominus , aut in prsfentia Regis Ingliterra ,
qui efl communis amicus^ vel faltem coramDo*
mino Patriarcba Aquilejaj qui Catholicus efl^
& communis . Sed ubi vobis talia loca non pla^
centj fed verba dilatoria viderentur^ ad tollen»
dam omnis termini moram , ecce breviter erimus
cum noflro exercitu apud vos , ^ ibi fortiemur
communiter de fa6iione duelli , ut illud liciti
facerc valeamus' abfque obflaculo exercitus
utriufque. Et fcriptas in ea continentia literas
Ambaffiatori tradidit deferendas Regipra^tOt
donavitque iliiRex idem in pi;^mium legationts
Zz z eju£-

Digitized by

,07 D O M 1 N 1 C I D

tp&tw Robbam unam fui corporis foderatam . A

Receflic itaque Nuntiiis, & deinde Rex idem
dimiflb in Melfia pramominato Domino Gentili,
fequenti dic receffit cum toto fuo exercitu , &
yersbs Civitatem Confanam acceflit. Qjno die
tranflens per loca illa , ecce Melucius Montis-
Viridis Dominus , Matthias, & ChiccareUus de
Gifualdo , magni Barones illarum partium, ante
di^um Regem cum omni reverentia pervene-
runt honorifice fociati , quos Rex idem care fu-
fcipiens , facramento fidelitatis recepto ab ipfis,
ipfos anteceflbres prsfecit fui exercitus , ^am-
quam illius patrisdomeilicos viatores, una cum
Uomino Rogerio Domioo Oliveti , & pluribus
aliis Baronibus partium earumdem . Et hord
quafi Vefperarum applicuit didkus Rex in Civi- E
tate Confana. Qpum autem fuitincampoprope
Confam , noluit ipfe Rex Terram intrare 9
caftrametaturincampis, & totus exercituscirca
cum. Et ecce cxcircumftantibusTerris, Caftris
& CaialibusinfinitisSyndici» Ambafliatoresy mu-
lieres, & pueriproperantanteRegemTerrarum
Q^erre fidclitates , graflias ad exercitum perdu-
eentes in maxima quantitate . Altera autem die
prascedit Rex idem» & apud Olivetum quiefce-
re fe difponit , & nolens Terram afcendere,
in flumine proximo requievit» ubt per dies duos
quiefcens , univerfos Terras » Caflxa » & Cafalia
locorum illorum ad Regem properaat , fidelita-
tem debitam poUicentes . Qpos omnes ad gra-
tiam recipit cum amore. Deinde procedit Rex ^
idemt 8c amoto inde exercitu pervSnit apud
Conturfium , qu« Terra erat Domini Robeni
de SaniSlo Severino . Cui adhaerente exercitu ,
viri Terras ipfius fuper muros ejus t fe fortiores
credentes , exercitui Regio (e rebelles often-
dunt. Viri autcm exercitus Majeftatem Regiam
praecedentes, violenter ae^efli funt rebelles Ci-
ves Contuifiiy & promtifljme ferientes in illoSy
convincunt pc tentia Conturfii defenfores . Ita-
que diiSbo Rege applicanie Conturfium, per ag-
greflbres lui exercitus praacedcntes fuit ipfiTer-
ra conviita. Rex ut audivit p^asfumtuofam in-
faniam Populi didte Terras , maluiflc ootiiis re-
pugnare in fuum exercitum, quam verbo humi-
Ji le fuas fubdere poteftati , affenfit totali difli- ^
pationi ipfius, eo pracfertim, quod Terram ip-
<am fore percep t Domini Roberti de Sandlo
Severino fui rebcUis . Et tranfiens id. mRex,
iicluit .Terram intrare, fed inferiori flumine ca-
ilrametatu us acceflSt, quem univerfi fui cxer-
citus ni.biles confequentes , circa ipfum tento-
ria praefixerunt . Infiniti vero Hungari Terras
ipfius pragdam fibi molienres habere , univerfos
cTheoionicos ejufdem exercitus, qui in prasdam
concun erant opum di£ix Terras , Latinos feu
brigantes , Tuicos , pedites , & Lombardos k
Terra ipfa ejiciunt manualibus g adiis cum fu-
rore. Venerant auttm in diCto exercitu a con-
vicina Terra Oliveti fub banderia Domini Ro- •
gerii mcmoiati viri armigeri pedites quafi du-
centi , qui priores fuerunt in infultu contra ho-
mines tlidte Terrae , eo qu6d convicini erant,
& cum eoium aliquibus inimici, qui in captio
/le violenta Terra? ipfiu^ adftiterant duriores,
J5c in primo eorum hoftili introitu ingrefli Ter-
ram ipiam funt quafi primi ; qui dum inter
HuDgaros intus ipfam Terram vifi funt com-
pra^dando, Hungari ipfi fugientes fe , quafi non
cognofcerent illos , corruunt fuper eos cum en-
fibus ejicere illos extra , ut tota praeda Terras
illius eis pro lucro reftaret. Illi autem loquen-
tes, fe fore fideles Regios, 8c adjutores eorum,
Aolebanc Terram egreai ^ fed prasdare cum il-

E G R A y I N A 70»

lis : non cognofcebant» qu6d illi folam fibi rob*
bam Terne volebant. Et tunc Hiingari ^vien-
tes in eos, coeperunt illos percutere gladiis cum
furore , quo cafu territi fedb & perculE quanv*
plures eonim per rupes iUas corruunt fugiendo
oc coram Rege fe vtoiunt lamentari • Sed nii-
feri hi fuerunt, qui percufliones & damna ia
perfona tulerunt , quos Rex idem coram eo
conftituens, quafi videretur illorum compati»
pra?fente Domino Rogerio pnelibato fic aic :
Feri , fideliffimt noflri , Hungari noftri non c(h^
gncverunt vos : crediderunt enim vos effe Cives
Terra ipfius. Et propterea vos non debuifiis m
eonfliCiu mifceri cum illis 9 pracipue qusnd^
aliqua Terra intus pradatur . Et propterea ex
nunc Capitaneis nofhi exercitus diflrilie juie*
mus^ quod quotiefcumque finulis cafus contin^
geret curfus TerrSy qudd five Theotonici fue^
rint f five Lombardi , five Latini , cum noflris
Hungaris fe non mifceant infra Terram . Sed
I fi primo Hungaros Terram intrare contingat p
gentes alterius nationis intrare defiflant. Sive--
ro Theotomci primi intraverint^ Lombardi^ five
Latini , noflros Hungaros recefjare iubemus , u$
nullus in confliQu pofsit error inefie cognitureit
defe^u.

Hungari autem plurimi Terram ipfam ia-
greffi funt potentialitcr , & cum magno furore
illam difcurrunt , eam totallter depraedantes .
O quantus crat ftridor Populi , mulierum & in-
fantium , lugentium , percufibrum ^ ligatorum »
carceratorum , 8c tortorum, ut fuas pecunias
fateantur! Certe inexaudibile quoddam erat &
fatis crudeie; nec ulia erat compaffio invafo-
rum apud Populum d\&x Terra^. Et ecce infira
modicam horam tota ipfa Terra fubjecSka eft
Hun^aris , & univerfi viri ligati , & tota quafi
graffia» panis 8e vini, & aliarum comeftibilium
rerum inferibs ducitur exercitui recumbenti,
abfque pecunia vel valore . Et ibi totus exerci-
tus per Diduum requievit : infra quod ftrage»
maxima & rerum confumtio fa<5bi fuit , ac re«
demtio captivorum . Dum autem Rex idem
tunc cum aliqutbus fuis nobilibus equttaret cir^
ca flumen in feftum , ecce adfuit quidam raga*
cinus quemdam bonum equum equirans , ut il-
ium adaquaret in fiumine ; & dum flumini ad«
hafreret, Rex eodem applicuit. Erat autem ibi
prope auidam gurgus aquarum profundus , ubi
ex protunditate aqua nimium rutilabat . Cui
Rex : Ingredere juvenis cum equo in hanc
aquam , ut videamus profmditatem ipfius ; &
llle : Timeo Domtne^ ne fluSHbus iis fubmer^
gar. Cui Rex : Intra fecurus , & noli timere^
Juvenis autem ille erubefcens mandatum tantt
Domini pranerire , caicaribus premens equum
ingreffiis eft aquam ipfam , & primo ingreffii
aqua degiutivit eumdem 6c equum . Et refur^
gens ab aquis equus a juvene feparatirr , 8c fo^
. ras equus egrelTus eft , juveno rcmanente ia
' aquis^ quem aqua refurgens ter 8c quafl prope
mortem fiftens juvenis uie 9 Rex mifcricordia
motus coariflans caicaribqs equum fuum ingref-
fus eft aquam iliam, quem ab equo aqua deji«
ciens , cquus aquam iplam egreditur , Rege re-
ftante in illa • Induebat enim Rex idem quem-
dam manteiium de fcarieto finiflimo infoderar
tum variis , quem unda fpargens circa ipfufn
quifi rotunda tabuia videbatur firmum fiilere
luper aguas, & ufque ad guttur Rex fiftebat in
aquis . Et accipiens juvenem ilium per crines
falvum eum eduxit ab aquis . Certe maximum
niirum fuit, Regem jndutum fuper aqua nata-
re 9 clamyde adjuvante y & edudlum juvei^A

illucQ

Digitized by

709 C H R O N

illum ab aquis Rex ad fuum tentorium duci A
}ufit , qui quafi femivivus evaferat . Tunc Rex
juflit juvenem fpoliari fibi veftes aquofasy &
fuis regalibus indui veftimentis, & eum fuover-
bo confortans julfit indu6lum fufpendi pedibus 9
ut vomeret aquas , quas glutiit , ut citiiis redu-
ceretur priftin« fanitati . Et fic Rex ipfe juvc-
nem illnm a morte falvavit, ipfemet mori non
dubitans , ut quem intrare aquis juflerat, ne pe-
riret perfona propria liberaret . O magna Re-
gis audacia , qui ne argueretur k fuis» auod (uo
mandato perierit homo ille , monis fuoire pe-
{iculum non formidat .

Elapfo itaque biduo^ ju(fit Rex dimiifo Con-
turfio ex^rcitum removeri, & vcrsbs Serras iter
dirigere . Diftat enim Terra ipfa Terra Con-
turfii quafi per milliaria fex . Ecce procedente
di<ao exercitu , ne Terra Serrarum modo fimili
^aftaretur ex primo concurfu gentium fuiexer-
citus, juffit Dominum Vayvo&m^ & Ma^aum
Regni HupgarifleSenefcallum cum comitivis eo-
rum praBcederc cunftum exercitum, & ameSer-
ras fiftere, ufquequo tranfeat exercitus ille ma-
gnus . Hoc autem libentiiis fecit magnus ille
Senefcallusy qupniam per Dominum Regem ip-
fum , Comiratus & Terra Comitis Mileti fibi
crant donatae ^ ipfaque Terra fuo dominio per-
tinebat, & hac de re Terrarp ipfam falvam (a-
cere libentibs acceiferunt. Eft autemTerraipfa
nullis munita foffatis, turribus, feu muris ^ ut
liord pufiUd poffet obfiftere poteniiaB di<fti Re-
as. Quo cafu univerfa gens TerrsB ipfii^ fugit
Terra relicShi , & omnibus bonis • Applicante
itaque univerfo cxercitu apud Serras, jufli funt

Srsterire 9 nemine Terram ipfam intrante 9 ne
epopularetur fuis opibus atquc robba • Sed

Eraecedens Rex cundlum exercitum, ver^hs Ebu-
im prcperat caftrametaturus in campis 9 & fic
remanfit indemnis Terra ipfa Serrarum . Per-
vento itaquc cundto exercituadlocum» ubiRex
tentoria fixerat 9 ultra fiumen^ ecce nuntiatum
eft Reei 9 quod homines Ebuli cum parte ad-
verfa oc cum malandrenis Comttis San£U Strve-
xini repugnant^ quoniam pro majori parte ho-
inines Ebuli Rcgem huoc invocant, & aliicon-
trarium praetendentes . Qpod audiens Rex fubi-
to mandavit ipiiim voleniibus fubveniri. Etecce
Rege mandante infiniti Hungari properant Ebu
lum, juvaturi eos^ qui invocant auxilium fui
Regis. Et inventis repugnatoribus, irruerunt in
eos vtriliter 9 & in momento difperdiderunt eos
potentia, & ex iUis quamplurimi perierunt 9
snodicis cvadentibus per auxilium nemorum &
montium vicinorum 9 Terra ipfa clamante : ^i-
yat Rex Hungaria 9 nofter Rex 9 & Dominus
naturafis . Stetit aurem Rex ipfe pcr biduum
jn campo ipfo 9 ubi fingulas Terras vicinas oc-
currum cum fuis grafliis, &SyndtcisfideIitatem
praeftarc . Gaudet Rex 9 8c cundlus ejus honor
exercitus^ qu6d e}us potentiae nullus audct obef-
fe^ fed quilquis fibi obedire moIitur.'Ubi dum
quiefceret Rex , ecce Nuntii duo venientes Sa-
lerno didli Regis feftini properant poftulare
fuccurfum^ dicentes : Domine Rex : nos quidem
nuntit Jumus miffi ad vos per Nobilem virum
Dominum Guillielmum de Rogerio de Salemoy
& altos fuos confanguineos dr fequaces 9 creden-
tiof debtt(B Majeftati veftra literas deferentes ^
quas clementer dignemini fumtre 9 & noflra
vcrha intendere . Cui Rex , dicite 9 inquit 9 qua
vobts commiffa funt . At illi : Scitote Domine
Rexj quod inimici noflri Salemi funt in pugna
crudelt cjdm Domino Guillielmo frafato 9 /wi/^
fu$ Jequacitus f dr jam funt dies duo^ quibus

I C O N. 7^

miferunt Neapolim ad Dominum Regem dr Re*
ginam^ ut in eorum fuccurfum per mare mtt*
tant gentts armigeras contra diClum Dominum
Guillielmum^ qui Terram Saltmi fervat imPe^
rio Regis Hungaria . Dignetur itaque vefira
Majeftas^ priujquam fuccurfus inimicus adve--
niat parti contraria contra veftros devotos 9 in
fuccurfum nojhrum perfonaliter feflinare^ fcitth
ri 9 quod babendo vos Civitatem Salemi tota
regio Principatus^ ^ Montana Amalfta fubje^
£ia imperio vefiro erit. Tunc Rex alacri vulcu
ridendoclamavit: Properemus omnesflatim fuc^
currere parti nojhra. Et his verbis prolatis,
abfque folito buccinarum fonitu Rex primus
fuitequcs, & totus e}usexercitus poft eumdemt
Sccontinuato troAo, curfu 6c pami celeri» ante
horam Tertiarum applicuit ante Salernum ipfe
Rex forte cum centum equitibus^ qui equos ce-
lerrtmos habuerunt.

Et ecce gal6a una Regis & Regtnas armata
apparuit per mare ante Salemum 9 quas ad cla«
morem interioris alterius partis in auxilium ve-
niebat • Sed urdus fuit ejus fuccurfus^ quoniam
Rex Hungarias primus ventt : Ut autem galSa
ipfavidit tantam equitum multitudinem femper
crefcere aatc Salemum 9 retrahens fe modicuai
intra mare^ exfpedlavit ut videret quid&qua-
lis elfet concio gentis hujus. Nuntii autem Sa«
lerni 9 qui venerant ad Regem eumdem 9 in-

f efli funt Civitatem Salcrni 9 & retulerunt :
cce jam vAiit Rex Hungaris ante Bortas.
Pars autem adverfa fciens tanti Regis advcn*^
tum 9 & fuas multitudine gentis viia terruit.
Et ftatim^ dcpofitis armis, Ambafciatores mi-
ferunt amico; ad Dominum Guillielmum &
alios Nobiles Caporales inimicos eorum ita di-
cendo : A Domino faHum efl iflud 9 ut novum
Dominum habeamus in Regno . Ergo relinqua'»
mus inimicitias veteres 9 (Jr per novum pacis of^
culum novo Domino unanimiter pareamus . Ut
quum nos dudum difcordes concordes viderit
prafens Dominus^ in noflrum beneficium prom-»
tiar animetury & non amplius bella mutua pro-'
fequamur. Sed fratemo more viventes de cete*
ro 9 qua pacis funt 9 perpetue ajfequamur 9 dft
ccmmunem flatwn Civitatis hujus nobilijima
roboremus • Procedamus ergo pariter & devoti
ad Regemf qui adflat prope januas Civitatis^
& ipfum honorifich cum toto Clero & Poputd
Civitatis fufcipere fludeamus. Nec expe{iemu9
ulteriusf ne ex mora turbetur. Fidemus enim
potentiam Regis hujus cunStis Regibus prava-^
lere . Et accedentes Nuntii rctulerunt hmc Do-
mino Guillielmo^ 8c aliis fuis parentibos & f^
quacibus Caporalibus 9 qua» contraria pars eo-
rum pro bono pacis mutuae poftulabat . Auditia
itaque verbis iis per Caporaies eoidem 9 8c per'
ipfos pluribus Concivibus 9 qui adhasferaat eis»
vis4 praefentia tanti RfSis 9 fignificatis verbis
partis contrariaB 9 confuTte provifo per eos ia
caufa 9 placuit eis pacifica poftulatio asmulo*
rum . Et miferunt Ambafliatores illos ad eos t
qui miferant 9 eorum rcferre benivolam volun-
tatem 9 & quod eis placeret cum cis adefle 9 &
fimul ante Regem procedere cum Clero & Po-
pulo, ficut decet. Ut autem relponfum placi-
dum acceperunt^ depofitis armis & cordc ty^
ranno 9 pervenerunt omnes ad Ecclefiam Bcati
Matthan 9 ubi pars altcra cum univcrfo Populo
Civitatis adftaoat, 8c mutuo ofculo pacis dato^
fimul cum magna latidc 3c Clericorum canti-
bus pcrveniunt ante Regem . Qjjum autem Rex
primus anteTerram applicuit, fapientifiime co-
gitaos interiorum praiftolabatur refponfum • Er

Digitized by

711 DOMINICI D

in quodam viciiK) jardeno caflrametacus eft ad A
quietem . Et fic circa ipfum cuih^us poft eum

Sxercitus veniens hbfpitatur in campis abfque
arono aliquo Civicatis . Veniens autem Clcrus
& Populus diilte Tcrra apud Regem eumdem,
& fibi reverentid debitd fafli per fingulos, om-
nes gratiose recepit . Et faiis fibi placuit reve-
rentia tanta fa£ta . Sed primiim Rex ipfe y ve-
lut Catholica Fidei cultor verus, flexi* genibus
delaras Reliquias & SandVas Crucis infignia ado
ravit . Et convocatis certis Principibus & Ma-

J^natibus fuis eos fecum juflit Terram intrare ,
oras di<Slo reliquo exercitu remanente. Con-
ilucitur itaque Rex fub pallio aureo , ficut de-
cet Reeiam Majefliatem , & ad Ecclefiam Bea-
ci Macthaei Apoftoli deportatur ; quo Rex ipfe
perveniens devoiam reverentiam Ecclefia ipfi
tecit , & de recepto honore fatis in Civibus
^ratulatur . Ubi per horam modicam conquie-
fcens fic fatur: f idelifsimi noftriyfath ultra^
^uim dici valeat f gloriamur de nobis hmore
€ollato. Ecce farati fumus quamcumque petie^
ritis Ubertatemy gratiam & honorem veflra vo-
luntate comtlere. Etiam ^ quum credamus in
ixercitu noftro gentium multitudinem copiofam
inejfef dr varia nationis ^ providimus pro falu'
te Civitatis hujus veftra nos in campis iis
tentoria noftra dare , ut noftro exemplo in Ciw-
tatem nullus veniat hofpitare , ut veftrum non
toedeat ftatus eorum in domibus^ nec licitum eis
fit vobifcum lites inferre . Mandamus igitur^
& fic per noftrum exercitum divulgari praconia
voce jubemus per Marefcallos noftros^ ut nullus
noftri exercitus homo armatus enfibus Terram
intret fub poena perfonay quodque nullus ipfius
exercitus f nec Latinus fit 9 in Terram veniat
hofpitartf & fit nobifcum in campis. Si quis
voluerit viCius neceffaria fibi emere , depofitis
foras armis in Terram veniat emturus fuo de^
nario neceffaria fui vidus . f^ofque Concives
volumus & jubemuSf quod Portam unam tan-
tum Civitatis hujus teneatis apertam , quam
fadatis diligentius cuftodirij & juxta quod di-
fium eft cbfervari 9 ne ex multitudine gentium
rumor contrarius innovetur,

Tunc univerfi Cives adftantes hilari vultu,
verbo placido , & flexis genibus regratiati funt
Regiam Majeftatem de tanta provinone fblerti,
& amore monftrato , clamando finguii : yivaty
vivat Rex nofter . Fafto 'taque in hora filentio
Rex petiit ; qui Caftruiti fupcritis cuftodiretr
Et relponfum eft ei: Caftrum hoc ufque modc
cuftoditur pro Domino Comite SanRi Severtni .
Creditur tamen , quod cufios ipftus pretio red-
deret Caflrum ipfum . Tunc Rex convocavit
Dominum Guiilielmum prsedi(5lum 9 & ait illi :
Tentetis pntio Caftrum habere : fin autem fa-
ciemus quod congruum fit , ubi pretio haberi
non poffit • Cui praefatus Miles ait : Credo Do-
minCf qudd Caftrum ipfum haberi poterit pretio
caufatationabili tati . Nam in Caftro ipfo mo-
dica vidualia funt. Verumtamen tentare inci-
fiam ftatim voluntatem cuftodis. Cui Rex: /0-
ticite facias , quoniam tibi incumbit , ^ te vo-
Mt ifle labor. Abiit autem Miles jpfe, &c mit-
tens unum de familiaribus fuis ad Caftrum, ro-
gari fecit Caftelianum ad mutuum habendum
coUoquium . Acceflit nuntius , & referens fibi
eommifla, placuit Cafteliano , qus funt di£ta
fibi. Et rediens nuniius retuiit diAo Dcmino
GuiHielmo benepiacitum Cafteiiani . Qjiiod au-
diens Miles ipfe ftaiim cum duobus iuis fa-
muiis versJis Caftrum acceflit . Quem videns
CaiteUanus aicendcntem ad ipfum ^ ftatim ve-

E GRAVINA 71*

nit obviare fibi in via , & fimul junAi retu*
lit ipfe Miles de reftitutione Caftri. Et fadUs
hinc inde ratiociniis pluri}>us » tamdem ad
concordiam devenerunt , quod ubi DominusReic
di&o Caftdlano miile Florenos donaret , ipfe
Caftrum libenter reftitueret ei , Prarfatus autem
miles 9 ipfius Caftellani cum vera fide promtf*
fione accepta » rediit feftinus ad Regem , qui
foris in campis caftrametaturus acceuerat • Ei
fibi retulit Cafteilani refponfum . Convocans
autemRexfuos Proconfules&militem eumdem»
retulit hunc tradlatum . Et refponfionem ac-
ceptam 9 fuper qua per eos pro vifa maturihs li-
beratum fuit plenum confilium di<Slos mille Flo^
renos foreipu Caftellano folvendos, dumtamea
nulla deceptio committatur . Tunc acceflit mi-
les idem iterum apud Caftrum , &loquens cum
Caftellano , voluntatem Regis fibi aperuit 9 &
promiflionem Florenorum mille fpopondit. Pla«
cuit Caftellano coUoquium difbi militis» &ipon«
dente difbo milite promiflum pretium fibi aare«
fimul cuni eo p^rvenit ad Regem 9 & debicam
reverentiam faciens 9 fu(cipitur caribs a Rege»
diiSbo milite indicante . Tanc Rex convocans
Thefaurarium fuum , Florenos mille fiU Juflie
protinus exhiberi . Et eo Caftellano fpondente
Caftrum Regis nuntio refignare . Et dum fic
manc ret in campis , ecce pervenerunt ad Regem
Archiepifcopus Amaifias , & Syndici Civitatit
ipfius , Syndici Ravelli 9 & Scalas 9 CaftriMaris»
&Terrarum circumftantium, Cafalium^ &Ca^
ftrorum, unus poftalterum fe curamRege pras^
ientant 9 & univerfa provincia Principatus Syii«
dicos miferunt ad eum 9 fidelitatis homagiuni
offerentes . Qjios idem Rex^ generose recipiens,
fidelitatem ipiorun^ diligentius acceptavit. Ste«
tit autem Rex idem in loco per dies quatuor
continuos , utquequo concurfum Nuntiorum &
Syndicorum Terrarum circumftantium ceflare
cognpvit . Et amoto inde exerciiu versbs Nea-
pohm dirigit iter fuum, & tranfiens perCafalia
San(ili Severini per Valles , quia gens ipforum
Cafalium territa timore tranfeuntisexercitus di«
miflis propriis domibus atque robba 9 ad vicina
nemora convolarat , juflit Rex , uc fpatio brevis
itineris fideles quidam milites remanerent 9 ne
Cafalia prsdarentur in tranfitu exercitus confe^
quentis . Et fic fadlum eft . Erant autem domus
ipforum Cafalium omni plenas graflia 9 & abun-
dantia vini , ita quod in ipfo tranfitu panis &
vini ac gallinarum & anferum quifbuis voiens
audebat acciperc modicum 9 non m multum . Et
fic ip(b Rege mandante falva fa6la\funt Cafalia
ipfa . Donaverat autem idem Rex Comitatund
S^ni\\ Se verini Domino Stephano Vay voda Tran-
filvano fuo fideli Confiliario & Coliaterali carif-
fimo . Et tunc Dominus idem juflit fuo militi
DominO Johanni Chutz Hungaro , quodTerram
Sandli Severini^ quas caput eftComitatus aflati>
fuo nomine apprehendat . Qpod idem miles
cum diiigentia fecit 9 Oflicialemque ibi confti«
tuit quemdam militem , qui Oflicialis flierat pra
parteComitis SandliSeverini pras&ti^ Caftrum-
que SandH Georgii proximum cuftodi» Hunga-
rorum commifit . Et poft Regem jam difkum
properat miles ille . .

Rex autem applicans Schafatum , quod Cafa-
le minimum eft Abbatias , Abbas loci pontem
fluminis juflit eripi , ne tranfiret exercitus . Tunc
Rex per adftantes Latinos moneri faciebat di-
£ium Abbatem , qui Caftro manebat , quod poii-
rem reparari faceret caus4 fui exercitus tranfi-
tus , quodque Caftrum fuo daret imperio . Mo-
nachi autem & Miniftri diiSli Abbatis cum ex«

cufa-

Digitized by

Google

C H R O N

•ujkoone dicebaflt: Nojfer Aiiat mn efi beic, A
fed Neapolt ad Dommoe Regem & Reiinam
Nos autem abfque ejus m^atoCaflS^Zc
nuih M^are v^lemus. Proptena Js^fZi
SSrir '''^'^i^^rZedimus eZJfZ.
nZH , 'fT'.^*»'; «mfiat . fed ho.
mmtbus loct Aujus . Iratus autem Rex de ref-
|»0fKme tyranna. juffit Hungaros flumen tranf-

t.W r.,™ * ^ Cafalis percu-

Sn nr^T ""^^ * 'T"'^'''' ^afale conlumunt
in prasda , & per viUanos iUos pontem £iciuot
«^ran . ut quifquis v^leat trinfire fecSm.

iiS. "r^cum equStamma-

«oum fluwum tranfivifle , territi ?aai funt ve.
nemwiter , maxim^ guum videbant eemitus ck-
mantium hominum fui Calalis . Et tunc coepU
Ahb^ palificare fe ipfum. & ait adftan?i v"?"
cui pomen N,colaus Matthiai de Manfredonia

^'^^^' ' diando ;

rtr NoMts & amtce earifsime ; quia in afpe-
fii. w »w, fore Latittum , precor, qudd Domi.
no Regt mea parte dieatis . qu6d ubi placuerit
^;*y?tfft/iw velle coram eo me fideliter pra-
jmare , & fuam gratiam poflulare , paratus in
3«*./«" praceptts. Audiens hoc

Bobilis ille . feAnus acceffit ad Regem , & quas
retulerat fibi Abbas retulit didlo Regi. Rex ut
audivit piomiffionem Abbatis . conAatis Col-
teterahbus, placuitAhbatis promiflio. Et mifit
M eumdemAbbatcm ante ipfumCaftrum causd
jeomtatis majoris Dominum Dionyfium , diiSli
uomini Vayvod» fiUum , cum certis aliis viris
niMnificis , & Magiftro Rationali iam didlo, ut
^wum « parte Regia fecui^ reducerent ante
«mn . Vadunt ipfi ante Caftrum . Eft autem
ta^teum ipfum aqua rividupUcis ab ipfo flurai-
ae circumdatum, qua quis nequibat Qiftro ha-
rere, & propterea Magifter Rationalis idem
Abbati loquitur, Regi gratum fore , quod per
eum fpoponderat. Et ille defcendensadPortam
JBtenorem Caftri vaciUando loquebatur cum il
us, ac fi poeniiuiflet fpopondifle, qua dixerat
. In tantum enim nobUis iUeAbbatemipfum con-
tortando aUoquitur , quod ultim6 Ulum anima-
vit ad Regem accedere. Qjaem Rex idem gra-
tiose recipiens, petiitCaftrum velle intraro; &
propcwns ingteflus eftCaftrum, &ibiprandium
Kexaflumit. Hora igitur Vefperanim advcnien-
* M ^*"™™ egreditur , illudque cuftodi*
diCh miUtisDionyfii mancipavit. Qjiod iUe di
ligentius capiens , Rex cum toto exercitu inde
receffit , 8e kmee ab ipfo Caftro per mUliaria
quafi tna circa fiumenhofpkaturproximumCa-
Itro Mans , ibique per dies duos ftios figit in-
«fliis. Recedente itaque Rege k Caftro prsedi-
«o , idem miles Dionyfios cum Hungaris fiiis
femanfit ibidem , & capiens diftum Abbatem
fciR! ab ipfo voluit , quas cumulaverat opes .
Qui velle noUe indicans gazas fuas , extorfiffe
febi dicitur magnum thelaurum , ultra decem
.millia Florenorum, omnefque fuosMonachos&
femiliares domefticos eduxit k Caftro , Hunea-
rorum fu<»um fidelium cuftodis Abbatem &

t.altrum delegando, omneque foragium frumen-
t;^, vini, & olei, aliarumque comeftibilium re-
rum, quaBmveniuntur in vicino Cafale, jufFit in
Caftrum induci, quoniam locus fibi complacuit
ex fortitudine fluminis circumdantis . Accepto
itaaue fibi di<ao milite jam difto thefauro , 8e
Caftroipfo diligenti commiflb cuftodi» , poft
Regcm properare conatur, & ficut egerat nun
tiat diCto Regi , thefauro fileto.

I c o n;

v3Srum ^r!a ^^'^"«^«^«^i""^ Civitatum
innmf^JS «Caftrorum undique concumint ad

S«i J„ f ii. • Civitas autem Sur-

renti in fua fonitudine fe confidens fe fobde»

£^ri'i£^"^ ^'r. ^»" Caftri Ma.

JSJrf^'"» *y"'«'»' «rquequocon-
vicb tyranmtate propna, Regis ejuTdem impe-

□nJ^e^rr"*"' • .^"j'» concurrJnt

Arndfia,, & ad fubvertendam duritiem Surten-
tmam unufquifque conatur. Unde maximTre.
rum ftrages fit Civibus didte Terw a^
tem per nunti<M fibi miffi,s exprefi^ k Ss cS-
Nicolao & Corrado LupS io oJv rac^I
^^cJl^JT^ «tionabiliSufa. omni mo«
^•1''"'h'" P^P^^^^^^rigatiterfuum.
S «^'"k"^*''" ^nfolteproridens, ac-
ceptis fibi ab ejus exercitu nobUibusvirisducen-
us^caut^receflitUidto exercitu. &I^K
C ^^^'''««ur. Mandaverat autem

d^aoStephanoVayvod*, gu6d paratis negoti"
Ircgionis. apudAvcriam feftinus acccdat cum
omm exetcitu Qpod libenti{« feciens ipfe dS

Rp»-^*'*''^^^'' Officialcs confti-

tmt Regios m eifdem partibus optimos , quo»,

t^SJt-^»"^ "^^ Nicollum
TVrSS-. • & convicini.

rerns folitis dominaretur &i«geret. lo Caftro
Mans & partium fuis folitis cooftituit Nobilem

Amalfi» , 10 Saodte Severioo & Iqpis quibuf-
cumque . Et contra Sunentinam Civiutem
crudelem crefcere guerram juffit. Poft dies ve-
rd tres aut quatuor ipfe Domious maeoum iode
juffit exeratum removeri. ut ad Reg?m perve-
niatin Averfam. Et tranfiens fubtus montana
Summa pervenit ad Tcrram 0(5fe»yani , ubi
quia nuUum fibi obftaculum fuit Ulatum . mo.
leftiam nuUam fecit. Deinde prsecedens pervS-
nit Summam , cujos vias invdnit anJKs paffibut
interruptas . ut vix pofllt quis inde trVnfire .
r 9"'?"'"^*^"® ^*"™s erat ejus inceflus, boI-
lum fimftnim ev6nit io paffibus intcmjptis ,
quoniam praecurfores coutinufe prsBcedehant
exercitum propter occultum infultum. Sed per-
wniens Summam , inv6nit ipfam bene foflaum
6c fticcatam, & infinitis armigeri» coftoditam.
ubi erantpneter Cives Terrae de ufatis Malan-
drenis vm feptingenti & ultra, vocati& confti-
tun ad cuftodiam Civitatis. Ut autem adhajfit
exercitus Civitati . non animo proeliandi, CeA
tranfitive, ecce quamplures jailus baliftarum ir-
ruunt fuper viros exercitus Hun^nim, mifli
ex intima parte Summa . Qjiod videntes Huo-
gari ablque culpa offendi in tranfitu , depofitit
Muis, & acceptis arcubus jaciunt lefpeaiv^ .
Tunc Dominus Vayvoda juffit plurimos Theo-
tonicos & Hungaros armatds corporibi» foflatis
hawcre, depofitis equis. At Uli protinus. datis
eauis eonim faraulis, foflatis Terr» fe viriliter
adhaferunt. Et primus quidem piSBnominatu»
pionyfius Miles Vayvod» filius armis confili»
indutis , & galca fupcr caput , gladium gercn»
10 maoibus , fcrreat chirothecas more ft-cnui

MUt-

Digitized by

Google

7T$ D O M I N I C I

MiHtis iii ducllo , fe foflato immifit , & poft
Cum HebingerTheotonicus quidam,& Hungari
duo alii animofi . Et ingrelE fub proelio , durus
in eo$ infultus lapidum inchoatur . Strenuus
autem Miles curvare faciens Theotonicum He-
binger , pedibus faliit ejus dorfum , & naanu
capiens trabem fticcati, ad impugnantes Cives
afcendcre fe conatur . Contra quem in putidh)
vidi in eum infurgere varios percuflbres , & in
momento pcrcuii a percuflbribus ultra centum ,
quis lancea fiiper peftus , quis fuper galeam ,
cum fecuri & clava, quis magna trabe de pun-
€la feriendo in eum . ,Et numquam valuerunt
manum illius eripere k trabe recepta , ftando
fuis pedibus fuper dorfumHebinger memorati .
Qjiod videns pater Vay yoda, de celeri fuccurfii
filii animatur . Et animans univerfos , aflurgunt
diris vocibus contra hoftcs, & per diverfas par-
tes irruunt univerfi . Tamdem prafatus Miles ,
gladium habens in manibus , foflatum primus
potenter afcendit , & folus inter plurimos fta-
tuitur inimicos, accontra omnes gladio viriliter
repugnabat, auo nullus manus jacere potuit fu-
per eum . Fiaeliffimi itaque fui focii poft cum

Erincipales afcendunt , & gladiis fcrientes in
oftes , in tantum praevaluerunt potentise ho-
flium , ufquequo coeperunt afcendere alii mili-
toner.

Videntes autem viri Summse non pofle refi-
ftere fortitudini Hungarorum , leviiatem pe-
dum exigunt in fuccurfum . Sed ex multitudine
fugientium anteriorum poftremi & raedii attriti
gladiorum idlibus affbllantur . Et quafi eos uf
que juxta inexpugnabile Caftrum Summas &
Montanas fortilitia infequuntur. Mulieres autem
corum & pueri ante mane fecerant Caltrum
afcendere cum omnibus rebus , quas commode
ducere potuerunt . Ingrefliis eft autem univerfus
armiger memorati exercitus in Terram Summ^B,
& fugatis omnibus inimicis Terram difcurrunt
& pradant , virofque interceptos percuflbs vei
vivos carcerant & reportant . Magnaque ftrages
rerum in ea fit per exercitum intromiflum in
vegctibus vini prsBcipue, quas fpargebant; vina
Graeca & Latina immoderate vaftantur , patro-
sorum culpd volentium cum tanto exercitu iii
eorum tranfitu proeliare. Et certe ut aBftimare
potui 3 plufquam feptingenti viri Terr» illius
mortui nint in conflidlu , & quamplures carce-
rati ducuntur; animalia& roDDa eorum in pra;*
dam fervata funt Hungarorum. Tunc Dominus
Vayvoda perquiri faciens , fi aliquis fui exerci-
tus defeciflet in proelio , & perquifito per Co-
meftabulos cognofcentes fequaces eorum , nullus
inyentus eft defecifle , nec fore percuflum . Et
pulfatis buccinis & tubis ad gaudium , fadloque
de obtenta cum eorum gente vicSloria folemni
triumpho apud Deum , juffit idem Dominus
abinde fuum exercitum removeri . Et incedentes
pervenerunt ad Villam Marillani , ubi nec maf-
culi nec foemina funt inventi, feddomus eorum
munitaB , a qqa unufquifque volens neccflaria
caDjebat . Qpia tamen Vexillum Regium prag-
cedebat , neminem exfpcdlando , modicum im-
mo pauciflimum ibi damnum infertur per viros
cxercitus tranfeuntis . Qpum autem pervenit
cxercitus in planiiie Viridarii prope Acerras ,
fuos ibi praQfixit incefliis , & equos arreptis bri-
liis pafcua parata fumere permiferunt . Et re-
quievir in eo per biduum exercitus congrega-
lus. Infra quos Hungari plurimi foliti guerriza-
re » labori equorum & proprio non parcentes ,
versus Nolam difcurrunt & militanc ad lucran-
dum . Terra autem Acerrarum vicina inhabita-

D E G R A V I N A

716

batur, nifi tantum Caftrum, quod k conititucis
cuftodibus fervabatur , & per uuiverfam pro-
vinciam Terra-Laboris , & ufque NeapoUfu
militando difcurrunt . Ubi certc vidi fomerium
vendere gra .... decem . Miferi autem , qui
ferebantur captivi , diverfis tormentis oppreffi ,
evuifionibus dentium , mutilatione manuum ,
nariumque truncatione fequuta , pecuniis opor^
tebat eos redimere corporis fui falutem . Erat-
que tanta miferorum copia captivorum , quod
fingulis nodlibus , tota quafi nofte dolore peffi-
mx iigaruras membrorum ululatus eorum & in-
exaudibilis plandlus crefcebat in aerem , nec
uUa erat compaffio apud illos . Soliim autem eo-
rum erat refugium forma nummi .

Et ecce Nuntii duo Regis illuftris ad Domi-
num, quod omtii moradepofita feu caufa, apud
campum Averfas majoris exercitus grefliis ducat •
At ille Nuntio audito , juflb buccinarum & tu-
barum fonitu , unufquifque fe parat ad iter ,
praBcedens fequendoVexillum, & coniinuato iti-
nere pervenit cxercitusanteRegem in obfidionc
Averlag. Ibi congregatus eft uterque exercitiis ,
& circa Terram ftatutus eft conquiefci . Ubi ,
ut arbitror, adunati funt viri fervitio difti Re-
gis Hungari quafi triginta millia equites fingult
&potentes;Theotonici equites & bellicofi quafi
quindecim millia; Lombardi & Tufci & Bri-
gantes & alii pedites quafi viginti millia : Lati-
norum autem Regnicolarum Armigerorum quafi
milliaria fex . Erantque cum Rege ipfo Latini
Comites & Magnates Regni fubfcripti. Primus

Juidem erat Comes Celani , gente fua fociatus
ecenter.. Secundus erat Matthaeus de Celano
frater ejus cum decenti comitiva virorum apto-
rum ad pugnam . Comes Apicii jam di<5^us cum
egregia coraitiva . Comes Triventi cum fuis
armigeris & vexillo . Comes Sanfti Valentini ^
& filius cum nobili turba virorum folitorum ad
proelium . Dominus Gentilis de Sandlo Georgio
cum honorabili turba gentis . Dominus Jacobus
de Laconifla , & fratres cum eorum vexillo ho-
noratos viros adducuiit . Plurefque alii Nobi-
les & Barones partium remotarum utriufque
Aprucii, Apulia;, Bafilicataj, Vallis Beneven-
tanas, Principatus, & Terras-Laboris undique
venerunt ad Regem , conantes pro pofle ipfb-
rum poffibilitatem oftendere , qu . . . . fervire
& placere videantur potiiis fummo Regi • In-
fra quos Rex idem exiftens in folio gloriatur ,
& magis ac magis continu^ femper augebatur
exercitus . Ibi fingula Cafalia , Civitates , &
Caftra Terras-Laboris cum graffiis panis, vini ,
hordei , carnium , aliarumque comeftibilium re-
rum femper occurrunt , qiMB fertilitatem rerum
omnium in exercitu affluebant , & unufquifque
fuo denario femper inveniunt quidquid volunt .
Et dum fic Rex in obfidione maneret Civitatis
illius , in cujus regimen & inexpugnabilis Caftri
cuftodiam praserat nobiliffimus miles Dominus
Jacobus de Pignatario , qui fidelitate Regis Lo-
dovici Latini ocReginas confortis fervabat eam-
dem , requirere fecit, ut moris cft, jamdi6lum
Jacobum per fpecialem ambaffiatorem , fi vellet
gratis reddere Civitatem & Caftrum cjus ina-
perio , parati fibi pro merito refpondere, & Ci-
vitatem penitus fervare indemnem , omneque
paCtum , & gratiam , quod & quam convenien-
ter petierit per arrham verbi Regii coraplere
fpondebat , literafquc credentias nuntio lcribi
juffit . Abiens igitur Nuntius fecurus Terram in-
greflus eft AverYanam , ficperdudhis antedi<^um
militem, literascredentiaBprotulit ad legendum^
duas miles idem bonore debito fibi caput ape^

xiens

Digitized by

f^f C H R O

j4cii$4 &oti Aml»fliatofcm tanti Principis coo.
^Pj^l *^ipicns, legit&perlcgit Jiterasfibi
tpillas , & carufn percepto teagre fic fatw eft
iiuntio illi : „ Amice carifTune, rcfcr duda£ter,
^ qiw tibi commiflTa fiint a Rcgc tuo mihi di-
f» f^i^ '^ At iHc: „ Dominus fttCQs Rex 11-
iuftris Hungaria? , cujus cordis oon cft cui-
9^ ouaoi faani.potcntiam cum tyratinitate mon-
ftrarc , fed mifcricordiier & humane volens
cum fingulis. agerc , non attendeas ad ca ,
99 qm faCka funt cootra ejus honbrem ^ tanta
„ per vos i^llionc monftrarsc r omnibus , qui
9f ejus imperid confenferint fidfeliterfefobmitti»
9# in quantbm cnormiter deliquifle in ipfum ,
quocumqu6'Cafu contiaerit adlu guerrac, fe-
renovultu, animoque pLacatopromtus eft in-
99 dulgerc clcmenter , & dignis rtpendiis mu-
nere fiuB grati« confovere • Ne igitur vide-
9> rctur in fortitudine fua contra vos & incola»
,^ Terr« hujur fuam celavilfe. clcmcntiam ,
^ quinoiyts ance ftium felicem advcntum fui
9, praMnifcrit partcm exercitus vos arcere , in-
9V tendens ipie folertior ad partes ali^s Regni
9^ ejus fubjiciendas imperio , pcr quas tranfituni
9, habuit', in veniendo hucufquc , ubi auUum
99 nifi apud vos inv£ntt obftacutum , i&aindave
n tamcn ReAoribus didki fut primi . exerci-
9^ tus, ut id nullpconfumcrentfubftantiamTcF
sf, r« hujus , ubi m rebellione confifterent Re-
0 dtor & incoUe Civitatis, fed fic bbfeflbs fer-
99 varenr indemncs . Et fi ufque nunc aliquoc
0f fadhim eft damnum, non obfidcntisexercitus
9, culpa perfccaum eft , fcd veftramet tyranni^
9, tate proceiHt. Igitur quumDominusi(^Rcx
99 nunc heic pnefens fit , ficur certificari potc-
if ftis , fi volueritis , veftrorum fic damnorum
9, compati, qnx fa6bi funt, & majorum , quas
9, fequcrentur vcftra rcbeHionc durante , priuf-
9, quam regaUs clementias vultum divertat k
fi yobis , & ad ultionem monftrats rebeilionis
9, in ipfum contra vos nocentem inducat poten.-
99 tiam dcxterfls fu;e , per me fuum minimum
„ famulum vos voluit mifericorditer praevenire,
9, volens & admoncns vos , ut depofito vcftns
99 rcbeUionis errorc , ad luum vcrum imperium
9, rcducamini fidclitcr abfque fraude , quum
9, paratus fit qualemcumque gratiam vosotCi-
9, vitas haec (civeritis congruenter requircre ,
9, ubi fuam fervaveritis voluntatcm , vobis &
9, Civitati huic juxta petentium qualitates ciFe •
9, dhialiter adimplere ; vobifque fingularitcr &
9, gcneralitcr quaBCumquecommifla iunt contra
9, culminis fui dcCus remittere gratios^ . Hmo
9, verba per nie fuum Nuntium firmiter verbp
9, Regio poUicendo . Ubi vero malueritis po-
99 tihs tyranni fieri , vobis ipfis non compatien*
99 do neque providendo confumtioni bonorum
9, veftrorum , qox extra vos (unt , infra poten-
9, tem exercitum & confequenterdcpopulationi
9» intimas Civitatis, & vcflraB, & preuure per^
9, fonarum veftrarum , quum ad longum non po»
9, teritis tolerare tantiRcgis potentiam , & ho-
f, ftilis exercitus . Reducens ad vcftri memo«
9, riam vcrbum Chrifti , (|uod di6tum eft San«
9, Ao Paulo : Durum tibi eft Saule ; Saule,
9, qui me perfequeris , contra ftimulum calci-
9, trare . Ex nunc ipfe meus Dominus , qu6d
9, pius vobis & placabilis efle noluerit, fe apud
,, Deum cxcufat , veftrum met teftimonium ,
„ quando ncccfle fuerit invocando . Videtis
9, enim Dominorum veftrorum Regis & Regi-
9, nas, quos colitis , impcrium diminutum vo-
9, luntate divina ex patrata morte innocentis
9, Rcgis Andreae . Meorum itaque vcrbotum de
Tom. XU.

N I: C N.

A ff comiiiiiiSi mihi Amba(Eata per DomiaBfli^,
„ ctwple«o coUoquio , quid vefiraj fit volunta-
„ us mibi qoacfo fideliter refpoadete, ipfi meo
»9 Domioo fiddiier refctendum . '

Tunc DoHEiious Jacohus aBtefiuas curialifcer
loqi^ndo Nuatio. iU« dixir s Amct variffimi;
t»^afl^art modicum , tir tiii ctmffdtiuk rtfpon^
^fflmm. Et conftituens cum co certoi
providos juvcaes Ctvitatis in focios , ipfe^xaini
quampluribus Civibus & Populo longe fe/ccit'
abipfoN & pcr horam caufat ratiociaio perfcnv-
tftm pcr univerfosv commiflii fuit reftx>tt&iL>m^^
litt nuntianda . Ec veniemes ad NuntiuniAer!
gium juflb fiicntio roiles ait r „ Hooorabais,
„ AmbafEator > & Amice cariflime 9 fcmper.
„ loquendo cumobfervaotilfidelitatisUluftriurii
9, OotniuQrum noflrbnim , PomiacMrumRegisfic,
Reginac Hierufalem & Sicilias , quos fumma.'
Rei/Miijeftas in ftatu profpero & triumpliq^*
,9 fervare mifericordia fua dignetur , adtica ^
„ qu« yeftra di(cretio mihi . & incolis' 'Eeirs^
„ hujus ex vcftri Regil ptlrtc propofuit paulo,
,^ antt ^ licet illa Dwnin<wum ndftromim .fidelit^
„ taie penfata aoocperimus difpltcentcr , . tamei^
3i quia quod datum eft defuper , nuUu^ pdteft,
„ effugere, & quodtmaaifisfte videmus quod
,v cmUihwc general^ fit Regoi pcftis.^i«b hoq,
„ afleriorum difpAicentid j renaotd verfabrum
♦# ipfofum^DominOrum noftroruni v«Iuntate. fer^)
„ vata^ vobis taltter rcfpondemus.' Riegcariiliir
,9 t« pHm6 clementiaEi untiRcgis qui»naftrani
„ fibi rebellium fimpliciiatem non intuens:,;fed
„ fua rcgali benigniute folita, ex quo primuoi
a fuum -aate nos mifit exercitum , prohihMuit|
„ nuila aobis pericula feu damna iiiferri in exw
„ terioribus bonis noftris , quas ipibntm poteo<^
„ tiac confifteh*nt , licet ex abundaotia . equo-»
„ rum& Populi fit ineftimabile nobis dainnum4>
„ Nunc aucem eo! vcniente cum tam grand^
i9 cxercitu fuper hanc Civitatenn, compatiensi
„ ut dixiftis, Civitati huic, pervos fuumNun^
tium nos v.oluit admoaece. de futuris periculis
„ no3 (ano cbnfilio fijkiendo. Et ecce fatemur
„ magnam in hoc Regis clementiam abundarc/
,9 Novimus autem , me & homines Tett» hu-
„ jus, illius non efle poteot as, qua poffimus pee
„ nos defendere Civitatem , vel per h(?ram ob^
„ fiftere tanto Regi. Qpod fiCivitas haec libc^
„ ra per fe foret, abfque obftacub rebeJQionis,
cuiquam forfitan potenti Regi fe tvofenrer
„ fubmififlet • Sed quia Chriftiana Plebs fola
„ fide Chrifto fubmifla ett , per ^xemplum

. • & Regna fubjedia Regibus folo

facramento eis ligata fiint, auocunique caiu
fihi fore fidelia , prapcipue in noc calu, quum
perfona Regis pragfcntialiter ubique ftare noa
poflit , recepto fidelitatls debito jucamento ^
Civibus Terrarum & Gaftrorum fui.hnpCrii
per Officiales & Vicarios, qui praBfiint in tl-
„ lis, Civitates ipfasper fc fideliter confervanf
,, tur. Ego autem miflushuc ad ipfiusregtmea
„ Civitatis per cofdem noftros Dominos Illuk
ftres, DominosRegem & Rcginamconfiden-
tes in me fuo mihce, hique (ui Vaflalli fide-
les fac:ramento fidelitatis adftrifti ^ vcrentet
in perjurio Deum offendere , & facramenti
„ praeftiti fidem frangere apud illos ^ ne (anu
proditorii nominis labefa<5ti , proditorio no-
mine proccflu temporis arguamur , ad evi*
tandam Summi Regis in perjurio lasfionem 9
& proditorii nominis turpem famam , quod-
que periculum imminens fidelitatis corruptas
quaB per vos nobis ex pane Regts veftri pro-
lata funt , noftris Dominis apud Neapolinii
Aaa 9, primb

DOUII^IXLI DE GRAVINA

^ prirao grovidinniMr niimianda , ut prooeflTu

tenipons ab eis vel alio non pofnmus srgui^
,y nec curpis noroinis fama la^f . Preoamur ira^,

que lauaabilem difcretioitt^m vcftram prlrv'
^ busiliibjedtis , uc verbis nofkis fimpHciti^-ita
9, proUtis^tx brevitate fcnfos perfionaeloquentisi

lcnfibiUcaris veftr« profunditace concurfm ftc
„ me locjuentem , & PopdumTerra hujps co-

ratn ranuB Majeftatis pedtbtis commendetis ,
,y qtiod ^jus furcr i^egaU itiperatus ckmentia
,V wifltra Los & bona noftta non feviar j fed

vobi^s opciantibusmanfueicat y donec ab ipiis

toftx^^^iui^ de piolatione verborum vc-
jy^amtn nobis refpondcantur funrum placita
^i-TOlum^iium . Credo etenim m1lw ego^& ita
,f inie^ iihgulos «ftiniaiempcT - r . . ; fi fupe-
,y rioris confcientia Docnini inconfulta^ de ©o-

nrs fuB quis pr^fumHt innovare, pr%ctpue iu

hoo caiu , licrde* me loquendo , ubi vcflem
^ JC«ni'iiisConcivibus hanc reftituere in maiius
^ Rtgis -al • .:. .:. .u . ipfrs noftris Dominis
,S conlcientia nulU €gi(ii , ^uod non foltjm ab

ipfis nottrii Dominis , vetiim ctiam ab ipfo
^ veftro Rcge prodicores pelFmH hab' reittur $
^ cffeatq; nobis perpetua infamia, & perfowailtim

peri^iilum in fururum Qpa raiione ubi nrjnc
^ iiio yidemuT imperio advcrfari , tanta Maje^
^ Has habere nos debctrationabilitcrex^ufatos^

ouum non. liceac nobirs abfque fui nockia
,3 fidcm irt talibus fraagere noftro Regi ,

£t£nito eloq.uia d RegiQNun-
tio ulquc ad exitum Portas Civitatis ipfius, juf-
tus eft iociari . V^oic itaque Nuntius aiue Re-
gciil vqi7i m Ecclefia San<5^d3 Marlas Nuntiata
Kioritur ; Et quemadmodum aiTertio fua fuerac^
& qoalis accepta rcfponfio, protuUt ipfi' Regi .
Rex audieas relponfis>nem aifatamyllUm adu-
nato Confiiio publicavit & fijpelr cauf^ rtmato
•rudentcr, vi4um eft didlo Regi & ejus Cohfi-
lio pravide fore rtfponfum , Verumtamen fic
nitt-Ne frufirari vtdk^amur in tempcre^ ad ^uid
Jit agendum ^ facihter intendamut , & fiant
f^ala infinita ^ pontes f ^ ingenia ^ li^a , &
traiucci tnterim ufqueqtio ^nobis ipfit piacuerit
rrfpondere . tirevis efi enim, via mittindi Nea^
polim ad fuum Regem Dommum , ^ citot
nobis poterunt refpondere . Tunc jufTum eft per
M&refballos exercitus parari trabuccos » pon-
itSi & fcalas plurima - , & ingenia univerfa,
ptt qujc Terraitt ipfam polfint potenter inva-
dere circumquaque , ubi noh velint voluntarie
reddere Civicatem Et fic convocatis Magiftris
qiiampiuribu^ incipiunt facere ingcnia ipfa cum
ekpreliinate majon. EKpe<5faita itaquc pcr dies
quatuor refponfione intima Civitatis, quia nuU
ia indc recipiiur, nifi rebellio, juflit Rex con-
ira Civitatcm lempcr inlurgere bellicose , 8c
nulli parcerc, fi quis pofiet haberi. Juffit ve-
ramtamen , quod nuUum guaftum fieret in ar-
buftis & exterioribus bonis , Infeftantibus ita-
que viris exercitus circa murum cum baliftis&
arcubus, Ikpius committitur badaluccum hinc
inde naortale , & faepiiis idem Rex accipiens
Pallarenlcm 8c Lanceam , ad badaluccum per^
lonaiiter ibac quafi ad fcftum . Faclis autcm
mbuccis pluribus julTit Rex projici intus Ur
bem per loca diverfa , ubi magnum damnum
projeAi lapides faciirot apud dqmos , & quafi
nu6ledieque nonvidentur dificer^ projecSlores .
Etecce famofumnomen infonuit per univerfum
cxercitum , quod lUuftris Dumina Domina Ma-
ria Dacifla Durat i, quag in Cattro Ovi Nea-
polis Cunfillcbat, Dominum Marinum Rumbum
Ce Neapoli miiicem fuu^ii Nuntium milerat di-

£to Regi, & apud ViUam TcdmiUE.proximjin(iT
diiSlo cxercicui Rex ivcrat loquucurus milici
memoraco. Et fcj^ebacur, quod ideo. yencraC|f
quod ipfa diiSlum Regem petcbac in virum,^
pro uc cx ordinacione inclyti Rcgis RoberdL
amc procdfecat . Cujus milicis Rj^x accepto
coUoquio rcmifit militem, & ad exC^cicum eft
rcvcrius, & bujufmodi macrimonjumReic comp.
... ... • . uflufquifque teftacur. Sed nooaifi

quoddatum tA defuper ...... . . . Q;jiaver6

non licuLt miiu fi:ribenti rei hiijus fecf ecam Rc-
gis . . . . . i poftularc , quarc t^lc ......

complccum noDffuerit . .... . Sed Rex idcni

follicit. ...... Civitatis bic forcifi-

care . TerraB-Laboris miferat

. equites currebaot, quod

ex yniverfa ProvinciaTerra5-Laborls& ctrcum-.
ftaotium regionura Syndicis ad Rcgem iam di-
Cbim . . . • . veniebanty homagium fidclitaris

debitas prsBlltcuri durantibus. Quos

Rex tdcm recipiens graciosi fingulis hilaremi
vultum oftendit.

Qpa cauia die quodam congrcgato Confilio

&Caifa*orum cuftodes illis tenens

modum htmc apod omnes . . . . • ftatim quod
aliquod Caitrum feu Terra prascipui , ia qua
f(»Ftilitium cflet, fibivolenterrclpondebat, fuum
m.. ; ;-. . . bat ofiicium, ut praaeffet regimioi
di(%i loci, intcr alia mandaos officio^ quod ia
mifliooe viflualium neceflariorum exercitui uiiuf-

Suifquc a Twra qu non deficeretomni
ie; & hac dc re in cxcrcituipfofenihtas om-.
nium abundabat , quamvis circa Neap lim dif-
currentcs armigeri didii Regis de nodtc &<lie
plurima vina & vifhialia capiebant^ ufque ad
muros currences Civitatis ipfius . Quorum in«
curfibus crebris Neapolitani conti^ue flagellan^
tur . Quodam autem die ddm ftrcnutis miles
Dominus Petrus dii^ilus Vicevayvoda Hungarus

apud Neapoiim milicaflec in prasdam

juxta Poncem Guiczardi invenic animalia oae«

rata vi^Shialibus , & fa. . . . . . * fer. .

. . fexagi ta. Quas intcrcipi jubens & condu-
iSlores ligari , modicis evadentibus auxilio illius
: ad ..... . nam Neapolis rumor fit in Urbc,

?u6d modici Hungari ceperinc canca corum vi-
, bualia circa Poncem . Ec pulfatis campanis in
Urbe efficitur magnus rumor. Audiens autem
! miles runmrcm Populi currentis in eum, & vi-

; 4ens currcrc plurimos , juflit quod fuis

; coniocii^ cum prasda pragire fi^ltinc apud Aver-

fam . Ipfe aucem cura tribus fociis re-

manfit juxca Pontem defccndcndo ab cquis, uc
quielcerec, ufquequo .... proxirai fierent oc-
: curfores. Et ecce infiniti pedices Poncis forcili-
j ciis adhaeferunt , exfpedlantes curbam cquitum
jfuturorum. Ec pott paululum veniunt equices
: infinici ftipendiahi Regis , 8c Neapolicani ultra

: crc Uc autem miles ipfe vidic curbam

! cquicum copioiam , fapiencer cogica

Ecce nos vtdemits tantos in nos tnfurgere ini-^
micos . • . • infinitos^ quibus nos , qui tam mo^

dici fumus & itter cum longe

Equitemus itaque eques . . . . pajjim

multitudine inva

Infequences aucem Hungari equices nec mi-
nus pedices vidences Hungaros ante fugerc • . •
. . . potibs ad fequelam curfu vclociihmo cur«

rendo poft illos laborc curfus afibllan-

tur , calore pedites & equi mulco

ipfosquafi per milliariaduo fequuti fuerint ani-

nr:ose . Et jara prccurfores adliasrerc

fu*

Digitized by

711 C H R O

fugientibus Hungarts providus Hungarus miles
, . . » . habens giganteam > in fortitudtne Iba ,
& fbciorura confidens raoderatis habeni^j foni-
pedum , acceptis arcubus & fagittis fubito vi-
riliter fe revolvunt in aemulos perfecjuentes^ &
hinc inde currentes» medios autem semulis coe-

f)erunt acriter fagittare. Infequentesvero a^mu-
i vrdentes Hungaros revolutos ad pugnam, eo-
rumque equos longe percuti jadlibus fagitta-
rum, terga vertentes refugiunt apud Neapolim,
quantum poflunt, & obviantibus mutuo fugien*
tibus cum illts , qui venerant ad pugnandum ,
vidcndo focios fxigere , pras timore unus alte-
rum praecipitabat ab equis. Nec minus Hun-
gari perfequentes ab illa perfequutione cefla-
banr , fed tanto promtiiis lequeDantur . Ut au-
tem Hungari coeperunt in via adjungere fu^ien-
tes , quamvis prap nimia velocitate timoris &
percuffionibus lagiitarum aliqui defeciflent in
via , tamcn non finebant . anrecedere Hungan
pluribus eorum depofitis arcubus , & acceptis

gladiis terga fugientium crudeliter

Nec erat quifquis illorum aufus manus erigere
addefenfam . Videntes autcm . . . pedites fuos
cquites ante fugere Hunearos , territi timore
mortis, repofitis pallarenhbus magnis in terram
lanceis & baliftis unufquifque cogitabat perfo-

N I C O N. 7"

A nam Cilvare propriam . Sed ex quo Neapoiita-*
ni & ilipendiarii equites immoderate accurren-
tescoeperuni Cum peditibus . . » . . . » » immi*

fccri

' Gavifus itaque Rek tanta

ftrenuitate militis fupradifti foda-
lium Hudgarorum totus hilaris faAus cft & hi*

laritatem ferat in vultu, fatis com*

mendans qudt fecerat in bellicis miles •

qui fibi retulit ordinem talem . • *

Ducuntur igitur captivi miferi ad Cabannas . .

nlos, fibi ligantur fuppliciis & tor-

turis continuis pecunia redimant qui-

libet corpus fuum . Et licati continue noAe &
die miferi macerantur . Solus eis fupereft ulu-

B latus. Steterat Rex ante Averfam

per dies viginti feptem 8c ultra in obfidione
Tcrrfl?. ... & infultu, & paratis omnibus in*
geniis , fcalis , & pontibus , qu» mandaverat
.... quodam die jufl^us eft neminem ab excr-

citu difceflurum infultu Terra? agendo

quilibet interefle. Erant autem homines * • * •
Averfa quafi fame conviAi pro majori parte &

incipiebat illis aiiqui de Populo ut

poterant habil ••••••••

Qetera u^que ad jinern defiderantur

Att %

DigitizeeHDy

HISTORItE

PARMENSIS

FRAGMENTA

Ab Anno MCCCI. ufque ad Annum MCCCLV<>
A U C T O li E

FRATRE JOHANNE

DE CORNAZANIS

ORDINIS PRyEDICATORUM
Latini primim, feJ beic tantdm Italiei feriptaf

CUM ADDITAMENTIS

Ufque ad Annum MCCCCLXXIX*
2limf primdm prodeum
EX MANUSCRIPTO CODICE TORELLIANO,

Digitized by

Digitized by Google

I N J O H A N N I S

CORN AZ ANI
HISTORIAM PARMENSEM
P ^ AEF A T 10 ,

LUDOVICI ANTONII
M U R A T O R I I.

DEdi Chronicon Parinenfe , magni certc faciendum , Tomo IX. Collc-
dlionis hujiis. Scd quoniam illius narratio non cxcedit primos Annos
Scculi XlV. non definebam cgo inquirere alterum Scripcorem , cujus
cura Parmenfium res gcftae per tctopora fubfequentia litcris confi-
gnatac fuiffcnt. Certc non dcfiderantur Hiflorici alii, cx quibus, fi
edcrentur, & illudri Urbi decus acccfiifrct, & Jtalicac eruditionis cenfus eorum
opc fuiffet adaudus . £go vero , quandoquidem meliora darc non poffum , quod
pofium cxhibeo, nempe Parmcnfcm Hidoriolam ab Anno f jo}. ad 1553. dedu-
dlam, quam mihi dcfcribendam conceflfit cx MSto cxemplari fuo Comes Fran-
cifcus Torcllus, vir cum antiqua nobilitatc, tum amorc Literarum fumme apud
nos fpc6labilis . £jus Audlor Jobannes Ccrnaxanu! fuiffc dicitur, cx Ordine Pracdi-
catorum, qui cam Latine fcripfit. Hanc autcm in italicum fermonem convcrtit
Attgelus Marius de Herba Parmenfts icriptor minimc antiquus ; ejufque verfioncm,
quando Latinum textum darc non licct , ego publici juris faccrc llatui , ne & hoc
dcpcriret amatoribus illius Urbis . Jobanni Corna^ano adfcriptam dixi hujufmodi
Hiftoriam . Verum diffimularc nolo, in eodem Codicc Torelliano haec in fronte
Libiri adnotata fuiffe. In nomine Domini Amen. Incipit quaedam Cbronica retraEia ^ &
ahhreviata ex antiquis Cbronicis de faSiis Civitatis Parmae , cum aliquibus adjunSiis de aliis
Civitatihus Lombardiae , & etiam de bis , quae tempore mei Jobannis Judicis infrafcripti vidi
vel audivi faHa fuiffe in Civitatibus Lomhardiae , fcripta per me Jobannem quondam Do*
mini Zilioli de Parma Anno a Nativitate Domini N. J. C. 1 ^ 60. tempore tyrannidis Do^
minorum Bernahovis & Galeai Vicecomitum dc Mediolano. Ad haec idcm illc Angclus
Marius de Herba, cui Italicam Hiftoriac hujus vcrfionem dcbcmus , in altero
Opufculo Hiftorico de Parmenfium rebus, mihi non ignoto, fcribit: Cbe Parma
ba dato Giovanni de Giudice Frate delF Ordine di San Domenico , cbe da gli fcritti del Sa^
limbeni , di Adamo , di Giovanni degli Oddi , e di Giovanni Cornazani diligentijftmamente
raccolfe y e fcriffe Latino una Cronaca breve dal ioj6. i j6o.

Memoratum in poftrcmis hifce vcrbis vides JobannemCornazanum; at fimul indc
etiam intelligis, alterum Jobannem Judicem^ qui paritcr ab Angclo Mario Fratrum
Praedicatorum albo infcribitur, Hiftoriam Parmenfem iifdcm tcmporibus, hoc
cft, circiter Annum 1560. fcriptis mandafle . Utcr ergo ex his Hiftoriae, quam
edimus, Au6lor.> Praeterea hafce tenebras augcre mihi infuper videtur Bonaven-
tura Angeli, qui in Hiftoria Parmenfi Anno iS9'- Parmae cvulgata, peftem rc-
ferens Anno ij6i. Parmac grafiatam, fc heic fcquutum ait Giovanni Balducbini
ParmigianOy cbe viffe allora^ e noto le cofe dc* fuoi tempi in forma d* Annali. £n tcrtium
Jobannem Hiftoricum Parmenfem , ac cadem tcmpcftate florentem , qua reliqui
duo fupra mcmorati . Deniquc idem Bonavcntura Angclus ad Annum i?}4.
& i3J7- ^^ftem advocat Herham Hiftoricum, hoc cft, illum ipfum, qui Hifto*
riam nunc edendam e Latina in ItalicamLinguam tranftulit, pro antiquo Au6lo-
re interprctem recentem commemorans . Neque heic ullum fjperandum lumen a
Ranuccio Pico, qui Anno 1641. de Literatis Parmenfibus infcliciter, nc dicam
inepte, ac potiflimum , ubi dc Scriptoribus a fuo tempore remotis agit. Ego in-
ter hafce ambages nihil decernerc audco; fed titulum Libri , qualem mihi Torel-
lianum exemplar exhibuit, claufis oculis accipiens ac retinens, Jobannem Corna^^^a"
num Ordinis Praedicatorum Hiftoriac hujus Audlorem appellarc pcrgam . Quifquis

enim

Digitized by

^im illc fHcrie, 4i*m conftct, antl^um eflc, U fatirnobis futurum eft . qmn lA

tiq^iis teroporibui iUuftris babctur , atque egrcgios dodlofquc V«-os comJ>lufes nu.
TOcrat. Exordium *iiftQBac bujus in fupra mcmorato Codjcc duccbatur ab Anno
1016, quod & nuper nos docuit Angclu? Marius ^ Herba : ego tamcn dimiffii
omnibws. quac AnnumMCCCI, praeccdcbant , oc fruftra rcpctercntur jam evul-
cata iri antiquioriCbrOnicoParmcnfo, rcliaua drfcripa-, nuoc m oroniumxom.
modum CoH«SHom huic adjungo . Suceedcbant poft Annum .i}«. additamenta
Hiftorica ufque ad Annum 1479- quorum Au<aorcm fi quis reputabit cumdcm
Angelum Marium de H«ba, cujus eft ipf* ItaUca-^vcrao, me contradiccatem
iMJo habebit, £«t & jftwwTO aiiquis wfuj»

ISTO-

Digitized by

Googl(

7^9

I S T O R I A

D I

P A R M

Neir Anno 1301«

ArloSeoza*Ter-
ra venne a Par-
ma, andando a
Roma» e neir
An. i}o;. Mat-
teo Vifconte fii
depoftodel do-
minio di Mila
no.

Giberto da Cor-
reggio Parme-
giano per moU

\Anj. i^/. c-. giomi aven-

^o contefo con Guglielmo ^ & Uj^olino de'
Roffi, la Vigilia di S. Jacobo riduflc la parte
del Vefcovo nella Citta; & il giorno aj. di
Luglio , che fu il giorno del prefato Santo , fu
portato dalla parte del Vefcovato in Palazzo
dopo rhora di Nona , e fu gridato Signore di
Parma . Gran guerra fu fra* Veneziani e Pado-
vani per le Saiine .

1^04. Grande fu la (iccita in terra , perche
quau tutto queft' anno non fu pioggia da Cie-
lo ; e fu per la (iccita de' pozzi cavato fu la
Piazza del Commune un grande pozzo a' bifo-
eni dcUa Citta ; e llettero le Biade a nafcere
nno al mefe di Maggio .

I i{oJ. Giberto Correggio efpulfe i Roffi
da Parma , e furono loro Caie diflrutte .

1307. Fu in Parma celebrato un Capitolo
Provinciale.

Dulcino Frate Heretico con fuoi feguaci, da
Milano e da Bergomo fu efpulfo, e fuggendo
per li Monti di Novara , eflendo perfeguitato ,
fu con Tarmata fua heretica da gl* Inquiiitori ,
e con piii altri heretici prefo ; e condotto a
Vercelli fu con quelli infieme abbrugiato .

1310. Giberto da Correggio con la parte
del Vefcovo, e dell* Imperio^ adl t6. di Mar-
Tom. Xn.

zo fu da' Rofli efpulfo dal dominio di Parma ,
cio^ da Guglielmo , e Ugolino de* Rofli . Gi-
berto da Correggio adi 9. di Giusno fece il
conflitto d*Henzola, e prefe il Caftelio . Contca
il quale ufcendo Parmegiani, congreg6Reggia-
ni , & altri Amici con molti Nobili di Parma
banditi , e fece con loro battaglia y uccidendo-
ne« e pigliandone molti. Giberto (bpradetto
adi 19. del prefato meip di Giugno il giorno di
S. Pietro e Paulo fatta pace con Parmegiani
entro nella Citta con gli Amici . Giberto da
Correggio adi j. d^Agolto fu la feconda volta
da' Rolh efpuUo di Parma .

1310. Del mefe di Gennaro fu efpulfa la
parte Guelfa Ecclefiadica di Venezta .

Del mefe d*Aprile in quel di a Colomio fu-
rono vedute apparire tante locufle neir aria^
che ofcurarono il Sole ; & in due pani divife»
combatterono infieme^ e tante ne caderona
morte , ch^ co i raftcIU fi coglievano; e fareb-
berfi pieni i facchi . Poi ceflate dalla battagliat
in due parti divife fi partirono .

In quello di Langhirano due venti afTrontati
combatterono con tal* impeto , che da terra le*
varono i faffi, e li percoflero infieme fpezzan-
doli neir aria ; e da terra levarono alcuni huo-
mini e donne del prefato Caflello di Langhi-
rano , e li portarono per ifpazio di una bale-
flrata , lafciandoli cadere in terra femimorti ^
co i panni rivolti al capo . Seccarono i Canali
del fiume , e i Molini fenza acqua tanto forte
macinavano , che le pietre, overo mole , fi rin-
franfero, e fpezzarono.

Del mefe ik Decembre Henrico fu elettolm-
peradore in Lucemburgo con licenza del Papa^
e venne in Lombardia , reftituendo i Banditi in
Turino, in Afti, in Vercelli , & in Milano; e
depofe Guidone Torregiano del dominio di Mi-
lano , e reftitui Mafleo Vifconte .

1311. Henrico Imperadore del mefe di Gen-
naro in Epiphania Domini fu coronato in Mi-

Bbb laao

Digitized by

7,1 I S T

lano nella Chiefa di Santo Ambrogio , e fece
109. Cavalieri , de* quali fu il primo MaflFeo
vifconte , & a ciafcuno dono tre para di Ve-
fti 9 |k un Cavallo • A lui fu donato dal Com-
mun? di Milano dieci mila fiorini .

D^l mefe prefato diGennaro di volonta dell*
Imperadore Henrico fu fatta la Pace generale
in Parma fra le parti 9 in Brefcia 9 in Pavia , iri
Piacenza 9 in Lode , in Cremona , & in Reg-
gio. Reftitui in Parma i Roffx fuorufciti, e de-
pofe del Dominio di Brefcia MafTeo de' Madii ,
inftitueodo Vicarj nella Citta a fuo nome . In
Parma rimife Giberto da Correg^io . Dopo fu-
rono in Parma dair Imperadore 1 primi Vicarj
efterhi , i quali al fuo tempo durarono .

Adi $. di Febbraro i Roffi furono efpulfi di
Parnba la terza volta da Giberto da Correggio.
Guido Torreggiano con fuoi feguaci fu elpulfo
di Milano.

La Parte Gibcllina infieme col Vicario deir
Impero fu cacciata di Cremona » dt Brefcia, di
Novara , e di Reggio .

Pcl mcfe d'Aprilc Henrico Impemore con-
ducendo l'e(ercito da Milano a danno di Cre-
prefi dal timore CredAonefi per avere
cfpulfo il Vicario , ritorno la parte Gibellina
in Cremona , e mifero 100 Nobili della Cittt
ad Henrico . i quali fcalzi con le ftroppe e ca-
peftri al collo dimandorono venia de* commelU
mali; ma prefi furona, & incarcerati da Hcn-
rico tutti , falvo uno de* Cavalcabovi . AUora
fuggi di Cremona ciafcuiio de' Guclfi 9 e fu la
Citta prefa dall* Imperatore , defolata, ruinate
le porte, afTondate le iputa, e moltc bdle corri
atterrate .

, Dcl mefe di Maggio Henrico aflediando
Brefcia prefe Tebaldo Brufato capo de' Guelfi,
il quale con molti feguaci fece a quattro portC
della Citta folpendere .

Giberto da Correggto con molri di Parma
Tcnne m ajutorio di Henrico a Brefcia , e por-
tc^gli a donare la Corona , che Parmegiani ave-
vano acquiftato in Vittoria, in vece della qua-
lc riccve dair Imparatore Guaftalla con le ra-
giom di quella, q fu fatto di Parma Vicario.
Ma vedendo , come. neir efercito era per invi^
dk mal detto di lui ad Henrico , temendo di
lui fi parti dair eferciio , e fuggi a Parma .
- Valeriano fi»tello di Henrico per commiflio-
oe deir Imperatore ando da Brdcia con eferci-
to a Bergomo , e caccio i Guelfi di Bergomo
con ajuto de' Gibellini .

Heahco del mefe di Decembrc a certi patti
da due Cardioali mandaci dai Papa a fare ac-
cordo, hebbe U Citta di Brefcia, e fece fpia-
nare le foffe con la mura per non entrare per
le porte nella Citta.

• Henrico ando aGenova; e quivi morta yim-
peratrice fu fepolta nella Chiela de* Fraii Mi-
Fece allora rimperatore Vicarj MafFeo

nori

Vifconte in Milano ; Aiboino dalla Scala , in
Verona , e Cane daUa Scala ; in Trevifo fece
Riccardo da Camino ; & in Modena Fraocefco
Pico Mirandolano

I Guelfi tutti infieme Lombardi, Tofchi,Ro-
magnoli , Bolognefi , Fiorentini , Senefi della
parte Ecclefiaftica infieme con Gi^rto da Cor-
Vggio, i Marchefi Cavalcabovi Cremonefi , c
i Signori Torregiani Milanefi , ognuno con Ro-
berto Re di Sicilia fecero iega per vietarc la
coconazionc di Henrico a Roma.

IJI2. Fu coronato Henrico per favore de*
Gibellini a Roma da due Cardinali.

Di Terdona » & Aiii fu cacciata la parte
Cibeilina.

O
A

R I A 73»

Fu efpulfa la parte GibelUna di Vercelli.
Del mefe di Decembre fu cacciato il Vicario
dell' Imperio di Piacenza infieme con la parto
Gibellina , e fu fatto Signore di Piacenza Al-
berto Scoto . Del mefe prefato di Decembre
Henrico afledi6 la Citta di Fiorenza , e prefe
molti Caftelli.

Del mefc di Novembre Giacomino Cornaza»
no conduflc i Rofli in Medefano, grandc e for-
te Caftello di Parmegiana, e fecero guerra cod
laCitta.

131 3. Del mefe di Gennaro t Rofli cfpulfi di
Parma per Gibeno da Correggio con fuoi fe-
guaci entrarono in Borgo S. Donino . .

Medefano Caftello avendo tolto in i fuoi
antichi nemici , che erano i Rofli, fu dai fuoco
di dentro tutto arfo .

Del mefe d'Agofto Henrico ando con Tefer-
cito a Siena , & il giorno 24. del prefato ivt
accampato mori di veleno in Bonconvento del
difiretto Seoefe , cflendo ftato vdenato da uno
Frate Minore c(A Corpo di Crifto , e fu fepcli-
toaPifa.

Giberto da Correggio poco inaazi la morte
di Henrico Impccatore di oocufentimcnco del
generale Configlio di Parma rinunzib il domi-
nio dclla Citta a Roberto Re^iPuglia figiiuob
di Carlo , ritenendofi folamente Guaftalla .

Gibeno fopradetto fu fatto Capitano Genc-
nile di Parma , c di tutca kt parte Guelfa in
Lombardii da Roberto ; e dal Comnnine di
Parma fu falariato 10 lire 2000. T mno, e fudat
Nobili giurata ia fedelta a Robcno in mano
di Giberto •

Fu cacciato di Piaccnza la parte Guelfa , 8c
Alberto Scoto Simore della Citta condotto a'
Milano prigioQC oa' Piacentini fu incarcerato ^
e di Piacenza fatto Signore Galeazzo Vifconte .
figliuolo di Mafleo.

La Madonna delli Frati Carmelitani fece
moiti miracoli.

Del mefe di Giugno Ugutio della FagiuoU
Signorc di Pila in foccorfo di Caftruccio venne
a Lucca, & ivi cacciarono ia parte di Roberto
Rc di Puglia , c fuoi Vicario , & Offiziali .

II giorflo della Fefta di Santa Mariadelmefe
d*Agofto, quaqdo nella Citta correvano lo fcar-
latto da di fuora deila porta detta Nuova alla
piazza commune : Giberto da Correggio coq
tutta la milizia di Parma ando incontro a i Rot^
che dal Borgo S. Donino erano venuti con cut-
ta la parte Guelfa al luogo detto il Corfo , e
con letizia riceve quelli nella Cittk ♦ facendo
con magno gaudio ia pace in prefenza d^alcunl
Agenci del Re Roberto , e prefe Maddalena di
GuglielmoRoflb per ifpofa .

Del mefe di Settembre furono fconfitti i Mi-
lanefi al luogo di fuo territorio detto il Caftel-
letto.

1315. Del mcfe di LugUo mediante Caoe da
la Scala Signore di Verona , e Pafll rino Signo*
re di Mantova , Giberto da Correggio fece con
Gibellini , che fi crovarono in Borgo San Doni-
no , la pace , e loro concefle di tornare in Par-
ma •

Del mefe di Ottobre Maffeo Vifconte otteo-
ne di Pavia il dominio, e nc invcftiMan&edino
di Beccaria con ia fua parte .

Del mefe d' Agofto il giorno ip, che fi celc-
bra la Fefta di S. Giovanni Decoilato , grandif-
fimo fu fatto il confiitto in Tofcana «appreflb
Monte Catina fra' Fiorentini e Pifani da un
canto , il Figliuolo di Rob^to Re di Puglia
con la parte Guelfa^ Francefi , 8c Italiani pcr

Digitized by

yjj D I P A

^ parte Fiorentint ; dall'aItro Ugutio delUf A
Fafob Signore di Pifa con todefchi & Italiani
per la parte Gibtllina a nome de' Pifani » e fu-
«000 vinchori i Gibellini .

i$i6. Del mefe di Maggio Giacomo Caval-
cabovi Sienore di Cremona i confiderando noa
^tere.difo)dere il dominio , lo rinunzio a Gi-
lerto da Correggio, il quale fatto di Cremona
^ignore» dall*elercito de' Veronefi e Mantova-
irnlo di&fe.

4di t$. di Luglio il ciomodiSanGiacomo,
aer quale Giberto da Correggio fo la prima
Tolta fatto Signore di Parma , fii ancora di
quella efpulfo da Giovannt Qmrico di San Vi-
cale fuo genero» e da RoUmdo Roflb fuo Co-
goato» i quali di commune conccxdialocaccia-
lono » ne pib ritomb in Parma i XMr mori in
CaftelloNuovo. A quefto trattato hebbe mano
MaffeoVifconte, Cane dalla Scalia, e Pafrerifio.

Adi zj. di Luglio il Popolo prdfe il dominio
ds Parma » e fu retta conl^uonifiimi ordini per
^i \Anziani aiBni 6. nel qual tempo crearono 4.
Gapitani chiamati Capi di mille ; e quefti furo-
00 de' miglion della Citta , e delle piii degne.
famigliey per guardia di Parma . Uno per por-
fa iie aflegoarono : a porta Benedetta Pietto
Balduchino; a porta Nuova Antonio de gli Al
bertucci ; a porta della Parma Venanzio della
Porta ; a porta CriftinaLanfrancdGarumbetto .

Simone Saltarello Frate deirOrdinte de* Pre-
dicatort fu fatto Vefcovo di Parma •
^ 1J17. Del mefe di Settembre ftifatta la pace
firk Gibeiito pda Correggio , & il Commune di
Parma , il quale Commune diede cinquanta ca-*
valli a Giberto, mentre che facelle gueria con
Roberto Re di Puglia, e con laptfte Guelfa ;
ne pero voUe Giberto redimere Parma» ma folo
le concelTe da vivere cosi libera .

^ ijiSi Furooo pofte le catene per ogniftrada
dt Parma . Modonefi cacciarono dal iijo domi-
sio Paflarino , & il figliuolo con fuoi feguaci .

Del mefe d*Aprile Poncino de' Ponzoni con
rajutorio de - Veronefi e Mantovani efpulfe di
GremoniEi i Cavakabovi con tutta U parte fua ;
• Tanno, feguente ne fu fuo SSgnore.

It Commune di Parma jper fentenza ottenne
Sdfa>,overo i 31. Dozzi da fale > i quali per
lungo tempo erano ftati loro ritenuti dai Mar*
chefi di Sctpione Pallavicini indebitamente ; e
fiirono dipinti fbpra il Palazzo vecchio del Com-
iuune« Furono poi ritolti a*Parmqgiani da Lu-
chino Vifconte Simore di Milano , e ritornatt
ai prefati Marcheu^ che ancora hoggidi li pof-
le^ono.

yip. Cane dalla Scala afledib Padova , e
Ba£(anello. Spineta Malafpina fu da Caftruccio
privo del fuo.

Giberto da Correggio fti fatto Signore di
Pontrenoolo.

Del mefe d^Ago&o Filippo Valois Francefe
pafs6 in Italia .

I Frati d'Armenia deirOrdine di San Bafilio
Abbate vennero a ilare in Parma in campo di
Ponte dalla porta di San Ba/Uio de' Militi .

Raimondo di Cardona Capitano dellaChiefa
combatte contra Mafteo Viiconte appreffo a
Bardi Caftello Ptacentino , & ivi da Galeazzo
figliuolo di Maffeo fti rotto : nella quale batta-
«la Jacobo Qavalcabovi Signore di Cremona
px morto .

i32i.Gibeno da Correggio adi i^.diLuglio
la Fefta di S. Jacobo i\poftolo la mattina in
Domenica mori in Caftello Nuovo , 8c ivi fu
iepolro. Dicefi, che in tal di nacqucy in quefto

n ». XII.

R M A. fj4

fu fatto Signore; di Parma » oel medefimo Ar
efpulfo f e umilmente mori e fii fepolto .

1 it%. Raimondo di Cardona afledio Aleflao^
dria 9 & a lui fi oppofe Marco Vifcontc in Ba-
fignana.

Del mefe di Giugno mon Maffeo Vifconte
in Milano, e fuccefle Galeazzo fuo Primogeni*
to 9 il quale per forza d'arme ottcnne di Cte^
mona il dominio .

Marco Vifconte ruppe Raimondo di Cardo-
na in Ba%nana. ^di 19. di Settembre una Do*
menicala parte del Vefcovo, ideft diSan Vi^
tale, fu la feconda volta efpulfa di Parma ; •
Giovanni Qpirico da San Vitale con rAbbatd
di San Giovanni ftjrono prefi nel Monaftero
delli Frati Mindri 9* iquali per eflere amici de*
Rofli gli accu(arono . Allora Rolando Roflb , e
Paulo Aldigeri fecero -ftibricare una fortiflima
gabbia di legno nel Palazzo del Gommune i
overo 9 fecondo alcuni , in-Piazza ; & in quelU
fu pofto Giovanni Qjjirico da Santo Vitale , ef
vi ftette lunj^o Idnlt^ . L'Abbate di San Gio*
vanni 9 6e infiemc Giovannino da S. Vitale fu*
rono pofti nella Carcere del Commune , dalU

2uale Giovannino fuggi 9 e Giovanni Qjjiric^
alla gabbia fli Uberato. Cosi i Rofli diParma
prefero il dominio ^ e lo tennero pib che • . . ;

anni. Rolandb Roflb fu poi in Faen-

za, quando £u prefd per lo Legato di Bologna

Verzuflo Lando con gente del Legato entr6
in Piacenza , e ^ne efpulfe Azone Vifconte fi-
gliudo di Galeaz2(> Sigaore di quella La ca«
gione di quefto fu » che Galeazzo Vifconto
ufava camabneiite con la moglie di Verzuflo ;
e fu Gueilo fatto adj 9. di Ottobre .

Del mefe di Ottobce Beltrando Prete Cardi-
nale del titolo di San Marceilo , Legato Apo-
ftolico in Lombardia, venne a Piacenza^ & ivt
confticui Vicario della Chiefa Verzuflo Piacen*
tino.

Adi 9. di Novembre un Lunedi GaleazM
Vifconte fu efpulfo da Milano ^ Poi adt ix. dt
Decembre tn Domenica Taano medefimo ritoir*
n6 nel dominio •

Azo Vifconte Venne a Parma 9 dove non ef-
fendo ricevuto dai Rofli Sienori in quet tempo^
e confedcrati col Legato Apoftolico^ it giorno
feguente fece ritomo verfo Milano.

Borgo San Donnino fu dato da' Borghegtani
in potere del Legato Apoftolico 9 il quale era
in Pia:.enza .

132}! UgoKno Roflb, di Mar(ilio e Rolando
fratello, in Caiende di Maggio fu fatto Vefca-
vo di Parma .

A' danni di Terdona yenuto Raimondo di
Cardona » fu prefa la tefia per la Chiefa, & in
quclU Marco Vifcont^ del mefe di Febbraio •

Verzudo Signore di Piacenza Capitano del
Lega^o Apoftoiico pafl|ando con refercito il fiu-^
me Adda 9 fcontrato con Marco Vifconte com-
batte, e vinfe 9 ancora che del Legato morefli
il Nipote; per vendetta del ^ualeconcefleoltra
ogni ordine de* facri Teologi il Legato Indul-
genza a ciafcuno, che contra Vifconti prendeflc
Tarmi.

Raimondo di Cardona in nome del Papa 9 e
di Roberto Re di Puglia^ prefe Aleflandria per
forza 9 & in quella Marco Vifconce con luoi
feguaci .

I Guelfi di Piacenza cacciarono i Gibellini •
Verzuflo rimafto in Piacenza di fpontanea vo-
lonta fl pant 9 & andb al Pontefice •

Del mefe di Agofto Raimondo di Cardona
arfe i borgi di Milano ; poi a poco cempo f^

Bbb t pre-

Digitized by

Google

7J5 I S T

prefo da Galesuszo ViTcoqtq jn Modoezia .

1 314« Fu prefo il ps^htQ Raimondo in Mo-
doesua da Marco Vilcpocp^a ppme di Galeazzo .

Del mefe di Deceoihre Glaleazzo Vi(ogaie
ricuperby e riftauro Modoezia colta alla Chiefa .

1315; Dei mefis di Mar2o ad\ itf. Azo Vif-
Conte figliuQlo di Galeazzo coci iooo. foldati
a cavallo yenne a Borgp Safi Ponino pe( far
guerra con Parma , e col L^gajtp » che fi tKO-
yava in Piacenza • ,

. Del mefe di Maggio adi 113. Azo Vifconte
parcico da BorgoSaa Doqino comincio la gucr-
n contra Parma , cayalcaqdp verfo Piecra BaU
dana 9 e per altre contrade , dopo pigliando
la firada verfo il mootti con lAcendj e i:uberie
per dieci giorni moleiio il territorxo diRarma.

Add 13. Giugpo Rolando Rpflb Capitano
della gente del Legaro , e Signore di Parma ,
con fience aiTedio Azo Vifconte dentro del fior-

f;o San Donino pcr due mefi fenza fare opera
uona alcuna;
. Azo Vifconte partiin <kl* Bprgo San Donino,
& ando in ajucorio di Caftruccio a Lucca con
|oo. cavalli 9 e combactendo con Raimofido di
Cardona , e con Fiprencini , e. con la parte
Cuelfa hebbe la victoria » e fu prefo Raimondo
con circa cinque mila •

AsoVifconte parcico con la viccoria da Luc-
cai venne in ajuco di Paflerino Signore di Minv
rova, a Modena^ dove eru aflediato da' B0IO
gne/i e fuorufcici di Modena f e combatien^
con dannp grande de' neioici » bebbe la vicco*

Del m^fe di Novcmbre ad3i 11. il Legaiio
Apoftolico venne a Parma . -

Qpeftaanno, & il feguente» RoUndo RofTo
fisce fare la Baftia contra il Borgo San Doaioo
fl fpeie del Legaco.

i3a<i. Dd mefe di Setitfmbre adi ultimo BeK
trando Legaco Apoflolico fu facco Signoxie. di
Farma 9 e tenne il dominio due anni •

De\ mefe di Decembre adi ulcimo Giovannt
Qjjirtcp da San Vicale. fu dalla carcere Li:beraco
dal Legacoy e confinaco a Venezia.

ift^. Pel ^mefe di GsQnaro il Legaco Apo-
(lolico Belcrando fu fsLHo Signore di Bologna .

pei mefe di Marzo Lodovico Bavaro electo
Imperatore v^nne in Lombardia e fu coronaco
Tanno 132J3. in MiIanq».dove da Galeazzo Vif-
conte fu honoratamente ricevuto , & ivi fece
fra molci Cavaliere Azo Vifconte .

Delmefe d'Aprile Marco Vifconce entro in
Borgo San Donino concra il volere del Legaco*
e di Parma » e di Piacenza , e lo forcifico di
gente e viccuaglia .

Del mefe di Maggto PaiTerino Bonacofn dal
^ominio di Modena col fuo figliuolo Francefco
inHeme & amici fu efpuifo da quelli della Mi •
randola »

Dei mefe di Giugno Lodovico Bavaro prefe
GaleazzoVifconiecon tucci i fracelli, falvo Gio-
vaoni » il quale era Cherico , & Azone fuo fi-

gliuolo , e li QEiife nelle carceri privandoli del
omiqip di Milano . Percio fu grande allegrezza
in Parma, e ne fecero fegno con fuono di caiil-
pane « e con folazzi e fuochi . Cosi fu facco al-
legrezza in cucce le terre della Chiefa . Ppfcia
ajido. in Tpfcana *

Del mefe d^Agofto Lodovico Bavaro affedi6
Pila Ciita di Tofcana /
. Del mefe di Decembre il Legato Apoftolico
hcbbe del Borgo San Donino il dominio .

i}i8. Del mefe di Gennarp Lodovico Bava-
ro fu coronaco in Roma Imperacore nella Chie-
fa ai Saa Piecro.

R I A fiS

Del mefe di MaggtO il giofflo ddl* Afcenii**
ne del Signore effendp rimperatorc in Roma %
elefle Pietro Corvaria da Ziboli Frate deU'
Ordine Minore Ancipapa, e 1q fece aonxinace
Nicolao V. il quale creo fubico i^. Cardinali,
fra i quali uno fu Giovanni Vifconce . Fiiippo
Valois della non.diricu linea de i Re di Fraii-
cia fu electo Re .

Adi 1. di Luglio Rolando Roflb efpuUe di
Parma il Legaco, e fuoi Officiali ael meie.di
Luglio 9 e A ritenne il dominio •

Adi 16, d^Agoflo Paffarino de' Bonacoffi Si-
£nor di Mantova con Francefco ho figtiuolo
iu efpulfo dellaXittay e morto, e del domiatto
da Luigi G^nsaga » e da Filippo , e FeltrinD
fuoi {igliuOli; e Luigi per fe.tenne il domifiio .

Del m^fe poe&tO 'd'Agofto Galeazzo ViicoQ-
te in foccorfo di Caftruccio concra Fiorencini ,
e|GueIfi , ailediiando Piftoja , pafso di quefta
vica in Pifa, ovvero in Lucca;

Cane dalla Scala di Padova ottenne il dtmii»
nio. Caftruccio di Lucca, dt Piftoja, di Piia^
e di Lunigiana Signore , mon .

Lodovico Imperatore parcico idi Roma Teme
a Pifa , e di qtiella coUe ii dominio, la quale
era pofaeduta da Henrico malamence, cosi det*
to figliuolo di CaftrucciOy e disfece il dominiD
del. prefeco C^ ftruccio .

Rolando Roffo maric6 una fua figliuda ad
un figliuolo baftardo di Caae dalla Scala e be-
niffimo accpmpaghaca mandolla a Veiooa .

Del mefe.dOccobreCane dalla Scala mand6
100. cavalli in fojcoifo de' Roffi , che fatev^
«Q gqerra col Legaco per il dominio diParmat.

Cane dalla Scala adi 17. di Novembie £sce
il nome fiio celebce in Verona, e creo 38. C^
valieri ^ fira i quaii fu il primo Luchino V^U
conce . . :

X jip. Del mefe di Gennaro fu rimeflb Acszo
Vifconce dallo Imperadore nel dominio di Mi^
Ia/K> : la qual cofa fii di molta triftezza alk
parte de' Guelfi ia Lombardia*

Del mefe d*ApriIe lo Imperadore^ partito <fi
Tofcana % venoe a parlamento per c^uel di Part
ma con Caoe dalla Scala in Mercana . -

Del .mefe di Maggio Pontremolefi xacciaro-
no gli Oi&iali del Bavaro Imperatorey e die^
dero il dominio a RdLando Rottb . " ^

Del pre&to mefe di Maggio Giovantii QflU
rico con quelli da Correggio con tutu la mili«>
zia del Legato dr Bolpgna venne a SorboiOy 8c
ivi contro a Parma pofe lo efercico •

Adi 19. di Luglio Cane daila Scala entrato
in Trivigio ne fu facco Signore; & il giorno
ai. del pfefaco mefe ivi mot\y e fu porcato per
fepelire a Veronat quafi per pronaftico del Po-
polo 9 il quale per molci annt inanzi era folicp
dire : Che Cane fi dovea &re di tucca la Mar-
ca Trivifana Signore , poi il cerzo di morire « ^
Adi i;. di Luglio Maftioo. & Alberto dalla
Scala figliuoli di Alboino di Verona dopo Ca^
ne prefero il dominio •

Del mefe di Seccembre RoIandoRoflb veuu-
co a Bologoa al Legato, fu decenuco da lui , e
carceraco » & a prieghi di Giovanni Quirico
fu mandaco a Faenza, e poOo in gabbia, come
gli ^ce il prefato Giovanni in Parma .

Del mefs di Novembre adi 2%. Lodovico
Bavaro Impetadore venne a Parma » & hono-
revolmence fu ricevuco , ricevendo da Parme»

Siani il dominio, il quale per fe i Roffi difen-
evano dal Legaco ; e fubico fece in Parma fuo
VicarioMarfilio Roffo adi i^.Novembre. Del
mefe di Decembre adi 9. rimpenidore per la

- via

Digitized by

7i7 D I f

JS.^ ^j?^^^^ ^ ^'^''^ fracello rimafe Vi.
cano dclto lmpQfador« ia Parmt .

dore iecc Marfilio RoOb li*) Vicario Gcaerale
«n MBapardia^

o.r^? ^ ^ toilizia dd Le.

fltolQgna, per vdere pigliare la
CKta di R€iggi0, ia quaie crootra Giberco Fo
;£liaaQ R^gBiano viritoertte combattcndo li ri-
btttwpoao ^ Ajga fino a Cafteilo Formigioc (u
qucl di Mtxtepa. dove dii' JVIodoQcfi affaliri c
vmti m battaglia , furono quafi tutri prcfii c
fra loro fu ito fraccUo baftado di Rob^rco Re
di Puglia , c Beltfando dal Bal» Marilcalco
della iBdiaa del Lcgato Apoflolico . Grandc
per queftaj/iitoria & rallegrem in Parma, e
nc fcccr© ftile con fiioai di tftoipaiie e^faochi :
ctanto furoflo i fellodii dcvati, cte il battifol
to, o campaaa« cfac fi fofle, p^flo fopra ran-
golo del Palazzo de gli Anziani verib 4lrada
icv^tiu fe^a il iqualc era Jl dwrdb e Ja cam-
^Mna-^de gli Anziam, tutto fi arfe; e tanto &l
«dcl fuoco la grandez2sa, che la campana fi li-
q^f^ce. Dcpo quefte cofc Marfilio Roifo ca-
^ mena prigioni ia Paima il
frateJto dd Re, Bekrando, i8t altri Npbili, i
quali pi{! mcfi tcnuti prigioai ne fece con-
tracambio m Rolando fuQfiatcHo, il quale era
fenutt> dal iicgato nella gabbia a Faeoza .

Maggio adi i>bimo in Giovedi
*a61o Aldigeri (japttano.in floi^ San Domno
a nomc del Legato da Pictro Roflb , infiemc
col figbudlo pcr trattaco fu prcfo , e condotto
« Panoa, fu pofto nella gabfaia adi j; di Giui.
gno, chefu £atta da lui per Giovato Quirico
da San Vitale; e di Borgo tennc Pietro Roflb
II dominio.

Adi 7. del mefc d'Agofto MariBio Roflb Si-
gnorc di Parma fece impiccire tre Podefta, o
Anziani, che fi dicono de' Meftierii de' Peliz-
toiri v dcTemri , de' Cafedai , a i quali fu
Ampofto cke volevano tcadire la Citck di Par^
ma .

Etel mefci di Decemhre Ubcrto Marchefe
Paltav.icino celcfar6 Ic ndizEse dcl fuo raatrimo^
nio con una figliuola di Marfilio Roflb , e di
lei genero Nicolao Marchefc Pailavicino . .

A20 Vifconre riconciiia^o con la Chiefa fii
iffbluto da oem rfbomiiiBica*& inrcrdrzione con
tutti i fudi e la Citti di Miiano. .

1 3 j t . il Re di Boemia in Calcnde di Gen.
naro venuto in Brcfcia, «'hcbbc il dominio, &
infm il prcdetto tHcfc lc Signorie di Bergomo,
di Pavia , di Cremona, di Parma, di Reggio,
e di Modena vennero a liia divozione .

Del prefato mefe di Gennaro Rolando Roflb
carcerato in Faenza fu rilafciato dal Legato
eon cambto ii &eltrando dal Balfo , e del fra-
tello del Re Roberto prefi nel conflitto di For-
itiigtne , e daci da' Modoncfi a MaWaio Roflb
Sigiiorc di Parma , e di Paolo Aldigeri , e del
figliuolo, i quali da Pietro Roflb ecano ftati
prefi a Borgo San Donino . Qpefti quattro per
tino furono lafciati al Legato , il qualc noa pa-
rendogiicambio a fufficienza convcnevole, volle
bonifluna quanritk dt denari $ ni prima fu libe-
rato Rolamio , che fofle pagata al Legato la
pccunia dal Commune di Parma .

Adi 2. di Marzo in Sabbato Giovanni Re di
Boemia figliuolo di Henrico Imperatore venne
in Parma , & il terzo di che fti nella Citca, fu
di quella gridato Sigoore nel Palazzo del Com-
mune a voce di Popolo .

A R M a:

^^J^ff^^'''?^^'^'^'^^ «P^ef^toGiofan-
gli amicf Cor^eggiocoa

..^"^1'^-^^^' prefitto meTe dUprilc ta Sabba-
to ii Re Gtovaam di Boemia vcnne a Caftello
J^o a pariamcnco coL Legato ApQftolico,
^ovc dx ipontanwa voIqi^ riQunzi6 a' Rpffi
ogni raaonc, chefi ptec<^ev» dWetP nel.d^
minio & Parmii. T
, -^f» Lunedi del prefeto ju^foCaf-
i2JL^^^*^^* ^ Baemta fopuadec»
«otoriteamencc riccvuco in Parma« t

Adi t. di Luglio il Re Giovanni fi partj
rarnia per tornare io Lamagna , c lafcio Oarlo
Ajonce di Sabaudia^ dve alloggto con (iio fidt.

^ Regalc milizia inP^rtna, il
qti^i)emflimo govemo la Cicci pifi agni »
^ Ud mefc tfOttobrc U fiume P6 inoodo k
Campagna piti che mai per innanzi foflc uditt)
aire ; perche tanco foprabondo racqua , cfac
ulcita dal fuo lccto fcorfc fino a Tornlle , c H
Gamaco, e communemcnte piii che cre milli^
ii ^aigb fhori:dc(glL arginij a tanto/che
tutta Mantova? e Fcrrara furono copercc dalT
acqua ; cofa horribilc a vcdfete . ;

;i jj«. Adi 1. Gennaro Giovanm Rc di Boe*
mia con la fifilioola andb a Parigi, e maritolU
nel fighuolo del Re di Francia del che fu facta
grande allcgrezza in Parma.
_Adx ij. di Luglio dalli .Brufati fu data U
Citta di Brcfcia iii mano di Maftino dalla Sca-
wi^ e pijr trc giomi con homtcidj cj:uhamenU
laccheggiata : ^ndkxinale efpulfione fiabriek
Cocn^^iaao Signore di Medefano daParma, Sol-
dato del Stenorc de^ Roin, Signor di Niviano,
combattendo fuUa Piazza fu morto; & ilSi-
gnorc fimilmeme elpulfo e nibato .

Dci jncfe di Novcmhre il giomo ^J la Fc*
fta di Santa Caotarina Carolo figliuolo del Re
di Boemia Signoke di Parma co i Soldari Par*
meciani e Remiani vcaac in ajucorio di Mai».
fredo: dc' Pii Signore di Modcna; c cutri uno
animo fconfiflero referdCQ del Matcbefc diFcr-
rara, di Mafttnd daik Scala, e di A2one de*
Vifconu , i quali aflediavano Saoco Felice Ca-
ftello de' Modonefi; & ivi furono fatri Nobilt
Cavalicri molti , fi:a i qukli furono <U Parma
Uberto Pallavicino, Ma^SUo c Piecro Roflb fra-
celli, & Aldigero delk Senaza; da Reggio ftih
rono fatti Giberio Fojawi; da Modcna Manfrc-
do dc' Pii, e molji alcri. Dopo rotcava di que-
fta viicoria fiicfero grande iolcnnica io Parma
nella Chiefa di Sama^Catccrina con cutto il po-
polo con pallii e candele,

Del mefe di Setcembre Azo Vifcoatc, Mafti-
no dalla Scala co i Signori di Mantova fccero
lega contra il Re di Boemia , c lo privarono
della Citta di Bergamo , delk quale Azo Vi-
fconce teone il dominio .

ijjj. Del mefc di Gcnnaro il Cardinale
Oftienfe Legato di Bologna hebbc Argenta, e
comiocib la gucrra co i Marchefi di Ferrara, i
quali in una cavalcata del Lcgaco furono coo
Ferrarefi fconfitti; e Nicoko Marchcfe fu con-
dotto prigione a Bologoa, & ivi carceraio ftec-
te lungo tempo .

Dcl meie di jFebbrajo Giovanni Re di Boe-
mia vehne con nobile compagnia di Boemi io
Italia, & andb al Legato a Bologna, profefi^n-
dogli foccorfo contra Fccrarefi ; ma iV Legato
lo rimando con quefta rifpofta : cioi : non e di
mto coflume la gloria mta attribuvte ad altri ,
Con quefto partito il Re , di Bologna venne a
Parma .

Del

DiQlLiz_cu uy

7ff i S T

Del tMCe di Marzo iI'Re con lo efercito an*
db a Pavia , e del teiritorio Milaoere e Berga-
mafco fece molti danoi •
- Adi 14. del mefe d'Aprile affediandoFerrara
iX Legato^ fu da* Ferrarefi Tconfitto , e molti
annegarqno nel P6 ; moiti altri furono prefi »
fra i quaii molti nobili di Romagna, e ddU
Marca d* Ancona 9 i quali non volendo il Legato
redimere , da per fe accordati co i Marcnefi
Eftenfiy dalla carcere, dove erano ftati nK)lti
giorni 9 fi deliberarono ; & in breve Forli ,
raenza, e Rimini ribellarono, e tutta la Ro-
magna ; e Marca Andonitana perde il Legato .

Adj 18. del mefe d'Ottobre il Re Giovanhi
di Boemia partendofi di Parma lafci6 il domi-
nio a i Roffi della Cittk .

Adi 10. del prefato mefe d'Ottobre iflendo

fartito con mala fortuna il Re di Boemia da
irma ^ Giberto Fojano pcr tempo di notte
and6 alla ca(k di Azone Manfrcdo in Reggio ,
c lo fece prigione con tre figliuoU, e due ni-
potiy e mefleii nelle carceri.

Adi M. del medefirap mefe di Ottobre Mat-
teo da Montecchio padre dt Lodovico , :e di
Giovanni, e di Matteo» fl:ando nel fuo CafteU
lo » dopo cena fu morto da Tomafino & An-
felmo (uoi Nipori : della qual morte niente dol-
fe ad alcuno , perche egU aveva fatto amtnaz-
»re MeflerGuido dalle OUc, morto primaGu
rardo daU' OgUo , e GugUelmo det Maldufii

Srandi e famofi Jurifiti , e Cittadini di Parma :
eUa morte de* quaU fu danno ^ndifli^o alla
Citta. Ma non and6 manco di queila: ihorte
Tomafino impunico, perche dopo molti.anni
accufato appreffo di Bai^abo de' Vifcdnti di.
volere occupare ildomiaio del Callelb diMon>-
fecchio per fe , o per U Marcheli di Ferrara ,
iii prefo , e vecchifiimo acremente tormehrato ,
& in carcere con duoi figliuoU con vitiiperro
cenuto , e con certi amici di Moncecchio fb
finalmente impiccato , e con detti fuoi figliuoli.

13 34. Del mefe di Gennaco quei da Correg*-
g^o con l'ajuco di Maftino daUa Scala comin^
ciarono nuova guerra concra i Rofit , & enrra-
rono in .BrifceilOt e lo reedificarono a danno
di Parma.

Del mefe di Febhcajo i foldaci Parmegiani
aflaUrono quelU di Maftino , e di quei da Coc^
reggio 9 e circa 30. ne conduflero , a Reggio ^
poi a Parma, percioch^ U pigUarono aCorreg-
gio : e fra quelli fu uno de' prefi di Panico .

Adi %%, del mefe di Marzo Belcrando Cardt*
oale Oftienfe Legato di Bologna fu efpulfo da'
Bolognefi del dominio, e fi falv6 nel CafieUo
svi da lui fabricato, nel quale aflediato dal
Popolo dopo 6. di fu Uberato con la pace ac-
cordata dai Vefcovo di Fiorenza fra lui e Bo-
lognefi, con pacto che fidovelTc levare del cer-
ntorio di decca Cicca. La qual cofa fubito fai-
ta y dal Popolo fii fpianaco il Caitello . Ma non
paiso molto j che fra loro Cittadini nacque di-
lcordia» peroche Tadeo de' PepoU con Giaco-
mo e Giovanni fuoi figUuoli ( efpulfi di Bolo-
gna i BeccadeUi > Sabbadini , e Boaterii , & aU
tri molti 9 de i quali fpian6 le cafe ) di Bolo-
gna fi fece Signore • Ancora del detco mefe
TAnno 1 37^. ta dai prefati PepoU efpulfo un'
altro Legato •

Del mefe di LugUo Azo Vlfconce fi fece Si
gnore di Cremona t avendola prima per moUi
mefi cenuta aifediaca , con rajucorio de' Vero-
nefi , Mantovani , e Ferrarefi .

Dcl mefe di Otcobre Mafiino dalla Scala in
perfona venne aU^aiTedio di Colornio con raju-

O
A

torio di Azo Vifconte , e Ferrarefi ; e lo hebbe
di quel mefe .

1335. Del mefc di Gennaro i Teutontci Sot-
daci EtcIefiafUci , che fi crovarono ia Parma ^
in Reggio , & in Modena , accordati infien^
entrarono nel Monaftero della Colomba de'
Piacentini, e fecero molti mali •

Adi 15. di Giugno nelia fefta del Corpo di
Crido per publico concilio di Parma fu data
la Citta di Parma a Maftino dalU Scala , & ad
Alberto fuo.firatello j percioch^ i Rofli tanco
negU amici» come nei nemici non trovavaao
fede.

Del prefato mofe di Giugno adi ii. in Mer-
cordi Alberto dalla Scala con 3000. cavalli o
huomini .d*arme 9 e grande quantita di pedooi
entro nella Cittk di Parma» e diiqueUa per fe,
e per Mailino fuo fratello prefe il dominio, h-
ducendo tutti i banditi in Parma; falvo Gio«
vanni Qpirico » che folamence lafciava^ 4el
fuo le entrate.

Adi a. di LugUo Mafiino daUa Scala faebbe
diReggio ildomhiio, ilqoale era ^enuto da
Giberto Fojano, & U mefe prefato lo diede a
i Signori Gonzaghi di Mantova 9 a i quaU lo
aveva promeflb neUa Lega facca fra loro . Dei
mefe prefaco di Luglio Azo Vifconce ottenne
di Como il dominio , il quale teneva Francefco
Rufcone , e i fraceUi .

Del mefe prefaco di Lu^Iio Francefco Scoto
fu da Azo Vifconce efpuUo di Piacenza •

Crema venne fotto il dommio di Azo Vif-
contc.

Lodi Citt^ pofleduta da Vegio Temalcodo
molinaro venne ibtto U dominio di AzoVifcoo*
te t avendola il prefato Temalcodo pofleduta
molti anni . .

Del mefe di Agofto la guardia di Maftino
Scala fu mefla a (lare fotto il Palazza vecchio
di Parma , e gli Anziani , Notari , & Avogadri
ne furono efpulfi.

Maftino hebbe di Lucca il dominio . AUora
era^ poffeduta da Pietro Roflb Ui Cittk » e ne
ufci fuora .

Del mefe di Marzo i Rofli non volendo piii
tenere per fe fiorgo San Donino » lo rinunzia-
rono aa Azone Vifconte •

Del mefe d' Aprile gU ScaUgeri partiti da
Parma andarono a Verona; e conjurarono Ve«
nezianiy e Fiorencini contra loro: perci6 furono
banditi di Parma e fuoi territor) i Rofli .

Adi 1 3. di Mag^o il Marchefe di Ferrara
hebbe di Modena il dominio , la quale teneva
Manfredo de' Pii ; & avevaU tenuu aflediata U
prefato Marchefe mefi 9.

Del mefe dt Decembre Azo Vifconte avendo
per molti mefi aflediata Piacenza con gli eftrin-
leciy ne hebbe il dominio.

I } 37. Del mefe di Febbrajo Aleflandrino figU-
uolo di Bonifacio da Cuviago fu decapiuto
fulla piazza di Parma , avendo confeflb di vo*
lere cradire la Citca in mano de*BoIogpefi » e
Fiorencini .

Queilo anno il Signpre di Correg^o comin-
cio di fare la Rocca di Colornio , avendogU do»
naco prima Maftino daUa Scala U CafteUo ; e
fece guaftare il Palazzo del Vcfcovo in Parma^
e di queUe pietre fece la detta Rocca..

Giovanni Qpirico del mefe di Maggio fuggi
da Verona con Gibeno fuo figliuolo , & anao
a Ferrara : la qual cofa fu di non poco cimore
in Parma . E furooo prefi cerci fuoi amici nella
Citta» e cormentati, finalmence confinati aVe*
rona ; fra i quaU furono Anfelmo da Marano »i

Gio-

Digitized by

Google

74^1 D I P

Giovanm 6sl Stflgi^ugQa » e ZMtoac de*Zan-
iioni •

. . Del mefc di Agofto Padova ribellofli a Sca«
jigeri .» e fi diede a Marfilto da Carcaxa « ^ a
J^iecro Roflb Capitani de' Veneziaoi e Fioren-
iini .

' Del mefe prefato di Agofto PietroRoflb Ca»
pitgno della Liga de^Veneziani e Fiorentini»
avendo prefa Padovt ^ da quella fi parti con
Tua gente cavalcando al Monce Scelice , & efpu-

fpandolaterra, da uoa lancia ferico nel corpo,
u DQTtato a Padova , e la notte fe^ente mori;
€ tu eletto in fuo luogo Rolando iloflb » della
JLiga Capitano^ e fiio fratello.

Del noiefe di Agofto Marfilio Roflb venuto a
Padova » & aggravaflo d'infermitk mori anch'
ptto .

Del prefato mefe d' Agofto Azo da Correg-
<giQ fece decapttare , & uccidere , e nelle car«
ceri a mala morte morire molti dellanobile &-
oiiglia de'Remefini da Colomio , e fpianar le
iue cafe con molti altri del detto Cafiello» foc-
co colore cbe volevano tradire Colornio .
f Del mefe prefato d'Agofto iiirano fiitce le
Hrade dall*una e l'aitra ripa dd fiume Parma
daila porta Capeilina fino a Cotornio » e piti
fllcra •

Grande fti la careftia inltalia , e vaUe il fru-
mento neUa Marca d^ncona in alcuno loco la
jalma lire 60. di fua moneta •

Del prefato mefe d'Agofto tl Vefcovo di
Como per nazione Modooefis » mandato da Papa
Penedetto venne a Bologna ^ e ridufle i Bolo-
gnefi a divozione & obedtenza deUa Cbtefa.
AWora Tadeo de* Pepoli rinunzib il dominio in
jnano del Legato, e gli prefento le chiavi del-
la Citca il Legato fra il terminedi 15. di fece
Tadeo prefaco Vicario in fiblogna ^ e reftitm
lo StudiOy & ogni buona forma. Poi paflato il
pa. fe fi parti di Bologna ; e fubito in Modena ,
ibtto fiota cautela di volere fiur guerra a'Reg-
^iani 9 accio che non aveflero i Bolognefi fof-
petto, furono fatti cinc^nta cavaUi .

1 340. Ad\ 10. di Giugno fu trastato il corpo
di S. Pietro Martire in Milaiio neUa Chiefa di
Santo Euftorgio nel Capitoio generale, il quale
era gik morto j6. anni prima ; e fu trovato in-
tegro ; e pofto in nobiliflimo fepolcro marmo-
reo; & il Capo fuo gloriofo toko dal bufto in
m tabernaculo fu ripofto nella Sagriftia del
detco Tempio , dove oggidi fi vede .

Del mefe prefato di Giugno U Re di Grana-
ta in fine del Regno di Spagna coa quantica di
Saracini aflali il Regno di Spagna i con danno
c privazione del Re di quel Re^no.

Adi pdmo di Novembrc neua Feftivita di
tutti r Santi il Re di Spagna con Tajuto di piii
ReCriftiaoi, e dd magao e pietofo Iddio fcon*
fifle il Re di Granata, e piii che trecento mila
Saracini uccifi.

, Del mefe ui LugUo 9 e di Agofto , cadde
dal Cielo molta tempefta, non piu veduta fimi-
le da viventi , grande ^ lunga , e lar^a ( ne fu
poi quella vernata ghiaccio, neve, ne freddo)
pioe che tenne largo fpazio, e lungc di paefe ;
e fu in quantita ^ e molce voite in quello fpa-
Cio di tempo .

1341. Adi II. d'Aprile circa la prima hora
della noite grande , mtrabile ^ anzi divorabile
fu accefo il fuoco nel Bor^o San Donino del
territorio di Parma , & arfe tutto il Caftello
necchio con tutte le cafe ivi efiftenti , ed ab-
brugiarono molre perfone , e folo cinque cafe
con la Chiefa di SanDonino vi rimafero. Qpe-

R M A. 74%

fto anno nella Citta di Parma furono moki h<v
micidj f incendj f infulti , e percuflioni di mem<-
bri , & altri mali , e tribulazione , e tanto nel-
le altre Citta di Lombardia , e in tanta quan»
tita , che non fu al tempo d*buomo vivenite .

Furono brine molte con grandiflimo freddo ^
il quale diftrufle tutte le viri d'uve ; e la notte
di S. Gtovanni Evangelifta grande fu il Terre»
moto. Del mefe di Gennaro grande fu il caoh
flitto de^Taruri. E per duoi anni feguenti afi>
flitti dalla pefte , e dalle. locufte , e pib.dalli
fiune , mancando in Tartaria gli arbori « e
rherbe t con ogni lor famiglia ufcirono de i
paefi loro , volendo entrare in Polonia , in Per-
fia , e di quindi in Boemia t & Onffhepa , Sc
altre terre de' Criftiani , cercando di occupar-
le. Del mefe di Decembre ij^o. e di Genna-
ro i34i.xon le mogli, e figliuoli , e con ogni
fua gente fopra le ghiacciate paludi paflarooo;
e (urono dieciPrincipi^ come era fama, iquali
ognuno di loro aveva feco 10. mila Cavalli f o
perfbne » fenza le donne , e fanciuUi . Contra i
quaii ilRe diPoIonia, diBoemia, d^Ongheria^
oc altri Criftiani arfnarooo efercito ^ e preiero t
pafli , e coftrinfero quefti Tartari con T arme ^
con le fiitiche ^ e con la fame , e ptii con ie
flonde e co i fiiflii a tomareaddietrot eaman^
giareiCavalli, gli animalii e di quelli il latte»
e finalmente il iangue bevere, e p\h Vuno TaU
tro di loro ammazzarfi , e p^r fame divorare la
caooe. Cosi furono liberati i Criftiani per vo-
lontk divina da coftoro .

Di Tartaria tanta quantitk di locufte venne

raria , che ofcurofli di mezzo giorno ilSoIe,
erano in ifchicra accolte per lunghezza dt
pib di 40. miglia , e in larghezza oltra due mi-
glia ; n^ potevano dinanzi da loro gli uccelli
apparire ^ ne altra beftia alcuna ; e vennero in
Boemia, nella Magna, e fino in Lombardia .

Adi zz. di Maggio Maftino dallaScala aveo-
do tenuto 6. anni e mezzo il dominio diParma
€on fomma crudelta e tirannide , nc fu efpulio
in quefto modo . Erano nobilifTimi di Parnut
Simone , Guido , Azzo e Giovanni frateHi dt
Correggio , e patrueli di Maftino . Azzo era ico
in Avignone alPapa, e nei ritorno venne aM»-
lano , e fece con Luchino Vifconee trattato di
prendere Parma , con patto che il prefato Azzo
infieme co i fratelli dovefle tenere il dominio
quartro anni , poi foflero tenuti di rinunziare la
Cittk a Luchino , il quale promife di dare foc-
corfo contra gli Scaligeri a Correggiati . Coa
quefta efpedizione Azzo parrito da Milaoo» non
volle entrare inParma, mavenneaGuardafone^
& ivi co i fratelli , e co i Signori di Mantova
fuoi Cognati ordinb il trattato di prenderePap-
ma • La aual cofa prefentita da Boneto Vero-
nefe Podefta di Parma , per provedere ai trat-
tato drca la prima hora dellanotte , fi fece ar«
mare , & infieme 600. barbute ftipendiar j <K
Maftino alla guardia di Parma ; & udito, che
fi congregava il Popol o in capo di Ponte da Saft
Gervafio, ivi andb con fua gente, e prefeGio^
vanni da Correggio; poi fi torfe verfa TArena»
<}ove con grande quanritk di Popolo era Simo-
ne, e Guido da Correggio congregati , & ave-
vano pre(a la porta di S.Michele. Ivicombatti
Boneto fino airaurora col Popolo ; ma levato H
clamore , che Azzo con fua gence entrava nella
Citta 9 fubito fi ridufle co i fuot alla piazza ,
non lo fecuendo de^nemici alcuno , per Dio
grazia • Avendo tanto favcM-e dal Cieio , pet
Pona nuova ufci della terra, e fuggi a Lucca.
Cosi preiero diParma quei da Correggk) il do-

mi-

Digitized by

Ul I S T

•ainto , c cominciarono di reggere non come
SigDori , tna come Padri > la Cirra fenza parzta-
litlo gravezza aicuna » talche fe aveflero con-
tinuata tal Signoria e governo , fenza dubbio
farebberoftatiperfeveranti, e per modo di dire
eterni nel dominio ; ma paflato Tanno^ muta-
rono la Signoria , e loro coftumi .

Del prefato mefe di Maggio furono fatte le
porte farafinefche fuUe torri , lc quali fono in
capo del ponte della glarea della Pietra , e di
Madonna Zilia, accioche il Popolo non potefle
si iacilmente correre ad arme ; e furono comin-
ciate a iare quefte torri 1' anno inanzi 1 340. da
Maftino dalla Scala / dopo , come ho detto^
finite da quei da Correggio .

Del mefe di Giugno Alberto dalla Scala con
mille barbute a cavailo , e moiti pedoni , leva-
te di LuchinoVifcontei e del Signore di Man-
fova le infegne y pafso ii Mincio fiume per pi-
gliare con tnganr.o la Cirta di Mantova ; ma
icoperta ia falfita , che come amico voieva en-
trare neila terra , g\i fu fatta reftftenza ; e per
dieci giorai rut>anaQ 8c ardendo fenza impedi-
mento alcuno fccrfe il terr.torio diMantova«
Dopo ii dieci giorni congregarono i Mantovani
gente de gli Amici di Milano , di Parma , di
Boiogna , e di Ferrara ; e per io Trombetta
manaorono il gyanto fanguinolento fegno di
battagiia ad Alberto , ii quale lo ricevi con ani-
mo acerlx), di endo , eifere parato ia mattina
aila battagiia . Ma ia notte feguente con fei
compagni ed amicifuggendo, Iafci6 il fuoefer-
cito , il quaie dei futto avvertito fenza ordine
alcuno ii diede a fuggire . La qual cofa veduta
da* Mantovani , furono ieguitaii, e molti ne fu-
rono prefi con gran preda » a danno vergogna
de' Veronefi .

Adi 2. di Ottobre Fiorentini ta tenca volta
fecondo li folito furono rotti da' Pifani nel ter-
ritorio di Lucca .

Miftino daiia Scala fofpettando di perdere
le aitre fue Citta non potendo pih tenere Luc-
ca, a*Fiorenrini ia vende. La quai cofa vedu-
ta^ Pifani deiit>erarono di cacciario di dominto>
e chiamarono foccorfo da Luchtno Vifconre ,
da' Parmegiani , e Mamovani , 8c aitri amici ;
e formarono io aiTedio intortio a Lucca , e la
circondarono con fofli e palancati - che da*Fto--
rentini non pote0e avere Ibccorroy omunizione
alcuna .

Fiorentini congregati gti ajutorii de gU
' Amici deila parte Guelfa , di Roberto Re di
Puglta ♦ de' Bolognefi , di turia Romagoa , &
,alcri iuoghi ^ loldatihonorati , caricarono d^ar-
me ^ e vittuagiie muii , cavaiii , afini , &: attri^
-e s* inviarono verfo Lucca per foccorrere la
Citta» paffando a forza dei Campo, overo cu-
ftodia deTifani» il ManieCinegio fino all'efer-
cico; e una mattina venuti a battagiiacongran-
de ftrage , mortalita , e preda fenza numero ,
furoco vinti i Fiorentini , e vincitori i Pifani ,
i quaii ponarono a Pifa infegne de* Fiorentini
acquiftare 9 overo di Roberto Re , e de' Bolo
gnefi . Furono in queila battaglta quafi tuttt i
.Cavaltcri &tti prigioni , e di loro moiii fertti^
e mille ne furono dei perditore morti , taiche
o morti furono , o pren tutti deiP eferciro ; e fu
la battagiia circa Lucca da Cinegio a Piftoja .

1 }42. Nei fine dei meie di Apiiie Benedetto
Terzo Papa xnori in Avignone .
, . Adi 7. di Maggio Ciemente VI. fu elettoPa-
pa , elTendo prima Cardinale ^ e Monaco deii'
Ordine di San Benedetto ; e fu chiamato prima
Pietro , dopo Mpnaco » Arcivefcovo di Roto*

R I A 744

mago poi Cardinole 9 finalmente Papa .

Adi 21. di Maggio fu fatta fotenne fofta per
to Popolo di Parma la ma^iore che fofle priw
ma da ioro fatta , in memoria e ierizia delit:
efpuifione de* Tiranni Scaligeri in quello gior^^
no , che era i*anno , che furono cacciati i Tiw
ranni . Con confaloni , cerei , e candele per 14
ftrade andarono in proceifione aila Chiefa di
Santo Sepolcro j e con gaudio immenfo 6c at*
iegrezza celebrarono la fefta ad honore di Sao-
to Giovanni Papa c Martire 9 e di San Bono, ia
folennita del quaie occorreva quei giorno . La
quai &(la p^r pih anni fu poi ceiebrata da' Par-
megiani Hno ai tempo di Barnabo Vifcoote , ki
moglie dei quale figiiuoia di Maftino dalla Sca«
ia y chiamata Regioa , nei tempo del fuo domi-
nio in Parma fece pattuire con Parmegiani ^
che non doveflero ceiebrare ral folennita, aven-
do intefo , come era iatta tai fefta in vitipendio
di Cafa Scaiigera .

Dei mefe dt Lugito il gtomo 6. il Popoio di
Lucca , che fanno intiero aveva fofteouto l'a£>
fedio de* Pifant ^ non avendo vittuagtia » ne af^
petrando Ibccorfo da' Fiorentini per le motce
rotte e fconBtte che hebbero da' Pifanii accoF-
dati , c<M Ibidati de' Fiorentini, diedero Giberto
Fogliano con molti Fiorentint foidati, e infieme
con ia Citta d*accordo in mano de' l^ifaot» per-
cio che Gil)erto prefato era deiia guardia Capi«
tano a nome di Fiorenza ; e pagarono Luchefi
15. miia fiorini per dar ie paghe a'i'oidati delU
guardia, i quaii avanzavano di paghe fervite a*
Fiorentini ; e quefto fecero per ttmore , ciie nei
partire non faccheggiall^ro ia Citta , avendoii
prima minacciato pib voite.

i}4}. Dai mefe di Marzo Clemente VI. Pa«
da mando a due Abbati per ogni Citta di To&
cana , di Romagna , e di Lombardia , e delia
Marca y a commettere fotto gran pene ^ che
doveftero d*ogni Cttta e iuogo i Signori aiia
Santa Madre Ghiefa eflere ubbidienti; e fu &t*
ta per tre anni una tregua, per ia quaie furono
ficure tutte ie ftrade da' iatrocinj ^ e fu eftinta
ia maia Compagnia de' Todeichi» ia quale era
a rulximenti iul Modoneie.

Dei mefe di Giugno Pifani cacciarono di
Lucca i figiiuoii di Caftruccio , e prefero ogni
ior Caftello e io fpianarono da fondamenci t e
queiit fuggirono a Mtlano a Luchino Vifcoote •

li Duca di Arhene , che i*anno inanzi i34i.
era venuro in foccorfo de* Fiorentini coHcra Pi-
fani ^ &c aveva toito di Ftorenza e di cutte le
iue terre ii dominio , nei mefe di Ortobre que-
ilo aono I )4;. dei mefe di Luglio ne fu efpul*
lo da' Fiorentini, i quali crearono 6, Nol>iii^ e
6. dei Popolo Priori , che di commune gover«
naiTero la Citta di Fiorenza .

1 344. Dei mefe di Marzo la Domeoica dette
Palme il Re di Spagna - aiTeciib Zizenia Citta
de* Saraceni nel re^no di Granata , & in quel
di ia prefe con i ajuta de* Genovefi . Si dice ,
che fu trovato in queila 80. miia Saracini » a i
quali fu conceiTo dai Re di ftare neiia Cittk
pigiiando ii Battefimo ; e chi battezzare non 6
voiie, fece partire con tanta quantita di rol>at
quanto volendo potelTe ponare in ifpalla •

Dei mefe di Novembre avendo quaccro anni
ia Citta di Parma i Correggef hi , come ogni
aitro dominio loro , con pace e quiece focto
Tombra di Luchino Vifconte , mori Simooo da
Corregio il niaggiore de*frateili : per la qual
morte nacque' diicordia fra Guido , Azzo , e
Giovanni del dominio, Azzo vendette ia Citta
ad Obizo da Efte Marchde di Fcrrarat Siguo*

Digitized by

745 D I P

le di Modona^ ptr mila fiorini , & infiemc
lccero lega con Maftino dalla Scala , Giovan
Di, e Giacomo de*Pepoli Bolognefi , e Signori
^i Boi^na, & alrri contra Lucliino Vifconie,
c i Signori Gonzaghi . Fecefi Azno nemico
Guido, c GiovaBni itioi FrateUi> e Cagnolo luo
nipoic, i quali ufciti di Parma > anzt cacciati,
«ntrarono in Brifcello, in Guaftaila , & in Cor-
xcggio, & a ioro nomc fornironoquefti Caftcl-
li. intanto Giberto Fogliano con loo. cavaiii
prima entro in Parma con Oftafio ambi in no-
fDC di Obizo. Dopo a pochi giorni il dctto
Obizo infieroc con Oftafio , c con magnifica c
nobdc Compagma de'fiioi Collegati, encro nd-
la Ciick , c ai quella tolfe il dominio.^AIiora
fu dal prefato Marchefc rornato in Parona Gio-
vanni Quirico da San Vitale » c Giberto fuo
figliuolo , i quali per iungo tempo cfpulfi da'
Roffi , erano ftati fuora della Citt^ .

Del mefc di Novembre , partendofi Obixo
da Parma coii niolti Nobili , che lo avevaoo
accompagnato , & accompagnavano a Mode
na, ful Territorio di Reggio i. migliaja lonta-
ao dalla Citca verfo il Monte venns improvifto
aflalito da Filippo Gonzaga con gente di Lu-
chino Vifconic , & ivi fconfiito . Rcflo picfo
di iua j^nte Gibcrto Fogliano ^ Giovaani da
Contggio^ c Paolo Aldigeri, 8e aicri Nobili;
& Obizo con Oftafio , & Azzo, e con piii No-
bili Pannegiani f^ggirooo vcrfo Parma, & ivi
lafciarono ai nemico moltc ricchc fpogiie ^ le

auaii furono co i prigioni condotte a Maiitova>
ovc nella carcere mori Paulo Aldigeri Nobile
di Parma , & uno figliuoio di Giberto Fogjiiajio
da Reggio nobiliflimo.

1 245. Luchino Vifcontc difponcndo di avcrc
il dominio di Parma , a lui promefTo da Azzo
da Corrcggio^ e da* fracelii , collegato co i
Gonzaghi » co i Rofli , con Guido da Correg-

fio, e con la parte Gibeliina, contra Obizo
larchefc di Ferrara, dalia parte di BorgoSan-
co Donino comincio la gucrra , avendo tutta
qutlla parte in fuo favoic da' Roffi , Nientc
godcva ia Citta ; fino in fu le porte pofledeva
al ncmico ; c ccsi dalla parte inferiore eca fino
alle mura poflTeduto da Luchino . Percioche
firiicelio; c Guaftaila cra in poicre di Guido
da Correggio. Fu fittto di qudla Capitano Fi-
lippo Gonzaga , c mandato da Luchino pofe ii
fiio campo contra Parma preflb ai Monaftero
di Ciftelli.DaU^altra parte vcnne Obizo Eitcn-
ic Marchcfe, e Signorc di Parma, con alrri fiioi
Collegari, e maflimamcntc Maftmo dalla Scala»
c pofc il fuo campo a Colecchto conua quel
di Luchino.

: lutf. Santo Pelice Caftello nel tcrritorio di
Modona , e dc' Signori della Mirandola, c Gor*
zano dc' Signori di Gorzano, fimilmentc nel
Modoocfc, quefto anno fi ribellarono si ioro
Signori, c fi dierono ad Obizo MarchcicdiFcr-
lara , il qoale fubitopcr timore chc la partc
Gibcliina non fi levaflc in Modcna, fece accor*
do con Luchino Vifcoote» c con Filippo Gon-
aaga.

Del mefc di Scttembrc Obizo Eftenfe , vc-
dendo diftrutta, c confiderando non potere di-
lendere n^ bene tenere ia Citt^ di Parma con-
cra Luchino Vifcontc , contra Mantovani , e
Parmegiani cftrinfeci, tcmendofi pcr lo Caftel-
lo di San Felicc da' Signori Pii a fe ribellato ,
di non perdere Parma infieme e Modena , iecc
Taccordo con Luchino, c gli vendettc il domi-
cio della Cittk di Parma per 60. mita fiorini, i
quali per la promefla fatta furono dati ad Air^
l$m. XiL

R M A. 74S

2onc da Correggio, Et «Sk ii. di Scttcmb^
Pagaaino di BoibZotto entro primo Podefta di
Parma a nome di Luchino Vi(contc. E Caza>*
^ de' Cazaghi infiemc col prefato Podefta iii
ti primo Capitano di Luchino ad catrarc in
Parma con cavalli e fanti in gran numcro per
cagione di prendcre il domioio; c molti ^ftriih>
feci tornarono in Parma.

Luchino Vifcontc d*accordo con Parmegia*
ni^ c con Obizo da Efte mando Paganiao di
Bofo Zotto primo Podeftk , c Caaago de' Ca^-
saghi {iio Capitano in Parma , c taato i Nobi*
ii, come i Popolari fuoraufciti fece. cornare
neila Qtta.

^ Paganino Bifozoio primo a nomc de* Vifcon*
ri Podeftkdi Parma, afpro e feroce Rettore
fecc fare la Rccca di Santa Croce , c comin*
cio di face cdificarc la Citudella circa la
piazza>

t j4^. Dopo fecc farc il navigiio , il qualc
comiacia in capo Pa(quale, c corre per Via-
rolo a Borgo Nuovo ; e cominci6 di fare fa-
bricare ii ponte di lcgname ful Taro , e piii al-
tri iavoncri , e fabbriche oon grandiflima fpefii
in Parn»a , tai che in due anni fece ciTer deoico
il Communc di Parma foiameme di ufure a
certi banchieri Milanefi Ure 66. mila d'impe^
riali. Neiic parti olcra man: p:r pih mefi fti
grandifTima peftilenea , la quale dalle galee de*
Genovefi fo portata in icalia ; e furono a Ge-
nova ricevucc del mefe di Novembre le prefa*
te gaiee, fulle quali , prima che arrivauero a
Genova, cra morta di que^bi mala influenea la
cnaggior parte di coloro , che vi erano fopra :
il rimanentc mori quafi fubito chc furcfio in
Porto c patria loro , quefta infermita fi allargo
nella Cirta , & infiniti ne morivano il giorno ^
& in breve per ogni Cittk di Lombardia , di
Tofcana^ della Marca, deila Puglia> c per oent
ccrra d^italia fi eftefe . E fu giandiffinia ouc
anni continui , per ia quale molre Cittk d'Icalia
furono diftnitte; c fole Parma, c Milaao po»
chiflimo nc fenterono ; ma fi fparfc olrra mon-
ti , in Pfovcnsa , in Francia , in Aragona , in
Spagna, in Anglia^ io Aiemagna^ in Boemia^
in Unghcria; aiizi tutto il Mondo si Criftiani»
come lafeddi ne furono infetti > c fiiroGO da^
fervi , da' Medici , da' Notari , da' Preti , e
Frati , abbandonati gl' Infermi ^ tal cfae non
crano ferviti ne curati , ne potevano tcftarc , ni
confefli o coQtriti aflbiuti morirc i miferi Ap-
peftati . La cagionc di cio cra , che fubito che
s^ajppreflavano a Infermi, clidevano ia coulc
diravvcntuiata pefte , c morivano pcr lo pib di
fubito, taato cne molti infepolti reftavano , c
rono , e Taltro abbandonaro Ia(ciava > ni co-
oofccvafi chc Padre avefle Figliuoli, ne Mo^tc
Marito,ne Amico compagito$e quantunque moU
ti ricchi moriflcio> non crano allora^ronti gU
heredi a ccrcarc i pofleffi delle faculcadi ; anzi
fenza prezzo cra tutta la riccheaza tenuta; nk
pih fi conofccva ^i avari avcre i'ora pih chc
la vita a caro. Cola horribile a vcdere, ciicgli
huomini abbandonaado di huomini, gli odj , le
invidie , le lafcivie , le ucoltk , l'amorc terre*
no, tuiti volti in timore d'horrida c fpaycnte-
vole morte , fi pingeflero varie c vane chimerc
ne gli occhi, aa hora ad hora afpettando il fie*
ro colpo fcaricarfi in loro, come in mdti^ chc
caduti , e cadere vedevano . Che il raagno c
ptctofo Iddio da tanta c s\ dwtt in&ucnza ne
guardi ogni Fcdele , c pcf iua bontk ognuno%
Qpeft' anno , & il feguente fu graade careftia
anzi fu carcftia quattro anni cootiaui » • valft
C co A

747 I S T

il fimnento foldl 40. InQperiali lo ftajo , ideft
• . • • di grano a . ^ • . . 37. per fiorino
^'oro cbe valie in quel tennpo .

1 348. Della Sectimana Santa furono brine
tanto graiidi ful territorio di Paroia^ e per ogni
pianura di Lombardta , che fecero eflere caro
iKvino.9 oc valfe la mifura foldi 40. nel piano,
e foldi 50. nel monte^ e fi feccarono molte vi-
goe.

1 349. Adi 15. di Gennaro Luchino Viiconte
Signore di Milano y Parma , Piacenza , Cremo-
m » Brefcia 9 Bergamo , Como , Lode , Crema 9
Novaria, VerceTli , Terdona j AlefTandria^
Afte 9 Alba 9 Bobio 9 Cumi , Mondovico , Chi-
f afco con gran parce di Piamonte 9 mori ; e fu
iatco Signore di quefto dominio Giovanni fuo
fratello Arcivefcovo di Mtlano 9 huomo cle«
irente e benigno, in contrario di Luchino, che
fu fcvero e crudele . Fece Giovanni ritomare. a
Milano Maifeo , Bemabo , e Galeazzo fuoi Ni-
poti^ i quali Luchino fuo firateilo aveva per piii
inefi tenuti fuora di Lombardia .

Del xnefe di Deoembre a Natale Papa Clei-
mente ridufle le Indulgcnze deir AnnoSaoto, il
tquale ordino Bonifacio Papa TAnho 1 300. per
ogni centenaro d*ani)i, in cinquanca anni; e co-
i9[iinci& U prefata Indulgenza il Natale di Cri-
(lo in Roma , dove innniti Criftiani da ogai
parte del Mondo concorfero.

1 350. Del mefe di Giugno il Conte di Ro-
magna clcramontano con Tefercito della Chie-
ik 9 del quale era Capitaiio , fu quel di Faenza
fu da Giovanni PepoU Signore di Bologna af-
frontato con efercico di Bolognefi ; e venuti a
^loquioGiovanni fu diftrutco dal prefato Con-
te inwme co i figliuoii 9 dal qiiale cercava il
dominio di Bologna . Ma Giovanni efcufandofi
di non potere dargliela 9 perche era pofTeduta
idsi GiacosTio fuo fratello, fecero certo accordo
in quantita di Fiorini 9 i quali fra certo termv-
tie promife Giovanni di pagareciifuddetcoCoa-
tc\ dal quale rilafciato 9 tenendo pero i fi-
gltuoli. 9 vei^e a Bologna 9 e fece incendere a
Giacomo Pepoli fuo fiatello^ come egli voleva
andare a Giovanni Vilconte Arcivefcovo e Si-

!;nore di Milano per conto di avere danari per
a taglia 9 e per pagare fuoi foldati . Alla qual
cofa confemi Giacomo^ & egli a Giovanni Ar-
civefcovo e Signore di Milanovenne, dalquale
honorevolmente ricevuco, promife xii dargli rl
dominio di Bologna, fe per rifoattare lui ftef-
*fo,te i fidiuoli, gli porgeva danari ; e quefto
fu fatto fenza iaputa di Giax:oino fuo fratello;
e tutto fu accetto a Giovanni Vifconte ; e per
fe e per gli figliuoli gli promife provifione. ,
Del mefe di Ottobre Giovanni Vifeonte Si-
gnore di Milano mando Galeazzo fuo Nipote
con puicherrima iocieta da piede e da cavallo
a Bologna infieme con Giovanni Pepoii ; & en-
traro Galeazzo nella Citca, di quella hebbe il
domiaio. Allora Giovanni Vifconte fecondo la

Sromefia ricuperodiGiovanniPepoIi i %HuoIi:
ella qual co(a sdegnatoilPapa interdiile i Di«
-vini Uffizj a Milano, & in ogni Cicta e tcrra
del dominio de' Vifconti. Fece per lo Conte
di Romagna fuo Capitanp fare a* Bolognefi
grande guerra con afledio alla Citta 9 il quale
afledio fu levato .dal valore di octocento bar-
bute mandate per foccorfo da Giovanni Vif-
eome.

1 55«. Del mefe di GcnnaroBernabo Vifcon-
te 9 mandato da Giovanni Signore di Milano
con gran gence di tuttc fue Ciita e terre , e di
l^arma i & infinict banditi di Bolqgna^ ando ia

R I A 74s«

foccorfo a' Bolognefi coittiPa il Conte di Roma-
gna^ e contra ii Papa; ed eatrato in Bologoa
hmand6 Galeazzo Viiconte a Milano. Allora
prima cominciarono i banditi Bolognefi a cor-
nare a Bologna . * •

Bernab6 Vifconte prefe per foa moglie Re-
gina di Mallino dalia Scala figliuda ; e' Ga*
leazzo Vifconte prefe per fua moglie Bianca
(brella del Conte di Savoja 9 delU quale era
accefo d'amore ; e grande fi fece fefta in Mila^
no per queftc nozae e matrinK)n}*

1351. Del mefe d^Aprile^ vedendo il Papa
di.non potere ricuperare Bologna f iece accor-
do con Gtovanni Vifconte Sigaor di Mitano »
con patto che il pre&fo riconofcefle Bolo^na
daila Chiefa Romana,*^ ne ibfie invcltito da
qut lla 9 alla quale per conto di cenfo Ibfle te«
tiuco di pagare ogni anno ii. mila fiorini . B
mando il Papa a Bologna TAbbate Marfilienfe'»
che fii poi Urbano V. P^p^» i'' quale in nome
della Ghiefa riceve le chiavi e le infe^ del
dominio 9 e fubito ne invefti Giovanni Vifconte
Arcivefcovo e Signore dt Mtlano pyr fe e fuoi
Eredi , come Procurarore della Chiefa, (blven*
dole ogni anno 12. mila fiorini. Allora de* ViA>
conti il dominio fu rimeflTo a gli Uifizj Eccle*
fiaftici dal Papa^ effenio prima inter^etlo; e
furono le lettere abfolutorie in Parma del mefe
di Maggio.

Giovanni Vifconte Signore di Milano, chia«
maro da Nobili Gibelltnt iu Tofcana 9 collega-
to con loro 9 condulTe grande efercito j 6c 'uk
breve tempo con rajutono de i bandtti Tofca^^
ni^ di tutta la Proytncia fi fece Signore^ guer--
reggiando con grande fpefa delle terre del
dominio. Prima afiediaFiorenza» e Scarperia^
dopo Arezzo, Perufia, £5 altre Cttta, e luoghi^
imponendovi gcavezze e fpefe . Prefe Civica
Vecchia, Boigo Santo Sepolcro, Betona, Gual-
do; e pih altri kioghi volont irio fi diedero al
fuo domiaio^ E voiendogli i Romani dargli la
Cicta di Roma, non volle intrometterfi all' im-
prefa^ dicendo : che Roma particolarmeate (i
apparteneva al Papa 9 & air Imperadore . Fi«
nalaiente uacque difcordia fra i Nobili del fuo
efercico , la quale accordaca dal prefato Prin-
cipe 9 Bi Sarzana fu iatca ia pace 9 & egli con-
cdle quefia Cicta Iibera a' Pifani .

Maliino dalla Scala 9 di Verona e di Vicen-
za Signore 9 mori , e lafcio Cane Grandc pri-
mogentto ^ Cane Signorio 9 e Paolo Alboino
figiiuoli .

Ji^S^. Del mefe di Settembre dopo lunga e
mprcale guerra fra' Genovefi e Veneziani in
battaglia navale con danno grande di Geno*-
va^ perdiia di galee 9 e di gence , furono Ve-
neziani vinciiori , e vennero inHnici prigioni a
Venezia. Per la qual cofa difperati i uenovefi ,
non pocendo a' Veneziani, e pih alla fame, res
iiftere , di Genova , di Savona 9 d'Albinga , di
Noli, Vintiraigiia , & alcre lor Terre 9 diedero
a Giovannt Vifconte ii dominio , il (^uale oian^
do Guglielmo Pallavicino 9 detto di Cazano-»
con grande compagnia di cavalii e pedoni, fuo
Luogotenente nel dominio prefato diGenova.

I Genovefi , iatto del fuo dominio Signore
Giovanni Vifconte 9 & il Signpre di MantON^a
con fuo sforzo , avehdo gii prima ordinati con
Fregnano il trattato, andarono a Verona . Ber-
nabo Nipote di Giovanni con 8op. barbuce fn
ritenuto denrro . Cio prefentico, Cane con pa(R
celeri tornando a Verona con rajiico de'Bava*
ri , a lui daci da' Padovani , combactendo la
Cictk quad micacoloiameace rott^nne 9 e AelT

ia*'

Digitized by

749

D I

introito fii morto Frcgnano fuo Fratello baftar-
do , il corpo del quale fu poi gettato n. ir Adi-
ce fiume ; « Paolo della Mirandola , allora Po-
defta di Verpna , fu anch' egU nella pugoa
inorto , & Azzo da Correggio, incolparo d'el'-
fere confapevole del trattato, fuggi di Verona .
Ma Bernabo Vifconte mandato da Giovanni fu
di quefto fiacquiflo cagione, pcrchc Fregnano
gii volic rinunziare il doflQtnio di Verona, &
cgli per effere Cognato di Cane, accettare nol
voUe ; anzi contra Fregnano combatte nella
Citta, quando Cane fuo Cognato ricomba Ve-
rona , e fu dt grandc fdndio a Cane a pigliare
il dominio : la qual cofa fpiacque molto a Gio-
vanni fuo Zio in Milano.

Sdegnatii Veneziani contra il Signore di Mi-
lano per avere ritenuto il dominio di Genova ,
con gli Scaligeri , gli Eftenfi , i Gonzaghi, i
Carrarefi , 8c altri amici fecero lega contra de'
Vifconti & armarono 8000. cavalli 9 e loooo.
pedoni fenza i venturieri , e le meretrici ; e pri-
ma vcnnero fopra il territorio di Bologna, do-
po a Guaftalla , e fecero un pontc fopra il Po ,
son facendo cofa buona alcuna .

1354. Del mefe di GiugnoGiovanni Vifcon-
ce mando a Parma , 8c a Bolosna contra Reg-
gio, c Modena Francefco Caitracani Capitano
con efercito ; e mando Giovanni <li Belozero
con cfercito ancora ineguale di Breiciana di
Cremona contra i Signori di Mantova ; e la
mrte Gibellina di Modena, ribellandofi a gli
Eftcnfi , con Galeazzo de' Pii ii diede air Ar-
civefcovo Signore di Milano, e fi coUegarono
infieme ; & allora comincio la guerra grandif-
fima contra di Modena . I Fogliani , i Roberti,
i Manfredi , e i Bojardi tenendofi in Rubiera ,
ahche eglino fi collegarono con Giovanni Vif-
conti ; e San Martino Cattello dc* Robeni , e
3arzanodc'Manfredi, prima diftrutti da' Man-
tovani, furono da Giovanni ricdificati, e gran-
dc gucrra cominciarono a' Reggiani.

Del mefe di Giugno il Popolo di Bologna
volle occupare la Cttta a Giovaarii Vtfconte
fuo Signore ; e correndo ognuno all* arma gri-
davano: Viva il Popolo; ma vinti dalle guar-
die denrro del Vifconte, molti ne furouo prefi,
de i quali 32. furono decapitati, e fra quefti
fu Giacomo de* Bianchi Cavaliere, & uno fuo
figliuolo con altri de' Gozzadini , de i Benti-
vogli , e de' Sabbadini .

Del mefc di Ottobro Gtovanni Vifconte mori
in Milrtno, e itjrono fatti Signori i Nipoti Maf-
feo , Bernabo , e Galeazzo , i qoali fra pochi
giqmi in difcordia partirono il dominio . A
MafFeo tocco in forte Modoetia, Lodo, Pia-
cenza , Parma , Bologna , Bobio , c Pontremo-
lo ; a Bemabo in fua parte Crema , Bergomo ,
Brefcia , t Cremona ; a Galcazzo Como , No-
vara , Vercelli , Tcrdona , AldTandria , Afta ,
Alba , Cumo, Mondevico, c Chcrafco, e le al-
tre Terre di Piemonte ; e Milano , e Genova
reftarono fra loro indivife con le fuc Terrc in-
torno.

Del mefc d^Ottobre Carlo Imperatore , di
Boemia prima Rc , venne a Mantova, intcn-
dendofi ai VQlere andarc a Milai^o per pigliart

R M A. 7S^

j la Corona, e fece in poclii giorni fare una tre-
gua fra i tre fratelli Vifconti , e la prefata

Lega. ^ ^ ' ^

Del mefe di Decembre Carlo ptrtito da
Matuova -Ri honoratameme r&cevuto ia Crcmo-
na da' Vifbonti , e condotto a Milano , nella
Chiefa di Santo Ambrogio fu coronato di Co-
rona di ferro , c fecc Cavalieri Giovanni Ga-
leazzo Hgliuolo di Galcazzo, e Marco figliuolo
d\ Bernabo ambi pargoletti .

155J. Del mefe di Gennaro rimperatore co-
ronato che fu ando a Pavia , la qualc era pof*
ieduta da i Signori di Beccaria; e partcndofi
lafcio la Citta al Signor Marchefe di Monfer-
rato , ii quale fra pochi di ne cacci6 quelii dg
Beccaria . " • A

II P6 fu congelato tre mefi, che fopra vi u
paifava co i carri , fu tanto frcddo joo. an-
ni prima.

Dei mcfc di Febbraro Carlo paflato Talpe
per andare a Roma, fu con honore raccolto ia
Pifa . Ivi ftando pochi di » i Gambacorti Si-
^nori di Pifa, tcmcndo di non cflerc privi.dcl
dominio, levarono voce per la Cittk, che rim-
peratore li vo^cva far ibggctti a' Lucchcfi , e
corfi air arme affalirono iT Palazzo deir Impc-
ratore per farlo prigionc ; e farebbe fucceduto
j il ioro difegno, fe il Marchcic di Monferrato»
Ugqlino Gonzaga, e i Vifconti non fi foffero
limromefii con 1000. barbutc» da i quaU difefo
fette ne fece decapitare.

Del mefe di Feobraro Carlo oervcnne a Sie-
na, & ivi depofe il dominio delli Novc, i qua-
li erano chiamati Reggenti, & avcvano gover-
nata la Citta anni ottanta, e concord6 i prefa-
ti Sanefi con Fiorentini con patto chc non po-.
telfero entrare in Fiorenza , n^ in terra dcl fuo
territorio , c pagaflero allora quantita di dana-
ri , e poi ogni anno cinque mila fioriai pcr lo
cenfo .

Delmefe di Marzo Carlo con 10. mila cavalli
entrato in Roma, fu coronato Imperatorc, o
nella Chicfa di San Pietro da due Cardinali, fi
cib fare mandati dal Papa .

1 347. Avendo di Parma il dominio LuchinOh
Vifconte ^ fii cominciato di fare ii muro intor-j
^no alla Piazza commune, e le beccherie furonot
meffe di fuora i chc prima fi facevano da S.
Giorgio.

1 348. Fu in Parma » 9 nel fuo Contado , la
pefte , ne fi trovava perfona , che fi ricordaffe|
eficfrc ftata piii in Parma .

I pz. Fu si grande il fj?eddo , che congelato
il Po, e copcrto il ghiaccio di paglia , per fo-
pra vi fu condotto rlmperatore in paflaggip ^
che noa fe n'avvidc . La qual cofa intefa » fece
tagliare la tefta alla guida, chc lo avcva, fea^
za fargli avvifo, condotto in tanto pericolo .

1354. Brugiarono Ic bottgghe e cafe poftef
ful ponte della Pietra ; & ar(e ancora Caftello
Nuovo oltra TEnzia .

1 355. Fece miracoli Santa Maria Bianca »
rimaginc della quale era appreflb d' Ogni Santi
dipinta fopra un pilaftro » 0 ri fu poi fatta If
Chiefa.

Tom. XIL

ACV

Digitized by

I S T O R I A

75»

ADDIT AMENT A

RECENTIORIS SGRIPTORIS

AD HANC HISTORIAM.

«55».

Rancefco Frlgeri adi 6. d'Aprile
fece condurre d^ Cremona un fe

polcro di legname , cioe Crifto ,
Maria Vercine, 8c altri Sanci , 8c
Angeli , e furono mefli lotto la Confeflione del
Dqomo di Parma ♦ e vi fece fare la fua Imagi-
nC f e dei Figliuoli per fua divozione , 8c una
grada di ferro per riparo . Ec era coftui di Par-
ina Cittadino . II Configlio di Parma fi faceva
di miile Ctttadini , ne u poteva acceccare nel
Coniiglioalcuno,che non fofle ftacoascico della
Citia .

Circa la feftivica di S. Anconio in Par-
ina c fuo concorno la neve fu aica quattro brac-
cia '

jjtfi* La Pefte cominci6 in Parma , 8c heb-
be durata mefi e morirono in quei tempo
40. mila perfone, come fu dato per ilcritto alla
banca della Riformazione .

San B agio comincio di fare miracoli prefTo
al Battefimo di Parma ,

jjtfj. Cominciarono di fare ilCaftello preflb
di pbrta Nuova in Parnr^a, e fu ruinata la Chie-
fa di SantA Agnefe ^ e ridotta in San Chriftofa-
ro ; e quella di San Giacomo e Filippo fu ri-
dotta in oanto Oldorico, overo Henrico.

rttfd. Cominciarono di fare il muro tra San
Micnele , e porta Nuova 9 e fu fatta rultima
fiera in Parma, che fi faceva il giorno di Santo
HercUtiano fuori della porta di San Barnaba
fotto la Signoria di Bernabo Vifconte*

.13(^5. Vennero tante locufte , o cavallctte
dalia parte di Miiano , che guaftarono tutto il
paefe , e volarono per Taria verfo Roma .

j jtfp. Fu dato un cane per Bernab6 Vifcon-
re a Cjafcuno Cittadtno , che aveva un foido di
eftimo 9 8c un' UiHziaie fopra cio ognt mefe fa-
ceya la moftra , e fe erano troppo grafli , o
troppo magri , condannava i governatori dei
i:ane .

I37X. Bernab6 Vifconte fece atterrare quat-
tro molini fuora della porta di Bologna a Par-
ma , e q uelle cafe ^ percioche diceva , che per

Suelle ix Contcftabife non poteva udire le guar-
ie .

II Ducato valeva foldi 31. lo ftajo del
frumento , elfendo careftia queft'anno , valfe
Jire 5. d'Imperiali, la fava lire 4. 8c appareva-
no mohi danari .

J385. Cario Vifconte figliuolo di Bernab5 4
il quale ftava in Parma , c ne era Signore , fi
partj 6c ando ai Padre .

Adi tf. di Maggio ii Conte di Virtii figliuolo
di Galeazzo Viiconte prefe Catarina figIiu(Ja
di Bernabo, del quaie era nipote, e genero ire
^gliuoli piccioli in Miiano.

Adi 14. di Maggio ciTeudo partito di Parma |

Carlo Vifconte Signore di quella , il Popolo
femplicemente corfe air arme alla Piazza , e
finalmente d'accordo infieme tre di fi governa-
rono in liberta •

Valeva lo ftajo del frumento foldi xi. e la
fpelta foldi fei .

Adi 16. di Maggio Giacomo dal Verme , e
Nicolao Terzo ^^rntrono la Citca di Parma a
nome del Conte di Virtii .

Adi 14. d' Agofto piti che 4000. villani del
concorno di Parma , una nocce ruppero la por-
ca di Sanca Maria Nuova in capo di Ponce, la
quale per molci anni era ftaca murata , 8c en-
trarono nella Cicca con animo di ammazzare e
rubare i Ciccadini di Parma , i quali circa 300.
armaci fulla Piazza fecero canto con parole ,
che pcr grazia di Dio cacciarono quefti maiva-
gi delia Cicta ; 8c alcuni di loro infieme con
cerciCiccadini confapcvoli e faucori del craccaco
furono impiccaci in Parma .

1 39^. Adi 4. di Novembre Beltramo Roilb
Padre di Pietro Rofib mori a Pavia ; 8c alli 10.
del prefato mefe fu condocco fopra una caxrecta
in Parma , e fu fepellico neila iua Cappella ici
San Francefco con folenne pompa dl cavalli
covercati , e ftendardi .

1399. ^^'^ ^9* diLuglio venne djiBor^ Saa
Donino ia Compagnia de' Biapchi , chtamaca
del!a Mifericordia , 8c adi 3. d'Agofto fi parci
da Parma la Congregazione di Parma , 8c an-
darono a Reggto tucci veftiti di bianco con
tarri, e carretce numero 40. e cavalli cucci co-
perci di bianco ,che portavano le viccuagiie; e
fu il numero fra Citcadini e Concadini piii di
7000. e cutta quella Compagnia fi dice di nuo«
vo eflere piii di 53. mila perfone .

1404. Adi 7. di Maggto Occo Terzo rimafe
unico Signore di Parmtt .

Adi 7. di Maggio Piecro Roflb , 8c Otto
Terzo tutti due infieme fi fecero Signori di Par-
ma , e tennero ii dominio infieme mefi 2.

1409. Adi o. di Maggio OttoTerzo fli mor*
to a Rubera da NJcalao da Efte , eflendo an*
daco per trattare di pace con queilo , il quale
era fiio compadre . Ec il prefato giorno Nico-
lao Eftenfe entrato in Parma , hebbe di quella
ii dominio .

id6B. Grande fu la peftilenza in Parma , e
quau fu abbandondta' la Citca» nelia quale nac-
que fulia piazza e per le ftrads rherba ^ come
in campagna»

1479. Lodovico detto il Moro in termine di
due anni , eflVndo fdegnato con Pietro Maria
Roflb , io privb di ax. Caftella , e folo Rocca
Lanzone fi cenne contra del Moro » la quale da
li huomini di detta Rocca dopo ia guerra fi
iede a Bcicraodo t^aftardo di Piecro Maria •

Qmc-

Digitized by

753

D I

P A

Qpefto Pietro Maria mori nel tempo di detta
guerra, e fu imbalfamaco , e pofto nella came^
ra deiroro nella Rocca di Torchiara fedente
fu una fedia con una vefte di faaroccato d*oro
intomo ; & ivi e ftato molco tempo . E di lui
rimafe uno figliuolo chiamato (juido Maria ,
che fu Capitano dei Signori Veneziani, e molto
ftimato da loro t mori in Venezia con grande

honore» fu fepellito neila Chiefa di S

e di iui rima(ero due figliuoli , Bemardo , e Fi-
lippo . Bemardo da' Veneziani fu fatto Vefco-
vo di Trevifo , c piti volte fu Vicelegato di
Bologna , Governatore di Roma , e Prefidente
di Romagna nel tempo di Giulio 11. Papa » di

Leoqe X,' e di Adriano VI, e di Clemente Vll.
ne mai era ft:ato inParcqa, quando raqno 1517.
adi zj. di Giugno veqne iq quefU Citta, circa
le 11, hore , 8c alle 6. ovverq 7. di notte , U
notte feguente pafs6 al Signore nel Palazzo del
Vefcovado di Parma con doglia e difpiacere di
ognuno si de* Nohiii , come de' Popoiarit e fu
fepelito coq grande honore qel Duoo^o di Par«
ma a man diritta ail' Altare grande in una arcs
coperta di velluto cornifata d' oro coq altri or«
namenti . E Taqqo ^5^7^ fimilmente; Filippo
fuo fratello ben vecqbio mori in Gorqilio (uq
Caftello , e lafcio due figUuoU CamiUo Abbato
di Zara » e Marfilio ancora giovine di eca .

J L F I N E.

Digitized by

Google

GORTUSII

PATAVINI DUO.

S I V E

GULIELMI ET ALBRIGETI

CORTUSIORUM

H I S T O K I A

D E

NOVITATIBUS PADU^, ET LOMBARDIiE

Ab Anno MCCLVI. ufque ad MCCCLXIV.

S O L E R T J

F E L I G I S O S I I

CALAMO SERIO CASTIGATA
Beneficio MSS. Exemplarium IF".
Q^U O RU M

Primum (umminiilravit Illuftriflimus Screniffimz Reipublica Veneta» Se-
nator, & obliterata Veterum Scriptorum memoris reftitutor, Domi'
nkus MoHnus .

Secundum, exaratum Viri dodi Francifci Muflati manu, confanguineus

ejus, & J. U. C. Marcus Antonius Muffatus.
Tertium Bartbolomaus Vetardus^ Veronenfis J. C. &c.
Poftremum Jacobus Vhilippus Thomafinus Canonicus SecuIarisSan(fli Geor-

gii ab Alga Veneciarum , & SandsE Marijc ab Avantio Patavii Prior .

Omnia nunc prodeunt caftigatiora ac ampliora
ope quinque MStorum Codicum :

Primum fiippeditavit Bibliotheca Eftenfis,

Secundum Nobilis Vir Antonius '^ambaldus Comes CoIIalti , intimus Au-

guftiflimi C/ESARIS Confiliarius .
Tertium CI. V. Apoftolus Zenus ejufdem Augufti Hlftoriographus & Poeta.
Geminos verb Bibliotbeca Ambrofiana,

Digitized by

Google

IN CORTUSIORUM

H I S T O R I A M

FI^AEFATIO

LUDOVICI ANTONII
M U R A T O R I I.

Udlores habuic HiAoria haec Cuilichmm & Albr^ctumy feu Alhcrghettumt
Cortujios, quibus eadem Patria Patavium ^ eadcmque Familia. Quia
eftulferic Corcufiorum gens inter fpe<Slatas ac Nobifes illius Urbis, nos
dubicare non finit eorum aevo fac vicinus Galeacius Gacarus in Chro*
nico PacavinOy qui CortuAos inter Priniores Urbis ad publicum Con-
Jdlium advocatos fcribit . ipremet Guilielmus ad Annum iji6. Lib. 6. Cap. i. fe^
inter Juiiiccs ad regtmen Paduae conflitutum commemorat. Heic autem audiendus
eft Bernardinus Scardeonius Canonicus Patavinus, qui Lib. 2, Claffe X de Anti*
Quit. Patavin. deCortudis in haec verba loquitur : Kon multo pofi ea tempora (nem*
|>e poft Albertinum MufTatum) bahitus efi inter doSios y vel in primis Guilielmus Cortu^
fius , qui de bis , quae Patavti fuis temporibus gefiafuerant , firihere adortus efl : quam inter^
ceptam morte Hifioriam Albrigetus ejus confanguineus ^ bujus quidem exemplo , fed majori feli^
citate pofiea profequutus efi ; exorfufque altius majpra fcripfit tam de domefiicis y quam etiam
jde rebus gefiis aliorum Populorum^ quae fibi digna memoratu vifa forent y nullo tamen verbo^
Tum cultu y aut orationis ^legantia . Quare Petrus Paulus Vergerius de boc in Vitis Carra^
fienfium fic refert : Cortufius, inquit ^ cum fcriberet, venuftatcm orationis^ quam
praeftare non poterat , facile neglexic . Texuit de Acciolini tyrannide longos Annales ^
qui adhuc exfiant y & a multis magna cum voluptate leguntur . Infuper de beUo Canis ScaU^
geri Veronenfis Tyranni adverfus Patavinos , 6* alia multa , ita ut pro ingenii facukate , ge^
fia patriae y & fe iffum^ perpetuae pofieritatis memoriae commendarit . Haec Scardeonius^
Polo autcm Aibergbetti Cortufiiy quem riiftorici hujus Nepotem aut filium opinari
snalo, proditus fuit Anno 1435. Marfilius Carrarienfis , dum Patavinam Urbem
fecreta conjuratione recuperare contenderet. Deduxerunt Hiftoriam fuamCortu-
iii ad Annum ufque lis^- Sed mihi non levis dubitatio fupereft, ulterius etiam
ab iis produiSlam . Quum enim in altero ex duobus Chronicis Patavina Dialedlo
confcriptis, de quibus mihi fermo erit poft hanc Hiftoriam , pleraque ad eum uf«
que Annum ex ipfisCortufiis defumta videantur, cetera, quae ibi addunrur con-
tinuato fermone , eur;idem exhibent Scriptorem tum praecedentis tum fubfequen-
tis narrationis . 6ed hoc alii videant .

Prodierunt Venetiis Cortufiorum monumenta Hiftorica Anno 1636. una cumRo*
landino, AlbertinoMuflTato, MonachoPatavino, & aliis, cura doiliflimi Viri f*e-
licis Ofii, quem tamen importuna mors ante eripuerat, quam ipfius Hiftoriac
editio abfolveretur . Nunc igitur eadem rurfus luci redduntur, eaque utLedlores
habeant quantum fieri poteft emendatiora , edita contuli cum membranaceo Co-
dice Bibliothecae Lftenfis fpe6landae antiquitatis, hoc eft fcripto circiter Annum
1388. IHic habctur Cortufiorum Hiftoria , fine nomine AucSloris, atque incipit
ab Anno 1293. ut jam 5cardeonius monuit. Nempe defiderantur & ibi odtoprio*
ra Capitula , quae ab Albrigeto addita cenfentur . Reliqua procedunt paria in
MSto Codice atque in editis, nifi quod nonnullas Variantes Le6liones ac fupple-
menta collegi; quae omnia in gratiam £ruditorum nunc evulgo. ^ed neque heic
ftetit fors fimul ac diligentia mea. Forte fadlum eft, ut apud CI. V. Apoftoluni
Zenum Caefareum Poetam atque Hiftoriographum , Amicum inter praecipuos
meum, repererim Cortufianae Hiftoriae partem non contemnendam , quae £di-
tori Ofio, five Dominico Molino incomperta lucem nondum afpexit. Nimirum
Capita XXIV. ejufdem Hiftoriae hadlenus defideraca defcripfit ille ex MSto Co-
dice vctufto , apud Nobilem Virum Comitem Manfredum de Comitibus Patri-
tium Venetum olim adfervato. Facile votis meis ceftit amicus Zenus ^ mihique
/ Tom. XII Ddd d*.

Digitized by

7«^

dlmifit! prtaecfiiraili lkn<f laJlinkrft itIi'i[uisK'Cbrt|ufioi«rtl I*iSr1s ifdjttogcndbnaf.' Itf.
q^lid. ipifani pirt)lici^ jifris^nurft ^aqp;,. « qOiamt^am ifij^^um- Librimi folrf' ci>nft|-
tuifiet, attamen eamdem conjeci in Librum csccuhduiri a Cap. 1!. ad XXV. Hoc
interim beneficio fruantur tedor»s . ^1«^» in^ Ambrofiaaa Bibliotheca

adfervari jAStUm C^iccm jpompl^entejn |.ibro| Xil.^ufddrn Hi^ftcfj-iac (Libri
tantum Xf. ih editilJnf Ufii^^nuifrerairtur j^dlm hdtce tiWio: Cvliehni ^ortujii Hifto^
ria de Kavitatibus Lombar^ae. . Caput 1., Qriftio Populi Pataviai capto Monte-Silke per
He^erittum . iiC<]u'nMX BT^ino' de^ Romh^ &'c Dcfihit ibi Cortufiorum Hifto-
- ria in Annum 135«. Alterum quoque ex eadem ArfiBrofiana protulit Vir Clarifs.

jllis Lihera Marciia &c. cxordium fumit, iit cctcri antiquiores, non modicuni
cinendata eft , atque alicubi etiam aud^a hujufmodi Hiftoria . Quo circa pluri-
mas gratias Saxio 'jcio{!i);o hai)^nd^_lcor ,K»cuta & PliH^po At%elat9^^ qui in utriufque
MSti Codicis coMatione ea, qua folct , diligentia indefelfam opcram fuam lubenti
animo, follicitoque ftudio praeftitit, ac labore. penique accedet in peculiarcm,
(iv faJWr', fcdttionis liiijiis corhfmehdationen* fubfid'mrti nort lie^e , qtiod^ mihif attu-
Jit b'ctTe'fictjs ih md, <rtnriefqtitf bonis Aftes amor PHuftriffmM & fsxcelleoti^imi
Vi^i AntoWi ^ambaldi Comitis CoUaUi , intiitii Gonfiliarfi Caefarei . J^r^Tlilli
CHi^ofiitbh MStiifn' Artdfedc Redafii -de Qdero, fpiflum Opiii^, a eondi&dLMuialo
ttf^tfe ad Annum' i4r8. (fan<f ehitn- is fldt^t^)' Laeiha Lingui de^iudum, cujus
frtte br'o ftia- fmgulai^i cdiriifate compCrfehn vdlait . Vix Librum legO', quum depw-
fiehJo, Rc^dtrfiunr hiWl fibi reffgikini dUJiiffe, Corfufi^ iritegroi in fuutiv Gpus
iHfe^re, & quidera* ncutrihs nbmine adriotato , ut ex alienis fpoliis gloriam fiM
tim kVi labore cohquirercft . Quae R^dufiurti revera du<itorem habent , fuo focd
pi^bdrbunt: quae tero ai Cortitlios fpeftabinc, aliqiiid etiam benefieii mihi praei.
ft;itcfe. Nam cbllatus cum edjtis iHe Codex, non variantes- folum utilefqtie le-
tftibnes ftippeditavit , fed etiam addrtamenta aliquoe i»on contemnenda Redufii
J^hs. Hjrcc igitur omnia, ad ubei^iuj novae editiotfis hujus ornaincntum atque
Jjf^efiditirh , inNotis fubjiciath; qud fatione fdfVatum quoqucerit, quidquidRe-
tfhfttis ilicnb pahtib aflTuit , dignumque erat , qiiod mihimeintercidere< . Coronidis
IcKfd ddjtirig^hi vetba Patavini Anonynii , cu-jusOpufcuIum MStum de FsmilHs Pa>-
fai^haae Urbis ih ^iWiofheca JEftenfi adfervatur. Ibi haec de Cortbofis fcripta funt:
iBy de Ctfibo^s dicuntury fuere Curiatts Cmditionis . Mattbaeits de Cortbofis omatut
Miiitfdj divitiifilue muHis abinidans , genuit Aldrigetum , ^ui fimiiifer faSfuf e/i MUes a No^
HTt Vito Cuecilh de Carhino. Hic ptfiquafn oruatui fuit MiUtia, Potefiariam Feltrmae Ci*
iitAtis eitam S ilh bdbuit ^ qmrti ejfet HUus Tyranhus, An haec refpiciaht Cortafioi
Hifjdtic6s , alir Tiddant .

FE-

Digitized by

FEUTCIS OSIIJ 5

ADMONITIO AD LEGTOREM
De AGdriHitoribus ha jufce KBhf Gnici .

ETT* TituJus , aJfcriptus ihiiio Libri primi , /» MJ" J*. Codicibus
mi^iotris mtff\fm rf/////» ^ ^^^^1» Guiie^iiHiaiT Corti^m Opm/
univerfi conditorem agnojcut : fatendmn eft tamen cum iis j qui
Tatavinarum., xeruin ^criptores ante. nos cognitos l^abuerunt , ad
ta j qua GuliQlmus fcripferat de Novitatibus Padua , & Lombardi«B,
Albrigeti quoque Cortufii " manum y & calamum acceJlijfe , * quibus illa meltora
redderet j atque adeh nonnuHis in Capitu/is efficeret pleniora \ Duxerat
initium Operis Gulitlmus db i//is Capitu/i o^avi "Libri primi : Libera
Marchia permanente , //^mV Albrigetus feptem Capitu/a , qua
pracedunty de H^ermOy& A/berico fratribus d^^omano^ quorum gefix
in MSS. acapba/is tion /eguntur ., Creverunt dd hac acceffiontbus S criptoris
ejufdem Librorum a/iorum Capitu/a quapiam y quis exiftimet ^ pariim
i//um in tanto Opere de Lombardia , Tatria meruijfe . Fuerunt etram^
qui cenferent , ^ Jjos inter Bffrnar^ims Scardeonius , rerum Vatavinarum
apprime doHus , • Albi^^etum Hiftoriam , interceptam Gulielmi morte ,
tjufdem exemp/o , ffid m^Oori fe/icitate profecutum e(fe j exorfumque a/tiiis
fnajora fcripfijfe y tam die domefticis ^ qu^m etiam de rebus geftis Oentiw»
a/iarum: Ea re nosy Cortufios Duos , /aborem iftum Hiftoricum ^ utrique.
S criptori ex eadem domo communem , infcripfimus . Quanti porrb is /abor c(
DoHis fieri debeat ^ 've/ t//ud argumento efty quod uterque' Scriptor ea , qua
vidit y immo p/eraque , quorum pdrs magna fuit , in eo /iteris confignatum
iitj Ut ve/ boc uno nomine verus uterque Hiftoria A/unmus ^ & Myfta^
e/ebeat dppe//ari. Hiftoria quippe ab «v*» , video , eruditis diHa y ,& a
Ge//io.ex Trifc4nrum fententia definita : Narratio rerum geftarum , quibus^
interfoent is , qui narret . Atque huc fortafse refpiciens T/utarcbus in
Veric/e y eadem »mxWw , boc eft coJEtaneam vo/uit appe//are ^qubd aqua/ium^
ideft eorum^ qui rebusy quas fcriberenty interfuiffent ^ induftriam defideraret :
^ Ga/enus , infignis Autbor , in Ltbro de SeBis tum *vto4Up ^ hoc efty
proprium intuitum , & fpe(iationem , tum experientiara cum Hiftoria
' ^onjunxity quafi verh ni/ a/iud i//a fit^ qu^m^N.arratio eorum ^ qua viderimus.
ijfiy aut experti fimus, Scripfit autem uterque poft Albertinum Muflatum,
ratavinum Htftoricum , ^ Poetam , /// apert^ htdicant , qua paffim ex i//rus
£cceriQide proferuntur , ^ maxime primis in Capittdis Libri primi . Ktget
adbuc ) floretque Vatavii Cortufiorum fami/ia nobi/is , ^ digna Majoribus
fobo/e propagatur , Et bac quidem de utroque bujufce Cbronici Conditore
^OHotaffe /tbuity ne^ Amice Ledor , rudis & bofpes omnitio in ejufdem
adyta penetrares*

Tem,XIL Ddd i CLA-

Digitized by

C L A R I V I R I,

O. u I

De Cortufiis , eorumquc familia

meminere.

JOANNES DOMINICUS SPAZ2ARIMUS
Pauvine Reipublics Ckiiceibuiu(\M|S^

Ih Pnefatiotie Operis de febus gefiis k Veneris ia Comlflenti .

ALbertinus Muflktus » Gutielmus Cartu/ius ^ Patavini» res fui tempoti!^ fcripfcre . JUe terdcB
cjrmine » bic in Hifiaria de rebus domeflicis multa 9 & de extemis quadam .

PETRUS PAULUS VERGERIUS
In Prooemio Libri de Priucipibus Carrarienfibus, & eorum geftis.

INde verd (pofl Albertinum Muffatum ) Guielmus de Cartofiis cofttempmtneus ejus , & atnciws^
& ipfe quidem Hifioriam canfcribere adortus efl . Multaque pofl illum vita ei fuperfies , asm
de domejticis^ tum etiam extemis rebus % in unam feriem collegit . Ferum^ dum res fdriberet ^ vey
nufiatem arationis^ quam prafiare nan poteratf facili neglexie. Et apud iflbs quidtm tametfisnul'-
ta de FtriSf de Familia tamen bujus arigine nibil agitur. «

PAULUS MERUL A
Parte II. Lib. IV. Coftnographia Generalis^ in Patavio.

FLonmr etiamnum hodie Patavii familia Tranfalgarda , Sfartatea ^ Capiliflia 9 Tada » Cafmttsm'
Baanorumj Comitum SanHi Banifacii ^ Lianellarum^ Dauiarum f Dottarum f Maltruvesfarumi
Nonianorum , Ptci Aggeris » Ruflica 9 Trapalina 9 Malfattarum 9 Z^ccarum 9 Cortufiarum^ CaptT
vaciorum 9 (Jrr.

OERARDUS JOANNES VOSSIUS
Lib. III. de Hiftoricis Latinis.

GUlielmus Cartufites^ ae confanguineus ejus^ Albrigetus Cartufius^ Paiavinm uterque i inpre^,
tio babebantur temporibus Henrici f^IL & Ludovici IV. Harum priar rerum Patavinarum^
biftariam efi exarfus : fed pofieriar perfecit . Minar autem cultus efi mj^ulielmo : de qua fic Paul^
lus Vergerius in vitis Principum Carrarienfium , & ex eo Bemar^nuT Scardiomui Lib. //. twiwi
Patavinarum . Gortufius» cbm {criberet^ venuftatem orationis^ quam pnsftare non pocuiCf fitciU-
neglexit.

. - . fc.

LAURENTIUS PIGNORIU S
Sacerdos^Sc Antiquarius eruditiffimus Patavinus in Schedis MS. de Hiftoricis Patris.

GUlielmus Cortufius perfcripfit res gefias fuarum temparum ab avno MCCLXXllL ad jfnnMr
MCCCLFtlL Albergbetus Cartufius^ Gtdielmi Nepos 9 amnia recudit f & ad fua tempara
froduxit • Flaruit amo Domini MCCCllL eb* deinceps .

EXftat & Albrighetti de Curtofiis mentio in Privilegio Caroli IV. Romanonim Imperatoris 9 fle
Bohemi» Regis 9 indulto Magnifico D. Jacobo de Carraria 11. Nonas Junii Anni DomiM
MCCCXLVIII. in hxc plan^ verba apud Anonymum 9 qui Carraricniium Stemma coofecif 9 ad te«
numMCCCXLVL

^9 Confiderantefque 9 qu6d claras memorios Invii^iflimus PrincepsHenricusSeptimus, Avus oofleri
99 tunc in Imperiali foiio conftitutus , Jacobum quondam Marfiiii , Ubertinum quondam Booi&cii 9
^ Nicolaum ejus filium 9 Marfilium quondam Perinzani « Oppizonero quondam MarfiUi de domo it«
99 lorum de Carraria, Tiionem Novellum quondamTifonis^ &Guiiiielmum quondam lacobi^ am-
,9 bos de Domo i^orum de Campo Sandli Petri 9 Belludum &Zambonettum (Juondam AlexaiKlri de
99 Bclludis9 Albrighettum quondam Matthasi de Curtofiis, dc Philippum quondam Demitrii deCo-
99 mitibus^ & aiias quamplures fingulares perfonas de Civitate PadusB nommatim. Necnon&Com-
9, mune ipfiusCivitatis, «perfonas omnes dicftas Communitatis generalicerproquibufdam exceflibus»
99 & deliclis^ ut dicebatur 9 ab ipfis perpetratis^ de crimine laeCm majeftatis rcntentialiter condem-
99 navit 9 &c.

Digitized by

INDEX CAPITULORUM'

L I B R I P R I M I .

I. ^^"^^ ttatio Populi Paduani capto Mantefilicf fer Hnerinum.

IL 'm' m Memtfratio Hezetini de Romano •

IIL ■ ■ Qualiter Padua trabitur de dontinio Hezermi .

IV. % M De Geflis per Heterinum captd Padud per Ligahm^

V. ^*^^ Dt captione Legati.

VI. morte Hezerini.

Vn. De marte Alherici de Romano , & fuomm .

VIII. De quibufdam novitatibus pofl excidium famiHa de Rmam .

IX. De difcordiis Marchionum Eflenjium ,

X. De Ferraria , ^ P^enetis excommunicatit .

XL De ftatupacifico^&magnificoCtvitatis Padua.

XIL De adventu JmperatmsHenrici. *

XIIL De amiffione Vicentia , ^ aliis fa£Hs .

XIV. De Padua data Imperio , & Paduanis rebellibus .

XV. De morte Gulielmi NovelH^ & confinatisprimd^ & aliis.

XVI. De difputatiane Senum cum jfuvenibtts , & quafi prophetia futurmem .
XVIL De morte Domini Rizardi de Camino .

XVIIL De capticne Mota , & exercitu Quartefoli , & aRis .

XIX. De Lucio dato Domino Cani^ (b* alHs cavalcatis in Monte.

XX. De Tarvifinis fugatis per Comitem Goritia .
XXL De morte Imperatoris f ^ quibufdam cavalcatis i
XXIL De horribili morte quorumdam .

XXIII. De captione Domini Jacobi de Carraria^ prima pace fa&a cum Domino Cane*

XXIV. De morte fratris Regis jtpulia .

XXV. De Pace faCla , morte Comitis SanHi Bonifacii . '

L I B R I S E C U N D I.

I. Mmtefilice capto i D. Cane.

II. (*) JL/ Qpaliter Ugutio de la Fagiola conflixic Pfincipein Tamidiiiki com fiio exerdra

de Apulia.

IIL Deceflus Philippi Regis Francorum .

IV. Qjjalicer Ugutio de ia Fag;oia de Civitatibus , & Dominio Pifarum , & Luc9 expulflis

fuit , & Caflirucius de Antermenellis h&M eft Gipitaneus Gtoeralis Populi Luc« . •

V. Qualiter Dominus Gueceli de Camino accepic CivitatemFeltriy & expolflcEpifcopum.
VL Deceflus Ludovici Francorum Regis.

VII. Qpaliter Comes Goritiasxum Domino Gueceli de Camino veQeninc in Verooa t & con«

flrmata fiiit parentela inter Dominum Gueceli {NraBdi^m t ScDominos de la Scida.
VIIL Qpaliter per Dominum Canem Grandemt Antianos, Gaftaldiohety & Confilium Com*
munis Veronas jurata fuit obedientia , & honor Regi Romaiionim .

IX. Qjjaliter Gilibertus de Corrigio cum aliis Guelfis tra<£Uvic cum l^aduaoiSf qu6d Vicen»

tia raperetur de Dominio Domini Canis.

X. Qjualiter Cavaicaboves de Cremoha fregerunt pacem > & jtira » & de Cremona expule-

runt omnes applicantes parti Sacri Imperit .
XL Qualiter Comes Sandi Bonifacii cui^ Veronenfibus extrinfecis^ 86 Vicentinis fimiliter

extrinfecis 9 & cutn Pkduanis , & ftipendtahis PaduaBaggrefli func Civicacem Vicentiai*
XII. Hic Dominus Canis fuccurric Vicentiam .

XIIL Hic Ugutio de la Fagiola per Dominum Canem fadkus eft Poceftas, ScReAor Vicenti».

XIV. ' Qjiialiter Dominus Canis icerac6 miflt Ambaxiacores fuos Veoecias Domino Duci causl

pecendi poenam obligacionis .

XV. Hic mific Dominus Canis Ambaxiatores fuos Mediolanum .

^VL Hic Dominus Canis congregac exercitum ex omni loco, & mediatur dolor Paduanp*

rum . Finis quaUs eric Deus fcit .
XVIL Hic Dominus Canis cum gente fua difceflit de Verona, & ivit veniisMoaiemfcilicem.
XVIIL De captione Montagnanas , & aliorum locorum per Domiaum Canem de U Scala .

XIX. Hic Dominus Canis cum comitiva fua equicavit versiis Paduam9& caftrameucus eft ad

Texram duram .

XX. Qpaliter reverfus e(^ Dpminus Canis cum gence fua in Montemfcilicem t qui concinu6

non ceflabat fe praqparare .

XXI. Qpaliter quasdam Stella apparuit.

XXIL Qpaliter monftra equitum, & peditum omnium flt tn Terra Moncifctficts .

XXIII. QpaliterDominusdanis aggreflus eftBurgum Sandti Johannis , ipfumque igne devaftavic.

XXIV. Qjaaliter fuperv6nit prasfldium Domino Cani de Lombardia» & habuic Pontemcorvumt

igneque deftruxit Burgum Sandli Jacobi .

XXV. Qualiter venit auxiiium Domino Cani a Duce Carinthi» » & craftacur de pace medio

Ambaxiatorum de Venetiis .

XXVI. De ftcunda Pace fa£ta cum Domino Cane^ & de quiiufdam de Civitate fugatis.

XXVH.

(•) Scquentia C^pituU ujiiue ad vigefimum leA.ta4ii r. i:.c iprimiim in iucem prodeunc cx MSto Godice Ck«
rilBmi Viri /Ipojtoii /L^tni .

Digitized by

vvVlf De Owijli« P^dua d^o Dmnhn ^aeobo de CgrrarU. r

XXVIU, De ohfidiimTarviftiydf iualittrfmt d4tumComiti Gor^

XXIX, De oifidione Civitatis Padua, _ - ./

3DCX. De Coneiwufa&ainfalatio ,

vvVI De Cafito palTanelli . ^ ^J- ^

^Xli. De Geftis per Paduanos, & Cittadella , & jimbafatoribus Venetmm .

wXIII De Padita data Comiti Goriti^e , .

VVXIV QuaUter Dominus Canis voluit capi, & de extrinfecis Paduams tondemn^h»,

wxV. Bic frimd Vicarius Ducis Auflria intraniit Paduam.

XXXVi. De Treguaf& caftione Afoli , & Montis Belluna.

VVXVli. De prada Bojonts , & morte Rainaldi. - . .

VVXVm. Qualiter Dominus Canis prafumfit intrare Paduam furtwi. « j.-- .

XXXa* De defenforibus Civitatis, &Padums, qui cumDomittoCane fuenmt eontraPaduamt

XL. ' captione Potpftntis Cafiri^ ,

vri De fuga Domini Canis capto Caflro .

VLli De morte Macharuffi , & Guecilli Advocati de Noale .

3n!iU De obfidione Monttfilicis , & fpoiiatione Terra de Eft.

XUV, De tertia pace faSla cum Donuno Cane , CittadeUay & Feltre . ..

L I B R I T E R T I 1. :

1 T\E Civitate data Duci Karintia. . . ^ . .

jj De Vigotolo , & pdce Padua t & morte Comtus Gorttta .

Ili De Duce Auftria t & captione Domini Guecilionis .

IV De adventu Dueis Kariatia in Marchiam .

V * Qualiter Dominus Canis vindi0am fecit de pradictts,
Vi De Civili bello , & morte Gulielmi Dentis • . .
Vli, De morte Domini Attinerii, & Azonibus confinatts.
Vlli De eleCHone Ducis Bavaria in Romanarum Regem .

IX. ' Deprivatione Ludovici t&geflisperrebetles Eeelefia.

X. ' De adventn Ludovici in ftaliam.

xi, Summula geftorum per L^dovicum . . ,

301. De Domino Nicolao de Carraria , ^.Terra Efteiip. *

3CIli, De auxitio Theutonicorum . '

3aV, Detfibulai^bm Padmnomm. ^

L I B R I Q. U A R T I.

f "T^^ eanfis 9 fuibus Padua data Domino Cani.

II, JU De paJ^is faCiis cnm Domino Cane . : .

III, Quo ordine Dominus Canis intrarit Paduam . ,

IV, DegeftirPadua.perDominwpCanem.

V, ' De Paduanis extrinfeeis .

Vi, De publiaa latitia faaa Verona . _ . ^

VII. De nominibus militum ordinatorum Verona per Domtnum Lanem ,

Vin, De obfidione Parma t & Tfin/ifii .

IX, De morte Domini Canis . . ■.

X, De geflis poft mortem Domini Canis .

3J3, De juibufdam duris novit^tibtu in Lombardta.

L I B R I a U I N T !.

n, D lo^S-Mll^ataDol^Maflino , & Bergamo dato Domino Axem Vtenomixi.

ni, De obfidione Ferraria .

IV, Defecundo adventu Regis Joannis, & altts. ^ , r —

V, Quomodo LegatUM dominium Bononia acqutfivtt, & de ejus expulfione ..
vi, De obfidione Columii , & atiis . ,

VII, De Nuptiis y & Curia Domini Marfitii de Carrarta .

Vlli» De Brixetto t & atOs . , ^ »• j-

IX, De difcordia Venetorum , & Patriarcba , & morte Rtzardt .

X, De Parma,& Luca,& morte Raynaldi Marebtoms.

L I B R I S B X T I.

I. E «rtCTrtio Dominorum de fa Scata , . . j-

jl^ JLI ^utltterDomim delaScata caeperunt decltnare , ^deeapttoneGerardtdeCamtno..

|li, De Meflre , & adventu exercitut Verutorum .

IV, I>« /«rorf , d»* raW* Theutonicorum , •

V ' De quibufdam geflis a Theutonicis , & atiis.

VI De quibufdam Rebettibus,obfidioneTarvifit, & attts. ^ , « ,
Vli De Advocato Tarvifii . conjuratione faCia contra Domnos de ta Scata.
Vui. De quibufdam geflis per Dominum Maflinum , & exerettu V enetorum .
IX, ' De Civie , Feltre , & aliis capitulis , & Bononia .

Digitized by

}' ^ liberattone Ci^mk f^a^^^ ^davfm^^

JW, Refponfio Domim J^arjiiii. . ^ ^ . v.

m(?ftf Dominorum de Rubeis. /

V. De carceribus Domini Albeni^^^o.Regv^fi^
V{. Dertgimine PaduiB^fy Bry^i^^ .

VII. exercitu Montisfilicis .

VIII. Dowini Maftini obfide , dr ^/w . . . , ' ,

grio oriiwf Dominus Ubertinus dg-^ Q^^^i^ni^pj^ "Bdduai. . ^

X. De morte Domini Marfilii .

XI. De liberatione Gerardi de Camino^^ ^l;m^pituUt'M . J

XII. ^o«rer/Ov^ .#/M^ r^il^ : ^ ^ ^

XIII. De liberatione Montisfilicis ; & attis . ^ ' ' ' . - •

XIV. De Cafiro Monttsfilicis .

XV. De captione Nobilium de Fojano .

XVI. De Turribus Quartefoli. & Burgis Vicentia.

XVII. De morte Advocati , dr aliorum nobilium .

XVIII. De pace f^enetorum .

XIX. De executione pacis promulgata Venetiis .

XX. De captione Loderifii , vindi^a Theutonicorum .

LIBRI OCTAVI.

!• I A E Campo SanSli Petri , dr nobilibus diHa domus .
^ Summula quorumdam geflorum .

III. Df nuptiis Domini Ubertini , Mundiano , ^/iw .

IV. Df conjuratione faSia contra Dominum Ubertinum , 4/ijx .
y. De focietate faSia contra Dominum Maflinum , ^/iix .

VI. Df fa£io Parma , dr Mantua , ^/iiJ capitulis .

VII. De captione Principis Joannts , obfidione Luca .
\VIII. Df wortf quorumdam^ & aliis capitulis .

IX. Domino Florentia^ dr f/wx expulfione.

X. Df focietate quorumdam Theutonicorum ^ dr Dtt^e Venetiarum .

XI. Qualiter Domini UbertinuSj & Maftinus amicabiliter convenere «
Xlf. Df morre illorum de Flumicello .

XIII. Df Cowir^ Araldo .

XIV. Df Falfariis , dr /a^lo JTi^-W , & morte Lemici , dr ^iix .

XV. D^ fuga Marchionisy & faSio Parma.

XVI. De morte Petri Zeni , dr fai?o Tor^oniwi .

L I B R I N O N !•

!• E wortf magni Ubertini^ & ejus fuccejforis .

U. JL/ Degeflis per Jacobum de Carrariaj dr dominio.

III. Df mortf /If^ix Apulia 9 ^ ^ /iii .

IV. Df morte illorum de Lucio .

V. Magnus Jacobus efficitur f^enetiarum Civis .

VI. De faSio Zadra.

yil. Df captione Xichi de Caldenatio .

VIII. Df morr^ Regis jfoannis , dr aliis .

IX. De fa£io Ravenna.

X. De Domina Ifabella.

XI. Df wom ile^ij Ludovicif qui fe dicebat Imperatorem .

XII. De Tribuno Roma .

XIII. De Rege Ungaria .

XIV. De clade inaudita .

XV. De morte Hengelmarii de f^tllandres , dr «/iir .

XVI. De yiceconMibusA

L I B R I D E C I M I.

I- I A E Domino Legato.

II. J-/ Df JBfjro Antonioj Domituy de Valfe^ & aliis.

III. De morte Domini Patriarch/e ^ & nuptiis Domins Ziliola .

IV. De morte Domini Jacobi de Carraria , & nuptiis Domini Bamabovis •

V. De dominio Dpminorum Jacobini , & Francifci de Carraria .

VI. De Bononia , & ejus dominip .

VII. De difcordia f^enetorum^ & Janua .

VIIL De morte. & difcordia Marchionum , dr aliis .

IX. De nuptiis Domini Jacobini de Carraria .

X. De fa6io Verona . •
XL De conjuratione contra Vicecomites .

Ll-

Digitized by

t l B k i ' U N I> B C I M I.

DE adventtt Imptraioris Cardli in Lomiar^iam. ^ j^^

D<f i>iwitf rwwM Imferot&ris t & 4e JUilma Franctfa de Cafratmt

HI. De adventu Imperatoris ,

IV, De fecunda Ctronatiime Imperatoris ,

V, De conjuratione faSd contra Imperatorem .

VI, De reeeffu Imperatoris, & Domini Patriareba,
Vn. De captione « & vindiSa Zambom,

VIII. De adventu Regis Ungaria , ^

IX. Ve captione Domi^ JacoHni de Carrarta ,

XI. DeFacefaSlainterRegemr&Venttos,

XII. Twor Privilesii concejf Domino Padua per Eegem Ungana>

Digitized by

T«7

GULIELMI ET ALBRIGETI
CORTUSIORUM

D E

NOVITATIBUS PADUyE. ET lOMBARDIiE

INCIPIT LIBER PRIMUS.

CAPITULUM PRIMUM.

Pratio Populi Paduani ^ capto Montejilia
fer Hczerinum .

Gloriofa Jufti-
na 9 Civitatis
Padiue Regi-
na.innoftrisne-
ceffitatibus s
per clypeus, &
tutela , in nos
refpice oculis
pietatis: mali-
ciis hominfi ob-
via , quonia in-
ter Cives cre-
fcunt injuris' ,

odta» deceptiones, fraudes , & (quod pejus eft)
quidam nituntur Paduam tuam propriam Civi-
tatem fummittere dominio Hezerini de Roma-
no , qui Montemfilicis occupavit 9 & folummo-
do cogitat Civitatem invadere fraudulenter .
Veftris etiam p.ecibus Dominus Nofter a fer-
vili jugo nos defendat, ne fauces tyrannicaB (i)
nos devorent , & viduas cum orphanis compel-
lant mendicare , libertate perpetuo carituros .

Ego vere Regina Civitatis Paduae , Regis
Vitaliani filia , tempore mci MarcyriS vos no-
bili Privilegio prasdotavi , dicens : Civitatem

{i) In Cod. Mujfiti 9 & Mmbobui Ami. ne fraudes
tyrannicc .
Tom. XII.

meam Padu/B libere relinquo in manibus poputi
mei 9 quod Gloriofus Dominus vobis longiffimo
tempore confervavit . Vobis autem in^ati<;, &
yeHrx falutis immemoribus, odia^ rapinas» ho»
micidia , deceptiones » fraudes , bella placent :
& quidam jam Padauani Montemfilicis accefle*
runt, volente^; Hezerini parti favere . In vanum
ergo nolite efFundere pieces vcftras, fed difci*
te fervire Tyranno cum gravi fubjedlione • Sic
enim veftra opera meruerunt .

Amodo Paduani videntes auxilio veri Domi-
ni fe ( a ) relidlos , ac etiam potentiam Heze^
riniy ftabanty quid facerent» dubiuntes.

C A P. IL

Memcratio Hezerini d$ Romano.

Vldens Hezerinus de Romano, qu6d Viccn*
tia , & Verona fuo dominio lubjacebant»
& jam ceperat Montemfilicem ; cum fua mili*
tia versbs Paduam equitavit , credens eam ca-

Sere violenter : fed Paduani fe illa die viriliter
efenderunt, exeuntes obviam Hezerino. Sed
communitas Paduae in tali propofito non ftetit
inpofterum : immo ftatim in fequenti die in
MCCXXXVII. die IV. exeunte Februario, He-
zerinus intravit Paduam , re(5h)rus ibidem da
confenfu civium pro Domino Federico Romaf-
norum Rege.

Sta.

( X ) ifA deftitutot .

Eee

Digitized by

7«^ . HlSTORIiE C

Stabat amodo Hezerinus cogitans deftruere
humanmn genus , caufafque invenit inauditas »
multos cogens cum filiis, & uxohbus per alie*
nas Provincias mendicare: alios vero, gladio,
furca , igne , carcenbus inauditis facit et.am
mortem duriflimam fuftincre : parvulos vero
genitalibus cxGs ^ jubet coecari : mamillas mu-
lieribus abfcinduntur : petit frater cremare fra-
trem, naius matreto, ut placeant dicSlo Tyran-
BO . Eft Hezerinus infpeilor (j) tantorum
fcelerum , & queritur parbm fceleris, dum re-
ftat quod prxparet (4) Patavinum genus: &
afperans fasvas iras, ait Alberico fuo fratri, qui
in Tarvifio fimilem fcvitiem exercebat . (5)
DeliEka Gentium pofcunt ultrices manus , ca-
piamus VrbeSj ^ undique lata Regna ; promif-
fa Lombardia me Dominum vocat; habere pu--
ta ; ad ortus figna referantur mea; cum Plebe
pereat omne Nobilium genus^ {6) licit amodo
ejfet faij & nefa$. Tunc Alberkcus ait: O mi
frater f Infernus annuat Pater. Sed ad quid
inanei ducimus fruftra moras ? finge ti irdtum
mihi. HiPi dolofa fpecies ttahet multos ad iw-,
teritum ; agamus beila ; Fides undique nbfit
mbis , dr Pietas femper procul . Mundo dati
fumuSf ut fcelira ulcifcamur. Parire licet i
turres^ ^ habitaeula^ ^ palatia delicata de-
ffruamus: Omnino privemus omnes honcribus ^
^ divitiis 9 adeo ut viln pofjtnt mortuis Veraci-
ter invidere. Inferamus tales pwnas hominibuif
^ tantaSy qualcs^ ^ quantas numquam intu-
lit Pharao » neque Nero , nec crudrlis ( 7 ) An-
nibaly non Syll^ crudelttas^ vel Herodts . Ecce
nuno manifefte videmus, quanta horribilia, &
nefafida Tyfanni operantur in CivitatibuS» qui-
bus regnant: quod debct effe exemplum cun-
dlis, ut talium fic fpernendum dominium» vi-^
tdndum fervile jugum , 8t modis omnibus de-
fendenda libertas ufque ad finem mortis. Amo-
do fenes & juvenes , & generaliter omnes in
<antis anguftiis commorantes n^iferieordiam quce-
tutltyfit dicentes : Quid Deus tantot pattris fu-
toresi Cut terta non dehifcit fub pedibus ^ ut
hitHi%erinu5 fabeat tenebtasl Te Patrem Cceli
populus redemtus invocqt fupplex iterum relap^

fus. (8)

C A P. Ilt.
Qualiter Padua trahitur de dominio Heterini .

INiauus Tyfannus He2<?rinus cogitans ducere
ad effedlum, quod jam lctigo lempote t)U-
cabat,(9) fcilicet devaftare Mantuanum diftri-
{kum j & poftmodtim progfcdi ad majora, con-
gregatis in Verona militibus^ ac peditibus de
MarchiaTarvifina, ac etiam fuis militlbusTeo
toniciSy in quibus hab.bat maximam confiden-
fiim , magfiifice & potenter equitavit vttsiis
Mantuafn MCCLVI. circa principium menfis
Madii . Ecce quidam Legatus Roman^ Eccle-
fi», qui venerat Venetiis de mandato Summi
Poflrificis , convocatis Vtnetis f Fer rarienfibus ,
6t Nobilibus expulfis de Marchia Tarvifina»

fj ) Atnbo Codd, Amb. tyrannice .

( 4 ) MeL reparet , ut in Ambr.

( J ) L9ge ex Aeiu IIL Scgn. L Eccerinidss Muf[Mti ,
tujus € fontibus b^c dedu^a : Delicta polcunt
Gentium ultrices manus . Capiamus Urbcs un*
^ique 8c late loca . FromiiTa Lombat-dia me
DoAiinum yocat . Habere puto . Meos nec ibi
Aftam gradus .~Italia m>hi debetur , haud equi-
dem fatis eil illa , ad ortus (igna referafitur
mea . Habes b^c ead^m in eodem A6lu Sc. IL

(6) Legerem $x eademSctna; Jamque omne fas li-

ORTUSIORUM 770

A ^prasdicans San(5lam Crucein in perniciem Hjzc-
rini, Nobili viro Tifoni de Campo Sanfti Pe-
tri confignavit vexilium Sandtae Crucis. Hoc
£a£io Legatus , qui le afferebat nolTe voluntates
Paduanorum , qui detinebaniur fub Imperio
Hezerim, de confilioDomini Marci Qpirini Po-
teftatis PaduaB, Marci Badoar^i, Tifonis prasdi-
& aliorum Nobilium de Marchia Tarvifi-
na , pott expugnationem quorumdam Caftro-
rum , exercitum luum feliciier collocavit ia
Villa Plebis. Ciim ver6 fama tenuit , quod
gens Crucis erat in Plebe , multi habitatores
Villarum venerunt ad Legatum alacres , quafi
expugnare deberent barbaras nationes. Fa<SU
in Plebe concione folemni , Lcgatus fe movic
versiis Paduam , & poft magnam expugnatio-
nem , ficut placuit Summo Deo , Legatus cum
gente fua tam potentem , tam invidlara habuic
Civitatem , politis armis intrinfecus , nec fuic
multa ftrages homtnum occiforurfi ; (ed inrer
unam partefti, & aliam forte quinquaginta (10)
homincs perierunt • Fa(5^a fuerunt prsBdidta
MCCLVL die Lunas XU. menfis lunii, reciufis
hoftibus -intra miuras , omn^ am^tiose hanc
diem benedicebant , quam fua a^tate venturam
vtx aliquis cogitaffet. Die vero fequenti omnis
gens Crucis arma lastanter arrtpuit , & pugna-
tum eft undique : fed tamdem mota por:a Pon-
tis Ahinati per ignem , intravit Civitatem gens
Legati. Aoledifius vero de Guidctis , qui fe
appellabat Vicarium Imperii ufque Tridentum^
qui proHezerino in Padua multas fa^vitias per-
petraverat , videns ignem pcr portam Sanc^i
Joannis, aufQgit, quem fui vidcntes converfum
in fugam , &: ipfi fimiliter fugierunt . Pugatis
hoftibus apertas fiint portae Ciyitatis ex omni
parte . ExtraiSbs funt de carceribus omnes foe-
minaSf ac pueri, quibus feptem m^gnaa domus
erant plense in tantum , quod vix poterant vi*
vere , vel fpirare . In introitu Civitatis mortut
fuerunt circa feptend, cujus non potuic eife cau^
fa , quod Paduani intrinfeci extrinfecorum ad-
ventum coto defiderio expe£^abant. In pRucts
vero diebus fequentibusMeftre, & quafi omnia
locaPaduani diftndlus fuerunt reddita Domino
Legato, & Communi Paduas; & in tantum fe
prasceptis Matris Ecclefiae lubdiderunt , quod
pduci , imo fere nulli f uerunt , qui haberent de
malis prasteritis memoriam , vel de tranfacSlis
cruciatibus condolerent, quoniam dulcedo poft;
amaritudinem plus dele<5lat .

C A P. IV.

De Gefiis per Hezerinum captd Padua per
Legatum .

Llcet Hezerinus , cbm redibat 1i vaftatione
Mantuai, manifefte fciviflec, Paduam fore
captam : iile tamquam fagax Tyrannus £iUud
gerens in ore , & aliud in mente , quamcitilts
potuit fine mora cum toto exercitu equitavic
veronam , caliter ordinans gentem fuam , quod
nullus potuic deviare . £c fic , quamvis Hezeri-

nus

cet , & nefas , & infra Mujfatus b<tc aadem
fic exfrelfit in laudato ASa Sc. L Fingcte Ira-
tum mihi . Dolofa fpeciet hac ad incericum
trahec , hlnc inde mulcot cranifugas » abfic
Fides , Piecafque noftris adibus liemper pro-*
cul . Adi finem Cbcri AB.IL Eceerinidis .

( 7 J /« Cod. Petardi , & Ambrofianis cruencus ,

( 8 ) /« Codd. Muffati » Petardi , & Ambrofianit deefi
Populus , & pro redemcus , e/t reda^us .

( p ) /w Cod. Mujfati peropcabac .

(loj Ambo Codd. Amb. XL.

Digitized by

77r L I B E R

aus ha!c tcgcwt, qimnfum poflec , tamen mur-
gurabatur latenter , & timorose per omnes ,
Paduam fore captam, Timens Hezerinus , ne
kceret moeltis gentibus mutare propofitum ,
claudi fecit omnes Portas Givitatis , & fi quis
recedere praBfumebat, manibus & pedibus trun-
caoatur. . *^

Vult amodoHezerhius fui odii venenumevo-
mere , & fuis convocatis complicibus quaefivit
Cpnfiiium , quid facere habeat de Paduanis .
Tunc aitquidam: (n) Magnamme FrincePs ,
Judtto Paduanos cape : Ferona vinaos teneat ,
^ carcer tuus^ mortes minare rigidas , ^ Pa-
duam celer accede , invade trePidos^ tolle mo-
ras^ qmniam terror fuorum , & vefier magnus
vtgor flemet rebelles , vieior optatum ftres .
Hezennus, vir iniquitatis inaudit», juffitPadua
nos carcerari, & eos fecit fpoliari equis, & ar
mis, & omnibus ornamentis, qu« lulerant ftu-
•diose ad Hezerini decorem; & fuerunt numero
undecim miUia , & ultra ^ quos omnes perire
fccit igne , gladio , fame, & fiti , & peftibus
inauditis, de auibus (12) neque CC. redierunt.

Pcrfecutor humani generis cogitans Paduam
pccupare, fi ppterit , congregato exercitu co~

fiofo de Verona, Vicentia , Fdtre , Cremona,
apia, Placentia, Vercellis, Brixia, Bergamo,
« de diverfis partibus multis Gentibus congre-
gatis, ecjuitavit Montegaldam , & eam cepit ,
excacaiis omnibus repertis in Caftro. Poftmo-
dum vero vfinit Hezerinus , credens Paduam
pccupare violenter, Scientes (ij) amodo Pa-
duani , qqod locatus eft exercitus valde prope ,
exiverunt obviam inimicis , locantes fe foris k
inuris Civitatis inter fpaldum . Erant autem
in hoc Ecclefiae guarnimento if\quilejenfis Pa
triarcha , Dominus Bianchinus de Camino, Do-
uainus Azo Eftenfis Marchio cum Ferrarienfi
militia, Milites Mantuani, Veneti, Clugi-nfes,
de Romagna , & quidam expulfi de Verona .
Milites & pedites . qui venerant de Bononia ob
S^n&x Crucis reverentiam , recciferunt, Domi
num Legatum & alios pugnantes pro fide in
niaximo neceffitatis articulo relinquentes . He-
zerinus Vero fape numero appetivit intrare Pa-
duam violenter; fed propter nobilera defenfam
fpes fua ivit incaffium . Videns amodo Hezeri-
nus, fcsfruftra geutem in obifidione tenere, at-
tentavit tranfire riveriam Moniisfilicis ; fed ne-
quivit . Poft ver6 magnam devaftationem Vil-
larum , totam fuam militiam , quam habebat
ultra militiam Paduanam , in triplum ordinate

flomeravit in unum , & viam ordinate capiens
'icentiam eft reverfus FuerunthsecMCCLVI.
circa finem Augufti . Et die IV. intrante Sep-
tembri rediit Vicentiam , ubi fecit publicam
cojncionem , in qua inter cetera fuit locutus ,
quod milites fui Paduam obfederunt , & Mar-
chionem Eftenfem cum fua gente, & quod plus
cft , Romanam Ecclefiam compulerunt turpicer
f repidare , dum Lcgatus Apoftolicse Sedis latuit
intra fpaldos, His verbis propofitis , & aliis ,
ille callidus , & aftutus dubitans amittere Vi-
centiam , propofuit Vicentinos ponere extra
propriam Civitatem, & ait; J^eis fidelibus Vi-
€entmis fic dicam : iVo/o , quod mei Vicentini
lateant intra muros , quemadmodum foeminei
Paduani; fed foris a Civitate permaneant , 6*

iii> Mufjatt bac ipfa funt tn kccerintde A£i. lU, Sc,
IV, or$ Commiiitonum . Ibidem paulb aliter bac
ieguntur ^ nempe : Accede, muro^ milices cin-
gant tui . Invade crepidos , tolle pendentes
moras . Terror fuorum , nofter & magnus vi-
gor flerncc rebcUes , vi&or optatum teres .
Tom. XIL

R I M u s:

{^J^^V • "^* ^^^' '^^^^^ ^"/'« temerari4
wnire l^tcentt^, redeant flebiliter, & dolenter,
^ nofcant qutd valeat l^icentinorum libertas .

"c , pofitis in Vicentia Veronenfibig,, &
liitotonicis, Vicentinos manere fecit extrinfe-
cus , & ita eis Lunam monftravit in puteo , &
lub aun fpecie pr«ftitit auricalcum. Poft haec
jvit Veronara , & cunftis gentibus, qua fuerunt
cum eo > dedit licenciam recedendi .

C A P. V.

Dc captione Legati .

T Egato fanifa; Fideihaaenus (14) fatisfecit
J-J gratia Dei; fed quia in rebus hujus Seculi
nuila eft profpentas, quam adverfitatis ftimulus
non oppugnet. Ecce namque talis evenitcafus,
auod Cremonenfes fraudulenter acceperant qua-
dam Caftra Brixienfium, qui nunc favebant Ec-
clefi». Quare Dominus Legatus cum fuis fide-
Iibus exivit Brixiam., ut Crearonenfibus obvia-
ret . Hoc audito Hezennus cum maximo guar-
nimento equitavit Veronam ad exercitum Cre-
moneixfium : quod multum terruit Legatum ,
quia ad exercitum Legati nondum advenerat
vJarchio Eftenfis . Icaque Hezerinus cum Cre-
monenfibus contra exercitum Legati viriliter
equicavit : & tamdem poft magnam pugnam
captus fuit Legatus, mulci alii capti , vel mor-
cui permanferunt in campo : quod multum om-
nes amicos Ec lefias contriftayit. Dominus He-
zerinus in hoc loco majorera habuit gloriam ,
quam habere potuiflTet in toto exercitu Lom-
bardias. Fuerunt h»c MCCLVIII. menfc Sep-
tembri.

Eodem menfe Brixia reddita fuit Heaerino ,
in qua multos milites decollavit: trufit popula-
res in carcerem , foeminas, pauperes, & pupil-
los : Ecclefias deftruxit, & Caftca: & breviter,-
totam Brixiam dedit exterminio , & ruina .
iVuIIum eft fznh diluviura , nulla peftis , qu»
t intam inferat miferiam toleranti , quam fub
iniqiio Tyranno libenatis . Satis ergo cft mani-
feftum , quod,quiIibet dcbet nofcere Tyrannos,
fugere proditores , & ufque ad mortem defen-
dere libertatem .

C A P. VL

De morte Hezerini .

JAm animus Hezerini levatur in altum . Scit
enim, quod Rex CaftelliB eleaus Imperator,
licet in difcordia , intendit prorfus venire in
Lombardiam . Scit etiam , quod jam fecret^
tra<5laverat , quod quidam Mediolanenfes fibi
jroditorie traderent Mediolanum . Itaque con-
jregato exercicu copiofo, aic iis, de quibusplu-
rimumconfidebac: inLombardiam fe velle age^^
re rem majorem^ quam a^a foret a tempore Ca--
roli Magni citra . Et elecfto die fuas motionis ,
de confiUo Aftrologorum , circa finem Augufti
MCCLIX. equitavit magnifice circa moenia,
Urccoruni Brixienfis diftridcos , qui adhqc He-
zerino ....... (15) Hoc audito Marchio

Palavicinus , Bofiius de Dovaria , qui cum Cre-
monenfibus , infcio Hezerino, fecrete fuerant in

con-

1) Ai, numquam.
ij) Ai, aucem .

14) Al; facis favic .

15) Supple iacunam ifiam ex Cbronico Rolandini Lib,
XUL Cap.JI. virilicer refjftebant,

Eee a

Dig iti zed by

773 ' HISTORIiE CO

doncordiam cum Marchiooe Eilend, & ceceris I iA
fidelibus EcclefidB » moco coco exercicu Cremo-
oenfium j locaverunc fe circa Caftrum de Son-
cino, veniences obviam Hezerino . Marchio
Eflenfis cum Ferrariefifibus, & Manruanis equi-
taverunc Marcbariam in Cremoneniium auxi-
lium f & fuccurlum • Hezerinus ipfe iubico 8c
lacencer remific Brixiam populum Brixienfem ,
& cum fuo copiofo exercicu ^ furcivo greflfu
tranlivit flumen Olei per poncem de Palazzolo :
& illt Mediolanenfes prodicores , per ouos fpe*
rabac habere Mediolanum , venerunc ad ipfum .
Marcinus vero de la Turre , Capitaneus in Me-
diolano , cum Mediolanenfibus copiose cxivit in
auxiliuai Cremonenfium, propinquans adeorum
exercicum , quancum pocuic . Ecce Leo rugiens, B
infciis Lombardis, pervSnit ad vadum cujufdam
fluminis» qubd dicicur Ada : & cran(ivit per va-
dum, & coepic versbs Mediolanum dirigere icer
iuum i & /orfan peregiiTet fui crudelis animi
propoflcum , fed non fuic voluncas Dei . Scilicet
Nuntius quidam animo anhelanci hoc reculic
Marcino de ia Turre , qui (ubico Mediolanum
eft reverfus , & prsvSnic adventum Hezerini ,
& fic Civicatem' incolumem refervavic • Ipfe
aucem coluber corcuofus , fbns fcelerum , &
snagifter 9 cbm jan^ facere nequeac quod prs-
fumflc 9 rediic fpe firiudacus , & violenter occu-
pac Poncem Caflaai fuper Ada , & eum tenuit
& armavity & paanfionem fuam in Vicomercaco
pofuit infi^licehi . Cogicavic incer fe » quid in C
tancis periculii fic agendum : nihil curans amodo
de domibus planecarum , vel fideribus . Nam
non ignorat , flbi fummum periculum efle inccr
flumina ^ incer loca inimicorum, 8c incer hoftes»
& efle cdndlis Gencibus Icalias odiofum . Scudec
de gente lua plus folico procurare . Hezerino
manence in Vicomercaco» Cremonenfes, Mar-
chio Eftenfls , & omnes de parce Ecclefls vi-
riliter equicaverunc ad Poncem Adx 9 quem
cenebat Hezerinus . Qiiidam ivit ad Hezerinum
referens faiVi feriem fcftinancer . Tunc Hezeri-
nus procinus properavit ad Poncem , quem de
iactii habere conHdens, fuos milices, & pedices
animabac ad pugnam , in cantum , uc quafl ho
ftes jam de ponce crederent . Sed excrema eau- ^
dii luiftus occupac • Nam ecce fagitca quosdaim
de Ponte emiffa , fi^ic Hezerini flnilhum pe-
dem, qut dolorem vulneris alca mence concem-
fit, & ad Vicomercacum eft reverfus, dixicque
omnibus audiencibus : Hodie fine ponte talem
viam faciemuSf quam cumponte Hofles nullate-
nus attentarent . Et cum gence fua falubricer
tranfivic Adam. Scabat igicur Hezerinus regaii
more in dextrario phaleraco , tergo verfo ad
inimicos, quafi eos pro nihilorepucaret, diredU
facie ad Brixienfts , qui ulcirao cranfibant . Sed
poft illius gencis tranncum acies Lombardorum
appropinquavic ad acies Hezerini . Ec ecce Bri-
xienfis roilicia coepic verbtis Brixiam extendere w,
viam fuam , nec declinare ad Hezerini defen-
fam • Ipfe vero animofus , Sc audax » afpiciens
gentem fuam nullacenus in armis» vel viribus con-
fidere» & quofdam fe reducere ad eum, camquam
fld locum muniminis 9 8c ad Caftrum , ftans in
arciculocali, ccepic cenderecumgence lua versiis
Bergamum , non ficut fugiens , fed equis proce-
denctbus, quafi paflim . JTnfecuca eft gens Lom-
bardica Hez^rinum . Ec ecce Eftenfis Marchio,
& Marchio Palavicinus , Boflius de Doyaria, &
alii quamplures Nobiles » & pocences Hezeri-
num circumdederunt » &c ceperunc : quem fic

(16) Al. vocacis.

RTUSIORDM 774

capcum quidam bis , vel ter In capite percuflit^
excufans le , 8c dicens, quod fracrem mum uno
pede fecarat mucilari . Si^^d quifquis fuerit , lau-
dem non meruit , fed opprobrium viKtatis .
Fuit hasc capcio MCCLIX. exeunte Sepcembri .
Hezerinum vero fic captum honorabilicer» ut ia
hoc cafu decuit , ad Caftrum Soncini conduxe-
runt, & (jtf) accicis medicis , & fapiiencibus »
talem curam habuerunt de eo j quam laudare
poflis faAam per Albericum ejus iracrem , quas
non profuic. Nam die undecima poft ejus cap«
tionem , diem claufit excremum, & a prsedidlis
Baronibus honorabiliter fuitinSoncinofepulcus;
& fic caufsd paflionis 9 tumulo paterno trauda-
co, in aliena pacria requievit.

C A P. VIL

De morte Alberici deRomanOf & fuorum (17) .

HEzerini audica defiderabili capcione »
& poftea ejus morte , mulciplicacum eft
gaudium , populis exultancibus in immenfum .
Itaque, poftquam vericas cognica eft, Urbes pa-
cificancur, & Gences. Ec eodem anno, tempo-
re aucumnali, quidam nobiles Vicencini Paduaoi
cucurrerunt , rogantes Populum Paduanum »
quod Vicentiam accipiant , & defendant . Et
cunc ftacim Poceftas cum milicia Paduana Vi«
cenciam equicavic, & difpoficis Vicenciae nego-
tiis lapiencer , omnes Paduani cum Poceftacr
alacres Paduam funt reverfi . Paucis vero die-
bus elapfis, illi, qui Baflanum. cenebanc pro He«
zcrino , fe reddideriiat in mantt)us Poceftacis, 6c
Baflanenfibus daca ele(5lion&-, otruin vellent
fubefle Paduse, vel Vicencis» fubefle.Communi
Paduas fponce elegerunt .

Ecce jam Domini Anno revoluto , fcilicet
MCCLX. Albericus de Romano anxietacibus
circumvencus , cum propcer morcem Hezerini »
tum quia fciebat » (e in Tarvifio tyrannidem «
& mala innumerabilia perpecrafle , quajfivit fiW
locum fecuriorem in fuis Uaftris : & cum tota
lua familia, 8t quibufdam milicibus Teoconicis»
Tarvifio derelidto, ad Caftrum Sanfti Zenonis
equitavit. Erat aucem hoc Caftrum in Pede«
monce artificiose conftru<Shim , & ade6 muni*
tum 9 quod dicebacur a multis Cafhtim Sanfti
Zenonis.pofle cocam Marchiam fubjugare . Tar-
vifini ver6 malorum memores , quas AlbericuS
fecerat in Tarvifio , volences de eo fumere uU
cionem, exiveruncTarvifium hoftiliter, & pofict
func cira locum . Sic icaque magnifice perma*
nences a Kal. Junii ufque circa finem Augufti ,
caliter impugnaverunt locum , & inimicum ^
quempraB cun^is defideriis confundere niteban-
cur , quod ad hoc camdem eft deventum , quod
Teoconici , & quidam alii , quos Albericus fe-
cum habebac pro defenfa , circa finem Augufti
excrinfecis dederunt Caftri munitionem » quas
vulgo dicicur Cinta. Scac nunc Alb -ricus cum
uxore , & filiis in fummo curris dolorofus , Sc
triftis , fciens cun<Slos defiderare ejus defblatio-v
nem , & mortem . Chm per criduum fteciflec in
fummo curris conclufus, non cancum fame, quan«
cum arida fici devitfkus , uxori ac filiis non fin^
lachrymis eft locucus, & aic :

Heu vigor , & fapientia Hezerini crudeliter
& indigne jacet profirata , nofiro jugulo
fiflit intquitas circumfisntium proditorum ! P^os
vero , Carifpmi filii ^ domus nobilis de Roman^
beredes veri efiote , dr pradecejforum vefirorum

mor-

(17) ^ide Cap. X. Libri XU. RoUndini .

Digitized by

775

L I B E R

ikiorte faciu mmtnm ultienem . Habeth namque
magnam partem in Lombardia ^ & amfangui'
neos veftros nobiles^ &potentes Comitei 4e (i8)
Magono , qui natura fanguinis exigfnte , fave-
tunt vobisy & veftra parti. Ego autem do w-
iispatemam benedi£Honem^ &gratiam^ & Deum
precor Omnipotentem , ut fuper inimicis nofiris
vobis det gloriam , & triumphum .

Poft hac vocavit ad k omnes , qui cum eo
crant , & ait : Scio^ quod melius efly quod folus
moriar » qttam vos mecum . jiccipite ergo me
captum^ & meam familiam , & reddite inimu
cis • Tunc fubditi protinw dcfcendentes locuti
lunt cum inimicis» promittentes fedaturos fuuro
Dominum , & familiam, fi vellent eot dimilterc
abfolutos . Et habuerunt Servi gratiam poftula-
cam . DudVus eft ergo Albericus cum fua fami-
lia infra turrim , & impofitum eft ei ligneum
quoddam frenum, fine quo ftetit tantum, quan-
tum accipere potuit poenitenriam de commilfis.
Demum dudlus eft per exercitum unk cum uxo-
re, & fex filiis , & duabu» filiabuj. Ipfe vero
cum filiis fuit eladio truncatus , & membratim
laceratus pcr frufta : dusB ejus filias 8c uxor in-
cendio funt confummatas . jpacS^a fuit hxc c«des
in MCCLX. exeunte Augufto (19).

Mortuis illis de RomaDO, omftcs civesPadua?
iverunt per Civitatem ^ quafi nudi fe verberan-
res ob Uei reverentiam ; & adeo fe pacificave-
runt in unum, rcgentes Paduam in communi ,
qu6d omnes fperabant, pacem inPadua, & lota
Marchia Tarvifina perpetuo duratucam.

(lo) Licet de Geftis illorum de Romano fcri.
hatur plenifas in Chronica , Rolandini ♦ tamen
placuit aliquam facere mentionem in exemplum,
quod piavum dominium fit vitandum , & ad
cvidentiam infra fcriptarum Novitatum ♦ quae
poft adycntum Imperatoris Henrici aieo icmpo-
re occurrerunt-

C A P. VIIL

De quibufdam novitatibus pofi epccidium
familia de^ Romano.

Llbera Marchia permanente poft mortcm il-
lorum de Romano, quidam Vicentini pro-
ditorie dederunt Veroneiifibus qu«dam Caftra
Unde Commune , & Homines de Vicentia fe
Communi Padua^ libere reddiderunt, & fic Pa-
duanorum exercitus Leonicum ivit hoftiliter, &
ipfum proinde (zi) de manibus Veronenfium
cxtirpavit . Stabat amodo Vicentia pacifice fub
dominio Communis PaduaB in MCCLXVl.
In codem anno obiit Beatus Antonius Pere-

In MCCLXXIII. quidam (xi) afcendenint

gnnus

In MCCLXXIIl. qui
Caftrum Angarank , fed cxercitiis Paduae eum
accepit pcr vim .

In MCCLXXVIIL rocnfc Novembris , Pa-
duani Caftrum ColoniaD , Veronenfis diftridhis ,
obfederunt, & mcnfe Dccembri (tj) habuerunt
per vim . Hcc h€to Dominus Albertus dc la
Swala , Capitaneus Veionag , timens potentiam
Paduanorum , & Marchionis Eftenfis , fapienter
venit ad paclum , qu6d didlum Caftrum dc-

(i8j Rolatidinus $um vocat de Mangono.
(ip) ytde Lib. JJl Cbronic^ MottacbiPaduani pag, 31.
(»o) In MSS.quos vidit Franctfcus Mujfatus , Cortu^
Jiorum Cbronica Lh inctfit . ^tdimus & nos

Suo/dam fmjufcemodi. ^ty.E&tnfis quoque Co-
ex hinc exordium fumit antiquus textus I.
Cod. Ambrofiani .
Cod. Amb. 1. per vim ,

R I M U S. 77«

ftruatur, & perpetuo debcat manere dcfolanim-

Eodem Anno Dominus Albertus de la Scala
voluit acciperc Vicentiam. QjjareDomini Bar-
tholQmaHis, & Anfedifius fratrcs de SchincUis ,
nobilescives Paduas^ (14) fuerunt tamquampro*
ditores forbanniti .

Statim in fequenti anno Paduani cum Nobili-
bus dc Camino» Patriarcha Aquilejenfi, & Car-
rocio Paduano iverunt Villam Novam , facicn*
do guaftum ufquc ad Burgos Veronas : poftre-
mo devenerunt ad pacem . Hoc anno Dominus
Gerardus de Camino in civcm PaduaB fuit a(^
fumtus (15).

Veronenfe^ itcrati in MCCLXXXX. volue^
runt accipere Vicentiam Paduanis . Unde per
Paduanos capcus fuit Dominus Leonardus (}o-
mes yiccntinus , & mortuus . Poft cujus mor-
tem in anno fequcnti Dominus Jordanus dc Sa«
rego» fratcr uxoris Domini Leonardi , nodle ia-
fuitavic in milites Paduanos , volens Viccntiam
de manibus Paduanorum exftirpare . Qui poft
majgnam pugnam captus fuit cum fcquacibus ,
& in platea Communis Vicentiae decollatus .

Sequenti anno quidam Cafteilant forbannitt
afcenderunt caftrum Valdagni , oftenden-
tes fe rebellcs » qui capti pcr vim fiicrunt & ia
CampoMartioVicentiae decollati. Eodem anno
complecum fiiit laborerium Caftrihaldi.

CAP. IX.

MCCLXXXXIIL

De difcordiis Marcbionum Eftenfium •

MOrtuoObfZone'Marchione crevit difcordia
inter filios « in tantum , quod Dominus
Azo cogitans folus habere domintum Ferrariae »
Mutinas » & Regii ^ & totius patrimonii domus
Eftenfis » prim6 Dominum Alorevandinum ju(&
exire Ferra^iam , qui Paduam v^nit, & contra
fratrem auxilium imploravit . Cui Padua ait :
Tibi fuccurri patema merita meruenmt . Ec
hac cauia Caftra Ccrri , & Calaonis capta k
Paduanis (uerunt ^ & deftnicSla , & munimina
MarcMonum Eftenfium puicherrima fuerunt di-
ruta omnibus fundamentis . Dominus Albcrcm
de la Scala videns hanc difcordiam , cogitavic
hab re concordiam cum Communi Paduas ; &
fe obtulit 9 & Commune Veronae in fervitium
Paduanorum ; quod Commune Padua acccpta^
vit. Item Paduani iverunt hoftilitcrcontraMac-
chiones , & caftra fua fixerunt ultra flumeii
Aticis circa Caftrum de Venezc . Hoc vidcns
Raymundus Aquiiejenfis Patriarcha » pacem
compofuit hoc modo , quod Marchiones Azo
& Francifcus in gratiam Paduanorum finc re-
cepti ; & ipfi dederunt Communi Padus Abbar
tianr cum fuis juribus, & tertiam partem Len*-
denarias, Luxiam, Caftrum dc Veneze cum fua
Curia» & terras Burbili : & quod ipfi Marchio-
ne> numquam pofiint in fummitatibus Ccrri , 8t
Calaonis , & Rocchas Eftcnfis facere aliquod
aBdificium. Fuerunt hxc in MCCLXXXXIIL

Domrnus Azo, Eftenfis Marchio, volens pro«
pofitum fuum adimplerc, fciliccc habcre domi<^

nium

(zz) Forti melius obfederunc * uti legitur in Cod. Amb^

(ij) Cod, Amb, /. Novembris.

(X4) Cod. Amb.l. addit : confcii prasdiftflB fadionis .
Cod. Amb.L addit : SfC etdem poflTei&ones rebeU
lium Padux per commune Faduas conlargitap
func , ica tamen , ut in precium ftipendii ce-
derenc .

(itf) Cod. Amb.I. obfederunt.

Digitized by

777 HISTORIiE CO

luum totius patrhnonii de Ferraria , expulfitr A
alium frarremfuQmDominumFrancifcum, prihs
tamcn contradio matrimonio cum Nobili Do-
mina de progenie Regis Francia ; qui cum Do«
mino ALberto de la Scala 9 & Mantuanis focie-
tatem fecit concra fratrem, amodo aiTerans ma-
sifefte veUe partem Imperii fuftinere . Duobus
fuis fratrihus Ctc expulfis multiim gloriatur Do-
minus Am ; fed extrema gaudia iu£his occu-

i)at. Nam fubito habuit nuntiantem , filium
iium naturalem expulfum de Mutina » & fe-
<]uenti die Regtum amififlc, Poft hstc verivVe-
ironenfes , 8c Mantuani cum Domino Francifco
tioftiliter venerunt GOntra Ferrariam , oui Azo^
nem Marchionem adeo terrueruni , quod cogi-
tavit exire Ferrariam; fed horratu (uorum mi- B
litum defticit a propofito« Tamdem pax con-
vSnit . Non mulco tempore fublecuto Dominus
Azo Frefcum , fuum fiiium nacuralem , Domi-
tium.conftituit in Ferraria , & infirmus (17)
venit, & ibi foivtt debitum naturale in MCCC*
VIIL de menfe }anuarii«

CAP. X.

JMCCCIX. mnfe Augufii.
De Ferraria , & f^enetis excmmunicatifi ^ ,

STatim poft mortem Marchionis Dominus
Francifcus furcive incravit Rhodigium , &
habuit Lendenariam cum quibufdam Caftris,

Jiuse onmia dedit Communi Paduae 9 tamquam
uum patrimonium proprium . Dominus ver6
Frelcus , timens amictere Ferrariara , eam de-
dit in manibus Venetorum, qui ipfum cum filiis
in Givem Venetiarum receperunt: quibus an-
jnuatim providebant de libris C. groflurum.
Dominus Francifcus procuravit , quod Summus
Font^x Ferrariam in fua protedl^ione recepit ;
& Bononiam mifit fuum Legatum, qui Venetos
ab omni communione fidelium fepara vit . Adbuc
Venetis refiftentibus, Legatuscumcopiofoexer-
citu Ferrariam ohfedit, & cepit* Veneti vero
fuserunt ad Caftrum Thealdum , poficum in
iuburbio Civitatis, contra ftimulum caicitran-
tes ( 28^ . Naves in tancum ponderabant, quod
cum ipns navibus ibant in profundum : ahi fe
praecttabant in Padum : ahi madlabancur ( 19 )
ut canes 9 de quibus tria millia ulcra fuerunt
fepulci in una lola fovea , quam ipfi fecerant
defenfa • Si qui cafu fugcre potuerunt tales poe*
nas , capiebantur ut iervi . Fuerunt hasc in
MCCCIX. menfe Augufti ,

Statim poft hoc, Caftrum de Marcbam6 cap-
tum a Ravennatibus , fuit deftrudlum .

Dominus Bajamonte Thiepolo cum quibuf-
dam de Ca Qpirino » & Eaduariis , & aliis de
parte Ecclefia» ftacim in fequenii anno, menfe
junii , movit civile bellum cum gence fua , vi-
riliterintendensSandkiMarci obfidere plateam,
Dominus Pecrus Gradonico Dux cum illis de
Ca Juftiniano , Danduio & Delphino , & aliis
talicer ordinavit , quod Bajamonce rediic in
lliakum . Qpi poftea curialicer cum falfis pro-
mifTionibus cum mulds fuis fequacihus fuic ex-»

Cod. E/i^ infirmus a4 E&^& ita AmbYofianHS
(i3} h aliQ MS. Vi6li tamdem aLcgaeo 00 onini-

bus truQcabantur : alii autem alcendences na-**

vetf in tancum 8cc«
{t^) Cod. CoUalt. nacabant ut anferes, & ita AmhJ.
(jo) Cod. Eft, de Ca Quirino.

(ji) Cod. Amb. l.addit : qui capite excicit mutilacus.

(jz) Cod. Efl. de Ca Badoaria .

(il) CQd^CoUaU. cujus miUi Scfocii furca fufpenfi

RTUSIORUM 77«

pulfus . «Et poftea forbanniti jperpetuo y bonis
iuis omnibus ^ublicatis , occideba^tur ubique^
& occiforibusaCommuniVenetiarum praemium
donabatur . In hoc civili bello mortuus fuit unus
de Qpinno ( jo ) cum filio , VexiUifer Baja-
montis ( 31 ) . Sequenti die Dominus Baduariui
de Baduariis (jt) de Padua ivit Venetiast
alTerens fe infbntem : qui fuit capitali poena
damnatus (33) » quia miles, focii fui furca fuf^
penfi .

Poft hoc civile bellum SummusPontifexVe-
netos reftituic in integrum , ipfbfque multavic
in florenis centum M. De Domino Bdjamonte »
& fuis nil curavit . Qpod eft exemplum , quod
unufquifque cavere debet fubvercere velle pro-
priam Civitatem . Stat amodo Ferraria in do-
minio Romanae Ecclefix » m qua ftare poterant
euam Marcliiones.

C A P. XI.

MCCCX. menfe Jutii.

De flatu facifico , & magmfico Civitatis
Padua .

BRevitas obfcuritatem inductt, (ic & verba-
rum prolixitas toedium generat audienti^
biis. Idcirco placet tenere medium tn fcriben-
do . Scias prim6 9 ad evtdentiam novitatum »
quas vidi in Marchia Tarvifina » ut manifefte^
cognofcas occafum , quod Padoa fda libera in
commuoionibus ( 34 ) in tota Marchia impera-
bat. Duces ( 35 ) t imb Regcs» Paduanos ce-
teris pneferebant. Tufcia, Lombardta Red^
res de Padua fupplicahant . Sub dominio Pa*-
duse eratVicentia cum toco fuo diftriiShi: Rho-
digium cum Comitatu r Lendenaria , & Abba-
tia . Erat Padua armis, & equis plena» & aHts
divitiis infinicis » munita & turribus 9 & aliis
aedificiis delicatjs . Forenfes de diverfis pani-
bus Paduam veniebant ad refugium falutare.
Sapiencibus viris , Do6loribus in qualibet Arte
Hberali, religiofis viris fplendida; & ut brevi-
ter concludatur , mulca San6iorum corpora in
Padua funt fepulta, quorum precibus Deus Pa-
duam in pace longiuima confervavtt , fciticee
quinquaginta annis, & ultra^ poft obitum He«
zerini. H«c setas pacis habuit (36^) Lovatum
Paduanum y ptx ceteris Militem ^ & Jud&cem
decoracum .

Dum Padua fic eflet in pace, Epifcopas de
Conftancia intravit Paduam , annuntians , quod^
Henricus , Comes de Lucemborg , Imperator
ele(flus 9 de confenfu Summi Pontificis intendic
omnino intrare Italiam , ut recipiat Roma: co*
ronam Imperii. Licet ergo ha9C nuntiatio fuif-
fet tremor omnibus Lombardias Civitatibus, fo-
la Padua non curavit , fperans , quod fua po-
tentia non valeat aliquious adverfttatibus im«
mutari , Prarfatum Nuncium honorifice recepe-
runt . Fuic hasc nunciatio in MCCCX« k Naci«
vitate Pomini de menfe Julii-

CAP.

funt .

(34) CoJ. Collalt. in communibus .

(jj) Cod, Collalt. Cujus Civcs & Rcftores cetctit

prasferebancur . Tufci , Sc Lombardie Refto-

res Paduam fupolicabant .
(jd) Cod. Collalt. Paduam auxit , 8c Comitatum 5

^ praeterea Miliccs tadtcaverant decorati ^

Dum dcc.

Digitized by

>7> L I B B R

C A P. XII.
MCCCXI.
De adventu Imperatoris Henrtci .

CUm Impcrator Hcnricus effet in Afte, qui*
dam Nobiles de Lom^avdia ^ fcientes efle
cjus adventum de voluntate Clemeniis Summi
Pontificis, ipfum honortHce teceperQor » fcili-
cec Dominus Guido dc la Torrc ^ Dominus in
Mediolano, ComesPhilipponusDominus in Pa-
pia » I>oiBinuQ Antofiius, & Baifaninas de Sit&
i^^g^ ( 37 ) Domini in Laude , & alii hotnines
Kobiles & potentes. Dominus Maphaus Vice-
comes , qui cum filiis erat a Turricnfibus ex-
pulfus de Mcdiolano , cum Impcratore Medio-
lanum intravit » de cujus confilio Imperator in-
ter cetcros Lomb^f^ia plurimiun coofidebat.
£rat enim vir fapiens , & aftuius. Imperator
ilans Mediolani , mifit literas ubtquc t annun-
tians 9 fe debere a Lcgatis Summi Pontificis in
Modoccia ( 38 ) Corooa Ferrca coronari . Qp»
litcraB pr«fentac« fucrunt Paduas in MCCC3a.
dic primo Januarii , poft ( 39 ) Domino Albcr-
to de Caileilo, qus coronatio ftatim fict in die
Epiphania . Cui coronationi Legati Padua^ in-
terfuerunt honorifice, fcilicct Henricus Scrovc-
gnus , Rolandus dc Gu^rnarinis » Joannes dc
Vigontia ^ Petrus de Murfis militcs , Joannes
Henricus dc Capite- Vaccs Judex , Baricus de
X^ngua dc Vacca Lcgum DoGtot^ 8c Mufatus
Poeta. Parvo tempore fubfequuto ImpcratOT
fuprafcriptos Ncbiles Lombardias carccravic,
lA>minum Guidonem expulit f & io Mcdiolano
Dominum Maphanim Vicecomitcm conftttuit
iuum Vicairium.

C A P. XIII.

MCCCXI. die Xr. Jprilis .

De amijp.ene P^centia , aliis faClis •

IMperator voLuit Paduam in libertate propria
confervare» & eidem donare Viccntiam pro
LX. M. florenis. Hoc facere Padua (40) re-
cufavit, rcputans Imperatoris potentiam quafi
nullam . Cogitllt Imperator amodo Paduanis
auferrc Vicentiam ♦ qui cum Viccntinis fecretc
tradtavit , & Veronam mifit Epilcopum Gc-
nevrenfem , qui cum Domino Cane dc la Scala
equitavit, 8c eam cepit mediantibus proditori
bus Vicencinis . Paduani vcro t qui ibi erant
pro cuftodia , fuerunt du^i Vcronam , & car
.ccrati : qui crant omnes digni mortc , quia
proptervilitacem perdiderant Civitatem. Exie-
runt tunc de Vicencia Dominus Moiandus de
TrciTano, BonmafTarus a CoUo, & Henricus dc
Ravafino Judex annofus, & fapiens» qui conti
cu6 confulebat Paduanos abftinerc invadcre Vi-
cencinos, ne mecu fe ponant in manibus Vero-
nenfium , 8c ut faciliiis confequancur opcatum
fcilicet dominium Vicentinum , aflercDat dif-
cordias omnino crefcere Vicentinis; Viccncini
vero fe excufabant, alTerentes, fc non poflis fu-
ftinere tantas injurias Paduanorum , & fpeciali
ter illorum de Dente, Demitrii de Comitibus,
Martini Canis , & aliorum Paduanorum , qui

P
A

(37) Mei. Fifiraga.

•OwC. Efi, Monza , & ita Amh.
(j^; Cod. Efl. & Colluh. Potcftate.
(40; Cod. Colialt. Fad^Afii cecttlAvecant , repneantcs,

R I M U S. jto

poflcflioDcs magoas bahcbant in Vicentino di«
ftridu. Fuit hoc in MCCCXI. XV. die Apri-
lis» Poteilatc VicemiaB Domino Jo^ume de Vi*
gootia, qui, licet negkigentia erraflet, & noo
dolo^ tamcn expulius cum Ncpotibos, aliquo
tcmpore mcodicavit.

Aliquo tempore fubfequuto Proditores Vi-
centtni aliqui fuerunt furca fufpcnfi » vQlentct
prodcre Dominum Caocm ; multi expulfi , qut
venientcs Pauus funt rcccpti . CrcmoQeoics
primo Impcrio parQcnmt , & ftatim rebeUes
fuertmt . Unde Imperator equitavit vcrsiis Cre»
mQnam : & Cremonenfca de mifcricordia con-»
fidentcs exivenint Civicatem , mifericordiam
poftulantcs , ied oon invcoerunt nifi.judicium .
Nam quadringencos mciiorcs carceravit , qui
quafi omnes in carceribus perierunt . Ipfa Civi-
cas ad tantam inopiam , oc deftruAioncm fuit
dedu(Sla , quod fuit fet^ ab omnibus Ctvibus
deflituta . Brixiam obfedit quacuor menfibus ,
& cepit . In Qxxyxi obfidione mortuus fuit Do-
minus Galeranus frater Imperatoris i€t\x ^Rit-
toB, dum equitaret circa moenia CiVitatis. Uo*^
miQus Theoaldus de Brufadis dc Brixia , cap-
tus per Imperatorcm, fuit laccracus per fruAa^
Capta Brixii Impcrator equitavic Romam, ibi-
que coronatus fuit a Lcgatis Ecclefiat . EraC,
autem Summus Pootifex in Equitania (41) •
Fucruot hjcc eodem afloo •

C A P. XIV.

MCCCXI. Die 20. Jtmii .

De Padua data Imperioi & Paduani$
rebelltbus •

VlccnciS in parte Imperii conflicutS, Padua-
ni amodo trepidantcs, bortata Epifcopi
Genevrcnfis , qui erat VicentiaB , miferunt a4.
Imperatofcm Mufatum Poetam ^ & Antooium
dc Vico argeris , quibus Imperator promtfit Pa-»
duam iibcram coniervare • Itcm , quod Padua^
ni tres eligcrent Poteftates, e quibus ipfe pnum
eligat, rcAurum Paduam fecundvim confiietu-»
dines Paduanas . Item, quod pcr Commuae Pa^
duae fiat donum Iniperatori de florcnis centuiu
mille, quod fuit fadtum. Item^ qubd flon noii
viginti millia debeat haberc annuatim* Unde
Epiicopus dc Gcncvra pro Imperatore Padutt
intravit eodem millcfimo , die 20. Junii •

Menfc fcquenti Dominus Rodulphus de San-
6ko Miniato, Paduae Potcftas, reccflit, & Do-
minus Gcrardus de Yzola de Parma , Vicarius
Imperatoris, juravit regimen Civitatis . Domi-*
nos Albuinum, & Canem Grandcm de la Scala
in Verona , & Viccntia conftituit fuos Vica-
rios , 6c in omni eo , quod de bonis rebellium
Impcrii recuperare potuerunt violcntcr , Domi^
num Rizardum dc Camino in Tarvifio (42)«
DomioumGibertumdeCorrigio in Parma: Do-
minum Paflarinum dc Bonacofis in Mantua.
Haec fccit pecunia mediancc ; 8c fic , quos op^
primere deouit , fublevavit . tJnde , ciim Impe^
rator cflet Janu« , Ambafciatores de Padua fe-
cretc dc Imperatoris Curia reccffcrunt , qui ia
Concilio Paduas inter cctcra retulerunt , qubd
Imperator conftituerat. io Vicemia fuum Vica*
rium Dominum Caoem de la Scala , inimicum
Paduanorum fpccialcm; & qubd Impcratoris

& ita Amb.

(41) Ctd. Eft. & Coiialt. Guafconia, & Ha Amh.
(4») CU. Coiiait. prsfccit i n 8cc. dr ita Amh. I.

Digitized by

Google

7«r

HISTORIiK

potemia vilis erat » 8c non timenda ; & ouod
etiam per Curiam Imperatoris dtcebatur ^ lic^t
clam j quod Dominus Cams Vicariacum Paduse
jam habebat » unde non erat amodo prgeceptis
Imperii fubjacendum . Licet Iubc confuluiiTet
Rolandus Judex de Plazola , tamen Joannes ]u-
dex de Vigontia» & Mufacus Poeta contrarium
confuluerunt » timentes Imperatoris potentiam ,
pulcherrimis argumentis : Rolandi confilium ta-
snen placuit. In eodem Confilio Gerardus de
Yzola, Vicarius Paduc pro Imperio, renuntia-
vit, & contra Imperatorem recepit regimenCi-
vitatis , qui poftea mortuus fuit in (uo caftro k
fibi conjunAis linea parenteld? . Fuit praxlidlum
ConfiUum in MCCCXII. de menfe Februarii.

C A P. XV.

MCCCXIL

Di mw^t Guilielmi NaveUi » & cenfinatii
frimo f & aliis •

ANton us de Carmegnano cum quibufdam
aflafnnis Dominum Guiielmum Novellum
de Paltaneriis de Montefilice in Sala Palatii Pa-
duat jugulavit : tamen fecure Civitatem exivit :
tauta erat potentia ( 43 ) mandatorum • Caufa
fu« mortis fuit , ut ceteri de parte Imperii ter-
rerentur . Hoc facinus non fuit inulcum . Nam
ad vindiAam Dominus Antonius 9 & Clarellus
de BugUs cum filio iuo ab Aycardino de Capi-
te- VaccsB fum occifi .

Audita morte Gulielmi Renaldus de Scrove-
gnis equitavit Vicentiam , & Domino Cani ob-
tuiit fe 9 & iuam foftilitiam de Trambache
(44) 9 quam Dominus Canis noluit , limens po-
tentiam Paduanorum . Renaldus tamen ventt ad
mandata Padus 9 qui miffus fuit in Caput Iftrias
ad confinia .

Poft hxc convenerunt qutdam p^nilares « di>
vites & potentes, fcilicet Macarum » & illi a
Ponte, oe Polafrixana» de Altechinis, de Ma-
licits, de Terradura , de Villa-Comitis , Mu-
fatus Poeta , & quidam alii , regentes Civita-
tem non per juftitiam » fed per ^tem , & ex-
tra Civitatem miferunt ad conhnia (45) Mar-
. cum de Forzate, Gaboa dum (/^fS) fratremRe-
naldi Scroveghi, Traverfum de Delefman nis,
& multos alios tempore fubfecuto • Alferebant
cnim , hoc facere contra amicos Domint Canis,
volentes Civitatem ejus evitare dominium , &
fuis malis opertbus augebant potentiam inimici.

Menfe Martii Millenmo eodem , fcilicet
MCCCXII. Paduani equitaverunt Montagna-
nam , & Burgum Cologn» cum omnibus illis
partibus cremaverunt . Menfe Aprilis equita
verunt versbs Vicentiam : fed in ponte Qpar-
tefolt invenerunt obftaculum . Unde Dominus
Martinus Canis cum Civibus, & ibrenfibus ali-
quibus traniivit per vadum, & pugnd commifsi
Vicentinus fQgit exercitus : multi fuerunt mor-
tui , multi (47^ etiam carcerati . Poft hoc Do-
minus Canis de Verona Vicentiam equitavit,
& quos invSnit confcios hu}us iadVi , punivit ad
roortem ; quofdam carceravit, quidam (48) Pa-
duani fugierunt . TradVatu namque quorumdam
Vicc nttnorum equitavit exercitus . Eodem nten-
fe Paduani impugnaverunt Burgum Maroftic» 9

CORTUSIORUM
A

(43) Cod. £yi. , Colhlt. , & Amb. Magnatorum .

(44) Cod. CoUult. de Trabuchc.
(45> Al. Manium .

(45) Cod. Amb. IL Gerardum .

(47) ^^^' CullJt. muUi capci , 8c cclam 8cc.

quod a Baxianendbus opcim^ pugnantibus capt
cum fuir, & combuftum cum omnibus illis par«
tibus Vicentinis . Hoc faflo Paduani relevantur
in altum, quafi Dominum Canem pro nihilo re«
putantcs f

C AP. XVI.

Eodem Menfe (49).

De difputatime Senum cum JuvenikiS^
& quaji Prophetia futurorum •

1N vicinantia aliqutbus congregatis » ait }uve«
nis : yicenttnus dtfirt£itis tgne flammatui
Padua fuijacebit (50) nullo tuente. jfam Dc^
minus Canis pofuit fiduciam fuam in fartiHtiit
pctiuSf quam in armisf nec audet publich afpa^
rere ; tanta efl virttts noftra . In brevi Vtcen^
tiam habebimus captam. Quis dubitat Vero^
nam 9 Lombardiamqt/te noftris parfye mandatis I
Fos ergo Senes^ quibus longa atas eft magiflra^
conf %latts circa l^icentiam equitare > & quoi
ntdltJts recedere audeat , nifi viSla . Pro cert0
entm (51) fcitis^ qudd ferrum calefaBum me^
liusy qudm frigidum laborattir: fic recens injts^
ria meliits vendicatur.

Prim6 ait Senex quidam : Utinam VicentU
capta Paduani procuraffent Vtcentinos in liber^
tate propria fuftinere ^ etiam auxitium inferen^^
tes : nam ex hoc Padua effet in pace » & Do»
minus de Verona non ejfet per Imperatorem m
Vicentia conftitutus : quod potefl efte deflnUiia
Marchia Tarvifina . Nam parva fcintilla ma^
gnum ignem parere confuevit.

Secundo alter ait : Nihii eft , quod aliis in^
ftrre valeas^ quod ab alio fuftinere non poffis.
Unde gaudendum non eftffi nunc Verona^
Vicentia igne vaftentur , quia forfan nobis fiet
fimite in futurum • Fiat ergo pax ^ ad quam
finatiter tendit omnis bomo. Namque abfqtit
pace nihil poteft efte beatum .

Tertio quidam annofus ait : Ego vidi tempo*
ra Hezerini de RomanOf qui propter gfserras rr«
pit Montemfiticis , poflea Paduam , quam quafi
I deftrt/Lxit , compettendo nobites eum plebe fame »
\fitiy ferroj igne^ (jr putridis carceribus mcrtem
j duriffimam fuftinere . Infantes cafis genitatibut
\exfecabat. Quis potefl ntfitimereyproptergtuf^
I ram , in fimile dominium pervenire ? Eft nam^
I que Imperator in Lombardia magnifice^ qui fa--
vet Domino Cani ^ & fua parti . Vos ergo Ju^
venes in pace nutriti , ab arte betlica alieni p
quarite pacem . Nam propter guerras catorju^
venilis nos adduceret facititer ad ntinam .

His auditis , fenes juvenes deriferunt , diceo-
tes : Puerilis fenfus in iftis eftf qui non defide^
rant de inimicis Padua facere uttionem . Ca^
piamus conftlium d ^uvenibus , qui defiderant
habere Vicentiam^ ^ vivere cum honore . Amo«
do nuUus prasfumebac pacem in Padua abfqu5
mortis periculo nominare»

CAP.

(48} Cod. Collatt. Padium .
(49) Ltge Millefimo .

(;o) Cod. Collalt. Padua fubjicict , nuUo mence ce«

teras Lombardiae Civitatct •
Cjt) Cod. Collalt. iicuc ferrum.

Digitized by

(5») Cod. Collalt. rufticus de Tugninano famulus
D. Alcenerii de Azonibus appropinquavic ad
eum , & amoco clamyde fuo grifeo , & ita
Ambrofianus L

iSi) CollalHn. Caufa fuit , nam Dominus Ri-
ssardus de Camino rem habuerac cum uxore
di^ de A2onibus exiftentis cunc in Pocefta^
ria Civitatis Beiluni , cui dominabacur ille
de Camino , 8c hoc invica Domina , ^uae ad-
venienci marico nuntiavit ; qui fecrete parci-
cipaco confilio cum Comicc Rambaldo de Col-
laico, cujus filiam voluerac deflorare, addu-
zie eumdem Rufticum familiarem fuum , 8c
Tom. XIL

7tj L I B E R P

CAP. XVII.

MCCCXIL
Di mcr$9 D. Rizardi de Camino .

Vlr Mphilis Dominus Rizardut de Camino
Vicarius in Tarvifio pro Impeho , dum
moreNobilium fcachis luderet pro Iblatio» qui-
dam (51) rufticus appropinquavic ad eum , &
amota clamyde fua 9 griieo clam traxit de fub-
clamyde fuo ronconem ferreum^Sc virum nobilem
percuffit in capite^ qui^tim a drcunftantibus fuit
crudeliter laceratus. Uum Vir nobilis ftaretoon
expeAanSy nifi mortem, att : Ubi eftf qui me
vtilneravit indigne ? Tunc ait unus 1 Mortuus eft.
Ait infirmus : Amodo fciri non poterunt tanti
fceleris mandatores 1 Cui quidam miles ait :
Nullum ift fecretum^ quodnon reveletur . Jam
mim mtnrmuratur , boc fcre faHum mandato
quorumdam nobitium Tarviftii quas inter ceteros
dtligebas . Tunc Nobilis dirigens fe ad Deum ,
ait: CredOf quod adbucTarvtfium luet inCom^
muni quod aeliquit fingularitas aliquorum : &
inclinatocapitecmifit fpirituni. Poft cujus mor-
cemDominusGueziius ejus frater fadlus fuitDo-
minuSy omnibis annuentibus, inTarvifio . (53)
puerunt hflBC in MCCCXil. menieApriiis.

C A P. XVIII.

MCCCXIL

De capticm Mota , dr exercitu Quartefoli »
& aliis.

DOminus Canis magnific^ cum Mantuanis ,
Veronenfibus , Vicentinis , & aliis equi-
cavit Cervarefium (54) ^ & impi^gnari jufllt Ca-
ftrum Moie, quod cepit per vim » &Dominum
Demitrium captum mifit vicentiam ^ Dominum
Ai&i loci, qui obiit in carceribus. Aqdito hoc,
Dominus Guezilus de Camino» (iibito Paduam
equitavit ^ fe offerens Paduanis . Dominus Canis
combufti Motd cum omnibus panibus ivit Vi-
centiam . Paduani poftea didhim Caftrum fun-
ditus deftruxerunt. Fuithoc eodem anno» men>
fe Ma)i.

Die primo Junii Paduani cum Domino Fran-
cefchino Marchione Eftenfi, & Domino Guezi-
lione ( * ) de Camino exercitum pofuerunt in
Qjiiartefolo • Dum miles quidam Ekimini Pote-
ftatis cum aUquibus miiitibust & peditibu>equi-
taflet, ut damnum redderet inimicis, &pugna-
ret contra fcrtiiicias de Longaire » fubito Domi-
nusCanis deVicentia equicavit, &, calatisfuis
pontibus levaturiSy (55) proceffic in hoftes, ip-
lofque fugavit. In hac pugna mortuus fuit Mi-
les Poteftatis, Trondus de Capite-Vaccas: Bar-
cholom^us k Palatio de Verona captus obiit in
carceribus. Joannes de Caudalonga captus fuit

R I M U S. 7U

per DominumCanem » &liberrelautus propter
^uoddam (ervitium » quod k patre didli Joannis
jam receperat . Pedites fine numero , volentet
aufu^ere per Pontem de Sacole» fubmerfi fiie*
runtmflumine. Paduani de fuo exercitu vplen-
ces fuis fugientibus fubvenire » fubito occurre*
runt in oppofito inimicis , & eos compulerunt
turpiter remeare. Tunc mortuiis fuit Pancetta
de Schinellis» rebeilis Paduas. Paduanicumfuo
exercitu fe pofuere juxta flumen de Longare »
volentes tranfire riveriam : quod non profuit »
Nam Dominus Canis cum fua militia erat uU
tra flumen in oppoficum . Paduani videntes, non
pofle tranfire nveriam » munitafummitateMon*
tisGald^y Paduamredierunt. Fuerunt hasc eo^
dem menfe Junii .

Poft reditum ab exercitu multi divites popu-
lares fuerunt miffi ad confinia , tamquam amici
Domini Canis, quorum divitias quidam falfi Ci-
ves auferebant . ($6) Jufte his confinatis, Pa-
duani fecrete equitdverunt ad flumen de Lon-
gare , & fadlo fubico ponce ligneo craafierunc
riveriam , & exercicum pofuerunc in Longare .
In tranfitu quidam milices de V^icencia occurre.
Tuntf quosPaduani curpicer fugaverunt» ahqui-
bus mortuis , vel decencis . Poftea igne confum-
ferunt omnes Villas Bcregas ufque Lonicum .

Eodem aono, &menre pervim ceperunc Vil«
lamPojanas, & impugnaveruncCaftrum. Uli de
Caftro 9 non expe<^ances auxilium , falvis perfo^
nis dederunt Caftrum » quod non profuit iilis de
Caftro 9 quod Paduani combuiferunt • Fuerunt
hasc MCCCXII. menfe Augufti , Boteftate Do-
mino Jacobo de Rubeis de Florentia .

Menfe fequenti Paduani equttaverunt Villam-
Veriam , & ufque ad porcas Vicentias omnia
combuflerunt . Dominus Canis runc exivit Civi*
tatem parum long^, contraquemDominusGue*
ziius de Camino libenter feciflet infuitum; fed
confilio Sapientum defti:it a propofito, propter
vicinantiam Civitatis • Paduani volences Domi*
no Guecili de Camino honorifici providere, ei«-
demdederunc arbitriom eligendiPoceftatemPa-
duas , qui elegit Dominum (57) Borninum de
Samaritanis, Civem honorabiiem de Bononta.

A D N O T A T I O.

In altero antiquo Codice MSto Hiftoria Cortu^
fiorum beic interferiturCapitulumf quod ha^
£lenu5 defideratum eft in editis » neque in
Eftenfi MSto , quo fum ufus^ fcriptum repe-
ritur . Accipiant igitur LeSlores « qua Muf
fatus etiam menwravit in fine Lib. f^IIL de
Geft. Hemici VIL

1N Pojana exercitu permanente falubriter ^
ait nuntius lachrymando : Vir nobilis Fran-
cifcus Eftenfis jacet d Guafcombus detruncatus.
Nam cum Jme armis rediretaPMfl^a^ Domintts
Dalmaxe P^tcaritJts in Ferraria pro RomanaEc-^
clefia conftitutus in eum fecit inf \Utum , afterens

Do^

fotth amentem , ad taie homicidium perpe-
crandum\ dum idem Dominus Rizardus ad
fcachos luderec cum prsedido . Qiio immedia-
te percuilb , Dominus de Azonibus fica eva^
ginaca proprium famulum interemic , ne rem
aperirec in pofterum , & ita legisur itt Codice
Jimhrofiano i.

(54) Coi. Amb, II. Cornafium . '
(•) Cod. EH. & Collalt. Gueailone.

(55) Cod. Eft. percui&c.

(cd) Cod. Collait. auferebant intufti. Et 8cc. & ita

Cod. Amb. U.
(57) Bornium alii.

Fff

Digitized by

7*5 HISTORI^ CO

Dominum Francifcum de dtminio Romana £r*f^ A
elefia vetle cafere Civitatem. Poft hflec Domi-
jius Dalmaxe ivit contra illos de Zadra , qui
tunc Venects revellabant . Qjji prodidit acies
Venetorum , fecundiim quod puUice dicebatur.
Ipfe vcro tali velamine ie excufabat , dicens
Veneti mihi ^ meis militibus non miferunt fii
pendia juxta pa£ta •

Praedidlo Anno menfe Decerobris nobiles de
Tervixio , fcilicet Rambaldus Comes » Guido
^dvocatus 9 Altinerius de i\zzonibus 9 Petrus de
la Parte 9 Tolbertus de Scalzonibus , & alii ,
profiluerunt ad arma» dicentes: Expellatur de
domo Dominus Guecelli de Camino y ut noftra
Civitas libera permaneat in Communi . Paduani
volentes eidem fubvenire , equitaverunt Trevil- B
le : quod non profuit , jam enim erat expulfus

C A P. XIX.

De Lucio dato Domino Cani , aliis
cavalcatis in Monte •

STatim eodem anno , & menfe , poteftate
Domino Bornino de Samaritanis de Bono-^
nta f Dominus Nicolaus de Lucio (e 9 & Ca-
ftrum fuum de Lucio dedit in manibus Domini
Canis, 8c hac de caufa omnes Villas Pedevendas
fuerunt combufts , 6c ipfum etiam Lucium juflu
Domini Canis fuit deftni6^um . Ip(e ver6 cum
Antonio de Curterodulo ejus focio fuit de Padua
fbrbannitus » domibus everfis 9 & bonis omnibus
pufalicatis . Hoc audito , ftatim Padiiana militia
equitavit ad Eft . Sed dum gens Domini Cauis
difcurreret per montes Paduag , (58) in eos fa-
cientes infultum » omnes pofuerunt in fugam ;
quidam vero capti» fuerunt furca fuipenfi. Vi
dentes Paduani , qu6d Lucium rehabere non
pocerant violeii^^r , fecrete per Abbatiam equi
taverunt Portum Lignacum, & cum totoBurgo
viriliter fuit defenfum, (59) multas Villas pul-
cherriiTias combuiferunt , 8c cum magna prd^da
redierunr in Ell. Fuit hoc MCCCXllL die fe-
cundo Februarii .

Prasdidlo menfe Redlorcs Paduas inieruntcon-
filium habere Caftrum Brazoli , quod darc Pa-
duanisSulimanusde Rubeis^ Dominus di(Ai loci,
recufavit . Tunc Paduani ipfum hoftiliier obfe-
^erunt • Sulimanus videns potentiam {66) afli-
ftentium , falvis perfonis & rebus , Caftrum de-
dit Domino Poteftati , qui licct fuiffet receptus
in fidem , tamen fuit occifus & Caftrum deuru-
dtum 9 ejus bona publicata , & filii forbanniti .

Eodem anno , menfe ]unii , Paduani equita-
verunt ad Archole , & poft pugnam habuerunt
Villam . In hoc exercitu multum inftabat Co-
mes Saitnfli Bonifacii , volens in fuam patriam
remeare.

Die fequenti exercitus ftetit ante portas Ve*
ronae . Tamdem combuftis Montorio » Bonalber-
go, Burgis lUaxii, & Suavii , Archole, Villa-
nova , & multis Villis, redierunt Montagnanam,
& ximore Henrici Comitis de Goritia , qui pa-
rabat le vcnire versiis Tarvifium inDominiCa*
nis auxilium , Paduam funt reverfi •

RTUSIORUM

(fS) Cod. Efi. monuneas» Paduani in eos» & ita

Ambrojiani •

(J^) CoUalt. & quum totut Burgus virilirer

fuiflet defenfug .
(5o) Cod. Collalt. obfidentium .
1,60 Cai^CoUalt. Montegani, ubi dicitur Maroni 1 ,

C A P. XX.
MCCCXIU. De menfe ^ulii.
De Tarvifinis fugatis per Condttm Geritia.

QUia erat omnibus manifelhim de adveocu
Comitis de Goritia , qui veniebat in
^ Domini Canis auxilium , Paduani equi-
taverunt Baflanum . Tarvifini equitaverunc ad
partes Montagnance , ubi dicitur Marem (<$i)
In quorum auxiliummiferuntPadoanicirca cen-
tum milites He melioribus, quos habebanc. Sed
dum Comes Goriti» appropinquaret ad locum^
juifit Conradum de:OveaftagnO',i& alium nobi«
lem de (tfi^Guafame^cum fuis banderiis tranf*
ire Montagnanam. (d)) Ad quorum.impetum
Paduani cum Tarvifinis viriliter occurrerunt .
Tamdem Comes Goritise cum fuo pqlcherrimo
guarnimento habuit principarum» omnefquefu-
gavit . Multi mortui fuerunt, muhi carcerati ,
multi fugientes fubmerfi funt in Plave . Ex hoc
certamine perierunt Martinus de ZLacchis « &
Ugo de Macharuffis . Qjjidam ctiam Nobiles
Theotonici in Caftro San6li Salvatoris per Co-
mitem Rambaldum fuerunt carcerati • Dominus
Canis ex hociacSbo elevacur in alcum , putans
amodo fubmittere Paduanos ; fedGoritisB Comes»
aflerens , non fore per Dominum Canem fuis
Theotonicis plenariefatisfadhim, acetiamequos
fuos quafi omnes infirmatos pefte quadam, qu»
dicitur pejane (^4) , poft magna damna illata
(fi$) in partibusTarvifinis, Goritiam remeavic.
Fuit hoc in MCCCXUI. menfe JuUi.

C A P. XXI.

MCCCXIU. In die SanSU Bartbolotnii .
de menfe Augufti .

De mortc Imperatoris y ac quibufdam tavalcatis.

EXercitu Paduano magnifio^ pemianenfe io
Montebello Vicentini diflri^us » Nuocius
quidam ait : impiratffr obftdit Fkririntianf^ &
Florentini Jatuerunt ivtra fpaldos.t jid^ dum
recejftffet asb obfidiom^^ infirmi$ate>C4sptus folvit
debitum naturale , cujus corpus fepultum eft in
Bonconvento : Hac morte multiplicactm eft gau«
dium Paduanis , & fadhim fiiit PaduaB magnum
fefium • Qbiit aucem eodem anno & menie Au-
gufti in die Sandi Barthoiomasi. .

Poft cujus mortem convenerunc Barones AIe«
mannias , & difcordes elegerunc Romanorum Ro-
ges Ludovicum Ducem Bavaria» &Federicu!ii
Ducem Auftri«.

Scatim eodem menfe Augufti Paduani ob(e«
decunt Barbaranum cum trabuchis , quod noa
profuit . Unde attencaverunt facere Caftrum li-
gneum in Longare , & a bono propofito defti*
terunt . Fuit hoc eodem meafe » Poceftate Do«
mino Nicolucio de Carbulo , qui in cormentis
occidit Antonium Bezogum de Caudalonga »
propter falfas accufationes de Civitate prodeo^
da ; fed auitores fceleris Deus punivic.

Dominus Canis cepit confilium omnino inva»
dere Paduanos, & cum Mancuaois. , Veroneafi^

buS)

& Cod. Amb. legit Marini •
(6t) In alits Scriftoribus de VValfc.
{61 > Cod. Collait. Monceganum.
(54) Cod. Eft. pranc .

{6i) Cod. Amhd. poftmagnadona fibi coltata 8cc«

Digitized by

7^7 E I B E R

Bto, Vicentinis, (66) Tridentinis equitavic ver-
nbs Apofium , (67) & Villam impugnatam ha-
buit violenter . Poftea attentavit tranfire rivc-
riamy fednequivit, refiftentibusPaduanis. Unde
Dominus Canis equitavit Montemgaldam » &
fbrtiliciam impugnavit. Hujus timore Clericus
de Maliciis» Capitaneus didli loci ^ reddidit fe
cum loco, quem Dominus Canis cum fociis du-
xit Vicentiam vinculatum . Fuenint ha»c in
MCCCXIV. meniis Apriiis.

C A P. XXII.

MCCCXir. De mmfe AfriHs.

De horribili mcTte querumddm .

POceftateDominoDino de Rubeis de Arimi-
no fiierunt multi Cives Paduani confinati .
Unde Carrarienfes , aflerentes fe velle fuftirtere
Commune» & malitiis hominum obviare, dixe-
runt: Infultemus in iftos^ ^ui funt omnibus rcp-
diofif qui committunt deliaa enormia fine fine ;
nam noftrorum inimicorum malitia faciet nos
viSlares. Itaque ordinato die Nicolaus de Car-
raria fecit infultum in Petrum Judicem de Al-
cechino» (d8) quem Francifcus de Vigontia cum
cnfe vulneravit in capite ; fed tunc cum equo
mortem evafit . Hoc fadlo tota Civitas fuit in
armis ; & Carrarienfes, quibus populus tunc fa-
vebat» maguifice armati in dextreriis fe pofue-
runt in plateis . In quorum oppofitum occurre-
funt Macharuffi cum Altechinis ^ Runchis y 8c
aliis popularibUSy exclamantes: AlorianturCar-
rarienfes , qui fuftinere nituntur proditores de

Sarte Imperti confinatos , propter hoc fperantes
abere domtntum Civitatis. Tamdem Reveren-
dus Vir Paganus de la Turre , Epifcopus Pa-
duanusy poltca Aquilejenfis Patriarcha , volens
partes ducere ad concordiam, taliter ordinavit,
quodMacharufH cum fuis recefTerunt deplateis:
quod fuit deftiuiSlio fuae partis . Nfam ftatim Al-
cechinis, &Runcbis fuerunt domus everfas. Die
(equenti Ronchus , & Guertius ejus filius nudi
ttz&x iiierunt per plateas, & laccrati . Poft hxc
Dominus Nicolaus de Carraria hora uoCtis tra-
xit de Epifcopatu Petrum de Altechinis cum
tribus filiis , quibus ait : Hic eft frater unus , a
mio poteftis accipere veniam de eommijps / Mane
u,(ko duxit eos ad plateas » in quorum adventu
alta voce clamavit mukitudo populi univerfa :
Atarianturf qui Commune continud fpoliantf nos
cmnes compellemes niam injuftiperalienasPro'
vincias mendicare^ malefieia committentes enor^
mia fine fine . Clamore (tfp) quidam fopito ait :
Fetrum » & Priorem de Cervarefia^ Fraxam^
Pacem ejus filios tollitey & judicate fecundum
legem veftram : (70) qui ab omnibus occurren-
fibus fueruni crudeliter lacerati . Dumque Fra-
trcs Eremitani vellent hsc miferrima corpora
tradere fepultura; ^ populares , qui fine lege re-
^untur, ea accipientes de capfis tota die traxe-
runt per Civitatem ^ & agros .

Poft hoc civile bellum multiplicaverunt (71)
in Fadua odia, deceptiones^ & fraudes : & ipes
(71) falutis Domino Cani ievatur in ahum .
Fuerunt h^c MCCCXIV. menfis Aprilis . Do-
ihinus Dinus Poteftas uno folo menfe fuic in re-

{66} Al. Trigentis , fro Trecentis .

(^7) Cod, Ejt. Abanum , & ita Amb. I.

(58> Cod. Efl, Alteclino .

{6^) Cod. Coltalt. Clamans quidam fubitb air.

(70) Cod. Efl. noflram .

i7i) Idem Cod. bjec civUe bellam miihiplicavic ,
Tom. XIL

k I M IT s.

gimine, quift favebat Altechinis ; & Runcliis ^
quipofltea decapitatus fuit in Arimino

Huic lucceffit Dominus Ponzonus de Ponzo-
nibus de Cremona • Bdtramus Guilielmi Cate-
lanus in armorum arte Mag.fter , ftipendiarius
Padu8, tranfivit ad hoftes, & ccepit contraPa*
duam militare . Dum ver6 cum quadringentis
militibus eauitaflet in partibusCtttadeilx» Pon«
zonus Poteftas cum Paduanis gentem fuam or«
dinate conduxic ad vadum Brentas. Dumcranfi-
rec, fupervenit militia Padnana, ftacimque om-
nes converfi fuerunc in fugam, & mulci fuerunt
morrui , ac etiam carceraci. Ipfe Beltramus 9

?ui uitim6 incedebat » in medio Brent» fuit k
aulo Dente mortifer^ vulneracus , qui poftea
obiic Padua in carceribus , craditufque fuic ho-
norificas fepulcuras • Fuerunc hasc eodem anno t
& menfe funii.

Menfefequenti exercitus ivic (73) Limeriam,
& &£)ta itiit Brenteila . Menfe Augufti Paduant
equitaverunt ad Villam Montifurffi , omnia de*
vaftantes in Vicentino diftriiShi . Dominus Canis
fortis & audax equitavit ufque Monteclum . Vo-
luic etiam (licet impar) cum Paduanis beiium
fumere concra ipfos : camen credens cOnfiiio fa-
niori defticic a propofito . Exercitu exiftente ia
Monceurfio Dominite Canis equicavic ufque ad

Sonas Civitatis . Tunc Paduani , qui erant Pa«
ua^ pro cuftodia 9 exierunt ad pugnam quafi
hoftes pro nihilo reputantes : fed iUa dies mui-
cis exftitit lachrymofa . Nam Pecrus Briamons,
nepos Beicrami GuUelmi ^ (74) quos poterac ,
juguiabac, volens de morce patrui fparfofangui-
nefacere ultionem»

C A P. XXIII.

MCCCXiy. Die 16. Septembris.

Dc captione Damini jfacoii de Carraria f
prima pace faSia cum Domino Cane .

FAma publica refereoce, quod Domirtqs Ca-«
nis afFe(!^abac relinquere dominium Vicen^
tinum 9 & habere pacem cum Paduanis • Pa-
duani » fperantes habere .Vicentiana violenter ,
pace negledla equitaverunt fecrete ad portam
Sandbi Petri ^ &: pofuerunc pedites per foveas
ulcra (paldum , qui cuftodes ceperunt , 8c inte*
runt confiUum comburere Burgum SawSl^i Petri,
& extra Burgos figere caftra fua . Veronas hoc
infortunio nuntiaco , Domint^s Canis a prandio
fe levavic , & abfque mora Vicentiani equita-
vit . Dum nmhum dubitarec , quid in canto dif^
crimine fit agendum, prsemific Petrum Briamon-^
tem ad portam SanAi Petri , qui ii>gula mor-^
tifere vulneratus , eft reverfus » & aic r O iw
care Domine j ex boc vulnere non evadam : 119-
vade tTfpidas & fini mora fubito facias ultio^
nem. Jam in vefperum die vergence, Dominus
Canis cum aliquibus militibus recuperare Bur^
gum arcentavit , & faciens infukum in milites ^
qui erant in Burgo » compuiic omnes curpiter
remeare. Qjii fugientes per porcam Sandti Pe-
tri obviaverunc milici» Paduas in tancum , quod
intrace non potuic ad defenfam. DominusCanis
Fortunam profperam afpicieqs ^ viriliter perfe-
quendo, exercitumpoiiiic in cerrorem & fugam,

om-

& ita Amb. II.
(71) Cod. Collah. falucis non eft . Dominut Canic *
{71} C^d. Amb.I. Limcnam .

Cod. CoUalt. & Amb. II. 8c Gttlieimi crudeliter

occiforum .

Fffa

Digitized by

jt9 HISTORIiE

• mnefque (7$) ditavit . Nam Paduaoi in hoc
p ulchro guaroimeoto eranc omnibus divitiis co
piofi . Capti fuerunt ea die mille & quingent
Paduani » ioter quos fuerunt Jacobus de Carra-
ria, Vannes de Scornazanis de Piiis » Capira
neus forenfis militis» Muflatus Poeta, Rc^odus
Judex dc Plazoia , & multi alii populares . £t
ronzonusPotefUs captus cum capientibus, (yS]
fuis promiffionibus fcivit evadere • Mortui fue
runt Baroabos de Macharuffis Vexillifer» Alber
fus a Pont^» Gerardus de Villa Comitis, Jaco-
bus Pecius de Tergula , Piper de Pipere . Fuit
hoc MCCCXIV. die XVI. Septerobris.

Hoc triumpho animus Domini Canis elevatur
in altum , & convocatis gentibus in auxilium ^
fcilicet Guliebno de Cafirobarcho » Giberto de
Corrigio Domino Parme ^ Paflarino de Bona-
cofis uomioo MaotusB, ait illis, de quibus muL
tum coofidebat : Equitemus versus Paduam :
eam habere putOy vel Montemfilicem . Huic pro-
pofito Domious }qx:obus taliter obviavit ; ait
enim Domino Caoi: yirtus Padua magna eft^
cui favet Tarvifium , 6* Bononienfes jam equi^

^taverunt ad Efl. Unde^ fi vobis placet^ ibo Pa-
duam ut pacem componam^ quamnemoefl aufus
Vadua nominare . His verbis Dominus Caois
aoouit , & receptis ab eo obddibus » Marfiiio
nepote Domioi Jacobi^ & Jacobmo filio Nico-
lai de Carraha» Domious ]acobus cum Domino
Vaooede Pifis, Paduam equitavit, qui expofuit
ddores 9 & aoguftias Paduanorum , qui eraot
cum ipfo Verooas ♦ 8c Viceotias carceraii . Sup-
plicaos igitur Paduaois de pace pro coofiiio (a*
niori , ei Macharuffiis de Machoruffis contradi-
zit palana, allegaos mortem Domioi Bernabovis
cjus fratrts, & veteres ioimicitias ioter Commu-
Qe Paduas ^ & illos de Verona 9 jam loogiffimo
cempore cooftitutas . Poftrcm6 pax coavenit

hac forma t Qjubd Paduaoi extrinfeci effc de-
beant perpetuo forbaoniti ^ & quod carcerati
libere relaxeotur . Qpod fatfium fuit eodem an-
no , die feptimo Qdlobris. Hac pace gaudet
tota Marchia » iperans eam perpeiuo duratu-
ram •

C A P. XXIV.
MCCCXV. menfe jiugufti.
D$ marte fratris Regis Apulia .

POft mortem Imperatoris Heorici , Ugutio
de la Fafola Pifse , & Lucs domioium io-
vafit. Poftea caftrum Mootis Catioi obfedit ho-
ftiliter . lo ejus oppofitum Floreotioi poftulave-
ruot auxiiium Regis Roberti , qui Florentiam
mifit Principem , & Dominum Pecrum fratres
fuos . Dum vero Florentini pararent in tali loco
ponere caftra fua, ut Ugutionem cum fuo exer-
citu fubjugarent, Ugutio fe viriliter paravit ad
pugnam . Fuit bellum acre nimis • Conveniuot
hinc inde natiunes fbrtiffimas . Po& multas dimi-

(75) ^od. Collah. & Amb. L 6c tugam omnes inimi-

cos , fuofque diravit .
(75) Cod. Collalt. capiencibos promii&one fa£U fla-

tim evafir.
(77) Cod. Amb.Il. de Sixio «
C78) Berardus aliis .

\79) Cod. Amb. 1. fro cujufdam, hgit Leonadi Ca-

CORTUSIORUM

790

caciones Ugutio viffcoriam habult gloriofaoti •
la hoc bello fuit ilrages maxima occiforum ;
fed inter x:eteroii occubuerunt Dominus Petrus
fraier Regis , & Karolus filius Principis . Ipft
ver6 Priuceps turptcer Florenciam remeavic «
De parte Ugutionis obiit filius fuus • Fuit hod
MCCCXV. de menfe Augufti, Poteftate Domi-
no Ugolino de Liazaris de Bononia, qui fuccef*
fn in regimine Domino Francifco de Carbulo •
Domino Ugolino fucceftir Dominus Merulus de
Afifio. (77) Huic fucceffit DominusUbertus de
Cancellariis de Piftorio » qui amputare juffit
caput Domino Urfio fuo Judici , qui volebac
prodere Paduam Domino Cani . Ore proprio
tuit confeflus .

Poteftate Domino (78) Brogdo de Comio
MCCCXVII. menfe Martii » Leana quasdam
leones tres peperic Venetiis » in iftis partibas
res miranda.

C A P. XXV.

MCCCXni.menfe JMadii in die SanSi Spiritus.

De Pace faffa , & morte Comitis
San£h Bonifacii.

DOmino Cane magnific^ exiftente in
dione cuiufdam (79) Caftri Brixic

in obfi*

ujufdam (79) Caftri Brixienfis ^
aliqui Paduani iiabito tra(^atu cum aliquibus
Proditoribus Vicentinis ( qui licec , ut Paduani
meliiis de ipfis confiderent » fecrete dediilenc
filios fuos obfidesy camenDomino Cani ^vela^
bant , qu3 tentaverant » in fecreto ) vtnxerunc
Dominum Vinciguerram , Comitem $an£ti Bo«
ni£icii cum forenfi militia Vicentiam equicare .
Qpi circa diem intravitBurgum de (80) Bere*
ga , expe€lans intrare Civicatem » fecundhm
quod promiferant intfinfeci proditores. Nam
nunrius de Grimanis Civitatem exivit» aflereni
pro certo prodere Civitatem . Dominus vero
Canis cum fuis, (81) hujus fa<Sli infciis extrin*
fecis y clam intravic , (82) qui Dominum Anto^
nium de Curtarodulo civem Paduas cum aliis
militem fecit ibidem . Ec ait : Extrinfeci fro^
ditores contra facem yicentiam invaferunti fed
Dei auxilio bodie veftra virtus me in Padua
habere faciet principatum . Et fic , apertd poc-«
ti Civitatisy contra militiam PaduaQam.felici*
ter dimicavit, omnefque fugavit, multos occi-
dit, &multos etiam carceravic. ComitemSaQ-*
dVi Bonifacii , inimicum » & captivum ^ hoQOh
rifice tra(Slavit: qui tamen morcifere Tulneracus
obiic Vicentias » & datus fuic honorifice fepuL-
turas • Dominus Pifcarefius de VercMia etiam
captus obiic in carceribus. Fuic hoc MCCC*
XVII. menfisMadii, in die Sandli Spiritus , Po-
teftate Oomino Obizone de Obicinis de Pifis .
Qiiia hoc terruit Paduanos , Domimis Odoriciu
de Cucagna vSnic Paduam ad ftipendium cum
centum dmis .

ftri Brixienfis diftriftus .
(80) Mel. dc Berica .
'81) Cod. Eft. confciut hujus •
(8x) Legunt alii ; qui aic ad ppminum Antoniuoi
de Curcarodulo ^ Oivem FaduaB : Vsflra vir*
tus &c.

ExpUch Libcr Trimuf.

Digitized by

Google

f».

INCIPIT LIBER SECUNDUS.

CAPrrULUM PRIMUM,
MCCCXFII. dte XXI. DecemMs.
De Montefilice capto 4 Domino Csne.

POft mortem ComicisSanSi Bonifiu^ii,
Dominus Caois , de pace fradta vo-
lens facere ultionem , fecret^ tradla-
vic habere Momemfiiicem . Qjji ad
fe convocavitComitemGoritie cum
tercentis elmis » qui ptr Feltrem , quem tene-
bat Dominus Guezilus de Camino» Vicentiam
equttavit . Dum ver6 vellet mittere ad eiFe-
&um quod tra£taverat cum Macchono (i)»
mediantibus aliquibus extrinfecis Paduanis, equi-
tavitversiisMontemiilicem per partes Pedeven-
6x . Poft mediam horam no€ti% intravit Mon-
temfilicem^ & Brixianus de Buzzacarinis, ne-
^isens in cuftodia , fugit ad Caftrum ^ quod
poftea dedft Domino Cani paucis diebus dap-
iis, unde fuit de Padua forbannitus. In ortu
Solis infortunio Paduas nuntiato » fuit tantus ti-
mor & tremor, quod Domime » & Bur^enfes
cum filiiSf & divitiis Venetias fugerunt : immo
etiam quidam viri^ foemineam verecundiam
non timentes (*) . Et fuit hoc MCCCXVII.
die II. Decembrts, Poteftate Domino Rayne-
rio de Canofla de Regio, qui ftatim renuntia-
vit, & ei fuccefiit Petrus de (3) Lapide de
Tarvifio. Die naco» in auxilium Paduanorum
venerunt duccnci equites^ 8c pedites mille de
Tarvtfio . Capto Montefilice , die fequenci Do-
minus Cants impugnavit Villam Eftenfem , &
eam accepit violencer. Fuit tamen in ipfa pu-

fna vulneratus in pede . Tunc Eftenfis ViUa »
onis fpoUata , & igne confumta» exftitit h fuis
incolis inhabitata . Altera dic Antonius Filaro-
lus Poteftas Monta^ns, cum GuUelmo Cur-
mfano ( 4 ) <ie Cathelonia ftipendiario, turpiter
fmh pugna fugiif Abbatiam . t/nde Montagnana
data fuit Domino Baylardino de NogaroUSy
recipienti pro Domino Cane de la Scala.

Poft hasc DominusCanis exercitum fuum po-
fuic in Terradura » ubi eciam convenerunt Am-
balTacores de Venetiis pro pace tradlanda. Die
vero VII. exeunte Januarioy exiftientibus Padua*
nis ..... • Domtnus Canis intravit in Pleba-
tum violenter . In ejus tranfitu Antonius Bote-
ghinus de Zaccbis virilicer percuffit in hoftes,
qui tranfiverat undas fluminis , fuperatu(que>
. cum equQ mortuus permanfit ibidem • Ceceris
Paduanis de campo fugatis » muiti tamen re-
^ manfenmt carcerati . v iUa omnes Plebatus ,
pbft orinhem fpoliationem bonorum , fuerunt
igne confumt*. Excrcitum ver6 Dpminus Ca-
nis pofuic jUxta pontem Sandli NicoUi, & con^
tinuo onrnia devaftabat uique ad portas; immo
femel perfequendo RedoIphin«m de Villau ,
ftipendiariuni Padu», ufque ad Portam omnium
San^orum » qtiafi potuic cum eo Civitatem in-

( I ) Cod. CoUalt. Marchono..

( X ) Cod. CollaJt. negligences , timentes exterminati

funt , ut incognici timorem evaderent .
( 3 ) Cod. Eft. & Collalt. de la Parte . Et iadie Na-

talis, & ita Ambrofiani .
(4) Cod. Collalt. Curimano dc Caudalonga.

Cod. Amb. I. de Curvano dc Cadalonga.
( * ) Q^s fiq^uuntwt uf^ue ad fincm Cafituli XXV.

trare. Dum Padoani in Palatium conveniirent»
causi eligendi Capitaaeum Populi y ut fic me*
liiis refifferent inimiciSt Tartarus de Lendena*-
ria» & ClareUus de Buglis ad invicem fe rir
xantes in Palatio 9 cotam Civitatem commove-
runt ad arma % unde armati elegerunt Capica^
neum PopuliDominumOdoricum de Cucagna^.
Hic finito fuo officio t timens fbrt^ de geftis
reddere rationem » clam de Civitate migrar
Vit. <♦)

C A P. IL

QualHer Ugutio de la Fagiola conftixit Frln^
dpem Tarantinum cum fuo exer^
citu de jipulia .

POft Sereniffimi Domini Henrici Romano-
rum Imperatoris decefluai Pifani propcer
bri^am » in qua eos reliqoic, inftituerunc Viruoi
Nooilem » k potentem UKutionem de la Fa«
giola in fuum Cajpitaneum oc defenlbrem , qut
lui promti induftrtd quafi omnes Barones , qul
conlueverant militare cum Domino Imperacore
ad ejus ftipendiumexcitavit ; quibus chm mulca
Caftra, & loca diftxid^uis Pifarum» quas vio-
lenter tenebantur , fus iurifdiiSliom fubjugavit »
& intertm untum tra<5lavit » qu6d habuit Ci«
vitatem LiK:ae, quac per Guelfos tenebacur^
Q]ia capta poftmodum ufque oenes Civicatem
Florentia reartabat » ita quod Florentini viK
poterant ab ea oarte Civitatem ad loca fua
exire ; 8e cum dicla gente fua multa Caftrat &
loca > & Villas Florentini diftridbus confumma*
vit, & fibi fuppofuit. Et interim obfedit Ca*
ftrum Montifcatint diftrii!%us Luca, quod pec
extrinfecos Guelfbs de Luca in favorem Flo«
rentinorum detinebatur ; nihilominus tranicur-
rendo ufque ad Sandtum Miniatum % & alibi
per Comitatum Florentias derobando . Sic ea
videntes Florentiniy & de manibus Ugutionia
prasfati evadere non pofte , onmi poteatia qua
potuerunt quamplures Ambaffiatores Regi Ro*
berto in Apulia Imperii rebelli cum promiffio-
nibus miiltis & thefauris tranfinifenint, uc peni^
tus ipfe Rex Robertus ipfis in tali ^mSto fue^
currat, & fubfidium tranfmitut. Sic & ipfb
Rex Robertus multos ejus Baronea ad pra;di*
dbt invitavit . QjjaB audiens Ugutio pra^fatus Ca«
pitaneus Communium , & Populorum Civica-
tum Pifarum » 6c Lucae , omnes Imperii fideles ^
& amicos per Italiam conftitutos fibi fuccur-
rendum convocavit » & quod omnino intendic
didlo Regi Robeno , ejufque complicibus refi-
ftere • Qpare idem Ugutio cum omni fuo mi«
iitum & peditum conatu tam Pifanonim» 6c
Lucanonim 9 quam Tufcias, & alibi convocato-
rum exivit in campis , & tentoria fua fixit in
monce » 6c in plano circa Moncemcatinum pra^-
didhmi 9 continue Caftrum jpfum , & locum
cum asdificiiSp manganis» & baliftis debeUaddo|
' 6c

nunc frimitm adduntur cx MSio Codiea^ qnon^
mibi [uffeditavit G. V. Apoftolus Zcnus . An
verd lac tribucnda fiut Guiliclmo Cortufio
aliorum judicium afto . FortaJJk aa Albrigetug
Cortufius addiderit . Certi bcic babes AuSorem
fyncbronum , rerumque geftarum bene Perit^nt;^
Muratorias .

Digitized by

& tamdiu ipfum obfe<it , quod intrinfeci vix

Soterant fe tueri ; & fe Ugutioni p«Bdi<Sko de
iffenc nifi qu6d immediate Princeps mfra
fcripni» ei» auxiliavit, ut inferibs contmetur
Princeps Tarantinus firater ditfH Regis Roberti
«jns mandato , & cum Cardo filio iuo , & Pe-
tro Tempefta fratre difti Principis cuna magna
militum comitiva de Apulia in fubfidtum Flo-
rentinorum advenit de menfe Augufti, & Civi-
taiem Fiorenti» eft ingreffus, ubi magna gen-
tium tam equitum, qukm peditum multttudo
erat congregata , & ibidem totum fuum com-
pofuit exfortium, & mifit nuniios fuos ad Ugu
tionem confiftentem etiam cum fuo exfortio cir-
ca Montemcatinum, ut fupra; quat?niB indp
cum gente fua difcederet , alioqmn disfidabat
eum in havere, & perfona . Quibus Ugutto
refpondit, quod intendebat habere diauin Ca-
ilrum cum omni honore;'& fi volebatconftrue-
re aliquam pugnam, qu6d ad eum veniret, quia
jpfum expe<aabat. Reverfus eft nuntius ad dt-
^um Principem. Disfidato ergo Ugutione cum
gentibus fuis per diftum Principem , Pnnccps
ipfe cum omni fuo exercitu & Baronibus exiytt
de Floremia , & fe in campis oppofuit in valle
prope montem diai Caftri ab alia parte fove»,
fer quam labitur quaedam aquatcptda, quasap-
pellatur nebula, exiens de paludibus illts, & ab
alia parte fove» erat Ugutio cum dt<Sto fuo
exercitu . Sic ftantibus ex«rcitibus utriufque par-
tis , & in campis attendatis, quampluries Prin-
ceps appeliavit Ugutionem ad bellandum , cui
relpondebat Ugutio , qu6d tranfiret foveam ,

?uia paratus erat fecum committere pugnam
'erumtamen qucmiam ex Principts genttbus ali
quando & fspibs cum gentibus Ugutionis int.r
le luaabant, non audebat ergo Ugutio affume-
re proeltum, quia provifis gentibus fuis habebat
in exercitu fuo circa ter mtlle milites, & vig n
ti milie pedites; & examinatis gentibus Pi inci-
pis habebat in fuo exercitu bene quaiuor mille
milites , & triginta miile pedites . Expe<SUbat
etiam Ugutio gentes Domini Canis Grandis d-.-
la Scala, & aiiorum fidelium Imperii de Lora
bardia , quae ipfi continue fuccurrebant , &
quamcitiiis veniebant , licet nondum ad exerci-
tum appiicuiffent. Et fciebat etiam Ugutio ,
qu6d quafi omnia Caftra de la Scitneraja , &
aliunde circum circa exercitus pr«di6los Prin-
cipi prawiidko fubdita fafta funt , au« prjhs
Ugutio detinebat . Tamen paucis diebus ftetif-
fetUgutio cum exercitu, quod viftualibus pror-
fus defeciffet , & fic expeikando titraque pars
ftetit in campis ufque in diem lovis XXVIII.
menfis Augufti praedi<ai . Et audiens ipfe Prin-
ceps , qu6d Dominus Canis praedidlus de ia
Scala magna cum militum gente ad exercitum
Ugutionis perfonaiiter , 8e celeribs applicabat ,
1<5 caute in nodke amovit de campis, figna cum
a<ftis faciendo velle difcedere, & fecit acies
fuas ita ar<Siari , ne Ugutio perpenderet fe de
dolo . Volebat enim fe ad ardua montis vershs
Bivinagiam tendere cum omni fuo exercitucau-
sl c:apiendi ftratam , paffum , & p<jntem Pila-
rum , ne gentes , & vi<Sluaiia de Pifis , Luca ,
& aliunde ad exercitum Ugutionis deportaren-
tur , & etiam ne gentes Domini Canis continue
venientes fibi auxiliarentur . Et fi Princeps fe-
cifler quJB ordinaverat, reveraUgutio cum gen-
te iua erat interclufus, & fopitus. Et illa no<fte
non perpenfo Ugutione CCC. equites , & M.
pedites^e gente Principis a montanis, & abJi-
tis cum*^armis, & v^SVualibusCaftrumMontifca
tini intraverunt pro muniendo locum . Ugutio

HISTORIiE CORTUSIORUlVt

.79?

tamen caute egit, quia ftatim ea no<fte fentiens
motum Principis , cum comitiva fua bene ad-
monita, armis prasparata tam equo, quam pede^
& omni tarditate poftpofita , inordinate occur-
rit ad paiTum in loco , ubi Carbufcheto inter
Caftrum Montifcatini , & Caftrum de Bugiano
versiis Bivinagia ^ & habuit paflum antequam
Princeps. ViJens hoc Dominus Princeps ffatini
disfidavit Ugutionem , & fecic acies fuas armis
praeparari ad pugnam. Q^svidensComesMon-
tisfeltri, illi de Petramala , de Aritiot & aUi
nobiles comitivas Ugutionis, eidem tJgutiom
dixerunt, quod adftringeret omnes gentes fuas,
ne ad pugnam (ic inordinate vadapt . Sic &
Ugutio convocavit ad fe omnes Barones , Du-
ces » Capitaneos , & Comeftabiles fuas cpmiti-
vas , & ita ordinavit , videlicet quod onme ca-
puc tam equitum ^ quam peditum inter fuos
praecipiat poena gravi , quod nuUus eques , feu
pedes audeat aciem fuam exire ullo modo . Et
fi eis contigerit vi<Skoriam habere, nemo equum
defcendat, nec de acie exire prasfumat, fed fu-
gientes inimicos penitus defolet , & confternat ,
nec ad aliquem capiendum , vel (poliandum
manum injiciat , donec ftrages durabit . Hoc
etiam verbum arrengavit Ugurio Baronibus
fuis , & ceteris fui exercitus propofuit dicens;
Annotet unufqt^ifque^ qudd olim diva mtmoria
Rex Conradinus cum commifijfet pugnam cum
Avo hujus Principis^ ^ inito bello Rex prafa^
tusvicit; in qua viSloria omnes ipfius gentet
incoeperunt fpoliare campum^ ty derobare^ cre^
dentes viciffe inimicum minorem. Qui reaffum*
tis fuis viribus in fpoliatores , ,& pradatoret
cum acie fua irruit 9 & demum eos conflixit.
Qjiapropter ipfum Regem Conradinum multis
proditionibus captum , idem Carolus Avus prs^
diiii Principis ftcit enfe decapitari » & omne»
fua comitivaj poftquam capti fuerunt ^ favijji^
me martyrizavitf ncmini parcens ; quorum alios
necari fecit dira morte ^ alios diminuif & alios
occoecari jujjit . Ac etiam omnes finp memores ^
& revigeant vires fuas ob mortem Domihi Hen^
rici Romanorum Imperatoris nuper decejp. Qjii*
bus didlis & aliis per Ugutionena, omnes fuas
gentis reconfortati funt , & alta voce cxclaava-
re coeperunt, dicentes : In inimicoss in inimi"
cos , quia meltus eft nobis bac probitate mari y
quam miferabiliter evadere cum miferia ^ do^
lore.

Unde Ugutio incontinenti acies fuas equi-
tum, & peditum in hunc modum ordinavit;
quia in prima acie pofuit omnesltalos, &Fran-
cifcum ejus fiiium , & Spinetam pro Ducibus,
& primis percufToribus . In fecunda acieTeoto-
nicos , & Ultramontanos ftipendiarios fuos . la
tertia vero pofuit Tufcos, Pifanos, & Lucanos .
Et coadunatis aciebus fuis cetcros fcuttferosfuaB
comitivae bene armis fulcitos & equis antepo-»
fuit, aciem primam Principis infultando « qui
debellantes (ra(Sli fuerunt , quarum major parsr
perrit . Sed duratis idlibus primis per primam
aciem Principis, ubi erat DominusPetrusTcm-
pefta pro Gapitmeo , credentes unam acierum
Ugutionis fradVam efle, acceflerunt viriliter
contra Ugutionem ^ ita qu6d pofte^ ejus a ies
quafl fuit conflifla, & acies fecunaa quaii
amifla debilitabatur; & vix qubd tunc non
ami(it Ugutio, quia etiam acies prima Uguiio-
iiis jam conflidlis fuis fcutiferis inaciem primam
Principis accedere non valebant, quoniam Prin-
ceps flc eam conftruxerat, videlicet quod mi-
lites interclufit de lanciferis fuis cum lanceis
longis numero decem miliibus , & eos compo-

foit

Digitized by

Google

795 L I B E R S

iuic a latere venbs aciesUgutionis. Qpasvidens
Ugutio mifit pro balifteriis Pifanis , qui erant
Dumero quatuor mille » & eos fagaciter ordina-
vic in hunc modum , ouod eorum tertia pars
fagittet in lanciferos dicti Principis , alia tertia
pars immediat^ baliftas fuas ponderet cum mu-
lchettis, & quod telis etiam fagittet; alia vero
tenia pars poftmodum jam potxleratis baliftis
recutiac, 8c frequentando fagittare non cefTety
& omnes infpiciant primo in lanciferos fagitta-
xe, & poftca in equos militum Principis, oc fic
fecerunt. Deus quidem infpiravit diiShim Ugu-
tionem » quia ordinatis fic praedidlis fagittantes
didli baliibrii a laceribus lanciferorum Princi-
j>ts, eos fortiter percuflerunt. Ipfi autem len-
f ientes fagittas , & jam vulnerati cadebant , &
lic lanceas fuas devalare relaxabant. Nihilomt-
nus acies prima Ugutionis fuos balifterios exe-
quendo, & Chrifti nomine invocato, devoluto
vexillo» & oftenfo Imperii figno, gentes omnes
Ugutionis alta voce exclamarunt contra intmi-
cos morti ^ morti . Qpare & milites aciei primoB
Principis videntes knciferosfuosconfiiiStos, val-
de func perterriti, & tante magis Ugutionis
acies, & reliqua fua comitiva vircs refumfic, &
in inimcos viriliter ac hoftiliter invaferunt» &
profunde . Dcus autem Principem occoecavit;
quando enim diffentavit pro capiendo paffum
prseditflum» fui balifterii pofuerunt fuper ialmas
eorum baliftas ; .itaque ad pugnaofi ipfas non
habebant . Tanddem iecunda, S tertia Ugutio-
nis acies fimui commixta cum acie prima Prin-
cipis fortiter bellabant unanimicer , & pf ocef-
ferunc virilicer inimicos invadendo , & fic cam
forciter bellarunt 9 quod primam , fecundam ,
tertiam, 8c reliquam aciem Principis intrave-
tunt 9 & denuo eas omnes in conflidhim pofue-
runt . Teotonici > & Itali tam pedites , quam
cquites Ugutionis, qui in aciebus erant compo-
fiti de fua acie non exeuntes , ( fic eis Ugutio
]am ordinaverat ) percutientes hinc & inde ,
nemini paroentes, continue eos infequentes lan-
ciferi , baraterii> & aliqui in acie non erant
compofiti 9 profternatos confundentes, & exfpo-
liantes. Et fic Ugutio vi£lorfuic , quia nemo
de fuis aciebus durante ftrage defcenditequum,
nec ad aliqua fpolia fe dirigebat . Itaqui» ftra-
ges illa , 8c fuga duravit a Solis ortu ufque ad
cccafum , & hoc fuit die Veneris (♦) XXVIII.
i^ugufti , qua die fuit DecoUatio B. Johannis
Bapiifts . Duravit csedes , confliflus y & fuga
inimiccrum per quatuordecim milliaria terras ,
& plus, 8c vocatur planicies y ubi fuit didlus
confiidlus , planum Carcellse » fup^r qua plani
cie dominantur Caftra Montifcatini 9 Montiflu
mani , MohtifviiSloriniy & Bugiani • In quo vero
confltfVu perierunt ter mille equitcS) & bene

auindecim mille pedites numerati de gentibus
iili Principis inter mortuos, & captivatos, in-
ter quos confignati fueruut vivi dic^o Ugutioni
infrafcripti Barones, Nobiles , & Magnates , vi-
delicet Dominus Pinus de la Tofa de Florentia)
Bernardus de S. Miniato, Plebanus de Gerardi-
nis, DofTus de Spina» & alii quamplures de me-
lioribus Baronibus Apulise , oc di£li Principis ,
Florentis , & Tufci» . De mortuis vero reperti
foeruntCarolus filius, & PetrusTempefta frater
didii Principis 9 Dominus Rofolinus de la To
fa, Dominus Rodulphus de Malpigis, Dominus
Lippu> de San<SVo Miniato , Dominus Carrcc-
cius , Dominus Lucius de Opicis , Dominus
Opizo, Dominus Talanus de Cavecullis, & alii
quamplures de meiioribus nobilioribus , 6c pro-

C U N D U S. 79^

pinquis di^ Principis^ & Tufcid). De genti^
bus autem Ugutionis jacuerunt mortui m cam«
po Francifcus ejus natus , Dominus Tohannes
GatociuSy qui ferebac in proelio vexiilum Im«
periale » Scephanus (nepos Domini Oftienfis ,
Leo de Caponfachis, quidim de Ciprianis , 8c
plures alii Nobiles vuineraci fuerunc in primis
i£libus. Princeps quidem reli<£lis gencibus fuis
quafi cocis, quas eranc viginci mille, & plures,
ponderacis cnefauris , vidlualibus , craoachis ,

evilonibus, baliftis groflis, & parvis, & aliis
Ilicis armis, & apparatis fuis, in fugam con-
verfus eifugic in Monceflumano non longe a lo-
CO9 ubi fuerac confiiAus. Qpas audiens Ugucio
caftra fua figi juflic circa didlum locum, & no.
<^e ilta proxima Princeps praefacus cum illo rel-*
fiduo fuarum gencium modico camquam lepuls
k venacore perfecucus mecu viam neque locum
cenens , exivic de Caftro , & fic confuse ivic
Florenciam . Ugutio vero altera die fummo ma -
ne credens intercludere & habere diftum Prin-
cipem in Monteflumano, vershs dtdlum locum
cum gente liia equitavit, & habuic di(5lum lo-
cum , & fortilicias , ubi fugerant quampluresf
Nobiles ex majoribus domibus Tufciae, fcilicet
Dominus Jacobus de Rubeis , Lapus de Prato ,
Johannes Domini Curfii de I>onatis, Appaldus^
8c quidam filius Domini Francifci de Gisleriis
de Bononia, (^ui omnes fe reddiderunt Ugutio*
ni , & affidati fuerunc per ipfum a morte , ca*
men ipfos omnes capcivavic . Ec fimilicer Ca-
ftrum Moncifcacini , nec non & Caftra mulca ,
& alia loca , quae per exftrinfecos Guelfos Lu-
cas, & per Florentinos cenebancur, in mambiis
di£li Ugucionis fe reddiderunc . Refiduum au^
cem genciumPrincipis evafum de manibus cru«
cidancium Ugucionis pauci vixerunc . Ec Ugu-
cio ordinate.cum omni fuo «xercitu fe in cam-
pis caftrametatus eft, ubi ftetit per decem dies
continuos poil confli<5lum » & in tertia die poft
didhim conflidlum milites Domint Canis , &
Lombardias fupervenerunc in exercicu didbi Ugu-
cionis 9 de quibus non modicum fe exalcayic«
quos inconcinenti mific ad Serravallum propl
Pracum , uc cuftodirenc, ne inimici occurrerenf
in fpoliacores campi , & ibi fteterunt donec
exfpoliatus fuic campus caedis^ & captivi con-
gregati fuerunt; & iDi gentes Ugutioais habue-
runt viftualta opporcuna de illis» quas Princeps
ad excrcicum fuum duxerac. Ec in campo cas-
dis prasdiftae, ubi necacus fuic Carolus filius di-
cSfci Prrncipis , fuper ejus corpus fadkus fuit Mi-
les Comes Neri de Pifis, nacus olim Comitis
Gerardi , olim decapitati cum Illuftri Rege
Conrad no per Avum didli Caroli, in memo-
riam diu recordandam. De quo vero conflidtu
omnes Imperii fideles , & amici cum cordis ju-
bilo pfallant Deo noftro, &'hymnum cantent,
qui eos eduxit hodie de lacu miferia? , & de
luto fa9cis . Qjjoniam fi Princeps viftor fuiffet ,
nemo aufus eflec deinceps Imperii nomen invo-
care.

C A P. IIL

DeceJPus Vhilippi Regts Francorum .

DE menfe Decembris MCCCXV. Philippus
Francorum Rex obiic. Chm enim iviiTet
advenandum cum proceribus fiiis, invencoquo-
dam apro eum fequebacur, & quidam Nobilis
Miles ipfius Regis volens cum fagicta aprum
percutere, Regem fuum praniidlum peremit . Ec

fic

< • ) XXIX. Aug.

Digitized by

797 HISTORIiE CORTUSIORUM

fic Ludovicus primogeQiCus didHRegis in Frao- A
corum Regnum fucceffit , & fadfcus Rex .
Et poftmodum idem Ludovicus Rex maximum
movic exercitum cum gente fua adversbs Co-
micatum Flaodrias » eos diffidando *

C AP. IV-

QualiterUguth de la Faziola de Civitatibus^
dominio Pifarum f & Luca expulfus
fuitf & Cafhrucius de Anterme^
ntlds faClus efl Capita^
neus Generalis Po-
puli Luca «

Dle Luna XIL Aprilis MCCCXVI. expul
fus fuic Ugncio de }a Fagiola de domi-
S)io 9 & Capitaneatu Civicatum Pifarum , &
Lucae cum multis Teotonicis fuis per eofdem
Pifanos, & Lucanos. Et incontinenti dimiifus
fuit de carceribus Caftrucius de AntermenelUs
de Luca; quem Ugutio prsedidlus capcivaverat»
& decapitare intendebat ; ftacimquc Lucani
propter induftriam , & fenfum fuum ipfum in
Capitaneum Generalem Populi Lucos elegerunt»
6c conftitucrunt .

CAP. V.

Qualiter Dominus Gueceli de Camino accepit
Civitatem Feltri , & expuljh
Epifcopum,

DE menfe Junii ejufdcm anni circa horam
Nonae Dominus Gueceli de Camino cum

fence fua habuic , & recepit Civicatem FeUri ,
l expulic Epifcopum 9 qui eam fubjugabat , &
mulca etiam Caftra dic^i djiftri(5tus polt hoc f\b\
fubiugavic •

C A P. VI.

Deceffus Ludovici Franeorum Regis .

LUdpvicus Francorura Rex de hoc feculo
cranfmigravic die XXV. Junii ejufdem
anni , nullo relidlo herede . Tamen uxorem
fuam fiiiam Regis Hungarias gravidam reliquic.
Itaque Regnum Francorum orfanum eft » 6c
impleca eft fcriptura , dicens : Tu Regnum
Francorum defolaberis , diminueris capite.
Pojfejffio itaque tua in Aquilam convertetur^ ^
ab AqtUla cum Leone penitus defolaberis.

CAP VII.

Qualiter Comes Goritia cum Domino Gueceli
de Camino venerunt in Verona , confpt'' .
mata fuit parentela inter Dominum
Gueceli pradiSlum , dr Domi^
nos de la Scala •

DOrainus Henricus Comes Goritios, & fimi-
liter Dominus Gueceli de Camino de
Tarvifio venerUnr in Verona die XXIX. 06lo-
hris ejufdem anni, & poftea iverunt fimul cum
Domino Cane Grande ad Terram Vicentiae ,
ubi compofita , & fadla fuit parentela dandi
Viridam natam olim Domini Albuini de la
Scala filio ipfius Domini Gueceli , qui eriam
natus eft de una filia Comitis Vinciguerras de
SancSto Bonifacio . Q.uibus peradlis prasdidli Co*
mes GoritisB ^ & Gueceli in eorum contratis
redierunt . Et poftmodum de menfe Decembris
fequentis vfinit idem Dominus Gueceli cum

79«

^Qiagoa gencium comitiva , & ipfam puellam
'die XXIII. Decembris duxit fecum in Civita-
tem Feltri honorifice aflbciatam cum maximo
triuropho & ketitia .

CAP. VIII.

Qualiter per Dominwn Canem Grandem ^
Antianos^ Gaflaldiones^ &Confilium
Communis Ferona jurata fuit
obedientia f & foonor Regi
Romanorum •

DTe XVI. Martii MCCCXVH. coram nobi.
libus viris Dominis Conrado Comite Ba-
file , & Johanne k Lettis Cive Veronenfe , Lc-
gatis, 8c Arabafciatoribus foleranis » & illuftris
viri Oomini Federici de Auftria Romanorum
Regis ele(^i » Magnificus Dominus Canis Gran-
dis de la Scaia Sacri Imperii Vicarius in Vero-
na » & Vicentia , Dominus Ugohnus de Seflb
ejufdem Poteftas in Verona , G<iftaidiones f Aa-
tiani 9 & ^Confilium Communis Veronae jurave-
runt fubjeflionem , obedientiam , &c honorem
prafati Domini Federici Regis , & pro Com-
muni 9 & Hominibus Vicentias fimiliter jurave-
runt 9 & hoc fuper Sala majori Paiatii Commu*
nis Veronas, ubi more (blito erant congregati .
Item juraverunr ligam & unionem firmiter te-
nere cum ipfis Ambafciatoribus « & Syndicis
praBfertim ad hoc recipientibus vice & nomine
illuftris viri Doraini Leopoldi fratris didtiRegiSt
& Ducis Auftrias , & aliorum fratrum fuorum .
Similiter & ipfi Syndici juraverunt de manute*
nendo 9 & adjuvando fe fe ad invicem contra
quafcumque perfonas , & iUud idem fecerunt
Vicarii Mantuos his diebus . Sidus quoddam in
coelis apparuit die Sabbiti ultimo Aprilis ejuf-
dera anni hora raedi» tertiae , expandens comas
igncas velut fulgur divifum in quatuor partes a
loco , ubi Sol in meridie continetur , rutilando
comas illas igneas verstis Auftrum , quas omnia
per udiverfam Italiam vifa fuerunt .

C A P. IX.

Qualiter Gilibertus de Corrigio cum aliis Guelfis
tradavit cum Paduanis , qudd f^icentia
raferetur de Dominio Domini
Canis •

CUm Dominus Canis Grandis circa Civita--
tem Brixias » & ejus diftri(Slum his diebu^
cum exercitu fuo ^xftitiflet , immediate Domi-
nusGilibertus deCorrigio exulParmas cum fuis
fuggeftionibu^ & proditionibus tales ordinabat
tradVatus , videlicet quod Cremonenfes , fcilicec
Cavalcaboves incipiant frang re pacem, &ini-
micos fuos expellerc de Civitato Cremonae .
Item quod Bononienfes cura Ferrarienfibus de-
bcant invadere Civitatem Mutinae, quae perVi-
carios Mantuas dorainatur, & cuftoditur . Ipfi
autera ipfara debellare volunt . Item quod ra«
duani debeant coadjuvare bannitos VeronenfeSi,
& Vicentinos. & cum ceteris Vicentinis prodi-
toribus intrinfecis ordinare de invadendo Civi-
tatcra Vicentias, & ipfara intrare, & acciperc ♦
& gentes omnes Domini Canis Grandis > nec
non Dominum Bailardinum de Nogarolis tunc
Poteftatem Vicentias pro ipfo Domino Cane
Grande duraj moais tradere fup|)licio , 8c iic
tra<5>avit . Quaa omnia fciebat, & fentiebat Do-
minus Canis prasdiiSlus . Tamen Dominus Deus
nofter vigilan> fuper haec , cornua deftruet ma-

lo*

Digitized by

799 L I B E R S.

loruin 9 qui ctotas abominabiles nequitias ordi-
nant *

C A P. X.

QuMliter Cavalcahms de Crmma fregenmi
pacem » & jura f & de Cremona eMpule'-
nm$ omnes applicantes parti
Sacri Imperiim

^ Avalc^boves dc Cremona confiftemes in
_r pace cum Civibus fuis dolosi & occulce
Brixiam pro CC. eouitibus rranfmiferunt , oui
die Dominico XV. Maji ejufdem anni de nooe
ad Civitatem Cremonas equitarunt , iu qu6d
die Luw fequenti didli Cavalcaboves cum ipfis
CC. Militibus invafi funt Civitatem CremonsB ,
i& expulerunt de ipfa Civiute Dominum Pon-
s^num Ponzonum , oc onmes ejus complices , &
plures Gibellinos morti tradiderunt » oc fic pa*
cem fregenint«

C A P. XL

Qualiter Comes SanCli Bonifacii cum yeronen-
fibus extrinfecis , & Ficentinis fimiliter
extrinfecisj ^ cum PaduaniSf & /Ji-
pendiariis Padu^e aggrejp funt
Civitatem Ficentis.

PAduani ex tradbitu jam h€to putantes for-
t^t qu6d Dominus CanisGrandis eflet cir-
ca Lonadum cum exercitu fuo , ut erat » ad fe
vocarunt Dominum Vinciguerram ^ Comitem
San<£bi Bonifecii de Verona exulem , & Pifca-
refium de Delphinis de Pifcheria Ixmnitum Ve-
rona, die Sabbati XXL Maji ejufdem anni; &
ipfis ordinaverunt, &impofuerunt, quod vadanc
Vicentiam cum bannitis Veronas, MantusB , &
Vicentia, & aliis ftipendiariis coadunatis, quia
)am ordinaveranc cum quampluribus Vicencinis
intrinfecis , qu^ craftina die ipfam Civicacem
snvadere 'debenc, & de manibus Domini Canis
Grandis rapere. Ec fi concigeric Civicacem ip-
famingredi, &Palacium afcendere, ftacimfigna
oftendanc , quia prseparaci erant cum Populo &
inilicia Padua Vicenciam occurrere , eamque
fibi fubjugare , mulca eis promiccendo . QMa
ver6 die^Sabbaci in vefperis , & tardiusComes,
& Pifcarefius prfiBdi<ai cum ceceris Civibus Pa-
dua3 , cum ftipencUariis , & bannicis Veronae ,
Mancuap, & Vicentias , qui erant numero qua-
tuor mille equices , & mille quingenci pedices

bene armis munici fibi Ma miniftrance

Civicacem Paduas exieriinc , & direxeruqc fe ver-
sbs Mobcegaldani , {bnum faciences ire Ferra-
riam.

CAP. XIL
^Hsc Dominus Cams fuccurrit Vicentiam .

VExh chm Dominus Canis praefacus cocum
tra^cum & prodicionem praedi£tam fci*
rec , & fencirec , quam Vicencini mceriores cum
excrinfecis , & Paduanis ordinabant , fcilicec
Civicatem fuam Vicencias Paduanis tradere do-
los^, fciens etiam diem,& horam, quando ve-
nire debebant , exivit de Verona die Sabbaci
prasdidlo XXI. Maji poft Nonas, quo die cele-
prabatur feftivicas B. Zenonis , versiis Vicen-
tiam equitavit continuo, milices fui cerrerii, &
ibrenfes eum unanimicer fequendo ; & fero jam
&<Slo ipfe cum cribus tamiim ibciis equicavic, &
Tom. XIL

E c u N D u s;

loo

gences fuas alias dimt6t contlnu^ venientes ; &
occulte nodle illa ingreffus eft Civitaccm Vi«
centisB, ne ab intrinfecis Vicencinis fencirecur ,
relinquens attente Ugutioncm de la Faj^iola
cum toca comiciva ad S. Lazarum , ubi le re«
paufaverunc cum equis per magnam horam no»
dHs , accendences hos , qui concinue veaicbane
ibidem , pro ut Dominus Canis (ibi ordinave*
rat. Ea noStc Dominus Canis occulce in Civi*
cace Vicencio) confiftcns , Chriftum , & glorio-
fam Mariam ejus Macrem, & B Zononem Pro^
cedtorem Civicacis Verome , & Populi ejufdem
continu^ exorans, iibi & fuis ^entibus auxilian-
dum, cum Poteftace fuo Dommo Baikrdino vi-
gilans, fagacicer cuftodes ad fbrcilicias Civiucis
ordinavit. Qpa nodle in matutinis diumis ini-
micorum prsBdidlorum ceteri pedeftrescumlan-
ceis longis murum Pradevallis afcenderunt , &
in Civitace Vicencios per fcalas , quas iocrinfeci

erodicores ibi apporcaveranc, defcendebanc . Ec
bminus Canis (enciens , & fciens omnia, cunc
defcendic Palacium , oc foius occulce ivic vifum

3uod Paduani faciebanc; & invenic eos defcen-
ences murum Civicatis , concinue ipfos confor*
cando , quod velocicer defcenderenc , quia ha-
berenc Civitacem quiece . Ipfi vero credences
ica fore, velocicabanc , & defcendebanc quan-
cum valebanc , & jam plures ex ipfis venerant
ufque ad Palacium habitacionis Domini Canis
cridances , & dicence> ; Fivat Populus Vicen^
tia , (jy Cants de la Scala penitus moriatur.
Videns ergo Dominus Canis , quod jam bene
ducenci , & plures ex ipfis cranfieranc muros ,
& incraveranc Civitacem , mific pro Ugucione
pra?didlo cum milicia fua , qui exfpeiS^abac ad
S. Lazarum, & incerim cum ftipendiariis fuis k
lanccis longis fe oftendic , & cogno^bere fecic k
di(5lis Paduanis cranfad^is, & ipios in conccnenci
poluic in conflidlum , eos occidendo & cruci*
dando , ica quod ex ipfis morcua exftiterat ma-
jor pars , alii vero fuere capci . Incerim Uguci6
cum Teoconicis , & milicia coca vSnic , &
coadunaci fic exiftences ad porcam Bericas» Co-
mes S. Bonifacii , & Pifcarefius prasdi^bi cum
comiciva fua equitum & pedicum m Burgo exi-
ftentes confufionem illorum , qui muros tranfie-
ranc ignorances , & exfpedlances , quod porcas
Civicacis eis aperiantur , ad ipfas porcas vene^
runc , volences ipfas in cerram proj cere, & cui-
ftodes diiSbs portas , pro ut eis ordinatum erac
per Dominum Canem , fimulabant dormire •
Sentiens ergo Dominus Canis inimicos fuos ex-
cra porcam ^ juIFiC ipfam aperiri, & claves cunc
ibi non eranc , quas inconcinenti adduci fecic ,
& interim quod claves apporrabaniur , Domi-
nos Zilibertum olim Ncbilis MilitisDomini Za-
lineti ejus focium , & Anconium de Curcarola
Nobilem Civeni Padux exulem , cum quacuor
mille Nobilibus Teoconicis ibidem militias fa-
cramentis piimo conformavic , & apporcacis
clavibus [^orcas ipfas aperiri fecic, & inlpiciens
vidic maximam pedicum miilcicudinem alanceis.
longis , a baliftis , & manarocis ante portam »
& iuper ftratam Burgi,& per cocum ; oc maxi-
me in exicu porcarum eranc cercs mafhaca a
lanceis longis ab ucraque pane vias , qui facis
bene & ordinace ftabanc ad (ui defei^onem, uc
videbatur . Deinde ufque ad Crofariam ma-
gnam , qus eft in medio ^vSki Burgi, diftancem
a porca BericaB force oer unam baliftacam cota
ftraca , & porcualia piena erant pedicum arma*
torum • In qua quidem Crofaria erant Comes »
& Pifcarefius pras^£li cum diiSlis quatuor mille
miiitibus mafcherati .

G g g Qute

Digitized by

HISTORiyE CORTUSIORUM

Qua9 videns Domious Canis fine aliqua deli
ber^tione cum forte quadraginta equitibus , qui
cum vigorose funt fequuti , pertranfivit pedites
pr^didtos ufque ad aciem prasdi^ftorum quaiuor
miUe militum . Et quum vidit ipibs, exclamare
coepit alta voce contra ipfos dicens mm:^ morti^
& fimiliter omnes fui fecerunt . Et incontinenti
cum ipfa modica gente ipfbs viriliier , & hofti
liter invaffr , & denique eos pofuit in conffi
ftum. Diccrentfortealiqui: quid faciebatUgu-
tio de la Fagiola cum tota comitiva militum ,

2uam ducebat , quod non fuccurrebat Domino
lani? Vobis dico , quod quando Dominus Ca-
nis cum illa modica gente pertfanfivit pedites
praedicftos , quod ipfi non fe oppoluerant ei ,
nec percufltTunt aliquem eorum, credentes ipfos
cfle de proditoribus Vicentia^ , qui eis trade-
bant Civitatem , & maxime ex eo quia , quum
aperia fuit Porta , in exitu ejufdem erat Do-
minus Conradus Nedus Nobilis Miles Teotoni-
cus Comeftabilis, & ftipendiarius Domini Canis
cum fua baneria , quamvis hoc prsemeditate ,
nec penfate fuiffet , qui fimilem gerit armatu-
ram, ut Com^s Sandti Bortifacii . It ique pedites
prsedidli vidcntes banneriam prsedidVam Domini
Conradi , & armaturas luas fimiles armatura
difti Comitis , putaverunt ipfbs efle amicos
Sed quando audie runt ipfos exclamare morti
mortt , & inrmicabiliter corruere adversiis mi-
lites fuos , ftatim fc oppofuerunt cum lanceis ,
& haliftis fuis contra Ugutiomm , & aciem
fuam , & occiderunt fibi equum (uum , taliter
quod nuUo modopermittebant ipfos adpugnam
pertranfire . Tamdem Ugutio recuperatus tft
ad pugnam , & fentiens Dominum Canem ab
inimicis incerclufum , cum ea modica gente ,
quia nuntius quidam acclamabat : O probijfimt
milites accurrite^ accurrite Domino Canif q^na
perit mfra inimicosy nifi ipfi veloctter occurra
tis . Qpa audiens Ugutio , duriflime ad iram
commoius, confortavit milites fijos , ut iplum
fequerentur, ftimulantem dextrerium in iplos
pedites lanciferos , ita quod fregit eos ; fed
quamplures equi ibidem mortui exftiterunt ; &
acceffit ad Dominum Canem , qui jam giilites ,
& inimicos fregerat , & conflixerat fequentes,
& fugant( s iplos omnes praecipitando , qui no-
men S. Georgii non vocabant , ut datum erat
eis a Domino Cane , antcquam exiret Portas ,
occidendo, profternendo, & fugando ipfos uf-
cjue ad Montegaldam , ita quod quafi omnes
inimici prdsdidti in Civitate, in Burgo Bericae,
in Strata , &: campis remanferunt : alii p^ remti
gladio fuerunt , alii in aqua Bachilioni demer-
lerunt, alii ver6 capiivati fuere , pauci evafe-
runt . Duravit autem ftrages illa ufque ad ho-
ram fextam; inter captos quidem confignati fue-
runt Domino Cani Grandi Comes S. Bonifacii ,
& Pilcarefius fupradidli de Verona , qui gravi-
ter vulnerati fuerunt ad ftragem , ita quod Co-
mes prsedicftus non diu vixit , fed Diiminus Ca-
nis diligenter medicari , ac nobiliflime fervirt
fecit , donec vixit, & in domo fua in Vicentia.
Noluit ouidem Dominus Canis nec aliquem
permifit fugam inimicorum fequi ultra terminos
Vicentini diftricftus; immo fecit publiceprocla-
mari , quod nuUa perfona terreria vel forenfis
audeat pcena capitis di6t:os tcrminos pertranfire,
cxiftimans noUe pacem rumpere Paduanis, li-
cet ipfi jam fregiflcnt ei , intendens eis poenam
petere in contradlu pa-cis infenam . Et haec fue-
re die Dominico 22. Maji in Fefto B. Juliae
Virginis in celebratione Feftivitatis Penteco-
ftes , quo Dorainus nofter Jefus Chriftus poft

ejus Arcenfionem Apoftolos fuos , & Difcipuloi
Sandli Paraclui Spintus ardoreilluminavit . Qu^
(aCtQ Domini Canis induftri folemnitate intrin-
lecos proditores Vicentinos facinoris confcios
carcere reclufit , fcifcitans ab eis machinatio-
nem iceleris, & ncquitiam rci , perquirens ofn^
nia crga ipfos , & alios fimiles fautores . Inte-
rim Dominus Canis cum diligenti examinatione
contra eos, & alios cxccriores in conflidlu cap-
tos inquirerc fecit & adnoiari . Qpa inquifitio-
nc , & cxaminationc faAa , ad Domtnum Da«*
cem , & Communc Vcnetiarum deftinavit no-
bilem matitem Antonium dc Nogarolis , & fa-
pientes,ac jurifperitos Dominos Nicolaum Alte^
inano Legum Do^qrem , Bommefium Tudiccni
de Paganotis, ac Gulielmum Judicem de Servi-
deis, nec non & magnum mercatorem Veronai
Bernardum do Hervariis, Ambaxiatcres fuos
folemncs , & Syndicos ad hoc fpecialiter , pro-
ditionem Paduanorum prasdicftam, 8c infri<5iio-
nem pacis , ac etiam omnes notitias generaliter
in fcriptis , & tradiatus proditionis , originem ^
& fundamcntum facinoris juxta perfeverantiam
confeflionis ipforum, inftrumenta pacis, & pa-
dtorum , cbligationem poen®, ac etiam alia op-
portDna ipfis Domino Duci , & Communi Vc-
netiarum mediante juftitia fignificarc .* Ad hoc
ut ipfe Dominus Dpx , & Communc Venetia-
rum fciant rci veritatem , petere nihilominus
illam pcenam in inftrumentis pacis contentam »
fcilicct vigiati miUe Marcharum puri argenti ia
rationc quindccim librarum dcnariorum Verb-
ncnfium parvorum pro qualibetMareha ab ipfis
Paduanis exigenda , & Fifco Domini Canis re-
dundari;

C A P. XIIL

Hic Ugutio de la Fagiola per Dominum
Canem falius efl Potefias , &
ReSior F^icentia .

UGutio dc la Fagiola fadhis eft Poteftas, &
Re<5lor Vicentias per Dominum Canem
Grandem dc menfc Tulii , qui juflu ditai Domi-
niCanis praedidli dicfto menfe videlicet die....
juftitiavit proditores iftos Vicenti», qui de
menfe Maji proxim^ praetcriti, tradlavcrant tra-
dere Civitatem Vicentia^ in manibus Paduano-
rum, ut pra?di6lum eft, quando Dominus Ca-
nis conflixit ipfos Paduanos in Burgo Bericas;
& ipfos proditores per Civitatem , & Burgos
Vicentise ftrafcinari fecit ad caudam equi, &
poftea in furcis fufpendi. Nomina ipforum func
hsec

C A P. XIV.

Qualiter Dominus Canis iteratd mifit Amba^
xidtores fuos f^enetias Domino Duci
eausd petendi poenam obli^
gationis .

HIs ver5 diebus mifit Dominus Canis Am-
baxiatores fuos iterato Domino Duci, &
Communi Venetiarum , causi petendi p&enam
obligationis , ad quam Paduani incurrcrant , 8c
ob hoc ciiati fuerunt Paduani pragdid^i per di-
d^um Dominum Ducem, & Communc Vene-
tiarum . Qui incontinenti miferunt Ambaxiato-
res Ibos Venetias, qui denique ad prscdidla refl •
ponderunt , fe unum folum denaf ium de didla
poena nolle perfolvere , quinimmo fc potibs di-
mittcnt coafummari « Qjiias audiens Dominus

Dux.

Digitized by

Google

Ui L I B E R S

t^K pxsidtAvs j & Conflliarii Cdmmunis Vene
ttaium , Ambaxiacorcs fuos Vtccnciam ad Do-
mioum Canem defttnarunt causi recit:<ndi &
•xponendi , quaiiter Paduaoi ex toco refponde-
rant fe nolle aliquid poens praKli^ (ibi perfol-
Terc . Et die Mercurii iepttma Decembris equi
tavic Dominus Canis ^ 6c Dominus Bailardinus
de Nogarolis cum eo dc Veroha Vicenciam .
vbi reperiit Ambaxiators praBdiflos Venetia-
mm , oc ibidein Bl6\o colloquio ; demum Do-
ininus Canis dixit ipiis Ambaxiatoribus , qu6d
Yadant Paduas , & taciant quod Paduani renun-
cient fecuhtati, quam Dominus Dux, & Com-
nune Venetiarum pro utraque parte fe obhga
verant tempore, quo primo fadla fuitPax inter
Paduanos» & Dominum Canem, 8c qu6d in-
Arumenca ipfius obligacionis de voluntate par-
tium annuUencur, & penicus incidaniur. Sic &
iAmbaxiatores Veneciarum iverunc Paduam , in
nianibus quorum folemnitcr didli Paduani rc-
nuntiaverunt di6kx fecuricaci , & de voluntate
Qtriufque inftrumenta praeditSb fuerunt annuUa-
ca, & incifa; Salvo camen qubd fi didliPadua-
ni de jure hinc retro poenam aliouam incurhf
fent , & legitime apparuerit « quod perfolvere
f eneantur . Quibus pera<SHs Ambaxiatores prse-
di^i ad Dominum Canem reverfi funt « eidem
narrantes ea , qvx fadla funt , quibus Dominus
Canis refpondit dicens, ac rogans^ qu6d de ce>
terd Dominus Dux , & Commune Venetiarum
Bon fe intromictant inter ipfas^partes; fedHnanc
tos ad invicem facere , petere » requirere , &
txigere » quas promifla fuerunt .

CAP. XV.

Hic mijh Dominus Canis Ambaxiatcfces fuos
Mediolanum .

IMmediate quidem miiit Dominus Canis Am-
baxiatores fuos folemniter Medioianum» ubi
ctiam ceterae Civirates Lombardia Poceftacem
Imperii tenentes, & attendentes fuos Ambaxia
toresdeftinarunt. Et in Mediolano renovata.eft
pax, liga 9 jura , & fracernltas viciffim de adju
wando Te ad invicem contra quafcumque perfo-
Bas» & Communia» & quod una talea cerco-
vom equitum » & peditum inter ipfas Civitates
imponatur libito Dominorum Vicariorum Me-
diolani, 6c Veronae : Ec ibi ordtnatum efl, qiTod
£nguls Civitates Ambaxiatores , & Sy.idxos
fuos ad Dominum Canem Grandefm , uoi er t,
iranfmittanty & quidquid eidem placufiht, pro
mittant» & exequutioni mandetur.

C A P. XVI.

Mic Dominus Canis congregat exercitum ix
omni loco , mediatur dolor Padua^
norum . Finis qualis erit
Deus fcit.

Vldens ergo Dominus Canis Paduanos ince-
hm non in aliquo bono fupplicare pofle,
& omnia per eos a<£la in corde fuo femper
eonferens, tradbivit omni modo, & potentia,
quibus potuit» *contra ipfos procedere , & de
cariohbus ipfbrum ad fe conculcare , & fubju-
gare in huiic nfX)dum » videlicet qu6d prim6
iptCit Concaium Brixienfis diftridhis » ubi erat
Magifter Andreas Marefcalcus fuus cum cencum
quinquaginta equitrbus uitramontanis ftipendia-
riis iuis, ut ftatim cum tpfa gente veniat Va-
kgium . Item mifit Vicarixs Mantus y qu6d
Tam. XIL '

CDNDUS. lo#

cranfmirt^nc Valegium tHos equites » quos mit*
cere p 'ilunt . Irem mifit in Longoniono , ifi
terrerio Gardefana» , in Valle Pulicel!a, in VaU
le Paltenas , &: in montaneis parcim » qu6d om«
nes a lanceis iongis , bdiilis, & manarocis»
guaftatores omnium V llarum didfcafum i 6e
concracarum armis prarparaci in Terra Guflo-"
lenghi fe debeanc congregare . Item miik qu6d
omues de Ripeha Gardefanas fe parent cutn
nav lio fuo, 6c fic fa£hi eft vox» & fonum Vel-
le ire cum omni fuo exercitu contra diflriduoi
Brixias , ad hcx: ne Paduani fuum fetitiant do*
lum , nec perpendant; tamen eo^ , fi bene pet^
legeris caure diffidavit. Congregatiiver6 Jen*
tibus fuis in Valegium , in Gutfolengo , & in
lacu Gards tradlavit immediat^ Dominus Ca«
nis cum ceteris amicis fuis de Montefcilice de
habendo ipfam Terram Montisfcilicis , & faga^;
citer ac caut^ mifit Dominum Bailardinum dc
Nogarolis , & Dominum Zilibertum ejus fo*
cium , & Militem Vicentiae ad Ugutionem d#
la Fagiola ejus Potefhiem in ipfa Terra tra-
Aando de faciendo fieri occulte pontes ad pad
fus pro tranfeundo ad didlain Te ram Montis»
fcilicis . Qjjibus omnibus (ic peradlis Dominus
Canis mifit Valegium, & Gunolengum die Lu-
nx XIX. Septembris , ut gentes omnes in ipfis
Terris congrega:a5 no6ke futura veniant in Ve-
rona . Et incontinenti celehter mifit ad omnet
paflus Veronas cuftoJes, quod nuUus permitta*
tur tranfire per terram, vcl per aquam, ad hoe
ne aliquis ferre pjffic nova aliqua versiis Pa-
duam de d\€to apparacu « feu guarnimenco.
Paduani vero audic^ntes , 8c fciences, Dominuni
Cinem facere guarnimencum fuum pro eundo
fuper diftri<ftum BrixidB ordinavt runt , qu6d &
Dominus Canis ibit in dirtridlu Brixias, Flume-
novum prorfus fuerint aggreffi , & omnia inde'
conlummare exifiimabant . Qui miferunt ad
Terram Montagnana lexceiitos equites & mil-
le pedites; qu^ omnia a(Fe<5labat Uomiaus Ca-
nis, conferens in fiau fuo.

C A P. XVII.

Hic Di^minus Canis cum gente fua difctjjit '
dt f^erona » ivit^versus
Montemfcilicem .

EXivit Dominus Canis Grandis de Verona
Chrifti nomine invocato die Martis X <•
Decembri^ MCCCXVIl. hora Nona;, fimul &
cum eo Magiiler Andreas praefatus, nec non 8c
omnes pedites, qui eo adunati erant in Gufib*
lengho, & direxit greffiis fuos versbs Leonicuni
diftriiftus Vicentiac; & mifit Populum , Bc mili*
tes Veronaj , excepiis baliftt^riis* ViceniiaB » pro
cuftodia diflaB Civitatis . Exivit ctiam eodenci
die in hora vefpertina Dominus Ugutio de la
Fagiola . Comes Goridas cum trecentum elmis,
quem ad fe vo.averat Dpminus Canis, (tranf-
ierai enim per Feltrum , quem tenebat Domi-
nus Guecilus de Camino, & Vicentiam equita-
verat) Bailardinus de No^arolis, Gilibertus, 8c
Parcitainus Capitanei guerras cum omnibus equi-
tibus , & peditibus, terreriis, & forenfibus va-
lentibus arma portare de Ctvitate Vicentias, ne
nunc fcientes caufam , fed ipfum motum omnet
ignorantes , exceptis h^s (juatuor . Et volent
Djminus Canis exequutioni mandare quod tra*
dlaverat cum Machono , mediantibus quibuf-
dam Paduanis extrinfecis . direxit Dominns Ca^
nis greffiis fuos ufque adBaranum diftri^lusyi-
centide • Anteceden^ autem Magifter Bonifacius
Ggg %

Digitized by

HlSTORIiE CORTUSIORUM

it Zuchone jQgegnersas Domini Canis, qui fla-
tMit ppntcs fupra Barbaranum in flumine Bachi-
lioni, & pertranficrunt gentes ufque ad Valbo-
nas 9 & ibidem conftrud^is pontibus tranderunt
ipfos» anteponentes femper Paduanos extrinfe-
eos ; & noO:e ^am fadlia dircxit greifus fuos
Tcrsbs Montemfc licem per partes de Pedeven-
4a . Sigiiliter &: Dominus Canis cum omni fuo
cvcrcitu dc Leonico Barbaranum pertranHviti
femper fequendo exercitum Vicentiae per mon-
tes 9 & yalles ; &c tanto cauitayerunt gentes
j^Tmdi£tm noCle illa Luna retulgente , quod die
feercurii XXL Decembris in Fefto B. Thom«
jApoftoli in matutinis diurnis Dominus Giliber-
tps,*& Percitainus Capitanei guerrae, qui ante-
cedeb^nt cum forte centum equitibus , fecrete
' dft occulte intrarunt Villam. Montibfcilicis , &
inccntioenti vias effugarunt Cajtelanos equites,
& alips pedites ftipendiarios, qui ipfam Villam
pro Communi Paduas cuftgdiebant , abfque ali-
q^uo yulnere , feu percuftlone cxinde fadta , fed
de quieto ipfam Terram habuerunt; & Brixia*
nus de Buzacharenis negligens in cuftodia fugit
ad Caftrum, quod poltea dedit Domino Cani
* paucis diebus el^pfis > unde fuit de Padua for*
oannitus. Sic ftantibus militibus fuper plateam
diila Terr» , interim die jam faAo Ugutio de
la Fagiola cum Domino Bailardmo, & militi*
bus Vicentix cum ftipi ndiariis equitibus, & pe-
ditibus parunri ante ortum Solis in ipfa Tcrra
introivit , &c poftmodum Dominus Canis cum
acie fua Teotonicorum, & militia Veronenft ad
ipfam Terram acctflit, & intravit. In ortu So-
lis hoc infortunio Padus nuntiato , fuit tantus
rumor, & tremor, quod Domina^, & Burgen*
fcs cum flliis , 8c divitiis Venetias fugierunt y
immo & quidam viri foemineara verecundiam
non timentes. Fuit hoc Poteftate Domino Ray-
aerio de Canofla de Regio, qui ftatim renun-
tiavit » & fucceflit Dominus Petrus de la Parte
Tarviflo . Didla die hofpitatus eft Dominus
Canis cum tota fua gente in Montefcilice , qua
etiam die miflt nuntios iuos bis ad Terram
Eftenfcm , ut fuas ditioni fubfint : quod fi fece-
rint, eos affidabat realitcr & perfonaliter . Qpa?
omnia pnedidla Eftenies contemfc rUnt, & fpre-
verunt. Altera autem die , fcilicet die Jovis
XXII. Decembris Dominus Canis fe movit de
MontefciliCe cum tota comitiva fua 9 prxten-
4cns versiis di(Slam Terram Eftenfem , eamque
cum gentibus ftiis pede 8c equo circuivit ; 8c
.fiatim aDpcUavit intrinfecos, fi adhuc (e red-
dere volebantt quod eos. aflidabat haveris, &
perifonarum. Sed hi contraipfum fagitiaverunt,
ita auqd cum fingulo piloro Dominus Canis^ &
CecniifUs cjus Nepos vulnerati fuerunt. Qjja-
propter ipfc Dominus Cahis ira vexatus , unum

Suantum fcrri projecit , . fortitcr exclamando
jtortif Mortiy ita quod incontinenti omnes cjus
militcs eauis dcfccnderunt , & fe in foveis ja-
^lantcs ao ea parte ufque ad fpaldum procefle
runt, & per vim intrarun? Villam, intrinfecis
fe tueptibus ad pugnam paratis. Sed quando
yiderunt , quod cquites a parte montis Viilam
intrabant, perterriti fuerunt fugam arripientes.
Sed ex eo quod Villa imbuta erat divitiis muU
tis , gentes Domini Canis incontinenti per do-
mos fe jadiarunt deroborando, quaprcpter mor-
tui non fuerunt ex ipfis rufticis ultra quinqua-
ginta, quia fugerunt, & fpatium habuciunt fu-

ficEidi occafione pradidla ; & ferebatur quod
ene duo millia homines armigeri in ipfa Ter-
la tunc erant. In qua vero Villa iuflit Domi-
lum Cechinum, 6c Ribaldonum de TornicUs

de Novaria cum aliquaotis equitibos, & pedi^
tibus Gardefanis permanere pro cuftodia. Q,uft
vcro die abfque lasfione aliqua fuas gentis cun»
omni ftia comitiva ad Terram Moiitisfcilicts
reverfus eft , & fic ibidem permanfit D^minut
Canis cum tota fua gente , & celebratum eft
regulariter , & alacriter feftum Nativitads Do«
mini noftri ]efu Chrifti; & tota Villa Efteniii
permanfit, de qua Villa omnis exercitus Do-
mini Canis uberrime habuit vidlualia. Et p^fl
modicum omnes domus did^as Vills devaiUras »
& igne confumtas fuerunt , & magna pars li-^
gnaminis di<5te Villse fcilicet domorum dclaca
crant in Montefcilice , causd fpaliandi , 6c for«
tificandi Villam praBdidUm .

C A P. XVIII.

Di captione Montagnan^ , ^ aliorum locorw9
per Dominum Canem de ia Seala .

PErmanente Domino Cane cum comitiva fua
in Montcfciliic dte Mirtis XXVU. De-
ccmbris proxime fcquenti poft feftum Nativita-*
tis Domini noftri ]efu Chrifti reli£la fuerunt«
& ad mandata ejufdem Domini Canis devene«
runt has forulitise y videlicet Arx Montisfcilicis ^
Caftrum 9 & Pons AnsuillariaB , quod eft fupra
flumen Athicis, & Caltrum Montagnana?, quo-
niam Antonius Filarolo Poteftas MontasnatMi
cum Guilielmo Curcivagno de Catelonia ftijpen*
diario turpiter fine pugna fugit Abhatiam» unde
ipfa Montagnana data fuit Domino Bailardino
de Nogarohs recipienti proDomino Cane de U
Scala , quas omnes fortilitias per Paduanos dcri-
nebantur , & cuftodiebantur . Et his dicbus uf-
que in hanc dtcm inter VUIas» Caftra» & Vo/^
tilitias Paduani diftridlus trigintaquatuor de bo«
nis , 8c melioribus di£li Comitatus in manibus
prasfari Domini Canis fe dederunt , & reddide*
runc ; & omnes fe reddcntes in havere , & per-
fonis libere abfolvebat. Qjiibus diebus^Dominui
Xichus de Caldonatio de Vallefugana ad Do-
miqum Cancm honorific^ cum quinouaginta
equitibus armorum benc munitis in fubfidio ve-
nit ufque ad gucrram finitam permanfurus fuii
fumtibus & expcnfis.

C A R XIX.

Htc Domtnus Canis cum comitiva fua eqtutavh
versus Paduam , ^ caftrametatus
efl ad Terram durlam.

AMovit fe de Montefcilice Dorpinus Canis
Grandis cum univerfo exercitu fuo
Jovis XXIX. Decembris proxime fequenti poft
feftum Nativitatis Domini noftri Jefu Chrifti ,
relinquendo Villam , & Arces bene munitas ,
dirigens greflus fuos versiisCivitatemPaduas uf-
que in Villam Ternedurag , diftantem a Civitate
per quinquc milliaria , ibique & in aliis Villis
circumftajitibus Carrarias caftrametatus eft» ani^
mo tranieu idi Civitatem altera die • Q.ia die
ecce fupervencrunt quatuor Ambaxiatores Ve^
netorum a Paduanis tratifmiffi , treugam pctentes
intcr Dominum Canerp , & Paduanos , aoima
componendi & tra6^andi pacem . Et cridati
treugd continuo Paduam funt reverfi , refercntes
tpfi Ainbaxiatores in confilio Paduanorum qu«
audiverant a Domino Cane; & poftmoduin ipii
Ambaxiatorcs fimul cum Ambaxiatoribus Pa*«
du9 , videlicet Dominus Jacobus de Carraria»
Macaruffus de Macaruffis , Pamaleoa de Buzait

cari-

Digitized by

te7

LIBER SECUNDUS.

lol

iftrinis Ctves nuijort^ Padus unk cum Comice
Rambaldo de Collaico de Tarvifio veneruot ad
Villam Terradurai » coUoquium habentes cum
Domino Cane » m quo quidem coltoquio tUa
vice concordari non potueruut , nec de compo-
ficione pacis aliquid peraflum eil • Die vero
Lun« II. Januani M(JCCXyiII. Ambaxiatores
pnsdi^li reverfi funt Paduani ; & interim Domi-
nus Canis fecit ampUari vias , explanare foveas,
&pontes effici ufque ad pontem PafTaneUi juxta
Burgos Paduas » animo eundi ad Civitatem , 8c
Burgos penitus cremare . Sed ip(i Paduaoi du-
raoce treuga munierant Burgos , & Civicatem
fonificaverant • QuaB fciens Uominus Canis , 8c
propcerpluvias, acquenives, quafuperveneraiic
in exercitu 9 quoniam nolebac ult rius profequi,
die Jovis V. januarii juffit omnia inde deftrui ,
& igne cremari , Villd Carrarias dumtaxat ex-
ceptd 9 & antef^ruit omnes fuos pedites vcrshs
Montemfcilicem ; & cum comitiva fua retro
fequens in Terram MontisfcUicis remeavit y &
anifit Vicentiam, & Veronam , ut omnes gua-
ftatores, qui in ViUis pcrmanfiflent, pentcus ad
di(5Vum exercicum reperiancur, occa(ionerea»di-
ficandi , .& relevandi foveas MontislcUicis . His
itaque diebusLi&narius fiUus oUm DominiBon-
traverfii de Bontravecfiis diu exulis Paduas ha-

buit Cafirum Bochoni diftri<5lus »

& iUud munivit» quod CaUrum cumVUla Ca
ftehiovi fibi pleno jure pertinebat , quo munito
omnes contrata^ , & ViU» Pedevendat fecure la
borari , & teneri potuerunt . Deinde mifit Do-
mino Cani , quid placebat de Caftro fieri debe-
re» qui Uber^ refpondit, cjuod iUud teneat , &
cufloidiat . Et fimiUter Guido natus DominiNi-
colai de Lucio ivit Lucium de volunrate , &
benepUcito prasfati Domint Canis , pufrefltonts
& jurifdidiioncs fuas congaudere.

C A P. XX.

QuMter rtverfus efl Dominus Canis cum gente
fua in Montemfcilicem , qui continui
non cejfabat fe fraparare .

REverfb Domino Cane cum univerfo exer
citu fuo, & conHllente in MontefiUce ,
conipirante equidem a fapientibus fuis , & pro-
ceribus quas ordinanda erant, fciente quoque
quod Veneti favorabUicer Paduanis hoc tem-
pore compiacent palam & occuite, & quod
raduani per amicos fuos, & fuas partis undi*
que clandcftinarunt , convocantes eos fibi fuc-
currendum ; & penitus auxiUari ; quapropter
Pominus Canis fimiUter per totam Lombar
diam , 8c etiam in Aiemannia , 8c aUbi nuntios
fuos deftinavit , convocans ipfos ut fibi lubve-
niant equo & pede , ut per ipfum incoepca con-
rraPaduanosin brevi fuum forcianuir eiFecSVum;
nihilominus concinue laborari faciendo ad for-
tificandam ViUam , & Terram Montis-fciUcis ,
& Turrim fitam fupra flumen longe ab Efte
per unum miUiare, fimiUter & Montagnanam;
8c interim fuas amiLitia; eidem fuccurrcrent ; ac
etiam quampiures ViUx, quas non venicbant
ad ejus mandata ^ interim derobatas , ac igne
confiimtas per contratas Uksfuerunt. Et imme-
diate venerunt in Montefcilice Ambaxiatores
Paduas cum Ambaxiatoribus Vcnetiarum , col-
loquium cum Domino Cane inientes ^ pauca
quaerentes , fed difcrepaverunt , quia credebant,

5|u6d Bononienfes cum UgaGuelforum magnum
ubfidium fibi tranfmitterent. Tamen bene mi-
fierunc didli Bononienfes quingentos equites uf-

que in Polefenum Scortias , & Abbatias % fed

STtranfire non pocuerunt , aut aufi non fuerunt.
is ver6 diebjs magnus rumoc fuit in Padua t
quoniam dum Paduani in Palatio conveniiTenc
causd eUgendi Capitaneum PopuU » ut fic metu
refifterent inimicis , Tartarus de Lendenaria ^
& Clarelluis de BuguiUis ad invicem fe rixan*
tes in Paiatio univerfam Civitatem commove^
runt adarma. Unde armati ad vocem Popult
elegerunt Capitant*um PopuU Dominum O Jori-
cum de Cuchagna , qui erat ad eorum ftipen«
dium cum certa quanticate Theoronicorum »
ui finito fuo officio timens fortafie de geftit
bis racionem reddere dcbere , aufiigit • Qfta-
propter magna pars M ignatum Paduas ira ve-
xati funt. Venerunt eciam Ambaxiatores Com-
munis Tarvifii in MoncefciUce , volentes fe ex*
culare Domino Cani de auxilio daco Paduanta
hoc tempore , quibus Dominus Canis refponditp
quod redirenty & fe defendant, fi poflent.

C A P. XXI.

Qualiter quadam Stella apparuit •

QUaKlam SceUa magna vifa fuit in coeUs die
Veneris XX- Januaru in primo fomno f
^qux fpar^ens comas fuas velut faculat

igneas apparentes in quacuor parces .

rutilances vershs Oriencem per mediam horam;
& ftacim quasdam aUa apparuit poft praBdit^m»
Ucec non tam magna , rutiians caudam magnaoi
versbs mare Adriaticam .

• C A P. XXII.

Qualiter monfira equitum , & peditum onmium
fit in Terra Monttfcilicis .

Fleri fectt Dominus Canis monftram pedf«
tum , & equitum terreftrium & forenfiunit
Veronas, & Vicentiae fub MontefciUce dieMer-
curii XXV. Janua»ii , & Ucentiavit ipfa die pe-
dites a lanceis longis, & baUftis, 8c manarotii
numero quinque miUe aJ Terram Eftenfem re-
manere ; & fecit quadrigas , & plauftra fua re-
rum fuariim ponderari ipfa die , fonum facien-
do veUe tendere versbs Veronam , nuUum aiiud
exce^Tum oftendendo contra Paduam velle pro-
fequi de praBfenti , fed in Curtivis abfcociditi*
in Terra Montifciiicis occult^ jam conftroi fc-
cerat pontes & asdificia, intenaen3 inPiebatui»
Sacchi pertranfire . Qij« videntes huntii Cona-
munis Paduas, qui liccntiam habebant k Domi-
no Gane pofle libere venire , ftare , & redirc »
celeriter de Montefcilice exierunt , foUicitantci
iter fuum ufque in Paduam , qubd exforiium
Domini Canis feparabatur, & qu6d Dominus
Canis ibat Veronam . Qjiapropter nullum aUud
exfortium tunc in Plebacu Sacchi tranfmiferunt
Paduani . Militavit Dominus Canis die pra^di-
<Sko in media noifte veniente die Jovis,8cexicns
de Montefcilice cum univerfo fuo exercitu , &
cuni plauftris ponderatis , navibus , pontibus ,
& aUis apparatibus, caute, 8c dodfci^ ac faga*
citer arcem & Terram MontifciUci> bene nau-
nitas relinquendo , direxit greffus fuos Chriftt
nomine invocato versbs Plebatum Sacchi • Mi-
Utando proceflit Dominus Canis cum cer isequi-
tibus ac peditibus ufque adTerramRonchaittit
quas eft in Plebatu , ubi erat palfus , quem rc-
peric bene munitum apparitione fpaldorum ,
iepium, & foffatorum, nec non & gentium ,
arm^corunt pedi: 8c cquo mediante aqua ma*

Digitized by

to» HISTORIiE CO

goa cum riperns fublcvatis ^ Videns crgo Do- A
iDinusCajDia gemesilUs, cogicavtc ad eoscranl-
irCy fi poflet ; fed ibi non habebat nifi forte vi-
gintiquinaue vel trigintaequitesfinealiquoguar-
nioiento lagittanEiuiis^iu qu6d incontinerti mi*
fic quefndaai nuntiusn ad Uguctonem de la Fa-
giola, qui ducebat mtlites omnes,'& comtti-
vam totam Domini Canis alcheracos ; & Do-
minus Canis j;a.m longe fad>us erat ab ipfo per
quatuor milliaria» oc plus, ita qu6d Ugutio
ignorabat (equitum Domini Canis, quiaDomi*
nus Cauis defcenderatStratam versbsRonchait-
tuni causS videodi diAum paflum . Tamen fi
snul ordinavcrant velocitare iter fuum ad paf-
fum Saa^i Nicolai , ica quod Ugutto cQntinu^
tentbat viam illam cum toio exercitu. Et vi- B
dens Ugutio , quod Dominus Canis non iverat
per illam viam » ftetic : & ecce .qusdam vox
elevaca eft in exercitu , qubd inimici repererant
Dominum Canem , &c ipfum cum ilia modica
|i;ente efFugaveranty ita quod omnes pavefa£^i
funt . Tunc Ugutio bcne , fapienter , & ordi-
nate fe cum tota gente fua in quodam prato
pofuit, 6c caftrametacus eft, & nunttos fuos
ilatim mifit inquirendo nova de Domino Cane.
Et fic fiando ecce nuntius Domini Cants^ qiri
dixit Ugutioni , quod velocitaret iter fuum ad
ipfum » quia eft ad paiTum ad vifum cum ini-
micis. Et ftatim (ine mora amovit fe cum tota;
gente (iia, 8c gualoppando, irottando, ac ve-
locitando iter (uum acce(Er , ubi eiat Domtnus
Canis ; 8c ibidem (upra di6lum paifum juxta
inimicos fe aliquantulum repaufaverunt , atten
derntes baliftas, 8c iagittaria grofla. Et interim
Ugutio juffit , ut quihbet comederet , fi vole-
bat . Itaque omnes fic ftantes comederunt , &
uhter pranfi fuerunt^ & interim balifte grof-
fa venerunt . Qjpo failo Dominus Canis juffit
fagittari cum baliftis groffis inimicos , ^ ita
quod aliquantulum fe recraxerunt , putantes
ae aliquis afcendere poflet riperiam , nec
aquam pertranfire . Et tunc Dominus Canis
cum certis Nobilibus Militibus ulctamontanis
in aquam fe projccit , ita quod pertranfierunt
aquam , 8c non valentes cum equis afctndere
reliquerunt equos , 8c afcenderurit ripam , per-
tranleuntes fepes, 8c fpalda, 8c viriliter pugnan-
tes versiis Paauanos,qui fupra cos perturbabant
equos ; 8c ifti fuerunt forte fex vel fepcem ex
Nobilibus ultramontanis Domini Canis , qui
prim6 craniierunt, 8c afcenderunt riperiam cum
bomino Cane . Videntes ergo univcrfi milites
& pedites ea, qua incoepta erant perDominum
Canem , omnes indifferenter fe cum equis , 8c
perfonis )a<5laverunt in aquam, 8c elevarunt ru-
morem tam maximum pertranfeundo, 8c afcen-
dendo ripam , quod Paduani videntes , 8c au-
dientes furorem gentium Domini Canis , mira-
biliter pavefadli funt . Tamen fe opponebant
ad defenfionem; 8c interim c^rci milites in tan-
tum tentaverunt paffiis, quod cuni equis afcen-
derunt ripam , ita qubd Dominus Canis afcen*
dit equum , fimiliter 8c alii , qui p )tuerunt •
In quorum tranfitu Anconius Boreginu^ de Zac-
chis virilicer percuffit in hoftes, qui cranfierant
undas fluminis fupciati, qui cum equo mortuus
permanfit . Videnccs ergo Paduani praeditSki Do-
sninum Canem equum afcendiflTe , & omnes mi-
lites fuos vigorose pertranfire 8c afcendere ri-
pam^quam pribs non putaffenc lucias aut mufci-
pulas tacere poffi; , exinde fugam arripuerunt •
Concinue D ^minusCanis proruit cum illa modi-
ca quantitace equittsm , aui afcenderant ripe-
mm» fugando» occideado» 8c capiendo ipfos

RTUSIORUM

«i6

ufque in PortisPadux; 8i dttfta die Iiabuit quafl
totum Plebatum Sacchi, 8c caftra fua fixit apui
Pontem Sandii Nicolai diftantem k Padua per
duo milliaria , vel circa , ubi hofpitatus fuit •
De gentibus vero Domini Canis ad ftragem iU
lam quinque mortui fuerunt, inter quos tuit Ni-
colaus ab Equis de Verona diledliffimus fami-
liaris Domini Canis. Q^xo vero die , 8c diebus
Veneris 8c Sabbati fubfequentibus plures Villa
exiftentes in Plebatu Sacchi , quas fubjacere no«
lebant Domino Cani , derobatas , 8c confumtai
fuerunt , in quibus repertse fuerunt equs, 8c po*
ledri innumerabiles 8c magno» . Villas autem »
quae fupplicarunt , 8c fubjacere voluerunt Do*
mino Cani , affidataB fuerunt • Et fic exiftience
Domino Cane ad Pontem San6H Nicolai , con»
tinue omnia devaftabat ufoue ad Porras , \mmm
femel profequendo Ridolphinum de Villata fti*
pendiarium Paduas ufque ad Portam omniuoi
Sandlorum, quaft potuit cum eo Civiutem ia-
trare. *

C A P. XXIII.

Qualitir Dm$intts Canis aggrejjus eff Bier^^ml^
SanCli Johannis » ipjumque igne
devaftavit.

Dle vero Dominico XXVm. Janoarit d#
mane jaffit Dominus Canis , omnes fut
exercitus armis prasparari animo infukandi Pa«
duanos , Qt causi fupravidendi tranfitum , 6e
fortilitias Burgorum Paduas . Ordinatis aciebuii
fuis in campis fagaciter 8c ipfe cum fua acie
vi(5loriofa fimul 8c cum Ugutione dc la FagioU
versits Burgum Sandbi Tohannis Civitatis Paduaa^
potenter equitavit , uoi quamplurcs Paduanot
exitos de didko Burgo, bcne 8c diligenterarmtS'
prsBDaratos pede 8c eqiio vidit, quos incoatinenti
hoftiliter invafit , 8c fra£H, ac in fugam ab ipfa
converfi fuerunt , femper Dominus Canis , 8c
Ugutio prafdidlus cum ipfo, 3c cum eorum gen-
tibus eos infequendo, ita qu6d ipfos intus ford-
litia Burgi viriliter effugarunt ufque iii januis ;
ita quod fi acies magna fuorum militum ibi
tunc cxftitiflTet , revera diffinitiva fuiffist fenteo.
tia . Ibi namque multi Paduani mortui 6c c^d
fuerunt ; 8c poftmodum juffit Dominus Canis
ignem poni in palatiis, 8c domibus diiSH Burgi»
8c faftum fuit , ita quod benc quingentaa inter
domos 8c palatia igne confumtac fuerunt in di-
dlo Burgo . Qpibus peradVis Dominus Canis
cum tota gente /ua incolumis ad pontem SandU
Nicolai remeavit, ubi fupervSnit Dbminus Gue-
cilus de Camino de Tarvifto ad inftantiam 8e
preccs Paduanorum tra£hiturus de pacc inter
ipfos, 8c Dominum Cancm ; 8e habito colloquio
cum Domino Canc revcrfus eft Paduam, 8c (ic
fecit plurics. Tamen nihil de compofitioac 8c
pace tradtari potuit inccr ipfo$ . Qjiapropter
idem Dominus Guecilus vcrsus Vcnetias remca^
vit . Interim vero Dominus Canis fuis proceffi-
bus non tardabat, faciens fovcas implcre,
geres dirigere, pontcs conftrui, laritare vias, oc
arborcs cum caBiis dcvallarc,6cincidere k ponta
S. Nicolai prasdicfto ufque in Portis Burgorum
Paduas, animo infultandi Burgos , 8c ipfos de-
ftrui , 8c continue gcntcs mai omncs Villaa
inobedientes Domino Cani ufouc ad mare di«
ftridlus Paduai dcftruentes» derobaotes» 8c co»
fumentes*

Digitized by

ttt

C A P. XXIV.

L I B E R 8 E

Qualtterfuperv/hitprajtdium Domino Cani de\
Lombardia , habuit Pontemcarvum ,
igneque defiruxit Burgum
Sanaijacobi.

SUpervenerunt in didlo exercitu CCC. cqui.
tes armis bene fulciti de Mediolano , &
LX. qui tranfmiffi fuerunt a Domino Galeatio
yicano Placentia , qui Domino Cani in exer-
citu le praefentaverunt die Veneris tertia Fe-
bruarii , offerchtes fe ad ipfum Dominum Ca-
nem ufque ad bellum finitum, & plus ac minus,
ad ejus voluntatem ex parte Domini Maphai B
Vicarn Mediolani , & Galearii ejus filii Vicarii ^
Placentias praedifti . Ordinavit Dominus Canis
acies fuas equitum & peditum die Dominico
quinta Februarii , & equitavit versiis Paduam,
cc per vim habuit Pontemcorvum ; & Burgum
San<ai Jacobi didi^ Civitati Padua coatiguum
intravit, quod derobari fecit, & igne deltrui ,
faciendo etiam quamplures equites currcre cir-
ca Burges Padus pro fupravidendo pdffus, vias,
cc fortihtias ; & poftmodunr rjcverliis eft cum
Comitiva fua ad Pontem pr^diiaum Sanfti Ni-
colai , ubi dudum fixerat & tenuerat continue
caltra lua . Et.ftatim ipfa die exierunt de Pa-
du^ Ambaxiatores de Venetiis . qui roagnisi
pecibus & inftantiis Paduanorum de Venetiis C
»^1 convenerant ad compofitionem & pacem
tractandam , petentes a Doniiao Cane treguam
ufquc ad o<aavam diem , & quod de cetero
conopofitionem tradlabunt ad ipfius voluntatem.
Et fic cridata fuit iregua . Ea die venerunt ad
GiCtum exercitum Ambaxiatores Dominorum
Ducis Auftrias, & Ducis Carinthise , offerentes
Doniino Cani auxilium & favorem fuum, &
quod Gomes Goritias vadat in Alemanniam ad
coUoquium cum ipfis Ducibus confanguineis
luis, ubi etiam in unum omnes BaroniAleman-
nia debent convenire . Sic & ipfe Comes cum ,
ahquot militibus fuis receffit de exercitu, & D
lyit m Alemanniam . Tamen reliquit Baneriam
fuam cum gente fua Domino Cani .

C A P. XXV.

Quallteryenit auxilium Domino Cani a Duce\
Carinthia^ ^ traSiatur de pace medio
Ambaxiatorum de P^enetiit .

SUpervenerunt in di<ao exercitudieJovislX. 1
Februarii bifcentum quinquaginta militcs
Galeatii cum totidem balifteriis equitibus cum
banneria Domini Ducis CarinthiaB , offerentes fe
Domino Cani , permanfuri donec exercitus du-
rabit. Altera auiem die fupervenerunt in didbo
cxcrcitu quingenti pedites , & quinqqaginta
cquites armorum bene muniti in fubfidioDomi-
ni Canis , quos eidem deftinavit Dominus Gui-
lielmbs de Caftrobarco , qui fe obtulerunt ftare
in didlo exercitu, donec durabit. Qjja vcrodie '
VencrisX.Februarii audientes intrinfeci Padua-
ni adventum didlarum gentium , ftatim pavefa-
£ti funt, & miferunt fbris adDominum Canem I
Ambaxiatores Venetiarum cum Domino Henri-
Co Scrovegno , Jacobo de Carraria , & Rolan-
do de Placiola, &Johanne de Vigoncia de ma- ,
joribus Civibus Paduaj, qui petierunt aDomino
Cane capitula fiiper eo quod petebat in com-
pofitione pacis ; & ibi fteterunt ad colloquium
cum Domino Cane ufque ad vefperas ; 8c re-

C UNDUS.

nl&^'^''^^' ^P^"* P*^"^ f«« reverfi, &
Sl^&l'""!!^^™^^^ &Con.
A^K • • -^l^a autcm die exierunt iterata
Pat'T!?P'^'^f.^ pra^diaisMagnatibus
2. ^ dix^mnt Domino Cani quod Com!
mune & Homwes Padufl^ penitus volunt pacem.
quc^m f^qqenti die Syndici Communis Pa!
, & ejus Ambaxiatores jurabunt , & affir^
mabunt pacem pr^diftara . Quibus refpondic
Dommus Canis, quod redeant in Civicatr, &
craltma die ante Tenias finaliter refpondeant,
^ter luis intendit profequi proceffibus . Qitt
Ambaxiatores in Paduam reverfi pulfari fecS
runt campanam adConfiliumCommunisPadua,
m quo le<aa fueruntcapitula, quaDominusCa'
n.iff*'''? V^^^^^l^ & requiretat, fi cum ipfo
pacem volebant; & dato partito in ipl^ flenfi.

ifflr^ '^'^''S^ ""^'^ ''^^^^^ ' pax vicU , &
HncTc ^a ' feftus eft quidamNun-

nus & Syndicus in ipfo Confilio pJo Communi
& hominibus Padu«, qui craftina die vadat ad
Uominum Canem pacem prsdiaam confirma.
turus . Dje Dominico XII. Februarii in aurora
diei mifit Dominus Canis per Plcbatum Sacchi,
oc ubi gentes fuas caftrametace permanfiffent ,
quod iine mora cum omnibus armis fuis equoSc
pede in campo apud Pontem Sanfti Nicolai
pradid^umcoram .ipfo compareant , & fic omnes
venerunt, & ipfe cum Ugutione dc la FagioU
acies fuas conffruxitinhunc modum animo cua-
di ad debelUndum Burgos Padua; , nifi immcw
diate mtnnfeci ad fua mandata ante Tcnian»
conveneriat . In prima acie compofuit Lofma-
Itrum cum omnibus railitibus DominiDucisCa.
nnthia cum fua banneria , qui Lofmaftrus qu^-.
fivit a Domino Cane Burgum Sanfti Johanais ,
ita qu6d nullus altcr fecumvadat pratcr gentes
luas , & fiW conlargivit . In fecunda acie com-

Eofuit Caoitaneum Mediolanenfium cum militi-
us fuis, & Placentinis, & fibi conlargivit Bur-,
gum Sandte Crucis . In tertia acie compofuic
gatelaflos, & Lombardos milites , & Vicenti-
nos , & fibi conlargivit Burgum omnium San^
ctorum . In quarta vero acic fe ipfum compo-
fuit cum Marefcalcho , & gcnte Comitis Gori-
tiae , & cum fuis nobilibus ultramontanis , &
cum familiis fuis , & fibt elegit Burgum Samai
Jacobi inCorbo, accededs cum baliffisi lanceit
longis, &baliftis groOis ; juffit autcm alias geo-
tes pede & equo retro remanfuros pro retro:.
guardia. Et fic ordinavit inter Capitaneos om-
nium agminum & acicrum , jubens quod nulla
perfona equovel pede audeat ire in alia panri
qukm in fua fibi ab eodemconlargita, necindc
difcedat, donec ftrages durabat, poena capitis,
(biendo qu6d nemini acciperetur pracda fua ,
Ordinatis ita fuis aciebus magnus tumultus fa-
dlus eft clamaniibas omnibus una voce , & di-
centibus ad Faduam , ad Paduam , Q.uaB au-
dientes intrinfeci Paduani pragtimentes , ne ha*
berent ftragem , foris mifcrunt Ambaxiatores
Venetiarum , & Syndicum Comaninis Padua k
Magnatibus Paduas fodatum , & cxeuntcs Civi-
tatem obvi,arunt Domino Cani in capitc Poa*
tifcorbi, ubi cum fuis inzegncriis, & fapicnti-
bus , & cum certis militibus fuis convenerat
causdpraBvidendi palfusafFeftatos. Qjaidixerunt
ipfi : Dominey Domtne convertimini ^ converti^
mini ad caflra vefira . Ecce ad Vos venimus
pacem vobijcum , & veftra voluntati roborare ,
Et fic reverfus eft ad caftra fua apud Pontem
Sanfti Nicolai pra5di<aum , Nihilominus mific
omnibus Capitaneis acierum , ut nullus aciem
fuam exeat , donec aliud eis non declarct. Ec«

Uigitized by

Googlc

91^

MlSTORIiE CO

Gc vcr5 omncs acicrum cxclamarunt ad Pa-
duam > ai Paduam , mfifaciant velle Lhmini
no(hi Marm : ctenim magnus erat rumor 5c
tumultus, qu6d fi Deus tonaflet non audiretur,
ita qu6d ipfi Ambaxiatores & Syndici tremc-
bant . Si Paduani etiam intrinfeci tremebant ,
non admirandum , ac etiam fi velle Domim
Canis inftanter depofcebatur; auoniam novertt
imufquifque, qu6a tunc in didtis aciebus exa-
minati fuerunt per fapientes utriufque partis
tres mille boni milites , & quindecim miUe bo-
ni pedites- Et in diao cxercitu erat tam ma-
xima omnium viaualium & beftiarum ubertas
copiofa,qu6d fi exercitus ibidem ftctiffet ufque
pcr totum menfem Maji, viaualibus praediftis
Bondefeciffet, folummodo de iUis qu» reperie-
bamur in didio Plebatu .

C A P. XXVL

MCCCXf^nt^ menfe Fibruarii.

Defecunda pace faSla cum Domino Cane , &
de quUufdam de Civitate fugatis.

EXercitu Domini Canis juxta pontem San-
<ai Nicolai conftituto , tradlatorcs pacis
Padua retulerunt pafta pacis. Tunc in Majori
Confilio Dominus Jacobus de Carraria conlu-
lutt fieri pacem pro confilio faniori. Macharuf-
fus de Macharuffis contradixit palam , afferens
fleri pacem ad inftantiam illorum de Carrana ,
qui nituntur partem Imperii fuftinere . Firmato
confilio Domini Jacobi , quafi omnibus annucn-
cibus , Macharuffus cum fuis fequacibus toianj
Civitatem commovit ad arma. Domus vcro
traftatorum pacis , fcilicet Dominorum Henri-
ci dc Scrovegnis, & Belchari Doiftoris Legum,
fucrunt fpoliatac- Contra Dominum Jacobum
ctiam infultaffent , nifi qu6d eum fequebatur
magna militum coniitiva . Aliquibus lupenfis , j
negotioque (5) fedato, ftatimDominus Jacobus
noefce fequenti equitavit ad Dominum Canem ,
pacemquc firmavit hac forma . Primo , qu6d
D. Cams , dum vixerit , habere debeat Mon-
temfilicem , Turrim paffus ad Eft , Caftrum
Baldum, Montagnanam. Item rebelles Paduoe,
fcilicet Dominus Nicolaus de Lucio, {6) Mar-
cus de Forzate, Raynaldus » &,Gaboardus de
Scrovegnis , Traverfus de Delefmaninis , Gre-
golus , & Odoricus dc Pojana , & omnes alii
txtritifeci Paduani rcftituantur in integrum .
Hoc fuit in MCCCXVIII. menfis Februarii .
Paduani volentes adimplere quod de pace
promifcrant, extrinfecos fuos rebelles , Paduaar
receperunt in fefto Refurre<aionis Domini No-
ftri Jefu Chcifti , & in ipfos contulerunt hono-
rcs , & officia Civitatis . Eorum adventum ti-
mcns Macharuffiis, fponte fuit Ferrariam , ubi
dominabatur Raynaldus Eftenfis Marchio , qui
ejus habebat neptem in uxorem . Gebellini ad
gratiam Paduanorum reftituti , volentes mitte-
re ad cffeAum quae tradUverant in iecreto ,
ad plateas fecerunt infuhum , & quorumdam
domos fpoliaverunt , etiam homicidia commit-
fcndo Hoc timore fugierunt de Civitate om-
nes Macharuffi, & illi de Polafi:ifana, de Ter-
radura , de Maliciis , Joannes de Campo San-
<ai Petri , Dominus Conradus dc Vigontia ,
Abbas Sana» Juftinaa cum Muffato Poeta ejus

( f ; Cod. Ambr. L rumorequc .
(6 ) Martius aliis . /
( 7 ) Cod. Efienf. & Collalt. Obiais .
< 8 ) Cod. Eft^nf. & Ambr. die VII.

RTUSIORUM 814

fratre , & alii . Tunc ver6 erat Capitancus Po-
pidi Dtominus Obizo de Obicinis (7) de Pifis,
qui etiam de Civitatc receflit , quia praQfumfic
armara manu tanto fceleri obviare . Aufbres
ver6 fceicris incrcpantibus refpondebant : Hoc
fecimus , quia nos injufti compulerunt longo
tempore mendicare : & etiam recepimus in man^
datis a Domino Cane Grande qudd Domui de
Carrarta effemus obedientts ^ tamquam fibi ,
qmrum auxilio & ajfenfu noflram fecimus
ultianm . Fuit hoc ftatim eodem anno menle
Junii.

C A P. XXVII.
MCCCXnil. Die i5. (8) exeunte ^ulio.
De dominio dato Domino Jacoio de Carraria .

EXpulfis contentis in fuperiori Capitulo »
omnes de pane Eccleiias , qui Paduas re«
manfcrant, formidantes, ceperunt confiiium ia
Dominum Civitatis eligere Dominum Jacobum
dc Carraria . Ad hoc etiam confenferunt oqines
de parte Imperii de mandato Domini Canis de
la Scala : & fic pcr omnes de parte in Majori,
Confilio exftitit refbrmatum in MCCCXVIU.
die VII. cxeunte Julio . Die vero prim6 Augu*
fti hac dc caufa fuit Padua? magnum feftum .
Die VII. Septembris Dominus Jacobus fuit ctun
Domino Cane in Villa Montis Gaidas, k quo
Dominus Canis requirebat, au6d onmes Padua-
ni cxtrinfeci, tamquam proditores Paduss, ban«
nirentur : fed Dominus Jacobus facere recu(a-
vit. Fuerunt hxc Poteftate Domino Joanne de
Molino de Venetiis . Timens Dominus Jacobus
habere guerram cum Domino Cane, ut poilec
fecurihs m Padua dominari , fapienti tradlatis
promifit filiam fuam Thadasam , & infantem»
dare uxorem Maftino , nepoti Domini Canis »
propter quod fperavit Dominum Canem fuum
propofitum refirenare. Fuit hoc eodem anno^
menfe Deccmbris.

C A P. XXVIII.

MCCCXrill. Die primo OeioMs .

De obfidione Tarvifii , dr qualiter fuit datum
Comiti Goritia. (9)

ALiqui de Majoribus dc Tarvifio ceperunc
confilium malignum . Qporum ti^atShta
Ugutio de la Fafbla , qiiondam Dominus Lucai
& Pifas, nunc Magifter Miiitum Domini Canis
de Verona, coepit versiis Tarvifium equitare.
Qpi fiirtivi Civitatem intraflet; fed pluviis, &
obfcuritaie lempori^ impeditus ^ taliter fe ar-
(SVavit, qli6d die fa6lo Tarvifini pace fruentes^
a tah periculo evaferunt , ad oortas Civitatis
fubit6 occurrentes . Hujus fceleris au(%orest
fpe fraudati , dixerunt Ugutioni : Multa Cafitra
Domino Cani nobis mediantibus fubjacebuntp
qua Tarvifium penitus f nbju^abunt \ Et fic Ar-
ticus ( 10 ) Avocatus Tarviui fuum proprium
Caftrum de Noale tenuit in damnum oc oppro-
brium Civitatis , cujus uxorem Dominus Canis
cognovit , Sc ex ea filios procreavit . Gueziius
de Monfirmo occupavit Afolum , & Montem
Bellunse, Caftra pofita in Pedemonte . Hic Gue*

zilus

) Cod, Elienf. & Amkr. Duci Avifirie.
(io; Cod. CoUalt. & Amkr. Aiiims 1
vocatus.

trie .

Tempcfta Ad«

Digitized by

*M LIBER S

zilus temporc fubfecuto carceratus fuit pcr
Comitem Goritiae, & Caftrum fuum de Moafir
mo fuit deftruaura . Gulielmus etiam de Rq.
nico revelavit. (*) Ugutio fuum exercitum
pofuit juxta Tarvifium, ubi dicitur le Fontane,
Ad hunc exercitum equitavit Dominu$ Canis ,

Sutans habere Tarvifium , Dominus Guezilus
e Camino cum trecentum elmis, & peditihus
obfedit Coniglanum toto temporc hyemali jn
Domini Canis auxilium . Incceperunt (ii^ hflec
MCCCXVIII. die I. OAobris. Intrinfcci Tar-
▼ifini , fcihcet Rambaldus Comes , Guezilus
Avocatus, frater Artici prsBdidli, Altinerius de
Azonibus , & alii Nobiles de Tarvifio proptcr
opprefFionem , quam fuftinebant a Domino Ca
ne, qui extra Civitatem omnia pacifice pofnde-
bat , confuluerunt recurrore ad majorem ; &
fuos fdemnes Ambalfatores mifcrunt ad Ducem
Auftria?, fe dicentem Romanorum Regem. Qui
ofFercns auxilium , ftatim in Tarvifio Comi-
temGoritisB cbnftituit fuum Vicarium, qui cum
fuis Theotonicis magnificfe vershs Tarvifium
equitavit . Hoc vifo DominusXanis cogita-
vit habere pacem cum Comite dc Goritia .
Unde ftatim infimul convcncrunt, paxque con-
v6nit . Donunus Guezilus de Camino de obfi-
dione Coniglani receflic , & gens Comitis ivit
in Caftrum , Comes vero cum magno gaudio
fuit receptus , & Civitas ab obfidione exftitit
fiberata in MCCCXlXr njcnfe Junii .

C A R XXIX.

MCCCXIX.

De obfidione Civitatis^Paduai

TArvifio in poteftate Comitis conftituto,
Dominus Canis , Vicarius Veronas , &
yicenti®^ fecrete tradlavit habere Raynaldum
& Obizonem Marchiones Eftenfes, qui in Fer-
raria Ecclefias revellabant, in fui favorem; ac
etiam Paduanos extrinfecos, ouorum numquam
fuerat amicus. His fic difpoAtis^ ait Vicarius
Verona; yam inflat tempus equitandi versus
Paduam^ oua omnino nonpoterit a noflris viri-^
lutfe defendere; tanta eft virtus noflra. Jam
tnim Tarvifium , Ferraria , (Jr extrinfeci Pa-
duani nobis favent. In Civitate erit fchifma^
quia dicemus eam velle reducere ad Commune ,
Dominumjacobum ejicere de dominio; quod
ijlbonumj ^uia in Padua multa maleficia com-
mittuntur tnjufie,nec de iisaliqua fit juflitia.
Intellexit etiam , qudd dum Padua fieret mon-
flra peditum , omnes habenies figna regalia ex-
damabant : Sublevetur Ecclefia , dr pars Im-
feriiopprimatur: dr hoc fignum erit contrarium
mflra parti . Unde Civitas efl taliter opprimen"
da , quod ejus Cives indomiti , & rebelles , fi
pofjit , doloribus (jr angufliis fuperati , flexis
genibus veniant ad mandata. Volens amodo
invenire caufam contra Paduam , mifit literas
Domino Jacobo , contincntes , qu6d amici fui
extrinfeci Paduani reftituerentur in integrum
abfque mora; alioquin intcndebat fuis necefli-
tatibus fubvenire . Dominus Jacobus manifefte
cognofcens. quod Dominus Canis fe extrinfeco-
rum fimulabat amicum , ut poflet commode
contra Paduam inlultare , Veronam mifit fuos
Legatos , oflerens Domino Cani , fe velle in

( • ) Cod. Efi. Ronico Tarvifio rebellavic .

Cod. dllak. Vonico.
(ii) Cod. Collalt. Acciderunt.
(11) Cod. Efi. & Amb. per D. Jacobum de Carraria
in palatJo.

(ij) Cod. Coliah. & Amb. pacem facramento firma-
Tom. XII.

E G U N D U S. 8x5

A ) Paduam recipere fuos amicos, tamquam Cives.
Dominus Canis, volens omnino mittere ad ef-
fedtum fuum intentum , equitavit ad Montem-
filicem . Die vero V. Augufli exercitum pofuic
in Burgo Sanaas Crucis juxta Paduam , Pote-
ttate Domino Marco Gradenico de Venetiis
MCCCXIX. Adhuc Dominus Jacobus fperans
pofle Domini Canis animum mitigare, mifit ad
eum fuos Legatos pro pace traftanda; fed ni-
hil profiiit .

C A P. XX X.

Eodem Millefimo .
De Concione faaa {i%) in Palatio.

DOminus Jacobus cogitans defendere Civi-
tatem , faiU in Palatio Civium publica
concione ait :

OCives, quiprolibertate pumatis^ patriam^
que defenditisj audiatis pacifici verba noflri.
Tunc omnes unanimiter filucrunt . Fado filen-
tio , ait : Poft captum Montemfilicem , paceni
compofui inter Dominum Canem^ & Commune'
Paduai Paduanos extrinfecos adPatriam fuam
reduxii item poft Civile bellum Civitatis Do-'
minium acceptavi folummodo , ut tamquam Pa"
ter , Patria providerem . Cum Domino Cane
iii) pace facramento firmata, vinculis Matri"
monii , poenis pecuniariis me obligavi , ut vos
tam^uam filios confervarem . Hac tamen omnta
nihil profunt . Jam enim multi Paduaniypra^
ferentes Civibus hoftem , de Padua recejferunt p
de quibus faciemus vobis mediantibus debitam
ultionem . Dominus verd Canis , pace negleha ^
& de perjurio parum curans , nos invafit injum
fte : unde juftitiam fovemus , ^ pro Itbertate
pugnamus . Eftote ergo parati armis , & equis p
uty cum vifum fuerit , in hoftes viriliter equi-
temus . His verbis propofitis , omnes alta voce
dixerunt : O Defenfor omntum , veftrum eftpra^»
cipere . Pracipite ergo paratis in omnibus obe^
dire . In paucis vero . diebus fuburbia Civit&tis *
fuerunt munita fpaldis, foveis , & belfredis.

C A P. X X X I.

Eodem Millefimoy Menfibus Augufti^
& Septembris .

De Caftro (14) Bafanelli.

EXifiens -Dominus Canis in Burgo Sandhi
Crucis,poft triduum habuit turrim BaflTa-
nelli ; poftea juflit fieri roftam in flumine , &
Paduam privavit aqua , & fic caruit molendi-
nis. Poft haec juxta turrim conftiiuit ligneum
Caftrum fortiflimum , & pulchcrrimum in afpe-
<5lu, cui erat nomen infcriptum Ifola de la
Scala . Ibi conftituit Poteftatcm Ribaldum fuum
militem, qui poflefliones , & bona Paduanorum,
qui Civitatem defendere nitebantur , Paduanis
extrinfecis confignavit , appellans intrinfecos fuos
rebelles . Huic Caftro libere refpondebant om-
nes Villas Paduani diftridlus : Vill® vcr6 pofita
circa Paduam , ne ex eis Paduanl perciperenc
aliqua vidlualia ^ & omnes ultrabrentane» par-

tes.

tam , viuculis matrimonii , 6c poenis pecu-
niariis firmam remanere fperans , me obligavi.
(14} Cod. Amb. de Caftro fra^o ad Bairanellum eft
Padua aqua , 8c omnibus bonis per Dominum
Canem privata.

Hhh

Uigitized by

• 17

HlSTORIiE

tcs, diftantes aCaftro, bonis omnibus fuerunt
fpoliitab , igne confumias . Earym incol» quafi
omnes in Mcftre fame, frigore, & diverfis an-
gbftiis perierunt . Toram CivitateHn circuit via
plana , ut fic facilit*s currere poffet ad omnem
pXreera Ci>ruatis. Siat amodo Civitas ab bofti-
bus circumdata , 8c iri tanium, quod cxire Ci-
vitat^m yix aliQuis prjefumebat . Marchioncs
ERfcnfes, KaynaWus , Sc Obizot Abbattam ,
Lendenariam , & Rhodigium invaferunt , qu«
licet fim Ferrarienfis diftri(5Vus, tamen fucrant
aMarchionibcfe Padu« lub^ugata temporibus re-
trodftis, Fueiunt baec eodem atmo, menfibus
Augufti,&Sepx?robris,

C A p; XXXIL

Eodm Anno .

De Gepis per Paduahcs ^ & Cittadella ,
dr Ambajfatoribus Femtorum.

Trt Aduani , poft adventum Domini Canis, Pa
jr duatn reduxerunt de diftridtu , quaecumque
vl<Slual«a potuerunt cum feftinantia tam magna,
qiiod vix intrare poterant Civitatcm : tanta
erat muliitudo volentium fc , & (iia in loco tu-
tiflimo collocare . Paduani privati molendinis
r^iduxerunt Paduam quaecumque peftrina potue-
runt de omni parte diftridtus , nova eiiam fabri-
cantes. Ad portam quamllbet Civitatis dcputati
crant coutinub ahqui dc Nobilibus Civitatis pro
cuttodia nodlurna ; lertia pars omnium Civium
cbntinuo vicilabat . Ambaffatores folemnes ,
Ubertinum Juvenem de Carraria, Joannem Ju-
dlcem deVigonria, Albertinum Muffatuni (15)
Ptciam, milerunc inTufciam, auxilium implo
rktQm . Dominus Jacobus fecrcto mifit Tarvi
Cum fuoS Legatos, offerentes Baffianum , Citta

clellJm , &florenc>s Comiti de Goritia

>iit Padui' lubveniret . Ipfe vero fagax hoc re-
tijUc Dooiino Caiii , habitoque traftatu reccpit
a Domino Canc Afolum, & MontembeHunara ,
Caftra Tarvifini diftriftus ; pro fe vero tei>uit
Caftrum de Noalc . His Caftris redditis , Co
mes Goriiia» fingens fe Domini Canis amicum
liceras mifit cominentcs : Nos Comes Goritia a
Duce Aiiftrt^ nciprmus in mandatis^ qudd re-
€epts'Caflris' noOris a Dmino Cane , fideli Sa-
crilmftriiy dehetmus ei pr/eflare auxiitum^ &
favorem . Qjiare i oj, & veftra mittimus diffi-
dar^do . His verbis auditis, die fexto Odlobris
Dominus J.icobus cc mburi juffu Vigontiam ,
^cia^am , & multas aliasVillas, limens adven-
tum Cotouis de Goiiiia . Ait tamen : 7ot, dr
talia muneta promtttemus ^ qudd Comes or^nind
venire in noftrum auxiltum non' defrftet . Vene-
tiarum Legati , pacem. componere confidentes,
cx parte Domini Canis Paduae retulerunt : Cum
Domifio Cafie pacem habere foXeftts hts pr/vmif-
fis , quod Dominus Jacobus de Carrarid renun^
tut Dominio Civttatts^ ^ qudd ftipendi^arii Pa-
dua exfellantur , & extrinfeci Paduani refH-
iuantur in integrum , omni e:cccptione remota.
QiJibuS ait Dominus Jacobus : Mihi confulunt
Sapttntes^ ut fos Le^-ati Doniino Cani breviter
9xpor.atiSj quod manifefte cognofcitur f eumvelle
Pddf am fubiugare , dum quafti Padu^ expel-
lere ( i<S) defenfores^ & Lupos ponere in ovile .

(15) Hinc apparetf eos, qui cum Macharuffis ierant
in exiluim^ anno. 131^. refiitutosi iicecidob-
fcurc fupra fignificetur • Ojtut •

(i5) /i/. ira&ores .

RTUSIORUM tit

Quare foftulata difplicent univerfts . Dominuj
Canis oe verbisDomini Tacobi nihil curans, qui
etiam Cittadellam tenebat hoftibus circumda-
tam, recepit obfides ab incolis Ctttadelbe de Cic-
tadella danda Domino Cani , nifi infra decem
dies ei fuccurrerent Paduani : quod fieri non
potuit . Unde Domino Cani dara fuit Cittadella
die primo Novenibris ; mortuo tamen propter
multas vigilias Lucefio dePemumia, quem Do-
minusjacobus mifcratCittadellam pro cuftodia.

C A P. XXXIII.

MCCCXIX. Die ir. Novembris.

De Padua data Comiti Goritia . (17)

INterim Dominus Jacobus ait Ambaflatori-
bus de Venetiis : t^tacet , ut redeatis ad Ca"
flrum f ut tentetis Domini Canis animum miti-
gare . Qpi redeuntes retulerunt : Hanc pacent
babere poteftis^fi vos , Domine Jacobe , rrnttw-
tietis Dominio Padua : extrinfeci r^ftituantur
in integrum : & Poteftas Padvut eligatuTf qui
fociatus fiipendiariis non fufpeStis , arbitriuni
habeat in regendo . Item videtut DomiM Cani
pro reformatione fiatus Civitatis Padua , qudd
ex txtrinfecis , ir intrinfecis fint aliqui confi*
nati ^ donec inter eos per vincuta parentels anii*
cabuntur. Adhuc fieri ligam requirit interConi*
mune Padua , & Dominum Canem , rfr quod pet
Commune Padtue conferatur fua liga fecundum
quod faciunt alii fom Lombardia . (18) Ultimd
requirit Dominium Baffani , offerins facere pro
cambio Baffani de Cittadella , fecundum qmi.
Ambajfatoribus Venetiarum videbitur convenire.
Dominus Jacobus hanc pacem renuit : qui ta-
men conrinuo & fecretfe procurabat auxilioCo-
mitis GoritiaJ fe defcndere , fuadentibus Padua-
nis . Qpi k Comke habuit hoc refponfum :
Qudd eum Mbere poterat defenfonem , fi Pa^
duam eidem conftgnabat^ recipienti nomintDu^
cis Auftria Regis Romanorum . Qui afferebaf
pro ^certo Dominum Canem de campo fugare ^
ac etiam Montem Scilicem , Montagnanam »
Rhodigium^ omnia loca^ qua Commune Pa-'"
dua temporibus retroaSlis pojidebat , in Padua^
rionm manibtis libere confignare . Qnx onmiar'
Confilio Paduae placuerunt . Eleftus itaque fixic^'
Syndicus Aleardus de Bafiliis , qui dedit domi-'
nium Padua Comiti de Goritia , recipicnti no-
mine Ducis Auftri» . Qui ftatira alacricer ac-
ceptavit, &juravit fe eximereCaftra prasdidta,
&Paduanorunldiftri(ftum, de manibuscujuslibet
illiciti detentoris . Fuerunt h«c MCCCXIX»
Die IV. Novembris,

C A P. XXXIV.

Eodem Millefimo. Die X. Novemhris.

Qualiter Dominus Cants voluit capi , de
extrinfecis Paduanis condemnatis .

GOririaS Comes , fimulans fe amicum Do-
mini Canis de Verona , mific ad Caftrum
Barfanelli cehtuni milires Theotonicos, quorum
Centufioni fecrete mandavit, ut vifo ve.Killoru-
beo fupra moftnia Civitatis , fcirei pi o certo ip-
fum fore in concordia cum Paduaais , & qu6d

(17) Cod. Amb, addit pro Ducc Auftri*.

(18) Al. IJltimd r^qttirit dominium Baffani , &Cic-<

tadelis , fecundiim ^u6d, flcc. & iu Cod.Amb^

Digitized by

1 i B E R S

iafultamibusFaduanis ««ntra hoftcs,nil timeret,
immo potitis cumfuisTheotonicisviriliter equi-
taret, oftendens fe velle refiftere Paduanis , &
DominumCanem, lcpe confuetum anteomnes
occurrere mimicis, captivum duceret Paduanis.
ve concordia fecret6 convdnit jdTu Comitis .
Dominus Jacobos oftenfo vexillo rubeo modo
prsdiilo, fecreto maiidavit apertis januis Civi-
tatis-ttccurrere inimicis . Cbm Dominus Canis
alpeJcit hoc vexillum rubeum fuper moenia Ci-
yitatis, ait Ugutioni de la Fafola: Hoe Fextl-
tfm rubeum froditimis monflrat Jtgnum . Et
(19) forfan confcius hujus (kai , gentem Comi-
tis lipohayit armis, & equis , & quofdam li&a-
los ferreis vincuHs carceravit. Fuit hocdieMi-
ino Novembris. Die vero quinto Dominus Ca-
ms, munitoCaftro , dxcrcitum fuum pofuit juxta
pontem Brentas de Vico Argeris, &Traverfum
de pelefmaninis mifit Peragam , ut nuUus pof-
fetlecure de Taryifio Paduam equitare. Sexto
decimodie ejufdem roenfis Paduani extrinfeci
cum filiis in terrium gradum , ut proditores, &
rebelles, fuerunc condemnati , & eorum bona
publicaw : dpmus ver6 eorum dinit* k funda-
'^^^'^J-r^J? deformabant . Qjua dombrum
deftrutfHo fa<Sla fuit Confilio Dominorum Mar-
filn de Carraria , & Antonii de Curterodulo .
quonim domus in Villis pofitas deftruxeranr ex-
trinfeciPaduani. Ab hac die in antea extrinfeci
yillasignecremabant, domos funditus eruebant.
&fic intrinfcciPaduamdefoIabant. Paduani ex-
peetantes auxilium Comitis Goritias, clauferunt
omnes Portas Ciritaris circa magnam cuftodiam
vigilantes; & ficPaduani erant quafi in Civita
tate propria carcerati .

C-AP. XXXV.
MCCCkX.DienLyanumii.

Hie ^imd Fiearius Dueis Aufiria intravit
Paduam.

jODm Paduani non ceflarent Hteris , & Nun-
^ Comite Goritia auxilium implora.
re , victuahbus jam privari, Goriti* ComesUn
garorum, Sclavorum, Theutonicorum , & di
verfarum centium fecit maximum apparatum
C^uitum decem millium. Dum vero vellet om
nino Paduam equitare in Domini Canis detri-
mentum , Ulricus miles Ducis Auftri* de Valfe
Capitaneus cum Ambaflatoribus Ducis Karintiaj
Tarvifium intravit, qui de pace cum Comite
«DominoCane fevoluit medUre. Et poft tra-
etatum Paduam intravit lilCCCXX. die III. Ja-
nuarii, exponens Paduanis quid videbatur pla-
cere Domino Cani circa pacem, fcilicet, qu6d
Padua daretur in manibus Ulrici praedidli. no-
mine Ducis Auftri», & qu6d ufque ad medium
Qjaadragefim* Dux Auftria ,,& Dux Karintia
poffint, & debeant terminare de ditfb Civita-
quod fibi videbitur convenire, ac etiam de
Paduanis extrinfecis. Item , qu6d de omnibus
difcordus, oi;tis inter Dominum Comitem Go-
riti», & Dominum Canem , poflint difti Reges
difponere , ut eis laudabilibs videbitur conve-
iiire ; & qu6d interim ftrata fint fecurae : pro
quibus omnibus difponendis parlamentum de-
beat cffe in Bolzano. Qua» omnia placuerunt.
Et fic die quinto Januarii in pleno arrengo Do-

(19) Fortias.

(*o) Corf. Amir. & Cod. Efi. Plazola Judcx,
Tom. XII.

C U N D U S.

minus de Valfe, nomine Ducis Auftri« , recepit
Civitatis Dominium .

His difoofitis , Dominus Canis cum fuo
exercitu Viceutiam equitavit , munitis Padua-
norum^Caftris. Nam Caftra omnia poffidebae ,
exceptis Baflano, & Pendifio. GoritiaveroCo-
mes fuo pulcherrimo guarnimento grates retu-
Iit, f5c dedit licentiam recedendi. Ab hac die
Itant pro parte loiperii Paduani. In CaftroBaC
ni*? P*"^ Domino Cane erat Poteftas Simoa
Phjhppus de Piftorio, qui diftriaum Padu» to-
tahter gubernabat , & in Villis habebat fuos
Reftores , qui etiam ante portas Civitatis fta-
bant procurantes , ne aliquis cum vidlualibus
Civitatem intraret , nifi (pluto maximo vedli-

fale,quod effe poterat dimidium rei condudla.
iis anguftiis , & majoribus ftimulati , in parla*
mento Bolzani fpem habebant. Suadente Do-
ramo de Valfe die XIIL Januarii Comes Gori-
tiae munivit Baflanum Theotonicis de benepla-
cito Paduanorum . Fuerunt hac Poteftate Do-
mino Marco Gradenico de Venetiis.

C A P. XXXVI.

Eodem Anno^ Menfe Januarii .

De tregua^ & captione Afoliy ^ Montis
Belluna.

AMbaflatores Paduas, Nicolaus deCarraria^
R<>Iandus de Plazola (10) , Joannes de
Campo SandH Petri , Aleardus de Bafiliis cuai
Domino de Valfe iverunt Bolzanum , ubi eflb
debebat parlamentum; fed ibi Duces Auftrise ^
<5c Karinrias non potuerunt interefle; habebant
eiiim traiftare araua fad^a cum Ludovico Duco
Bavaria , qui etiam fe fcribebat Romanorun^
Regem . Qjaare Auftrise Dux hoc retulit : Nos
Federicus Romanorum Rex noflris fidelibus Pa^
duanis faclmus manifeftum^ treguas dilatas ad
OSia vam Pafcha^ ^ nos Vicario J^erome fimi^
les literas deflinajfe . Paduani , cupientes Re-
y\s Obtemperare mandatis, miferunt Veronam
uos Legatos, ofFerentes obfervare treguas a
Majeftate Regis ftabilitas . Tunc Dominus Ca-
nis , de Regibus , & Ducibus pariim curans ^
ait : olo treguas bac forma , quod Altenerius
de Azonibur Padu/$ Poteflas^ regimine privetur
omnino. Itemy qndd flipendiarii omnino («)
cajfentur a foldo Padua^ & qudd Domus Cam^
p SanCii Petri nobh refiituatur , occupata ab
intrinfccis Vaduanis . Scid.notum omnibus fatis
erat , quod didlam domum poterat faciliter re-
labere. Ab ha- die rupta funt tregua, & fu-
ror guerrarum fremuit ubique, ut fuperiiis di-
<ftum eft . Dominus Canis Comiti Goritiae de-
dit Afolum i & Montem Bellunae , fperans Co-
mitem invadere Paduanos , & fic defiderium
fuum totaliter adimplere . Sed dat4 Padud Duci
AuftriaB , coeperunt inter eos inimicitias capita-
les . Itaque Comite abfente , occafione Parla-
menti de Bolzano, Dominus Canis neptem fiiam
Dominam Verdam dedit in uxorem falio Domi-
ni Guezilionis de Camino, 6c unicam filiam Do-
mini Guezilionis dedit in uxorem DominoChe-
chino de la Scala NepDti fuo . Hoc fadlo Do-
minus Guezilus cum Domino Chechino hoftiU-
ter equitavit , 8c Caftra Afoli , 8c Montis Bel-
unas faciliter abftulit Theotonicis . Paduanicuai
Tarvifinis trepidantes nuntios mittuntfeftinanter

Duci

(11) Cod. Collah. & EJien. Fadux ommno cafleiitiir
^ foldo i & qu5d & ita Amir.

Hhh2

Digitized by

HISTORI^ CORTUSIORUM

puci Auftri^ 9 Comiti 9 6c Doxnino Ulrico de
Valfe 9 a Ger manis auxilium impIorjiQtes * Fuit
hoc eodem aooo menfe Martii .

CAR XXXVIL

MCCCXX. Menfe Madil.

De frada BojoniSf & mm$ Rdinaldt
Scrovegni.

V Aridus (la) , & Toannes Ruzerius de Vi-
gontia ftatres , oftendentes Commuui Pa-
dux fe rebelles , fortificaverunt fuam domum
de Bojone . Qjuidam vero intrinftci fecretS mi-
ferunt Bojonem ducentum pedites , qui Villisim
fubito invadentes, fpoliaverunt prasdiilos armis,
&*equis , & eos compulerunt turpiter in forti-
licia latitare ; ViHa vero fuit tptaliter Ipoliata .

Duo fuerunt frat«s Raynaldus , & Gaboar-
dus -de Scrovegnis . Gaboardus vero fuit cum
pomino Cane contra Paduam , & ifte mortuus
fuit , dum de Vicentia equitaret Veronam •
Raynaldus venit ad mandata Domini Jacobi de
Carraria, & videbatur circa Civitatis cufto
diam vigilare : fed Dominus Nicolaus de Car-
raria reverfus a Parlamento Bolzani, alTerens
eum partem Imperii fubleyare , & eum accu-
faffe falso Domino de Valic i qtaod hoftUiter
convenilTet de Civitate prod^nda, inRainaldum
ipfum fecit infultum, eumque peremit in piat^a
Ecclefias Catiiedralis . Causd praedidU Franci?^
cus de Vigontia frater praedidiorum iyit Vene-
tias ad confinia , & quia non paruit confinibus
confignatis, ejus fidejulTor, & Patruus Domi-
inus Joannes de Vigonria, qui Poteftas erat Vi-
ceritiSB tempore captionis ejufdem, fuit turpiter
carcerdtus: & folutis libris mille ivit Venetias.
Tamdem bannitus , & publicatis bonis omni
bus , aliquo tempore mendicavit . Fuerunt hxc
MCCCXX. menfe Madii . Item eodem menfe
fuit Parlamentum in Tridenio.

CAP. XXXVIII.

Endem Anno , Die III. ^unii .

Qualiur Dominus Canis prafumftt intrare
faduam furtive .

DOminus Canis femper cogitans Paduam
occupare vi , vel fraude, de Vicentia fe-
crete equitavit ad Caftrum , & ait quibuldam
Paduanis extrinfecis : Hodie potefiis in Civita-
te propria triumphare . Placeat ergo vobis circa
introitum Civitatis vires vefiras ofiendere . Qixx
ftatim per roftam, faftam juxta viridarium San-
€tx Juftinae , Civitatem inrravcrunt furtive ,
quofdam vero cuftodes dormientes occiderunt .
Giim jam Civitas effet juxta mortem , Stipen-
diarius quidam Parmenfis versbs eos fubito in-
fultavit , & ad rcfiftendum inhabilis, terga ver-
tens Domino Nicolao de Carraria obviavit, cui
ait: Occurrite fubito contra hofies , ne Civitas
fubmergatur . Tunc ille cum quibufdam in ho-
ftes fecit infultum , & Dei auxilio mediante
compulit eos fugere fine ponte , quorum aliqui
in foveis fummerfi fuerunt , aliqui deformiter
truncati , nudi tradVi fuerunt per plateas , neg
(13) tradiri fepuUur» . De quorum numero

{%%) Cod, Collalu Conradus,

(*3 ) <^od. Eflen. & Collalt. ncc ca dic & ita Amh.

fuerunt Rugerius de Vigonria , Antomus dc
Santo Vito, Scunus de ^rudigine: multi autem
redicrunt ad Caftrum mortifere vulnerati. Pa-
duani ex hoc triumpho habentes fpem (aluris^
ftarim fequenti die fecerunt maguuip feftum Ui
Ecclefia Sandte Juftin» in honorem Virginifi
Gloriof». Fuit hoc MCCCXX. di# III. Junii.

Ira plenus Domimis Canis, qui fe appellabac
Vicariumlmperii, voluit colligere omnesfrug^
Paduani diftriaus , ut .fic Paduani quafi
hecati currerent ad mandata. Unde ficrj julfic
nnagnam foveam a Ponte Baffanelli ufque ad
flumen , per quod itur Vcnetias ^ ibi juxta
poritem de Graiciis fecit fortiliciam quafi Ca-
ftrum . Nullus amodo ekire poterat Ci^vitatem .
Paduani videntes extrinfecos coIUcere fruges
fuas, &de Theotonicorum aiixilio defperantes,
inierunt confilium juxta mortem defcndere Ci-
vitatem*

C A P. XXXIX.

Eodem MiUefimo.

Dc defenforiiuf Civitatis , & ^aduanis , qui
cum Domirio Cane fuerunt contra Paduam .

THeotonicorum auxilio Paduam de^odebanc
Nobiles Civitatis , Domini Jacobus de
Carraria , Philippus cum fuis de Pcraga, illi de
Capite Vacca , de Zacchis , de Corcufiis, dc
Singuinaciis, de Vicoargeris., de Polafrifana »
de Macharuffis , de MuOatis , de PedeUgno ,
Tartarus de Lendeparia , GuUelmus Dente •
fifo Novellus de Campo SaadUPetri impubes,
cum matre fua Domina CunifTa de Carraria fte-
tit Veneriis, Gulielmus ejus Nepos ftetic in Ca^
ftro de Trivili ( 14 ) . Omnes vero nommare
eflet impoffibile , quia univerfaliter omnes Po-
pulares Civitatem libentiffimc 4cfcndebant .
Henricus de Scrovegnis cum uxore fua , filia
Marchionis Eftenfis, ivit Venetias maxtmis di-
vitiis dereliiSris .

Contra Paduam cum Domino Cane fuerune
infraicripti Nobiles,.& Burgeitfes. Dpmini Ni-
colaus de Luiio , Lifahcer , 8c Nicolaus de Ca-
ftronovo di^i de Maltraverfis,, Majtius, & Jor-
danus de F^orzate , Gaboardu? de Scrovegnis ,
Macharuf^s cum omnibus de M^charuffis . Om-
nes de Delefmaninis , Conradus de Vigontia ,
( 25 ) de Tcmpo, de Vitalianis, de Caligme ^
de Capite liftaB ^ de Carturio , de Villa Comitis,
de Sanao Vito, de Rubeis , de Frabiams, de
Ronchis-, de Altechinis, de Enfelminis, de Ca-
pite-Nigro, de Brodigine , de; Parthenopeo , de
Ungarellis, de Terrarla, de Mrifattis, de Mon-
tagnone, de Alvarotis, Item Gregorius , Odo-
ricus, 8c Bonifacius de Pojana, de quibus Do-
minus Canis multum confidebat . Erat enim Po^
teftas Montifilicis B mifacius , in Montagnan^
Gfcgorius ; poftea in EJaflano pofuit Odoricuoi
Poteftatem : ita Dominus Canis hos fummo ho-
nore tra<fhvit. Ceteri extrinfoci Padutni nobi-
les, & Burgcnfes » vix fe poteraiw viilualibut
fuftentarc.

CAR

(%S) Cod. Eft. Vigontia , ali^ui de Maliciit 1 i«
Tcna-dara, d< Vigontu,

Digitized by

4%i

t I B « R S E C U N D U S\

€Af. XL.

\mCCCXX. DuVII. JmiiMe
SanSonm Memagor^t & Fortuaati .

caftim Pctefiatis Cafiri.

C!^Omes deFalimbetgh cum centum maitibus
d Theutbtiicisi de nundatoEtomini de Val-
{t^ iotravit £aduam . Unde Paduani cum eo
Ulrico juvenc , filio Uhici de Valfe exive
jwac iper Portam. pontis Curvi : & firmatis fuis
bandcriis juxta Ecclefiam Sandki fj^cobi , jufle-
cunt peditte accedcre ad fplanandain fbveam »
•<|,i)am fecerant iiiimici , ne aliquis accederet ad
Plebatum . Tunc Simon Philippus Potcftas Ca-
flri Cum ^uiagentis militibus equitavit, ut refi-
fieret , qui io tantqm terruit Paduanos , quod
pedites quafi omnes ccperunt iugere versJis por-
lam : immo etiam quidam militescfficmioati, de
vi<Soria.dcfpcraotes (27), Divina tamen maje-
flas voluit in tanto difcrimine prbvidere , quod
i^herius de Azonibus deiTarvifio, Padu» Pote-
flas, cum militia Paduana, & forfan fexTheo-
tonicis, fe expbnjerts^fortuija, istauitavit in ho-
ftes, & vi(Sboriam habuit gloriolam . Bene du-
c^nti mitttes ultramontani remanlerunt in cain-
pis, in quibus Dominus Canis muUum confide-
bat. Extrinfeci Paduani tra6faibanturr(28) ut
canes, ut pacuit io Joanne de Vigontia , Lan-
done de Enfelmis (29) , Marfilio de Sanfto Vito,
<c atits; Paduani intrinfeci ;omnes hUare^ Po-
minum.Simonem Philippum ami multis duxe-
runt Padua: carccrandum . In hujus rei teftimo-
nium in palatio pofuerunt banderias XIV. illo-
txm.y qui paffi fuerant tantam ftragem. Admo-
ium jgratulantur Paduani , expedlantes Domi-
num de Valfe. Fuerunt h«c MCCCXX. XIL
Julir in Fcfto Sandlorum Hermagoras, & For-
tunati . Propter hanc Vi<aoriam in fignum ho-
noris pcrpctui fadla fuitStatua,(3o) fignificans
. Dominum Altenerium de Azonibus , quas eft
fupra plateam in palatio Poteftatis. Altenerius
de Azonibus rccepttt etiam maximas poffefl^nes
quorumdam , qui fuerunt pro rebeiliDus Padus
K>rbanniti.

Prasditfbi die Dominus Cams de Vicentia equi-
Uvit ad Caflrum. Qpi, ut melihs includeret
Paduanos,di<Stam foveam foruificavit belfredis,
& aliis necefiariis, inqtia etiam pofuit de aqua
fluminis , quod labitur versiis Montemfilicem ,
qjuas produccbatur in flumen, quod labiturver-
»s Clugiam. In.di<5to flumine fecit roftam; &
fic aqua, qu« naturaliter debet currcrc vershs
luare, Cdepit currere versJis Paduam per obli-

2uum . Die XIV. Julii Brufaporco datum fuit
lomsti de Goritia (31).

C A P. XLI.

MCCCXX. Die FII. exeunte Auguflo.

De fuga Domini Canis eapto Caflro •

CUm Paduani jam quafi omnibus carercn^
vkStualibus , Abbas San<S):i Cypriani de Mu-
rano , & Ambaflatores Parmae» pacem interpo.

{%6) Cod. Efi, & Ambr, dic XII.
(27) Cod, Amb, Mddit fager coafulucrunt »
(i8) Cod, Amb, trucidabant
(t^) Al, Lando de Anfelminis .
($0) Cod, Eftfft. , Coilalt. , & Amh. Statua lapidea
repraefentans Aitencrium Militem pc«diaum ,

t%4

nere voluerunt inter partes : fed hls fuit dene-
gatus auditus, aflerentibus Paduanis, fe veUe
potius fame necari, quam fidem frangere Diici
Auto». Die VII. exeuntc Augufti MGCCXX-
HeancusComesCJoritia , Ulricus de Valfe Ca-
pitaneus cum oifkingentis elmis intraverunt Pa-
duam pcr portam Trinftatis . Starim die fe-
quenti cAiverunt (Civitatem per ^rtam pontis
C:.urvi : fcd dum accederent , ut viriliter^ tranf-
Paduanos lenebar inclofos ,
i>oo^imis Canis cum paucis exivit Caftt^um , lit
ffiote providi omnia provideret. Qui dum af-
pexit fuos rebelles ultra foveam indeftreriispa-
ratos ad bellum , fubito rediit ad Caftrum, jam
tamen fagitta vulneratus in coxafuis ait: 0 wi-
/itfi , vfri fortes^qtd mecum longo tempore miV
Mafits , parate vos dd bellum , nam pro cert^
hfcbeUt dies per gloriam tot nSilibus m prce^
hojuperatts y vos faciet vivere in atemum .
rm h«c ordinate exivit ad Campum cum mi-
htibus circa miUe . Hoc vifo Ulricus Juvenis ,
qui jam foveam tranfierat fine ponte, vershseos
cum centum militibus equitavit. Et quia inha-
bihs terga dedit. Tunc Goritia^Comes , &U1-
ricus Major cum fuis Theotonicis cquitaverunt
viriliter contra hoftes, & abfque magria occi-
forum ftrage , Dominus Canis fuit de Campo
fugatus. Multi tamen fuerunt mortui, & multi
etiam incarcerati. MortUi fueruntduoprincipes,
fcilicet Ugo a Paella , &Magifter AndreasMa-
gifter militum . Kx pane Paduai Theotonici
duo folummodo occiderunt. Dum ver6 Domi-
nus Canis fugeret verstisMontemfilicem per tU
yeriam, quidam ViUicus^ qui cum blado erat
in Molendinis riveria, afpiciens cquumDomini
Canis valde feflum , eidem fuam equam pras-
fentavit, cujus virtute captivitatem evafit, 8fc
in Montemfilicem fe reduxit . Die fequenti pei;
terram Eftenfcm equitavit Veronam . Chechi-
nus ejus nepos per Caftrum BalTanelli fugit Vi-
centiam ; & tunc fortiflimum Caftrum capitU»
Cmh pugna, fpoliatur armis, & equis , & oni-
nibus pulche^rimis fulcimentis (ji) . Erat enim
omnibus deliciis copiofum . Putabant cnim cflb
potibs in nupciis, quam in bello , feque Padua-
nos fame conviftos habere captivos . Deftru-
dhim fuit Caftrum totaliter , & aqua ccepic
more folito labi . Multis diebqs Theotonicoruni
furor difcurrit per Villas fpoliandas; fed huie
furori refiftere non poterant Paduani.

CAP. XLIL

Eodem Anno.

De morte Macharuffi^ dr captionc Noale*

MAcharuflFus de Macharuffis cum Carra-
rienfibus contendebat » lic^t impar,;qui
capto Montefilice ivit Ferrariam , putansPaduac
non pofle habitare fecure; cui crevit invidia »
ciim fcivit Paduam eflc in dominio Domini }a-
cobi de Carraria, Paduanis alacriter annuenti-
bus , & etiam de bcneplacito Domini Canis de
la Sccila, cogitans Dominumjacobum pofle eji-
cere de dominio Civitatis , (e adjunxit DominQ
Cani , cujus numquam iuit amicus, & cumDo-
mino Cane obfedic Civitatem . Capto Caftro »

du-

dc in Palatio refidenti» Foteftatis in angulo
altQ muro in£xa eft »
(p) Cod, ColUlt, Goritia, qoodfuerat Dominorum
Advocatorum Tarvmi de Teinpefia ^utpt Amk^
(jt) Al. Fornimentit •

HISTORI-» CORTUSIORUM

dudus fuit Macharuffus Pftduam » quem afpi
ciens Mar^lius dc Carraria, giadio vulneravit»
vt fui paciui viodicaret injuriam, quem Macha-
ruHus opt.«ibat amiisd Padud exulare : & (ic a
Tartaro de Lendenaria , & aliis aftaotibus fuit
occifus,

Die fequemi filius Clarelli de Buglis deMoh<
tefiiicc fuit mortuus juxta Puieum Bonellum per
( jj) Echardinum de Capite-Vaccae ♦ qui erat
capius in Caftrq, & ejus fpecialicer inimicus.
Dominu^Conradus de Vigontia ctiam captus»
ducitus fuit fecrete Venetias, & evafit mortem,
quam aliquis Paduanus captus vix poterat evi-
tare •

Eodem menfe Guezilus (34) Advocatus de
Noale , Quem capto Caftro Comes Goritiae mi
litem ordinavit , equitavit Noale, quod Articus
e)us {i-ater dedit Domino Cani , cui Capitaneiis
de Verona reddidit didlum locum, habitS iicen-
tii rccedendi cum armis & equis. Huic meri-
to Dominus Canis fe^it amputare caputi ceteris
Capttaneis in cxemplum «

C A P. XLIII.

MCCCXX. Die XX. Septembris .

< De Objidime Montisfilicis , fpqliatione
Terra de Efi .

COmmunis opihio eft, fiTheotonici cquitaf-
fent capto Caflro y quod Montemnlicem
. habuiflent de facili; quod ComesGoritias face-
re recufavit , fingens caufam ^ quod non erat
provifum fuis mihtibus de pecunia . Ulricus dc
V^alfe cum fuis militibus juxta Montemfihcem fe
pofuit in flgris , jam combuftis per intrinfecos
fuburbiis Montisfilicis . Exercitus Paduanorum
ivit in Eft die III. exeunte Augufto. Die IV.
Septembris Comes Goritiae receptd pecunia equi-
tavit Montemfilicem cum machinis & machi
sellis ^ ubi etiam Paduani convenerunt , qui
erant in Eft. Impugnabant conticiup Montemfi-
liccm ; fed intrinfeci etiam fuis sedificiis fe viti-
liter defendebant ; nara quidam pedite> intra-
veruntMontemfilicem furtive intrinfecis fuccur-
rentes . Theotonicus furor more foUto p;r Vil-
|as difcurrens omnia fpoliabat : muki tamen
monui fuerunt a rufticis in Faedo . Dum Do-
minus Canis folummodo cogitaret fe a tanto
periculo liberare , fui Legati folennes , fcilicet
Marchio Malafpina , Aldrighetus dc Caftro-
Barcho, Petrus de Marano, convenerunt in Eft
cum Comite Goritia , & Ulrico de Valle , ubi
tahter exftitit ordinatum , quod Comes Goritiac
reliiSlo excrcitu Paduam equitavit. Paduanive-
ro, afferentcs cffe Comitem Goritias corruptum
pecunia , hcra nodlis . omni ordine pratterraifTo,
reliiftisina^risMontisfihcis omnibu^ aedificiis ad
bellandum . (35) Hoc tamen imputari non debet
Domino de Valie » qui de campo recedere no-
luit , nifi clara die , increpans Paduanos de fua
feftinatione, Valde fortc gaudent amodo Pa-
duani inclufi in Montefihce, antea defperantes :
in Padua vero ante omnes, quid facere dubi-
tantes , non poftulantes aliquid praster pacem .
F uerunt h^c MCCCXX. dic 04. Septcmbris .

Ul) ^l' A;ycardinuin .

Cod, Ccllalt. Gucfcelo Tempefia Advocfltus de
Tamfiu, captoCaftroNoalis, cquitavit Noa-
le , ubi euru Comes Goriti» Mifitcm ordina-
V t. Quod Caftrum Arcicui cjus frater dcdc-
rac Canj , (jui Capitaaco rcdcunii Ycr©na» ,

Et fequenti die , ftatim audito advcnta P*-»
duanorum, EftenTes; occideruxu Laurentium ]u*
dicem dc Terrarla , Poteftatem in Eft pro Do-
mino Cane de la Scala . Francifcus de San^o
Vito cum aiiis tribus baniiitiSy & duobus, qut
volebant (j^) intrare Montemfilicem , fuit in
Eft furca lufpenfus. Item quidam inculpatut
velle clam fubmtttere igneminEft, ftatim cap*
tus, nec convin(5^us, nec coafcflus, (uic a Tac-
taro de Lendenara combuftus in Eft. NegFcib-
lus de Anfolinis de Cremona» Paduas Poteftas,
ccpit quatuor famulos CH>izoQis dc Carraria,
qui in platca Communis capere ntcebantur unum^
quem aflerebant fuiflc cum Domioa Cane con^
tra Paduam > ^& atTerens eos turbaffe Civitatif
ftatum,abfquemora }uilit in palado omnesquii^
que (37) fufpcndf.

Poil receflum Paduanomm ab pbfidione Mon^
tisiilicis^ Eft^nfesomnes f^gierunt, &ficEfted!
terra a fuis incolis dereliiSU , fupervenerunt e3C-
trinfeci Paduani » qui , poft omnium bonorum
(poliat!onem , eam combuflerunt in totum . Ec
(ic nobilis Eftenfis Villa fuic deftriKSbi eodem
Mdlefimo ^ menfe Septembri »

CA P. XLIV.

MCCCXXL De menfe Janwmi^ & FehrMrni

pt tertis pace faSa cum Domim Cane p
Cittaddla , & Feltre. ;

PAduanidicehantamodo fatis palkm: abfqm
paceL non poterimus fufiinere . Unde pcf
Dominum de Valfc, poft multa parlamenta na«
bita cum Domino Cane , ac etiam cum Comi«
te de Goritia , ad hoc finaiicer eft devenrum v
quod, injuriis omnibus illatis occadone guerrai
remiiCs, fit pax inter partes perpetu6 duratura»
Item 9 quod Caftrum Cittadellas per Dominuoi
Canem reftituatur Domino de Valfe , & Com-
muni Padua;. Item , quod bona Paduanorum
pofita in Vicentino , feu Veronenfi diftricShi ,
Paduanis libere relaxentur y ac etiam carcerati
occafione gucrras . Item de Montefilice ^ Turre
paflus de Eft « Montagnana , & Ca(fax)baldo iii
D jminumFedericum Ducem AuftriflB. fuit liberc
compromiflum , interim Domino Carie in pra9-
dicSlorum caftrorum pDfleflione dufante ; hoc
adjeiSlo ^ qubd ftrats & navigia fint aperta •
Item dc Paduanis cxirinfecis , & eorum bonis
fuit in diiflum Ducem etiam compromifliim •
Hac omnia fuerunt facramento , poena deceai
M. Marcharum , & ftipulatione firmata. Qjia»-
dam fecreta poftea patu^runt , fcilicec , qu6d
Cittadella data fuit Communi Padua? : Baflanum
vero fuit datum Domino Cani per Comitem de
Goritia, 6c eidem ) ominus Canis. rcftituit Afo*
lum, & Montembellunce : fi quid autem fupere-
rat faciendum , fuit in Fcdericum Ducem Au-
fti i2 , tamquam in Romanorum Regem , liberi
compromiflum . Fueruat hxc poft multa» 8c va-
ria parlamenta fa(5^a menfe O^obri , & fequeo-
tibus, in anno fequenti , & m ;nfe Januarii fine
debito terminata . Itaque in MCCCXXI. die
primo Februarii Cittadella fuit Gommuni Pa-
dua reftituta. Eodem anno» 8c menfc Februa-

- rii

reddito di6to Caflro Noalis , habita licentia
recedendi cum eqais £c armii , fccit amputa^
ri caput .

0 J) Adde abieruni , atit quid fimile .
(jd) Cod, Amb. qui nolueruat ,
iJn) Coi, Amh. qaatuor.

Digitized by

Google

L I B E R S E

rii Manfredus de Colalto, (38) filius Rambaldi,
Comitis de Goricia ^ comrt vakintiiCQflHOomijii^
Guizilionis d^ .CaminQ, eodgn meare/uit niQr.
tuus in (}9) Civitate juflu Guizilionis deCami-
no , licht ab eodem fuiffet receptus in fidem .
Poft mortem Bpiicopi Domisus Ciiizilus>eqoica'*
vic Fehre, & omoia obtinuic » excepio Caftt» f

(}8) Coi. Co//tf/#. CoIUko .,Ep^&Qpiit F(^iri, ficCi-
vid^di , £liiM*RaiQhaldi Gomicit Taryiti tCoa-
tra volunutem fiftam Domitli . .

(39) Cod, CdlUlt, & Am^. tn Cameni GuiseUonir
jufiu ejui.

C IfN D U S.

in quo (40) Presbyter Gorca viriliter fe defen*
debj|t t qui pq^ai opei|& B^wfxt^ Qmis ordina-
tus fuiLiEpiiciQpiii . «SGilip» ioft^, t^dunm
Domini Canis intravit Feltre, &Dominus Gue*
zilus cum fuis fequacibus fuic fugacus » & Do*
minus Canisia(Sii»iuit DominusCiytUciDC^i) •

(40) Cod. Collalt, & Amk. Frcsbyter Capfll^iut di-

ai Epifcopi viriliter 8cc.
(4>) Cod. Collalu tf^ Amk. Ctviucit FdHjL^. flCjCj]^

vHadi,

ExpUcit Libfir Secimdus.

INCI-

-DTy

HISTOUIiE CORTUSIORUM

IKCIPIT LIBER TERTIUS.

: GAPITULUM PRIMUM-
MCCCXXL
• Dt Gvitafei JatM Duci Karintiap

Hls itaquc diTpofiHs , ut fuperiiis
diilum eft , Ulricus de Valfe,
Vicarius in Padua , fociatus
Theotonicis , & Paduanis, equi-
tavit versbs Curiam Ducis Au-
ftriae c^ucin anno , & menfe Februarii , ubi
•liam erant Ambaflatores Domini Caois ; f0d
tamen nihil potuit expediri . Dux vero Auftria
*x AmbaflTaroribus Paduae Milites ordinavit Ni-
colaum de Carraria, Joannem de CampoSandli
Petri , & poftea Scbinellam de Doto •

Mcnfe Madii Dominus de VaUe cum nobili-
bus Civitatis equiiavit Vicentiam , & quid tra-
Aaftet cum Domino Cane 9 non potuit benc
fciri.

Menfe Julii iterum Ulricus ivit in Aleman-
niam , cum quo iverunt Dominus Nicolaus de
Carraria, Joannes de Campo Sandli Petri, Joan-
nes de Vigontia , Muffatus Poera , Aleardus de
Bafiliis , petentes inftanter : rebelies Paduas k
Duce Auftrias , uti rcbelles Imperii , condem-
oari , ac etiam Caftra Paduani diftriftus , quae
Dominus Canis tenebat invafa , Paduanis libere
relaxari . Ambaifatores Domini Canisquamplu
rimum relucftabant , affcrentes Paduanos extrin-
fecos efle fideles Imperii . Proteftanies etiam ,
quod Dominus Canis Paduaaa Caftra jufto titu-
lo poftidebat , qui ftmiliter obtulerunt Duci
Auftrias magnam pecunias quantitatem , fervi-
tium , & amorem , fi vellet Dominum Canem
in Padua facere fuum Vicarium , Dum hasc
Tentilarentur in Curia Ducis Auftria , nullus
prscfumebat contra Dominum Canem recipere
dominium Civitatis : immo Dominus de Valfe
redire Paduam recufavit . Tamdem Dux Karin-
tias , du6his precibus Paduanorum , a Duce Au-
ftriae Paduas fa<flus fuit Vicarius ( i ) , qui jura-
vit Padua? diftricSlum a Domino Canc Iiberare.
Fuit hoc MCCCXXI. die Sabbati V. Septem-
bris. Menfc Novembris Dominus Conraaus de
Ovenftagno Vicarius Ducis Karintiae cum du-
eentis elmis intravit Paduam ,

C A P. IL

MCCCXXIL

Di Figozolo^ pace Padua , & morte
Comitis Goritia.

ANno revoluto , dam Dominus de Ovenfta-
gno cum Ambaftatoribus Paduae ad Ducem
Kariutiae equitaftet, ut Domini Canis tradlaret
deftrudlionem , 8c mortem , Dominus Conradus
dc Vigontia rebeUis Paduas cum Paduanis cx-
trinfecis , confilio Domini Canis , & etiam
Ma^^chionum, fe caftramenravit in Eft, & poft
inagnain prsedam in Vigo2oIo fe Collocavit ,
muniens locum m paiudibus conftitutum foveis

( I ) CW. Efl. , CclUlt. , & Ambr. Vicarius generalis .

12* ) CW. , Culhlt. , & Amtr. moHem lubitaia •
l yCod. £ji. die XiV.

& belfredis . Puit hoc menfe Februarii •

Starim hoc Paduaoi fctipfejrunt Duci Kariii*
tias . Jam enim extrinfeci occupaverant per vim
Arquadam , & eam totaliter combuflerant • Ad
eorum mandata jam venerant Trebanum, Con-
felve , Pemumia , & omnes Villas abfque Bo-

lenta , In Padyanorum auxilium veneranc
CCCC. militcs de Karinria. Unde Paduani re-
frenare volentes fuos rebelles , miforunt in Eft
milites , & pedites pro defcnfa 9 qui maximis
fumtibus tenebantur. Duravii hasc peftis com-
pleto anno .

Revoluto ver6anno, fcilicetinMCCCXXIII.
iterum Paduani extrinfeci cum gente Domini
Canis , & Marchionum compulerunt pofitos ia
Eft , & in San<5^a Maria k Carceribus, Paduam
turpiter remeare . Dante opera Fratre Paulino
OrdinisFratrumMinorum intrinfeci cum extrin-
fecis convenerunt, paxque convenit aDuceKa*
rintias confirmanda , c^v^x confirmata fuit Paduai
k quingentis Confiliariis nemine difcrepante die
fecundo Martii • Dum propter hoc Frater Pau-
linus iret cum AmbaftatoriDus Paduas in Kario-
tiam , obiit in Tridento , cujus morte nuntiata
Paduani fecerunt magnum feftum, Miftas foiem«
niter ordinatas celebrantes .

Exiftentibus in Curia Ambaflatoribus PaduaSt
fcilicet Marfilio de Carraria , Rolando Judice
de Plazola , & aliis , fubito apparuit Nuntius
de Tarvifio , qui Duci Karintias nuntiavit mor-
tem ( 1 ) fui confanguinei , fcilicet Comitis dc
Goritia, qui poft magna folatia nuptiarum
morte fubita exfpiravit die XXIV. ( j ) Apri-
lis . Cujus mors fuerat Paduae publice divulga-
ta ante jam per triduum ; quae fuit res miraa-
da .

Spe Comitis de Goritia jam fublata, qui vi-
gilabat habere dominium Civitatis , pacemqu^
turbare , ad quam fine dubio perveniffet in br^-
yi, Dux Karinria? laudavit pacem condidonibus
infrafcriptis, fcilicet, quod extrinfeci Popula-
res reftituantur in integrum ablque mora : alii
majores ftare debeant ad confinia per fex men«
fes , quibus tamen conceftum fuit ex gratit
redire Paduam ante tempus . Item , quod ha-
bentes inimicitias capitales, ut Macharuifi,
lefmanini , Gaboardus de Scrovegnis, &
quamplures, per annum & ultra ftare debeac
ad mandata, ut interim cum extrinfecis (4)
concordentur , cum quibus habent inimicitias
capitales. Iftis vero non fuit pax fervata. Fuc-
runt hxc Paduas approbata in majori Confilio
MCCCXXIII. die XIX. Madii.

Poft mortem Comitis regnavit ia Tarvifit
Domina Beatrix ejus uxor cum filio fuo annicu-
lo . Qfix , licet nobilis , de Domo Ducum Ba-
varias , & juvenis , fuit cum Comite annos LX^
matrimonio copulata .

Dominus Conradus de Vigo2olo ( 5 ) often*
dens etian) poft oacem Communi PaduaB fe re^
bellem, venit ad mandata PadusB, hoc padlo t
quod ipfe cum fuis heredibus Vigozolum cum
fuis jurifdiiSlionibus debeat perpetu6 poffidere »
& com fuis fequacibus reftituatur in integrum.

CAP.

Itgendum^ intrinfccis*

(4) Ptffo Ctfjp. ^

(Jf) C9d. Efi. & Co/7a/r. Vigontia.

Digitized by

Google

Iji L I B E R

CAP. III.
MCCCXXIU.

Di Duce Auflria , captione Domini
Guizilionis .

FEdericus Dux Auftrias in auxilium Romanas
Ecciefias mifit Brixiam Fratrem fuumHen-
ricum : quod multum placuit Paduanis • Spera-
banc enim auxilio (6) Romanae Ecclefias , Do-
mini Canis viribus obviare . Sed hortatu rebcl-
lium Ecclefias fidli causd, faciens tranfituni per
Vcronam , ubi a Domino Cane honorificc tuit
receptus, rediit in Auftriam in MCCCXXIl.
^7) menfis Martii.

In Anno fequenti die IX. Tanuarii ^ dum Do-
ininus Guezilus de Camino tuiiTet Veronas cum
Domino Cane , & rediret » credens pro certo
cquttare fecure (8), captus fuit cum multis in
^ confinibus Afoli , 8c Cornudas ab Engelmario
' de Villandres de mandato Conradi deOvcnfta-
gno, & inclufus fuit turpiter in carceribusCit-
tadellas » qui poft o&o menfes decem millibus
£orenis fe redemit.

Statiip ( 9 ) Domino Guizilione a carceribus
liberato, quidam de Civie propofuerunt prode-
re Civitatem. Adveniente hora tarda, militiae
Domini Canis tentaverunt intrare Civitatem
furtive. Sperabant enim tradlatores huius fce-
leris , quia noti erant cuftodibus , qualioet ho
ra Civitatem intrare fecure, & fic , aperta por
ta , & captis cuftodibus , intra Civitatem im
ponere inimicos . Dum hxc fpes iviffet in va
num, gens Domini Canis Civitatem obfedit
Itaque cives magis arida fiti , quam fame devi*
€ki colla dedere , & fic die XU. Odlubris
MCCCXXIU. Civie datum fuit Domino Cani .
Dominus Guezilus de Camino recelfit de Civie,
& ivit Serravalle, qui anno fequenti menfeAu-

fjfti exlpiravit . Huic fucceflit Rizardus ejus
lius , qui neptem Domini Canis habebat uxo-
rem . Poft mortem Domini Guizilionis , ftatim
die III. exeunte 0£lobri Bernardus Ramezius
( 10 ) de Herivariis de Verona cum gente Do-
mini Canis de Verona furtivc occupavit Mon-
tem Serravallis, & Civitatem ( 11 ) poftea ha-
buit violenter. Rizardus vero de Camino, qui
fugit ad alia fua Caftra , pro confilio faniori
ivit Veronam. & Dom no Cani obiulit perpe-
tuo fervitium , & amorem .

CAP. IV.

Eodem Armo^ Aienfe Junii.

De adventu Dueis Karintia in Marchiam .

PAduani , pra?cipue Nicolaus , & Marfiiius
cum aliis de Carraria , Mulfatus Poeta ,
Joannes de Campo Sandli Perri , Abbas Sandhs

6 ) Cod. Collalt. eius auxilio , 8c Romanas 8cc.

7) Cod. Collalt. & Anib. MCCCXXIII. &XXII.
die menfis Martii .
Cod. Efi. mcnfe Madii .

8 ) Cod. Ambr. fecrei^ .

In Cod. Collaltino bae ita enarrantur : Statim
Guecelone a carceribus liberato , quidam de
Coneglano prxfumfcrunt prodcrc Conegla-
mim , fingentes a venatione proficifci hora
tarda > qua militia Canis intrare Coneglanum
furtiv^ debebat . Sperabant enim tramtores
liujus fceleris , qui noti erantcullodibus, qua-
libet hora intrare Coneglanum fecure , £c fic
aperta Forta , 8c captis cuitodibus intra Cone-
glanum im^onere inimicos . Dum hasc fpes
ivifi^et iri vdnum , gens Canis arida fiti , fa-
Tem. XII.

E R T T U S. tji

MariaB de Abbatia , volentes de fafto Vigozoli
fumere ultionem, & impedire adventum Pa-
duanorum extrinfecorum, qui ftare nolebanc ad
mandata per annum ^ ut in fuperiori 11. Cap.
denotatur, inierunt confilium , 6c fecrete, quod
Conradus de Ovenftagno Vicarius Paduas ad
Ducem Karintia? equiiaret , 'uc ejus adventum
cradlaret in Marchiam . Qjji tendens illuc , de
injuriis illatis a Domino Cane Paduanis , Du-
cem ^aiiier informavit , quod primitus Paduam
mifit pnefatum Vicarium cum quadringentis
elmis, qui in MCCCXXIV. die ultimo Madii
introivit Paduam. Ipfe veroDuxKarintiae cum
Othone Duce Auftri» , Ulrico de Valfe, &
nr^uliis nobiiibus Alemannias invafit Forum-Julii^

circa Pordenou (11) pofuit caftra fua . Ejus
Gualdana in paucis diebusForumluIii devaftar
vit • Die III. Junii intravit Tarviffum , & eju$
Theotonici extra portas Tarvifii omnia coa.
fumferunt . Dum poftea eCTet in carapanea Ca-
ftri Franchi, aere turbato, i£ius fulminis ter
fubito percuffit (ij) exercitum cum tremore .
Duces ceciderunt in terram, & quidam milites,
& equi perierunt. Fuit hoc die XI Julii. (14)
Poftea exercitus fe pofuit in campanca Curta^
roduli juxta Brtntam , & Villam, & alias tota-
liter deftruxerunt . Nam omncs incolae Paduani
diftridlus timentesi Theoconicorum advencum
fugiebanc , qui etiam mulieres cum parvulis in-
fantibus fpoliabanc. •

Dominus Canis , timens Theotonicorum ra-
biem , & adventum , convocacis Forenfibus »
fcilicec Ferrarienfibus, Mantuanis, Mutinenfi-
bus , Mediolanenfibus, & aliis fuas partis ejus ia
auxilium : continuo tamen per Dominum Bay-
lardinum dc Nogarolis de Vcrona , Poteftatem
Vicentias, & aiios fuos Legatos vifitabat Du*
ces , volens amore , vel fraudc , facere eos k
fuo propofito declinare . Sic eos continuo tene-
bat in verbis , & fuis negotiis providebat . Pa-
duani videntes has inducias, dederunt fuis mili-t
tibus florenos XXXM. His dat s Dux Karinti»
exercitum fuum pofuit inter pontem Vici Ari.
geris , & pontem Brentas de Vigontia ; die ve-
r6 XXI. Junii intravitPaduam per portamOm*
nium Sandlorum , Dux Auftriae per portam pon-
tis Molendinorum , & ftatim eodem die Civita-
tem'exivit , & fequenti die juxta Montemfili-
cem pofuit caftra fua . Erant etiaTi cum ipfo
milites , & pedites Paduani , qui quafi fuerunc
fpoliati a Theotonicis , qui erant cum XVM,
equis, & ultra . Gens Theotonica fine lege dif-
currens religiofas Virgines fpoliando , nec ab
incendio , & homicidiis abftinentes , compelle-
bant omnes exclamare : Melius ejfet Domini
Cams bella patt , qudm {inh Marte mori . Mul-
ti Thcotonici fuerunt mortui a rufticis . Praece-
pit enim Dux, ut quilibet a Thedtontcis ( 15 )
in bcllo (16) fe defendat impune. Die XXII.
(17) Julii Dux versUs Paduam ^cjuitavit, &

non

mequc devifti , Collalcum fc rcccpcruot »
MCCCXXIII. die X. oaobris Coneglariurt
datum fuit Cani ; ita , ^aucis mutatis , isgituy
etiam in Codice Ambrojtano I,
(16) Cod. Collalt. Ranucii de Hortuariis •
Cod. Amb. I. de Hermariis .

(11) Cod. Collalt. & Ambr. & Terram .

(12) Cod, Collalt. & Ambr. Portum Naoncm pofuic

cafira fua; 8c ejus gualdana.
(ij) Cod. Collalt. & Ambr. itr fulytb pcrcuffitcxcr-
cicum i6tu fulminis , quo auidam Scc.

(14) Codd. Eft.y Collalt.^ & Ambr, Junii.

(15) Cod. Ambr^ a TbjBtttoi>icil fe detendac telo iii*

punc.

(16) Cad. Efi. & CoHalt. eciam cclo .
{17) Cod. Eft. , Collalt. & Ambr. XIL

I i i

Digitized by

Google

tjl HISTORIiE C

noD intrans Civitatem, fe pofuic juxta Brentam.
Dum vero eflent in Vico-Areeris , fuit rumor
faHus, qu6d Thcotonici versus Paduam equita-
banty ut eam totaliter fpoliarent. Unde Pa
duani vclociter proniterunt ad arma, prasfu-
mentes Theotonicis audadler rclevarp (i8).
Qjiibufdam ctiam Theotonicis illatas fuerunt
inju(ia9 • Unde quidam Paduani non culpabiles
in plateis fuerunt in furca fufpenfi •

Dic XXVI. fadkd tregua cum Domino Cane
ufque ad Feftum NativitatisDomini, cepit Dux
Tcrshs Alemannidm greflus fuos » ordinato in
Padua Capitaneo Comite de Falimberg (19).
Sic Dux tantarum gentium , nullis iilatis inju-
yiis inimicis , cum damno maximo Paduano-
yum , turpiter remeavit . Fuerunt hasc MCCC-
XXIV- roenfe Junii , & Julii , Poteftate Domi-
uo Raynaldo de Cincis (20) de Cafena , qui
poftea decapitatus fuit in Marchia, quia de
dominio illorum de Malatefta Casfenam abftu-
lit firaudulenter.

CAP. V.

MCCCXXiy.

QualitiT Dominus Canis vindiHam fmf
de fradidlis .

MOrtuo Domino Jacobo de Carraria, («)
qui in eodem millefimo XXIL exfpira-
yit , & fibi heredem voluit Marfilium de Car-
iraria. Huic commendavit filias Lgitimas, &
filios naturales . Et finitis treguis omnes Villas
Paduani diftricSlus cum vi(5^ualibus Paduam (u-
gerunt, exceptis V«Uis Pedevendas , ufque ad
Aponum (21) , quas Dominus Canis recepit in
fidem • H«c Paduani Duci Karintia refcripfe-
runt , auxiiium implorantes , qui literis magna-
lia promittebat •

Amodo Dominus Canis volens fuum dcfide-
rium adimplere , lcilicet vaftare Paduanum di-
ftridlum , ad partes Tarvifii mifit Rjbaldum
fuum militcm , qui in MCCCXXV. die XIII.
Januarii cepit Brufapopco , Caftrum Advocato-
rum Tarvini, & eo igne cremato rediit Vicen-
tiam,. Per Marchionem Malafpinam obfedit
Vigozolum, qui didlum lucum habuit die XX.
Tanuarii , dacd Domino Conrado de Vigontia ,
oc fuis cum. perfonis , & rebus liberd hceniia
recedendi.

His ita difpofitis Dominus Canis exercitum
pofuit in Confelve ; Paduam vero mifit literas
continentes , quod ad cum mitterentur aliqui
populaies, cum quibus de pacc tradlaret, &
qucd interim ab iocendio abftineret . Paduani
rcfponderunt, hoc plaoere, dum tamen expe-
iftet , doncc renuntietur Tarvifinis , fine quibus
nilyl f^c^i^ li^c^nd^b^QC * Hac refponfione af-
icruit Dominus Canis, velle fuum propofitum
impedire (zj), 8c ftaiim juffit Tribanum, Con-
felve , ViUam Plebis cum totrf Plebatu, & om-
ties Villas, auas non habcbat; in fide, igne cre-
pari . Poteft amodo veraciter confiteri , Do-
mirium Canem fuo tempore extra portas Civi-
tatis omnia ferro, igneque vaftafle. Ope (14)
Ambaifatorum Ducis Bavarias , qui ie diccbat
Ropaanorum Regem , treguae fuerunt fadlas in

18) Cod. CoUalt, & Amtr. obviare .
,19) AL Saliberg. '

(10) Cod. Collait. Tintis.

(11) Leg$ y qui in eodcm 'fniHtfimoCCCXXIV. dic

XXil. Novcmbris cxfpiravic .
(x») Cod. Lollalt. & Amir. Abaniim , iu infr^ .

ORTUSIORUM 8j4

A \ Roveredo ufque ad Feftum Sanfti Martini , fc-
cundbm pidla Domini de VaUe, fcripca fupra
fecundo Capitulo, tantiim adjedto, quod quili-
bet , fecunaiim quod pofFidet, dtbeat poffidere,
Unde Dominus Canis tenuit occup^tas omnes
Villas Pedifvendaj ulque ad Aponum cum mul-
tis Viliis , quas recepit in fidem . Has treguai
nuntiatas a Muffato Poeia , & Petro Judice a
Campagnola Legatis Paduae, licet quafi in oai-
nibus lachrymof« , fuerunt comprobatas .

Defperare inc'piunt Paduani de auxiiioDucis
Karintiaj , qui antea fperabant ejus auxilio Do^
mini Canis domimum eviiare . Fuerunt haec
eodem anno , die VI. Jumi , Potelhte Pulione
(15) de B jchadellis de Bononia .

Poft prasdicaas treguas convenerunt in parri-
bus Alemannias Legati Ducis Karintia?, Domini
Canis , & etiam Paduanorum , offerentes de
fuis juribus difputare coram Duce Bavarias, qui
fe dicebac Romanorum Regem , & Duce Au-
ftriap , in ipfos libere promittentes . dui
nobiles obtulerunt , fe hanc litem fe Jare hac
forma , quod Padua habere debeat Villas Pe-
difvendae, & alias fecundiim quod habebant
tempore Ulrici de Valfe , donec ipfi coqcordes
determinaverint inter partes omnes lites ; quod
facere promiferunt infra annum : & quod par^
tes interim nullam facere debeant novitatem .
Hasc omnia promiferunt partes integraliter (27)
obfervare , jurantes etiam firmam fervare feo-
tcntiam per didlos Arbitros promulgatam. Hoc
Paduam nuntiavit Petrus a Campagnola, cujus
focius Muffatus Poeta ftetit Vicentiae, timens
venire Paduam propter civile bellum , de quo
fcribetur inferihs .

Eodem anno , die III. Junii , Obizo de Car-
raria necavit fororem fuam deprehenfam ia
adulterio, pariter & adulterum, fcilicet quem-
dam n obilem Theotonicum, Marelcalchum Co-
mitis de Falimbergh , de quo doluit didlus Co-
mes : tamen hoc deliAum fuic inultum •

C A P. VL

MGCCXXt^.

De Civili belh , morte Gultelmi Dentis .

UBertinus de Carraria , & Gulielmus Dens
affinitate duplici fociati, & amore mutuo
videbanturuniti. Crevit d:fcordia intereos oc-
cafione cujufdam pellicis Gulielmi , ad quam
accedebat etiam Ubertinus. Unde die XVII-
Junii Ubertinus , & Tartarus de Lendenaria
Gulielmi Dentis fuerunt occifores , qui pragfum-
ferunt armata manu in Civitate manere ; tamen
per Pulionem de Bechadellis de Bononia, Paduac
Poteftatem , fuerunt banniti , domibus eorum
fp;)liatis, confentiente Marfilio de Carraria pro
juftitia confervanda. Occifores vero, everfione
domorum , & fpoliatione turbati, cum Domino
Cane convenerunt contra Paduam , & ei dede-
runt obfides Hlios, 8c nepotes : precibus tamen
iUorum de Garraria k fuopropofitod.ftiterunt.
Paulus Dens , frater naturalis Guiielmi Dentis »

2uafi vindicaturus mortem ejufdem , contra
!arraricnfes innocentes , & ad delendam Pa-
triam conjuravit. Die vero XXII. menfis Sep-
tem-

(as) Cod. Collalt. & Amhr. adimplerc.
(14) Cod. Collalt, & AmBr. Opere.
{%$) Cod. Efi. (*r Ambr. Puliano .
(25) Cod. Efi. & Ambr. committentes ; farttmelikii

compromittentes . Ofius.
(27) C<fd. Collalt. inter fe flnjualiter 8cc,

Digitized by

1^5 L 2 B E R

llembris ad pUtcAs Ucit inrultuni » exclaroando
ubique ! Totaliter moriantur proditerei de Car-
raria . Huic favebat Pulio de Bononia Potedas
Paduas» qut fono Campana tn plateis Populum
concitavit ad arma, & in ejus parte erant (igna
Communis omnia. Carrarienfes» videntes inju-
fie fibi mortis oericulum imminere » quoniam
crant omnibus oeftitutt , & ab ipfo Pulione ,
quem fecerant Poteftatem , arniati in dextreriis
Tiriliter hoftibus occurrerunt . Eorum impetum
Paulus fufcepit auda<Sler . Bello commiuo per
boram fatis duro Theotonici fubvenerunt : plus
faventes Paulo & fingentes velle componere
partes ad pacem, juflerunt Carrarienfes aliquan-
tulum fecedere de plateis , aiTerentes Paulum
facere illud idem . Paulus vero t volens adim-
plere , quod optabat » iterum acceflit ad bel-
lum. TuncCarrarienfeSi quafi foli pugnaverunt
oobiliter » tamdem compulerunt Paulum exire
plateas, qui poftea relidkis equis fugitTreville
iiic 9 fi non tuiflet a fecum conjurantibus defti
cutus, hanc diem feciflet Carrarienfibus lachry
mofam . In hoc bello civili Dominus Nicolaus
de Carraria efToflb (at) bracbio in nafo habuit
cicatricem • Marfilius Magnus pugnavit virili-
ter , fitn duobus equis mortuis fuccefllv^ , qui
inultisvulneribusperforatus jacuit infirmus juxta
mortem; Obizo ver6 idhj gladii quatuor denti-
bus fuit privatus. Marfilius vero minor de Car-
raria occifo fibi dextrerio fuit percuflus in cru-
re • Poft civile bellum Abbas San(SVaB Juftinas y
fraier Muflati Poetae , oppugnatus ad locum
fuum clam fugit , qui fpoliato a Theotonicis
loco facro fuit cum duobus filiis fpuriis forban-
nitus. Banniti fuerunt etiam , bonis omnibus
publicatis , Conradus de Vigontia , Ecardinus
Malitia cum filiis , Paulus Dens cum omnibus
de fua progenie , filius Muflati, & alii muhi
Qjiibufdam Carrarienfes pepercerunt , quibuf-
dam fuerunt extortas pecuni^. Muflatus Poeta ,
qui erat Vicentias , fuit Clugiam confinatus
propter delidlum fratris, & filii. Dominusjoaa
nes de Campo San£li Petri confinatus Venetiis,
ruptis confiniis , ivit Ferrariam . Vilitas Theo-
conicorum non potuit Comiti de Falimberg

aui tunc erat Karintias , imputari , qui ftatim
ebebant Paulum Dentem primo tumultuantem
de plateis compellere , 8c poenis legitimis fub-
jicere .

Sequenti die poft civile bellum occifores Gu-
lielmi Dentis redieruntPaduam , Etdiefequenti
impugnaverunt domum Poteftatis, qucm aflere-
bant Paulo favifle, qui abfque defenfa turpiter
latitavit. Ejus famiua abfque mifericordia oc-
cidebatur : imo quidam abhorrentes horribiles
occifores de fummo Palatii fe prascipitabant ad
ima. Judices fedes publicas fanguine pollue-
runt ; ipfe Pulio Poteftas tradlus de vili loco ,
dum fuper domum Antianorum ferreis ftimulis
urgeretur , fugiens de manibus occiforum , de
fummo domus fe pracipitavit ad ima, & adhuc
femivivus fuit crudeliter jugulatus . In hac die
ruerunt omnia jura Communis. Nam fpoliato
Palatio per gentem rufticam & enormem , de
publicis fcriniis tra6ta jura Communis, fuerunt
igae ac ferro cremata in damnum maximum ,
& opprobrium Civitatis .

Die penultima Septembris Conradus de Bu-
chis de Brixia Poteftas Paduas juravit regimen
Civitatis hac conditione , quod non teneretur

T E R T I U 9i€

A facere rat^ooem de malcficiis ante fuum regi«
men perpetratis .

Item die XXI. (19) Augufti incoeptum fuit
Caftrum Mirani per Philippum de Peraga , ubi

Eoftea jurifdiAione utebatur in caufis criminali-
us, & civilibus , a rufticis ultra Brentam pro
cuftodia didli loci maximas pecunias extorque-
bat • Hoc Caftrum fuit asdificatum omnium V iU
larum oper4 , & expensl .

Eodem menfe DominusCanis habuitCaftninf
CenedflB . Comiti de Falimberg in Vicariatu Pa-
duano fuccefiit Conradus de Ovenftagno die
XIV. OiSlobris , de cujus adventu Paulus Dens
multum laBtabatur , lickt incaflum . Nam die
XIV. Decembris fuit cum fuis fequacibus ban*^*
B nitus , expulfis etiam uxoribus extra Paduam .
Re voluto anno Domini, fcilicet MCCCXXVI.
die penultima Februarii, Dominus Conradus de
Vigomia cum centum peditibus invafit turrim
Curani, ut gucrram faceret Paduanis, confidenf
de auxilio Domini Canis , ac etiam Marchio*
num. Ablijue mora Dominus Nicolaus, &Mar-i
filius Minor de Carraria cum Theotonicis ac-
cefferunt ad locum in paludibus conftitutum ,
turrimque ceperunt , multis ex inimicis mor-
tuis , vel fummerfis . Ipfe Dominus Conradus
du6lus fuit Paduam , qui die III. Miirai in ha-
bitu milirari decapitatus fuit in Palatio, &, ut
decuit in tali cafu , datus juxta Ecclefiam San-
dti Antonii honorifica fepulturas. Ceteri captivi
fuerunt more folito jugulati.

Eodem anno , & menfe Augufti Gaboardua
de Scrovegnis mortuus fuit in itinere , dum de
Vicentia eqqitaret Veronam . Erat cnim deP*'
duanis extrinfecis-

(x8) Cod. Atnbr. offenfo.
{%9) Cod. Collalt. & Ambr. XVI.
(30) Cod. Eft. Bizchiao fgmper .
Tom. XII.

CAP. VII.
MCCCXXVL

De morte Domini Altinerii
confinatis •

Ortuo Domino Tolberto de Camino ^
Domina Samaritana ejus uxor de Ma*.
lateftis de Arimin^ cum Bianchino (50) ejus
filio expulfa fuit de Caftro Porti BufFoIeti
per Rizardum filium Domini Guizilionis »
germanum didli Bianchini , aflerentem cufto*
diam didli loci non convenire foeminaB , vel pu-
pillo'. Doraina Samaritanae favebat in Tarvifio
Ugo de Donino Vicarius in Tarvifio per Co*
mitiffam (ji) Goritia. Dominus Altinerius dft
Azzonibus, Tolbertus Calza Rizardo favebanc .
Gueciloni Advocatus Tarvifii , Comes CoIIalti »
Guilielmus de Vonico .

Dum Advocatus Tarvifii maxima convivia
prasparaflet (jz) Domino Conrado de Ovenfta-
gno , Marfilio Minori de Carraria , Ugoni de
Donino , Altinerio de Azzonibus , & aliis , qui
erant in Tarvifio propter fororemdi<5tiRizardi»
quam defponfaverat jacobus Papafava de Car-
raria , clam exivit Tarvifium , oc fu^t ad Ca-
Itrum (uum d« Noale . Scivit enim a Marfilio
MagnodeCarraria fibi paratas infidiasperUgo-
nem de Donino , & Altinerium de Azzoaibus •
Hac caufa crevit difcordia . Unde Advocatus
Tarvifio revellavit. Poftremb ufque ad Epipha-
niam fuit tregua firmaia . Dux Karinti» , preci-
bus AdvocatiTarvifiit conftituit fuum Vicariuni

Lof-

(31) Cod. Efi. & Collalt. Comitcm.^
(ji) Cod. Collalt. comitiva properaflet.

T * *

Digitized by

Google

•jf HISTORIi^ CO

Lcfinaftro , rcvocafo Ugone de Donino. Hic ^
loco fui fratremmifitTarvifium; Tarvifini ver6
tum recipere recufabant . Unde cum Advocato
eontra Tarvifium paravit clam infidias, Sc hord
nodtis cum fuis militibus ^ & peditibus equita-
vit, Advocatufque ( jj) per ardua loca abfque
ponte intravit Tarvifium . Bello parato cum in-
trinfecis inimicis vi6lor exlHtit Advocatus, pau-
cis tamen de fuis in undis fluminis fulFocatis •
In conflidlu mortut fuerunt Jacobus nepOs Alti-
nerii , & Tolbertus Calza . Ipfe Aitinerius t
dum vulneratus i*e dediiTet in manibus Advoca-
ti, jacens in thoro, a Gulielmo de Campo San-
&i Petri fuit occifus . Azzo filius Altinerii fugit
Venetias, ubi pater habebat maximam pecunia
quantitatem . Quofdam de Azzonibus captos b
Advocatuj libere relaxavit. QjLiidam Theoioni-
ci fpoliati armis , & equis fugerunt . Comitifla
veroGoritisB alferens hanc injuriam fibi fadlam,
cxivit Tarvifium (54) in MCCCXXVI. menfe
Julii.

Revoluto anno die V. Januarii remeavit. In
introitu Civitatis fubito fupervenit de Padua
Hengelmarius de Villandres , de quo doluit
Advocatus. Nam ejus timcbat infidias , licet
Hengeimarius aflereret fe equitafle in fui auxi-
lium de voluntate Marfilii de Carraria •

Item die I. Apriiis Lofmaftro, qui Latine di-
citur Magifler Lurio! j five Marefcalcus ^ Vica-
rius Ducis Karintiae, intravit Tarvifium.

Eodem anno die XXIII. Decembris (35) con-
fiAati fuerunt de Padua Domini Marcus, &Zor-
danus Forzate, Francifcus de Vigontia , Prof-
docimus de Galigine , Ruzerius de Fabiano ,
acceptis ab eis bonis obfiJibus^ de parendo con-
finibus eis in Venetiis anfignatis. Caufa fuas con-
-.finationis fuit hxc , quia fuerunt false accufati ,
qubd cum Domino Nicolao tracSkaflent de Civi-
tate prodenda , & moi te ahquorum de Majori-
bus Civitatis . Hac caufa Dominus Nicolaus
de Carraria de Civitate receflit» ut patebit in-
fcriiis .

CAP. VIII.

MCCCXXr. Menfe Madii .

De eleCHone Ducis Bavari/g in Romanarum
Regem .

DEfundlo Impcratore Henrico de Lucem-
burg, qui obiit inMCCCXlIl. menfe Au-
gufti , Barones Alemannias , ad quos fpeilat Im-
p ratoris elcdlio , in dilcordia elegerunt Ludo-
vicum Ducem Bavarias , & Federicum Ducem
Auftriae. Unde inter eos crevit difcordia, licet
cflent germani . Namunufquifque regnare opta-
bat in Orbe. Poft multas dimicationes Dux Au
ftriae cum maximo apparatu Theotonicorum ,
Sclavorum , Hungarorum , Saracenorum , &
aliarum innumerab;lium nationum , equitavit
juxra Ottengar, quafi cogitans invadere Civita
tem . Ibi autem erat Dux Bavarias fuis viribus
congregatis ; fed non tantis . Favebat tamen
eidem RexBohemia», filius quondam Imperato-
ris Henrici. Ludovicus tamen exivit Octengar,
contra quem Federicus , non expedlato fratre
fuo Leopoldo , qui de Suevia veniebat ( ,

(jj) Cod.Coilcilt. & Amhr. equiwvit Advocatus , qui
per ardua loca , 8c aquis munica ablque pon-
te juxta Turrim Guadae incra Caflrum gc Ci-
viutem mtravir .

Ch) ^^^* Collait. Advocatus Tarvifii cxivit in &c.

(35) Cod. Amhr Novembris .

KI6) Cod. Eji.^ Collait.^ &Ambr. veaicbat cum 8cc.

RTUSIORUM tit

&maxi'Tia militum comitiva, acceffit ad bellttnlt
quo pacfto (37) vitflor eKftitit Ludovicus ^ ce-t
pitque Federicum , & fratrem ejus Henricum »
& Ulricum de Valfe cum novem Nobilibus de
Valfe , & multos alios nobile:> , & potentes *
Mortuorum v vb fuit maxima multitudo • Ha-
buit ergo Ludovicus , quod optabat . Fuit hoc
in MCCCXXIl. die penultima Sepcembris juxtt
Octcngar per unum miliiare. Poft hoc Dux Leu-
poldus non ceffabat movere bellum Ludovico .
Tamdem pax conv^nit^ & fic fuitFedericus de
carceribus liberatus MCCCXXV. menfeMadii.
Amodo Ludovicus fe dicebat Romanorum Rc^
gem.

C A P. IX.

MCCCXXriL Menfejunii.

De privatione Ludovici , & gefiis per rebelles
Eeclefia.

TO innes Dei gratilSummusPontifex^ afferens
I velle Lombardiam hberarc de manibus Theo-
^ tonicorum , & Tyrannorum , qui fe appel-
labant Vicarios Imperii» primo Dominum Mat
faeum Vicecomitem , cum Galeatio , & Marcd
ejus filiis dominantem in Mediolano , Placen-
tia,Bergomo, Cremona, Laude, Parma, No-
varia, Vercellis , & aUbi , Romanae Ecclefiai
contemtorem , tamquam h^ereticum , damnavit,
& iis, ut hoftibus RomanasEcclefiae bellum in-
dixit : & contra ipfos mifit fuos Legatos . Ro-
mancB vero EcclefiaB favebatRobenusRex Apu-
liae. cujus confiUo procedebatSummusPontifex.
Poft bella multoties perperrata , in quibus Mar-
cus Vicecomes appeUari poterat alter He<ftor ,
Placentia furtive data fuit Ecclefias per (j8)
Vertium de Lando civem Placentiaa . Ubi jam
viribus Ecelefiac congregatis , & mortuo Domi-
no MaffaBo Vicecomite, de Mediolano filii fue-
runt expulfi . Et dum contendcret Legatus cum
intrinfecis Civitatem habere liberam , & Tur-
rienfes intrarc Civitatem , Vicecomites redie-
runt . Poft h«c Gens Ecclefias Mutinam obledit,
& cepit , & fe locavit in burgis Mediolani do
quibus tamdem receffit , 8c ivit Placentiam .
Tunc Vicecomites Moatiam obfederunt ufque
ad famem , & ceperunt . Bello commiflb per
Vicecomites captus fuitDominus (39) Raymun-
dus de Richardem , qui Ecclefias regebat exer-
citum . Hic fugit de carceribus , qui cum exer-
citu EcclefisB , & Florentinis equitavit contra
Caftrutium rebellem ( 40 ) . Dominabatur enim
in Luca , & Piftorio . Poft magnam ftragem
o.ciforum viiVor fuit Caftrutius , qui Raymuti-
dum carceravit inLuca. Ludovicus, ehmvSnit
in Italiam , eum a carceribus libjravit.

Pafllirinus de Bonacoflis Dominus Mantua? ,
& rebellis Ecclefias , quasdam Caftra Bononien-
fium cepit . Dum ha?c Bononienfes poftea obfi-
derent , fupervenit Paffarinus cum Mantuanis ^
& Mutinenfibus , quibus etiam imperabat . Im-
terfuit f tiam Obizo Eftenfis Marchio cum Fer-
rarienfibus , qui pugnans multos occidit , duo
millia cepit, ceterofque fugavit , & quafi Bono-
niam cepit . Datis a Bononienfibus obfidibus pax
convenit . De mandato Legati Ecclefi» rumpi-

tur

(j7) Cod. Coiiait. & Aml?r. faCto i fotrte meiiks ^ qua

peracto . OJtus .
(j3) Aiti Virginium. ^
ll9) B.aymondus d^ Ricbardemy Cardonia ««/y, Cod.

Amifr. de Rtcardo .
(40) In Cod. EJi. , Coiiait. , Amir. deeft » rcbcU

lem .

Digitized by

t}9 L I B E R T

tur pax . In Parma gentibus Ecclefi» congre-i A
gatis exercitus Legati obledit Mutinam, & ce.
pit Burgum Forte Mantuani diftridkus , & fic
omnia ferro, igneque vaftabat. Rebellibus Ec-
clefiaB favebant Ravnaldus , & Obizo Marchio-
nes , qui coffis (41) Guafconibus ceperunt Fer-
rariam . Ob hanc caufamfuerunt tamquam hx.
rctici condemnati. AflerebatenimSummusPon.
tifex, Ferrariameffe de patrimonioSandHPetri
Rebelhbus Ecclefia &vebat Dux Bavari» Ludol
vicus, qui fe dicebat Romanorum Regem, affe-
rens fe debere Vicariis Imperii fubvenire . Sum-
mus Pontifex hac de caufa , & quia afferebat
€um eledium non legitimc in difcordia cumFe-
dencoDuce Auftri«; ac etiamanteconfirmatio-
ocm admmiftraffe jura Imperii (quod non debuit) B
ejus eleaionem annullavit: quem poftremo Ec-
clcfiaRomanaj contemtorem pronuntiavit hsere-
ticum. Item interdixit, ne quis prafumeret, fub
poena excommunicationis , eum Principem no-
ininare. Ludovicus propterea non ceffabat, af-
ferens Summum Poniificem non legitimum a
cujus fententia appcllavit ad futurum Papam,
offerens fe purgare de dbje<ais in loco congruo
coramjudicecompetcnte. Fuerunt hac perafta
in anmsX. & ultra. Intcrdiaum vero Ludovici

fiublicatum fuit in Padua MCCCXXVII. menfe
unii, chm jam in Mediolano effet Ludovicuy.

C A P. X.

MCCCXXVIL Afenfe Jamarii.

Di adventu Ludovici in Italiam .

REbcUes Ecclefias Roman« titrientes adven-
tum unici filii Regig Roberti , qui Flo-
Kntiam venerat , ut Legato fubvenirct , qui erat
BononiaB, viribus Ecclefite congregatis in unum,
dehberato confiUo miferunt inAlemanniam fuos
Le^atos, ut Ludovicus Rcx Romanorum, quam
citiuspoffet, ad partes defcenderet Lombardia,
pro Imperio contra Ecclefiam pugnaturus. Eo-
rum precibus , pace jam compofita cum Fede-
irico Duce AuftrisB , qui contra eum pro Impe-
no contcndebat, Ludovicus cum centum miiU-
bus (42) vfinit in Tridentum in MCCCXXVII.
menfe Januarii . In Tridento magnifice conve-
nerunt rebeUcs Ecclcfiaa , fcilicet Vicecomites
dommantesm Mediolano , Bergamo, Laude,
Novaria, VerccUis, & alibi (Placentiam inte-
rini amiferant ) Caftrutius Dominus Luca, &
Piitoni , Raynaldus , & Obizo Marchioncs
Eftenfes, Domini Ferrarias, & Argenta, Paffa-
rinus de Bonacoffis Dominus Mantuae, & Muti-
ns6 . lis etiam favebat Rex SiciUa . Dominus
ctiani Canis fuit ibi honorificc ultritomnes(4^) .
Dominabatur enim in Verona , Vicentia , Fel-
tre, Civie, Montc filice , & Baffano , quicoram
Ludovico palam aflesuit , fe velle cum Romana
Ecclefia concordare , nifi finc mora cidcm Vi-
cariatum Paduas confignarct, oflfercns Ludovico
fervitium , ,& amorem , & florcnos ducentura
mUlia, feamd&m quod Lcgati Paduae rctulerunt.
Hoc Ludovicus facere reculavit , afferens Pa-
duam poflideri per Avunculum fuumDuccmKa-
rintiae . Sic Dominus Canis indignatus fubito
«quitavit Veronam , qui tamdem precibus re-
belUum Ecclefi* rediit Tridentum .

(41) Forti c«fis, ut U^ttur in Cod. Efi,

Cod, Coiialt. expulfis , & ita Ambr.
(4x) Cod. Coilalt, & Ambr. milicibus.
(4j) Cod. Colialt. & Ambr. omnes , qui dominaban-
tur , cratiacus . Ipfe enim dominabacur in dcc.

E R T I U S.

Inftantibus Duce Karintia , & Ambaflatori*
busPadusB, Ludovicus dieXII. Martu iuffit trc-
guas obfervari interDuccmKarintiaB, Vicarium
Padu» , & Tarvifii , & Dominum Ganem pct
duos annos. Ob hanc caufam Theotonici a Pa.
duanis maximas pecunias extorferunt . His fic
difpofitis ^ Ludovicus die XIV. Martii exivit
Tridentum , tendens Mediolanum, ubi coronatus
fuitCorona ferrea per Epifcopum Aretinum , &
Epifcopum Brixienfem rebelles Ecciefia . Ad
bocfpedlaculumconvenerunt omnes rebellcsEc-
cl^fia, inter quosDominus Canis cum mille mi-
litibus interfuit honorifice . Fuit haec coronatio
eodem anno die ultimo Madii.

Menfe JuniiMucinenfes revellavcruntDomind
P^arino • Menfe Julii Dominos Galiatium , &
Luchinuna fratresv & Azzonem filium Galeatii
yicecomites Ludovicus Mediolani carceravit »
viros probos , qiii fpem adeo jadVabant in eo»
quod fperabanc mediante Imperid poffe Roma-
nam Ecciefiam fubji^are . Poftea Pifam obfe-
dit » & cepit pcr padta , & ibi Caftrutium Vi-
carium ordinavit .

CAP. XL

MCCCXXrilL Die VL Januarii.

Swnmula gefiorum per Ludovicum .

REvoIuto AnnoDomini , fcilicec in MCCC-
XXVIU. die VL (44) Januarii > Ludovi-
cus intravit Romam » &: totius Urbis cum for-
tiliciis habuic principacum. DieXVIL ejufdem
menfis coronatus fuit ab Eptfcopo Venetiarum»
& aliis Epifcopi; (45) , 8c Prafeao Urbis ia
Ecclefia Sanfti Petri . Ludovicus Dux Bavari»
ab hac die voluic eire Imperator , licec a Joan-
ne SummoPontifice ellet pro haBretico condem-
natus. Ludovicus contra Summum Pontificem>
qui erac in Avinione » formavic fuos proceirus »
oc demuni eum pronuntiavic tuerccicum . Ec af*
ferensvelle de novoPaftoreprovidere> Fracrem
fuum , unum de Ordine Sandli Francifci , Ro-
manasUrbis fecicEpifcopum, qui nominacusfuic
Nicolaus (iuintus . Hic fibi conftituit hareticos
Cardinales . Ipfe etiam a Summo Poncifice fuit
pronuntiatus haereticus , Hasc fuerunc eodcoi
anno , meafe Aprilis .

Ludovicus prccibusLombardorum Vicecomi-
tes a carceribus liberavit ; fed ftatim Dominus
Galeatius obiit LuCa, cujus filium, fcilicctAzo-
nem, in Mediolano conilituic fuum Vicarium.

In anno fequenti die XX. Aprilis Imoerator
equitavit Marchiam (4.^) Mantuani diftriihis ,
cum quo Dominus Canis fuit in coUoquio cum
Paduanis, Vicentinis» & Veronenfibus nobilitcr,
& potenter. Qjiid faftum fuiffct , non pocuic
bene fciri; fuit tamen poftea divulgacum, Lu-
dovicum obtulifle Domino Cani dominium Me-
diolani, & totius Lombardias. Dum Ludovicus
eflet Marchiaj > in Mediolano Azo Vicecomes
revellavic. Hac caufa Ludovicus Medioknum
obfedit ; fed mediante pecunia pax convfinic.
Ciim Parma fuiffet obfeffa per Legatum Eccle-
dedit fe Ecclcfi» : & Rolandus de Rubeis
{ponte equitavitBodoniam. Hunc Legatus car-
ceravit. Hac caufa Parma , Mutina , Regiuna
revellaverunc Ecclefi» eodem anno, menfe Sep-

tem-

(44) Cod. Coilalt. die VII.

(45) Co^/. E/l., Coiiait.y & Ambr. Epifcopis hairc-

ticis . . . . y.

(4d) Cod. Efi, & Coilait. Marchariam, & tta tnfra .

Digitized by

S+l HISTORI^ C

tembriSf quftrum diftriftus gens Eccle(ia9 conci-
nuo fpoliabat . Ciim has Civicates gens Eccle-
fix concinuo infeftarec^ qusB^iverunc nbi in auxi-
lium Ludovicum , qui eodem anno « menfe No-
vembri incravic Farmam , ibi vcro Mariiiium
fracrem Rolandi de Rubeis fuum confticuic Vi*
carium • Albrighetus de Manfredis pacrem , &
fracrem expulic de Faventia , qui camen com-
puUus per Legacum eos recepic . H'v^\ dum ef-
fecBononicE , cum aliquibus Nobilit^us de Bono-
nia , cradlavic dare Bononiam Ludovico . Unde
juffu Legaci cum fociis decapicacus fuic in Bo-
aonia«

Eodem anno & menfe Ludovicus Parmam ,
Regium , Mucinam , munivic fuis Theuconicis ,
& ailerens velle maximas Theuconicorum co-
pias convocare , uc faciliiis Romanam Eccle-
uam valeac fubjugare, equiravicXridencum, ibi
enim erac Dux Karincias , & alii Nobiies Ale-
mannids . Ad hoc coltoquium pro Dominis de la
Scala incerfuerunt Nobiies viri Marchio Mala-
fpina , Baylardinus de Nogaroiis, & Dominus
Marfilius de Carraria , qui non (ine cimore , in-
fcio Imperatore , redicre Veronam . Fuic hoc
tnno eodem menfe Novembris .

In anno fequenti MCCCXXX. Ludovicus,
aunciaca eidem morte Federici Ducis Auftrias,
menfe Dccembri ivic in Alemanniam , promic-
cens procerco cum maximis copiis armacorum
td Icaliam feftinare .

Eodem annot menfe Augufti, Pecrus de Cor-
novo (47), di6Vus Nicolaus Qjpincus, videns ex-
pefse, quod Ludovici pgcentia de linabat, eo
mfcio ivit Avinionem, &; fe JoanniSummoPon-
tiiici prasfentavic, h quo veniam habuic poftuia-
tam . Marchiones Eftenfes, Raynaldus , & Obi-
20 j qui mulcis annis fuerunc rebelies Eccleiias ,
cenences Ferrariam , Sc Arg^nram » iverunc ad
mandata , & in manibus Domini Legaci dede-
runt Argencam . Fuic hoc Bononias in MCCC-
XXXIL die X. Januarii. Menfi? vero Marcii
Legacus equitavic Furlivium , & habuic quod
4lias per Ecclcnam fuerac obfeflum •

CAP. XIL

MCCCXXIX. (48) Die 11. Julii.

De Domino Nicolao de Carraria^
dr Terra tflenfi.

PRopter confinacionem Paduanorum ^ de qua
feci fuperiUs mentionem proximo fexto Ca-
piculo, Dominus Nicolaus de Carraria ivic Ve-
Betias 9 afTerebac enim eos effe confinaco^ ad
cius injuriam. De Padua exivic in MCCCXXVII
aie II. Julii; fociecacem vero fecit cum Domi
no Cane contra Paduam , & Paduanis extrinfe
cis . Unde domus ejus in Padua fpoliatae fue
rant, & deftru6la9. Ejus filii, jacobus, & Jaco-
binus, fuerunt condudli in Alem:nniam carce
rati . Dominus Nicolaus juffit in Cervarefio gen
tes aliquas (49) congregari . Unde Paduani
cum Theotonicis equitaverunt fubit6 Cervare
fium , & omnes pofuerunt in fugam , & multi
fuerunt morcui , & aliqui carceraci ; unus vero
de Brudigine capcus , in amiflione capicis fuic
condemnatus . Quidam Baftardus de Campo
Sandli Petri , ob reverentiam fuas domus , ju-
bente Marfiiio Magno de Carraria , impune re-
cclEt. Fuit hoc die XX. Sepcembris.

ORTUSIORUM
A

Die XXVI X 50) ejufdcm mcnfis Rizardus;
de Camino per terram BafTani cum du-entis
elmis de Furfivio (51) equitavit Gaigegoanum;
poftea exercitum fuum pofuit in Pernumia, ubi
Dominus Nicolaus, 8c Paduani cxtrinreci con-
venerunt : cum quibus interfuit etiam Dominus
Hedlor de Sovergnano. Unde pulcherrima do-
mus Domina Margharit» de Zacchis ejus uxo-
ris , & germanas Dortiini Nicolai y fuerunt de-
ftru<5b5, & bona ejus cetera jpublicata . Intrin«
feci , timcnies , ne exercitus fe locaret in Apo-
no , partes illas crcmaverunt , & ita fe poluit
Buvolentas •

Die vero XIII. Oaobris extrinfeci equitave-
runt ante portam San<Sb5 Crucis , fperantes,
quod tumuitus elfet in Urbe. His bene intrin-
ftci obviaflent in dupium ; fed timor Djrnini
Canis obftabat , qui militiam fuam miferat in
Montemfilicem . Nam aflerebat, fe palam nbU
le frangere treguas , & extrinfecis clam fave-
bit . Cam extrinfeci omnia in Plebatu igiie fer-
roque vaftalfent, excepta Villi Plebis, qua pe-
cunia fe redemit , facientes tranfitum per mon-
tes iverunt Gervarefium, & intra Brentas om*
nia deftruxerunt .

Die vero XV. Novembris exercitus ivit in
Eft , quo fortificato foveis & belfredis , omnes
Viiia? Paduani diftriaus ejus erant rributariaet
exceptis Villis de ultra Brentam, 8c ^iebatum •
Dum exercitus effet Buvolentas , confinati ha-
buerunt fuos obfides , quos dederaat pro confi-
nibus obfervandis . Unde Dominus Canis refti-
tuit Ubertino de Carraria, & Tartaro de Len*
denaria fuus obfidcs , quos dederant Domino
Cani , quando proptcr mortem Gulielmi Dentis
fuerunt forbanniti .

CAP. XIII.

Eodem Anno^ Die XXl^. Novembris.

(47; De Corbaria, aliis .

l4«J Scribtndum Puto MCCCXXVII.

Wj) CU. i^;/., Coiialt., & Ambr. £%u .

]

De auxilio Theutonicorum .

A.n Paduano diftritau ab extrinfecis Paduani»
crudeiiflime dcvaftato , Conradus de Ovenv.
Ihgno cum quadringentis elmis Paduam ve*
nit, qui cum Paduanis exercitum pofuit Coc-
niiedsB, die XXV. Novembris, Theotonica ra-
bies per montes difcurrens , graviiis aflaigebat »
quam fecerant inimici ; die vero ultimo turpi-
ter remeavit , reliiais multis plauftris oneratis
multisvi<5^ualibus, & aliis neceffariis ad bella^
dum . His geftis Dominus de Ovenftagno , &
Mai-fiiius Magnus de Carraria, fociatus PWl^P;
po de Peraga, Ecardino de Capite-Vacc« , «
aliis Nobilibus Paduanis , per viam afperam
Montis Crucis equitaverunt Tirole , Duci Ka-
rintia Paduanorum anguftias exponentes. Qpi
facramento , & literis promifit , in fefto San^i
Georgii perfoniliter fubvenire Paduae : quod
non fecit . Unde adhuc continuis legationibus
inftabant Paduani, poftulantes Ducis adventum,
velfaitem ab eo procurari pacem, vel treguas.
Ducis monituLudovicusRomanorum Rex fuuni
in Tirole de Roma deftinavit Legatum , qui
pacem vel treguas tradlaret; fed muitis habitis
in Verona coiloquiis , in quibus ego iegatus in-
terfui, nihii potuit expediri. Sufpirant amodo
Paduani , videntes extrinfecos coliigere fruges
fuas, Theutonicorum auxilio defraudati, qui ca-
men non ceflabant affligere Paduanos mutuis,

(50) Cod. Collalt. & Ambr. D:s XXIL

(JO Ced. EjK^ Collalt., & A,nkr. l?or«-Julu .

Digitized by

«4J L I B E R

& datiis, a Padu* exulame juftitia. Dominus
de Ovenftagno Jacobum , & Jacobinum , filios
Domini Nicolai de Carraria, conduxit in Ale-
snanniam vinculatos die XV. Decpmbris, quos
poft duos annos Dominus Nicolaus traxic de
ctrcehbus •

C AP. XIV.

Mcccxxni. & MCcexxFiii.

Dt tribulationc Paduanorum.

HEngelmariusde Villandres pafculandi cau-
si mifit ad VillasPlcbatusquofdam equos,
ui fruges pauperum devaftabant . Unde duo
fcutiferi fuerunt jugulati . Theutonicus fimula-
vit non curare , ut gravihs ftimularet , qui po-
ftea fecrete Griffum ejus fratrem mifit ad Vil-
lam Curtis , ^ui^ Villara cremavit , omnefque
necavit, quos mvcnit , non parcendo fexui, nec
«tati . Fuit haec crudelitas in MCCCXXVII.
die III. Julii .

Die vero prflBcedenti Dominus Nicolaus de
Carraria de Civitate migravit, & ivit ad ViU
lam Comitis , quem Theutonici capere vel oc-
cidere fperaverunt .

MenfeAuguftiriengelmarius horS nodlis vio-
lare voluit Petram, nobilem Dominam de Scro-
yegnis, quas caftitatem fuam viriliter defenden-
do noluit confentire, poftea cum matre. & ffca-
trrbus fo^it Venetias maximis divitiis deftitutis.
Theutonici cruciabant Paduanos mutuis & da-
tiis, omues carcerabant: extrinfeci extra por-
tas orania deftruebant (51). Fiebanf eniraaqui-
Ibufdam potentioribus & fuis fe^uacibus abfque
poena violentiag, furta, adulteina , homicidia,

<5x) Cod. Efi. , Coilalt. , & Amhr. deftruebant ; in-
crinfeci tamen gravius cruciabant.

iSl) Co£/. Eft., Collalt.^ & Ambr. fed ctiam Regu-
lares , quia in capicibus 8cc.

T E R T I U S. »44

A & alia crimina inaudita . Nam non foliim bo-
na , fed homines etiam furabantur , non foliim
Laici, fed Regulares (jj) , & in capitibus h6-
minum imponebantur lacci corei , & fic duce-
bantur coeci, vel coecati ad loca fecreta» a qui-
bus fures ignoti pecunias extorquebant,

Die ultimo Augufti Theutonici ceperunt con-
filium habere Caftrum Pendifii , & ceperunt
Angelum Epifcopi fervitorem, qui du^us anto
Caftrum ait Cuftodibus : Caflrum Domini mei
defendite viriliter^ quia potius mori volo^ quam
tanto fceleri confentire. Theutonici vero^fpe
fraudati, juflerunt Epifcopatum bonis omnibus
fpoliari. Ipfe Angelus, jubente Marfilio Magno
relaxatus ivitVenetias. Intrinfeci ver6, fperaa-
tes defendere Civitatem, rufticos carcerabant
Paduae, & in Villis Campi Sanfti Petri, & Mi-
rani , quos omnibus divitiis fpoliabant .

In MCCCXXVIII. menfe Junii (54) Gerar-
dus (55) Maurocenus Paduae Poteftas clam fu-
git Vicentiam ( $6) , aflcrens Ubertinum de Car-
raria fibi praeparafle mortis infidias , quod eo
invito unum carceratum traxerat de carceribus;
fed caufa (ux fugas potuit efle paupertas . Nam
Paduae, & Venetiis erat tantum aebitis grava-
tus , qu6d bona fua fuerunt data 1:reditoribus
in folutum . Hengelmarius adveniens de Ale-
mannia Griffum luura fratrera conftituit Poie-
ftatem . Hoc fadlo, menfe Aueufti Marfilium
minorera de Civitate fugavit , oc domura ejus
bonis oranibus fpoliavit . AflTerebat enim 9 cum
verba injuriofa concra Ducem Karintias protu-
lifle . Hic Hengelmarius introitus Civitatis to-
tius anni vendidit vili pretio , ut cit6 fe dita-
ret: mutua irapofuit , oc datia : 3c fic plenus
pecunia in Aleraanniara equitavit .

(54) Cod. Collalt. & Amir. Menfe Augufti .

(55) Nicoiaus, aliauibus^
\S6) Veronam , iifdem .

ExpUcit Liber Tertius.

IN.

Digitized by

HISTORI^ CORTUSIORUM

INCIPIT LIBER QIJARTUS.

»4«

OAPITULUM PRIMUM.

Anno MCCCXXFin.

Di can/is , quibus Padua data efi
Domino Cani.

MAr{ilius Magnus deCarraria, vi-
dens manifefte fafta Padu« de
malo in pejus continuo decli-
nare , dubitans quid in tanto
periculo fit agencfum , ( i ) ait
fibi : Extnnjtci Proditores extra Portas difpo-
nunt ad libitum . Dbminus Canis , auSieir tanti
fcelerisj fimulat fe nefcire. In Civitate audio
eonquerentes : flentes video mendicare : Cives
eruciari non folum in publicis carceribus , fed
etiam in privatis : exulante jfuftitia fiunt ma*
leficia infinita . His refiflere non audeo , timens
fropter audiorum potentiam mihi mortis pericu-^
lum imminere . In Alemanniam equitavi , &
iDuci Karintia fupplicavi , ut Civitati mortua
fubvenirety qui facramento promifit Padws per^
fonaliter tubvenire : fua promijffio exfpiravit .
Dux Auflrta jufla caufa auxilium denegavit :
ebfejfus efl in Vienna . Conradus de Ovenfla-
gno , qui tanta recepit a Padua , denegat auxi^
lium , nifi ego folus fibi fidem faciam deflipen-
dio. jfoanni Summo Pontifici in Avinione^fuo
Legato Bononia , filio Regis Roberti Florentia
fcripfi Paduanorum injurias^ & auxilium im-
ploravi . Secrete traSlavi cum Domino Mantuaj
^ Marchionibus y ut Padua fubvenirent . Hac
tamen omnia nihil profunt . Audi pejusy quod
Tarvifini conflituti nobifcum fub Duce Karin-
tia denegant auxtlium . Veneti , quafi nobis im-
ferant quidquid placet . Dum h^ec , & alia ciim
animo multoties revolviflet, (a) ait: Poffem
in Venetiis in divitiis vivere abuMdanter; fedy
etiamfi me mori conveniat^ volo mea Patria
fubvenire . Itaque deliberato coiafiUo cum ali-

Suibus nobilibus Paduanis cum Domino Cane
lagno de la Scala, de concordia clam tra-
€lavic •

C A P. 11.
Eodem Anno.
De PaSlis faSlis cum Domino Cane .

POft varia parlamenta ait Marfilius nuntio
fecretiflimo : ( 5 ) Perfonam meam , & Pa-
duam libere ejfe volo in manibus Domini Canis
sbffue ullo paCio: volo tamen^ quod matrimo-
nium oltm promtffum Domino yacobo Patruo
tneo de Domina Thadaa ejus filia , & Maflino
ijus filio di la Seala compleatur. Item^ quod
placeat Domino Cani omnes injurias receptas a
Faduanis in fpeciali , vel communi , oblivioni
mandare , & Civss omnes in f itis juribus con-
fervarCjUt fub fua proteSHone pojfint fecuredu-
cere vitam fuam . Item^ quod Theutonici j qui
funt Padua pro cuflodia, libere revertantur j

iA fatisfaltione habita plenaria deflipendio^ ne dc
Domino Cane (4) nobilis Dux Karintia cau^
fam inveniat conquerendi • /rm, qudd poma
(5) folummodo teneantnr delinquentes , Nam
grave efl mn folum legibusj fed etiam contra^
rium aquitati , ex alitnis deliSiis alios mole"
flari. De his a Domino Cane nolo facramen^
tumj nec fcripturas; fed fuam folummodo qua^
ro fidem .

Dominus Canxs , videns fuum deflderium
adimpleri , dominium Paduae alacriter accepca--
vit, quodlmperatori, 8c Romans Eccleiis coa«
veniret : fua ver6 fide promiflt, juftas preces
Domini Marfllii integraliter obfervare , & ejus
inimicos proprios reputare , & ipfum habere
B' ( ) tamquam fratrem . Poft hxc Domina Tha-
d^ea fecrete ivit Venetias , ubi fuit Domino Ma«
ftinp matrimonio copuUta , pra^fentibus tantbia.
Marchiooe Malafpina , & Philippo de Peraga..

C A P. III.

Eodem anno , Die IIL Septembris •

Quo ordine Dominus Canis intrarit Paduam «

Vla prudentiflB ( 7) futuros tradlat eventusJ
Marfllius Civitatem munivit rufticanis ,
fingens caufam infultandi cum Theutonicis con-
tra hoftes, qui Paduanorum vendemias collige-
bant • Qjii videns fe munitum , & cognofcens
Paduanorum voluntates , qui fub Theutonicia
tenebantur inviti , juflit Confilium Paduae con-
gregari , in quo omnibus alacriter annuentibus,
eidem datum fuit dominium Civitatis . Fuitho^
in MCCCXXVIII. die III. Septembris.

Eodem die GrifFus, frater Hengelmarii, Pa-
duae Poteftas, cumTheutonicis depofitis armis,
claves Civitatis Domino Marfilio praefentavit ,
quibus recepto fuo ftipendio dedit fecuram li-
centiam recedendi . Die vero quinto Marfilius
de Rubeis de Parma intravit Paduam cum du-
centum elmis. Die fequenri Marfilius mifit Vi-
centiam fub colore ambaflariag aliquos de Ma-
joribus Civitatis . Die altero Dominus Maftinus
D intravit Paduam cum elmis centum . Dominus
Marfilius fciens amodo Civitatem fic munitam ,
quod rationabiliter nullus eflet aufus fuo obvia-
re propofito , in Majori Confilio Padu« ait :
Hac efl noflra finalis intentio , qudd Padua in
manibus Domini Canis liberi confignetur de ve^
flra voluntate . Unde abfque (8) motu inter
vos fic placeat reformare . Hoc ftatim fadlum
fuit , & Srndicus eledlus Jacobus de Coniglia-
no . Die VlII. Dominus Marfilius cum multis
de majoribus Paduanis Vicentiam equitavit ,
quem cum fociis Dominus Canis fummo honore
traikavit. Dato dominio Paduas k Syndico Ci-
vitatis, Dominus Canis primo pedites, poftea
milites prasmittendo , ordinate per ponam Sa-
vonarolas die X. Septembris introivit : fedem
vero fuam pofuii in Ecclcfia Cathedrali . De
ejus adventu omnes mirabiliter exultantes , be-
nedicebant nomen fuum, clamantes Scdicentes:

Cum

( I ) Cod, Collalt. & Afnbr. intra fe libi ipfi ait .

( 2 ) Cod. Gollalt. aic fibi ipfi .

i^l) AL Fatriam meam Paduam .

C4 j Cod. Collalt. & Ambr. L Caae, velFaduanis.

($) lidtm Codices ad posnas .
(6) Cod. Efi. & Collalt. haberc perpetuo . .
( 7 ) Cod. Collalt. & Amhr. I. Viri prudentit*
(8 ) Cod. Coilalt. & Ambr. I. mora.

Digitized by

«47

L I B E R CL U A R T U

S4I

Cum benediSienevivMt^ qui vof de teneSris tra-
xit ad lucem . Sic bellutn » perad^i^ni cura Do-
mino Cane decem & feptem flunis, menfibus
Guatuor, & XXV. diebus^ ex quo in Marchia
lame, frigore, gladio, carcenbus^ exilto, &
diverfis ^liibus ceocum millia perieruac » fuic
pacis Irnicate fopicum .

C A P. I V.

E§dem Anfio •

STatim fequenti die fumco prandio Dominus
Canis magnifice fociacus Paduanis^ 8c aliis
Kobilibus Lombardix, omnibus alacricer con-
currentibus , in Pakcio fecic publicam concio»
nem , in <|ua eidem prdsfentacum fuic vexillum
Populi Paauani » quod pofuic in manibus Do-
mini Marfilii de Carraria 9 & ipfum conftituic
in Padua fuum Vicairium ,

Fm quo latatur Padua tata ( 9 ) mmis .
Poftea pulchra dona fecic Nobiiibus i^adua-
«is, cum quibus erac familiariter camquam pa
cer. Tifoni de Campo Sanfti Pecri» & Philip-
po de Peraga claves fibi praefencatas Caftrorum
Mirani , & Campi Saadli Petri reftituit^ quibus
benigne prascepic, uc abftineanc a delicfliSy of-
ferens perpetuum fervitium , & amorem .

Die XI V. Sepcembris Dominus Maftinus Do-
minam Thadasam publice defponfavit. Eodem
die Marfilius de Rubeis de Parma promific Do-
mino Cani duas filias fratris marrimonio copu-
lare filio naturali Domini Canis, & fiho Domi
ni Baylardini • Capitaneum forenfis militias con-
ftituic Marchionem Spinetam ; Poteftatem fecit
Dominum Btrnardinum Ramici ( 10 ) de Her-
vajis de Verona . Sic rebus Jjene difpoficis or
dinavic facere magiam curiam in Verona , &
muhis Paduanis honorem donare militis. Die
XXVIII. (11) cjufdem menfis equiravit Vicen-
tiam . Padua ergo languida ejus feliciifimo ad-
tcmu de cenebris ad lucem reiurrexit .

C A P. V.

MCCCXXIX.
De Paduanis Extrinfecis .

DOmtnus Nicolaus de Carraria de volunca-
te Domini Canis receflit de Eft , & ivit
Venetias : non fnic tamen (uis poflefijonibus
fpoliatus . FortiiitiaB Eftenfes fuerunt omnes ex
planatas . Dominus Henricus de Scroyegnis, qui
abique licentia venic Paduam , clam Venecias
fuic compuKus . Muflatus Poeta , qui fimiliter
fine licentia Y6nic (Paduam) Clugiam turpiter
remeavic, ubi obiit in anno fequenti die uliimo
Madii . lUis de Deslemaninis (it) fuit folum-
modo Civicas inctfrdiAa . Infraicriptorum om-
nium fuerunc bona , camquam robtliium , confi-
fcaca, fcilicec illorum de Macharuffis, de Dente,
de Terradura, de Buglis , de Roncho, de AI-
techinis (13), aliquorum de Malttiis , & alio-
rum . Bona omnium praediflorum , & alias di-
vitias infinitas Dominus Canis donavic Domino
Marfilio de Carraria , ipfumque in cancum dica-

( ^ ) Extat nibilominus in cntiqutore MS. ruinis , /lcut
fif fecundo MS. Amb. Ut legi pojjki £x quo i«-
catur Padua tot a ruinis erepta.

(10) Cod. CoUah. & Ambr.l. Ranuci de Hervariis.

(11) Cod. Eft., Collalt., & Ambr.L XVUl.

(ix) Cod. Eft,^ CoUah.^ & Aminr.I. Dclcfoianims .
Tom. XII.

vic , uc ab omnibus dicerecur ditior cota Pa-
dua . Omnes alii excrinfcci Paduani Paduam re-
dierunc de voluntate Domini Marfilii de Carra*
ria 9 qui de confenfu Domini Canis de Padua*
nis extrinfecis fecundiim liberum arbitrium diT-
ponebac. Gaudec amodo cota Civicas fulgere
Aquilas Imperialcs ubique , & infignia de \%
Scala . Tarvifioos cimor invafic , jam enim Ri-
zardus de Camino eis rapuic Caftra Soligi , 8e
Vidorii : & Comes CoIIalci eciam cum aliis re-
vellavic (*).

C A P. V I.
MCCCXXIX. Die Sabbati XXri. Novembris.
De publica latitia faSla V^eron^ •

DE dominio Paduas felicicer acquifito Domi-
nusCanis facere voluit publicam teiitiam
iu Verona , in cujus fplendidiffimum apparatum
habere voluit filiam Rolandi de Rubeis , fpon-
fam ejus filii Naturalis. Paduam vero mifit Do-
minum Baylardinum de Nogarolis , qui cum
Poceftate Pidu*, & omnibus Nobilibus Padua-
nis , Dominam Thadasam de Carraria uxorem
Domini Maftini fociavit Veronam . Ad ejus
adventum Dominus Canis exivit Veronam aflRJ-
ciatus nobili comitiva , fpecialiter Obizone
Marchione Eften/i » Marchione Spineta , Riapir*.
do de Camino , Marfilio de Carraria » Mariilio
de Rubeis. Sic cum magno gaudio Domina
Thadasa Civitatem intravic die Sabbaci XXVI.
Noverabris.

Die lequenti gaudium voluic efle folenne , &
multis nobilibus donavic honorem milicia, quos
ornavit velhbus aureis , & purpureis , aurei»
cingulis , deftreriis , & pulcherrimis palafirenis .
Ad hoc gaudium convenerunc de diverfis par-
tibus hiftriones univerfa; natiooSs , 6c omnibus
donis , & expenfis Dominus Canis voluic pro-
videre . Ibi fuerunt Dominae pulcherrimaB , ha-
ftiludia , & comcria , & breviter , ad perfe-
€tm\ gaudiura nihil defecic. Hoc fpe(Slaculo
non fuic pulchrius in Italia cemporibus recroa-
6lis. E\ hoc honore Dominus Canis gaudia
magna fumic , & cundlis Nobilibus reculic ma-
gnas grates , concedons unicuique fponcanean^
licentiam recedt^ndi .

C A P. VII.

Eodem Anno^ & Menfe.
De nominibus militum .

QUia non eft bonum , qu6d verlcas occulcc-
tur , placet omnibus demonftrtre de ho-
^ nore fad^o Nobilibus Lombardias, fpe-
ctaliter Paduanis , quos fummo honore tra<fta-
vit horcacu , & conulio Marfilii de Carraria ,
& omnes fponte, & alacriter accepcances mik-
ces ( 14) creavic Dominus Canis Grande de U
Scala in Verona , Padua , Vicentia , Felcre »
Civie(i5) pro Sacro Imperio Vicarius gene*-
ralis. Militum autem nomina funt hsc . De
Verona Dominus Albercus , & Maftinus fracrcst
Me^

(ij) Cod. Eft. & Ambr. L AUcclinis.
( ♦ ) Cod. Amb. L Co; Rcdalci ctiam cum alus f*»
bellaVit. »

(14) Cod. Efl.^ Collalt., & Ambr. I. oriiMViCi

(15) Cod. CoUait. CiTidado.

KKK

Digitized by

HISTORI^ GORTUSIORUM

Nepotes prafati (i6) Domini Canis ; Franci-
fcus , & Cagnolus Baftardi Domtni Canis , Ni-
colaus , & Cagnolus filii pomini Baylardini de
Nogarplis > Petrus » & Jacobus de Verme , Pe-
trus de Perle., Galeafius focius Domini Bavlar-
dini, Bcrnardus de Hervariis. De Padua Mar-
filius Grande de Carraria, Uberrinus, Marfi-
lius , Jacobus, Obizo , omnes de Carraria, Phi-
lippus de Peraga , Francifcus , & Ecardinus de
Capite-VaccsB , (17) Dux d« Buzacharinis ,
Tartarus de Lendenaria , & Tilo de Campo
Sandli Petri% Guertius Loti dc Moatagnana .
Dc Vicentit (18) Vivarius Dcns, Guercius
de Vivario. Dc Venetiis , Nicolaus Fofcari .
De Feltre Endrighettus de Mongai . De Man-
cua Ludovicus de Gonzaga , Joannes Guilenzel-
lus . Revoluto anno Domini , fcilicet MCCC-
XXIX. die o6lava Januarii Dominus Francifcus
Dandulus fuit Dux Venetiarum .

c A p. vin.

MCCCXXIX. Menfe Junli.
De obfidione Parma » Tarvifii .

GUm Gcns Ecclefias cum Bononienfitus ex-
tramuros Parmas omnia devaftaret ( erant
iiamque in parte Ecclefia Nobiles de Corngio ;
Civitatem vcro defendebant Rolandus , &
Marfilius de Rubeis , de auxilio Domini Canis
quamplurimum confidentes ) Marfihus de Car-
raria , julTu Domini Canis , equitare coepit ver-
siis Parmam , & infidiis Simonis de Corrigio

2uafi fuit captus : fugit tamen in Cafaii Majori
Iremonenfis diftridlus, & poftea cum duobus
fociisParmam equitavit incognitus: qui germa-
nis fuis de Rubeis de pace coafuluit , & Vero-
nam vfinit : quem Dominus Canis de probitate
quamplurimum commendavit , quia negle<Slo
mortis periculo (uis voluit obtemperare manda-
tis . Poft hxc pax convenit , dataque fuit Par-
ma Ecclefiae certis padlis. Poftea Regium, &
Mutina Ecdefi» fe dederunt • Fuerunt hxc
MCCCXXIX. menfibus Junii , & Julii .

Poft pacem Rolandus de Rubeis equiravit
Bononiam , quem Legatus Romanas Edclefise
carceravit . Unde tres prsedidlaj Civitates rebei-
laverunt Ecclefiae . Ludovicus equitavit Parmam
cum fuis Theutonicis in auxiHum. Fuit hoc
anno fcquenti , & menfe Novcmbris , Domino
Cane jam defundlo.

(i5) Cod.EJi. , Collait. , & ^mbr. I. Vicarii Domini
^ Canis ,

(17) Meliitt Duxiu$ $x iis , qui di Paduanis fami^

iiis fcribunt ,

(18) Legunt alii Vivarius Domini Gucrcii dc Vivario.
Alii Vivatius di^^us Giiercius Ac Vivario.
God. Collalt. Vivarius didus Gucrcius , & ita

tn Codd, Amh,
(i?) Additafnentum Codicis Collaitinr , & Ambrojiani I.
Ea dic dum ftrenuus vir Guccelus Tcmpcfta
Advocatus Tarvifii , & alii raulti Nobile» de
Tarviiio 'pr«lenCflent de adventu Canis cum
cxcrcitu advcrsils Tarvifium properantis, nuUa
fafta mora, cxercitum fuum jam pluribus die-
bus ordinaturo , ttm militum ,quara peditum,
potenti manu territonnm Paduap citra Bren-
tam per viam Anoalis invafit , omnia igne 8c
terro hoftiliter dcpopulando, Qiiaequum nou
encnt Cani , obviam mifit Qttonem de Bur-
gundia Militem Capitaneum exercitus ipfius ,
mandans , qu6d Tarvifinos infequeretur ulquc
claufis portit . Qjii non impigre Tarvifinos
mfequutus ufque dumraxat ad Burgum San-
ftorum Qpadraginta» ubi Tacvifini vexillum
iuum firmaverunt, volehs illos intra Civita-
artlarc , congrelfus cli ^um pr»diaii ,

His fic difpofiiis Dominus Canis cogitanSf
quod a tergo nuUum naanebat*ob(laculum , vo-
len tdimplere quod optabat , fcilicet in tota
Marchia habere dominium» lit;eras Paduam mi^
lit continentes :

Marfilio de Carraria Fratri nofiro dileSi^
Canis Grande de la Scala falutem.

,, Vobis fignificamus,^u6d dic craftina Paduam
„ veniemus, volentj^s fecundtim veftrum confi-
„ lium invadere Tarvifinos . Unde vos praepa-
„ retis miiitibus , & pedicibus Paduanis , ut
„ eos magnificentiiis iiiiultemus.
Hoc fuit valde grarum Domino Marfilio,

gropter odium Guiiellonis Advocati Tarvifii,
: quia Dombum Canem fupra omnes extoile-
re afFe<aabat .

Die IV. exivit Padua , & fequenti die caftra
fua pofuit circa mosnia Givitatis. cum exercitu
copiofb . Erant namque ui hoc pulcherrimo
guarnimento miiices , & pedites ae Verona,
Padua , Vicentia , Feltre , Civie , Nobiles de
Caftrobarcho, Rizardus de Camino? Brixienfes
excrinfeci, & ftipendiarii diverfarum nationum,
Vicentini exercitus conftituit Capitaneum Do-
miaum Baylardinum de Nogarolis , Vicentias
Poteftatem; ceteri exercitus Dominum Marfi-
lium de Carra^^ia ( 19) . Ea die Nobilis , &
probus miles Otto de Borgondia perfequendo
inimicos , equitahs ufque aa portas , quafi (20)
de equo cecidit , quodam faxo ejedlo de fum-
mo port« percuitus , ibique ftatim fuit peremp^
tus . In exercitu Rizardus minor , & Gerardus
( II ) fratres de Camino , & Gulielmus de Vo-
nico venerunt ad mandata Domini Canis . Ad«
vocatusTarvifii defperans de auxiUoDucis Ka-
rintias, qui verbis, & iiteris magnalia promit-
tebat: ac etiam afpiciens potentiam inimico-
rum , hortacu , & confilio Civium Tarvifii pa-
cem pefit, quam habuit poftulatam. UndeDo-
minus Canis die XVIII. ejufdem menfis Julit
Tarvifium introivit.

C A P. IX.

MCCCXXIX. Die XXIL Julii .

De morte Domini Canis ^

^Arvifio jam fuba<fto Dominus Canis jacens
infirmus , in Ecclefia Cathedrali ad fe vo-

ca-

ibi ex&ipit utrinque graviter expugnatum » in
tantum > qu6d Taryifmi fe tutantes , dc diAut
Otto impellens , diem protraxerunt ad pri-
mam horam noftts , in qua hora dt£^us Otco
allifus caput, interiit non longe a Porta Ci-
• vitatis. Cujus corpus fuus exercttus obcinere
•non potuit. Quinimmo Tarvifini vi illud in-
traCivitatem addurerunt, nec potuitvis ulla
exercitus prediai facere , quod Tarvifini no6fcc
illa Portam iUam claudercnt , ftantes fcmpcr
in armis advcrsds bclligerantes in Burgo . Dic
verb fequenti TarviCui Nobilcs dcfperantcs
de auxiho Ducis Carinthi» , qui verbis & li-
teris magnalia promifcrat , 8c nufquanti obfcr-
vaverat , attcnta potentia didi Canis , qui
amodo illos circuicrat , ftatucrunt ex cis ali-
quos acccdere in campo ad pr«fcntiam prasli-
bati . Quo ivcrunt Gerardus & Rizardus mi-»
nor dc Camino fratres, ScGuiliclmus de Vo-
nico , ac alii plures Nobilcs Civitatis , quot
magnificfe fufccpit Canis, U brcvitcr, utpc-
ticrunt, fic pacem inierunt,''& illi Civitatcnl
8c Comitatum totum fubegerunt.
(%o) Cod. Efl. & duo Ambr. aui de 8cc.
Cq4, Eft. Jacobus, §ftas Gcrardui/

Digitized by

tSi L I B E R Q^U

•avit Nobiles virm Bayhrdinum dc Nogaro- A
lis f & Mar{ihum de Carraria » quibus ait : Al-
iertum , & Maftwum Nepotes noftros nobis
lolumus e(f$ fuccefjores , quos habere dignemini
^mmendatos : ae etiam mftros filios Naturales.
Poft hxc nonnnelachrymisDominumMar(ilium
de probitate, &Iegalitate quamplurimumcom-
Inendavit , & in ejus manibus fuam banderiam
principalem pofuit, cui ait: Fos Domine Mar*
Jili Itberi teneatis Padnam cum difltiClu . Hoc
Dominus Marfilius rccufavit , aflerens inftanter ,
Paduam lubeiTe dominio de U Scala : timens
tamen , ne patientis animus turbaretur , dotni-
■ium acccptavit. His fic difpofitis, ciim trlbus
dicbus jacuiffet infirmus, exfpiravit hora fexta,
dieXXlLJuiii inMCCCXXIX. De cujusmorte B
ab antiquis Aftrologis fuerat ante longiffimo
cempore nuntiatum , fcilicet, quod folis tribus
diebus habere debebat dominiura Marchia^ Tar-
Yifinas • Ejus morte in Confilio dic (it) , & hora
aodlis per Dominum Marfilium nuntiata , fuit
omnium tantus ludlus , ut oranes doluetint ,
tamquam io propria orbitate . Fuit autem vir

})robu$ , & prudens , qui poft Veronana fibi re
iquam Marchiam fubjugavit. Bellafemper pcr
fe geffit , & fupra quam dici poffit dominandi
«upidiffimus , amicis fidelis, quos invenit con-
«ra fe conjurant(S acriier punivit. Viftis inirai-
€is pepercit . Nam Paduanis , quibus fuerat du-
fifiimus inimicus, fuit pater (aj). Multumenim
^loriabatur , ciim dicebat , ftatum Paduap fub
luo dominio reformari antea defolatum • Sem-
per dives armis , & eouis , in venationibus , &
avibus deleiftabatur aaeo , ut falcones treccntos
habuiffe tradatur • Vir tamen tanurum virtu
tum , qui etiam Juftitiam diligebat , vi<5lus lu-
xuria , ejeftd Domina Joannd de progenie Recis
Antiocbia» ^ ex vili fcemina, quas ante fe profti-
tuerat , filios procreavit , quos infimtes milites
itcir. Obiitstatisfuaeanno quadragefimoprimo.

C A R X.

Eodem Anno , dr Menfe .

De geflis pofl mortem Domini Canis .

M brte Domini Canis in Confilio Paduag nun-
tiata , Dominus Marfilius de Carrariai no-
minc Dominorum Alberti, & M ^ftini Nepoium
DominiCanis, Padux dominium poftulavir, qui
ftatim obtiauit quod optabat . Die vero tc-

auenti Cives Nobiles , & Potentes , & Forenfcs
lomino Marfilio Dominium jurarunt, honorem,
& ftatum . Die XXVII. Julii vexillum Populi
datum fuit Domino Alberto in publica concio-
ne : in Tarvifio vero ad ejus mandata vcnerunt
Coniglanum , & Afolum , 6c omnia Caftra
Tarvifina.

Rebus ita difpofitis , ut in Marchia nuUum
foret obftaculum , Dominus Albertus , & Ma-
ftinus , Dominum Marfilium conftituerunt Vi-
centiaf Pot ftatem , qui alter Dominus Marchias
dicebatur. DieX. NovembrisGaleotus dcMan-^
zns (14) intravit tegimen Padua? . Hic die XVIII.
Aprilts turpiter delcendit Palatium , cui ftatim
fucceffit Dominus Bavlardinus de Nogarolis de
Verona . Zilbertus , oc Dominus Bartholomaeus^

{%%) Coi, Ambr, I, cjus mors in Confilio ea die ,
hora no6ti$ extitit per D. Marfilium nuntiata.
Cod, Coilait. & Amb. I. pater 8c amantifliinus
Dominus .
fi4) Cod. CoilMii, Martiis.
T$m. XJI.

AKT U S. 15»

Elii naturales Domini Canis, exiveruiit Veronam»
qui tamen rev^rii convi<£H funt contra fuos ger-*
manos confpiraffe. Undeftacim in annofequea*
ti, fcilicet ui MCCCXXX. ineofts Januarii fue-
runt in carceribus in perpetuum condemnati :
medicus unicus (15) Domini Canis fuit furca
fufpenfus.

Eodem menfe Dominus Albertus in TarviHo
conjurationem contra fe, &fratrem fuum dete*
xit , & <ic duos fratres Gerardum, 8c Albertum
de Bacholinis (t6) damnavit ad mortem, bonis
omnibus publicatis . Die XXIX. januarii (juo&
dam carceravit , & quofdam ad coaHnia juii&t
equitire Veronam.

Poft mortem Domim Canis Caftrum Mirani
acceptum fuit ab heredibusDomini Philippi de
Peraga & in MCCCXXXI. die VI. Februarii
deflru<5lum. Die veroXI Martii tenebra^ fa(5lai
fuerunt an:e horam tertiam per duas horas .
ItemXXVL MadiiDjminoMai filio in regimint
Vicentia? fucceffit Federicus ab Equis .

Po/l mortem Domini Canis Gerardus de Ca«
mino , qui in Verona curialiter tenebatur invi-
tus (17) , fub Ipecie fcutiferi fugit Caminum f
& cum auxilio Vcnetorum revellavit : tamcn
hortatu Domini Mariilti de Carraria die X VHI.
Aprilis Paduam rediit ad gratiam Dominoruoi
de la Scala , quem receperunt ad fuam gratiam
gratiose . Pro fecuritate prasdidlorum Rizardut
ejus frater, filium fuum pulcherrimum deditob^
{idem illis de la Scala die III. Madii . Die ver&
IX. Septembris filius Naturalis , & infans Do-
mini Alberti de la Scala fbrorem didi obHdis
duxit in fponfam f quse poftea nupfit Bertoldo
Marchioni •

C A P. XI.

jtnno MCCCXXIX.

De juitufdam natis (18) novitatitm
in Lombardia.

GAIeatius Vicecomes dc Mediolano cum
aliis nobilibus Lombardia! au^lor adven-
tus Ludovici , a didlo Lu Jovico fuit carcera*
tus, dominioque privatus in carcere obiit Lucai
MCCCXXVIlI.menfc Augurti. Poll cujus mor-
tem in Mediolano dominium habuerunt A20 ejus
filius, 8c Domini Marcus, & Luchinus, fratrcs
didli Dommi Galeatii . Marci vcro bellicofi ,
quo nullus magis floruit in armis , Nepos , 8c
Frater fuerunt occiforcs , afferenies eum contra
fe cum RomanaEccIefia conjuraffc . Paffarinus
de Bonacoffis , Dominus Mantuas 8c Muiina ,
Francifcum de Mirandula , qui ei fubjugaverac
Mutinam, cum duobus filiisltrangulavit in car-
cere , qui poftremo propter nefanda , qu» exer-
cebat in Mutina , una cum filio fuit hoftis Ro-
man^B Ecclefiae judicatus . Hic cum Marchione
Eftenfi, 8c Azone Vicecomite contra Boiionieh-
fes dimi avit hoftiliter (a^) in campanea Mon-
tifvegli . Multos occidit , duo millia cepit , Bo-
noniam ufque ad mortem fecit trepidare . Par
convenit , quas cito rumpitur jub:nte Legato.
A gente Legati capitur Burgum Forte , 8c ia
Mantuano diftridlu omnia igne , ferroque ya-
ftantur . Deiude Paffarino Mutina revellavit •

Tam-

(lO Al, auccm. Cod. Efi, & Ambr.l. unus
{x6) Cod. Coliait. & Amb. 1. Baldachinis •

(17) Cod, Coilalt. & Amb, I. incosnitttt .

(18) Cod. Efi. & Amb. L duris.
(ig) Cod. Amb^ l virilitcr .

KKKi

Digitized by

«53

HISTORIiE CO

Tamdcm capiturBurgumForte per Paflarinum,
auxilio Ludovici rebeUis Ecclefiae • Die vero XV.
Augufti Paffarinus jugulatur . Hujus fceleris au-
£tor fuit Ludovicus de Gonzaea , ejus gernaa-
nus ♦ de quo plurimum confidebat , qui polt ejus
mortem MaBtuas dominium invafit • Francifchi-
nus ver6 filius Paffarini , donatus Zapino de
Mirandula , in eodem catcere , quo Dominus
Francifcus de Mirandula fuit ftrangulatus , fuit
dira morte peremius . Caftrucius Cjo) de Tor-
nellis dc Luca ftipendiarius fuit , & pedes, qui
tempore adventus Imperatoris Henrici Lucam
rediit: Ugutio verodelaFafola, qui poft mor-
tem Imperatoris invafit dominium Pifa9, & jpo-
fteaLucamCepit cum auxilio Caftrucii, &ipfam
totaliter exfpoliavit , auferendo thefaurum infi-
nitum RomanasEcclefia, qui ibifuerat k mulcis

(lo) Ligiudum de Incerminellis •

C0d. CQllak. & Amb. I. Termencme.

RTUSIORUM 8s4

Principibus coliocatus , Caftrucium carceravit
inLuca. Qjai duni dePifa equitaret adLucam,
utCaftrucium damnaret ad mortem, Pifa reveU
lavit . Hoc timore Caftrucium liberavit a car-
cere, quem (31) de Civitate fugavit . Qjji ve-
niens Veronam, fuit a Domino Cane fummo ho*
nore trailatus , & Vicentiae obiit . Caftrucius
vero Piftorium obfedit , & cepit . Caftrucio
exiftente cum Ludovico in Roma , qui euai
conftituit fuum Vicarium(]t)in ipfis, Luca, &
Piftorio , Piftorium revellavit . Caftrucius vero
fubit6 rediens gentem Ecclefiae compulit turpi-
ter redire Florentiam , & Piflorium obfedit, &
cepit. Dum fic omnia fubjugaffet eodem anno»
menfe Septembris obiit Lucae . Itcm menfe Au*
gufti Parma , & Regium revellaverunt Eccle-
fias.

(}i) Hoc efi^ aui eum, ut in Cod. Amb. IL
Cod. ColUh. in fifa, & ita Amb.L

Explk/t Liber Quartuss

IN-

Digitized by Google

»55

INCIPIT LIBER QUINTUS.

CAPITULUM PRIMUM.
MCCCXXX.
De Regi Boemis » dr Brixia .

POd mortem Domini Canis , Domini
Albertus, 8c Maftiniis cumDuceKa-
rintiae fuerunt in concordiafapienter.
Amodo animus eorum ( i ) cogitai
ad majora. Unde DominusMaftinus
menie Junii contra Brixiam hoftiliter equitavit,
Caftra multa cepit . Ad ejus mandataerantom
nes extrinfeci Brixienfes • Secundo ver6 menfis
Septembris ( i ) cum validiflTimo exercitu totius
Marchias Tarvifanae Brixiam circumdedit« Duce
cxercitus DominoMariilio de Carraria iibi om-
flia fubjugavit extra mcenia ; Civitatem etiam
€xpugna^vit. Poft magnam vi(5k)riam Veronam
▼6nit. Fuerupt per MCCCXXX.

Mortuo jam Domino Tifone de Campo San-
€ii Petri , uxor ejus Domina Cunifla de Car*
raria peperit Tifonem , qiiem cum audkorita-
te nutrivit • Aliquando enim arma induens in
Caftro San(\:i Petri merum » & mixtum impe-
rium excreebat • Hoec Emum ( j ) militem de.
Borgondia fratrem illius Ottonis , qui in ob(i-
dionc Tarvifii fuit extinAus, inhoneftc dilexit.
Eorum ftupro detedlo , ambo pariter jugulan-
tur , mandato Domini Mardlii de Carraria fra-
cris di&m Dominas , fed matris filius fuit occi-
for . Fuerunt haec Veron» die XXVIIL Odlo-
bris.

Dum Brixia infeftaretur a Dominis de la
Scala, Joannes Rex Bohemias, filius quondam
Imperatoris Henrici , defcendit in Tridentum .
Huic, quia nurum habebat filiam Du.is Karin-
tiae , fidelitatem juraverunt Nobiles de Karin-
tia , juffu Ducis . Brixienfes etiam , propter in-
feftationem illorum de la Scala , Regi Ubere fe
dederunt menfe Novembri . Revoluto Anno
Domini MCCCXXXL die penultimo Decem-
bris, Rex Brixiam intravit. Domini de la Sca-
la , timentes ejus adventum , fecum fuerunt in
concordia , primo tamen reftitutis (4) om-
nibus Brixienfium Caftris , quae occupaverant,
propter guerram . Quibus Rex in fide promi-
ut Brixiam introducere omnes extrinfecos Bri-
xienfes .

Poft haec Bcrgamum, Crema, Parma, Mu-
tina, Regium , Luca, & aliae (j) Civitatesdi-
€to Domino Regi libt re fe dederunt . Dominus
Azo Vicecomes ducSlu Ludovici Comitis (6)
de Savona, ejus foceri, fuit obediens didloRe-
gi , retinendo femper dominium fuarum Civi-
tatum : Menfe Aprilis Rex Joannes fuit in col-
loquio cum Domino Beltrando Legato Roma-
nx Ecclefia?, juxta moenia Caftri Franchi de
Bononia , fociatus Marchionc Montisferrati , &
Comite de Savoja . Rex Joannes relidlo filio
fuo Domino Carolo , qui (ororem Regis Fran-
cias habebat uxorcm , in Parma , in Aleman-
aiam equitavit mcnfe Julii.

( 1 } Cod. I, Amb. fapienter amodo, eorum alter co-

gitat &c.
( X ) Codd. Atnb. amho , Junii .
< 3 ) Cod. Colhlt. Henricum militem de Borgogna .
(4) Ai. omnibus bonis" Brixienfium , qu« occupa-

Tcrant,Scc. & tta Cod. Amk. l

CAP. IL

MCCCXXXIl.

Dt Brixia data Domino Mafiino t & Bergam$
dato Domino Azoni f^cecomiti .

REx Joannes cbm jam cfTet in Francia, Do«
minus Maftinus ait : Caviamus Brixiam .
Quis ultra potent nojiris viriius ohviare ? Cui
ait Marfilius Major : Hac periculofa res eft .
Tunc Dominus Maftinus ait : Omnino volimui
habere Brixtam . Ejus juifu Dominus Marfiliui
cum Nobilibus Brixienfibus , mediante auro Sc
promifliombus infiaitis, hoc etiam addito, qu6d
omnes de parte Imperii jugulentur impun^, ha*
bere Brixiam fecrete traclavit . Poft haec Do*
minus Marfilius fimulans , fe nuntium Domint
Legati, qui diligebatur inBrixia , cum fignii
RomanaB Ecclefias, Sc Rolandi de Rubeis incra-
vit Brixiam fraudul nrer. Tunc omnes de par-
te Imperii ( 7 ) de Mazis expelluntur . Fiunc
c«des etiam pupillorura . His pcradlis Domi-
nus Maftinus intravit Brixiam , qui juraverat
numquam fe depofiturum barbam, nifi priii»
Brixiam obtineret. Fuit hoc MCCCXXXIL

Die XV. Julii Caftrum Montis per cuftodet
Regis traditum fuit Dominis de la Scala . Poft
ha3c juxta moenia Urceorum in colloquio con-
venerunt Domini de la Scala cum Domino Mar-.
filio, Azo Vicecomes, Marchiones Eftenfes,
Ludovicus de Gonzaga, qui omnes contra Re-
gem Boemias juravere . In hoc colloquio Domi«
nus Azo donavit Dominis de la Scala mocnia.
Urceorum .

Statim menfe Septembri Dominus Azo cura
Dominis Maftino , Marfilio , & omnibus fuas li«
gas, Bergamum obfedit hoftiliter . In hoc exer-
citu Dominus Marfilius juilit furca fuipendi
quofdam Theutonicos propter prasdam. Undt
Theutonici , virillter inquirentes didtum Do-
minum Marfilium , pugnavcrunt contra cxerci-
tum Brixienfem . Tercentos occiderunt , 8c ul-
tra . Relicfto vero exercitu ouidam equitavc-
runt Cremonam . Eodcm menie Bergamum da-
tum fuit Domino Azoni , exiftente Vicario pro
Rege Joaane , Domino Gulielmo de Caftro-

h.\VQO .

Eodem menfe Raynaldus Eftenfis Marchio
cum gencibus Dominorum dc la Scala^ deMan«
tua/de Mediolano, equitavit conrra Mutinam.
Menfe vero Novembris Burgum Sancfki Felicis
per gentcm fuam obfedit , dudlorc exercitus
Domino Joanne de Campo Sandli Petri . Hoc
prasfcito Dominus Carolus, poftea Imperator,
'fiiius Regis Joannis , cum fuis Theutonicis ,
quos habebat in Parma , fociatus M irfilio , &
Petro de I^ubeis , & Manfredo dc Piis de Mu-
tina, contra exercitum cquitavit : juflu vcr6
Domini Caroli, ejus advencu in cxercitu nun-
tiato , u?raque pars fe paravit ad pugnam . In
primo impecu gcns Marchionum obtinuit ; ulti-
mo auxilio pcditum , qui circa occifiones equo-

rum

( 5 ) Cod. Collalt. alia Caftra, 8c Civitates, & ita

Cod. 1. Amb.
{6) Al. de Savoja y & ita Cod. I. Amb.
(7) Cod. Collalt. Imperii cxpelluntur . IUorum de
Miziis iiunccasdes, eciaia Scc. & ita QodJ.Aatl^.

Digitized by GooQle

l57 HISTORIiE C

nam inftabant , Rex obtinuit, fcxcentum militcs
ccpit, & Joannem prsBdiiflum, Zinns de Ma-
«haruffis cum multis f uit occifus . Sic cum ma-
gno gaudio Dominus Carolus Burgum S. Feli-
cis a pcrfecutione hoftium Uberavit , Aliquo
tem porc fubfequuto Dominus Joannes pro tri-
bus miilibus iSorenis fe redemit ,

Dominus Marfilius Rcftor Brixia, timens ad-
xcntum Regis Joaoois (8), Brixiam divifit
inaximo muro : Caftra ( 9 ) Brixienfium juffit
dcrtrui ; Civitatem 8c CaiJ^ munivit militibus,

ccteris neceflariis. Die primo Madii Tha-
dirus de Ubertis incoepit regimen Civitatis Pa-
duas . Die Dominico primo Novcmbris Domi-
Aus Petrus del Meffa fucccffit ThadaK) de Uber-
tis. Die fX. Novembris , Aldrovandinus Co-
mcs Romanus, Epifcopus Paduac, intravit Pa-
duam , & in anno fequenti die VIII. Augufti
receffit (10). Mcnfe Deccmbris ( ri ) Tifo de
Campo San<fti Peiri furtivc intravii Caftrum de
Trcville nepotis fui Domini Gulielmi ; man-
dato vcro Domini Maftini Dominus Gulielmus
rehabuit Caftrum fuum . Eodem anno (la) Ci-
▼itas Papia Joanni Regi fuit rcbeliis j excepto
Caftro Civitatis . Tunc Domini de la Scala-
Dominum Martinum de Civie Paoiam miferunt
Potcftatem . In anno fcqucnti , oc menfe Junii
Theutonici , qui crant in Caftro , de voluntate'
Rcgis , dcfc6lu vitSlualium, & pecunia oiediaQ-
te , Caftrum reddiderunt Civitati .

CAP. III.

3S C C C X X X 1 1 L

De Obfidione Ferraria.

EXpuIfis Guafconibus de Ferraria, Raynal-
dus , & Obizo Marchiones Eftenfes , aua-
cuordecim annis rebelles Ecclefise, ad mandata
Legati Bononiae honorific^ funt recepti . Qui
Domino Legato ddderunt Argentam . Parvo
tempore fecuid, Dominus Leeatus, aflerens ,
Marchiones cum rebellibus EcclefiaB conjuralTe ,
duxit excrcitum copibfum de Guafconibus, Bo-
nonia , Romandiola , Marchia contra Ferra-
riam. Ir) oppofitum, juflu fratrum, Nicolaus
jMarchio in Villa "Confandali fe oppofuit , ibi-
quc pugnant. Gens Ecclefiae juxta exercitum
copiofum de Guafconibus Bononia; capit cam-
pum : & Donaino Legato prasfentatur captus
Nicolaus Marchio, qui cum gaudioDominiLe-,
ati Bofloni« jubetur honorifice cuftodiri. Fuit
oc MCCCXXXIIl. die VI. Februarii.
Die fcquenti juxta Ferrariam excrcitus fe lo-
cavit : die vero odkavo gens Ecclefias cum au-
xilio quprumdam intrinfccorum Civitatem coe-
pit intrare . FracSlo pontc introitus , gens Ec-
clefiaa retroceffit . Unde Marchiones cum Do-
imino Guecelone Advocato Tarvifii , qui erat
Ferrariae cum duccntum milicibus Theuconicis
(x j) dc Verona , ea dic Ferrarienfes defende-
runt , compellentcs inimicos turpiter remeare .

Menfe Aprilis rebelles Ecciefia? convenerunt
in Palazolo Brixiano, & cum eis Ambafiktores
Florentiap, & deliberato confilio Tmferunt Mar-
chionibus mille milices. Marchiones, qui eranc

( 8 ) Cod. Kft. & II. AmO. Caroii .
l 9 ) Cod. Efl. Caftra LX.

(iQ) Cod. I. Amb. in aniio fcquenti recei&c. Die VIII.
Augufti Tifo flcc.

(11) Cod. Efl. Novembris.

(xi) Codd. Ambr.amboi Eodem menfe.

(12) Cod. Collalt. Tarviiinis , qui de^Verona ca die

ORTUSIORUM 858

A linclufi cum Advocato Tarvifii, & tota militia/
exeuntes Ferrariam , & pugnanres conira ini-
micos, qui cxcrcitum Tuum fortificaverant eic-
tra portas , fortilicias inimicorum intraverunt
violenter . Tunc Comes de Miniato (14) , qui
Legati regebat exercitum , fe cum fuis Guafco-
nibus oppofuit inimicis. Poft dirum bellum, 8c
multag ftrages occiforum , Marchionc> obtinue-
runc totum Campum. Ea die Raynaldus Mar-
chio recepit honorem militias k Domino Advo-
,cato Tarvifii, qui poftea milites fecit Obizo-
acm , & Bercoldum cum filio . Pcr Marchio*
nes , & alios nobiles de Ferraria capiuntur fex
gal^», & navilium univcrfum. Capitur didluf
Comes , & cum eo fex milites de Guafconia ,
duo Nepotes Domini Le^ati, Daminus Ravr*
mundus de Valle cum filiis duobus , & multi
nobiles de Guafconia : Banderarii vero XIV.
Domini Galeotus , & Malatefta de Arimino, 8s
Malateftinus (15) , Oftafius de Polenca de Ra-
venna, Francifcus de Ordelaffis de Forliviot
Ugolinus de Como (i(5) de Bagnacavallo, Ga*
leoius de Bagnacavallo , Lupus de Adelufiis do
Imola . Omnes quafi prardidli crant Domini Ci-
vitacum ia obedientia Roman« •Ecclefiae con-
ftituti . Jacobinus de AJdigcriis de Parma, filiuf
Poteftjtis Bononise , etiam capitur cum f exaginta
(17) Nobilibus de Bononia . Omnes prajdidli^
licec capcivi a Marchionibui honorifice cradla-
i bancur : alia vcro mulcitudo captivorum duce-
.bacur, uc grcx (18), quosMarchiones jufferunt
libere relaxari . Jo, Pado multi fuerunt fub-
merfi; & fracSlo poatc, quem feceranc inimici,

Jjutdam Fcrrarienfes capci, & rebelles , fuerune
ufpenfi • Fuerunc pracdiiSla eodeni anno dit
Mercurii XIV. Aprilis.

Poft h«c a carceribus liberaci Domini Mala-
cefta , & Galeotut de Malatefta in Arimino, 8i
Francifcus de Oidclaflfe in Forlivio revellavc-
runt EccIefisB. Legatus vero Dominum Ofta-
fium de Poleaca cum mero Impcrio mific Ra-
vennam , qui fimili modo expulfi? Guafcontbut
revellavit . Legatus ftans Bononija in Caftro
fuo , dc confilio Regis Joannis , qui eum perfo-
naliter-vifitavercit, offcrens fe pro Ecclefia con-
cra rebclles Ecclefiae pugnaturum , cafum ad-
verfum Toanni Summo Pontifici nuntiavic •

Revoluto Anno Domini , fcilicec MCCC-
XXXIV. Nicolaus Marchio, qui erac in carcc-
ribus Domini Legati, relaxatur, pro cujus cam-
bio Marchiones dederunt Nepotes Domini Le-
gaci , & alios Nobiles de Guafcoaia , retento
folo Comice de Miniato, qui folutis L. millibua
florenis fuit a carceribus liberatus , a fua cafw
cione XXXill. mcnfibus jam clapfis.

C A P. IV.

MCCCXXXIII.

• De fecundo adventu Uf^/x Joannis »
dr . aliis .

CAptd Brixid , uc fupra didlum eft , Rcx
Joannes , qui erac in Francia , deliberato
confilio cum Philippo Regc Francia, Ludovica
Imperatore dt^pofito pcr Ecclefiam , ac etiam

cum

vcnerunt Ferrariam, cam 8cc. & ita Cod.I. Amb.
(14) Cod. Collah. de Miniaco , & ita Codd. ambB

Ambrof. femper .
( I s) Cod. Elf. & I. Amb. 8c Malateaa de Malacdlii .

\i6) Cod. Collalt. de Conio.

(17) Ambo Codd. Ambr. XL

Cod. Collalt. ut grcx porcorumi & ita CodJ. Am9l

Digitized by

L I B E R

mim Summo Pontifice > du6Hs fecum duobus
millibus galeatis » Parmam fubito introivit in
MCCCXXXIII. menfe Febrtiarii . His Rex
odendit palam fe venifTe , putans habere cam-
peftre bellum ; cum militia enim fua equitavit,
& Caftrum Papias munivit; fed non profuit in
futurum 9 ut fupra didlum eft in fecundo Capi-
tulo . Per campaaeam Mediolani fe public^
exhibuit ^ optans cum inimicis bellum nabere
campeftre . Adverfarii fuftinendo deliberaverunt
yincere fapienter, Rex Joannes videns adrer-
fariorum aftutias^ volens in Bytiniam (19 ) re-
neare 9 in Pifcheria Veronenfis diftridkus mifit
fuos Legatos » Marfilium Rubeum de Parma ,
& afios Nobiles Theutonicos . Ubi etiam con-
veneruntDomini Maftinus« & Marfilius de Car-
raria, Ambaflatores Mediolani, Ferrarias , Mu-
linxj & multi Nobiles Lombardiae. Confenfu
omnium fiunt treguaa, fcilicet interRegem Joan-
Dem, Parmam, Mutinam, Regium , Cremo-
oam , Lucam ex una parte : & Regem Rober
tum , qui tuhc favebat Dpminis Lombardias:
Dominos de la Scala dominantes in Marchia
Tarvifina , & Brixia : Azonem Vicecoraitem
Dominum MedioIani« & aliarum Civitatum:
Marchiones Eftenfes : Ludovicum de Gonzaga
Dominum Mantuae : Francifcum Rufcam Domi-
num Comif & inter omnes alias Ctvitates fua9

Menfe Augufti Rex Joannes primo mifit filium
fuum Dominum Carolum' Veronam , qui hono-
rific^ receptus , muneribufque receptis a Domi-
nis de la Scala , 6c Marfilio de Carraria 9 qux
fuis militibus difpesfavit, equitavit Tridentum .
Rex Joannes fimulant fe yeile manere, fuit Bo
nonias cum Legato , qui Capitaneum fua mili-
tia^ conftituit Petrum de Rubeis, qui cum exer-
cituLegati, & Theutonicis Regis contra rebel-
les EcclefiaB fecit egregia; Rex vero, chm ef.
fet in Parma» Rolandum Rubeum ibi conftituit
fuum Vicarium : Marfilium etiam Dominum vo-
luit effe in Luca . Qjjartus vero frater, fcilicet
Dominus U^oUnus de Rubeis Epifcopus eft in
Parma. In Mutina conftituit fuum Vica^rium
Dominum Manfredum de Piis : in Regio Domi-
nos de Fojano : in Cremona Ponzottam de Pon*
zonibus . His ita diipofitis die XIX. OSlobris
veniens Veronam , fuit fummo honore recep-
tus y omnibus alacriter obyiam occurrentibus .
In apparatu omnis menfa argento fulgebat , &
auro. Domini Albertus, 3c Maftinus ipfi Regi
dextrerios , & dona nobiliflima funt largiti, qui
ftatim ea permific fuis Comitibus : tantas enim
largitatis erat , ut omnia propria difpenfaret ,
Dominos de la Scala , & Marfilium de Carra-
ria, ita famiUariter habuit , ac fi fadlum Brixias
non fuiftet : palam tamen dixit , ideo in Aie
manniam fe feftinare » ut de voluntate Regis
Francia9 pacem inter Ecclefiam , & Imperium
duceret ad efFedium . Die vero XXI. Oilobris
cum centum equis exivit Veronam , fociatus
Domino Marfilio ufque ad Clufam .

Epdem anno y 6c menfe Junii Gentes de la
Scala ccperunt Grignum viplenter contra Xi-
cum de Caldenacio fuum rebellem .

I N T U S.

{19) Cod. Efl. & Collalt. volens in Bohemiamy ir

ita Cod. L Amh.
(10) C§d. Collglt. conjuravic palam , concra diftum
Legatum populum commovendo . £x quo £unc.
Cod. Collalt. ivic Januam . Bononienies incer
fe diviH ad arma concurrunc , & fe alcerucri

C A P. V.

MCCCXXXIF. Die VI. Martii.

Quomodo Legatus dominium Bonmia acqui/ivitf
& dc ejus expuljione .

BEltrando Epifcopo Cardinali Legato Ro-
manaB Eccle(ia; in Placentia , Bononia fup-
plicavit auxilium implorando . Infeftabatur eaim
duriffime a Marchionibus Eftenfibus, & PafTari-
no de Bonacoffis, tunc OominoMantuas, &Mu-
tinas : qui Bononis Dominus nomine Romanas
Eccleiias conititutus , a perfecutione hoftium
eam totaliter liberavit : Romandiolam, &Mar-
chiam ad mandata reduxit EccIeiiaB : Ferra*
riam fubjugafTet omnino y (i in ejus obfidione
non fuiuent proditores : Bononiam muro cir^
cumdedit , ubi conftruxit forte Caftrum : ex*
pulfos rtduxit ad Patriam y quorum in numero
fuerunt Thadasus Pepulus , & Brandalife de
Gozadinis , & hos milites fecit , & qobiiiffima
honore tradlabat : aliis civibus juditiam con-
fervabat : Civitatem cum Studio reformavit in
totum .

Ciim ver6 Marchioaes obddione fuperataoi
jam haberent Argentam , & exercitus Legati
elTet cx oppofico Ferrarias juxta Turrim , &
multas Civitates effent jam rebelles Ecclefia?»
Brandelife de Gozadinis , immemor beneficit
jam accepti, conjurationem (20) palam detexit^
contra Legatum populum commovendo . Fiunt
ca^des, expelluntur Guafcones : ipfe Legatus ia
opprobrium Summi Pontificis latuit in Caftruni/
Interim Epifcopus Florentias cum AmbalTatofi-
bus & militibus de Fiorentia Bononiam ivit »
qui Dominum Legatum fecum duxerunt FIo-
rentiam 9 ubi fuit fummo honorc receptus.
Q.ui tranfiens per Pifas ivit Avinionem (21) .

Bononienfes rero (12) venientes in fe arma t
multos expulerunt extra propriam Civitatem.
Fuerunt hxc in MGCCXXXI V. die XVI. Mar-
tii a principio fui Dominii feptem annis jam
elapfis . Die vero II. Junii domibus igne crc-
matis , homicidiis commiffis expelluncur de Bo-
nonia Becadelli, Baterii (23), Gallucii, Ro-
varii* & alia maxima multitudo. Soli amodo
Pepuli, & Gozadini regunt Ciritatem . Ex hoc
furore Summus Pontifex cum Domino Legato
gaudia magna fumit .

Eodem anno , die IV. Decembris Jolnaes
Summus Pontifex migravit ad Dominum , Anno
Pontificatus XIX. Ceflavit Epifcopatus diebus
XV. De confenfu omnium Cardinalium , qui
convenerunt in Avinione, eligitur Jacobus Car-
dinalis de Tolofa de Ordine Ciftprcienfium, di-
<aus pofteaBeaediftus XII. Hic Joannes obfcu-
riffime natus , fua bonitate & fcientia , operam
tamen dante Rege Roberto, per multos gradus
afcendit ad Papatum • Qpi Ludovicum Ducem
Bavarias Romanorum Regem excommunicavit,
& depofuit. Multa bella geffit per fuos Lega-
tos contra rebelles Eccleui in partibus Lom-
bardiae. De Bononienfibus , & prociffibus (^f;
dlis contra eos dicetur inferiUs .

CAP.

cx Ciyicace cxpcUunc , & ita Qod. h Amb^
(xi) Cod. Eft. vcnicncci inccr fc ad arW . L$go t

vcrccnces. 0/ius . t
(ij) Cod. Eft. Boaccrii.

Cod. Collalt. Boaccrii , ^ i'M C^d. 1. Amh

Digitized by

SiTi

HlSTORIiE CORTUSIORUM

%6t

GAP. VI.

Mcccxxxr.

De obfidione Columii^ ^ aliis.

STatim eodem «nno , & menfe Januarii Do-
minus Maftinus cum militia , & peditibus
MarchiaB Tarvifinas, & omnibus fuaB Uga3^ fcili-
cer Ferrarienfibus , 6c Mantuanis , Meuiolanen-
fibus, & Florentinis, quibus promiflun^ fuit per
cmnes de liga recuperare Lucam , equitavit
contra Parmam , & exercitum poluit juxta Co-
lumium . In oppontum vero Marfilius de Ru-
bcis cum militibusTheutQnicis, ScLatinis (14)
de Parma , Mlitina , Regio , Luca , palam (le-
tic in campis , contra inimicos alacriter pugna-
turus. Dominus Maftinuin diftulit pugnam (a-
pienter. Interim ejus exercitus in tantum cre-
vit» undique gemibus convocatis, quod inimi
ci dc campo (15) civiliter receiferunt. Amo-
db illi de Colurnio de omni auxilio defperan-
ces , menfe 0(Slobris Domino Maliino fe dede-
t\m.

{%6) Mcnfe vero Septembris Dominus Ma-
ftinus antiquos ( 27 ) fa6lorcs illorum dc la
Scala julfit incarcerari , incer quos fuit Domi
nus Conradus de Imola , qui XL. annis fuit Ju-
dcx Maleficiorum in Verona , iplos eiiam in
tormentis fecit reddcre rationem , & maximis
divitiis eos privavitj aliqui vero in carceribus
perierunt •

Dic primo ^^ovembris inccepit regimen Fe-
derici de Ubertis , qui Ibcceffit Domino Pctro
< a8) del Mefla de Verona (19). Hic Fede-
ricus in fuo regimine Padu» exflitit gratiofus .
. Revoluto Anno Domini , (cilicet in MGCC-
XXXV. menfe Martii Nobiles de Flefco ex:
pulfi fuerunt dc Janua • Eodem menfe obiii
Henrtcus Dux Karinti» , cqi fucceflTit Joannes

(14) Cod. Collalt. Italicifque .

C*J) ^iii curialirer, & tta Cod.Amb. I.

<*o) Additaminttfm Codicis Colhltini . MaftinuJ pc-
cuniis inhians antiquos Factores Dominorum
de U Scala jufllc oronino carccrari , cxcepco
quodam ^ qui fuerac nacione Tridencinus , ad
fiipendia pedeAria pi-idem opcracus, 5c exin-
de Fador confticucus mulcas conflaverat pe-
cunias . Ad quem ille ; Domin§ mi fine , ut tih
ofiindam ratianes , & breviter . Nolo , aic Ma-
Itinus , inducias . Ad quem ille : non pluriss ,
•^uam Jummo man$ . Ec venco mane Triden-
cinus ille adadis farcinulis, quas fecumpau-
per advexerac , deinceps oneracis quampluri-
Dus portitoribus auro 8c argento non modico,
ad proBfentiam acceflit d\Ai Maftini , illi lar-^
cinulas oftendens ac dicens : Jiquidom ,
Domine mi , mea funt . Aurum verb & argen-
$um buc , ^ut vides , advt ttuni , ex tuo confla^
tum^ tuum efl ^ & egs) utique ^ Jube de iiio y
mf^ ut libet . Tunc Maftinus ad ft rcver-
fus aic illi; /^o/o, ut frstmnaliter fartiamun
iir qutx fidtlis fnifli ^ frofcquere qus ccepifli ,
NOQ fic Conrado de Imola accidic, quiquum
XL. annis maleficioium Judex exfticilTec in
Verqna , illum in cormcnci^, de commii&s fe-
cit reddere racionem , 8c infinicis diviciis fpo-
liavit . Aliqui verb alii in c^arcciibus pcrierc.

(ajr) Al. faurores.

(a.8) Cod. £/?. Pojrt» . , ^

(xp) CoJ, Amb. 1. addit in Padua .

(30) Cod. CoJJalt. hiztni in Vallc Viridi , ubi tft

pons 8c locus tranfeuncibus non fecurus.
(} i) Cod. Coil zJt. congrcdi .

(* ) Additamentum Codicis Coiialtini . Duo nobilif-
fimi Milires fracres de Camino Cires Tarvi-
rmi , Rizardus fcilicet & Gcrardus , ncpoces
Biachiiii de Camino, qui unicum filium ba-
bnic Tolbcrrum nacum ex Domina Samarica-
na de !t^..I^tellis , Biachinum pradidum juve-
«cm t^utchcrrimum , 8c cunctis ioHb.ii^

filius Rcgis Boemias, ejus gener. Poftea exer*
citus ducitur contra Rcgium ^ quod fuic defcn-
furo per Dominos Guidonem ^ & Gibercum de
FojanOy auxilio Theutonicorum Regis Joaoai».
Hi Domini de Fojano Dominis de la Scala » 3c
de Corrigio jungebancur maxima parcncela;
Quod non profuit , quoniam praedidla fiebanc in
favorem Ludovici de Gonzaga , qui prasdid^is
auxilium promiferac contra Parmani^. Hitamea
expulfi de Regio fadli iuot fttpendiarii Domioo-
rum de la Scala .

Marchiones Eftenfes contra Mutinara duxe-
runc exercitum 9 ubi dominabacur Manfredus
de Piis, Vicarius Regis Joannis , qui Civitacem
tunc defendic contra hoites*

UI(im6DominusMaftinuscum toto fuo guar-
nimento fe pofuit juxca flumen Lenize(p),
pugnaturus contra Dominos de Rubeis, 6c Theu-
tonicos Regis , qui eranr in Parma , hortacu
Avunculorum fuorum de Corrigio . Luchinus
Vicecomes , Dux exercitus Mediolani , declina-
re (^i) recufavit ad pugnam . Fit in exercitu
tumuUus Theutorticorum pugnantium intcr le .
\Jnde Dominus Maftinus timens prodicionem ,

inimicorum potentiam » inordioace equitavit
Veronam : polx cujus reoeffum Pecrus Rubeus
cum Theuconicis circuivic omnia Caftca Etomi-
norum de Corrigio, 6e fecum contuUc magnam
pr^adam .

Eodem anno, menfe Decembris, die penuU
timo , cxthnfeci de Como cum milicibus Mc-
diolani furcivc i/itraverunt Civitatcm , & Do.
fninum Ravizam vulneraverunt , qui poft tri-
duum exfpiravit . Cujus frater Dominus Fran-
cefchinus Rufca , Dominus Civitacts , auxilio
Populi fecic inimicos turpiter reroeare . Fuic
hoc auxilio Pagani Advocaci , de quo didlus
Francefchinus plufimiim confiJebat . Favcbac
nim Domino Azo:ii Vicecomiti .

(♦) Duo fratres fuerunt dc Camino , nobi-

liffi.

cminencem laquco fufFocarunc , quos lUefilia-
licer circA Fefta pAfchalia vificavecac , ccedent
fcila fecum amoeniccr ccUbrara . Qiio oaorcuo
repenti iavaferunc Caftra C«lalci , l?orcus Buf-
foledi, »cMoch«, ucrifque eciam Tolbercp
cum ejusmacre expulfis. Scaciin eodem anno»
rncnfe Junii Malacella d« Mahcellis cepicDj-
minum Ferrancinum de M^laceftis pacrcm di-
etzt Dorain^r Samarican» de Malaccftis , gcr-
manum fuum, & Arimini domminm fibi vm-
dicavic . ^
Barcholomajt de Scrovigni» uxor Marlilii ae
Carraria Brixis fubic6 . cxfpiravic , vcncnOt
uc ab omnibus diccbacur . Nam Maltinus de
la Scala rem fecum habcre dicebacur . Marli-
lius cauce Veronam repeccns , Brixiam cqui-
tavic , 8c lacryraans ejus incerfuic fepultur» ,
cujui corpus demum Paduam translacum m
Capella juxca Sanaum Anconium clt lcpuU
tum . Marfilius conlidcrans varios rerum 5c
locorum motus , 6c videns fibi Biixiam lub-
clTe, 8c divitias infinicas poffidcre , ac quid-
quid mandabac in coca Marchia fervabacur ,
unum folum fibi pofTe nocece animadvercic ^
diccns ; Jam Guido & Azzo de Corrtgio avuu^
cuii Dominorum de la Scala , expuifi de Par^
ma fer germanos meos de Rubeis , de m§ Ju^
fpicionem babenfj^s^ n§ eis- domintum Parms iw-
pe4irem^ procurare pojfent mortem meam cum
. Daminis de ia Scata . Confilium ergo ht , ut
uxorem accipiam Beatricem fiJtam Guidonts d§
Corrigio de yoJuntate Dommorum de ia Scaia .
Tunc Veronsc fic Curia generalis , Scibi con-
vcnerunt Nol)ilcs Brixite cum Judicibus , 6c
aliis multis Nobilibus , 6c Jadicibus Mirchias
TarvifinsB , inducis pulcherriinis vcltibus , cuni
mafculis , quam mulicribus . Ibiqac aderanc
cun^i Milites parcium praeditWum veitibus
aureis rucilanccs . Ncc decrac hiiirionum at-
que joculacorum maxima copia . Scaligeris
•rfiefcntantccr dona a Civitacibas , Terris , oc

Digitized by

86j L I B E R Q^U

liflTimi miKtes ; Biaachinus (ji) vcro duos ha- , A
buit nepotcs Rizardura , & Tolbertum (jj) ;
Tollwtus vero unicum filium habuit Bianchi-
aum, natum ex Oomina Samaiitana de Mala-
ceflis. Hic Bianchicus pulchcr , & juvenis in
Cailro Moi« ftrangulatur pcr Gerardum fuum
Ncpotem . Hune Bianchinus viiitaverat » ut fe
cum fefta Pafchalia cclebrarfst. Hoc fadlo cius
occifores invaferunt Cefaltum , Portum Bufb-
leti , & Motam , communia prasdidlorum Ca-
ftra, matrc Bianchini cxpulfa (34) .

Statim codcm anno mcnfeJvujiiDominusMa-
latefta cepit Dominum Ferrantinum , Patrem
di&m Domins , fuum germanum , 8e Arimini
it^mioium occupavit ,

CAP. VII.

Mcccxxxir.

Df Nuptiit , & Curia Dontini Marfilii
d$ Carraria .

BArtholomaa dc Scrovcgnis , uxor Domini
Marfflii , in Brixia ita fubito exfp»ravit ,

2u6d vcnenata ab omnibus dicebatur pubhce .
^idtus Dominus Marfilius , qui tunc erat Vero-
mm , cum lachrymis ejus interfuit fepuituras :
corpus poftea Paduas in prt tiofa Capella juxta
Sandtum Antoniumeftfepultum. Dominus ver6
Marfilius foius fedens in thalamo , ait : Brixia
mihi fubefi , divitias pojjidto mfinitas , quod
fraeifio^ obtemperatur (35) . In Marcbia unum
Jolum nobit pojjxt effe periculum . Nam Domini
Guido , dr de CorrigiOf Avunculi Domino-
rum de la Scala , expul/i de Parma per germa-
nos meos de Rubeit , de me fufpicionem haben-^
Us^ ne eis dominium Parmi^ impedirem ^ procu-
rare pojfent mortem nofiram eum Domims de la
Scala . Accipiamus ergo uxorem de voluntate
Dominarum Beatricemj fiitam Domini Guidonis
de Corrigio • Alii dicunt , etiam vivente uxore
didlum matrimotiium ordinatum difpenfatione
(}6) Papali. Verons iit curiagcneralis; ibique
f onvcncrunt Nobiles cum Judicibus Brixix , &
totius Marchias Tarvifins cuni pulchcrrimis ve«
ftimentis Dominarum , hiftrionum , & militum
curialium maxima comitiva . Fiunt dona a Ci<
Titatibus, Caftris, Civibus, Ciericis, & Priva-
tis . Fuerunt etiam haftiludia, gioftras, torneria,
& omnia folatia cogitata . Fuit decem diebus
Curia gcneralis , & omnium vicSlualium tanta
copia, qu6d levi.er tota Verona potuit fatiari .
Qpadringentas veftes fuecunt Curis prsfentatas .
Nuptiis celcbratis Dominus Marfilius Domina-
bus Paduas donavit multas (37) liftas, hiftrioni-
bus pulchras veftes, quibus deficientibus « om-
nibus in auro , vel argento voluit providere .
Ultimo refcrens omnibus de donis, & honore
grates magnas, cundlis dedic licentiam reccdcn-

Cailris illis fubdtciit « Oivibufque« Burgen/i-
bus , Clericis , dc Laicis » acque prtyacis ; 6c
reperc« iunc quadringenc« veftes illis collar-

ficsB . Fa6U func haftiludia , joftra , corneria»
i alia quscumque viriiia atque nobilia , quai
fenfu hominuni excogtcari pocuerunc . Qii»
auidem decem diebus durante Curia non cef-
larunc, ubi oranium vidualium canca copia
«onfluxic t qubd nedum Verona , f^d eciam
Koma, Florencia, Mediolanum, acque Ve-
Hecie pocuiiTenc facurari . Nupci« pr«dict«
«elebrancur , 8c Marfiiius de Carraria Domi-
itabus Paduanis multa jocalia condonavic , &
joculacoribus muicas veiles , quibus dcficien-
libui aurum 6c argentum pro fupplemenco
7$m. Jfi/.

I N T U S. 864

di . Fueruut prapdifta Vcronas in MCCCXXXlV.
die Mercurii XiH. Juoii (}8) .

Abbas Sandte Jultinac de Padua , cujus poP.
fefBones Marfilius c«^nebat in totum , ad ejus
mandata ivit Veronam , fupplicans , ut fe cum
fuis fratribus de parte redituum valeat fuftenta-
re . Q^ji videns ic cfre VeronaB quafi captum ,
mcnfe Augufti clam receflit, & fugit.

Die XX. Oftobris , Beltrandus de Sancfto
Gencfio dc Guafconia, Aauilejenfis Patriarcha,
intravit Paduam honorificc , ia Aquxlcjam
tranfiturus.

C A P. V 1 1 1.

Eodem Anno •
De Brixello , & aliis .

EOdem Anno menfe Augufti Dominus Mafti-
nus de ia Scala , Azo Vicecomes , Ludo-
vicus de Gonzaga , & Marchiones Eftenfes ,
aui fimul conjuraverant contra Regem BoemiaB,
oc Azonem de Corrigio , qui erant Avunculi
Dominorum de la Scaia (jp), miferunt literas
Regi , qui crat in Baveria, nuntiantes , cum co
ampliiis nollc treguas. Similia nuntiata fuerunc
Parm» , Mutinas , Regio, & Cremonas. Poft
haec Rizardus dc Camino , qui fororem Domi-
norum de la Scala habebat uxorem , & Guido
de Corrigio duces exercitus lotius Marchiae
Tarvifinas, totuin cxercitum duxcruat in BrixeU
lo . Fafto vcr6 ponte fupra Padum, & sKlifica-
to ligneo magno Caftro , difcurrentcs ufquc a4
Portam Parmas damnificabanc quamplurimum
inimicos.

Menfc vcr6 Fcbruarii CCC. milites equita-
verunt contra Regium , quos Petrus Rubeuf
Capitaneus Theutonicorum , qui erant in Par-
ma , in Quodam cappo foveis circumdato tali-
ter incluferunt , quod abfque pugna cum armis,
& equis fe dederunt. Hoc fiiclofit turbatioDo*
minis antediAis. Undc exercitus ducitur contra
Crcmonam Ponzonus vero de Ponzonibus, Vi-
carius Regis Joannis, promific dare Cremonam
diftis Djminis , fi Rex Joannes non eidem in
Sne menfis Julii fubveniret . Un Je per diftum
Doninum Ponzonum data fuit Cremona Domi-
no Azoni Vicecomiti menfe Julii MCCCXXXIV.
Mortuo duce Carintias fucceffit Joannes filius
Regis Bohemi» , ejus gener .

Die Martis IX. Madii Baylardinus incoepic
regimen Civitatis Paduas. Eodem menfc pra^-
dicatum fuit paflagium contra Saracenos, quod
in e(Fe(Slu noa fuit aliud , nifi pecuniatn cumu-
lare (40) .

Menfe Januarii clapfo die XXII. Nicolauf
Eftenfis Marchio uxorem duxit filiam Ludovici
de Gonzaga . Ferrarias fuit Curia generalis .
Eodem anno filia Regis Sicilias , Neptis Regis

Apu-

largicus eft . Qjiibus dtebus 8c Curia complc*
cis , Madinus Scaii^er omnibus licenciam re*

Ratriandi condonavic . Fuerunc prcdi^a i«
ICCCXXXIV. die Mercurii XI IL Juiii .
(3») Cod. E(i. Biachmus fempit .
\lV) ^o^/. Efi. Gerardum, & amho Amb.
(j4) Cod.Amb.l. Tolberco cum ejus matre cKpulfis.
<ii) Cod.Amb.i. obtemperacur in Marciiia . Unum
enim folum &c.
Codices Ambr ambo ordinacum non valerec ;
NupciflB difpenfatione Fapaii egerenc .
(J7) Cod. Efl. pulcliras , & ambo. Ambr.
ll^) Ambo Codd. Afnbr. Juiii .
Ii9) Cvd. Collalt. Scala, annuences pr«di^s.
(40) Ciid. CgUalt, pecuniarum ex(Iirpaci«.

t6s HlSTORl^

ApuMx , futura nums Imoeratoris Ludovici rc-
bellis EcclcfiaB, intravit Paduam , fociata (41)
cxore Dommi Alberti de la Scala , & aliis no-
bilibusDominabus. Die Vll. Junii recepit fimi-
ka ia Verona .

C A P. IX.

Mcccxxxr.

De difcordia Venetdrum » & PatriarcbSf
ijy morte RtT^rdi de Camino^

MEnfe Martii Beltrandus Aquilejenfis Pa*
iriarcha furtive abftulic Venetis Caftrum
Vallis (41). Veneti indignati , congregavcrunt
cxercitum fuum militum , & peditum juxta Po-
lam . Difcurrit exercitus deftruendo Forum Ju-
lii . Semel vero Patriarcha cum Furlanis , &
Theutonicis contra gentem Venctorum occur-
rens multos cepit. Dum h«c geruntur, Rizar-
dus de Camino cum exercitu obfedic Sacile ,
oftendens fe contrarium Patriarcha . Domini
de la Scala, gaudentes dc iis difcordiis, Partes
incitabant ad guerram , & cuilibec clam fave-
bant . Partes eorum infidias timuerunt, & inter
eos pax convSnit , Venctis reftituto Caftro
Vallis.

(4^) Pace fa<Sla cum Venetis, Patriarcha fine
tnora equitavit contra Rizardum , qui fortis, 8c
mudax , ie contra eum direxit ad pugnam : fed
poft multas ftrages occiforum y relidlo campo
fugit Scrravalle . Rizardus voletis de Patriarcna
fumere ultionem , a Dominis de la Scala, quo-
rum (brorem habebac uxorem , auKilium perfo*
nalitcr imploravit , qui auxilio denegato de
Verona rediens Serravallum , felfus yerberibus
belli, rnftitia captus , febre correptus, menfe
Septembris fine herede mafculo foivit debitum
naturale . Fuilfc tamea hunc Nobilcm veaeno
extin(Slum publica fuit opinio. Ea die defecit
nobilis progcnies de Camino. Nam Gerardus ,
prim6 expulfo Gerardo a Caftellis , dominium
«abuit in Tarvifio , omnibus gratiofus . Poft
cum Rizardus ejus filius , qui propcer ftupra
gladio pcriit. Fuit tamcn.miles largus , fortis,
6c audax . Eo mortuo fucceflit in dominio Do-
minus Guecilus alter filius , qui ab occiforibus
£racris expulfus fuic de Tarvifio : qui Dominam

(41) AmboCgdd. Amh. fociaca equis cum uxoreS^c.

(4») Cod. Coilah. ValUs in Hiftria ; ex quo Vcneti^c.

^}) Additamentum Sodicis Collaltini , Qiia pace ta-
CU Patriarcha pracdidtus incendens ulcifci de
Gerardo de Camino , adversiis illum paravit
exercitum . Nec impigre fe geffic audax &
fotcis Rizardus Comes de Camino ; nam fuo
protinus exercicu comparaco , obviam occur-
nt Facriarchx Aquilejenfl prsdido ulcra Li-
quenciam , ubi ucraque pars ad pugnam con-
greiTa eft , & hinc inde virilicer eft pugna-
cum . Sed camdem poft mucuas ftrages occi*
forum y exercicu Pacriarchas de hora in horam
•ccreiceatc ex Populis Pacrias Forojulii undi-
que confluencibus , didtus Rizardus fe cum
gencibus fuis fapiencer incra Serravallum con-
tinuic. Ec ad Dominos de la Scala, quorum
fororem habebac uxorem , auxilium popofcic »
cui exfticic denesacum . Nam Scaligeri adver-
tences illius audaciam acque ferocicacem , ci-
mebanc, ne alcius afcenderet. Rizardus au-
cem fulminans , qu6d non pofTec juxca velle
ultionem fumere de dxOiO Pacriarcna , adver-
fa valecudine ac febribus correpcus , licec fuf-
picio exfticeriCf qu6d fuiifec venenacus , viam
liniverraB carnis fequutus eft , nullo ex fe ma-
fculo defcendence reli6to . Et ex illa die de-
fecic Nobilis progenies illorum de Camino ,
fui quondam Tarviiio fueranc dominaci . Nam

GORTUSIORUM 96$

A ( Verdam de la Scala recepit in nurum,quam habe-
I repoftea recufavit . Hic pfer Dominum Canem de
laScalaexpelliBur de Feitre, & obiit Serravalle .
Filius ejus Rizardus firaili modo cxpellitur de
Serravalle, qui rediens ad mandata DominiCa-
nis reduxit uxorem . Mortuo ver6 Domino Ca-
ne , Rizardus per Dommum Albertum & Ma-
ftinum reftitutus fuit ad dommium Serraval-
lis. Per ootentes igitur fratres de la Scala Ser-
ravalle , 8c per Dominam Verdam apprchendi-
tur hereditas Domini Rizardi , nomine filia-
rum . Ex defccndentibus vero nobilis Viri Bian-
chini de Camino, funt duo fratres Rizardus, &
Gerardus , qui fe Dominis Venetis conjunxe*
runt , ut dicetur inferiiis . Eodem anno , fcili*
B cet MCCCXXXy. menfe Septembris , Domi-
nus Marfilius renunciavit regimen Brixiai , cui
fucceilic Manfredus Marchio Malafpina .

CAP. X.

Eodem Anno , dr menfe Madit ,

De Parmaf & Luca^ dr morte Raynaldi
Marcbionis .

EOdem anno« & menfe Madii vcnerunt juxea
moenia Urceorum Azo Vicecomes, Mafti-
nus de la Scala , Obizo Marchio , filius Ludo-
vici de Gonzaga (44) » Ambaflatores Floren*
tias 9 qui pptantes omnino nomen Regis Joannit
deficere ( 45 ) in partibus Lombardia » Civita-
tes Regis inter fe taliter diviferunt . Azoni Vi-
cecomici afliguarunt Placentiam , & Burgum
Sandli Domaini: Marchionibus Eftenfibus Mu*
tinam : Ludovico de Gonzaga Regium : Dooii*
nis de la Scala Parmam: Communi Florentiai
Lucam . Q.uaB omnia juraverunc recuperare » Sc
totalitcr adimplere.

Dum ha5C geruntur, Marfilius de Rubeis fe*
ftinanter equitavit in Franciam, & Regis Joan-
nis auxilium imploravit , qui ait . Sumu% ma^
ximis negotiit impediti , qua frocurabimus ex--
pedircy ut valeamus vefiris necejfitatibus fub^
venire . Poft hf c in Avinione Benedidlo Summo
Pontifici ait : Sanile Pater^ legatus vefler tur*
piter efl expulf ^4S de Bononia ; inimicorum Ec*
clefia crefcunt vires: niji ei fuccurratur , defi*
clet nomen Ecclefia in partibus Lombardia ^
quo»

Gerardus a primo alio Gerardo dominium ba*
buit in Tarvifio « qui fuerac omnibus |;racio«
fus. Poft eumRizardus ejus filius , quiprop-
cer Auprz commiiTa gladio efi peremcus » ut
mcminimus in pra5mifEs , qui camen fuerac
Miies largus , magnanimus torcis , 8c audax .
Cui fuccefEc Guecelus alcer filius, qui eciam
ab occiforibus fracris fuit expulfus de Tarvi-
fio . Receperac enim Viridem de la Sca^a ii|
nurum , 6c exinde illam recufaverat , quafi
indignam fuo fanguini debere conjungi . Pro.
pcer quod per Scaligerum de Felcro expelli-
tur , ubi cunc dominabacur y 8c obiic Serra..
yalle t de quo eciam Rizardus filius ejus pec
praedidum expellicur . Sed rediens ad manda-
U Scahgeri, fupradidfcam uxorem daxic, 8c
per Albercum & Maftinum refticucus eft ad
priilinum dominium Serravallis • Quoquidem
morcuo Domina Viridis de la Scala illius hc*
reditacem apprehendic nomine filiarum . £x
defcendencibus namque Viri nobilis Biachini
de Gamino exftanc duo fracres Rizardus &
Gerardus , qui fe Venecis conjunxerunc , 6c
Veneciarum Nobiles facli func .

(44) Cod. Amb, L Obizo Marchio Eftenfis , Ludovt-*

cus d^ Gonzaga .

(45) Cod. CoUalt. aoolere in parcibut {«ombar^itB 9

nec minus per omnem Icaliam •

Digitized by

Google

867

L I B E R Q^U I N T U S.

quoniam Lucs 9 Farma , Regmm , Mutina cru-
dditer infeflantur . Ex oppofico pro Domiais
dc la Scala, coram Summo Poniihce fupplica-
bant Domini A20 de Corrigio^Sc MarchioMa-
Ufpina, aUegantcs,Civirates pv^diCiiis ^Sc Do-
minos de Rubeis fuiffe rebclles Ecclefi» tempo-
ribus retroacSlis > ac etiam cum Ludovico Im-
peratore contra Ecclefiam conjuraffe .

Menfe Jumi Dominus (^(J) de la Scala cum
copiofo exercitu totius Marchias , & omnium
Civitatum fuae ligts equitavit contra Parmam .
Domini de Rubcis, fcilicet Rolandus , Marfi-
lius, Petrus, Ugolinus fratres dehberaverunt fe,
& Parmam dare Domino Azoni Vicecomiti,
vel Communi Florentiae; quod non (47) pro-
fuit, recufaniibus Florentinis, & Domino Azo
ne Vicccomite , & nolentibus aliquid facere
contra lieam. Ex pa6to cnim ligse Domini de
la Scala haberc dcbebant Parmam . Ultimo de
omniauxUio defpcrantes, tradlatu DominiMdr-
filii de Carraria fui gcrmani , & promiiTionibus
infinitis, Parraam dederunt Dominis de la Sca
la . Die vero XXI. Junii Dominus Albcrtus
Parmam intravit, ibique conftituit fuum Vica-
rium Dominum Guidonem de Corrigio fuum
Avunculum , & Socerum Domini Mirfilii de
Carraria , Dominorum dc Rubei» inimicum.
Cum Domino Alberto venerunt Veronam Mar-
fiUus, & Rolandus de Rubeisj Petrus vero Ru-
beus rebellis erat in Luca .

Menfe Julii, Domini Guidus (48) & Giber-
tus de Fojano dederunt Regium Dominis de la
Scala , qui illud Domino Ludovico de Gonza-

fa,Domino Mantuas, dederunt jure feudi. Lu
ovicus indignatur, afferens fe deberc habere
Rcgium liberum ex padto ligaj . Qjii iram dif
fimulavit in totum .

Eodem menfe Dominus Azo Vicecomes equi-
tavit cum cxercitu contra Comum , ubi dpmi-
nabatur Franccfchinus Rufca,qui ab omni au-
xilio deftitutus, fe & Civitatem dedit. Menfe*
Augufti Dominus Azo equitavit versbs Laude ,
qui , apcrtis januis a Civibus , Civitatem intra-
vit; Monarium, qui dominabatur ibidem , om-
oibus odiofum , Mediolanum fecum duxit «

Domini dc la Scala , contra pa(5la (ux ligas ,
volucrunt habere Lucam , ubi dominabatur Pe
crus Rubeus . Unde tradlatu Domini Marfilii ^
X49) precibus, pretio, & promiflione, menfe
Novembris Dominus Pctrus, qa\ Civitatem de-

(4^) Cod. Eftenf. & Coilalt. Dominut Albertus , &
dmho Ambrof

(47) Legunt mIu non convenit .

(48) Cod. C§llalt. Guido Riccius , & Gibertus Scc.

ut in Cod. L Amk.

fendere non fperabat , quam ctiam Florcntini
recufaverant, non volentes facere contra ligam,
carens amodo omni fpe, Ciyitatem dedit Do-
minis antedi(5lis ; diAus vero Peirus Paduam
venit .

Statim menfe fequcnti , nobilis lcgatio de
Florentia , Veronsc coram Dominis lapienter
exponit , Commune Florentiaj ante omnia defi-
derare amic tiam, & honorem, & ftaium Do-
minorum Alberti, & Maftini dela Scala. Ve-
rumtamen erat fecundum paila ligas , Lucam
effe debere in Pominio Communis Florentia .
Unde cum omni revercntia poftulavit Lucam
dari Domini^ & Communi Florentiae ; Pro ex-
pcnfis autem fadlis circa recupeiationcm Lucas,
obrulit magnam quantitatem, & uhra expenfaa
centum millia florenos ( Jo) ; aliter enim inter

[)artes poffetoriri difcordia. Domini de la Sca-
a, confilio Marchionis SpineiaB , qui regnarc
defiderabat in Luca, fe excufantes, oc diccnres,
Lucam a Domino Petro ex caufa pignoris rc-
cepiffe , & fe obligitos ad reftitutionem etiam
vinculofacramenti, p ftjl ita facere recufabant .
Florentini de fiie rupra conquw^runtur , & fe
conjunxerunt in Iigaii cum Venetis contra Do-
minos de la Scala , de quo dicetur inferiiis .

Prasdidlo men(e Junii Raynaldus , & Obizo
Marchiones Eftenfes exercitum pofuerunt circa
Mutinam, & cum baftiis, feu caftris (51 ) in-
trinfecos incluferunt . Manfrcdus de Piis , Vica-
rius Regis Joannis , Mutinam defendebat . la
hoc exercitu Raynaldus Marchio infirmatur mor-
bo cancri juxta oculum , qui menfe D:*ccmbri
Ferr^riaB exfpiravit . Eo d fundlo Obizo , &
Nicolaus Marchiones duriiis incluferunt Muti-
nenfes ( 52 ) . Manfredus de Piis , videns fc vi-
dlualibus parere & omni auxilio fo privatum,
r • tentis f.^rtilitiis SancSli Felicis , & Caftro Car-
pi cum fuis jjribus, DominoMaftino deditMu-
tinam , quam habere permifit Marchioaibus ju-
re feudi. Unde revoluto Anno Domini, fcilicet
MCCCXXXVI. die XIII. MadiiObizo Marchio
introivit Mutinam .

Eodem anno de menfe Martii Burgum San<Ski
Domnini datur Domino Azoni Vicfecomiti per
Dominos de li Scala . His ita difpofitis , fania
Regts Joannis B:)emia5, filii quondam Impera-
toris Henrici , evanuit ut fumus in partibus
Lombardias .

(49) Cod, ColUlt, Marfilii de Carraria.

(50) Cod, Collalt. ducacorum .

(51) Cod. Collalt. callris lignaminum .

( j») Cod. Efl. & C§Uah. intrinfccos , & itM C^d. l
Ambr.

ExpUcit Liber Quintus.

Tm. XIL

Lli a

IN^

Digitized by Google

t6sl HISTORI^ CORTUSIORUM «7«

INCIPIT LIBER SEXTUS.

CAPITULUM PRIMUM,

De potentia Dominorum de la Scala 9
6* aliis .

OPprimebatur Padua rautuis , & da-
tiis 9 & Cives etiam cogebantur
exirc Civitatem, & ftare in Vil
lis, rpecialiter ciim Domini de la
Scala hoftiliter equitabant . Brevi-
ter, circa expenfas nullus ordo. Unde Domini-
cus Judex de Agrapatis , & ego , Legati cxpo-
fuimu5 Veronae coram nobili Viro Marchione
Malafpina querimoniam de praBdi<Slis ( i ) » ac
etiam de juftitia fupplicantes . Ibi enim vidimus
potentiam , & ftacum Dominorum de la Scala ,
qui coelum excedere videbantur. Erant enim
in eorum Curia Veroaaa primo Legati Aretini ,
qui Dominis praedidlis obtulerunt claves» & do-
minium Civitatis; opprimebantur cnim Aretini,
a Perufinis, 8c Florendnis. Dominus Marfilius,
Rolandus, & Petrus de Rubeis, Dommi quon-
dam Parmas , & Lucae : Djmini Marfiiius , &
Ubertinus de Carraria, Domini quondam Pa-
duas: Guezilus Aivocatus , Djminus quondam
Tarvifii : Domini Azo & Guido fratres de Gor-
rigio, Avunculi Dominorum: Dominus Ribal-
donus, Dominus quondam NfovariaB: Vivarius
Guertius de Vivario de Vicentia: Coradinus de
Confaloneriis de Brixia : Gulielmus de Caftro-
barco : Manfredus de Piis, quondam Dominus
Mutin» , qui poftea fuit ad mandata Marchio-
num : Guido Riccius , & Gibcrtus de Fojano
Domini qupndam Regii: Martinus de Caftello
de Civic (1) : Lodrifius Vicecomes expulfus
de Mediolano : Marchio Spineta : Comes de
Ghiaramonte , expulfus per Regem Siciliaj, Ca-

?itancus Forenfis militise , & rebellis Ecclefi^ :
Ves filii Caftrutii de Interminellis , Domini
quondam Lucas, Pifarum, & Piftorii: Ambaf-
latorcs Fl' rentiae; Nuntii Ludovici Imperatoris
etiam rebellis Ecclefise . Erat enim eorum Cu-
ria militibus praedidlis» & aliis nobilibus copio-
fa . Fuerunt hac MCGCXXXVL menfe Fe^
bruarii .

( I ) Additamentum Codicis CoUaltini . Querimoniam
de prardidis fecere , & pro juftitia circa ta-
les expenfas modum 8c ordinem obfervari ,
abfque quibus nullum 4iu poteft durare do*
minium , petierunt ; quibus gratiose refpon-
dit , cxculans Dominos proefatis tunc vacare
non poffe , Qua jn Curia prafentialiter con-
fluxerant primo Legaci Aretini Dominis Sca-
Ugeris claves Aretii prafenrantcs , quod a Flo*
rentinis 8c Perufinjs afleruerunt graviter op-
primi , & in oblidione detineri, Erantque ioi
Marfilius , Rolandus , & Pctrus de Rubeis fra-
tres, Domini quondam Parmae , fic Lucae;
Marfilius 8c Ubcrtinus de Carraria » Domini
quondam Padu«; Guecelus Advocatusde Tem»

peftis , Dominus quondam Taivifii , qui die*
faus illis aScaligeiis de Anoali oppido fuo in
cerritorio Tarvifino per literas accitus fuerat
^ccedere . VerClm quia in dubiis femper pefli-
nius augur timor eil , fuarum faftionum con-
fcius , quas clam cum Marfilio de Carraria
babuerat , provifus acceifit ad illos , fecum
ducens XL. ex iidelibus fuis Tarvifinis uno
folum cum familio proquolibet, equis 6^ar.
mis nobiliter conltipatos . Nec Veronam nifi
mane hora , qua Scaligeri confueverant ex-
furgecc , iutrare roluic , confcios ayifan$ ,

Sed quia fortuna non ceflat mutare rumma
infimis, & infima fummis,ftatim raenfe Aprilis
coeperunt eorum fadla in aliquo declinare • Nam
Rolandus , & Marfilius de Rubcis fugenint Ve-
netias ; Petrus vero frater , fimulans fe ire ia
auxilium Regis Joannis Boemise contra Ludovi-
cum Imporatorem, fugit Pontremulum, qui fue-
runt de Parma tamquam rebelles forbaaniti, &
fic fafti fuQt cxules in Venetiis . Gaufa enim
fuai fug« dicebatur, quod Domini de Corrigio,
qui dominabantur in Parma, eorum amico^ op-
primebant injufte . Ipfi etiam a Dominis de ia
Scala minushonorifice tra(flabantur . A^rerebaat
etiam, Dominos de Gorrigio effe in Parma con-
tra pa6la , ac etiam fibi mortis periculum effc
fub Dominis de la Scala .

GulielmusdeGaftrobarco, qui neptcmDorai-
ni Ubertiiii de Garraria recepit in nurura, & fi-
liam quondam Raynaldi de Scrovegnis, dum elfet
in Curia DominoruradelaScala , cum gentibut
pr«di(5lorum equitavit contra fuos germanos .
Roveredum cremavit, & alias Villas; ipfe vera
non fuftinuit idem in fuis Villis . Ex hoc gau-
dent Domini de la Scala . Nam in ipfos pet
ambas partes fuit libere comproraiirum . Fuit
hoc menfe Madii.

Die VIII. Junii . Dominus Baylardinus Potc-
ftas Paduae defcendit dc Palatio de mandato
Dominorura, cui fucceflerunt in regiraine dc
Verona Daniel Judex de BocafoUe : De Padua»
Dominicus de Agropatis , Leonardus de Pinco-
tis ( 3 ) Vizerius (4) de Titulo, Gulielmus de
Gortufiis Judices . Die Dominico XXIII. fuc-
cefFic in regimine cum pleno arbitrio Federicu«.
ab Eauis de Verona .

Eoaem menfe Dominus Petrus Rubeus re-
vellavit in Pontremulo, contra quem cum
exercitu mittitur Marchio Malafpina . Die
VIII. Junii hord galli cantus fuit terrasmotus^
forfan pronofticatio futuri metus in Marchia
Tarvifina . Die XX. (j) Augufti Dominus
Henricus de Scrovegnis exul obiic, cujus cor-
pus fepultum eft Paduas in Ecclefia SaniSbs Ma-
vm de Arena, quam fundavit » & dotavit in
MGGCXXX.

CAP.

qu6d unufquifque famulum propriufH admo-
neat , ne ab equis difcedant , vel loco , quo
defcenderint , donec ad illos revertantur . Ec
loci 8c horas opportunitate jam capta , ad fca*
las Palatii reCdentias Dominorum defcendens,
cum prasdi^is ingreffus eft Cameram Domi-
norum , illis fe ofterens ad mandata, noa
mini^s Dominorum vultus quam verba confi-
derans . Ad quem illi ignari , quemadmodum
ad fe venerat, dixerunt: bab§mu$ neajff vos
fro Oratore noflro Mediolani mittere . Tunc
Guecelus Tempcfta Advocatus praediaus fe il-
lis morigerum obtulit , gc ad manfionem fuam
illi per dittos Scaliceros condonatam acceffic
intra Civitatem praedidtam , 8c paucis poft die-
bus in legatione perrexit, 8c ad pjropria rc-.
mcavit . Cujus fuerat finalii intentio , fi ver-
bis malis illum impetiiifent , iilos per frufta
fecare , 8c adaftis calcaribus Noalum rcpe-
tere , Aderant 8c tunc Azzo 8c Guido de Cor-
rigio 8cc.

(%) Cod. Collalt. dc Cumc . Amb. I. de Cune .

( I ) Cod, Eftenf. Piricotis . Cod. Amb. I. Pinzocis .

JL verb Fernicotis .
( 4 ) Cod, /. Amb, Ruzerius •
( J ) C9i. L Amb. XXX.

Digitized by

Google

tyt E I B E R

€ A P. II.

Eodem Anno^

l^ualiter Domini de la Scala caperunt decli-
nare^ de captione Gerardi de Camino.

RUbeis jam fogatis , coepit in quatuor locis
^ difcordia contra Dominos de la Scala .
Primo Pontremuli, in quo Dominus Petrus Ru-
beus reveilavit . Secundo propter Lucam ,

3uam Florentini aflerunt (6) habere Dominos
e la Scala contra fidem : qui Petrum Rubeum
elegerunt contra Lucam Capitaneum fuse mili^
ti«. Tertio, cum Venetis denegantibus dare
fal, propter quadam padla nonfervataDominis
de Venetiis, & coniemionibus ortis in parti-
hus Salinarum , ac etiam propter catenam po-
fitam a Dominis de la Scala in Pado juxtaHo-
ftiliam . Quarto propter Caftra Motse , Portus
Bufoledi, & Cumani (7) Gerardi, & Rizardi
de Camino ( 8 ) , qua Domini dc la Scala vo-
lebant auferre, afferentibus Venetis, didlaCa-
ftra effe in protecftione Domini Ducis. Propter
hoc Dominus Marfilius (p), ivit Venetias, te-
nuit curiam generalem, & pacem poftulavit a
yenetis denegatam . Unde die XXVI. Madii ,

{uffu Dominorum de la Scala , Federicus ab
iquis equitavit hoftiliier ad loca Salinarum, &
tunc coepit readificatio Caftri Salinarum fum-
tuofa . Veneti in oppofitum fecerunt aliud Ca-
ftrum, Amodo ex utraque parte congregantur
exercitus . Veneti vero fe conjunxerunt in li
gam cum Dominis de Florentia, & Capita-
neum conftituerunt fus militise Marfilium de
Rubeis, qui juffu Venetorum equitavit ad Ca
ftra Dominorum de Camino.
^ Die XVI. Julii Gerardus de Caraind furtive
jntravit Caftrum Opicergii . Unde ftatim Do-
mmus Albertus (10) , fociatus Dominis Marfi.
lio , & Ubertino de Carraria , Advocato Tar-
Vihu Marchione Malafpina , & militia , & pe-
ditibus MarchisB Tarvifinae , ae etiam cum au-
3ciIio Mediolani, invafic Opitergium. (11) Ge-
rardus exivit, volens defendere molendina , qui
le fcnnens inhabilem pro defenfa , terga dedit.
Eum ver6 fequ-batur Comes de Ciaramontei
qui una cum eo intravif Opitergium cum
Theutonicis, & Latinis, Spoliatur in totum.

( 6 ) Cod Efl. & ^mbr, l «fTerucf unt .

Cod. Colialt. affercbant

r^i' ^Al 9'"^^^^^ & ^Amb. I. Camini.
iS)Cod. Collah. Camino, Nobilium 8c Civium
Vcnctiarum .

(p) Cod. Collah Marfiliuf dc Carraria nomineDo-
mxnorum de la Scala, ivit Venctias, ubi tc
nuit &c.

(10) Cod. Eft. Maflinus.

(11) Additamentum Codicis Collahim . Ad cujuspro-

leetioncm congrcfTus cft audax Gcrardus dc
camino iiudcns molendina in flumineMon-
tcgani deftndere . Et quum dc inimicorum
vinbus fuiflec edo6lus , terga dedit; qucm
quum inlequeretur Comes dc Claramoiicc
cxclamansdicebat: Non eft egregii Afthti$ ofl
pctumfugere. Ec cum illo pariccr Opiccrffium
intravit cum Theotonicis & Latinis , Spolia-
r " 'n^^^^ 'P^e Gcrardus , ncc in arccm
contugillc profuit , quem oporruit deditionem
taccre, & m capcivitatcm venirc; & Tarvi-
lium adycdus tuit carccribus mancipatus ,
JVcc multo poft auxilio miferi cujufdamado.
lelcentis quondam fcutifcri fui de carccribus
cvaiit ; lcd itcrum captus comptdibus acquc
inanicis cacenatur . Proh Urbmm Magnaccs
advcrcice , quod ubi quondam iroperia regc-
batis, mox ipfi tamquam vilia mancipia ilTu-
dimini per convcrfum . Exindc Vcronam lub
iida cuilodia d^cportatuti ncc adolekcnti pai-

S E X T u s:

A ilpfe Gerardus, qui mt io fbmmo rurris , ifc
captivus. Qpi dum eflet in Tarvifio carcera-
tus , auxiho cujufdam pupilli fugit de carceri-
bus : vertim (12) captus, pedibus, & manibu»
catenatur, poftea vero mittitur Veronam :
pupillus fentcntia capitali damnatur • Fuerunt
hajc MCCCXXXVI die XXVL (i j) Iul}i.

Secundo Dominus Marfilius ivit Venetias die
XL Augufti, in cujus adventum occurrerunt
honorifice Domini Veneti ufque ad Oriagum •
Ciim intravii Venetias, varias voces populi cla-
mabant : moriatur^ moriatur. Unde timuit ibi
habere perpetuam fepulturam . Fuit folus cum
Domino Duce , unde , quid fecerit , ignoratur .
In reditu ver6 a Nobilibus Venetis fuu honori-
fice fociatus.

Capto Opitergio, ducitur exercitus contra
Caminum . Capitaueus , qui erat Venetus, nifi
infra X. dies fuccurreretur, promifit Domino
Alberio dare Caftrum. Marfilius de Rubeis,
qui erat in Mota cum gentibus Venetorum, pa-
ravit fe ad pugnam : tamen deftitit a propofi-
to ; Nondum enim exercitum fuum congrega-
verat, expeftans Dominum Petrum ejus fra-
trem cum Florentinis , Theutonicis , & Furla-
nis . Unde datur Caminum Dominis de la Sca*
la XXV. Augufti.

C A P. III.

Eodem Anno .
De Meflre^ & adventu exercitus T^enetorum.

PEtrus Rubeus , Capitaneus militiaa in FIo-
rentia, contra Lucam duxit exercitum •
Gentes illorum de la Scala exeuntes Lucam vi-
riliter occurrerunt . Fuit bellum acre nimis, re-
diit utraque pars viftrix , & vi<Sta . Abftulic
enim pars Florentise vexillum Imperiale cum
multis aliis inimicis : Ipfe vero Petrus amifs4
fu^ banderii cum mukis aliis vix evafit . Fuic
hoc menfe Septembris .

Propter occupaiionem Opitergii , & Camini,
& captionem Gerardi , inter Communia Vene-
tiarum , & Florentia?, & Dominos de la S;:ala
multiplicatur incendium • Precibus Dominorund
Venetorum, Dominus Petrus Rubeus avocatur
de Florentia , qui cum omni gaudio , omnibus

oc-

citur , fed capirali judicio pcrimirur . Fucrunc
hxc MCCCXXXVI. dic XXVIIL Julii .
Marfilius vcr6 dc Carraria itcrum fccundo
Vcnctias accedit : in cujus ingreiru Populu»
omnis cxclamat : Moriatur , moriatur . Et ex
hoc timuit , ibi anima 8c corpore funftus
quicfcere .

Qua fequuntur ex Codtctbus Collaltino^
# Ambrofiano L defumta funt •

Rcvcra ifta cum dolo fiebant , ut in poftcrum
caucius curanda pertingcrcnc . TamdcmScna-
rui Venctiarum orationcm czpofuit , 8c quo-
dam dic dum cum Ouce Vcnetiarum in pran-
dio circc, finxic cultellum a pane manu col-
lapfum , & illum velle a fub mcnfa lcvare .
Qiiod fic Duz ipfe perpendens , fe flexit ad
idcm , ad quem Carrigcr illc Marfilius ait :
Si vos Padua Dominum adfcivero , quid ad
me l Tu quid$m , ille refpondic , Dominus eris .
Ere6bis iuque jam di&is , nuUo ez menfa de
hujufccmodi fcrmone pcrcipicncc completum
eft convivium , 6c Marlilius rccedendi licen-
tiam queric, qui 6c aflbciacus Nobilibus Ve«
netorum perrexic Uriagum , qu5 ilii obviam
veneranc Scaligeri , & lUum magnificb fuke-
perunt . Capco Opitereio 6cc.
(11) Cod. Eft. iterum. Cod.Amb.l. captus in fuga .
j) C9(id. Eft. , Coiialt. , & Amb. L die XX VIII.

Digitized by

t7t HISTORT^ CO

occurrentibus , cum ipfo Duce Venetiarum , fe A
in Ducali Palatio prafcntavit, a Domino Fran-
cifco Dandulo, Duce Venetiarum , omnibus

4nnuentibus , Capitaneus exercitus ordinatur .
uit hoc primo die Odlobris .
Tertio vero die Coraitcs Tarvifii inColIalto,
& Sandlo Salvatore fuerunt (14) rebelles Do-
minorum de la Scali. Veneti , & Florentini,
vigilantes circa deftrucfkionem illorum de la
Scala , fcceruut edidlum , quod quilibet ca-
piens, vel occidens unum ex Dominis de la
5cala habcre dcbeat florenos decem millia.
Poll haec Capitaneum de Mt* ftre pecunia cor-
rumpere tentaverunt , qui f^is Dominis omnia
revelavic . Tunc fecrete munierunt Caftrum de
Meftre miliiibus , & peditibus . Veneti vero ,
qui obfides receperant a Capitaneo didli Caftri
filium , & uxorem , de Capitanco confidentes
recipiunt in caftrum circa cencum . Unde pro-
diti capiuntur. Tunc juffu M irchionis Malafpi-
x\x fecerunt luminaria in fummo turris : fic
enim a Domino Duce (15) extitit ordinatum.
Vifo figno Venetiis hora noflis omnes cum
inaximo gaudio furrexerunt , fexcenti ftipeo-
diarii Venetorum fuperveneruat volentes intra-
re Burgum , contra quos equitavit Dominus Al-
bcrtus de la Sc^Ua , qui cum gentibus fuis ibi
cxtitit in occulto, Fiunr csedes» quafi enimom-
nes gladio perierunt ; multi tamen fufFocantur
jn aquis . Sic Veneti , qui fimulato figno gau-
debant, fine cognito doluerunt . Dominus AI-
bercus Paduam revertitur cum vidloria . Fuit
hoc MCCGXXXVI. die XVI. Odkobris. Eo-
dcm menfe, die XXIV. comburitur Meftre,
excepto Caftro , iuflu Dominorum de la Scala .

Eodem dic , ducibus Domino Marfilio , &
Petro de Rubeis , (16) Ziroldo de Bardis de
Florentia, Andrea Mauroceno de Venetiis, &
aliis nobilibus Theutonicis, & Latinis, exerci-
tus Venetorum , & Florentias copiofus & po-
tcn% (17) , congregatus in Mot^, tranfivit flu-
men Plavis , oc le pofuit in QiJinto. Deinde
tranfitum faciens per Miranum , & Vigontiam
perv^nit ad Brencam . Poft tranfitum Brentaa in
Paluello exercltus requievit. Gentes exercitus,
difcurrentes ofque ad Portas Civitatis Padua3,
omnia trahebant in pra?dam , tunc tamen abfti-
nentcs ab homicidiis, ftupris, 8c incendiis. Fuit
hoc die Lunt» XXVIH. Oaobris.

Die vero ultimo , Do ninus Petrus , totius
cxercitus Capitaneus Generalis , ciim cffct in
Villa Piebis Sacci , Domtno Maftino fuis literis
deftinavit, fe paratum ad pugnam ; qui indi-
gnatus, vifis litcris noluit refpondere, Domi-
num Petrum aflerens proditorem , quem aflere-
bat de fua Curia fine caufa debita receflifle re-
bellem .

Die praedidlo Turris Curani comburitur, &
dcferitur a cultodibus Paduas . Hanc Veneti
poftca tcDuerunt. Die V. Novcmbris totus
exercitus Venetorum , & Florentias in Bovolen-
ta congregaiur , ubi aedificatur forte Caftrum .
Veneti exercitum vidtualibus , & aliis munie-
bant . Diftridlus Padu« devaftatur ubique ,

Tempore hujus tcmpcftatis Pontremulum ,
obfidione famis fuperatum , datur Dominis de
la Scala . In hoc Dominus Petrus Rubeus pri-
ino revellavic , fugiens de Verona • Eodem

(x4) Coi. Collalt. inimicati funt Scaligeri^ memoratis.
(15) Cod. EJK & Amb. l Ducc Vcnciiarum in fi-

gnum vidori» ,
{16) Gcrafio in aliit ,

(17) CW. Collalt.jpoitnt XV. milliuni. pagarum in-
tcr miluc5 8c peditcs. 1

RTUSIORUM «74

menfe Novcrabris Caftrum Salinarum forti(fi«
mum cum navibus circumvenitur . Clugienfes,
exjftentes in Callro , de omni auxilio defperan-
tes, confenfu Dominorum de la Scala , falvis
perfonis iederunt caftrum in manibus Veneto-
rum . Hoc caftrum. faftum in opprobrium Ve-
netorum, caufa faciendi fal in confinibus Padua-
norum, k Venetis dcftruiiur, & in fignum vi-
«ftorisc Veoetias exportatur .

Eodem menfe Cuniglianum ( i8 ) revellavit
Dominis de la Scala . Sic coeperunt amodo de-
clinare ad ima .

C A P. IV.
MCCCXXXri.
De farore , & rabie Theutonicorum , alm,

EXercitu Vcnetorura , & Floreoti» in Buvo-
lent* laudabiliter congregato, Loir.ini dc
la Scali , qui juxta Brentam obviare de facili
potuiffent , cum tribus millibus galeatis fe pa-
raveruot ad pugnam , & populo copiofo . Erat
autem Padua plena Theuionicis, & Latinis to-
tius Marchia Tarvifin» , de Brixia , Parma ,
Ferraria, & Mancua, de Caftrobarcho, & aliis
multis locis. Contra (19) eorum intentum im-
pugnabant timor fubjcdtorum, quos ofFenderaot,
& Theutoflicus furoc . Difcurreotes enim Theu-
tonici per civitatem Cives cum uxoribus de
propriis domibus expellebant , eorum bona in
proprium ufum coovertente? : ftupra , & homi-
cidia committendo. Die primo Novembns du-
centos occiderunt , & ultra . His , & fimihbus
nunquam Paduas fuit taotus timor , & tremor .
Non folbm fubiiti ; ied etiam Domini timue^
ruiit . Per Villas modo fimili difcurrebant , tra-
heiites rufticos captivos , ut oves . Trifte fM-
aaculum Paduanis: extrinfecus exercitus undi-
que difcurrebat . Abfque fpe laluti? ftat Padua
in tenebris conftituta .

Dum hKC geruntur , Dominus Marfihus Ma-
jor de Garraria , paPam ait Domino Martioo :
mft tantis crudelitattbus obvietur^ Gcns noftra
tora perity & nos omnts . Sic ejus confilio mille
quingenti milites Theutonici mittuntur ad Eft,
qui terram Eftenfem cum (uis ViUis ultimo de-
Itruxerunt . Poft hasc die XVllI. (ao) Novem-
bris Thcutonici fpoliabant Cives in Burgo San-
€tx Crucis . His Dominus Ubertinus de Carra-
ria fubito lupervcnit , volens fuis Civibus fub-
venire . Contra eum quingenti TheutoBici pu-

fnavcrunt , ultimo Theutonici eum fugaverunt .
loc rumorc commotus Domious Maftinus cqui-
tavit ad locum tumultus cum Theutonicis , «
Latinis: in auxilium vero Ubertini tota Civitas
fupervenit. Q.uafi ea dies Domino Maftino, &
Theotonicis lachrimofa fuit . Erant cnim Civcs
timorc Theutonicorum muniti armis, militiis ,
(ii) & fortiIicii$. Pcr cootratas lumultu jam
fedato , Domious Maftinus rimens poteotiam
Paduanorum , & fufpicans de Domino Uberti-
no , Theutonicos de Eft voluit revocare . Ros
iram Domi»us Marfilius Major mitigavit , affe-
rens, Dominum Ubertioum, & ceteros dc Car-
raria , & cives omftcs effe lcgales , & velle m
orooibus obedirc , cupicntes folummodo a furo-

.18) Cod. Collalt. Caftrum Crudignani .

(15» Cod. Collalt. Sed illorum propofuo repugnabat

timor 8c furor rufticorum .
,zo) C»d. Efi. XXVIII. & tf amho Amb.
(ii) Ctd. Efi, araiis itialtis & fortihciis.

Digitized by

tjy L I B E R

ie Theutonicorum liberart .

Eodem anno , die XXVI. Decembrist Domi-
«us Petrus Rubcus . Capitaneus cxcrcitus Ve-
netorum , in Pcrnumia vidloriam obtinuit con*
tra Theutoiiicos , qui crant in Eft . Treccntos
cepit , qui morc Theutonico , fola promiffione
haoita redeundi, omnes iibere relaxavit.

Tempore hujus tempeftatis Axo Vicecomes
de Meciiolano Placentiam obfidione premcbat
Hoc velamine Dominis de la Scala negabat
auxiiium . Hanc diu obfelTam fubjugavic mcnfe
Decembri •

C A P. V.

Mcccxxxrii.

De quibufdam geftis a TbeutaniciSf& aliis.

REvoluto Aono Domini» fcilicet MCCC-
XXXVII. die V. Januarii , D>minu^
Guido Riccius de Fojano juravit regimen Civi-
tatis Paduae . Die voro XIII. Theutoaicorum
trefdecim banderiae , quae erant in Eft 9 volue-
runt intrare proditorie Montemfilicem . Spe
fraudatse iverunt Bovolentam . Non multo tem
pore fccjuto viginti banderisc, quas erant ih.Eft»
defcruerunt Dominos de la Scala . Domini vero
de la Scala a Ludovico Rege Romanorum im-
ploraveruot auxilium cum promiffionibus infini-
tis . Ipfe Dominus Maftinus Cremon» Domino
Azoni Vicecomiti de auxilio perfonaliter fup-
plicavit • A Marchionibus Eftenfibus » Ludovi-
co de Gonzaga, &undique poftulantur auxilia.
Ultimo videbantur auxiiia ab omnibus deftitu-
ta : novem tamen Civitates erant in eorum do-
minio conftitutse (21) .

Die vicefimo primo Januarii Caminum fiiit
tocaliter aeftru<5lum mandato Dominorum de la
Scala . Gerardus de Camino manibus, & pedi-
bus catenatus die III. Februarii mittitur Vero-
nam . De ejus liberaiione dicetur inferihs .

Eodem menfe Lcgati quafi totius LombardiflB
numero fexaginta in Venetiis convenerunt, fpe-
cialiter Domitii Azonis Vicecomitis 9 Ludovici
dcGonzaga (23). Tradlatu habito de pace in-
ter Commune Venetiai um ^ & Dominos de la
Scala , poftulantibus Venetis Paduam , Tarvi-
fium, Parmam elfe (24) in propria libert ue ;
Lucam vero dari Florentinis a Dominis de la
Scala, nihil potuit expediri. Licet prspdicSli co-
lore pacis convenerunt in V^netiis, tamen clam
tradtabant Societatem cum Venetis , & Floren-
tinis contra Dominos de la Scala .

Eodem menfe , die XXIX. Dominus Petrus
de Rubeis cum militia equitavit contraPortam
omnium Sandlorum , quam combuflit. Dum
vero Porta ab intrinfecis clauderetur , miles
unus Theutonicus fe oppofuit, qui, calatd.por-
ta levaturd , leu Saracenefcd , intet utramque
partem vivus remanfit inclufus. Menfe Februa-
rii die VI. in nodie fequenti, tres audaccs tra
ilatu Venetorum , captis cuftodibus , aperue-
runt Portam Sandli Joannis, & pontem calave-
ruQt . Sic facilis fuit ingreftus . Dominus ver6

(«) Cod. Colhlt. conflitute , fcilicet Tarvifium ,
Fcltre , Padua , Vicentia , Verona , Brixia ,
CreiDona , Parma , £c Luca .
Cod. Efi. Marchionum, Ludovici de Gon^aga
Domini Mancus , & ita Amb. /.
(14) Cod. CoJlalt. relinquf .

Cod, 1. Amb. Rambaldonus, d* ILibaldonus.
Cod. Collalt. Ribaldanut.
k%6) Cod. Amb. I. Xi.

S E X T U «7«

A ] Petrus venire in tantum diftulir , qubd quidam
4urnarius clamando, Cives, & Theutoni.os ex*
citavit. Tres prxJidVi Venetias fugierunt , ubi
habuerunt pragmium poftulatum . Juxca portaqa
unius fihus, & pupillus fuit fufpenfus.

Eodem menfe , die nono Dominus (ij) Hu-
baldonus dc Torniellis de N jvaria fucceilit itk
regimine Tarvifii Domino Petro dcl Verjns dt^
Vcrona, qui PoteftasTarvifii fuit annis reptem.
Eodem menle die XX. (itf) Theutonici de Bo*
volenta , rufticis fuper^tis juxta Peragam »
tranfierunt Tergulam , & abftuiei unr magnant
pra?dam . Dum pr«lam ducereut juxtaSandiuni
Lazarum ab intrinfecis fuperati , capti fuerunt
circa centum extrinfeci circa Paduam continu6
B difcurrebant •

C A P. VL

£odem Anno .

De quibufdam rebellibuSf obfidione Tarvifiip
& aliis •

GUlielmus de Campo Sandli Petri primuf
fuit rebellis Dominorum de la Scala ia
Caftro fuo de Treville , quod furtive abftuUt .
Tifolinus de Campo Sandti Petri fecundus fuic
rebellis Dominorum de la Scala in Caftro San«
Ai Petri , qui furtive abftuUt ipfum Caftrum
Domino Marfilio de Carraria , mortuo Clarioto
Capitaneo . Incola Cittadelte revellaverunt
etiam mortuo Montenano de Verona Vicario
Cittadellas. Revellaverunt fimili modo Domini
de Vonico de Monfumo , Caftrum (17) SanAi
Zenonis , 8c Aiblum . IIU de Monfebelluna t
mortuo Hendrigeto della Rocha Capitan-o ,
revellarunt . Qjji habitl confidentid redierunt
ad mandata ; fed contra fidem fpoliancur, poftea
comburuntur . Fuerunc hasc anno praBdidlo ^
menfe Martii •

Eodem menfe fuerunt Padua tres fufpenfi ,
volentes per flumen Sand^i Bernardi introducero
inimicos.

Menfe Mirtii die XXVI. Cives Conidiani ,
exjpulfis Ret%ribus (18) Dominorum de Ta Sca-
la, fuerunt in propria libertate , fummittentes
fe protedlioni Dominorum de Venetiis , reci*

f)iendo etiam Poteftatem . Menfe Aprilis revel-
averunt caftra Vidorii, Sandti Petri in Tuba t
& Regizoli: & fic Venetorum crefcunt vires.

Die Olivarum Vlll. (29) Aprilis Dominus
Petrus Rubeus cum parte exercitus Bovolenta
fe pofuit (30) in Burgo Sandlorum XL. Venett
navigaverunt contraMeftre (31). lUi deCaftro
poft impugnationem cum machinis , 8c baliftis »
mediante auro, fe dederunt. Anodo exercitut
Tarvifinus a Venetis munitur vidtualibus , 6c
neceflariis ad bellandum. Juflu Domini Petri
Porta San<5li Thom» impugnatur. , & comburi*
tur nod^e quadam, & fequenp nodle PortaSan-^
(Slorum XL. (ji) comburitur violenter. Intrin-
feci defenfores , Hubaldonus Poteftas , Gibertus
de Fojano , Palmerius de Seffb de Regio cunci
quadringentis Theutonicis galeatis, primo com*
bu-

(»7) Cod. Coliait. illi de U Partc in Caftro .
(x8) Cod. Efi. , Coiiait. , & Amb. I. & Scipcndiariit.

(29) Cod. Eft, , Coliait. , & Amb. I. XIII.

(30) Cod. Coliait. conculit Tarvifium .

(31) Cod. Coliait. Muxeflre 9 anciquirus fefflperNo-
bilium de Gollalto Oomicum Tfirvi/ii , & $$a
Cod. I. Amb.

(31) Cod* EjK & Ambr. I. addunt impQgnata«

Digitized by

877 HISTORI^ CO

buftis Bargis cltufcrunt portas muro ; die ver6 A
XXIII. Madii Dominus Petrus cura fuo exerci
tu pervenit ad Brentam , & » fa<fto ponte cum
navibus Venctorum » ivit Bovolcfttam . Stat
amodo Tarvifium , ficut Caftrum, expulfis civi-
bus univerfis (33). Domin» in habitu Ruftico-
rum fugiebant: Domina vero Clara de Camino,
Uxor quondam Domini Comitis Rambaldi y
dum fugiebat in habitu fervitricis , Capitanco
prsfentatur . Spoliantur loca San6Va, affiiguntur
Cives, qui fupererant, mutuis & datiis . Sera-
vallum revellavit Dominis de la Scala die XV.
ApriliSy 3c Potefiatem habuit de Venetiis«

C A P. VII.

Eodem anno.

Ve Advocato Tarvifii » & Conjuratione faHa
contr^ Dominos de la Scala .

MEnfe Madii Dominus A20 Vicecomes fe-
re Oominus Lombardi» , Marchiones
Eftenfcs Domini FerrariaB & Mutinac, Ludovi-
cus de Gonzaga Dominus Mantuse & Regii,
conjurationem feccrunt cum Fiorentinis ^ &
Venetis contra Dominos Albcrtum de la Scala,
& Maftinum adhuc dominantes in Luca , Par-
ma, Brixia, & Marchia Tarvifina. Qiii mani-
fefte timentesy coaimiferunt cuftodiam Civita-
tis Paduae Domino Marfilio de Carraria » oui
fuis Paduanis melioribus munivit portas fingulas
Civitatis . Erat etiam Dominus Albertus Paduas
cum quingcntis Theutonicis galeatis , Dominus
Marfilius propter opprelfioicsPaduanorum cvi-
candas XaX. mil.florcnos mutuavit Dominis de
la Scala. Tamen Gualpcrtinus MufTatus , &
Medius Comcs de Eft , propter fuas divitias
fucrunt carcerati , qui , ne fame perircnt , car-
certbus cruciati fe libris dccem miUibus rcde-
merunt •

Domiaus Guccilus Tcmpcfta Advocatus Tar-
vifii de liccntia Dominorum curialiter exivit
Veronam , fecum ducens Meladufium ejus fi-
lium, qui filiam GuUelmi de Catnpo San(Sbi Pe-i
tri habebat in fponfam . Q.ui dum elTet Noale, D
fccrcte procuravit habere filios fuos pupillos ,
quos haoebat VeronsB . Ciimque effet in propria
libcrtate, ivit Vcnetias, & Domino Duci, &
Communi Vcnetiarum fc cum fuo Caftro obtu-
lit contra Dominos de la Scala , qui poftea fe
appellavit Capitaneum exercitus Venetorum k
£umine Brentas ufque ad Plavim .

Eodem anno , & menfe , die XIX. Advoca-
tus CQuitavit ad exercitum Venetorum circa
Tarviuum. Propterea Ziliolus Advocatus ejus
fratcr, Gerardus dc Ba4duchinis cum multis ci-
vibus fucrunt in Tarvifio carcerati . li muldtati
in maximis pecuniis de Tarvifio funt expulfi;
fohis Ziliolus in carcere cum Gcrardo de Ca-
mino rcfervatur inclufus .

(31) ^^d. Collalt. DominaB Nobiles , qus Tarvifii
fupereranc a viris derelitloB , uc pudictciam
anervarenc , in modum ruilicorum veilitaB fu-

Sas confulebanc, incer quas nobiliflima Glara
e Camino uxor quondam Magnifici Comicis
Rambaldi de Collalco , dum fervili in habicu
fug« confulcrec , cognica deprehendicur , &c
Capicaneo prsfencacur . Ad quam ille : qtuB^
nam $s l Ego , fiquidem illa refpondic , Ciara
fum , bis paunis olfjita , duplici ftammute Co*
tuittJTa . Tequa p$r omnes Cwlicolas frecans ^
mt J$ quis tuarum fudor eft carut , meus Jit
tihi ingenui recommiffus Super qua piecate
cvmmocus , illam « qu6 volutc accedere , ic*

RTUSIORUM 878

Die IX. Julii centum Theutonici de Padua
equicavcrunt » qui inimicis abftulerunt magnam
praedam ; inimici vero infequentes , omnes ha*
buerunt carceraios , qui more Theutonico fuc-
runt relaxaci, fola iide habita redeundi.

Eodem menfe Joannes Qpilicus deSan<SloVi*
tale de Parma, chm eflTet cum Domino Maflin^
juxtaCaftrumBaldum» perAbbatiam fugit Fer-
rariam (34).

C A?. VIIL

Eodem anno.

De qutbufdam geflis per Dominum Maftinwnp
exercitu f^enetorum .

COnfilio deiiberato cum Venctis, & Lom*
bardis invadere fuit propoficum Veronen-
fes, munit^ Bovolenta, Marfiiius ( 35 ) Rubeus
cxcrcitum Venetorum 9 & Fiorentia de Bovo-
lenta duxit per Abbatiam ufque Mancuam . Ibi
etiam convenerunt cum fuis niilitits Azo Eilen-
fis Marchio, & Luchinus Vicecomcs . Igne con-
fumitur quidquid eft ufque ad Veronam. Do-
minus Maftinus cum fuis Theutonicis cxivit Ve-
ronam pugnacurus. Milites tunc fccit FranciC-
cum Canem ejus filium, & infantem , Marchio-
nem Spinetam , Guidonem de Corngio, Pau*
lum de Aldigheriis Poteftatem Veroaas . Duccs
exercitus Venecorum Fiorenti» , & Lombardo-
rum, credentes vincere potihs diflfereodo, quana
bellando , & timentes inimicorum potenciam ^
minus orclinate tentoria relinquentes, Mantuam
redierunt. Videns Dominus Maftinus quafi ini«
micorum fjgam , volen$ capere Bovolentam»
die quarca Julii equitavit Carrariam cum exer-
citu , ubi eciam convenerunt Domini Aibertus »
& Marfilius, & Ubercinus de Carraria cum Pa-
duanis . Ducicur cxcrcicus contra Bovolentam ^
qu^»m Dominus Pctrus Rubeus dcfendebat. Tunc
in flumine pont s Longi capiuntur viginti navcs
Venetorum deferentes viclualia Bovolentam.
Propter infeftationem Bovolcntai Marfilius Ru-
beus duxit de Mantua exercitum Anguillariam .
In cjus oppofitum , ne tranfiret , Dominus Ma-
(linus fe oppofuit, qui poflulavit aMarfilio Ru-
beo bellum haberc campeftre . Hic penitus re-
cufavit. Simulans vcro fe vellc per Cavarzere
ire Bovolcntam, rctroceffit . Tunc Dominus Ma-
ftinusperCarrariam duxit excrcitum ufqueNo-
ventam . Unde Marfilius cum exercitu Veneto-
ruminBovolenta fc cum Domino Petro Rubc«
conjunxit. His fic difpofitis, ordinatur campc-
ftre bellum, fiunt fplan^UB . Dominus enim Ma- ^
ftinus ad bellum feftinabat alacriter . Habebat
enim in fuo exercitu, abfque Latinis, quafi (jtf)
mille galeatos . Nunquam enim in Marchia ma-
jores , nec meliores copia convenerunt . Domi-
nus Petrus Rubeus , Dux exercitus Venetorum,
fperans Dominum Maftinum non polfe long^

tem-

cit nabilicer fociari.

(34) Additamentum ex Codice Eftenji^ & Collaltino^
Capra Padaa , 8c a Venecis , Legaco Roma*
nx Eccleiias , 8c Paduanis excrinfecis liberata
a fervili jugo perfidi Ezclini de Rooiano ^
( 8c aliorum Tyrannorum de la Scaia ) ordi«
nacur lolemnicas curius bravium dicxo. Juniip
QUiB cempore hujus ^uerras (bellum ) ceifavie .
Huic cempedaci addicur alia peftis i corrupcio-
ne enim aeris craduncur XX. millia feDul-
Cur« . Et ita in Cod. L Amh. additis verifis ^
quds farentejihus inclufa funt,

(jy) Cod. CoUalt. Pecrus Rubeus .

CsO G^d. Eft. & Collatt. quacuor , & itaCfid. I. Aml^

Digitized by

f 79 L I B E R

tempore fuftinere ttntas gences ; pucans ettam
vtncere differendo, a belto a1>(Hnuic fuorum con*
Hlio Sapientum . Dominus Maftinus dolore coo-
fufus 9 propter infeftationem Lombardorum , &
Mantua contra Veronam . per Peragam cranf-
jvit Tergulam . Qjii quafi omnes Villas ultra
Brentam craxit in cinerem , quia Dominis Gu-
lielmo de Campo San£li Pecrt y 8c Advoc^to
Tarvifii eranc cributaris . Per Foncanivam
rranfiens Brencam , ivic Veronam die XXI. )u-
lii . Ibi mille Theuconicis dedic licenciam rece-
dendi , quibus non pocerat de ftipendio refpon-
dere . Paduant ver6 , bonis omnibus fpoUati ,
<37} orabant pro Venetis, fperantes eorum au-
silio liberari.

C A P. IX-

Mcccxxxvn.

De Civii ( 38 ) » Fflttr , & aliis Capitulis »
& Bmonia.

VEneti fapienter cum Floreorints fc conjun-
xerunc Serenilfimo Princtpi Domino Ca-
rolo, filio Resis Joannis^ qui Xarinciam guber.
nabat. Qpi de confciencia Venecorum equica*
yic concra Civie cum exercicu , & opprimeba-
tur a Rtzardo de Camino cum gencious Vene-
torum • Tunc Dominus ( 39 ) Hendrighecus de
Mongai Capicaoeus nomiae Dominorum de la

(]7) Cod. CoUaluzd Deum orabanc.
C}8) Co3. AmK L Cimeglaao f$mfirm
||9) Ai. Henrigetus.
|4o) MalrcJtia iiic ZZ.

S E X T U S.

S8«

Scala infulians ad Placeam Civie rapuic de ma-
nibus Dominorum de la Scala . Hic ftacim fe
cum Civie libere pofoic io dominio Principis
ancedidli y qui cum gaudio omnium incravit Ct«
vie.

Die terciajulii pofth«c mific exercitnm con*
tra Feltre, quod carens vidlualibus , & auxilio,
datur praedieto Principi die penultimo Augufti.
Bonectus de Malaviciaa (40) die XV. Julii rc*
diens de Tarvifio in Mirano a Venctis (41 ),
Theuconicis , & pedicibus de Noale habuit ta-
fulcum, qui Hcec vulneracus cum cencum galea*
cis pugnam obtinuit violenter .

Pott expuWonem Legati de Bononia / Domi.
nl Thad«us de Pepulis, & Brandalifius de Go-
zadinis rexerunc in Bononia. Qjjia camen^nulla
poceftas paciens conforcis erit , expellicur Brao-
dilifius per Thadaum die VII. Juoii. (41) Men-
fe vero Augufti Thadseus invafit dominium Ci-
vitatis. Nunquam enim ante Bononia fuit in
fingulari dominio conftituta . Expelluntur mulci
cives . Licec Summus Punrifex cum Legato ma-
gna gaudia fumferic de Brandaiifio , qui fuerat
audlor expulfionisLegati, tamen Bononia inter^
dicitur , Studioque privatur , & concra civct
maximt fiunt proceffu^, fi Civitacem infra cem-
pus non dederinc ( 45 ) Summo Pondfici . ve^
Legato. A Rece Roberto, & Florentinis pro
Bononienfibus Summo Pontifici fupplicacur .
Fuerunc hosc omnia menfibus prodidiis millefimi
CCCXXXVII.

(41) Cod. EJl,, Collah.y & Amhr. 1. duccncif.

(41) Cod. Amh.l. & 11. Julii.

<4) ) Codd. Efi. , ColMt. , cr Ambr. L sddm libcth .

E*p/iat Uber S extui.

r$m. XIL

M m m

Digitized by

«gi HISTORIiE CORTUSIORUM

INCIPIT LIBER SEPTIMUS.

CAPITULUM PRIMUM.

JUCCCXXXFIL DieDomimco
tmia Augufti.

De lihr0tione Civitatis Padua i domimo
illorum de la Scala .

JOanne Dandulo Venetianxm Duce , Se-
reniflimo Principe Domino Carolo filio
RegisBoemia3 , Venetis, Florentinis,
Marchionibus Eftenfibus , Ludovico de
Gonzaga Domino de Mantua » Azone
Vicecomite y fere torius Lombardis Do-
mino contra Dominos Albertum , & Maftinum
de la Scala conjurantibus, Ducc exercitus Petro
Rubco de Parma , juxta Bovolentam Padua in-
feftabatur in taatum , quod ferc omnibus yillis
combuftis, Paduani erant omnibus fuis frugibus
fpoliati. IntoUerabiliiis etiam vexabantur mutuis,
& datiis: fiebant adulteria; ftupravcro in San-
^Hflimis Monialibus (i): timebant omnes cives
xarceres , vel cxilium . Vcrona infeftabatur a
Mantuanis, & Lombardis: Luca verbaFloren-
tinisDuce exercitusRolandoRubeo. Tarrifium
ctiam expulfis civibus , omnibus fuis caftris re-
vellantibus, excepto Caftro Francho, & Me-
Rre , multircivibus carceratis , & bonis omiii-
bus fpoliatis, vere erat in tenebris : poterant
vivi moriuiainvidcrc . JHis diebqs Cometcsap'^

paruit . ^ . r

Ciim omnes de Marchia Tarvifina gravi fcr-
vitutc coaiSki, eflent de libertate propriadefpe.
rantes , lux apparuit in tenebris % quae illumina-
Vit Dominum Marfilium (x), Civitatem eripe-
re de manibus Tyrannorum , qui clam conjun-

fitur Domino Duci Venetiarum, & Florentinis.
ic Dominus Petrus Rubeus exercitum Vene-
torum die XXIV. Julii duxit Noveqtam • Tranf-
iens per Villam Turris fe pofuit in Bruzigana .
Poft tranfitum fluminis , Porta San6te Crucis
impugnatur . Dominus ver6 Petrus ad portam
Pontis Curvi cum quingentis Tbeutonicis equi-
cavit . Hanc juflu Domini Marfilii invenit aper-
tam, qui pedes intravit, & eum ceteri milites
funt fecuti . Per portam Sandli Stephani intra-
vehint pliteas ; }am enim parari erant in pla-
teis Dominus Marfilius, & omnes de Carraria ,
& alii nobiles Paduani . Fic ftatim concurfus
totius Populi . Clamatur ab omnibus : Benedi-
Ous Dommus Deus Jfrael^ quia fecit redem^
tionem plebis fua • Sratim omnibus annuenti
bus , datur dominium Paduas in Confilio Domi*
no Marfilio de Carraria .

Eodem die capitur Dominus Albertus de la
Scala, Dv minus Riccius de Fojano Paduas Po-
teftas , & omnes Veronenfes . Domus eorum
fpoliantur . Hos juflit Dominus Marfilius in do-
mo propria honorifice cuftodiri . In tanto furo-
re jugulantur quinque, cum quibus Dominus
Dommicus de Agrapatis, optimus Advocatus .
Dicebatur enim auCkor conjurationis faite per
Dominum Aibertum contra Dominos dc Car-

( I ) Cod. Collait. Sanaimonialibus .

\%) Cod. Collalt. Marfilium de Garraria , & Guece^

lum Tettipefta Advocatum Tarvifii eripercFa-

duam , 8c Tarvifium .
( I ) Cod. Eff, » Coihlt. , & Amh. I. feflum •
i4iCod. Eft. & Collalt. Augufti, # amlfo Amkr.

raria • Capiuntur quingenti Theutonici » ftipca-
diarii Ulorum de la Scala . Solus Thomas dc
Capitc-Ni^o duxit ad domum tres Capitanco^
cum fuis (ociis 9 & bandcriis . Dominus vero
Marfilius, rcftitutis armis & cquis» dedit cuq«
(Ais lecuram liccntiam rcccdendi . Ex hoc do-
no Dci fit Vcnetiis , FlorentiaB ^ Paduas ma«
gnum gaudium ( 3 ) , Italia tota caait • Ea di^
nutu Uci tota Civitas fit tranquilla • Fuerunt
pia^diaa in MCCCXXXVU. die DomioicoUI.
Madii.(4)

C A P. I L

Eodem Anno .

De Dominis AmbaffatoribfAs Vtenetiarum ^
dr FlorentuB .

DOmlnus Marfilius Domino Duci ( f ) Ve*
nctiarum per folenncs Legatos retulit &•
dU fericm . Dic vero VI. Augufti , Legati Vc-
nctiarum cum Ambaflatoribus Florcntiae , Do«
mini Juftinianus JuftiniahO) Marcus Laureda<>
nus« Andreas Morefinus , in Confilio P^diiai fe
praBfentaverunt Domino Marfilio 9 & Commu*
ni. Et afltirgens Marcus Lauredanus , ait . Lu-
cet fim minor 9 & minus do&us; tamen paratU3
femper fociorum meorum obedhre mandaiis 9 no^
bis commiffa ex parte Ducis^ Com r.unis ye-»
netiarum^ de eorum licentia recitabo. Primi
enim ex parte Domini Ducis^ dr Communis
yenetiarum portamus 9 ^ optamus falutem
profperamf & felicem Marfilio Domino^ ^ Ca^
pitaneo Generali Civitatis Padua & di/MHus^
Antianis^ & Fopulo univerfo. Secundo ait :
'Qualiter Dominus Dux cum Communi Fme-
tiarum 9 dr Florentia receperunt tantum gau^
dium de liberatime Civitatis Padua 9 & domi^
nio dato Domino Marfilio 9 quantum potuerunt
umquam recipere de fa£io aliquo temporibus re*
troaSHs. Terti6 : (rf) Qualiter Dominus Dux
cum Communibus Venetiarum^ ^ Florentia de
Domino Marfilio voluerunt Civitati Padus
providere Venetiarum exemplo . Civet enim Ve^
netiarum k fuo Cive 9 <Jr Duce (7) regunxur^
quiy ratione fanguinisj & amore Patria ^ Fe-
netias in bono flatu & pacifico tempore longijS^*
mo confervavit. Ex parte ergo Domini Ducis^
& Communium prasdid^orum 9 Domino Marfi-
lio fupplicatur inftanter : Puatenus eiplaceat
Poptilum Padu£ patema affeSiione traStaret ut
ex hoc accedat gaudium omnibus antediCHsi
ipfe vero confequatur in hoc feculo perpetuas
laudes^ ^ gloriam infuturum. Alexiusjudex
dc Florentia fecundo furgens praemifla (aluta-
tione^ & au6koritatem (8) illam Ifaias : Surgc
illuminare Hierufatemy quia vAtit lumen tuum^
& gloria Dofnini fuper te orta efl 9 quam fa-
pientcr adducendo propofito 9 furrexijfe de te*
nebris in lucem Paduam demonfiravit. His^ &
aliis fapienter expofitis contra inimicos Com*
munium praedicfborum obtulerunt auxilia .
CAP.

( 5 ) Cod. £/f. , Coiialt, , & Amb. I. & 0>mmuai •
( d ) Cod. Amb. addit adduxic in ezemplum •
( 7 ) Cod. Ambr. addit paciiic& & quiet^ .
( 8 } Cod. Coiiait. 8c cum auftoritatc Ifai» prsalle^
gaca ait : tr ita Amb. l.

Digitized by

L I B E R S E P T I M U S.

C A P. I I L

Eodem Anno.
Refponpo Domini Mar/ilH .

DOminus Marfilius de Carraria afcendit in
fpLCulum, & eo loqucnte ceteri filue-
runt, Domino Duci , & Communi Venetia-
rum, & Florcntiae de falvatione , & liberatio-
nc Paduag, ac etiam de honore, & dominio
Civitatis fibi nuper acquifito , retulit grates
magnas. Ait etiam. Quod temporibus retroa-
€kis Padua opprimebatur gravi fervitute per
Hezerinum de Romano, quae fuerat liberata
auxilio Dominorum Venetorum . Unde Cives
Paduae perpetuo tenebantur Communibus ^^ote-
didlis in omnibus obedire. (9) Se, & Com
mune totum obtulit in perpetuum . Poftea allo-
quitur Populum , & talia eis dixit : Civibus
meis muttum teneor. Sdo enim dominium Pa-
dua^ Civibus Paduanis perpetud denegatum ,
datum alacriter Patruo noflro Domino Jacobo ,
qui Cives patema affieiione tra£iavit. Conjun^
gitur etiam Domino Cani focietate^ vinculo
parenula , dando D. Maflino ejus filiam in
IJxoremy qui d^ceptus y dr obfedione oppreffus
s Domino Cane , Paduam dedit Domino Fede-
rico Duci Auftri£^ qui fe Romanorum Regem
appellabat . Hic commifit cuflodiam , ^ defen-
fam Henrico Duci Karintia^ qui perfaos Fi^
€ari^ inordinate regebat diflriilum , ^ defen-
debat deterius . Unde , expulfis Theutonicis ,
Civts me elegerunt in Dominum : qui ab omni-
ius diflitutus^ (y Domino Csni impar^ Civi-
bus meis compatiens , cum bonis paSHs Paduam
dedi Domino Cani . Qualiter fint fervata per
^e^otes taceo , efl enim omnibus manifeflum .
Afodo , expulfis. Feronenfibus , me Dominum vo-
luerunt , quibus juro , eos in pace , ^ juflitia
confervare: ^ auxilio Domini Ducis^ (10) dr
Florcntia , recuperare Montemfilicem , eb* facc-
reomnes Cives divitiis ^ tST bon\s omnibus af^
fluentes . Dpminus enim vere novit , qudd non
mei caufa , fed civium , dominium accepta vi ^
ut Pax^ ^ Juflitia praflentur omnibus y atque
quies. His didlis clamaverunt omnes: Domi^
nus te cofiferuetj cum fis fpes noflra: vita tua
fit jalus. Ultimo Aldrevandinus Campanatus,
Judex Antianorum, ex parte Populi grates re-
tulit Domino Duci , & Communibus antedicais.
Deftruuniur infignia de la Scala . Fulgent ubi
que Marcus Evangelifta, & Lilium de Floren-
tia . Combuftis Opitergio , & Ponte Plavis ,
cuftodes illorum de la Scala defcrentcs Tarvi-
fiuro fugierunt*

Cp ) Meltus y quare fe , & Coromunc totum eis ob-
tuht in perpetuum. OJius .

(10) Cod. CvJIait. Ducis Communifque Veneciarum

arquc Florentias.

(11) Cod.Collah. Cornerio, ita Cap.FI.
(iz) Cod. AmlfT, 1. NLsiUTOccno (emfir .
lii; Cod, Collah. addit mortiltrc .
(14) Al. qui .

(i;) Cud. Collalt, Ec quod fuit mirabilc , tant» ca-

C A P. I V.

Mcccxxxyii.

De morte Dominorum Petri , & Marfilii
de Rubeis.

POft liberationem Civitatis Paduae , delibe-
rato Confilio cum Domino Marfilio Miio-
re, Guezilione Tempefta Advocato Tarviui ,
Marco Cornelio (11) , Zanino Morefino (11),
Marfilio Rubeo , & Ambalfatoribus de Florcn-
tia , Dominus Petrus Rubeus cum Dominis
Ubertino , & Mvfilio Papafava , & Thcutoni-
cis equitaverunt contra Montem-filicem . Die
vero VIL Augufti Dominus Petrus pugnando
contra fortiliciam ja<ftu lanceas fuit in corpore
(ij) vulneratus: (14) quud vulnus alta mente
contemfit. Die feauenti, Sacramentis receptis
Ecclefiac , voluit fibi Miflam folemniter cele-
brari, qui ftatim confecrato Corpore Domini
noftri Jefu Chrifti exfpiravit . Morte ejus Pa-
dua5 nuntiata , omnes asqualiter doluerunt : in-
duerunt niulti veftes nigras , tam Theutonici ,
quam Latini. Diefequenti de domo quoniaoi
Domini Jacobi de Carraria, ubi fuerat juvenis
educatus,coIloNobiIium portatus, militari ha-
bitu juxta Ecclefiam Fratrum Minorum tradi-
lur honorifice tpultuiae. Plandlus omnium lin-
gua referre nequit. Fuit miles magnac ftaturas ,
tortis, & audax: abfque crudelitate: militiaj
optimus Gubernator , a Theuronicis tantum di-
ledlus , ut eum fuum Dom;num appellarcnt :
tantaB curialitatis & largitatis , ut vix fibi equum
& tunicam retinjrct (15) BrcvitwT concluden-
do , fuit magna3 caftitaiis , qui religionem ha-
buit. erga Deum . Obiit autem anno XXXi V.
aetatis (uae, transfixus lancea, & die Vcneris,
hora VI. (16) Hujus doloris infcius ejus frater
Dommus MarfiliusRubeus morte communi pr3-
ventusXIV. Augufti exfpiravit: quimoJo u n:Ii
traditur fepulturas. Accumulatur dolor dolori .
Erat enim fratri fimilis . Ejus confilio exercitus
regebatur . Obiit astatis fuag anno quinquage-
fimo .

Eodem die Turris de Eft, fivePalTus, datur
Antonio de Lucio, nomine Domini Marfilii de
Carraria . DefundVis Nobilibiis antedi(5lis , a
Vc neris, & Florentinis, & Paduanis Rolandus
Rubeus fratcr major prasdidlorum eligitur Dux
exercitus , qui tunc contra Xucam exercicum
regebat Florentias. D.e ver6 XXIII. Septem-
bris in Baffanello juxta Paduam Theutonicorum
iiivenit exercitum, qui omnia irahebant i^i pras-
dam . Tunc , auditis omnium Rolandus quere-
lis , juxta Montemfilicem pretio , & precibus
duxit exercitum .

Eodem menfe Hugo Vegio (17) de Rubei^
carceratur in Parma , ibi enim fegebant pro
Do.ninis de la Scala eorum Avunculi , Azo , 6c
Sinnon de Corrigio.

Thcutonici de Tarvifio, causi capiendi prae-
dan, equitaverunt ufque Miranum, qui redeun-
tcs in Pregazolo , ab inimicis de Noale fugan-

tur,

fiicacfs cuftos fuit , qu5d virgo creditur exfpi-
rafTe anno «cacis fuds XXXiV. Froh Italici
Milices non erubefcicis , qui nedum a mulie-
ribus vos continecis , quin eciam maribu^s con-
jungimini t ite, ice« dc infernas adite domot,
vobis iii xternum prsparacas .

(i^) Cod. Amhr. I. & 11. ficuc Chrillus.

(^17) Cod. C§llMlt. fencx.

M m m 2

Digitized by

HISTORI^ CORTUSIORUM

«86

tur f & CApiuntur quatuor Theutonici bandera-
rii. Tunc etiam pro cuftodia Tarvifini diftri-
Aus mittitur a Venetis Andreas Morefinus cum
quingentis militibus Theutonicis . Jam mortuo
a Cuftodibus Joanne de Liftano miiite Theuco-
jiico» in Meftre Capitaneo » pretio duo mih flo*
renorum datur didlum Caftrum Communi Ve-
netiarum VII. die Septembris • Fuerunt onmia
pr^diaa MCCCXXXVIL

C A P. V-

' Eodem Annoi

t)e earceribuf Domini Alierti de la Scala f
filio Regis jfoannis •

MEnfe Augufti, die XII. D. Marfflius Ma-
jor fuit venetiis cum Domino Duce , &
aliis Nobilibus multa ad invicem coaferentes de
libercate Civitatis Paduas , 8c deftru(5lione illo-
rum de la Scala • Ordinaverunt Dominum Al-
bertumdelaScalaefle Venetiis, qui die XXVI.
fub fida cuftodia aliquorum Nobilium mittitur
Veneiias, Qjji efFufis lachrimis, & flexis geni-
bus coram Domino Marfilio pro falute deyotif.
fim^ fupplicavit . Cui ait : Faciam pro vobis
quidqutd fotero : non pojjum tamen contradicere
Dominis • ( i8 ) Dominus Maflinus frater ve-
fierf cum ertt in obedientia Domini Ducif , po-
terit vos a carceribus liberare . Pr«fentatus Ve-
netiis , cum maximo gaudio totius Civitatis,
cum uno (bcio Nicoleto joculatore , qui fponic
voluit carcerari , in Ducatu a Venetiarum No-
bilibus cuftoditur . Sic Dominus Marchiae Tar-
Tifinse , Brixis » Parmas , 6c Lucas , qui etiam
babebat quatuor millia Theutonicorum galea-
torum , cum uno fervitore , Dei potenii^ m tri-
bulationum hofpitio (19) requiefcit invitus,

Sui non folbm miraculis beneficiorum laudan-
us eft, fed etiam terroribus ultionum,
Eodem menfe , die quintodecimo , Serenifli.
mus Princef)s Dominus Caiolus , filius Regis
Boemi» , qui Civie (10) jam abftulerat Domi-
nis de la Scala , Venetias a D. Duce , & uni-
verfo Populo fummo honore fuit receptus, qui
fc totum obiulit Communi Venetiarum contra
Dominos de la Scala . Die ver6 penultimo di-
iftus Princeps habuit Civitatem Fcltrenfem cum
Caftro , famc potiijs , quam viribus fuperatam .
Die vero otflavo Scptembris Dominus Carolus
mifit Dominum Levorem , probum militem, &
legalem , cum quadringentis militibus de Ka-
rintia ad cxcrcitum Montisfilicis , in auxilium
Venetorum, Florentiar, & totius Lig«,

C A P. VL

Eodcm Anno •
De repmine Paduof , (Jr Brixia .

IN honorem Domini Ducis , & Communis Ve*
nciiarum per Dominum Marfilium eligitur
Poteftas Dominus Andreas Morefinus. Hic re-
gimen recufavit . Tunc Dominus Marcus Cor^
nelus de Ecclefia S. Mari» de Arena, focia»
tus a Domino Ubertino, 8c umverfo Populo, in
publica concione juravit regimen civitatis Paduap,

(18) Co4r Cpfhlt, Dominus V^netiis,

(i^) CW, Coihlt. in^a Rqigni la^c^ mwcipatm,

(ip) Cqd, ColUlt, Bellunum .

{%%) Cq4. sJ4ialt, mvir^; c^MiUu^kQ.

Die Il.Sepcembris vacaate regimine Civita-
tis Paduae, propter captionem Domini Ricii de
Fojano Poteftatis, rexerunt Paduam XVI. Sa-
pientes •

Dominus A20 Vicecomes de Mcdiolano, tra*
«ftatu habito cum Brixienfibus, fpecialiter cum
Conradino de Buchis , qui erat in Rocha Ftan-
cha , Zlliolo de Ugonibus , juffit ConradSinum
cum mille quingentis militibus , 8c peditibus
equitare contra Brixiam . Q;ai impugnando Ci-
vitatem Veterem auxilio intrinfecorum , in mu-
ro fecit tria foramina , & ibi pofuit quofdam
pedites. Conradinus fubfequenter intravit. Bo-
netus de Malavicina de Verona, fciens inimico-
rumadirentum, & omnia, quos quafi pro nihib
reputabat, afpiciens Conradinum cum quibuf-
dam militibus , infultavit in eum . Conradinus
pu^am fuftinuit in tantum , quod gentjs fua
intraverunt "Srixiam . TuncBonetus cum ducen*
tis militibus intravit Civitatem Novam fugien-
do. Brixia divifa erat maximo muro (11) tem-
pore reffiminis Domrni Marfilii de Garraria.
Poft victoriam Veteris Civitatis , Conradinus
Populum concitavit Novam invadere Civita-
tem , & fic igne portis impofito Novam Bri-
xiam intraverunt violenter, Domini vero Gui--
dus de Corrigto, 8c Bonetus de Malavicina, ibt
Redtores , cum Stipendiariis Veronam velociter
fugierunt . Dominus A20 Vicecomes cum gau-
dio milites fecit Coradinum ( iz ) , Ziliolum de
Ugonibus , & alios Brixienfes . Brixiam redire

fjermifit omnes expulfos perDominos de laSca-
a . Fuerunt h»c MCCCXXXVII. die VIIL
0(Slobris. Caftrum , auod eft in fummo mon*
tis, datum fuir die XIIi. Novembris . Sufpiraat
Domini de la Scala, undique auxilia inquiren*
tes. Nifi foerint in pace qusefita, non facile in^
veniuntur in adverfitate, prsefidia.

(2O Eodem anno, menfe Septembris Domi-
nus Maftinus dedit Viginum Caftrum Paduani
diftridlus Marchionibus Fcrrariae . Unde crevit
difcordia Marchionum, & Communis Padua.

Eodem menfe Septembris die VI. Rolandus
Rubeus , tranfiens per Pontem paffus de Eft
exercitum duxii contra Veronam, omnia deva-
ftando ufque ad portas. Dominus vero Uber-
inus cum quing^^ntis militibus Theutonicis, &
Paduanis Montisfilicis rexit cxercitum .

C A P- VIL

Eodem Anno,

De exercitu Montisfilids ^

ROlandus Rubeus, totius exercitus Veneto-
rum, & Florenti», Generalis Capitaneus,
in campis Montisfilicis duxit exercitum copio*
fum Theutonicis , & Latinis . Juflu vero Domi-
ni Marfilii Majori > Dominus Ubertinus de Car-
raria Paduanorum gubernavit (24) exercitum .
Petrus de Verme de Verona miles fagax » &
probus , Poteftas Moatisfilicis ^ afpicicns inimi-
corum potentiam , procuravit fapienter habere
auxilium aliquot militum , & peditum de Ve-
rona ; qui incogniti tranfeuntes per exercitum ,
intraverunc terram Montisfilicis : quos putabat
amicos Padu» carceravit in Caftro . Jumi Do-
mini Ubertini quidam Nuntius Domini Ludovi-

{%%) Cod, Collalt, Conradinum de Buchit.
l%x) Defunt b<ec ufjui ad illa ^ codem menfe t

aiiquibus MSS. Qfiui .
( %i) Aitbi duxit •

Digitized by

Google

«7 L I B E R S

ci de Goflzaga » Domini Maotuz , fimulans fe
fugiflc de Mantua, intravit Montemfilicem, qui
fecrete'tra<Sbibat de captioneMontisfilicis. Ejus
infidiaiJ Baldus de Pojaoa propalavit . Sic Zilius
a Mantella , domicellus Domini Ubertini , 8c
dt€kui Nuntius fufpenduntur . His turbatus Do-
roinus Marfilius Major , juifit fufpendi feptem
ante portas Montisfilicis . Carceratis de Vetona
fit timor, & treraor, qui tota nofte, at io ma
ne fufpenderentur , Iteterunt cum laqueis ad
colla . Fuerunt hac menfe Augufti .

Poft h*c Gibertus Delcfmaninus cum quibuf-
dam audacibus contra Dominos delaScala con-
juravit. Conjuratione detefta , per Dorainum
Petrum del Verme capitur , cujus fententia de
capitatur in foro. Aiiaui fufpenduntur, alii de^
fcendentes de muro tumerunt. Fuit hoc die
XIX. Oaobris.

Pro irapugnatione Montisfilicis Populus Pa-
dua congregatur. Fiunt .vinca, five gatti, pon-
tes , & ical«, machinsB ( »j ) , & alia artificia
ad oppugnandum. Impugnatur locus, non ta-
men viriliter. Pugnare enim Theutonici recu-
fabant. Intrinfeci, parati optimi pto defenfa,
pootem uoum , & gattos aliquos combufferuQC
die XIX. Novembris . Putaos Dominus Marfi-
lios, Montemfilicem non pofle viribus fuperare
magna fovea intrinfecos juflit includi . Fiunt
etiam Bafti» quatuor , five Caftra , in Sanfto
Jacobo , Sandlo Salvario , Sandko Michaele-
quanum vero iuxta Monteni. His munitis mili-
tibus & peditibus, Rolandus Rubeus cum exer-
citu equitavitVeronam, & inter Vicentiam, &
omma traxit in prsBdam menfe Februatii. Die
verb XIII. Martii Theutonici tranfiverunt Ati-
cem, aui, combuftis omnibus Villis ufque ad
Ptortas Verona , redierunt divites Montagna-

C A P. VIII.
Eodtm Armo .
De filh Domini Mafiini obfide^ d* aliis .

MEnfe Decembris cum Domino Duce Ve-
NobUes & Poten-
tes Ob,a> Eftenffs Marchio, Marfilius Major,
Gmdus de Gonzaga , Guecilus Advocatus de
Tarvifio , Legati Florentia , Legati Domini
AzonisVicecomitis de Mediolano, LeeatiTha-
dei de PeDohs de^onia, Nuntii Domini Ma-
ftmidelaScala, multi aliiNobiles, & ootentes.
Tunc multa fueruntdepacetradhitaj (cdpacem
DominusMaftmusrecufavit, a Venetis pacSis, &

vili;rT^"i*^^"*?"'- P"^ contra
Venetos Ludovico Imperatori Legatis, & pro-
miflionibus fupphcavit. Imperator obtulit auxi-
lia poftulata , fada fide de folutionibus fu« mi-
lit«, & promiflis. Proquibus omnibus obfer-
vandis Dominus Maftinus Caftrum Pifcheriaj,&
Dominum Francifcum Canem, unicum filium
&infantem, & alios Nobiles obfides pro pi-
gnore Imperatoris Nuntio confignavit. Domi-
nus rero Maftinus decipitur promiflionibus Lu-
. o r L revellaverunt Theutonici

in Pifcheria. Timens ver6, ne filiut unicus ini-
micis cum obfidibus traderetur, equitavit con-
tra Pifche lam cum exercitu meafeMadii. Poft
' Thcutonici, receptl pecunii ,
Dommo Maftino dederunt fuos obfides . & Pif-
cheriam . » * u

(*;) Cod. Qtllalt machiniB , & alia inftrumenta ad
"Mpugnandum aptiffima ; noadum enim fue-

EPtlMUS. m

A RevoIutotaraenAnnoMCCCXXXVlILmen.
fe Jjnuani, Comes de Sping cum Theutoaici»
in Tarvifio revellavit,qui recipere potuit a Vi -
netis magnam pecuniam pro Tarvifu , quod
dare Venetis recufavit. Fa<aa vero per Doni-
num Maftinum eidem plenaria fatis6<aione de
itipendio Boneto de Malavicina de Verona , Tar-
vifium liberc confignavit. Poft hoc di<aus Cor
mes tuit cum Venetis .

DieXXV. Januarii Henricus deLucio filiam
Rolandi de Rubeis duxit in uxorem . Eodem
menfe Ludovicus Imperator mifit Venetias fuof
Lcgatos , volens intraponcre inter partes . Die
Dominico , primo Martii , Dominus Marinus
Falerius incoepit PoieftariamPaduas, & fuit pcr
annum.

C A P. IX.

Mcccxxxriii.

Quo crdine Dominus Ubertinus de Carraris
recepit dominium Padua .

PRovidentia tra<aac eventus. Ideo Donainus
Marfilius Major deCarraria infirnaus, afle-
rens velle civibus Padua providere , fucceflb*
rem a Populo poftulavit confobrinum fuum Do-
minum Ubertinum de Carraria , femper de be*
neplacito Domini Ducis Venetiarum » & Com-
munis Florentiaj , quem univerfus Populus in
Confilio acceptavit alacriter . Qiii pubhca con-
cione recepit vexilium Populi,promittens jufti-
tiam univerfij. His Venetiis.nunciatis per Le-
gatos Florentiaj , Domini Marfilii providentia
judicio omnium comprobatur . Fuit hoc die
Martis X- Martii , fexta Indi^aione .

Ex prascedeatibus Civitatis Paduas diverfa re-
gimina colliguntur. Expulfo perfido Tyranno
Hezerino de Romano per Ecclefiam , & Vene-
tos y Padua annis LV tuit in maxima Ubertate .
Anno ver6 Domini MCCCXI. die X V. Aprilis ,
Dominus Canis de la Scala Vincentiam abftulic
Paduanis cum nuntiis Impcratoris, mediantibus
proditoribus Vicentinis . Unde fuit Padua im
obedientia Imperatoris Henrici, In brevi vero
tempore fafta rebellis Imperii , regebatur Civi-
tas non per juftitiam ; fed per partem , expulfii
Civibus coa6lisperProvinciasmendicare. Cap«
toMontefilicefurtiv^per D.Caaem MCCCXII.
Menfis Decembris , extrinfeci Paduani (itf)
redierunt: 8c anno fequenti Menfe Julii Padua-
ni elegerunt fibi Dominum fingularem , 8c Ci*
vem, primo Dominum Jacobum de Carraria.
Propter infeftationem Domini Canis a Domino
Jacobo , & cundlo Populo Paduano datur Civi-
tas Federico Duci Auftrias , qui fe appellabac
RomanorumRegem. Chm veroFcdericus cum
Ludovico Duce Bavarias contenderec pro Impe-
rio Romanorum , qui in bello campeftri cepic
Federicum , datur Padua per Federicum Hen-
rico Duci Karintice , qui cum XX. millibus
equis fruftra obfedit Montemfilicem , & in Pa-
dua Conradum de Ovenftagno conftituit fuum
Vicarium . Sub hoc dominio Padua in tribula-
tionibus laboravit . Expulfis Theutonicis de con-
fenfu Populi » Dominus MarfiUus Major accep-
tavit dominium. Dominus Marfilius dubitans
diu poffe defendere Civitatem, fc cum cotaCi*
vitate pofuit libere fub dominio Domini Canis
Majoris dc la Scala . Mortuo Domino Cane in

Tar-

rat adinventus ufut Bombardarum.
(lO Cod. Efl. & ColUlt. Paduam.

Digitized by

Googl

81$ HISTORI^

Tarvifio poft dominium , die III. Dominis Ma-
ftino , & Alberto dantur dominia Padua? , &
Tarvifii . Hi$ itaque fugatis cum Theutonicis ,
Domino tamen Alberto carctrato , Dominus
Marfilius Major cum auxilio Venetorum , 6c
Florcntiae conftituitur Paduas Dominus Genera-
lis. Moriuo vero Domino Marfilio , in dominio,
5c in omnibus fucceffic Dominus Ubertinus de
Carraria. Omnia vero prapdi*^^ fqriatimaprin-
ipipio Op^n^ colliguntur.

C A P, X.

Eodem Anno . Die XXL Martii .
De Marte Domini Maffilii.

NObilis Miles Dominus Marfilius Major de
Carraria , probus , & audax , videns fe in
mortis articulo conftitutum , fibi hasredem , &
dominii Paduas, Confobrinum fuum habere vo-
luit lu cceffbrem . Pro fuis male ablatis refti-
tuendis confignavit florenos centum millia.quos
depofuerat Venetiis . Altarij^ fieri , & Ecclefias
ordinavit, & fpecialiter Sandkam Mariam No-
vam de Zuecha , quam dotavit . Executorcs fui
teftamenii elegit Procuratores Sanfti Marci .
Qpi , omnibus Sacramentis Ecclefias fumptis de-
votiflime, ex ventris profluvio expiravit die
XXI. Martii. Obitu nunciato omnes convene-
runt. ExequioB fuerunt folemniterordinata?. Ibi
erant oranes Clcrici cum fingulis duplcriis ince-
dentes . In ledlulo purpureo ornatus more Re-
gali auro, veftibus, & argento, praecedentibus
ocSlo equis coopertis, a Nobilioribus Civitatis
fuit portatus . Expenfae funerari$5 fuerunt tria
millia florenarum . Corpus ejus requiefcit juxta
Ecclefiam Sandti Antonii , in eodcm loco , ubi
Domini Marfilius, & Petrus de Rubeis requie-
fcunt . Ultimo ejus corpus translatum fuit Car-
rariam. Fuit milestotocorporepulcher , omnla
adimplere ftudens,qua5 optabat; amicis fidelif-
(imus , duriflimus inimicis . Inimicos in Montefi-
lice quatuor baftiis , five caftris conclufit . Om-
^jia fuburbia Civitatis a porta, quac diciturTri-
oitatis, ufque ad portam Pontis Curvi; a porta
Prati vaUis ufque ad Sanftum Michaelem , ma-
5timo muro coepit includere, morte praeventus
adimplere non potuit , qug omnia Dominus Uber-
tinus maximis fumptibus adimplere curavit .
Obiit autcm jetatis luac anno XLl V. ( 27 ) Pro
cujus morte , Nobile^ Legati Vcnetiarum , Ber-
tutius Gradenicus , & Andreas Morefinus ; De
Fiorentia Cirocius (28) de Bardis, & Alexius
Judex , in Confilio Paduae de morte Domini
Marfilii conqucrentes , retulerunt , Communia
Venctiarum , & Florentiaa maximum gaudium
rcccpiflc de providentia Domini Marfilii , qui
de perfona Domini Ubertini Communi Paduae
in dominio voluit providere . Qpibus honorifi-
ce recepiis, Dominus Ubertinus retulit magnas
gratcs, ofFerens fe in cadem fraternitate, in qua
fuit DominusMarfilius Communibus antedif^is.
Statim die IL Aprilis , Domina Beatrix * filia
Guidonis de Corrigia , uxor quondam Domi-
ni Marfilii , multis Nobilibus ibciata , ivit Clu-
giam , quae tranfiens per Fcrrariam ivic Vcro-
nam .

CORTUSIORUM

C A P.

lUU, sfQii cuju^ niQrtcin t

Eodem Anno.

De liberatione Gerardi de Camino^ & aliif
crudilitattbus fa^is in ixercitu
Monttsfdieis .

IN oppugnatione Opitergii captus Gerarduft
de Camino , erat Veronaa carccratus , ubi
etiam erant obfides , filius & fiUa Rizardi cjus
fratris . Padu» vcro crat carceratus D. Guidus
Riccius de Fojano cum fua familia , captus
temporc cxpulfionis illorum de Veroaa per Do-
minum Ubertinum . Dominus Guiaus cum fui«
mittitur Viccntiam a Domino Maitino, Gerar-
dus cum nepotibus Domino Ubertmo Padu»
pr«fentatur die XXV. Mirtii.

Eodem menfe per Dominum Petrum delVer-
me Hyvanus fratcr Griberti carceratur in Ro-
Cba Montisfilicis , qui poftea piiuper Venetiis
mendicavit cum filio . Die vero primo Aprilis
fex fufpenduntur, juffu D. Ubertini , in exefci-
tu Monti filicis. In oppofito , juffu Petn del
Vcrme, fufpenduntur decem in Montefilicc de
iis , quos haowbat carceratos .

Eodem menfe dic XXI. quidam audaces in-
trmfeci praefumpferunt inducere Paduanos , tra-
dlatu fecretiflimo habito cum Domino Uberti-
no . Dum vero hord nodkis Paduani parati cf-
fent introire furtive,cafu in una baftita excrci-
tus, five Caftro maximum coepit incendium . Hac
caufa Cuftodes Muntisfilicis excitantur . Vidc-
runt extra muros Paduanos cum fcalis , & aliU
neceffariis ad intrandum . Sic tali cafu Domi-
nus Ubertinus fuo propofito defraudatur . In
no(fle fcquenti int.oitum ordtnaut; tamen con-
tra intrinfecos pugnabatur. Unde quidam Cajp-
tivi Domino Petro del Vermc proaitionis fe-
riem retulcrunt . Hi tamen laqueo fulpendun-
tur. Statim Petrus dcl Vermc confcios carcc-
ravit , qui poftea lacerantur per frufta : aliqui
fugientes a Domino Ubertino honorifice funt
recepti . Poft hac capiuntur o€to , volences in
fubfidium Domini Maftini intrare Montemfili-
cem , qui juffu Domini Ubertini fufpenduntur .
Propterea Petrus del Vermc juflit fiifpendi
feptem, Dominus Ubertinus tredecim . Ultimo in
tantum crevit feveritas , qubd omnes volentes
intrare , vel cJtire, Montemfiliccm occidebantur
laqueo, vel coecabantur oculo , Foeminaj exeun-
tes propter famem naribus truncabantur . Sic
inclufi in Montefilice ftabant triftes , de falute
propria delperantes .

Eodem menfe Aprilis Princeps Joannes , Co-
mes Tyrol , filius Regis Boemiaa , introivit Ci-
vie, qui cepit Endreghetum deMongai, Sceum
tcnuit in Alemannia carccratum . Fucrat enim
au<Stor aufercndi Civic dc mauu Dominoriim
de la Scala, & fubmittendi dominio di6ki Prin-
cipis. Tunc Martinus de Caftello intravit Civic,
qui temporc dominii de la ScaU curialiter te-r
aebatur in Verona .

CAP. XII.

Eodem Anno •

De Monteclo , & aliis Capitulis .

Olandus de Rubeis , Guecilus Advocatus
Tarvifii , Tartarus de Lendenaria , Mar-

cus

(^8) Zirolus in ali$s ,

Digitized by

«91 L I B B R S

#os Ruzinus de Venetits » duxeniot exercicum
jnxta Viilam Moatisfortis , modo cootra Vero-
nam» aliquaodo contra Vicentiam difcurrentes •
Die vero XHI (ao) Aprilis curfum fuit ad bra-
^ium ante portas Veronas . Dominus ver6 Ma-
ftinus latuit intra muros . Die fequemi tranfie-
nint flumen Aticis » & ibi maximam praodam
abftulerunt •

Eodem menfe }acobus de Anugnano cum il-
fis de Monteclo Majore dedit Monteclum Do-
minis Venetis, quo munito ducitur exercitus in
Pojanam die VIII. Madii . Eodem menfe exer-
citus in Infula de Longare congregatur » & ca.
picur Covalum de Cuftoza, quod multis deliciis
fpoliatur • Trecentum Theutonici Alemannias
inferioriii fe tranftulerunt ad hoftes • De Theuto-
nicis vero Domini Maftini bene quadringenti
venerunt ad exercitum Venetorum . Dum h»

feruntuTt D. Maftinus exercitum duxit contra
lonteclum , quod incluiit foveis , & baftiis .
Monteclo (ic inclufo, Rolaodus Rubeus die
XV. Junii cum exercitu traniivit Montem de
Peraga (30), & fe pofuit inter Vicentiam > &
Monceclum . D. Maftinus » qui cum fortiilimo
cxercitu illos de Monteclo habebat inclufos, vi-
dens inimicorum audaciam 9 qui » propter ma-
ximas promiflTiones Venetorum , poft vi6toriam
ad bellum celeriter feftinabant , in Vicentia fe
locavit • Sic abfque bello Baftiae feu Caftra
Moatecli per Venetorum « & Florentise exerci
lum deftruuntur : tentoria Domini Maftini ple*-
na vicSlualibus , 8c aLts fpoliantur. Poft deftru*
^onem Villarum inter Vicentiam & Veronam»
invito Domino Maftino fugacb cum exercitu,
Geates Venetorum redierunt in Longare . Ma
nente camen exercitu Venecorum in Monteclo,
(31) Pominus Maftinus (ja) equitavit concra
Paduanos , & Theuconicos t qui caftrametati
erant in Infuia de Longare : per terram « &
aquam pugnavit concra eos duobus diebus fuc-
ceffive. Tandem pars Domini Maftini vicupero-
se receffit , mulcis de fuis mortuis , & fubmerfe
cum fuis navibus , five caftris . Propter vidlo
riam de Monte lo Theutonici poftuIaDant pagas
dufJicatas, & folutionem cocius mtnfis eflfe fini
ctim , Se tali velamine guerram facere recuia
bant; aliter, nifi prasdicla fierent ^ Paduanum
diftri£lutn fpoliarent in tocum , cum Domino
Maftino concra Venetos pugnacuri . Contradi
tfentes Veneti , afTerebant Dominura Maftinum
abfque proelio fugifle Vicenciam . Ulcimo de
prxai(5tis fuic in Ludovicum Ducem Bavarise,
qui fe appellaSat Auguftum, liberc compro-
miffijm . Eodem menfe , juffii Domini Maftini ,
domus Advocacf, & aliorura rebellium, de-
ftruuncur in Tarvifio. Inclufi in Moncefilice cres
audaces viros miccebanc Veronam , auxilium
implorames , qui capci juxta Turrim de Cigna
no, qua3 eis infcii> ad mandaca erac Doraini
Ubertini reculerunc inclufos oranibus indigere .
Hi laqueo fufbenduntur . Dominus Ubercinus
eos includere forcibs procuravic . Qui de omni
auxilio defperances , cceperunt quarere pacem ,
& dic XIX. Julii fuerunt in colloquio cum ex-
crinfecis. Adgaudium, & memoriam hbera*
ttonis Civicatis Paduae de Dominio Veronen-
fium , mandato Domini Ubertini de Carraria ,
Paduas ftacuicur annuacim curfu? bravii , cujus
/blemnitas die IIL Augufti celebratur.

E P T 1 M U S.

CAP. XIII.

S9t

(t^) Coid. Ami. U. & CoUah. XXIII.

Uo) Cod. CoUait. Bcrga.

(31) dd. (Jt. in Longare.

il^) Cod. CoUait. MaiSaui ta Cerrttm cquitaverai.

Eodcm Afmo MCCCXXXnil. Die XIX.
Augufii in die S.lMdovici.

De liberatione Montisfilieis ^ aIum*

MEnfe ]ulii in Venetiis convenerunt Am^
bailatores Paduas , Veronas , & tj^tius
LombardiaB » propter pacem • Tamdem pax
Domino Maftino aiiplicuit , quam obtulerunc
Domini de Venetiis. Interim inclufi in Monte-
(ilice ,de omni auxilio defperantes» quafi omni*
bus viiShialibus indigentes , poft varia coUoquia
in hanc concordiam convencrunt « qu6d inclufi
in Montefilice Djmino Ubertino deb.*ant dare
Burgum liberum ; ipfe ver6 folvere debeat fti-
pendiariis Theutonicis 9 & Latinis inclufis flo-^
renos oAo millia . Item , qu6d inclufi volentes
ive Veronam » vel alibi , habere debeant kox^
ram licentiam recedendi . Item , quod pro pra>
didlis obfervandis Commune Venetiarum reci-
pere debeat obfides a partibus antedidlis . Proe-
did^ai omnia promiifi fuerunt^ niH infra dies
duodccim Dominus Maftinu<$ dederit auxilium
inclufis de centum fomis vi6lualium • His ge«
ftis, Florenus de Luca cum aliis Legatis Mon*
tisiilicis, accedens Veronam, Domino Maftino
retulit fa6ti feriem . Domino vero Duci , 8c
Communi Venctiarum» Dominus Ubertmus de
Carraria mifit pro fecuritate omnium prasdidko-
rum fuos obiides « Albertinum. pupillum de
Carraria , Nicolaum de Lucio « ]acobinum de
Peraga , Bonum Franciicum de i\ igns , Para*
dtfum de Capite Vaccas • Mariilium Bibi, Bo^
num Francifcum ]udiccm de Campanatis . Es
oarte Domini Francifci (jj) del Verme, & \U
lorum de Montefilice , Bildus de Pv^jana cum
nepotCy duo Theutonicit duo pedites Bandera*
rii , & aliqui habitatores Montisiilicis • Hos
omnes Dominus Dux juflit in Sand^o Georgio
honorifici cuftodiri . Florenus vero retulit, Do-
minum Maftinum non poife in aliquo fubvenire
propter inimicorum putentiam . Sic nutu Dei
terra Montisfiiicis in Fefto Beati Ludovicit
XIX Augufti Domino Ubertino de Carraria ^
& Communi Padus datur. Ex hoc dono Dei
Civitas tota canit , & fpes omnium fublevatur^
Dominus vero Pctrus del Verme armatus iQ
fonipede phalerato , prsmiflis peditibus, poftea
militibus Theutonicis , levads fignis Dominoi
rum de la Scala, exivit (34) de Montefilice»
8c Iiberam habuit licentiam recedendi : eum
tadien Dominus Tartarus de Lendenaria ap«
pellavit proditorem^ aflerem contra padla Ca-
ftrum munitum infra treguas reddidiue. Domi*
nus Petrus noluit dare refponfum; immo fa*
pienter fuis gentibus congregatis in unum, cum
omni aftutia, qua potuit» equitavit Verouam^
Promiffionibus adimpletis obfides redicrunt .
Propter gaudium , & reverentiam Beati Ludo-
vici in Ecclefia SancH Antonii Clerici cum po«

f>uIo univerfo cum oblationibus , & ciriis fo-
emniter convenerunt . ]uflu ver6Domini Uber-
tini de Carraria LXX. de Montefilice carce«
rantur. Hos tamdem dimifit impunes • Bona t
& pofleffiones illorum de Pojana , & ouorun-
dam aliorum » qui fiivebant Domino Aoaftino t

fue-

(n) ^^d. Efi. &CoUalt. Pctri, & ita amio Amkr.
Il4) Cod. Eft. & CoUalt. ordtnat^ « qui k Domino

Ubercino de Carraria habttic fccucaa » & M

amio Amhr.

Digitized by

tfl HISTORIA C

fiierunt confffctta . Illc rufticus , qui lancea
Duminum Pctruin vulneravit , capius in Mon-
tefilicc , ducitur Paduam , de quo vindidta
fumitur inaudita .

Eodem menfe Augufti Dominus Maftmus, af-
ferens Epifcopum Veronenfem cum Venctis
confpiraflc , irruens in eum gladio jugulavit .
Erant tutem germani ex duobus fratribus pro-
creati.

C A P. XIV-
Eodcm Anno .
De Caftro Montisftlicis ;

POft liberationem terr» Montisfilicis , Flo-
renus dc Luca» qui mandato Domini Ma-
ftini de la Scala erat in Caftro , continuo cum
machinis . & baliftis infeftabat cxiftentes in
Burgo. Hos Dominus Ubertinus juffit includi ,
.& machinam maximam de Venetis - erigi con-
cra caftrum . Medium Comitem » Judicem de
Eft conttituit Poteftatem > Palaminum de Ru-
beis Capitaneum . Florenus, precibus & pretio
requifitus , Caftrum reddere recufavit . Unde
nepos ejus fufpenditur coram caftro . Volens
amodo Dominus Ubertinus incluliDs non tantbm
virib^is fed etiam ingenio fuperare ; (35) per

Joannem Francifcum Gallinarellam Gamarel-
im ingeniose tradlavit , quod cuftodes Arcis
Florenum cum Arce dederunt vinculatum , qui
Padu» fequenti die , fcilicet XXVIII. Novem-
bris , fufpenditur de mandato Domini Uberti-
ni. Ceteri Cuftodes » receptis tunc florenis fex-
centis aDomino juxta pafta, libere receiTerunt.
De liberatione terr» Montisfilicis fuit Paduag
maximum gaudium ; fed de Rocha multiplica-
tur in triplum . Fuerunt hxc MCCCXXXVIII.

C A P. XV,

Eodcm Anno .

De captione Nobilium dt Fojano.

MEnfe Augufti, die ultimo, exercitus (jtf)
congregatus in Longare ducitur contra
partes Baffani . Jam enim fecretum erat collo-
quium habere Marofticam . Uude die primo Sep-
Cembris datur (37) Xico de Caldenatio, qui focie-
catem fecerat contra Veronenfes cum Paduanis,
& Venetis . Poft hac totus exercitus circa Eiaf-
fanum congregatur » fit deftru<ftio vinearum ,
& omnium •

Eodem menfe Eques (j8) VicentiaB fecrete
fe conjunxit cum Venetis , qui in caftro fuo de
Brendole revellavit. Eodem menfe Ziliolus Ad-
vocatus Tarvifii , qui erat carceratus in Tarvi-
(lo per Dominos de la Scala , quia Dominus
Guecilus ejus frater revellaverat in Caftro de

ORTUSIORUM

»9<

(]$} CodXollalt. Et ad fe vocatum Johannem Fran-
ci£:um Galmarellam juffic arte 8c ineeniola-
borare . Qiii clam noht acccdens cunodes ai-
loquebatur , cum quibus tamdem pecunia pa-
ftut efi , quod Caftrum acque uailellanum
Florenum prcdidkum in manibus Ubertini
Carrigcri dedtrenc . £c juxca promifllonem
cunic^m Cadcllanum in compedibus depre-
Jicnfum , atque Caftrum Ubercino Carrigero
dederunc. Qui di<;tum Florenum cruci fuffigi
snandaric die fequenci , acque cuftodibus iliis
prodicoribus juxca padionem fadam numera-
ri jufiit Ducacos DC. auri pro precio prodi-
tio«is prasdids . Ec quum recepifTcnt , iliis
jaoandavit , quod pec diem iilam Paduam fic

Noale, fuit relaxatus pro quibuiHam Verone«ii
(ibus, quos Doo^ious Ubertious habebat Paduat
carceracos. Dominus Maftinus , coniiiio Mar->
chionis Spinetas % & Azonis de Corrigia 9 fecre*
te tra^tvit habtre Montagnanam ; fed huiut
proditionis artifex Domino Ubertino omnia re^
velavit , qui cum Dooiino Duce Venetiarum
ordinat^ tra(5lavit , qu6d quingenti Theutooici
de exercitu BaiTant lubic6 equicaverunt io Eft r
& traofeuntes per paflum Turris fe pofueruoc
in occulto . Dominus Marchip Spioeta, & Do*
minus Guidus Riccius de Fojano » cum Theu^
tonicis de Verona equitaverunt circa Moota*
gnanam. Qpo vifo Geotes Domini Ducb » fic
Domini Ubqrtini equitaverunt alacriter; ioimi*
ci'ver6 fe direxeruot adpugoam . Tandemfuc»
cubuit pars VeroodB . Marchto fugam ceptt #
Guidus Riccius 9 & Gibertus fratres t militet
audaces , de Fojano cum aliis quatuor de Fo-
jano 9 Zilinetus quondam Domioi Zilbeni t vi«
gioti Theutooici banderarii, & ducenti miUtei
capiuntur . Fuit hoc MCCCXXXVIII. Die
vero penultimo Septembris more Thcutooico-
rum I omnes Theuconici fuerunt a Theutooicis
rehxati^ fola promifEooe tameohabita redeua«
di » armis tantbm , & equis fpoliati • Domino
Duci y & Communi Venetiarum pnifentantur
Domini Guidus Riccius cum altis de Fojano »
excepto Domino Giberto , & Zilineto Domini
Zilberti . Dominus vero Gibertus , captus k
militia Domini Ubenini , praefentatur eidem »
qui iii quadam camera PalatiifierijufGtcaveam
unam ligneanl » Dominum vero Gibertum car«r
ceravtt ibidem • Propter hanc vi(Slortam io Canw
pis MontagnaoaB Andrseas Zucha Morefinus
Capttaneus exercitus nomine Veoetorum rece*
pit hooorem militias a Domtoo Aroaldo Theu»
tonico de Verich .

Eodem menfe Septembris» die VIII. iociptuot
NundinflB de Noale , quae fiert confueverant ia
Tribafilige, quas ordinavit D. Guecilus Advo^
catus. Tempore dominit illorum de la Scala •
Officium in Padua Summus Pootifex interdtxit.
Hac d& caofa Dominus Ubertinus fuos Legatot
mifit Avinionem . Eorum precibus Benedt6his^
PapaEpifcopoVenetorum injuoxit» ut Paduan
accederet feftioaoter. Quii, receptis ItterisPa*
palibus» die XVII. Septembris Paduam vSnit:
qui ioveoiens Paduanos infontes , & tnterdidh)»
propter inobedientiam iliorum de la Scala 1 al^
ioterdt(5fco Paduam liberavtt.

CA P. XVI.

kodem Anno.

De turri&us Quartefoli , & Bwrgis VitemiM.

DOmiousUberttous putaos includcrcViceii-
tioos, tradhivit habere turres dc Qjiarte-

folo

diftridum evacudflent , & ouod nuUo tem»
pore illuc auderenc accedere fub poenacrucit.
fex quo yeiuum excitit, q»od Roca Cve Ca-
ftrum Montif Silicif per retroafta icmpora
inexpugnabile creditum , cxpugnabile comper*
tum fuit, juxca anciquiifimum illttd vulgart
proverbium , nuUum eziftere fortc Oaftrum 9
ad quod afclluf atiro onuftus non poflBt afcen-
dere . Proindc qui Rocas vel Caftra IXwmno-
rum , vcl Comicacaum cuftodicis , advertttc »
8c apcrcis fempcr oculis dormitatc , quia
FtUx qu9m fMCiunt alisna fgricmla caitfum •

(^6) Cod. Coiialt. exercitus Vcnctorum.

(17) Cod. Coiiait. & Amh. l. dafiur pcciiiua*

(jS) Cod. Coilalt. Epifcopus.

Digitized by

Google

«95 L I B E R S

Iblo quts eaptis etiftodibus habuit die XIV.
menfis OSkobris . Quidam Nobiles Vicenrini
rebelles*Donr)inorum de la Scala , fcilicet Do-
minus Vivarius de Vivario (39), Jacobus dc
Arzegnano, & alii, auxilio Venetorum, ScDo-
nini Oberiini inierunt confilium habere Vicen-
fiam, & eam ehpere de manibus illorum dela
Scala . Et fic Rolandus Rubeus cum excrciru
Theutonicorum, qui eratcircaBaflanum, equi-
tavir ufque ad Pontem Breuta de Vigontia, &
iflde tranfiens per Liminam equitavit infciis
ioiraicis die noduque ufque Viccntiam, & cum
auxilio Vicentinorum intravit Suborbia Civittv
tis, fcilicet Pufterte Purt« Nov», & Sanfti Fe-
lici*{. Qiiidam etiam intraverunt Civitatem ,
fed propter portam (40) Civitatis , qu» erat
levatura , non fucrunt aufi intrare fucccffive .
Sic ab hac die ftant inclufi in Viccntia dolorofi,
quoniam Cives a Theutonicis de propriis do-
mibus expelluntur, & coguntur , reliftis filiis
& uxoribus , mendicare . Theutonici vero ex-
trinfeci, qui erant in Burgis, fimili modo om-
sia traxerunt in praedam . Dominus vero Ma-
ftinus, fcitns Vicentiam fi^ inclufam coepit de
viAoria , & de omni auxilio defpttare . Erat
•tiam ftrata, qus erat inter Vicentiam & Ve-
ronam , occupata in tantum , quod nuilus ire
poterat, vel redire, quia Caftrum de Brendole,
& Monte lumrevellaverunt Vicentinis, & Do-
«linis de la Scala. Fuit hoc MCCCXXXVIII.
4lie Lunae XIX. Oaobris .

Statim menfe fequenti Henricus de Lucio
€um Theutonicis Domini Ubertini equitavit
contra Lonicum , & abftulit magnam praedam
viftualium , & bonorum , & plauftrorum . Vo-
luit enim Dominus Maftinus per viam dcLon-
gare munire Vicentiam viclualibus.

C A P. XVIL

Eodem Amo.

De morte Advocati^ altomm Nobilium
immicorum illorum de la Scala,

Llcet Domini Albertus , & Maftinus coepe-
runt dechnare, tamen illis fortuna clam
favebat. Poft mortem enim Dominorum Petri
tc Marfilii de Ruboi> , Marfdii de Carraria, &
Antonii de Lucio , qui obiit die primo Madii
Dominus Guecilus Advocatus Tarvifii infirma-
tur, qui die XXIII. Novembris Paduae expira-
vit . qui omnibus occurrcncibus cum Domino
PadusB D. Ubertino juxta cadavera pradifto-
rum honorifice fepelitur. Fuit vir largus , &
audax, amicis fidehflimus , qui omfies expulfos
de Tarvifio in Anoaie propriis expenfis fuftine-
bat.

Statim die 11. Decembris moritur Dominus
Tartarus de Lendinaria , milesfonis, & puU
cher , qui juxta alios fepelitur . Erant omnes
praBdifti Nobiles principales inimici Dom.no-
rum de la Scala , qui fapientia , & fortitudine
omnes fuperabant . Bene enim de eorum morte
gaudere poterant inimici . Mors enim eorum
nosinducit diem exitus cogitare. Cotidie die-
tam facimus . Vidimus enim prsedidlos Nobiles
regere Lombardiam, & Marchiam, & aliquan-
do Imperium , vel Ecclcfiam : modo funt foeti-
4i in lepulturis, & , qaod ilh funt, erimus om-

<3P) Cod. I, Amb, Dominus Innoccnciusde Vivario.
(40) Cod, Collalt, Sarafinefcas portas Turribus inhc
rentc9,-non ficc* . ^ *
Jom. XII.

E
A

P T I M U 5. «9«

nes. Propterea non debemus in hac vitamifer*
rima confidere, lumus enim ficut flos pulcher,
qui fcetet in fero. Unulquifque ergo faciat bo-
nu:n , & declinet a malo , & veram agat poe-
nitentiam de peccatis , ut ad vium aBcerQaa
valeat pervenire .

C A P. XVIIL

MCCCXXXIX. Die Dominico XXIIL
jfanuarii .

De pace Venetorum .

AD honorem, & reverentiam Trinitatis mei-
fe Odlobris pro pace convcncrunt in Ve-
nsTius Rolandus Rubeus, Levorus Theutonicus
de Karintia, Legati Domini Ubertini, & Com-
munis Florentise. Ex parte Veronse Marchio
Spineta, Azo de Corrigia, & alii Dominorum
de la Scala, qui poft varia parlamenta concor-
dts inMCCCXXXlX. XXIil. (41) Januarii in
Ecclefia San£U Mlarci publicaverunt pacem, &
juraverunl conventam , & tra<5latam inter Do-
minum Ducem . & Communia Veneti trum, &
Fiorentias ex una parte, & Dominos Maftinum
& Albertum dc la Scala cx altera . Forma pa-
cis hagc eft .

I. Nam libere ipfi delaScaladederuntCom-
muni Venetiarum, & Domino Duci Tarvifiuraf
cum tofo fuo diftridlu, Caftrum Fianchum ,
Baflanum , & etiam Caftrum Baldum . Et fic
ipfum Commune Venetiarum remanet , & eftr
verus dominator ipfius Civitatis T:irvifii , &
totius diftn6hi s & Comitatus. Sed diftumCa-
ftrum Baffani, & Caftrumbaldum diftum Cora-
mune dedit , & confignavit Domino Ubertino
de Carraria , dominanti Paduae , ut tenebaiur
per pat^ta, cum conditione timen , quod forti-
litia d ili Caftribaldi ex parte & latere ver^iis
Veroiiam debeant dirui , & nullo umquam
tempore debeat exigi aUquid ad diftum Ca-
ftfum , vel alibi occafione didti Caftri ab ali*
quibus tranfeuntibus cum rebus mercantihbus »
nve per Dominum Ubertinum , vel alios ullo
modo .

I(. Itcm teneantur di<5Vi Domini de la Scala
fatisfacere Communi Venetiarum pro extorfio-
nibus per eos fa<flis cootra pacfta per pr«fentein
guerram ufque ad fummam decem miilium flo-
renorum, cn dendo in hoc Domino Duci.

IIL Praetorea didti Domini de la Scala dant;
& confignant in fortiam Communis Florentix
quatuor Caftra infrafcripta pofita in diftriftii'
Lucano, videlicet Bufanum, Peffam, Altopaf.'
fum, & CoIIe.

IV. Item cxtrinfeci de Luca omnes gaudere^
debeant fuis bonis ftantes in Comitatu , ut vo-
luerunt , & non in Civitate . Sed triginta e«
ipfis, quos elegerunt Domini de la Scala, ftarc
debeant extra Comitatum , & Civitatem gaur
dentes tamen fuis bonis .

V. CaBtcriim Doraini prasdiAi de la Scala
nullo uuquam tempore debeant, vel poflint, vel
alii pro ipfis aliquidaccipere apud Hoftiliam ,
liec in Pado, in didlo loco, vcl alibi, occaflo-
ne ipfius Hoftiliae, nec aliquod impedimentuni
mercatonbus , vel mercationibus tranfeuntibus
per partem prasdidlam Padi ullo modo, vel in-
geuio.

(41) Cod. CoIiaU: dic Dominico ultimo Januarii ^
^ ita Cod. i. Amh:

N BB

L/iyiLi^eu uy

HISTORliE

)97

VI. D\£tui Dominus Ubertinus de Carraria
com Civtface » & diftri(5lu Padux toco, cum
oroni eo, cjuod tcnet hodie plcne, & diftri^Ste,
includatur in didVa pace .

VII. Dominus Rolandus de Rubeis > & illi
dc domo fua debeant pacifice gaudere omnibus
fuis bonis , pofitis in diftridlu Parm« , & efle
immunes perpetuo ab omai datio , & colta ,
(41) &c. oc ipfe Dominus Rolandus , & Domi-
nus Andreafius de Rubeis debcant in quolibet
incnfe , in fua vita , habere a D. Maftino centum

auinquaginta florenos , vidclicet ipfe Dominus
Lolandus centum , 8c Andreafius quinc^uaginta:
fed non poffint ftare in Civitate, nec in diftri-
^u Parroaa . Epifcopus ver6 Parmenfis , firater
4\€ti Doroini Rolandi, fimiliter debeajt gaude-
re bonis onmibus ad eum fpe£lantibus ratione
Epifcopatus, & ratioue perfoa^ fus: fed non
poffit Itare in Civitatc , vel diftriftu Parm» .

VIII. Dominus de Vivario qui fyit caufa ,
qu6d exercitus Venetus , & Florenti» habue-
runt fuburbia Civitaiis Vicenti«, debeat gtu-
dere omnibus fuis bonis pofitis in Vicentia t di-
ftridlu » 8c Veronenfi diftridhi efle ipfe cum
omnibus fuis immunis ab omnibus datiis» 8c
cojtis , ftando tamen extra diiSios diftri(Slus , &
4ebeat habere quolibct menfe a Domino Ma-
iiinoy donec vixerit, florenos centunfi.

IX. Reliqui autem amici fui debeaat tradla-
ri benignc , ficuti ceteri Cives .

X. Omnes de Monteclo majori Vicentini di-
ftri^us , qui tempore guerrae adh^erunt didlis
Communibus , debeant efle immunes per decen-
nium ab omnidatio,& coUedla, perquinquen-
nium exempti ab omni petitione dcbitorum ,
In quibus fpecialibus perfonis, vel Communi-
bus eflent quodammodo obligati , & caftrum
iplum debeat dirui .

XI. D. Epifcopus Vicentinus , qui fimiliter
adhafit, debet gaudere omuibus futsbonisEpi
fcopatus , & ftare ubi volucrit .

' XIL Pra2di<aisRubeis,& fuisamicis: D.Vi-
yario , & fuis amicis cum omnibus de Monte
clo , rcmifla cft per Dominos de la Scala om
ijiis iajuria , oflenfa , 8c condemnatio occafione
praefemis guerr«.

XIII. Dominus Carolus^ & Dominus Joan
nes filius Regis Boemias > 8c alii adhsrentes in
fadlo guerr» dicSlis Communibus FlorentijB , &
Venetonun , includantur in pacc , fi volunt ,
& habeant terminum trium menfium rcfponde-
rc , fi effe voluerint in pace, (43) an ne.

XIV. Et fimiliter Xicus de Caldenatio , i
efle voluefit in pace , & reftitucre ipfis Domi
nis Marofticam Vicentini diftridlus, quam ac
quifivit tempore guerrae ; fia autem, didlaCom-
munia non aebeant fe intromittcre in fa<Slo di
€ix MarofticdB , nifi procurando concordiam in*
(cr partes .

XV. Dicai Domini de la Scala rcmaneant
domini Civitatum Veronjs , Vicentis » Paroue 9
Lucae.

XVI. Dominus Albertus , & alii carcerati
Jiinc inde relaxcntur .

XVII. Praeterea Dominus Dux , debet efle
auditor^vel, cui commiferit, omnium querc
iarum , & terminator , quae fierent per praBdi
«os de Rubeis, de Vivario, de Monteclo, &
reliquos fupra nominatos contra di<5los de la
Scala , & e converfo de omnibus (44) fervatis
prasmiflbrum : & quod fummarie debeant pras-

(41) Cod. Amb. 1. coUeOa^
(4}i ncc At.

RTUSIORUM «9«

mifla executioni mandari. Fucrunt & alia C«*
pitula , qua? brevitatis causd non icribo . ¥lac
omnia funt fiiDulatioae firmata « .& poena cen^
tum miilia florenorum praedidbis in MCCC*
XXXIX. menfe januarii, die XXIV. Indiai»-
ne ieptima.

Hujuspacis, quas videbatur ratioBabiIiterde«
clinanda, propter Viccntiam quafi vidtam, fuit
caufa Theutonicorum timor , & ta^um , qui
multoties , & indebite poftulabant pagas dupli-
catas, & continu6 minabantur fc conjungere
^omino Maftino contra Communia antcAiiCu t
& Commune Paduae.

C A ?. XIX.

Eodem Anfio .

De exteutimt pacis framulgats VimHis.

LEgatis Dominorum de la Scala , fupplicao»
tibus pro pace Venctiis , a Domino Ducc
denegabatur auditus . Unde pro obfervationt
omaium, qus fierent inter partes, die II. De*
cembris, Bonetus de Malavicina, Capitaneus
in Tarvifio pro dominis de la Scala ipfum Tar-
vifium Domino Duci , & Communi Venetia-*
rum confignavit . Qqi vcnicns Paduam , a Do«
mino Ubertino honorifice receptus, ivit Vero-
nam . Simili modo datur Venetis Cafi^um fraiH
chum . Dic XIV. Januarii quidaoi intravit Baf-
fanum nomine Domini Ubertini , & Communi»
Paduas • Statim die (equenti datum fuit Ca«
ftrumbaldum . Eodem die Sacchetus a Campa«
gnola conflituiturSyndicus pro ratificanda paca
pro Communi Paduas , & Ck^minus Aldrevandi-
nus Emfcopus Paduas venit de Avinione. Die
XV. januarii Dominus Albertus de la ScaU
cum Uomino Guidon« Riccio , & Domino Gi->
beno de Fojano , 8c omnibus aliis carctratis
de Verona, fuit a carceribus liberatus; qui ta-
men ftabat Venetiis , a Nobilibus Venctiaruni
cuftoditus curialiter. Menfe vcr6 Februarii qua«
tuor Caflra Lucas dantur per Dominum Ma(ti«
num Communi Florcntias, videlicet Bufanum »
PelTa , AltopaiTuni , & Colle . Adimpletis pro-
miHis per partes, Dominus Albertus dic XIII.
Februarii coepit navigare vershs Veronam . Sic
divina favente clementia die XIV. exivit edi-
<Stum a Domino Ubertino publice procIama«
tum , quod omnes dcbeant obfervare pacem t
& quod via8 , five ftrata , versiis Vicentiam, 8(
Veronam fint libers ab omnibus , 8c aperts .

Die primo Martii Dominus Zaninus Contare-
nus incoepit re^imen Civitatis Paduas, qui fuc-
ceflfit Domino Marino Falerio , qui per Com«
mune (45) Venetiarum fuit primus Poteftas io
Tarvifio. Eodem menfe datur Caftrum San£ti
Petri Domino Duci , & Communi Vcnetiarum,
qui de omnibus qusftionibus, & controverfiiSt
vertentibus intcr Uominum Ubertinum , &Gu«
lielmum de Campo SandliPetd, debet fuo ar«
bitrio judicare . Licet Dominus Ubertinus Pa^
duam cumComitatu pacifice pofiideret; tamea
contra ejus voluntatem , & Communis Padua
Azo Eftenfis Marchio Caftrum Vigozoli Padua«
ni diftri(S^us tcnet indebiti .

CAP.

(44) Liguut alii , in obfcrvatis .

(45) C§d. Eft. & CMalt. ptm C^Ammm.

Digitized by

Google

L I B E R S

€ A P. X X.

Eodem Anno .

D$ C4tptiane Domini Loderifii , ^ vindiHa
Tbeutonicorum .

POft jpacem prsedi^m Dominus Maftinus
tractavtt, Theutonicos, qui erant conrra
iplum in obfidione Vtcenti» y mittere contra
Mediolanum , & fuerunt duo millia galeati; pe-
ditum ver6 maxima comitiva ; Marefchalcus
ver6 erat Dominus Raynaldus de Giver: Ca-
poralis ver6 , & du£ior eorum erat Dominus
Loderifius Vicecomes » expulfus de Mediolano
)l D. Azone Vicecomite . Eorum exercitus ap-
pellabatur^odft^^ SanRiGeoTgii. (46) Domi-
nus ver6 Maftinus, (imulans fe innocemem ,
Mediolanum mifit auxilium . Die ver6 V. Fe-
bruarii Societas tranfivit flumen Adduas, quo
die acceflerunt ad Villam • Lucbinus Viceco-
mes Capitaneus Generalis exercitus ivit Legna-
num Terram magnam totius Seprii . Ibi ftans
Loderifius , qui ie appellabat dominum Seprii »
barbam depofuit , quam diu tulerat . Exercitus
Mediolani dividitur . Dominus vero Raynaldus
de Lonrich , Marefcalcus Mediolanenfis miUtias
cum oiSlingencis militibus, & peditibut duobus
millibus equitavit Parabiagum . D. Luchinus
cum reliqua militia , videlicet equitibus duobus
fflillibus, & peditibus fine numero, equitayit
Nervianum : per loca extrmfeca , & tamen cir-
cumfiantia » milites » & pedites funt difperfi .

(4ff) Cod. CoUah. Et h«c fuit Drima Societat in Ita-
lia . Proh Icali» dolor 8c iAfamia ! San£kum
autem nomen Societatit ^ proditoribus , rap.
foribas , adulteris , Sc furious hodie occupa-
tiur • Kon crubeicttnt cam (acrum nomcn an<

P T 1 M U S. 9o»

Die ver5 Dominico» XX. (47) Pebruarii Lo*^
derifius cum Theotonicis, & odUh^tis pedi**
tibus infultavit in illos, qui eraac In I^abia*
go 9 ibi nulll repend cultodii pugnaverunt •
func capitur Marefchalcus Mediolani9& fiUuf
Domini vercellini Vicecomitis , qui cum fexa-
ginta Barbutis optime pugnaverunt . Pervene-
runt enim in fortiam Domini Loderifii . Luchi-
nus ver6 fentiens hasc , fic fubito fe traxit ad
Campum , qu6d fuas acies non potoit ordinarct
nec gentesy qnx difperfaB eraht, congrc^m •
Traxit tamen viriliter cum gentibus '\ quas ha«
bebat . lUi de fbcietate fe pofuerunt acriter
contra eum • Pugnatum eft ab hora tertia ufque
ad vefperas. In hoc proelio D iminus iLuchinus
fit captivus ad fidem » & multt alii mi^ites Me-
diolani . Joannes de Flefco fuit occifus Maref-
chalcus Societatis cum multis Theutaiicis futc
capcu<; ad fidem . Ultimo Mediolani gens (48)
obtinuit campum , fic capcivi Mediolani func
libere relaxati, inimici funt fugaci» & omnes
Theutonici, qui erant in Legnino^ cum Ma-
refchalco Domini Azonts « & qui erant inPara-
biago f He<5K>ri de Panico nomine Mediolam
fe mifericorditer reddiderunt . Fuerunc omnes
mortui » vel capcivi ex utraque parte : ultra
quatuormillia reperta fimt corpora mortuorum.
Dominus Loderifius fecum du6ko filio Domim
Vercellini per tenfa fugit.Somam. Ibi capituft
& filtus Domini VercelTini liberacur ^ qui cum
duobus filiis* naturalibus , & Nepote uno pra»«
fentatus DominoMedioIani » carceratur inTur-
ri 9 quas dicitur Comitis Philipponis.

tiquit venerabile proftituerc •

(47) Codd. Amk. Mmbo XXI.

(48) Cod. Collah. genc Mediolani de hora in lK>cafli

accrcfccnt •

ExpliCit Uber Septimus.

Tom. XIL

Nmi a

IN-

Digitized by

90I

HISTORIiE CORTUSIORUM

901

-INCIPIT LIBER OCTAVUS.

CAPITULUM PRIMUM.

De Campo San£ti Petri , Nobilibus
diSia Domus .

'Ir Ncbilis, & patens miles Tifo
de Campo Sandi Petri Conizam
de Carraria , fororem Magni Mar-
. filii , duxit uxorem , de qua gc-
nuk Tifonem Novellum . Habe-
bat enim Gulielmum nepotem ex iilio |am prse-
mortuo , nato ex nobili Domina de Camino .
Pofl: mortem Magni Tifonis , Coniza Emum
( i ) militem de Borgondia inhoneftc dilexit .
Ambo a filio Conizss juffu Domini Marfilii
ftrangulantur . Tifo Novellus Magnum Marfi-
lium , fuum Avunculum , voluit luccefTorem ,
cui fqcceflit nobilis miles Dominus Ubertinus .
Hac dc caufa coepit difcordia intcr Dominum
yberiinum , & Dominum Gulielmum nepotem
didi Tilo .is , afierentem hjeredita^em avitam
cx vigore teftamcnti Migni Tifonis in fe totali-
ter devoluram . Sic pio bono pacis Caftruni'
Sandli Petri datur a Gulielmo cuftodiendum
Venetis , donec fuerit per Dominum Ducem ,
& Communc Venctiarum de |uribus partium
determinatum . Fuit hoc menfe Martii anno
Domini MCCCXXXIX.

Pro bono pacis in Anno fequenti menfe
Martii IUuftris Francifcus Dandulus, Dux Ve-
netiarum ,lenteqtialterdefinivit ,qu6d Caftrum
San6li Petri cum fua Curia habeat Domiriu:
Ubertinus , reHquam hsereditatem Tifonis fibi
reiineat Gulielmus; qui privatus Caftro,& fuo
nomine antiquiffimo , obiit in Treville, relicTti
unica fiUa Sard, cum qua nobilis progcnies de
Campo S. Petri tunc defecit (*). Unica ejus
filia Sara, fponfa Meliaduxii AdvocatiTarvidi,
Pacre non (2) fepulto , cum eo matrimoniu.n
confiimavit carnaliter , licet Pater cum facra
mento voluifiet , quod eam nunquam habc-rei
uxcrem. Obiir MCCCXLII. menfe Februarii .
Eodem anno , menfe Septembris die VI. obii?.
Meliaduxius Paduae , cujus uxor , receptis literis
fimulatis ab eo , venit Paduam . Illam invitis
oculis afpiciens Mehaduxius, jam loquela priva-,
tus, de ejus digito traxit anulum, quem repofi-
tum abftulit iteratb. Stacim fequenti die coram
Domino PaducB , & aliis Nobilibus Beltrandus
filius Rolandi de Rubeis de Parma didlam Do-
minam defponfavit, Dominam aliquarum Vil-
larum , & Caftri de Treville . Caftellanus vero

( I ) Co.f. Coll:lt, Heraum ,

(•) Narrant Hiiiorici mortem Guilielmi de Campo
S. Petri , cujn quo , fubdunt , nohilis Tanulia
de Qimfo S.Pttri titvc defecit , Ne puta pror-
fus runc cxaruiflc illuftrem progeniem , quce
adhuc Patavina iii urbe omnia fcrvat antiqux
nobilitatis ornamcnta , ac floret in praeclarif-
fimo Comite Francilco dc Campo Santti Pc-
tri , ejufque fratre , ac filiis ; verilm altera
fupcrftes nobilem Familiani ad nottra ufque
tcmpora prop^g^vic . Teftcs habeo Cortulios
ipfos Libro XI. ad annum 1355. fcribentes :
l)o<nini de Curraria fro bonore Imferti fecerum
rnagniim fejlnm , Unde Domu us 'Jacolfus MiU-
tes fccit lu Ecclejla Cal- yuli Jr.cobum de
Cripittvacca flus annojnm , Ui. ncbtaum de Pra^
ta fijroris maynuin , Qmli^imum dc Camfo

Libertus , & Gaflaldio Advocati de Trivixio
cito equitavit Noalc, &Caftrum tenuit, & nau-
nivit nomine duorum infantuna , fratrum Mila-
duxii ex nobili Domina, fbrore Henrici de Lu-
cio , & Guicelionc Tempefta Advocato Tarvi-
fii . His geftis Veneti funt turbati , repetentes
'Dominam Saram per fuos Legatos, quac fociata
nobilibus dominabus , & militibus ivit Vene-
tias, qua5 aflerens, fe Matrimonio non confen-
fifle , per Judicem Ecclefifticum , noluit com-
parere , licet requifita , Ultimo tamen videns ,
fe non poffe contra Juftitiam calcitrare, &mul-
tis perj fuafionibus indufta MCCCXLIII. die VII.
( } ) Julii fociaca Magno Ubertino , & Joanne
Gradenico Paduas Poteftate cum aliis Nobilibus
Paduanis ducitur ad maritum . Statim , poft de-
fcenfum Dominas de palafreno , quidam volens
intrare ad nuptias rufticane, ab oftiario leviter
percufllis , cum baculo oftiariuro gladio vulne-
ravit , cui manus ftatim juflii Domini amputa-
tur .

Veneti timentes non fore tutum Caftrum de
Treville efle in poteftate Rolandi Rubei, Soce-
ri Dominae Sarae , promiflis libris fex millibie il-
lud funditus dellruxerunt . Ut fupradidlum eft,
Caftellanus fe receptavit in Caftro de Noale^
quod dare Communi Venetiarum, nifi priiis ha-
bita licentid ab Henrico de Lucio , recufa-
bat . Omnino crefccbat indignatio Venetorum .
Unde habita licentid Caftellanus Militi Potefta-
ris Tarvifii fe dedit, & Caftrum, qui cum mul-
tis du(!lus Venetias vinculatus obiit in carceri-
bus (4) .

C A P. IL

Summula quorundam Gejlorum .

POteftateDorpino Zanino Contareno ( 5 ) dc
Venetiisj qui regimen inchoavit MCGCXL.
aie primo Martii , Xicus , qui tcncbat Marofti-
cam contra Dominos de la Scala, opprefliis ab
exerciiu de Verona , Domino Albcrto eam re-
ftituit menfe Junii .

Eodem menfe Coneglianum revellavit Vcne-
tis , opera Patriarchas ; tamen timore potentias
Venetorum Cives fponte k repofuerunt fub
dominio Venetorum .

Eodem Anno die XXXVIIL JuUi, mandato
Magni Ubertini incoeptum fuit Caftrum Eftenfis
Rochce, & fadli fu-runt fulli Omnium Santao-
rum, & laboreria pannorum lana, & cartarum

pa-

SanSli Petri &c. Undc ifte Guiliclmus ? Fuit
ei patcr Jobannes Miles memoratus a Corio
ad annum e linta Gcrardi dofccndcns ,

qui circitcr aniium iido. fratcr Tifonis filtot
& ipfc gcnuit . Quum olira Patavit cffcm ,
iUuttri» Hujus Famili» Chartas ac monumcn-
ca fcrutatus fum , e quibus linc« 'iftius pro-
pagatio ufque ad tcmpora noftra mihi vifa
crt rite dedu6la . Muratorius ,

( % ) Cod. I. Amb. fro non , legit vcr5 .

( j ) Codd, Ejf}, , Cotlalt, y & Ambroftani duo XVII.

( 4 ) Cod, Colldlt. ad qu« cxequcnda auctorcs tuuTc
narrantur Azzoni , iJc Calzoni , inimici capi-
tales Nobihum dc Tempefta Advocatorum
Tarvifii .

(j) Cod. Collalt. Comario.

Digitized by

f oj L I B I R

paperum (*) capcnint Padu«. Menfe vcro
Auzu&i obiit D.Azo Vicecomes Dominus Me-
diolani , & multarum Civitatum Lombardise ,
cui fucceffit D. Luchinus ejus patruus , Eodem
menfe decapitatur Pregadius de Caradefio, Ju-
dex (^), & focius Potcftatis, propter. frabuta-
tiones, quas commiferat in officio .

Die prirno Septembris fucceffii in regimine
Dommo Zanino Petrus Baduarius de Venetiis .
JEodem vero anno , die ultimo Oaobris obiit
D. Joannes Dandulus Dux Venetiarum, cui fuc-
ceffit BartholomaBus Gradenicus , quem Domi.
nus Ubertinus pcr fuam nobilem legationem
magnificc vifitavit . Domino Petro Baduario
fucceffit Joannes Sanii in MCCCXL. dic primo
Martii.

C A P. IIL

De Nuptiis Domini Ubertini^ Mundiano (7).
&sliis.

COnfflio Magni Marfilii , Dominus Uberti-
nus defponfavit Dominam Jacobinam , fi-
liara Simonis de Corrigia , Avunculi Domini
'Maftini de la Scala , expulfis Veronenfibus de
dominio , aflerens fe timorc potenti» iilorum
de la Scala diftamDominam defponfaffe. Car-
nali copula non fecuta, fuit a 4i£to vinculo ju-
diciali fententia liberatus . Statim die XXIV.
Aprilis Dominam Annam de Malatefta , expul-
fam de Arimino propter ejus fapientiam , non
curans de divitiis, duxit in uxorem . Menfe ve-
ro Julii Dojijinus Malatefta de Arimino, auxilio
Perufii , Forlivii , & Ravenna, Ferrantinum de
Malateftinis, Patruum didla DominiB inclufit in
Caftro Mundiani : in cujus auxilium , mandato
Domini Ubertini , cum auro loannes dc Sandla
Crucc feftinavit Urbinum . Ibi cum ftipendio
congregavit gentes Theutonicas , & Latinas ,
qui cum Comite Urbini , & populo univerfo ,
contra Dominum Malateftam duxit exercitum :
ejus gcntes pugnando fugavit : Theutonicos oc-
cidit , vel cepit circa centum . Sic liberavit
Mundianum, Vericulum , & alia Caftra impu-
gnavlt, & cepit pecia SanaiMartini (8). Do-
mino Ubcrtino tunc fubjicitur Joannes. Poft
basc, levatis ComraunisPaduas, ScDominiUber.
tini fignis , equitavit cum exercicu contra Ati-
minum . Dominus ^fakttfta intra muros turpi-
ter latitavit . Uhimo fuit per Dorainura Mafa-
tjcftam , & Ferrantinum dc eorum controverfi s
in Magnum Uberrinum, & Obi^onem Marchio-
nemEftenfem liberecompromiffiim: Vericulum
vero fuit fub dominio Domini Ubertini . Fuit
hoc MCCCXL. mcnfc Julii .

Poft annum , & fcx menfes Dominus Malate-
fta cepit Vericulum : Ferrantinus vero fugit in
arcem, quam dedit lalvis perfonis, &rebusDo-
mino Malateftas.

Eodem anno fuit fterilitas (9), & Dominus
Ubertinus frumentum habuit de Suavia , quod
dedit civibus pro pretio, quo recepic .

O C T A V U $.

( • ) Cod. Collalt, & chartarum de papyro . Cujus
laborerii chartarum de papyro primus inven-
tor apud Paduam & Tarvilium fuit Pax qui-
dam dc Fabiano , qui propter aquarum arooe-
niutem in Tarvifio fapiiis ac longiils verfa-
tU8 vitam exegit , dicens , fe nimis tardb per-
pendifTe , illuc venilFe habitatum propter guer-
rarum difcrimina . Ajebat cquidem ille jocosfe
imaginiri Tarvifium poft Paradifi & Inferni
conttrutUonem cx coemcnro & lapidibus fu-
perftitibus fuiifc conftrudMm , perluadcnte
Diti Dco ita ; illud (tUcberrimum faciamus ,

904

C A P. IV.
Eodem /inno.

Di conjuratione faSa contra Domiuunt
Ubertinum , (jr aliis .

Vltalianus Demc, fflius Gulielmi, procura-
vit veneno intcrficerc Dominum Ubertt-
num . Sciens vero Mcdicum unum de Vcnetiis,
amicumDominiUbcrtini , cumejusfamulocirQ-
curavit exeniacx panc infciiMediciprafentare.
Venit ergo (10) Nuntius falfus Paduam cum
magnis exeniis , & confeaionibus venenatis,
quapraBfentare non potuit, ciimDominusUbcr-
tmus effet infirmus. Nuntius vero poft aliquos
dies coepit timere , & mutare propofitum , &
omnia propalavit . Nuntius mittitur Domino
Duci, qui coguita veritate, Vitalianum deVe-
netiis forbannivit : rcbellis Paduse judicatur ,
ejus. bona fuerunt confifcata. Fuit hoc codcai
anno menfe Julii , ,

Eodem anno & menfe Dominus Ubertinus
Jacobum , & Jacobinum, filios Domini Nicolai
de Carraria, reduxit Paduam, qui tcmpore ex-
pulfionis Domini Nicolai per Conradum dc
Ovenftagno dudH fuerant in Alemanniam vio-
culati, ut fupra fcribitur fatis plene.

Menfe Odtobris Dominus Carolus , filius Rcr
gis Joannis, qui dominabatur in Civic (11), &
Feltre , obfedit Cumule , & cepit .

Tcmpore quo exercitus Paduas , Venctorum,
& Florentinorum Vicentiam opprimebat, Viva-
rius miles de Vivario de Viceniia, Domini Ma«
ftini fuit rebellis, qui ftans in Curia Magni
Ubenini, cjus juffu ad Imperatorem Ludovicuna
in Aleraanniam cquitavit, qui operdDominiMa-
ftini in reditu inielici, in Valdeagro jugulatur.
Ejus occifor, qui fororem ejus fpuriam habcbat
uxorcm , fugiendo cum equo in Atice cft fub-
merfiw. Fuit hoc prasdidlo anno, & menfe No-
vembris. Frater fpurius Vivarii, auxilio Domi-
ni Ubertini , in Caftro Bslvifini difti Vivarii
Communi Vicentias revellavit . In anno fequeati
menfe Aprilis Dominus Maftinus diiflum Ca-
ftrum obledit , & cepit . Petrus Zenus de Vc-
netiis MCCCXLI. die primo Septembris fuum
regimen inchoavit , & menfibus XVIII. fuit
Poteftas.

e A^p. V.

Eodem menfe.

De focietate fa6la contra Dominum
Maftinum , dr aliis .

MAgnus Ubertinus cupicns adimplere auod
oprabat , fcilicet de Vicentia cxpellere
Veronenfcs , fuit in dic OUvarum IX. Apri*.
is , in (ecrcto colloquio Lcndcnariae , ubi fuc-
runt Obizo Eftenfis Alarchio, Dominus Bono-

ni».

ut finguli aveant illi dominari . Nec fuum au-
eurium fefellifle dictbat , quod cxpercut
loqaebatur , >
6) Cod. L Amb. hgit mil€$^ pra Judcx .
7 ) Cadd. Amb,^ Efifnf. , & CoUah, Mudiano/#fiif «r.
^ 8 ) Cod. CoUait. Pcnnam Sandi Marini .
( 5) ) Cod. Coiiait. ftcrilius in Marcbia Tarvifina ,
dc propicrca 6cc,

(10) Cod. CoUait. crgo famulus Mcdici, infcio Mc-

dico, tamqmm falfut nuntius .

(11) Cod. Coliait. ia Bolluno U Fcicro, obrcdicZB-

mtiat ,

DigitTzeittjy

GoQglc

995

oiaB, AmbaiTatores Floremie. Firmata fuit So-
cietas » 8c ]uramenta cootra Dominos de Vero-
ua.

Dun^ hsc geruotur» Dominus Luchinus Vi*
cecomes de Mediolano, Madinus de la Scala«
Ludovicus de Gonzaga contra Bononiam (c pa-
rabant • Qni omnes convenerunt in Parmaf ubi
pro Domino Maftino regebant Domini de Cor-
rigia . Hengelraarius vero de Villandres , per
Dominum Ubertinum requidtus ^ cum feptin-
^entis Tbeutonicis galeatis venit Paduam » &
trafiiitum faciens per Ferrariami ivit Bononiam
XIII* die Augufti . Cbm ver6 ab utraque parte
convcniirent fortilTimas Nationes^ interventu
Domini Luchini fuit concordium » de quo vi-
^ens Dominus Ubertinus fe fraudatum , fimula-
vit in totum . Sic Hengelmarius die XXI. Sep-
tembris rediit Paduam , & receptis muneribus
k Domino Ubertino in Alemanniam equita-
vit.

Menfe O£lobris Rt ftrata S. Petri , & multa
«lia laboreria inchoancur . Circa enim munitio-
nem , & reftaurationem Civitatis t & ViUarum
Pominus Ubertinus inftabat.

Die primo Novembris expelluntur de Flo-
rentia Bardi , Frefcobaldi » & Rubei ; fed non
omnes . Hac de caufa Flcrentia ducitur in Do-
minium, fccundiim quod dicetur inferibs.

Revoluto anno Domini» fcilicet MCCCXLI.
die VlII. (ix) ]annarii» Dominus Ubertinus ob
amQrem, & reverentiam Azonis Marchioms
Eftends , cujus optabac amicitiam fuper omnia,
ad gratiam fuam , 8c Communis Padua? gra-
ciose recepit Nicolaum^ & Mariilium de Ma-
charufiis , Tranfelgardum de >Ialitiis » olim
propter mortem Macharuifi Communis Paduas
rebellesy &c capitales inimicos Magni Maiiilii
de Carraria.

Eodem menfe Conradinus de Buchis , olim
Poteftas Paduas, aui fuit auiftor dandi Brixiam
Domino Maftino de la Scala , & pollea aufe-
rendi , & eam reduxit in doroinio Domini Lu-
chini Vicecomitis , ejus jufTu decapitatur in Bri-
xia , conviftus , quod tcnih vellet pro Domino
Maftino prodere Civitatem . i

Die XXIL Februarii in Rhodigio in magna
familiaritate fuerunt in coUoquio Dominus
Ubertinus , Eftenfis Marchio , Joannes de Pe-
pulis de Bononia . Qpid fuerit aftum ignora-
cur, eo (ij) quia nullus fequebatur effcilus*

C AP. Vh

De fado Parmay Mantua^ ^ aliis
Capitulis .

DE Avuficulis fuis de Corrigia circa regi-
men Parm«, & cuftodiam, Dominus Ma-
ilinus plurimhm confidcbat^ qui conrra Nepo-
tes cum Mantuanis confpirantes pugnaverunt
contra militiam Domini Maflini , & obtinue-
runt Civitatem violepter . De hoc Dominus
Ubertinys recepit Epiftolam . Magntfico Domi^
noy Do*nino Uberttno^ Civitatis Padua Domi^
no Generali , Vobis ad gaudium nuntiamus ,
qudd die Luna XXL Madii in frimo fomno
Dominus Bonetus d§ Malavicina nobis inful-
tam fe^it cum omnibus armigeris Civitatis Par^
ma , Nos vero ad noflram defenfionem pugnan^
tes i (os finalit^r devtcimus % ^onati jumus

HISTORI^ CORTUSIORUM

906

(IX) Cpdd, amh Amk, VII.

(14) Civitatem exire. Pugam arripuerusst,
Dominus vero Bonetus fub fide detentus efi •
Guidus 9 Simon , j4zo 9 ^oannes fratres de Cor^
figia . Data Parma die XXII. Madii . Hoc
tempore Guidus de Gonzaga erat cum fua mi.
litit extra Mantuam . Sic D. Maftinus cogitavic
de fa(%o Parmas facere ultionem . Unde D. AU
bertus cum (ignis D. Ludovici de Gonzaga
bit6 vershs Mantuam ^uiuvit, quem Mantua^
nt putantes efle Guidonem 9 fiiium Ludovici ,

B^rmiferunt accedere ufque ad portam . Nutu
ei cognitis inimicis futt Civitas a tali pericu'»
io liberata . Tunc D. Albertus fpe fraudatus
extra Mantuam difcurrendo » igne ac ferro om«
nia traxit in prsdam • Fuit hoc MSCCXLI.
die III. Junit.

Menfe vero Septembris Mantuani auxilio
Ma^ni Ubertini, oc D. Luchini Vicecomitis
equitaverunt contra Veronam hoftiliter » &

S[ua(i omnia combuflerunt extra portas . Ex hoc
a(5h) Dominus Paduas gaudia magna (iimit.
Putabat juxta padta ducere exercitum conrra
Vicentiam ^ quam D. Canis de la Scala traxic
dc dominio Civitatis Paduas tempore adventus
Henrici de Lucemborg Imperatoris . In Monta-
gnanaPaduani diftri<5lus erant parata vi^hialia»
& cetera neceflaria pro exercitu (15) . Man«
tuani^ fi<5l^caufa proditionis exercitus 9 Man-
tuam (iint reverfi . Doluit D. Ubeninus , ta-
men indignationem fuam celavtt in totum •
Menfe Augufti , Jacobus filius Domini Nicolai
de Carraria » Conftantiam de Potenta, fororem
Socrus Domini Ubertini , duxit Uxorem . Eo-
dem menfe foror Magni Ubertini » Sororum
minorum Abbatifla , de ftupro a ccufata » ejus
juifu ftrangulatur. Poftea vero ftuprator ^ fcilt-
cet quidam Frater • Menfe vero Septembris
Rizardus a Ponte eius jufTu gladio occiditur .
Menfe Novembris Aldrighetus de Caftrobarco
Catherinam de Scrovegnis, neptem Domiai
Ubeniatf duxit uxortm.

c A p. vn.

Eoiem Anno •

De captione Principis Joannis^ (jr obfidione
Xuca.

EXpillfis Vcronenfibus de Parma» defperao*
Dominus Maftinus tenere Lucam , convd^
nit cam dare Florentinis pro ducentis miUibus
flortais • Mediator Obizo Eftenfis Marchio»
pro fecuritate prasdicSlorum habuttobfidemFec-
rariae filium Domini Maflini» cum multis CivU
bus de Verona : dc Florentia multos milites t
& potentcs^. Pifani auxilio Dominorum Uberti-
ni, Luchini VicecomittSy Januas » & filionim
Caftrutii) qui de Verona fugierant » magnifici
fe pofuerunt cum exercitu juxta Lucam , ne
fummitteretur Florentia fuis viribus refiftentes «
Florentini cum Veronenfibus, Sc Ferrarienfibus
ex adverfo magnifice convenerunt . Intcrim
Pifani fortificaverant fuum exercitum foveis» 6c
belfredis • Ab utraque parte convenerunt fbrtif-
fimsB nationes . Menfe ver6 oilobris convene-
runt fimul ad bellum . Fuit casdes magna , &
ab utraque parte capiuntur Optimates . Fortu-
na belli fuit aqualis, Pifani plus fortifi antur iii
campis ^ ia tantum , qu6d Fiorentini nullo mo*

(15) C0J. Collah. fingcns iUa comparariiTe exerci*
ttti Maotnanor

Digitized by

907 L I B £ R O

io potuerunt ruum exercitum fupertre. Ctim
jam Luca £ame valida premeretur, anno fe-
quenti » & men(e ]ulii , aatur io manibus Pifa-
norum.

Eodem anno MCCCXLIL Menfe Januariit
Peirus Zenus Poteftas Padu» , cepit adulterum
cum uxore, qui ftatim occiditur : adultera pras-
gnans refervatur : qux poft partum , & ejus
regimen, Paduas ftrangulatur • Petro Zeno die
IV. Martii fucceflit Joannes Gradenicus 9 qui
ideo diftulity quia VIL diebus ningere non cef-
favit • Anno uno » 8c fex menfibus fuit Pote-
ilas.

Princeps Joannes » filius Regis Boemia: habe-
bat uxorem Margaritam Tirolis ComitiiTam ,
qui juflii di£las Dominas a fuis militibus captus
luit in Tirole • AfTerebant enim , quod camali-
cer eam non habebat uxorem . Princeps ergo
Yoluit (16) palam probare contrarium • Hoc
£i(Slum eft operS Ludovici Ducis Bavarias » qui
fe dicit Romanorum Regem . Princeps libera-
cus ivit Boemiam . Fuit hoc menfe 0(^obris
«nni MCCCXLIL (17).

Anno vero fequenti menfe Februarii » Mar-
chio Brandeburgenfis , iilius Ludovici ^ in Ti-
role didlam Dominam de fadlo accepit uxo-
arem • Ludovicus in Tridento cum filio ji^t fe-
ftum maximum celebrari^ ubi fecum multi
Principes Alemannias convenerunt , qui eodem
menfe, tanquam Imperator^ didlum matrimo-
cium confirmavit; nlium vero, & Dominam
de comicatuTiroIiSy 8c Ducatu Karimias inve-
fiivit.

C A F. VilL
pe martf qwrumdam^ & aliis Capitulii.

SUmmus Pontifex Bencdirtus obiit in Avi-
nione MCCCXLII. die XXIX. Aprilis, &
die VII. Madii eligiiur Clemens VI. Joannes
de Vigoncia , Juftus Judex , & Miles pro com-
muni Paduae rexit Vicenciam; ItemCremonam,
Floreniiam , Perufium , & alias Civitates , &
loca. Saspe fuit Legatus coram Papa , •Impera-
fore» Rcgibus Civitatibus , Ducibus, Epifco-
pis , & Praelatis • Omni honore dignus habeba
cur a Civibus P^duap, qui in fumma egeftatt
fenuit Huic compatiens Dominus Ubertious
neceiraria miniftravit .

De Parma Veronenfibus jam fugatis , infra-
fcripti rebelles Paduas Mantuam fugierunt, qui
juffuDominiMantuas carcerantur, fcilicet,Hea

C T A V U S.
A

90S

{i6) Cod.CoUah. Aflcrcbat cquidem Coniitiira , qu64
illam numquam carnalircr cognoverat , 8c fic
illius ft uxortm ciTc tmprobabat . Frinccps
concrarium probare rccufavjt.

<I7) In C§d. Amk. I. MCCCXLL

( * ) Cod. CoJlah. Eodcm Anno Martinus Milcs de
Cailello de Coneglano cum fcquacibus fuis
occiditur in Concglano • Qpo tempore qui-
dam Crcccnfts Coramuni Vcncciarum rcbcl
lcs confliccrunr traaacu Sc faaionc illoriim
Nobilium aociquiffimorum de Calcrgis , qui
apud Crccenfcs habcncur de progcnie anci-
qui/rimorum Regum didtai Infultt Cretai , qu«
apud Senccam Regina Maris nuncupatur, nec
non 8c aliquorum Nobilium Vcnctorum a
tempore capc« Infulae per Venecos ibidcm
fcudis mazimis invcfiirorum , qus fuomore
Cavalarias appellanc, non minds rcbellium,
quam prsdi^orum . Ex qua rebellacionc Com-
mune Vcneciarum navaiem cxercicum gran-
dem ordinavit ad recuperationem di^ss Infu-
1« . In quo nuraeracus eft vir ftrenuus Pileus
dc Vonico Miles Tarvifinus, cuius aufpiciis,
^iribus , acque ingenio ipfa Infula capra crc-
dimr aiquc dcfcnla . Nam poA di&« Infuls

ricus y & Guilielmus fflii ProOoCimi Caliginis»
Tempo, & Gulielmus fiatres de Tempo » Fc-
dericus de Capitelilias , Jacobinus de Hongel*
fredis » Novellus de Rubeis . Hos Dommus
Ubertinus habere fuis nuntiis procuravit» qui
a Domino Mantuas gratiam habuit poftulatam •
Hi die XII. Junii Paduai prasfentaci in cavet
Domini Giberti carcerantur . Omnes fame io
carceribus perteruntt viri tamen juveaes, & ro^
bufti. Filii ver6 Profdocimi y juliu Domini ho-
norifici dantur fepulturas , quorum unus primb
obiit omnium die VII. Decembris ; ultimus ve-
r6 oomium pr»di6lorum obiit dieXXV. Janua^
rii.

Eodem anno » menfe Juliif Maftinus miles dt
Caftello ( * ) Civie cum fuis fequacibus occi-
ditur in Civie • Eodem anno quidam Cretenfet
Communi Venetiarum fiunt rebelles . Unde
menfe Septembris • confentiente Magno Uber-
tino» Stipendiarii de Padua iverunt inCandiam
cum Venetis . Ultimo quidam de rebellibus t
corrupci pecunia , Venetorum focios occide-
runt, 8c Infula Cretas placata reducitur fubDo-
minio Venetorum . Eodem anno , menfe No-
vembris .juiTu Domini finc caufa Thomas 4t
Capite-Nigro cum filio carceratur, ac fquallore
carceris jam confumptus» relaxatus poft tri-
duum explravit .

C A P. IX.

Eodim Anno.
De Domino FlormiSf & ejus eHfulJkne.

EXpuIfis Bardis» Frefcobalditt & Rubeis dt
Florentia, propter Lucam a Pifanis novi-
cer acquificam , crevit difcordia inter Nobiles t
& Miaores (18) . ilccufabantur aliqui, quod
tradlaflent , ne Luca eiTet lub Dominis Floren-
linis. Accidit vero, auod eo tempore, mea(i
Julii , Dux Achenienrfs erat FlorentiaB in auxi*
lium , qui menfe Septembri operd Nobilium ,
qui per populares opprimebantur in tantum ,
quod in (Jommuni vivere defperabant » eifici«
(ur Dominus Civitatis.

De fadlo Lucas paccm fecit, quod txtrinfect
de Luca reftituantur in integrum . Item qu6d
Luca recipere debeat Poceftacem de Florencia •
Icem Luca efle debeat in Dominio Pif» • Item

3u6d Pifani ufque ad XV. annos annuatim daro
ebeant Florentinis florenos decem miUia.
Item» quod Flofentini habere debeant quaicuor
Ca-

dedititnem in manus Vcnccorum improboi
Miles Martinut Armilinus mifluf cuiri gcnci-.
bus armigeris a Vicccomitibus Dominis
diolani in fubfidium Vcnecorum p^fi tecupc*
ratam Infulam magnis cum beliis ac<(ut cx<
penfis illam futs pro Oominis aggrcdi aufui
cfi . De quo quum perccpifrec forcts MiUs Pi-
lcus dc VoniCo , intrcpide illi obviam per^it,
qucm quum lancca tques cquitem impcciiiTcc»
transfixum cquo proftravit . Qpo monuo fui
ccfFerunc , & fedacus cft rumor , 8c cxinde
Infula pacaca remanfic fub dominio Vcncco-
rum ufquc in praefencem ccmporis mei dicm^
qui h«c ifta fcribo MCCCCXXVIJI. Tertio
Aprilis in Caftro Majori Brixiai Caftellanus .
In quo namque excrcitu Vcnciorum concra
Cretcnfem Infulam , quas a noftris tcmpori-
bus Candia nuncupacur , a Civitacc in ca mo-
do conftru6U Ubcrcini dc Carraria miiiccs pro
auxilio convencrunc .
Et ita faucis mutdtts iegitur tn Cod. I. Amtrof*^,
ufque ad illa verba cemanfit fub dominio CofA^'
munis Vcnecprum , ficiic fuerac ab aatiquyr
fic definendo.
(18) Cod. C^llah. 8c 7op«Urcs.

Digitized by

909

HlSTORIiE CORTUSIORUM

919

Caftra, qu« cis data fuerunt temporc pacis fa-
61» inter Venetos , Florentinos , & Dominos
do la Scala . Poft hxc Bardos , Frefcobaldos ,
Rubeos, & alios Nobiles expulfos reduxit Flo-
rcnciam , aliquos divites Populares punivit ad
flnortem , accofatos , quod tempore , quo rege-
banc Florcntiam , fpoliaflent flerarium . Ciim
Ycr6 opprimeret Populares , nec Civitatem re-
gcret in communi , & inftaret follicitfe circa
pecuniam con^regandam , conjuratum eft con-
fra eum . In anno fequenii, & mcnfc Julii ab
univerfopopuloFlorentiseobfeftus, cum (uamili-
tia tn palatioPriorum Florentias obtinuit optatam
licentiam reccdcndi : qui fpoliaius thefauris, &
equis, & armis, per Venetias rediit Athenas .
Arctium vcro , & Piftorium, antca fub dominio
Florentia eonftituta, efle voluerunt in Commu-
ai . Sicut enim Dux miraculose & fubito vola-
vit ad aftra > fic fubito cecidit in ruinam •

C A P. X.

MCCCXLII.

De fociefate quorumdam Theutonicorum %
Duci V mctiarum .

IN MCCCXLII. junguntur infimul quatuor
millia galeati Theutonici , qui difcurrentes
contra Forlivium , Ravennam, Parmam, Bono-
niam , & ubique, omnia trahebant in prasdam .
Domini Luchinus Vicecomes , & Dominus
Ubertinus de Carraria aucftores fe curialitcr
excufabant . Aflerebant enim didlam focietatem
a rebellibus Bononias , Parmas , 8c aliarum Ci •
vitatum inchoatam . Tamen Bononienfes , &
Veroncnfes Societatem corruperunt , & contra
Mantuam cam mifcrunt. Dominus Paduas ali
quantulum trepidavit , ne contra Paduam du
ceretur. Haec Societas, propter praedidVa, fedla
omnibus odiofa diflblvitur : & pcr partesVero-
nm anno fcquenti , menfe f anuarii , Theutonici
in Alemanniam funt revcrfi .

Ptxd\6io anno fuit quafi diluvium, & Turris
Savonarola? cum parte muri ruit, qua? jufluDo-
mini mehtis rcaptatpr .

RevolutoannoDomini, fcilicet MCCCXLIII.
XXVUI. 0(5l jbris (19) obiit Birthjlomasus
GradenicusDux Vcnetiarum. Cbm veroVeneti
dc aliquo annofo cligendo non poflent convcni-
tc , poft certamen eicgerunt in Ducera Domi-
aum Andream Dandulum annorum XXXVIII.
(10) legali fcientia decoratum , die III. Janua-
rii . Hac eledlione Paduac nuntiata , Dominus
Ubcrtinus nobilem legationem miHt Venetias ,
quafn Dux fummo honorc recepit gratiose, &
I)on\ino Paduas, 8c Communi de honore ei fa-
«o retulit gratias immortales (21)» deferendo
femper Commune Venetiarum y & fe perpetuo
ftrviturum •

(19) Codd. AmkL &CQlUlt, Deceaibris.
(10) Codd. Amb.L&ColUlt. XXXIII.
(fti) Codd.Bfi.&ColUlt. magoas, oiterendo.
Alibi XV.

(«i) Qod. ColMt. Fadiua 1 8c ille Colognam per-

C A P. XI.

MCCCXLIIL

Qualiter Domini Ubertinus , ^ Alafiinus
amicabiliter convenere .

POft fccrcta collocjuia Joannes Gamarella
ivit Verooam, qui rctulit Magno UbertinQ
dc Carraria: Dominus Maflinus de f^erona^ ue
ajjerit » optat vobifcum habere pacem ,
perfonaliter vijkare. Sic dicXXV. (22) Madii
in Montagnana cum Domino Ubenino fuerqnc
in prandio Legati Domini Maflini , Guidus Ri-
cius , & Gibertus fratres de Fojano , Bonetu»
de Malavicina cum aliis militibus, & nobiiibus
fbciati. li ea die revcrtuntur Colognam cuni
legationc nobili Paduana , fcilicet Rolando de
Rubeis , ]acobo de Carraria , Jacobino de Pe-
raga , 8c aliis nobilibus Paduanis , ouos Domi*
nus Maftinus honorifice recepit . Et tadlo mane
Hnh armis equitavit Montagnanam versiis , cui
per duo milliaria extra terminos fui diflri(^s »
occurrit obviam Dominus Ubertinus multis
Nobilibus fociatus . Anbo uniti (imul in am-^
plexu fe mutuo fufceperunt , qui cum magne
gaudio venerunt Montagnanam , ubi in convi^
viis , & folatiis funt gayifi . Die vero 11. Sep-
tembris Dominus Ubertinus ivir cum mulcis
Nobilibus Paduae Colognam (23) . De honore
eidem , fociifque hiko , omnes Dominum Ma-
ftinum magnific^ laudabant . Secreta fuerunc
corum colloquia , 8c incognita , tamen quidam
miles vicc fihi naturalis liomini Maftini Genti*
lem (14) pupiUam , & filiam naturalem Domi«
ni Ubertini Padua defponfavit . Veneti hanc
amicitiam fufpecS^antes, Paduanos, Viccntinos^
ParmenfesinTarvifio ftipcndiarios cafravcrunt.

Hoc anno cxpletum fuit Palatium clauftrale
mirificum Domini Ubjrtini , 8c aliud inchoa«
tum . Item muri fpaldorum pulcherrime repa-
rantur . Item fiunt aggeres BrentsB , Tergula »
8c navigium Montagnans, per quod itur Ell ^
8c ftrata omnes Civitatis,8c public« (25) ViU
larum reficiuntur. Circa reparationem Civita«
tis , 8c diftri(5lus Dominus Ubertinus foUicit^
procurabat .

Eodem anno menfc Madii obiit Zambonetuf
de Curte , 8c ejus amplse divitias indebite con*
fifcantur. Item duoPaftores excoecantur in car-
cere fine caufa . Item cusedam nobilis Domina
maritatur violenter jullu Domini Ubertini.

Hoc tempore fuit maxima difcordia inter
Regem Francix , 8c Regem Angl as , qui nepot
Philippi quondam Regis Francias ex filia , defi-
cientibus tribus Recibus fucceflive filiis didli
Regis Francia9 fe jadtabat Regcm : Philippus
vero filius Caroli fratris didli Regis Philippi ,
defccndens ex linea mafculina , fe magnifice
defendebat • Interventu vero Summi Pontificis
fiunt tregua • Hoc tempore fuit Pax in uni-
verfo Populo Chriftiano ; tamen parvo tempo-
re duratura . Hoc dicetur infra .

CAP.

rexere .

(24) Cod. CoUalt. quamdam filiam 8cc.
lii) Cod. Jmb. L omnes Comicatus , 8c YillarM
publice reficiuntur.

Digitized by

L I B £ R O
t A R XIL

De mcrti tllorum de Flumicello .

►

MArfiHus Grandc de Carrarit Dyanefium
de Flunriicello habuic focium , quem di-
tavic . Tamen conjuracioni fa6kas concra eum ,
tempore dominii Vcronenfis, annuic , & Magni
Marfilii frcreciffima revelavic . Expulfis Vero-
nenfibus de Padua , Domino Marfilio jtm de-
funAo, ivic Veronam , quem DominusMafti-
Bus in concemtum Ma^ni Ubertini recepic , &
ei neceflaria miniftravit • Qjiii prodico Domino
Maftino , adulacionibus Domini Ubertini jam
fedudlu^Paduam venic, & habuic i^ incegrum
bona fua: qui biando fermonecivesineo, quod
pocerac » provocabac concra Dominum Uberci-
num. Hac dc caufa Domini Dyanefius , &Bo-
nifacius ejus g^rmanus, juvenis, & innocens die
XXVI. Novembris , bonis omnibus publicacis ,
feveriffime judicancur . Trafti vero ad caudam
Afiniperlucum, fuerunc in furca fufpenfi . Mar-
filius ejus filius , Pax ejus frarer , Aaconius ejus
nepos , qui cum eo fuerunc Veronas , de P^dua
fugerunc : qui , bonis public^cis , cum eorum
fuccefforibus dp Padua lunc bannici.

MCCCXLIII. die primoSepcembris, incoepic
Poteftaria DQmini I^etri Zeno , qui Capicaneus
digitur concrt Turcos •

C A P. X i M.

MC CCXLir.

De Comite jina(do\

^t Ama Magni Ubertini .pervenit ad aures ,
quod Gulielmus , didlus Analdu^ , Comes
Annonias » qui Regibus Francio; , AngliaB , Sici-
liXf & Imperacpri jungebatur yiocuTo parcnce-
las, rediens a vifitatione Scpulcri, expe6labatur
Veni^tiis (a6). Qjii ejus non expedlans adven-
tum, nobiles fuos Legatos, Mar.filium de Car-
raria , Rolandum dc Rubeis, Henricum de Lu-
cio^m^igniiice mifit Veaetiai, ubi fuerunc cun)
Comite tiooprifice. Hi NobilejB expenfis Nobi-^
lis Ubertini fociaverunc di<Stuin. Principem ver
sbs Ptiduam ; Ad ejus ad:ventum,on)nes Nobiles
©ccurrerunc . Qjiiia hora erac Galli cancus , qe^
rea fine numero per aliqua milliaria undique
coUucebanr, quod nox yidcbacur omnibusclara
dies . Prir.ccps incrans Urbcm , mirabatur de
magniVudirie , & pulchricudine Palatii Domini
Ubertini. Qjoi cogitans honorem fibi fa(ftum ,
& fumtus, Dominum Ubertinum vifitavit iri-
firmum, & ei grates reculit de honore fibi fadlo,
& fuis militibus, & fervitium , & amorem ob-
tulit perpetuum. Magna dona in equis, armis,
& auro renuit, prseter duos pulcherrimosPiila-
fiCnos , alTerens Sonipedes magnos^fibi oWaros
non pofle longum iter fuftmere . Sociacus di6lis
Nobihbus ivit Vicentiam , qui reverfus BalTa-
num versiis Alemanniam equitavit . Galeam
fuam muniram magiftro navis donavit in Vcne-

(tC) Coil, Co/Ialt. Sepulchri , prcficifccns Vcnctias
iij^plicuit , ubi fuit Rcgio honore a Vcnctis
cxccptuff. Cujus fama dum ad aurcs Ubertini
Carrigcii tunc advcrfa valetudine laborantis
pcrvcniilct , fiatim nobili lcgatione parata
Vcnetias ad i!lum mitit &c.

Ci7) '^^'^' ^fl' ^ ^^^* ^^^^ tubis.
Tom. XII.

T A V U S. 9ii

tiis . Fuit hoc die ultimoNoVembris.

Revoluto annoMCCCXLIV. primojanuarii,
Ub^rtinus carceravit Odoricum de S^tndto La«
a:ajo^,,qui iibris decem milhbusTe rediemir , fa^
dta causa, contra ipfum , <jq6d cum Dyanefio dc
Flumiceilo fuifli^t iocutus in ejus prasjudicium •
Verior tamen caufa fuit , quia habebat cuai
odio propter quoddam litigium , adlum incer
eos in tempore retroadto ; & fic Odoricus ex-
penfarum di(SH Comitis fuit folutor . Eadem
cau$4 fi(ftd Dyanefii, Francifcu.s de Vigontia a
fuis dicitur venenatus , ne pubiice mortem vitu-
perofam fuftineret , quam Dominus Ubertinpi
eum facere minabatur . Eodem anno , menfe
Martii, di(5iusPoiAinuscomburi juffit mulierem
unam cum fiha , foU causa , quia unus homi-
cida in earum domuncula latitavit hord parvd.
Eodem menfe Horologium XXIV. hqrarum ,
juflTu Domini, ponitur in fummo turris Palatii.

C A P. XIV-

Eodem Amo .

De Falfariis , dr faSto Xichi , morte
Lemtcif & aliis .

ACcufantium fulso crevit multitudo ; fed a«-i
cidit iemel cafus, quod tres accufiveruni^
Nicolaum de Gardcllis , quod verba injuriofa
blafphemias dixiflet contra Dominum Uberti-
num. Qui veritate fubtiliter exquifita, quatuor
coronati corona falforum du(Sli lunt per plateas
in Byrgos Cum tibiis (17; vo iferantibas. Om-
pes ad tale fp 6taculum accurrebant de tali ju«^
ftitia Deum , & DominUm benedipentes in }e-
cula • Ultimo Imguis funt privati omnibus ia
exemplum .

Eodem anno menfe Martii , Xichus in fui»
caftris in Caldenacio , & alibi , multbm infefta-
batur abEpifcopoTridenii. Nam,codeai anno,
nienfe Junii, exerciws Thcutonicorum ducitur
contra eum per Conradum de Sinap ( 28 ) , jBc
Hengelmarium de* Villandres. Qyi veniensPa»
duam 9 a Domino Ubertino auxilium obtinuit
imploratum . Fiuiit treguas , In Imperatorem
Ludovicura , Marchioncm de Brandburg ejus
filium , & Dominum Ubertinum , fuit dc con-
troverfiis partium compromiflum .

Hoc Padua5L()fmaftio(29), & Hengelmarius
peilbnaliter reiulcrunt, qui m donis, & convi-
viis a Domiuo Ubertino magnificc funt recepti*
Qjji ftatim in Akmanniam pro pace mifit fuos
Lfgatos; - -

Dum Lemizius , frater Naturalis Gulielmi
Dente , cujus Dominus Ubertinus fuit occilbr,
pro Ibi tuiela ftaret Venetiis , didtus Dominus
inimicorum feveriflimus perlecutor, de Venetis
parum curans, eum in via publica per Sicarios
interfecit (jo).

Eodem anno , menfe Septembris , Dominus
Ubertinus Qccurrit obviam forori Regis juvenis
Siciliae, uxori futuras nepotis Imperatoris Ludo-
vici , u<<:|ue Oriagum , quam Paduae honoravit
•r.agnifice, &Bafliauum (ociata versijs Aleman-
niam equitavit . In talibus Dominus Ubcrtinui
videbatur egregius, & in fuis fa(Siis ablmpera*

tore

Cod. Collalt, nec definente pr«conc alta voce
clamare : Ht funt falji t$ft$i & deeufk$or$t ,
qui Nicolaum d$ GardeUis faisb deeujaviramt^
atqu$ non minkt falsi in §um t§(ldti fuerane .
Codd. Ambr. I. & Collah. Sunahini .
vip) Cod. Ambr. I. HoiFniai(ler .
\3o) Codd. Ainbr. amho menfe^ Septcinliri •
Ooo

Digitized by

Google

9i| HISTORIiE

tore fperabat amilium • ,

Eodem anno ^ & menfe , Dominus Ubertinus
habuit ad falarium £>C. florenorum Raynerium
de Forlivio Dodlorem Legum egregium » qui
vcre Studium fama , & opere decoravit .

Eodem anno menfe OcSlobri , Dominus Nico-
laus obiit Venetiis , in habitu Fratrum Mi-
norum voluit fepcliri . Gujus corpus per Jaco-
bum ejus flUum translatum in Ecciefiam San(5li
Auguftini , in preciolb monumento , Paduas re-
quiefcit in pace . Fuit Miles pulcher, & probus,

Suem Federicus Dux Auftriac , nunc (31) didlus
Lomanorum Rex» militem fecit.

C A ?. X V.

Eodem Amo .
De fuga Marchionisy & fa^o Farma.

EXpulfis Veronenfibus , Azo, & Guido fra-
tres de Corrigio dominabantur in Parma.
Oricur difcordia inter Fratres in tantum , quod
eodem anno , die X, Novembris , Azo Obizoni
Marchioni Eftcnfi dedit Parmam ,

Poft hoc in Regio , ubi dominabatur Philip-
pinus de Gonzaga , gentes Domini Luchini Vi-
cicomitis, Dommi Ubertini, &Philippini con
venerunt , contra Marchionem in ejus reditu
pugnaturi. Rebus difpofiti^ inParma, Marchio
coepic equitare verstis Mantuam , qui duas acies
ordinavit , in prima fuit Francifcus Marchio 6c
trecenti (32) milites meliores : in fecunda ipfe
Marchio cum quingentis . Philippinus cum lex-
centis juxta Regium militibu^ de facili primam
^ciem fuperavit . Marchio Obizo requintus de-
clinavit a b; llo, &Parmam equitavit vclociter.
Licet non fuerit ftrages occiforum ; muUi tamen
fucruntcaptivi, & fpecialiter Nobiles yiri, Joan-
nes frater Axoni > de Corrigio, Gibertus de Fo

Sno, Joannes deMalatcftinis(33), Marinm de
acharuffis. MarchioObizo, du(5lu Marchionis
Malafpinas , per Lunifanam Mutinam equitavit
incognitus, Fuit hoc dieVH. Decembris. Poft
bocMantuani equitaverunt contra Ferrarienfes,
& poft coirbuftionem Polefini Bragentini falu-
briter redierunt.

CORTUSIORUM

C A P. XVL

9«*

Codi. Amb. ambo tunc •
irx) Cod. Amb. I. Pro trecenti, hgit Theotonici .
< j 5 ) Cod. Efi. , Colfalt. , & Ambr. r& II. MaUtcftis •
(34) Cod. Ambr. 1. fiddit lui Cominunis,
ili) Cod. Efi. , Collalt. j & Amb. ambo\S. Anaftafii .

Cod. Ambr.L De hoc vidi literani Domini Fc*

De morti Petri Zeni , & fa&o Turcorum .

I pEtrus Zeno de Venetiis, Padu» Poteftis, a
Jl Venvtis eligitur Capitaneus contra Tur-
cos . Qui , retento noriune Poteftatis , de benc-
placito Domini Ubertini ivit Venetias (34) vo-
lens obedire nnandatis . Poft hoc Patriarcha
Conftaminopoli^; » Legatus Ecclefias, cum ga-
leis quatuor » Perrus Zenus cum fex , Magilter
Templi Sanc^i Joannis cum fex galeis , & mul-
ris Crucefignatis , tranfierunc mare , & obtinue^
runt Smirnas , fcilicet Caftra Turcorum diftan-
tia a Troja forte per milliaria quinquaginta.
Die vera Afceniionis Domidi noftri Jelii Chrifti
pugnaverunt in mari contra Turcos , Sc habue*
runt vi<5loriam gloriofam, quinquaginta duo-
bus Lignis combuftis 9 8c fubmerHs . Fuit hoc
inpelago Montis-San Ai , ubi eft Monafterium»
(35) quo funt Mooachi MD. Caloceri no-
minati. (3 5)

Poft hoc praedicatur paflagium contra Tur-
cos cum remiffione omnium peccatorum . Tur-
ci vero contra Chriftianos per mare , & per
cerram fasviebant . Ciim Chriftiani jam mare
haberent placacum , & Smirnas obtinuiflent
j violenter , undique difcurrentes , cum maxima
I multitudine armatorum ie pofuerunt JuxtaSmir*
nas^ & cum trabuchis intrinfecos infeftabaat in
opprobrium Sandlas Crucis. Chriftiani, vexillo
Crucis prsmiflb 9 exierunt fubito pugnaturi ^ 8c
de Turcis habuerunt viiSloriam (37) , & eorum
machinas (38) combuflerunt • Dum verb Chri-p
fttani vagarentur» coUigentes de inimicisfuis fpo-
lia^ & Dominus Legatus Miflam folemniter ce-
lebraret ; Morbaflan , qui fe fcribit Dominum
Achajae, & Imperatoris (39) Organi collatera-
lem, 6c pugilem , cum multitudine equitum fu-
perv£nir . Contra quem Nobiles Caporales pu«
gnaverunt egre^c» quafi ab uaiveno vagante
Populo deftituti , fed quia plerumque fit , quod
mapr pars minorem vincit, contra Chriftum
obtinuit Mahumetus . Sic eo die capiu Domi*
norum ^ Legati 9 Petri Zeni , Marini Zacharia
de Janua . Capitaaei etiam Rhodi > & aliorum
viginti Nobilium virorum 9 Morbaflano » Tur-
corum DominOy prsefentantur . Uli nobiles Chri-
fti pugiles , & Martyres per gloriam 'vivunt in
«ernum. Fuit hoc MCCCXLV. die XVIl.
Januarii .

tri Zeno , rniiTaixi Domino XTbertino y 8c da«
um apud Saionicum die XVL Madii*

()7) Cod. Ambr. /. addit gloriofam .

(38) Cod. idem addit ^ 8c librdlicias .

(J9) Al. Orcbani •

Explkit Liher OHavus^

Digitized by

INCIPIT LIBER NONUS.

CAPITULUM PRIMUM.

Vi morti Magni Ubertini de Carraria 9 dt ejus
fuccejjorts Domini Afarjilii
Papafava .

MAgntnimus Ubertinus 9 amicis
hdelifEmus » hoftibufquc durir*
(imus , qui k morte Domini
MarHlii dc Carraria dominium,
populumcjue Paduas» abfque ali-
€u]us onens impofitione , m maxima oibertate ,
juftitia 9 ac largitate annis reptem, ditbus o£ko,
viriliter gubernavit » erat immenfe libidinis.
Q}Xi po(t fhipra,tas virgines multa matrimonia
violavit. Hujus tanien delit^i feverinimus ul-
tor, fororCm pfopriam Monialem ftupratam
cum Religiofo ftupratore juffit occidi ( 1 ) Deus
percuftit eum morbo virgae ufque ad mortem .
Operam vero dante Petro a Campagnola , ejus
Vicario Generali ^ cujus coniilio in {uis aegotiis
procedeb t, (t) Dominum Marfilium de Car-
raria Papafava hxredemt & dominiiPadt» ha-
bere voluit fuccelTorem , licet fibi non effet
in gradu . Sic die XXVII. Martii recepit do
minium Civitatis . Die XXV. ( 3 ) Marcii Uber
tinus folvit debi um nacurale. Qjji die fequenti
in Ecclefia Sandti Auguftini honorifice fepcti
tur (4)« Ejus fucceflbr nihil memorabtle fecic.
(*) Scacim enim JacobusdcCarraria,Nepos Do
mi ni Ubertrni , qui , iit fupra di(Sbum cft, du*
Aus fuit in Alemanniam per Conradum dc
Ovenftagno » 8c ibi ftetit aliquo tempore carcc-
ratus, donec Dominus Nicolaus ejus pater eum

Secunia liberavit, fciens (j) fe privatum iniu-
e fuccefiione fuorum Majorun) , & fpecialiter
de Carraria 9 & dominio Civitatis ; timens
*€tiam ejus infidias , ait fibimet : Legi^ quod
Mgendo , ^ audendo res Romana crevit , non
jedendo^ aut votis : non iis fenfibus^ ^ confi-
liis 9 qua timidt cauta vocant . Et deliberato
Confilio • cum quibufdam Nobilibus » de qui
bus plurimiim coafidebat 9 contra Dominum
Marfiflium confpiravit • Q}ii tertiS hord no£tts
clam ejus intravit hofpirium, & fuorum Cubi
cularicrum auxilio per d^verfa & mulca oftia
jam apena, dolose eju> (^ubiculum introivit^
ipfurtque gladio cum audaba interfecit . Fuit
boc die VI. Madii , anno MCCCXLV. qui in
iio£^e fequenti finc Presbyteris, & candelis tra-
ditur ff pulturas .

C A P. II.

De Gefiis per jfacobum de Carraria^
Cf ejus Dominio .

JAcobus dc Carraria nil putans adlum , chm
quid fupereffet agendum « Domioo Marfilio
lic occifo j eadcm nodlc fubito fc munivit
amicis. Dominum ]acobum, qui obiit in Pen-
difio cum Albertino (tf) ejus filio, NepotcDo-

( I ) Cod. Amh'. L Morbo virgOB percufTus , videns
fe in excremo confitcutum opera D. Petri, Scc.

( * ) /» aliis afud^ Ofium , & in Amhr. I. D. Marfi-
liuni papafava de Carrana , lic^t fibi noaef*
fet in gradu » haeredera 8cc.

C J ) Ccd. CprUlt. & Ambr.L XXIX.
Cod. AmBr. IL XXVIII.

T$m. XII.

mini Marfilii, per Nuncium fimulatum D.Mar^
filii venire fecit curialitcr coram fc; qucm juffit
in pretiofo thalamo aliquibus diebus honorific^
cuftodiri. Hos poftea mifit Pendifium . Petrum
dc Sachct0 9<& Marcum a Campajgnola» & Al-
bcrtinum Gottoltm, facftorcs Dommorum Uber-
tini, & Marfilii de Carr^ria, ma?cimis divitiis
fpoliavit. Sigillo Domini Marfilii in MontefiU-
cc 9 & aliis in locis impofuit 9 de quibus potc«
rat confidere , & fic fubitb, & caute fibi omnit
fubjugavit. Stipendiarii, infpe<Slo DominoMar«
filio mortuo, lub quo juraverant , didlo Jacob^
juraverunt . His fic difpofitis, & jam orto Solc,
Primates Civitatis Padu», & univerfum Confi-
lium conTenerunt , qui Jacobum prxdi6ium in
(uum Dominum per graciam Sandli Spiritus ele-
gerunt . Hic ducentos carceratos injufte , Lai-
cos , & Presbyteros de publicis carceribus , &
privatis libere relaxavit . Bonum Francifcum
de Nigris expulfum injufte per Dominum Ubcr-»
tinum cum multis aliis reftituit, bona etiam rc«
ftituit multis iadebitc fpoliatis , abolitiones ac-
cufationum conftituit gen> rales . Ea die Fran-
cifcus , filius Domini Jacobi , Finam fili im Pa-
tari de Buzacharenis agccpit in uxorem . Pr»-
fatus Dominus in aur , veftibus, equis, & ar-
mis, indomibusy villis* & agris donavit im«
menfa . Cbm omnia fic profpere proceflUTent t
i ftatim die fequenti poft coenam occiditur Da-
niel de Torclis in domo Domini a Jacobo fi^a-
tre di6i\ Patari , de quo doluit multiim Domi-
nus cbm eiT t juvenis curialis & probus. Licec
ex hoc fuerit tumultus in Urbe, ftatim ad pras-
ceptum Domini Civitas fuit placata. Stan(
amodo Paduani pacifici de fui Domini juftitia
confidentes.

CAP. III.

Eodem Millefimo.
De morte Regis jfpulia^ & aliis.

EOdem anno , die primo OAobris , Bemar*
dus Juftinianus regimen Paduae inchoavit.
In anno ver6 fequenti MCCCXLV. (7) Menfe
Julii contra Parmam exercitus Domini Luchini
magnifici congregatur. Ob zoEftenfis Marchio,
auxilio Domini Maftini , conira exercitum Do«
mini Luchini fe pofutt in campis pugnaturus.
Dominus Luchinus juflit non pugnari » fperadt
vincere fuftinendo . Dum vero de pugna partct
eflent in dubio « multi nobiles pugnaturi hono-
rem receperunt miliciaB . De iis Beltrandus dc
Rubeis , qui nobilcm Saram , Dominam de
Campo SaniSli Petri hab bat uxorem « infirma*
tus ooiit Cremonao menfe Odlobris » pofthumo
reliAoBeltrando (8).

Eodem Ani» primo 06lobris Petrus dc Ca-
nale per fuum Vicarium inccspit rcgimen Pa-
duac. Ipfc enim cleikus k Ve.ieris Capiraneus
ivit contra Zadram . Ut fupra fcriptum eft« aii«

^ no

(4) Cod. Amlnr.L funiptuosb:)ue tradicur fepulturii.
(*) Cod. Collalt. quadraginca diebus Dominus ezi*

ftens . ( J) Cod. Ambr. L ridens .

{6) Cod. El^. & ColUlt. Albcrco .
(7) Cod. Eft. & ColUlt. MCCCXLVI.
( a) CoJ. Amb. L & CoUalt. Rolando de ILttbcU.

Ooo %

Digitized by

917

no prsBCerito » & menfe Decembris , Eftenfis
Marchio Parmam obtinuit, quam Dominus Lu-
chinus continuo cum exercitu (9) opprimebat .
Marchio» & Dominus Veronag, qui tamen ha-
bebat quatuor millia galeatos , Caftro Sin6li
Felicis jam privati , de viiloria defperantes ,
DominoLucnino dederunt Parmam in anno fe-
quenti, & menfc Septembris. Nomina Ciyita-
tum , in quibus dominatur Domiflus Lucbinus,
funt hxc : Aft , Novaria , Vercelte , Laudum ,
Pergamum , Comum , Creniona , Placentia ,
Brixia , Parma, Papia, & Mediolanum .

Robertus Rex Apulias ex nepote ex fratre
Hungarias Rege habuit pronepotem , ex filio
pragmoriuo Joannam ejus neptem ejus matrimo-
nio copulavit . Dum vero poft mortem Regis
Andreas elfec in folio regali cum Joanna, Prin-
ceps Taranti , & Comes Duratii , nepotes ex
fratre di£i\ Regis , fufpendio intcrfccerunt An-
dream anno Domini MCCCXLV. menfe Sep-
tembris . Ejus Confiliarii Hungari , recepti per
Dominum Padua? honorifice, nunciavcrunt hoc
horfendum facinus Regi Hungari« , fratri An-
dreas , qui vindicSlam minabatur egregiam .

Eodem menfe Delphinus Viennae per Vcne-
tias tranfivit ad Smirnas contra Turcos , pro
Fide Catholica pugnaturus.

CAP. IV.

Eodem Anno.

Dc morte illorum di Lutio (10) •

SEcundus Jacobus de Carraria , optans fa-
pienter fibi , & pofteris dominium Paduae
conlervare, fe humiliter tnclinavit cum Nobi-
libuscivibusPadua ire Vicentiam. Semper ta-
men de confilio Henrici de Lutio procedebat , de

auopiurimhmconfidebat . IbicumDomino Ma-
ino de ia Scala fecretahabuitcoUoquiamenfe
Odlobris • Auguftino teftante , Deus vult per
fua figns oftendere futura , antequam fiant .
Unde die IV Novembris i6lu fulminis combu-
ritur , & diruitur mirabile Campanfle Sandli
Antonii, ut futura tempeftas fupra filios homi-
num demonftraretur . Magnus enim Jacobus de
Carraria, Padux Dominus Generalis, gaudens
de nobili comitiva , nobiles viros Henricum ,
Nicolaum , & Francifcum de Lucio fratres di-
lexit in tantum , quod eos in divitiis, & hono-
ribus ceieris praeftrebat : immo quafi Domini
putabantur. In hac profperitate fuperbus Dia-
Dolus intravit in eos . ut.ad dominium afpira-
rent. Sic per eos conjuratum eft contra D ,mi-
num Civitatis. Conjuratione cognita Dwminus
cre dere reculabat ; tamen alfentiens confiiio fa-
niori , Henricum licet invitum habuit in coenis
die VI. Decembris. Interim eo infcio capitur
Francifcus ejus frater , Azo vero de Delefma-
ninis, Jacobus Groffus, Franqifcus de Montefi-
lice , eorum amici, examinantur in tormentis ;
cjui conjuraiionem leviter funt confeflfi . Henri-
cus poft coenam dolo. ofus , & triftis , dubitans,
quid in tanto periculo fit agendum , in dorao
Domini intravit thalamum , ut dormiret . Poft
hsec intravit vir nobilis, & aftutus Andreas de
Rubeis de Parma , & ait Henrico : Dominus
Padua de te confidebat intantum^ qudd fecun^
dus Dominus fubitce dicebaris . Unde miratury

HlSTORIiE CORTUSIORUM

$18

(9)7» ahis obtinebac.

[10} Cod. EJi. , Coiiait. , & Amb. ambo de Lucio
femfer .

& j^fie y quo animo ejut » & fuorum mort^m ^
^ aliorum Nobilium folummodo cogitares •
Henricus negabat inftanter : qui ftatim per
conjurationis confcios , & familiam fuam coa*
vidlus , negare non potuit, Francifcus ejus £a-
ter etiam omnia eft ccnfeflus. Eo temp^rcNi-
colaus, qui erat in Praja, fugit Lutium. Coq«
tra eum ftatim die od^ava Jacobinus de Carra-
ria equitavit cum cxercitu : qui die fequenct
Lutium obtinuit cum fuis fortiliciis • Nicolaus
fdigM cum paucis.

Ejufdem vero menfis die decimo nobilis Le-
gatio Venctorum , falutatione prasmiffa , tx
parte Domini Ducis in publica concione retu-
lit : Dominus Dux , & Commune f^enetiarum
de inobedientia (11) illorum de Lutio contriftan^
ttir, quia Commune Venetiarum femper defide-
rat Civium Padus unitatem , dr flatum . Ec
Domino Paduas, & Communi contra inimicos
Dominum Ducem , & Commune Venetiarum
libere obtulerunt . Jam manifefto crimine pro-
ditorum , Dominus Padu« mirabatur ; tamen
non fin^ gemitu eos Curiaj Poteftatis cradidit
puniendos . Sic duo fratres fponte confeffi ia
publica Concione damnantur ad mortem . Latl
lententia contra cos clamavit Concio univerfa :
y fre prodttores funt ifli , iter tmitando pater^
num. Eorum avus Dominus Nicolaus fe^ ^
Lutium dedit Domino Cani de Verona contrs
Patriam proditorih , qui domibus everfis cum
eorum fuccejfortbus , ut proditor Padua , fuit
forbannttus tempore Imperatoris Hmrtci . . Po-
puli clamore fopito, Henricus, & Francifcus^
induti trifti habitu , in Palatio de more Nobi-
lium capitibus funt privati (12). Eorum corpo-
ra in capfis fcarlato involutis juxta Ecclefiatxi
Fratrum Minorum in monumento fuo, julfu Do-
mini cum honore decenti dic XIV. ejufdem
menfis requiefcunt . Eorum filii forbanniti fue-
runt , 8c bona confifcata . Ab hic die omnes
afferunt fe de parte Magni Jacobi de Carra*
ria . Die fequcnti Azo de Delefmaninis , Ja-
cobus Groffus, Francifcus de Mont^filice, Ni-
colaus a Finalc , & quinque alii proditorcs
trad^i ad caudas equorum in furca publica
funt fufpenfi . Die vero XX. undccim Itifpen-
duntur . Praefatus Dominu^ clementi» mirabilis
Guarnerium de La6le fuum armigerum , qui
alam militum gubernabat , in conjurationc
deprehenfum armis privavit » & equo , & eum
irc pcrmifit impune. De Paduanisconfciis difli-
m ilavit in tantum , quod aliquos fugitivos dc
Venetiis data fide curialiter revocavit.

Anno Domini revoluto,fcilicetMCCCXLVL
die VII. Januarii , Nicolaus de Lutio rebellis
Paduae , & proditor Magni Jacobi de Carraria ,
bonis publicatis per Curiam Poteftatis publice
judicatur . Cafus prxdidlorum nos inftruit , elTe
fubditos Poteftatibus , quia non eft poteftas nifi a
Deo . Ergoqui poteftatirefiftit, Dei rcfiftit ordi-
nationi . Scd qui Deo refiftit, damnationem ac-
quirit . Si vero non vis timere poteftatem , fac
bonum. Si male feceris , time. Non enim finc
caufa gUdium portat Dei minifter ad vindi-
6lam malefacSlorum , & bonorum laudem: Sic
eft voluntas Dei .

Eodem dic BianchinusdePorcilia filiam Gu-
lielmi Dentis duxit, quam recepit honorifice k
Magno Jacobo de Carraria , cujus erat germa-
na , per matrem , fororem domini Nicolai .

CAP.

.(11) Cod. Ambr. I. addit 8c dclifto .

Legunt alii Eorum corpora fcarlatis iavoIutaiA
^ capfis juxca Eccicfiam , ficc.

Digitized by

919 L I B £ R

C A P. V.

MCCCXLVI.
Magnui Jacobus efficttur Venetiarum Civis.

ANdreas Dandulus Venetiarum Dux, prop
ter obfequia gratis accepta a Magno Ja-
cobo de Carraria » &c fpeciahcer de Mil.tiDus
concra Zadram , proprio nnocu in publica con-
cione decrevic prsefatum Dominum Paduas cum
pofteris eflt* Civem . Hoc beneficio nunciato ,
bominus Padua cum nobili comiciva versiis
Venecias navigavit , cui ufque ad Oriagum
niulti Nobiles Veneti occurrerunt . In lacu vcro
juxta Vtn lias filii Uucis cum Confiliariis 9 &
Nobilitas univerfa, eum vifum ftatim Ducalem
navem afcendere rogaverunt . Sic omnes cum
tubis, 8c cantis, & omni^audio in Ducali Pa-
latio defcenderunt . Cui Dux occurrens de be-
neplacito omnium civium ait : Nobis placet ,
^ 01 (13) cum vefiris pofieris effe Civem .
Qjii Domino Duci , & Communi Jfidelita-
tem juravit , ut civis . In Venetiis aliquibus
diebus tenuit Curiam generalem . Dux vero ip-
"fum habuit honorifice in convivio . Per Cora-
mune fuit in vafis aureis, & argenteis , pannis
variis magnificc prsientatus . Gaudec Padua de
fui Domini providentia , & honore • Fuit hoc
eodem menfe Januarii.

Eodem menle , die XXIV. ( 14) ex magna-
nimitaie & liberalirate Magni Jacobi de Car-
raria , fervi illorum de Lutio confifcati , fiunt
liberi in Confiho Civitatis Paduae ( 15 ) , in di-
&i Domini Jacobi voiuntatis evidens ttftimo-
niura , de quibus fuerunt prasfentes circa cen
tum . Anno lccundo , & die primo Domini Ja
cobi Magni de Carrana , fcilicet die VII. Ma
dii , incoepit curfus bravii in honorem prsefaii
Domini » 8c memoriam fempiternam .

CAP. VI.

Eodem Anno •
De faSlo Zadra .

Clvitas Zadrae eft juxta mare , fortis & di-
ves viris, & armis, quas in aliquo Vene-
tis tribataria, fperans libertatem auxilio Regis
Ungariac, Venetis revellavit. Unde Veneti per
terram , & aquam , auxilio Magni Jacobi , Za-
dram potf niiffime obfederunt anno Domini
MCCCXLV. {16) mtnfe Augufti. Anno fe-
Guenti menfc Martn Zaninus Dandulus regimen
PaducB inchoavit . Veneti multas pugnas fece-
runt contra Zadram . Habebant enim galeas
muniias caftris magnis * & trabuchis , poniibus
& omnibus ne jelTarns ad bellandum (17). Fuit
utiiulique paitis occifio ; obiinuit tamen pars
pro libertate pugnantium menfe Madii . Menfe
vero Junii Rex Ungariag fuit in auxilio Zadras
cum ducentis millibus equis. Caftra Vencto-
rum y & baftias impugnavit , & direxit machi-

Cod. Efi. & Coiiait. 8c Communi.

(14) Cod. Ami?. I. XXill.

(15) Cod. Coliait. oranes , ex quibus prasfentes afli-

fierunc circa ccncum . Quod factum eft ad
«mulacionem Civicacit Tarvifii , quse poft ex-
cidium illorum de Romano omnes illorum
Mafnacas & Servos libere mancipavSc , &c li-
bercaci fic ingcnuicaci condonavic. Dequibus
in Archivo publico Cancellari» Communis
Tarviiii inflrumuua publica documenco funr .

N O N U S. 9^0

A nas contra eos . Veneti fortlffime impugnati 9
defperanccs de defenfa , exeuntes caftra contra
Ungaros pugnaverunt , & combuftis machiois,
& multis occifis obcinuc-runt vidloriam glorio*
fara menfe Julii. Eodem menfe Nobiles Lega-
ti Regis UngariflB fuerunc Venetiis recepti ma-
gnific Poft haec Rex tantarum Gentium, reli.
6ki Zadri, iu tenc>bris (18) rcmeavit. Andrea
Dandulo Duce , Andrea Morefino per mare »
& Marco Juftiniano per terram Capitaneis con-
tra Zadram . Cives Zadr» , qui voverant Pa-
triam defendere , vcl per ipfam fepdiri » de
auxilio Regis Ungarias deiperantes , & fame
maxima laborantts , de defenfa ulteriiis non
fperantes, Venetiis D )mino Duci, & Commu-

B ni de mifericordia fupplic.intes, obtulerunt do-
minium Civitatis, 8c habuerunc gratiam poftu«
lat^m (19). Sic Veneti habuerunt Zadrampa-
cifice. Sic bellum per: ftum iongo tempore, &
expenfis miile miiiibus ilorenis, fuit pacis leai-
tate lopitum .

Revoluto Anno MCCCXLVII. ultimo De-
cembris , J icobus d.* Carraria , magnifice fo-
ciatus, ivit Vencrias, oflendens magnum gau-
dium de dominioZadrasVenetis acquifito, Do-
minus Dux ob hanc caufam fociatus Magno Ja*
cobo de Carraria fuo concive , Epifcopis , Ab-
batibus, & Prajlatis, cum univerfb Clero , &
Venetiarum Nobilitas univerfa cum Reliquiis
Sanftorum, & thefauris , benedicentes Domi-

C num de tanto dono , Letanias cum canticis an-
gelicis cantantes ^ Civitatem cum gaudio cir-
cuibant •

C A P. VIL

Eodem Anno Menfe Augufli.
De captione Xichi de Caldenatio w

LUdovi us Romanorum Rex , ut dicebat t
Hengelmariumde Villindres in Feltre, 8c
Civie (ao) conrtituit fuum Vicarium . Xichus
de Caldenatio pro florenis XII miliibus diitum
officium habere procuravit. Hengelmarius Xi-
D chum c pit in Bolzano , cui mortem rigidam
minabatur: caflraXichi niultoties impugnavit.
Etiam Epifcopus Tridentinus equitavit contra
Xichum cum exercitu. Pax fit intereos, operd
Domini Jacobi de Carraria , hoc padlo , quod
Hengelmarius habeat Clufam Xichi , & fex
millia florenorum; Covalum (ai) vero habere
debeat Magnus Jacobus ant'.-di6lus Sic Xichus
in fuo propofito fraudatus, & fuo thefauro fpo-
liatus, futt a carceribus Iiberatus. Eoiemanno
MCCCXLVI. menfc Augufti.

CAR

Dic VII. Madii &c.

(16) Cod. Coliait. & Ambr.I. MCCCXLVI.,

(17) Cod. Coiiait. bellandum : nondum enim ufut

bomi^ardarum compercut fucraK .
{!%) Cod. Coiiait. Budam remeavtc .
(1^5 Cod. Antlfr. I. Unde die XXL Dsccmbris Ca-

picanei cxercicus Jadram pacific^ incravcrunc.
(io) Cod. Coiiait. Civicace Belluni .
{zi) Cod, Cciiait. Cubalum ver5 de Brcnca habere

debcac dittus Carrigcc Daflaao dominani.

Digitized by

fU HlSTORIiE C

C A P- VIII.

Eodem Atmo •
1D$ morti Re^is Joannis , ^ aliis .

ADuardus Rex Anglias ftreDuus , & roagna-
nimus, qui per macrem fe Francise ja^a*
bat io Regem » Francorum univerfo navilio fu-
peraco , cum validiflTimo exercicu incravic Re-

fnum , quafi ulque Parifius • Philippus Rex
'ranciae ivit magnifice concra eum . AmboRe-
ges ordinaco belio beUaverunt. Fuitexutraque
parte immenfa nobilicasbellaiorum. AmboRe-
ges de perfonis fecerunc magnalia . UltimoRex B
Francia? debellacur . Rex Angli« ilecic duobus
xliebus in campls , podea cum iuo exercicu' ivic
Moftriolum juxca mare . In hoc bello cecidic
SerenifTimus Princeps Joannes . Rex Boemias ex
parce RegisFrancise, Comes Salvi« (ii) , Dux
LocharingioB , Comes de Lanlone Fracer Regis
FrancisB Qaj), & ex ucraque parce alii Nobiles
(14) circa mille : alii vero circa XX. millia
ceciderunt. Ipfe ver6RexPhilippuscumpaucis
Frincipibus fub Pernone (ly) Delphini de Al-
vernia fAgit Ambionis . Rex AnglidB , requificus
a Rege Franciae , & gloriofiflimo Principe Dp-
mino Carolo , filio Regis BoemisB , corpus Re-
gis miccere recufavic; led didlum corpus orna-
tum habicu Regio, & mulcis Principibus Ibcia- ^
lum , cum omni reverencia jufTu Regis Anglia^
in Lucemborg Regis oppido eft lepulcum .
Fuic cnim Henrici Imperacoris filius, qui a Co-
micacu de Lucemborg (16) duxic originem .
Fuic hoc MCCCXLVI. menfe Augufti incer
CraiTim , & Albam-villam. Poft hoc bellum
Rex Anglia^ obfedic , & cepit Calex (27) . Ul-
timo opera Summi Poncificis fiunt cregua; .

Eodem anno (28) Franconus de Comiiibus
€onvi(5h]S , & confeflus de conjuracione illorum
de Lucia concra Dominos de Carraria , publice
decoUacur.

Quidam nobilis Vicescinus , qui propccr fra-
ituram cruris claudicabac, & dolores lajpiffime ^
fuftinebac , nec pocerac liberari , in fomnio ad-
monicus Corpus Beati Anconii Paduas folemni-
cer vificavic, qvi priftinam ftacim obcinuic fani-
tacem • Eodem anno , menfe Junii fuic Capicu-
lum Generale Fratrum Minorum Veneciis. Per
Bcacum Anconium Padua9 fiunc mulca miracula,
quibus vifis mvitx peccatriccs ad pcenicenciam
iunt cooverfaB.

C A P. XI.

MCCCXLVII.

Di fa£to Ravenna.

HOftatius de Polenta , patrui intcrfedlor ,
Ravenn« & Argenca dominacor , poft
annosXX. fui dominii obiic, chbus relidlis filiis.
Duo m nofes, fcilicct Pandulfus, 8c (29) Ram-
bercus cepertinc Baylardinum in Argenta , qui
fubic6 equicaverunt Ravennafn , 6c afiirmances ^

Cod. Collalt. Salin« .
(&}) Codd. Eft.^ Collalt. ^ tt Amtraf. ambo Comes

Flandri« •
(«4) Alii addunt Milices .

Cgdd. Efi. , Colialt. , & Amtr. amto Pennonc .
(z6) Cod. Collalt. Luccmburgo, lingua illa fic vo-

cacp , quo4 noAra ionat tauvn Caftrum .
C>7) Aiii Caki • ^ ^ ^

RTUSIORUM 91%

fracrem occifum gladio, obcinuerunt dominium
Poft hxc difcordesfratres pacificantur, & fimul
bonorem milicise fufceperunc , & incer eos fra«
cernus videbacur aiFedlus. Baylardinus vero »
fuas captionis memor , fracrcs cepit , & eps ia
curri forcjlfima cenuit carceratos, eorum fcqua-
ces privavit divitiis » & aliquos carceravit >
multos dira morte confumfic . , Stc duo juvenes
in fuo propofico defecerunt • Non enim , qui
incoeperit ; fed qui pedcveraverit , falvus ett .
Fuit hoc Menfe Martii MCCCXLVIL

C A P. X.

De Domina Ifabella .

ISabella GenOfenfis (jo) de Flefco , Uxor
( 31 } D. Luchini Vicecomitis, carcns pro-
le , uno partu gemellos filios peperit . Unde
vifitare voluit limina Sandli Marci , quas tranf-
iens per Veronam , die V. Marcii incravic Pa-
duam : quam a confinibus Vicencia; Dominus
Jacobinus fracer Domini fociavit : Major ver6
Jacobut ei obvius juxta Paduam cum ea
equicavic . Ipfa fedens in fonipede phalera-
co , capice non velaco, videbatur Regina . Erac
enim (o^.iaca Dominabus ( 31 ) , & nlios mulci»
Nobilibus Lombardiae cum fexcencis equis •
Ance ejus equum proccdebant Milites ( jj ) &
Nobiles DomiccIIi . In Palacio emineaci fedeoi
habuic , ubi nobilis Conftancia de Pc^enca ^
uxor Domini habicabat , & .ibi fuit coiitinu6
Curia gencralis Dominarum , & Nobilium Ci-
vicacis cum expenfis decem millium florenorum •
Versbs Venccias ufque ad fandlum Hilarium
eam Magnus Jacobus fociavit ; abinde u(qu«
Venecias Francifcus ejus filius , qui in Vent^tii»
cenuit Curiam generalem. Veneci ei obviam
magnificc occurrerunt , quam Dux , & Nobiles
in conviviis habuerunt magnifice y oftendentet
ei mare in Fefto Afcenfionis . Revertitur Pa-
duam iociaca magno Jacobo de Carraria » 8c
fociaca D. Jacobmo ivit Vicentiam die XIV.
ejufdem menfis. Super his Civicacibus domina«
bacur noagnus Luchinus t quaruni Magnates di«
dla! Dominas fuerunt comites , fcilicet Mediola^*
num , Aft , Bobium , Torcona , Vercelte, No-
varia , Cocaum , Pergamum , Laudum » PlaceiH
cia , Cremona, Brixia (34) E^rma, & Alexaa*
dria .

MCCCXLVII. Andreas Morefinus incoepit
regimen Paduas die primo Marcii . Eodem ao-
no , menfe Aprilis , primo Ambaftatores Regis
Hungarias, icuri Aquilam, incravenuK Paduanu
Mcnle Julii Delphinus ViennoB redient k Stair*
nis, propcer impugnationem Turcorum , fuit
Padua9 . Hos Magnus Jacobus in conviviis ^ Sc
doQig magnifice honoravic .

C A P. X L

Di morte Re^is Ludovici , qui fi dlocbat
Imperatorem .

COncra Ludovicum Ducem Bavariai feneni p
8c rebcllem Ecclefias» qui per XXX. aii«

noa

(18) Cod. Amhr. I. dic XVI. Scpcembrit .

Codd, Efi., Collah.^ & Amkr. amba Rambaidat.
(}o) De Flifco aliis .
()i) Cod. Amhr. L Magni •

(]i) Cod. Colialt. quinquasinta Domiaabus aobiU«

bus , cum cencum NobiliblM •
(33) Cod. Coiiait. milices Xt
,14; f^^d. Coilalt. Papia,

Digitized by

^2} t I B E R

•os fe appellabat Imperatorem , mandata Sum-
mi Pontificts contemnendo , Cardus de Lu-
cemborg , filius Joannis Regis Bohemias y filii
quondam Imjperatoris Henrici , eligitur Impe-
rator . Hic Carolus de Luccmborg , fpcrans
de Comitifla Tyrolis ultionem , quam indebite
Marchio Brandcburgenfis tenebat in fuam ( dc
iioc fcriptum eft fupra ) Tridentum t:um tribus
an habitu Mercatoris equitavit incognitus . Qpi
coUeAis copiis armatorum a Magno }acobo de
Carraria^ Lombardifaue equitavit Maranum ,
deftruxit Bolzanum , oc circuivit illas partes .
Menfe Maji Feltre, Civie, Rocha S. Vidloris,
Valdeftagnum cum Carlubrio fuerunt ad fua
mandata , captis Theutonicis , qui diika loca
cuilodiebant pro Hengelmario de Villandres .
Menfe vero Junii (35) Xichus de Caldenatio
fuit obediens. Cbm Rex Carolus effet in Fel
tre y Magnus Jacobus de Carraria , a Rege in-
viratus , honofifice equitavit ad eum • Ambo
fimul equitaverunt Civie , cui Rex grates retu-
lit de auxiliis, & oblationibus hAit indenarii^^,
armis, & equis, eumque rogavit habere fub
fu4 prote£tione Civitates , & loca nuper acqui-
fita , & ait » fe redire Bohemiam , recepturum
regnu» patemum ; fic Rex Carolus equitavit
▼ersiis Hungariam vifitare Regem , qui ejus
filiam habebat uxorem • Crevit odium , & ia-
cendium inter Marchionem Brandeburgenfem ,
& Dominum Carolum , qui non poterat com-
snode remanere deftitutus k Lombardis, & pe
nuria vidhialium ftimulatus.

Ludovicus prsdiflus dum equitaret , vc
nandi causl » fubito morbo captus cecidit de
cquo , & Divino judicio fenex , & rebellis Ec-
clefi» fubit6 exfpiravit . Foft cujus mortem
Principes Alemanni», exccptis Bavaris, Domi-
no Carolo Romanorum Regi fidelitatem debi-
mn juraverunt • Fuit hoc MCCCXLVIL men-
(9 Oaobris.

C A P. XII.
Eodim Amo.
De TrU^uno Roms.

ROma kSummoPontifice deftituta, qui tunc
refidebat in Avinione , opprcfla multis cla-
dibus , & civili bello , Nicolaum Noiarium
fcientia » & moribus informatum , gratia Sandii
Spiritus illuftravit libenatem Reipublic^ pro>
curare : qui cum plebe contra Nobiles Urbis
obtinuit principatum . Qjiii XX. die Madii fuit
Tribunus, qui fecundum locum a Regibus ob.
ttnebat, ut antiquitus Tribunus. Nam poftRe-
f^t exadlos Populus fectflit aPatribus, qui fibi
Tribunos creavit, quafi Judices, & proprios
defenlores. Die XXI. Augufti fit miles perSyn.
dicumUrbis, & die Auumtionis Virginis co-
ronatur. Ad hasc (36) fpedlacula occurrefunt
magnifice Nuntii Pontificis (37), vicinas Givi-
tates, & breviter tou Tufcia . Coram fe cita-
vit Ludovtcum , 8c Magnum Carolum , volens
de juribus Imperii diiputare , afierens eledio-
nem RomaniRegis efle Reipublicas ab antiquo.
Hic tribunus fibi creavit Coniules, & PraBfe-
dfcos . Contra Tribunum Colonnenfes , 6c qui-
dam deUrfinis, Sc multiNobilesRomani equi-

(35) Coi. Ambr. L Julii XL

(16) Al. fpeaanda .

\\7) Cod. Ambr. /. Potcntcs .

( j 8) Cadd. Efi. , CqIUIp, , & Ambr. ambo MCCCLIV.

N O N U 8.

taverunt ufque ad Porum SanAi Laurencii #
volentes intrare Romam violenter . Tribunua
effufii oratione inter fuos, omnes animavit ad
3iIIum, & viriliter pugnando cum Populo, &
Romana militia vidtonam habuit gloriofam • <
Vlulti nobiles Colonnenfes , & alii fuerunt in«
terfedti , in ouibus cecideruot Stephanus de Co»
lumna cum nlio . Po^t hoc crefcunt vires No-
bilium . Unde Tribunus fe locavit in Caftro
San<£H Angcli . Ultimo fiigit in Apuliam , ubi
tunc refidebat Rex Hungaria , qui eum habuit
aliquo tempore honorifice. Hic Tribunus, per-
fecutus ab Ecclefia, five Papa , ftgit adDomi-
num Carolum Imperatorem , qui ejus interven-
tu ad Ecclefia gratiam fuit receptus : de Avi«
nione redtit Romam , & contra Colonnenfes fe«
cit egregia. Fratrem Morialem dudlorem fo*
cietatis, five latronum, recepit Romc, & de-
capitavit, & eum fpoliavit de florenis centum
millibus . Ultimo tumultu Populi in MCCQ-
XLVIL (38; fuit interfcaus.

CAP. XIIL

Di Regi Hungaris.

CAroIus Princeps Provinci«, frater Ludovl-
ci Regis Francia , per Ecclefiam fit Rex
Siciiias, & Apuhs, contra Manfiredum t filium
quondam Federici Imperatoris» qui jam decem
annis contra Ecclefiam occupaverat didum
Regnum . Hic Carolus pugnayit contra Man«*
fredum (19 ) & eum regno , viraque privavtt .
Nobilis Conradinus , nepos Federici , volent
vendicare necem Patrui , & Regnum avitum
demanu di£ViRefl;is Caroli extirpare inMCCC-
LVI. (40) tranfieas per Veronam, ivit Pifas g
& deinde Romam , ultim6 juxta Aquilam po«
fuit caftra fua . Cum eo interfuerunt Romani
magnifice cum fratre Regis CaftelUe (41 ), qui
tunc erai Senator Urbis . Menfe ver6 Augufti
in Campo Palatino funt ab utraque pane tres
acies ordinatss. Inprimo congreflii belli dua
acies Regis Caroli Umt proftratas ^ occifo Ma«
refchalco Regis , quem propter ftrenuitatem
perfonae, & armorum ornatum , Regem Caro*
lum extimabant. Sic milites Conradini ^ (^uafi
fecuri de vid^oria , circa occiiorum fpolia infi*
ftebant. Dum hxc geruntur, Rex Cuolus vifa
fuoium ftra^e , qui tamen Miflam non ceflavit
audire , efrufa oratione clarilfima inter fuos ^
eos animavit ad bellum . Et Chrifti auxiUo in-
vocato Regali acie ordinata , more Leonis ir«
ruit in hoftes, de quibus vidloriam habuit glo-
riofam. Cum Senatore Roma multi Nobiles
capiuntur . Transfugas , proditores, & rebelles^
qui adhseferant Conradino, Regia feveritas fu-
bire fi^cit fententiam capitalem . Conradinus de
bello fugiensi captus a qutbufdam Romanis pro
immenfa pecunia Regi pOtentifSmo prafcnta*
tur , quem nobiliflimum , 6c polchemmum }u«
venem juffit cum Duce Auftriai Ncapoli publi^
cc decoUari .

DefumSlo Rege Carolo , Galli expelluntur da
Sicilia in MCCCLV. cui focceffit ( 42 ) Ct^
Tolus . Hic decefltt relicSlis tribus filiis , oc Ca«
rolo nepote ex filio primogenito , cui Regnum
rationabiliter debebatur. Hi& ^arolus teniur
opedl Sunmu Pontificis de Regno Httngarin

co-

(7^) Coi. Amtr.L addH in campis Bcnev^nd.

(40) Cai.i«ni^^./.MCGLVL/#ir#af«iMCCLZVII.

(41) Henricttt Senator Urbif , «I a/ii tr^dmm.

< (4z) Nemfi Sccundui • ' '

Digitized by

9ij HISTORIA CO

eoronatur in MCCCIII. Robenus ejus patruus A
fccundo genitus de regno Apuli^ corona-
cur , omni fcientia eruditus » qui multa bella
fecitcontra Siculos. HicRex Robertus, piit^ns
cx debito Rcgnum deberi nepoti Regis Hun-
garias , joannam neptem primosenitam ex fiiio
prsBmortuo » Andreafio fecundo genito Regis
HungariiB dedit uxorem : fecundo genitam ha-
buit uxorem Dux Duratii » filius fratris Regis
Roberti difpenfatione Papali. Ludovicus pri-
mogenitus Regis Hungarias coronatur . Mor-
tuo Rege Roberto, dum Andreafius effet in fo-
lio cum Joanna , non tamen a Summo Pontifice
coronatus, fulpendio occjditur proditori^. Au-
dlores . hujus fceleris dicuntur omnes de ftirpc
Regia cum Joanna in MCCCXLV- Ludoyicus B
Rex Hungarie , fcelere nunciato t vindi<S^am
fratris inftantiffime procurabat • Qjji prim6 pro-
curavit habere Aquilam , quam munivit fuis
militibus ; poftea per fuos Legatos obtinuit a
cundlis Civitatibus pacificam lipcntiam tranf-
cundi in Apuliam . Ejus mirandum adventum
Italici formidabant . Tunc Magnus Jacobus de
Carraria ait : Attila Rex Hungaria^ %}§luit de
Romano Imperio coronari itiam contra Chri'
ftum , comra quem Rex Padua Cbrijiiam£lmu5
pugnavitjf 'jr obtinriit multas pugnas , fed de-
aellatus fugit . Comburitur Manhia Tarvifina
ufque Pergamum jujfu Attila . P^olentes ergo
nobis , nofiris procurare falutem , tanto Regi
familtaritcT occurremu^ . Statim pervenit ad ^
aflum» mittens exploratqres de ejus advcotu in
Hungariam. Sic de Regi? fliotuadmpnitusequi
tavit Cittadcllara . Jam enim Rex intraverat
ScIavonia.n) , Ad eum mifit fuos Legatos, oran-
tes Regem intrare Paduam pacifice. Cbm Rex
intravit hortum Paduas, Magnus Jacobus cum
fuis militibus fine armis occurrit , 8c receptus
honorifice a Rege intraverunt pariter Cittadel-
lam, ubi fuit tanra copia viiS^ualium, qu6dRex
proprie mirabatur . Tunc; npn habcrbat mille
cquos ; fed quafi p^icificus procedebat . Domi-
nus Rex tap:iquam privatus habuit in colloquio *
Dominuro Paduas, quem rogavit videre Paduam
rcgiam pacificam . Rex recufavit feftinans in
Apuliam ad vindicaam fratris fui dilecfti . Rex ^
uanfiens per Veronam ivit Forlivium % & ibi
fecit milites Francifcum de OrdeUffis, & filios.
In MCCCXLVII. die tertio Dccembris intra-
vit Cittadellam . Carolus Dux Duracii , afle-
rcns fe infcium mortis Andreafii cogn^ti fui ,
Re^isHuhgarisD procuravit adventum, qui eum
anno fequenti die XX. Januarii pacificc Nea-
poUm introduxii \ Ludoyicus vero fratcr Ro-
Derti Principls Taraoti cura Regina Joaiina ,
quam: hahebat uxocem , fdgit Avinionem , ubi
tunc fedeljat Clemens Papa . Rex cupidus ul-
tionis necis fratris, ait Duci Duratii : Ubi fuit
frater nofter interfiSlus } dui oftenfo loco, Du-
cem puraUi gjadio interfec,it , & alios Nobiles „
/C( leri§ trai^atores de ftirpe Regia Mugni Ca- ^
rpli; Ludovicum, & Robentum fratrcs Ducis
iriteffeili , & Robertum Principem Taranti ,
& Pkilippum frairem Ludovici^ qui fugit cum
tlegina Joanfla , mifit captos in Hungariam .
Pofthuinum etiam Andreafii mifit in Hunga-
riam , cujus matrcm aflerebat nveretricem , &
confciam mortis viri. Poft haec Rcx HungarisB
rfexit j^^Xam ^ \5c Neapolim tanquam Rcx ;
ifta yero Suhimus Pontitex non curabat. Qiji
Regho ApuliflB ordinaro-juxta velle , navem cum
pauci^ intravit^ ^ fubito in Hungariam trans-

.(^j) Cvi. Amb. 1. MCCCL,

RTUSIORUM

frctarit . Eodem Anno menfe Junii , poftquam

f^atuit Regem recefliffe, Ludovicus & Regina
oanna in Neapolira funt reverfi . CaftrHjm ta*
men de Neapoli pcr Regem Hungarias regeba-
tur. MCCCLI. (Aj) Rex Hungariae reverfus ia
Apuliam multa tecit in armis . Summus vero
Pontifex onus concordii in fe traxit. RexHun-
gari« MenfeOilobris intravitRomam, ubi erat
venia omnium peccatorura . Domimum obla«p
tum a Romanii refutavit • alferens Romam efle
Impcrii . Qui per Cittadctlanl: tra?ifiens cum
millc galeatis equitavit Sacile , iturus in Hun-
gariam . Clemens Papa tam immenfa Dei auxi-
lio terminavit. Unde in anno fequenti, & die
San<5liSpiritus,Ludovicus cum ejus uxorejoan-
na , pcr Legatos Domini Papas de Regno Apu-
Vim coronatur . Omnes de fanguine Regio in
Hungaria carcerati libcre rcftituti fucrunt Pa-
dua, ubi per Dominos de Carraria fuerunt in
donis , & fulatiis habiti honorifice . Sic in
MCCCLIII. menfe Januarii cum magno gaudio

f)er Paduam Neapolim redierunc , qui omncs
ibcre fucrunt per Regem Ludovicum in fuis
dignitatibus reftituti .

C A P. X I V.

De cladi inaudita •

DEus omnipotens , qui non vulc mortem
pcccatoris , fcd ui convertatur & vivat »
primo minatur, fccundo vero percutit ad cor-
rc^ionem humani generis , non intcriium . Vo-
Icns affligere humanura genus plagis maximis ,
inauditis, prim6 in extremis partibus Mundi ,
in Orientis plaga coepic fuum Judicium horren-
dum. Chm vero jam percufliiret Tarcaros, Tur-
cos, 8e gcnus Infidelium univerfum in MCCC-
XLVIIL die XXV. Januarii hora XXIII. fuir
maximus terracmotus per horam mediamadter-
rorem Chriftianorum . Poft quem peftis inau-
dita tranfivit mare., fcilicet in partcs Vcnetia-
rum, LombardiaD, Marchias, Tulcias, Alcman-
niae, Francias, 8cferc per Mundum univerfum.
Hanc , quidam infedli , venientes de partibus
Orientis, detulerunt . Hi folo vifu , vel taiSlu,
vel fiaru omnes occidebant . Erat hasc infe<5tio
incurabilis, non poterat evitari , Jl/xor fiigie-
bat amplcxum cari viri, pater fiUi ; frater fra,-
tris : & e converfo talium domus , & veftes oc-
cidebant . Sepclientcs, portantes, videates , vel
tangentes fubito multoties expirabauc . Sicuc
ovis infedba inficit totum gregem, fic uniusdo-
mus decedentem unum femper moriendo ceteri
fequebantur ufquc ad canes . Corpora. ctiam i^o-
bilium manebant infepulta . Multi pretio a vi-
libus fepeliebantur fine Presbyterisi & caudelis.
Veneti vero, ubi ccntum miJlia perierunt ^ na-
vibus redemptis magno pretio (^grpora ad In^
fulas portabant . Civitas erat quafi defolata .
Unus folus incognitus venit Paduam , qui Civi-
tatem infecit in tantum , quod forfan in toto
Comitatu tertia pars defecit . Civitatts , cu*
pientes evitare talem peftem , ,omnibus extra*
neis prohibebani ingrelfum . Sic Mercatores dc
Civitate ad Civitatem non poterant ambulare«
Hac clade fuerunt deftitutfle Civitates , & Ca-
ftra . Non audiebantur voces , nifi heu , dolo-
res, & plancftus. Tunc celfavit vox Spoafi, &
Sponiae , fonus cytharae, cantus juvenum , & la^-
titia. Peftes vero imminentes tempore Pharao-
nis, David, Ezechia , Gregorii Papas refpeilive

Digitized by

927 L I B B R

ifiofTunc nvmt pre nilMto rcputari . Hxc enim
peftis circuic totum Orbem . Deus enim tem-
poreNoe tantas animas vix confumfit, cuipof-
libile eft humanum gcnus etiam de lapidibus
reftaurare . Hujus peilis erant peffime alii in>
ft£tiy ut fupra; quidam evomendo fanguinem
«xfpirabant fubito, alii morbo cancri, velver-
inis . In fignum vcro mortis , quafi omnibus na-
fcebantur glandulae incurabiles circa gcnitalia,
vel fub brachiis , vel (44) aliis partibus , vene-
nofis febribus fociata . Hi prima » vel fecunda
die exfpirabanc . Poft certiam , licet rar6 eflet
aliqua fpes falutis, aliqui fomno capti, num-
quam excitati, tranfibanc. Contra hoc M-dici
palam profitebantur fe nefcire remedium, quo-
rum hac pefte pociffima parsdefccic. Tempore
hujus peftis D. Guerra Comes S. Bonifacii, Po-
teftas in Senis , obiit quafi cum tota fua fami
lia , ubi etiam , Florenrise , & Pifis & per to-
cam Tufciam fuit mortalitas abhcrrenda . Haec
peftis durabac fex menfibus communiter a fui
principio in qualibec r^gione . Nobilis Vir An-
dreas Morefinus , Poceftas Paduai , in cenio fuo
regimiue exfpiravit , menfe Julii (45) . Huic in
regimine filius fubftitutus, ftatimobiic. Audi
tamen mirabile , quod cempcre hujus cladis non
obiic Rex, Princeps, nec Dominus Ciyicacis .
Hoc cempore ChrilHanitas in quinque locis fu-
rebac in armis . Primo contra Turcos juxta
Smirnas: & Rex Anglias contraFranciam : Rex
Hungariae in Apuliam: Rex ver6 Boemi«, ele-
Aus Imperator, concra Baveriam : Tribunus
Rom« oppreffus k Pacribus fftgic in Apuliam .
Humanum genus fic afflidlum , fciens fe non
pofle addere , vel auferre iis , qux Dem faciat,
«c cimeanc , Sandlorum limina vifitabac , ora-
tionibus , eleemofynis , & jejuniis lc juvabanc ,
unde Poeca clamac:

Cens itigrata Deojper cunBaque crimina pra-
ceps (46) ,

Qiam fibi terribilem temeraria provocat iram .
Namque Deus cupiens noflrit ignofcere culpis ,
Diffimulatprimum fi quid (47) fapicntiaprofit;
Dumque nihil prodeffe videt^dat figna^minafque^
Datque famem , & motum terra^portenta furoris.
Poftquam mens hominum ^nullis efcterrita fignisy
Ob/finata manet , longas tunc detegit iras .
Ignotamque luem fpargit per climata Mundi .
Heu miferi miferam nullo medicamine mortem
Incurrunt homines , percuffi vulnere certo ,
Attonitique omnes promifcua funera cemuntV
Coguntur non fponte Deum tentare precando .
Sed , qui jam fuerat cunOis ignofcere promtus^
Nunc durus nullos gemitus placabilis audii .
Hanc quicumque cupis eommunem evaderepeftem^
Chriflo fundepreces , veniant qua cordis ab imo.
Tunc ait erranti : Sum Chriflus crimina purgans
Nec nifi purgatis piacabitur ira fupema.
Pts igiturfieri fecurus tempore cladis^
Poeniteat fceleris f nec plus delihquere velis.
Tunc ait Omnipotens • Quia Piebs mea jufle
rogavit ,

Et peccajfe piget^ precibuij lacbrymifque coa^
Sus ,

Noif poenas aquabo malis , miferebor eorum • '
Audttis , Micbatl tunc clamat voce benigna ,
jfefus nofier ait^ deponat quifque timorem^

N O N U S.

9ii

(44) i^/. alibi. ^

(45) Cbd. Ambr, I. Junii .
(46^) Cod. Collalt, peccans ,

(47) Al, patientia.

(48) M9I. in .

Tom. XIL

Undique concurrant turbdt jam pefic fugata ,
Mdibus (48) & facris orentypia votaque folvanfr

C A P. XV. -

De morte Hengelmarii dt yniandres^
(b* aliis .

HEngelmarius de Villandres, qui 1^(49)
Padua. magnas divitias congregavit , qui
etiam audtor fuic captionis Principis Joannis ,
filii Regis Boemias , mariti Tyrolis Comitiflae
quam indebite Marchio Brandeburgenfis duxic
uxorem : qui etiam tradlavit adventum Regis
Caroli (de iis fcribitur fupra ) hcct fueric affi-
datus, a Marchione pradiAv) tuic carceracus, in-
culpatus , quod vellec prodere Marchionem in
manibus Regis Caroli . Item , quod fpoliaffet
Cives in Feltre , & Civie (50) , qua de caufa
Doraino Carolo fe dederunt : nec ejus fratres
voluerunc fe , & Caftra fiia libere dare in ma-
nibus Marchionis , qui propter hoc , & alia
multa delidla fibi appofita , fuic puUice dccol-
lacus in MCCCXLIII. (51) menfe Februarii.

Menfe Junii coepic reaBdificatio Caftri de Tra-
bach (52) . Menfe eodem fupradidlus Dominus
Maftinus, auxilo Mcdiolani , equitavit magni-
fice, & hoftiiiter contra Mantuam . Eodem
menfe Junii Tridentum revellavic Domino Ca-
rglo, oc^ifb Nicolao de Arfo, & expulfa gente
Imperii . Joannes vero de Gardellis in Caftro
Perzene occiditur per Nepotem . Aflerebat
enim eum proditorem Imperii . Tridentum da-
tur Marchioni Brandeburgenfi ; Perzene vero
Dommo Jacobo de Carraria , & cuftoditur pro
Imperio . Menfe Aprili Jacobus de Guaignio ,
oblcu:iflime natus , Dommum Hendreghetum
de Mongai , qui Civie regebac , Imperatoris
jnandaco , expugnavic ad domum, & tncerfecic,
& invafic dominium Civitatis. Capitaneus Im-
peratoris, qui erat in Caftro, Paduas conque-
ntur. Unde, juflu Magni Jacobi de Carraria,
Joannes Canis de Hengeifredis cum armis equi-
tavit ad Caftrum, & cum auxilio gentis Regis
intravit Civie, & Jacobum cepit, & mifit Pa-
duam . Q^em Dominus Paduae eife in propria
libertate ftatim juflit : Dominus vero Padu» ,
Civie ' quod poterat retinerc , reftituit Impera-
tori. Hic Jicobus, qui filiam Domini Gueirs
Comitis Sandli Bonifacii habebat uxorem, per
gentem regiam de fuis Caftris expulfus, pai^-
perrime vixit.

C A P. XVI.

De Iftria , & morte D. Luchini
de yuecomitibus •

PEtrus Badoarius Poceftas Padu» MCCC-
XLVni. die primo Sepcembris. In eodem
Menfe Iftria , indudlis Theutonicis , Venetii
fuit reWlis. Marcus Juftinianus fuic Poceftas,
& fCkgic in C^rum . Veneci certiorati auxilia
milicum , & pedicum poftulata a Padua reci-
piunc, & Iftriam per mare hoftilicer obfede-
runc . Cives Iftria8 , ab omnibus defticuci , Ve-
necis fe dederunc .
Revoluco aono, die primo Februarii, Domi-

nus

(4^) Cod. Collalt. in Marchia Tarrifina , fic pr«ci-

puk in Padiit .
(50) Cod, Collalt. Belluno.
(<i) Cod. Ambr, ambo MCCCXLVIIL
Y<%) Cod. Collalt. TrabKch .

Ppp

Digitized by

nus Jacobiis de Carrarl^ tvic Venetias » & ibi
feoQit Curiano copioiam, faciens de vi6loria
IttriflB tnagnum flftum . Veneti vero , memores
beneficit 9 eum habuerunt . bonorifice , & in
fignum dile6lionis eidem donaverunt in confinto
San(Sti Pauli magnificum Palacium pretit quin-
que milltum florenornm.

Eodem anno , & menfe Januarii obiic Domi-
i(t)f Luchtmis Vtcecomes, Domintis auafi cotius
Lombardtas,^ relt<S^o unico 61io , oc tnfance .
Foft e}u$ mortem habuic dominium eps frater ,
^cbiepifcopus Medtolani, qui duos fiiios natu-

HISTORIiE CORTUSfORtJM

rales Domini Luchini carceravit, terctus {Sigk^
Dominos Galeatium, & Bernabovemy fuos ne*
potes ex fracre , per magnum Luchinun^ expui«
fos^ redire permific Mediolanum. Dominuai
Locherifium Vicecomicem , captum in campei»
Hri bello , & cum filio carceracum XIL anais
jam elapfis, & carceribus liberavic. Deduobus
nepocibus fuprafcripcis, & Domino Maph«Q eo«
rum fracre , qui poft Archiepifcopum (53) ob-
cinueruQt dominia Civitatis ^ inferiiis dicetuc
fuo loco 9 &c tempore .

^«^^* ^fn^. L morcein Archiepifcopt •

Explkft Liber ?ionus.

Digitized by

INCIPIT LIBER DECIMUs"^

CAPITULUM PRIMUM.
I>i Domino Legato .

GUidus Comei Bononia de fupra
mare, Tituli S. Lucia Presbytcr
Cardintlis , Romanag Ecclefia Le-
gatus , occurrentibus Domini^ Pa-
dua? , & Laicis cum toto Cl-ro,
■travit Paduam, & fedem pofuit in Palatio
Dominorum , cum CCC. equis, expenfis Domi.
norum Anno MCCCXLIX. die IX. Martii.
Poftea ivit Venetias, & per Tarrifium ivit in
Hungariam , & treguas fecit interRegem Hun-
garias , & Ludovicum maritum Joanna Apuli«
ReginsB. Revcrfus Paduam in anno fequenti,&
jnenfe Februarii , v< luit de pnce componere in
cer Patriarcham , & Duces (i) Goriii», fed
nequiit . Unde poftea occidiiur D. Patriarcha .

Corpus Brati Aneonii Confcflbris translatum
Mt{%) die XIV. Februarii . Tunc fupra Ar-
cam ejus Dominus Lcgatus Miffam celebravit,
praifentibus Domino Patriarcha Aquilcjeiifi , Ar-
chiepifcopo Jadr« , Aldrovandino Epifcopo Pa-
du», Epifcopo Veron», & multis aliis Epifco-
pis, & Prriatis. Sequenti die Clugienfibus oc-
currentibus ufquc Paduam , & a Dominis fo-
ciatus ufque ad mare, afcenden*naves Clugi»
ornatas magnifice , ivit Clugiam , deinde Ro-
inam , ^ropter Indulgentiam generalem. Menfe
Madii reverfus Paduam de Pr«latis fiia lega
tionis celebravit Concilium gcnerale . Poft hoc
per Vfcentiam ivii Avinionem .

Eodem menfe Madii anno prscd iJVo MCCC-
XLIX. die primo Septembris , Zaninus Conta-
renus iocoepit regimen Poteftariaj Paduce . Item
die XVIU. Novcmbris JacoSias de Arzignano
cepit uxorcm , filiam Domini Gucrnt Comitis
Veronenfis . Itcm codcm anno , mcnfe Deccm-
bris, xMarchio Monti ferrati folatii caus^ fuit
Paduaj. Hunc in domo propfia ii donis, &fq.
latiis Domini de Carraria habucrunt honorifice.

C A P. I L

De B. jtntonio , & Valfe , dr aliis .

ANno Domini MCCCL. die primo Martii
Maphasus Contarenus dc Vcnetiis fuum
regimcn inchoavit : & codem menfc Nobilis
vir Ulricus de Valfe , filius Magni Ulrici , qui
tempore obfidionis Domini Canii do la Scala
Paduam Iiberayit , Capitaneus Stiria? , rediens
Roma , ubi fuerat ( ) ) Indulgentia Generalis ,
intravit Paduam , ubi cum Dominis Padua fcfta
Pafchalia celebravit . Multa invicem contule-
runt de obfidionePaduae, & liberatione, & be-
neficiis receptis a DuceAuftriar, & Dominis de
Valfe , & de militia Domini Nicolai de Car-t
raria , patris Dominorum , quem Fcdericus Dux
AuftnaB, Romanorum Rcx , militavit (4) in
Auflrta. Poft multa collata infimul, & donis
liinc inde receptis , didlus Dominus versiis Sti-

( I ) Cod. ColUlt. Comitcs .

(z ) Cod. Coilalt. & Ambr, /. fuit de tcrra in ar-

cam dic XXIV.
( 3 ) Cod, CoJJatt, tunc erai .

Cod, AmOr, l, ubi tui.c cra^.
Tom. XIL

^ S^i^I^^r^^^^^lf \Pf.P^?'^'f^f^ Ducis Auftri» ,

^t^^^^^^^^^^^

rus, aate voluit Beatorum Profdocimi, & Ju-
ftinashminavifitare. Hic miratus pulchritudi.
linT ^T^^' ^^^^ Confelforis , poftu-

lans, didict cfle tcmplum Patris Urb«;. Qpi-

fr^^N pi"''"' 5"'^' deridendo SanftuS ,

ud catur. Nam manus cum brachiodebilitatur
cnnrr."^.' ^ prolationc vcrbi oftendit

contra Tfemplum, cujus oi extenditur ufque ad
aurcm Dux miracur. Tu.c (6) Prodigiiqu».
® n • '^""^' refert fafti feriem .

m^n^^ra""^"'^ agitat, quid agat, coelefti lu-
mmc illuftratus ait: We cum precibus implore.

• .^"^ ^^^'"^ peccatorem co-
ram fepulchro Beati Anconii ConfefToris perfo.
naliterprafeniavit. Qui efFufis lachrymirora-
vit devotiflime , & in tantum . qu6d oratio
. Beati Antonii traafivit in Coelum, cujus prcci-
; bus , & amore pra^di^us Nobilis a Deo prifti-
nam rehabuit fanitatem. Dux miratur, &eau.
det Cum eo tota Civitas exultavit. Fit con-
curfusCivium. Sanftu^ in oraiionibus, & obla-
tionibus conlaudatur,cui honor in fecula fecu.
lorum. Fuit hoc eodem anno, die X. Aprilis.

Eodem annoGulielmus deCaftro Barcho ex.
pclluur dc luis caftris pcr fili.s, qui fA^it Vc
Tonam S:c duxit exercitum de Verona contra
fihos MarchiD Brandeburgcnfis , filius Ludo-
vici DucisBavaria;, vocatus in auxilium, fuga-
vit cxercitum , recipiens in pcoteaionc iuff
fihof contra Patrem •

C A P. IIL

De morte Domim Patrisrcha^ ^ NupiU
Domina Ziliols .

jlEItranduf Guafconus Aquilejenfis Patriar-
U chi,vir probus & fapiens,& Comes Go-
mia , mter quos erat m gna difcordia , coram
Domino Legato, & Domino Padu» menf Ma.
dii convenerunt , & multum fuit de iuribus
partmm difputatum , fed nihil po uit expediri •
Tunc raulti C iftcllani de Foro Tulii erant re.
belles Domini Patriarchx ; Dominus vero Pa.
trurcha equitavit Sacilum , ituru^ Utinum
cum ducentis galcatis . Contra eum pu^nave-
runt ejus rebelles cum gentibus de G )ntu , &
debellatus fuit Dominus Patriarcha . Cipti fue-
runt multi divitei , & Nobiles Caftellani , ia
quorum numero fuerunt Gherardus de Cuca-
gna , & Federicus de Savorgnano . Ipfe vero
Patriarcha captus , foffbs glaJio a quodam dc
Villalta (7) obiit ftatim. Fuit hoc MCCCL.
die VII. menfis Junii ( 8 ) .

Mortc cognita Domini Patriarcha, DuxAu-
fti ia: cum uxore & filio, & magna militia Fo.
rum-Julii introivit. Statim ad ejus obcdientiani

fue.

( 4 ) Cod, ColUlt, iiiilitia decoraverat .
( S ) Cod. Coilah, Eftnc iUe.
C 6 ) Altbi Tanti .
( 7 ) idtm Cod, Vilitta .
( S } Idim Cod. addtt Indiftionc 11%

Pppa

Digitized by

9it

msTORim co

Iberunt otnnes CaftelUnt , ipfa Aquileja » 8c
Ucinum ; folum Sacilum noluic obedire » novi
PacriarchaB expedlans advencum . Rebus bene
difpoficis Pacriarchacus , Domi«us Dux rever-
fus eft in Auftriam . Hoc delidlum enorme Ro-
manam Ecclefiam concriftavic . Unde anno fe-
quenci XV. ( 9 ) Madii Reverendus Pacer Do-
minus Nicolaus 9 fracer naturalis Domini Caroli
Imperacoris Serenifiimi, AquilejenfisPacriarcha,
Ucinum incroivit , & Miflam celebravic folem-
nem die primo Novembris. Hic cempore con-
gruo de morte Domini PatriarchaB fecic ma-
gnam , & dcbitam ulcionem .

Eodem MCCCL. die XX. Junii Dominus
Bernabos Vicecomes, Mediolani Dominus, Re-
ginam (10), tiliam Domini Maftinide Verona,
cepic uxorem . Prasdidlo anno , menfe Madii ,
cxiftence Legaco Paduas , Henricus Comes Go-
ricia? defponfavic Dominam Ziliolam , filiam
magni Jacobi de Carraria , cujus nupcias diftu-
lic mors Domini Patriarchas , Die VllL Junii
honorificc ivic Cictadellam , & cranfiens per
Calubirium ducicur Leonicum, quas poft parum
cempus obiic fine filio.

Eodem anno, die primo Septembris, Domi-
nus Marinus Falerius incoepic poceftariam Pa-
dus5. Eodem menfe, die XII. /racer Gulielmus
Ordinis Sandli Auguftini , Epifcopus Novarias ,
Sacrae Theologias Magifter, dc mandaco Domi-
ni Clementis Summi Pontificis , religiofum vi-
rum Fracrem Matthaeum Ordinis Eremicarum
Paduanum , in Padua cachedravic in Magifte-
rio Theologias •

C A P. IV.

De marte Domini ^acobi de Carraris 9
Nuptiis Domini Bernabovis •

MAcer vircucum difcrecio juflic fcribere in
futuram memoriam , & dodlrinam qux
oculus videre recufac , & matius fcribere detc-
ftans fatifcic . Cupiens difcrecionis juffa fcrva-
re, & opus fcribendi in omni forcuna cara prof-
pera , quam tdverfa omnibus declarare , fcri-
Do , quod Major (11) Jacobus de Carraria ,
vir forris , & juftus , & in cancum amacor Pa-
cis , quod inclinavit ire Ferrariam , & pacem
habuit cum Obizone Marchione : poftea equi-
tavic Veronam , & cOm gaudio reverfus duxit
fecum Canem Majorepi ( la ) della Scala ,
filium Domini Maftini , qui fociacus Francifco
de Carraria rediit Veroiiam . Fuichoc MCCCL.
Menfe Julii .

Menfe Septembris Dominus Bernabos Vice-
comes duxic uxorem Reginam , filiam Domini
Maftini de la Scala . Dominus Galeacius , ejus
fracer, duxic nobilem Dominam de Comitibus
Sabaudias . Menfe vero Novembris Canis Ma-
jor duxit uxorem filiam Ludovici Ducis Bave-
riae , qui le dicebat Romanorum Regem , &
obiit concumax , & rebellis Ecclefiae. In iis in-
terfuic Magnus Jacobus magnifice ultra omnes
in donis , conviviis , & expenfis . Haec omnia
fapientifiime faciebac , uc Paduam regiam in
pace , Sc jufticia confervaret , 8c fic pax omni-
Dus hibebatur .

Tantas paci obviavic Gulielmus fpurius , in-
videns ejus gloris . Cum fuiflec fccum in pran-
dio , fimulans cum Majore Jacobo fecrecum

( 9 ) Cod. Collah. & Ambr. l XXV.
lio) Ccd, Ambr, I, Raynam .
(ii) Cod, Amhr. I, Magnus.

Cods Efl. , Collalt, , & Ambr. L Grandem , ita

RTUSIORUM m

habere confilium ♦ praBfeacJbus mulcis Nobili-
bus, eum mortifere vulneravic; ia cantum enim
inftabac vulneraado, fpernendo niortem , quam
videbatur opcare » quod vivus a corpore noa
pocuic ab inftancibus Nobilibus feparari (ij) .
O piecas ! Qfaancus dolor, flecus, & mecus in-
vam fubit6 Civicacem. Fuic hoc eodem anno,
menfcDecembri (14), horaXX. Ecdie XXII.
fepulcus fuic honorifice juxca Ecclefiam Sandki
Auguftini cum plan<ftu , & querelis tocius Ci-
vitacis, Legaciones veniunc undique , de cafu
cantj viri conquerences . In fcripcuris non eft
talis cafus. Juda Chriftum prodidic ; noticamen
incerfecic : precio Juda prodidic; fed hinc fuic
prodicor odio , & invidia fine caufa. Si Judan
Chriftum cognoviffenc, non cruci dediffent Re-
gem Gloriae ; fed hic prodicor, famlliaris ini-
micus , fciebac fe incerficere Pacrem , & Do-
minumcociusCivicacis. Sic cali corona privayit
regiam Civicacem prodicor defperacus . Ejus
anima abfque dubio ia inferno a Dasmonibu9
concinud cruciacur •

C A P.

De dominio D^mimrum jfacobini p
& Francifci de Carraria.

TEmpore hujus infortunii , Dominus Jaco-
bus, lirater Majgni Jicobi , & Francifcus
ejus filius , erant abfentes causl folacii 9 & ye-
nandi propcer feftum gloriofum Chrifti Domini
noftri . Sed excrema gaudia faepe ludlus occu*
pac. Hoc fcelere manifefto , fic concurfus Ci-
vium , & Infans , filius Majoris Jacobi 9 Marfi-
lius ponicur fuper equum , & ab omnibus No-
bilibus , & Plebejis Carrarienfibus refervacur
dominiupi Civicati^ . Nuntiis deftinacis ad Vil-
lam Sandli Pecri, fracris, & filii celer optacur
advencus. Sic ftacim fequenci nodle cumdolore
fummo cordis venerunc Paduam . Hi cum No-
bilibus , & Plebejis planxerunc fuum damnum
plandlu magno. Die vero XXII. Decembris
Marinus Falerius Poceftas Paduac, poft hoc Ve-
neciarum Dux , Confilio Civium convocaco ,
quarric , quid habeac de ftacu , & dominio Pa-
aux providere . Tunc furgic unus , & loquitur
cum lachrymis cafus feriem . Ex hoc lachr^r*
mancur univerfi , qui vircuces recicat tanci viri,
& incer ca^cera fic alloquicur : 0 Padua^ fanHa
Civttas ^ privata jaces fine oaufa tuo Paflore .
ConfurgCf & indue te fortitudine tua , &
ftimentis gloria tua • Nobiles fuccejfores Magni
Jacobi recipe dcfenforeSf qui ratione fanguiniSf
^ exempli bonos dies , & pacificos faciant te
videre . Placuic hoc omnibus , nec aliquis con-
cradixic . Unde ftatim in publica concione ve-
xillum Populi , in fignum dominii Civicacis ,
dacur Magnificis Dominis Jacobino , & Fran-
cifco de Carraria , qui de Civicace eis cam fi-
delicer conferraca Pdpulo reculerunt gracias
immorcales; ofFerences cumDei a^uxilio pacem,
& juftitiam univerfis . Populus , quafi lurgens
de cenebris , acclamavic : Dominus ait . Mon^
tes movebuntur j & colles contremifcent ; mife"
ricordia autem mea non recedet a te : Fcedus
pacis mea non movebitur^ cui honor^ & glori^
infecula fecuhrum. Amen.

^ CAP.

& infra .

(13) Cod. Ambr. I. O putasf

(14) Jdem Cod. addtt die XIX. ^

Digitized by

955

L I B S R

D
A

C A P. VI.
MCCCLI.
De Bmonia » & ejus Dominio .

EOdcm annoFaventiai erat rebellis Ecclefia9 .
Unde Summus Pontifex Comitem Roman-
diolas (15) cum exercitu mifit Imolam . Tunc
Joannes de Pepulis, & Jacobus, DominiBono-
nixj juiferunt amputari caput Bonincontri Do-
^ris legum , filii famofi Dotfloris Jo: Andre»,
& NobiRs viri Raynerii dc CaftroSandbiPetri,
eis imponentes , quod eflent proditores . Poft
hoc (16) fimulans ie amicum , treeentos equi- B
tes mifit contra Faventiam, & poftea ipfe Do-
minus Joannes cquitavit ad exercitum , quafi
volens interponere inter partcs . Comes eum
ccpit , imponens ei , quod equitafrct pro fua
proditione , & piasdiiSlos nobiles inter(e6los in
opprobrium Ecclefias, & iafamiam .«Ejus equi-
tes armis , & equis fpoliavit : Caftrum Sandli
Petri , & alia cepit, deftruxit Bononiam ufque
ad portas. Fuit hoc menfe Julii • Sequenti men-
fe Q tis obfidibus , & LXX. millibus ducato-
rum rediit Bononiam . Audi maximam vilita-
tem, qu6d Bononienfes, de fua defenfanimiiim

j3ropere defperantes, fe fub dominio Mediolani
ibere pofutrunt. Unde Dominus GaleatiusVi
cecomes cum fua militia , die XXIII. 06lobris
intravit Bononiam . Poft hoc didlus Jacobus de
Pepulis accufatur de proditione B nonia;, con-
fpiratione habita cum Florentia, qui in perpe-
tuum carcerem damnatur , bonis omnious in
camera Vicecomitum confifcatis . Dominus
vero Joannes erat Mediolani curialiter confina
tus . Sic Dei potentid eorum dominium termi-
nayit . Ex hac caufa exercitus Mediolani duci-
tur contra Florentiam juxta Scarpariam • Unde
inter Vicecomires , & Florentiam magnum in
cendium fufcitatur. In PragaBoemiasRegi Ca
rolo , Imperatori futuro, & venturo in Italiam,
nobilibus legatlonibus fupplicatur ; fed tunc ve-
nire recufat , volens , ante ejus adventum in
ItaIiam,difcordias Alcmannix terminare : de cu-
jus adventu fereniflimo dicetur inferibs : ac
«tiam de ftatu Bononias inferiiis dicam •

CAP. VII.

De difcordia yenetorumf & Janus.

ANno DominiMCCXCVI. (17) MenfeSep.
tembris in mari , ubi dicitur (18) Grucula
Veneti a Januenfibus debellantur , occiduntur
Scx millia carcerantur , naves comburuntur
tamen aliquac fugerunt . Interventu Communis
Paduas , & Maphasi Vicecomitis Mediolani
fiunt tregufle annorum centum . Nova inter eos
coepit difcordia MCCCL. negantibus Januenfi
bus , Venetos debere navigare per Mare Ma
gnum , rationibus , & caufis , de quibus coram
Papa fuit difputatum : fed propter eorum fu-
pcrbiam nlhil potuit expediri . Menfe Septem-
bris XXXX. galeae Venetorum contra XIV.
Januenfium pugnaverunt . Decem capiuntur ,
quatuor fugiunt : multi Nobiles, & Plebeji car-
cerantur in Ponte-nigro. Poft hoc exercitus
Venetorum ducitur contra Peram Jtnueufium .

(i J) Cod, Efl, , ColUlt, , & Ambr. I. Romagn» .

(16) Cod. hfi. Dominus JohAnnci. Coi.ColUlt. Gomes.

(17) Cod.Amb.L MCCLXXXVIII.

(i'6) Cod. ^mb. 1. Gruzula. Ccd. Collalt. Curzula.

E C I M U S.

Pod hanc vicSloriam Januenfes armaveruat qua-
tuorgaleas probis vafis(i9). Hi cum fignis
Veiietorum incogniti Nigropontem intraverunt
tirtiye , aui fraclis carcerious liberarunt fuoi
captivos, oc pofl magnam praedam omnia com-
^ulferunt menfe Novcmbris . Poil hoc fit focie-
tas Regis Aragonum , & Venetorum contra Ja-
nuam. Armantur per hos XC. galSa. Vix un-»
quam in mari tales , & tant« copias convene*
runt. Anno vero DominiMCCGLII. menfe Fe-
xuarii , partim longe a Civitate Veteris Con*
ftantini, validiflimi exercitus pugnaverunt . Fuit
ex utraque parte occiforum tanta clades, quod
nullus vicftoriam reportavit • Hoc puto Dei ju-
dicium , qui humanum genus vifitavit mortali-
tatibus inauditis parvo tempore jam elapfo ;
vidcns vero eos fasvire , nec flagelUs recipere
difciplinam, iratus jufte, gladio voluit partium
fuperbiam caftigare . Beatus homo , qui citd rr«
cifit difciflinam , dile6ius Dei eft , & flagel^
la Jujtitia non timebit • Scriptum eft enim :
Gloria in altijjimis Deo^ ^ in terra pax homi^
nibus bons voluntatis . Unde converfio ad
Deum quasrat Pacem , & Juftitiam , ut fic bra-
vium virtutum accipiat , & coronam. Coram
Papa Legati partium htigant infimul , conque*
runtur fe pariter accufantes : fed nihil potuit
tcrminari , quia contradicebat Rex Aragonum ,
qui tunc pugnabat pro Venctis . Papa ver6
confideravit Partium fuperbiam , & ait eorum
Legatis : Depofmt Deus potentes de fede ^ &
exaltavit humiles . Ite nuncy & renuntiate qua
vidiflis , atidiflis , dr fecundum quod fcitis
facite. Jam enim opus laudat artificem. For^
fan creditis^ fperatis in vanum^ contra Dei
juflitiam , fiimulum calcitrare . Scriptum efl
enim: Qui fe humiliat exaltabitur. Sic ammo-
niti Legati de Curia redierunt .

Poft hsBC , duilu Januenfium , Rex Hu-^^garias
erigitur contra Venetos . Hac caufa Legati Ve-
netorum , mifli Pragam Boemias , ubi tuac Im-
pcrator cum fua Curia rcfidebat , fuerunt beni-
gne recepti, & in tantum, qu6d Imperator mi-
litavit Marinum Falerium , poftea Ducem Ve-
netorum , & praBterea Nobilem Virum Marcum
Cornelium ( 10 ) , etiam Legatum Venetorum
anno Domini MCCCLIV. menfe Martii, & co-
ram Imperatore fuit de juribus partium litiga-
tum • Aflerebat Rex Hungarias Jadram , Qc
Iftriam efle fui juris , & hac de caufa Tarvi-
fium invadere minabatur . Pius Imperator , poft
coUoquia multa , menfe Julii litigio fihem dart
juflit , dati pecunid Regt , ut putatur . Sic Rex
ceflavit , 8c Veneti dimiferunt fuam militiam
congregatam contra Regem .

Eodem anno , menfe Augufti , Rcx Arago-
num cum L. galeis, & XX. Venetorum contrt
L. Januenfium pugnavit magnific^ , campum
obtinuit » cepit XXX. galeas , vel fubmerfit :
ceteras fugcrunt • Multos occidit , (erit gladio ,
ultra III. millia carcerantur. Fuit hoc in Fefto
San(5li Joannis Baptiftas in mari Sardinias. Ex
hoc triumpho non folhm Veneti , fed Padua
etiam exultavit , congaudens profperis Veneto-
rum . O infcia futurorum feries , quid doriaris
in profperis? hasc decipiunt, adverla inftituuQt.
Summa infimis , & infima fummis asqua lance
difponit Dei judicium , quod non fallit. Janua
turbata , & tanto turbine infcia veri , jugo Me-
diolani coUa dedit . Sic putans vincere , liber-
tatc

Al. Garsula.
(i^) Codd. Efl.y CoHalt.^ &Ambrofiani ambo virit,
(xo) Cod. Amb. I. Corneiiuni •

Digitized by

tate propria fe privavit. Joannes Viceconies ,
Archiepifcopus Mediolani , quafi Dominus to-
tius Lombardi», acquifico dominio Jauuas,*per
nobiles Legatos rogAvit pacem a Venetis dene-
gatam . Hac de caufa Legati partium iverunt
Avinionera coram Papa in MCCCLIV. menfe
Februarii .

Et eodem Aano die VII. Septembris obiit
Dominus Andreas Dandulus, Dux Venetiarum .
' Die vero XI. Dominus Marinus Falerius , Le-
gatus in Avinion^ , fit Dux . Hic rediens de
Avinione , die 111. Oilobris intravit Paduam
honorifice, Venetis occurrentibus magnifice uf-
que Paduam . Die V. ivit Venetias ; & ea die
obiit Archiepifcopus Mediolani.

Poft hoc (21 ) Capitaneus maritimus Januen-
/ium , iflflammatus contra Venetos 9 ne bellum
diutiiis procrahatur , quaerens inimicos , naviga-
vit . Tunc juxta Modranum in Porto longo
(22) , Veaetorum exercuus cum galeis XL
niancbat in otio . Ciim invenit eos negligentes ,
fin^ mora proccflit ad bclium , & cum parva
casde totum navilium fuperavit • Capitur Nico-
laus Pifanus Capicaneus Veneporum, & cum eo
xnulcirudo captirorum .

Eodem Anno , menfe Augufti , Januenfes ve-
ncrunt ufque Polam . Poft hoc combufTTujit
Parentium . Ex hoc magnus timor invafit Ve.
netos, cum armis currunt ad litus, timentes ini-
micorum potemiam , & adventum .

Poft haec omnia Marinus Falerius , praedicSlus
Dux, cum quibufdam viris audacibus , & ple
bejis confpiravit habcre Dominium. OfFerebat
cnim populo pacem cum Januenfibus a NobJi
bus dcgnatam . Unus focius fadki feriem prc^pa-
lavit. Dux capicur a Nobilibus, qui erat miles
Imperatoris , 8c compater , & Comes Vallis de
Mareno , & decapitacur in Ducali Palatio . So-
cii fufpenduncur , carcerantur, relcgancur, bo
na confifcancur. Fuit hoc MCCCLV. (23)poft
cujus mortem (24) fic Dux Domiaus Joanncs
Gradenicus de Venetiis. Gravis difcordia &
longa, quQB erat intcr J^inuenfes , & Veaeto^ ,
nunquam potuit in concordiam humiliter dccii-
nari perSummum Ponri,ficem, vcl Carolum Im-
peratorem , qui tunc cum Curia fua in Mancua
rcfidebat, quoniam partium odium (25) duril-
fime rcfiftebat ; tamen Veneti praedidlris adver-
fantibus conturbati , iacoeperunt dechnare ad
pacem {26) cum Dominis Mcdiolani , 8c Ja-
nu3B , quam habuerunt ( 27 ) . Carcerati par-
tium rclaxantur , Nobilcs , & Plebr jis Eftenfis
Marchio Aldrevandinus , Dominus Mutinag, &
Dominus Guidus dc Gonzaga , Dominus Man-
tux , & Regii , ibcii ligas infrafcriptas Marchis
Tarvifin» , de hac pace cum Venetis conque-
runtur , quafi Veneti non obfervaverint pa6la
ligae ; fed pacem f^icerint (28). Credo vere ,
quod Dei benignicate , qui cundla redle difpo-
jiit, bclium , per annos quinque pera6tum , in
MCCCLV. requievit in pace , cui hooor , &
gloria pcr fccula feculorum . Amcn.

HISTORIA CORTUSIORUM

C A P. VIII.

(fti) Codd, Ambrojiani dmbo ; voluic Deus dare excm-
plum fuperbis, diligere Deum ^cem, Scju-
ititiam y dc cor Capitinci m&ritimi exercitus
Janutinfmm mflammavit contra Vcnetos , qui
iic bcllum &c,

{%%) Cod. Amb, L Pontclongo .

Cijd, Amb, 1. addit dic XVII. Aprilis.

MCCCLril.

De mortCf & Mfcordia Marchionum^ & sliii.

OBizo Eftenfis Marchio, DomiDus in Ferra-
ria, cbm prolem legitimtm noohaberec,
concubinam nobifem Dominam defponfavit , ut
poflTcnt fuccedere filii Naturales. Ante mortem
propalarit fuum fccrctum . Viginti Milites fe-
cit y qui jurarerunt filiis efle fiaeles . Obiit ia
MCCCLVII. menfc Martii. Succeffit in domi-
nio Aldrevandinus ejusfilius. Domini Franci-
fcus Marchio, & Raynaldus, quibus vidcbatur
dominium dignius convenire , a fuis confidcli-
bus deftituti , fugerunt de Ferraria. Poft eos
expelluntur multi Nobiles , & Picb>ji H05
omnes Nobilcs Domini de Carraria honorifice
rcceperuat. Dominus Francifcus habitavit in
Arcna Ugolini di Scrovegnis , qui per matrem ,
fororem Domini Bertoldi, patris Domini Fran-
cifci , duxit originem. Poft tempus Dominus
Francifcus ivit Ariminum , ad avum fuu n ma-
ternum , virum nobilem , & potentem . Raynal-
dus ivit Mantuam ad avunculos fuos Nobiles
de Gonzaga . Sperabant eorum potentid Ferrt-
riae obtincre dominium. Poft hx: Marchio Fran-
cilcus ivit Mediolanum , confidens dc potentia
Vicecomitum : ante tamen equitavit de Arimi-
no cum exercitu versiis Argentam, putans tunc
habere Fcrrariam . Caruit optatis • Unde tunc
de Ferrarit fugcrunt Medici , Pjgani , & alii
inculpati de adventu Domini Marchionis .

Eodcm anno, die 111. Junii Zaninus de Pera-
ga duxit uxorcm Bonam foeminam , fororem
Domina Finse uroris Doniai Francifci de Car-
raria. De hocfuit Paiua? magnum feftum. In
eo tempore in fuis- nuptiisnon fuit ahquis Civis
uberitis, & grafFiiis (29) praefentatus .

Eodem anno die 11. Novembris , obiic Reve-
rendus Patcr Ildebrandinus , Romanus Comes »
Epifcopus Paduae , annorum nonagi »ta , anno
XXXIII. fui Epifcopatu^ Paduanis Pr»ful fuf-
ficiens, & dile6tus. Eodem anno , die V. De«
cembris, obiit Papa Clemens; dic vero XVIIL
eligitur in Papam Stephanus de Claramonte 9
Oftienfis Cardinahs , poftca nominatus Innocen-
cius Sextus , qui in anno fequcnti , die XIV.
Januarii- in Epifcopum Paduae eleg»t Dominum
Joannem de Urfinis , nobilem Romanum •

C A P. IX.

MCCCUIL Die XIX. Januarii.

De nuptiis Domini jf acotini de Carraris .

ANno MCCCLIII. die XIX. Januarii , Do-
minus Jacobinus de Carraria uxorem du-
xit Dominam Margaritam , filiam Nobilis ¥i-
ri Domini Guidonis de Gonzaga, Domini Man-
lux , fociatam Marchione Riynaldo Eftenfi , &
Nobilibus militibus de Corrigio, & Gonztga ,
& aliis Nobilibus Lombardias . In ejus adven-
tum cum gaudio occurrit Paduana nobilitas, &
fo-_

(&4) Cod. idem: ftatim XXI. Aprilit •
(xj) Cod. idem : fupcrbia .

Cod. Amb, I. pacem petcre it Domiais 8cc.
(17) Cod. idtm : fed rogatam .

Id§m etiam Cod. fccerunt fraudulcater .
Iz^) Cod. Amb. L ^ 11. gratiofitts

Digitized by

919 L l ^ E R

fcrenfium univer/k . Fuit Curia geaerahs , &
pulchra in haftiludiis, & gioftris, ubi fuit Do-
minarum univerfa nobilitas . Domino Jacobino
quafi invito, fuerunt in vafis aureis, liftis, &
alns pulcherrimis rcbus egregia prafentata a
Nobilibus, & Hebejis, 8e etiam quahbet Uni.
vtrfitas prafemavit. Mulu non rctinuit, fed
donavit.

Eodem anno incapit fuum regimen Petrus
Baduanus de Vcnetiis , qui fuit Potettas anno
uno, & menfibus fex, qui in fuo rcgimine re-
•epii militiam in Mantua ab Imperatore Sere
liinimo •

Eodem anno, Menfe Decembris Aldrevandi-
nus Marchio dedit Vigozolum Dominis deCar-
rana, & Communi Paduae : (jo) Domini vero
Padua dcderunt Cani de la Scala Caftrum
Brendole diftridlus Vicentini (31) . In anno fe-
qucnci (ji) Doraina Margarita de Gonzaga pe-
perit filium de Domino Jacobino de ( arraria ,
qui ei nomen impofuit Domini lacobi. fratris
iuidae<ai. ^

C A P. X.

Eodem Anno,

Di faSlo Verona.

CAnis Major de la Scala cquitavit in Alc
manniam pro mihtia congreganda, in Ve-
rona rcH^ais Refloribus , Azonc de Corrigio,
& Frignano ejus fratre . Jrignanus baftardus
cum Dorhinis Maniuanis conjuravit, & Veron»
invafit dominium. Dominus A20 aflerebat fe
inlbium , & fAgit Ferrariam . In auxilium Fri-

Snani fuit Aldrevandinus Marchio , & Nobiles
e Gonzaga . Dominus Bernabos, qui fororcm
pomini Canis habebat uxorem , cum excrcitu
impugnabat Qvitatcm . Frignanus carens auxi-
lio, & defperans fe defendere, pacem petit a
Pomino Bernabove, & ei obfidcs dedit. Iis fic
pendentibus, Canis Major equitavit Vicentiam,
qui cum gentibus Dominorum de Carraria equi-
tavit Veronam. Aperta quadam porta, claufa
jnuro, per intrinfccos , timidus Civitatem in-
troivit; tamen hortatu Manni de Donatis de
Fiorentia , & aliorum militum , fociorum Do-
minorum de Carraria , in fuo propofito prope-
ravie. Frignanus munivit plateas, & cum pau.
cis occurrit . Tunc etiam Dominus Bernabos
impugnabat Civitatem . Tandem fiSgit Frigna-
nus, Qui prasventus per pontem, non potuit re-
dire plateas. Tunc defcendit equum, qui vo-
lens afcendere parvam navem , prohibetur a
nauta : pendens ver6 a navi , armorum preflus

Kindere in Atice fuiFocatur Anno Domini
CCCLIV. in die Carnisprivii ab invafione
dominii die IX. Sic Canis Major auxilioDomi-
ni de Carraria contra fratrem fpurium triura-
phavit. Canii Major cepit Dominura Feltrinura
cuna filio, & aliis de Gonzaga. Q.uingentos
Mantuanos carceravit, qui omnes fame fuiflent
interfeili, nifi Domini de Carraria fuis preci
bu^ obviaflent . Equites Marchionis Eftenfis fti^
pendiarios, fpoliatos equis , & armi? permifit
ire Ferrariam . Dominus Bernabos pacifice in-
trayit Veronam . Die una fufpenduntur XXV
fcilicet Frignanus , Albuinus filius naturalis an-

(jo) Cod, Colltilt. Padu» propter Raynaldum Mar-
chionem «mulum fuum Padu« commorantem.
Cod, Collalt, Vicentini propter timorem Vice-
comitum , quibus Scaligeri affiniute cofijun-
. gebantur.

D E C l M U S. . ,^0

Altiqui Canis de la Scala, duo filii Aloyfii dc
Kovalone, tertius carccratur, pater ftgit. Aii.
topius filius Thebaldi dc Cancelleriis ipfe fiigit,
jed proditus ducitur Veronam, & fuipenditur
Petrbs del Verme , qui ufque ad canos in de-
Iitut duxerat vitam , pro Dominis de la Scala
occiditur gladiis (33) Filius Luchinus fiigit.
Multi fufpenduntur , carcerantur, expelluntur.
J6annes de la Scala poftea fiigit de Verona.
Homo &pe ponit ftatum in periculo fine caufa,
& , quod non eft fibi dcbitum , & conveniens,
ufurpare feftinat . Unde ruit merito , qui fic
vmprovide feftinat ad alta. Corrigamus nos eo-
iUud^^^*'"' ne per nos alii corrigantur, juxt^

Cafus dememisj correptio ifi rapientis.

Unde verfus:

Fr/f AT, quem faciunt alieria pericula cautum.
praKlKais odium , & incendium oriiur inter
Dominum Canem Majorem , & Aldrcvandinuni
Marchionem , & Dominos de Gonzaga ; tamea
interventu D. Ducis Venetiarum , & Domino^
rum de Carraria , Domioi de Gonzaga , & ce.
teri Mantuani a carceribus liberantur. Die ve^
ro primo Martii fuerunt in Montagnana Aldre-
vandinus Marchio, & Canis Major , & operi
FrancifcideCarraria pax fatSa cft de eo, qu64
Marchio fuit in auxilium Frignani. Sociejfis fa-
6laalias, firmata eft. (34) Duodecim Veronen-
fes, tanquam confcii A)njurarionis Frignani, ia
CaftroHoftiliaB carcerantur; qui tamen audaces
interfeceruntCapitaneum, & oftenderunt Vero-
n» (e rebelles . De hoc Canis Major plenus ir*
contra Hoftiliam equitavit hoftiliter . Rvbellei
fiunt infimul , proditores cum Caftro affidati
redierunt. Hos omnes receptos ad fidem mori
laquei , vel gladii trucidavit . Iftis fuit fepuU
chrum magnus Atex . Propter hoc Canis Majof
non ceflabat ab ira , inquirens conjurationif
confcios . Unde Joannes de la Scala , tunc Vi^
centia Poteftas , qui fe afferebat penitus inno-
centemjtimens minas ftigit Paduam, ubi obiit.
In anno vero fequenti, menfe Septembris, juflii
Domini Canis fufpendirur Joannes dc Marola^
nobilis Vicentinus , quem appell bat prodito^
rem Cbm vero contra fuperltites amicos , &
inimicos fjcviret, dum cum uno famulo redirec
a ftupro , fuit in via publica interfeftus pcr
Francifcum Segnorem ejus fratrtm , qui ftigit
Paduam, a DominoPauiias receptus honorifice .
Fuit hoc in MCCCLIX. die XIV. D cembris.
Intrrfedor fratris cum tertio fratre (35) Albui-
no a populo Dominus eft fa<ftas Veroii». Cum
militia Domini Francifci de Carraria perMon-
tagnanam die XVI. didli menfis equitavic Ve-
ronam .

C A P. XI.

MCCCLir.
De Conjuratione faSia contra Vtceeomttes .

CUm jam Janua eflet in dominio Vicecomi-
tum , propter eorum poteniiam CG6peruic
formidare Paduani, Veneti , Veronenfcs , Vi-
centini, Mantuani, Tarvifini, Regium, Muti-
na » Ferraria, & alis Civifates, & loca. Unde
ab omnibus conjuratum eft contra Archiepifco-

pum

(jz) Cod. Amb. /. & 11. & die XVIII. Junii,
(3j) Cod. Collalt. cujus filius.
(34.) Addittti aliqui MS, contra D. Mediolani.
<J5) Corf. Amb. L Paulo Aldoiao .

Google

Digitized by

941 HlSTORliE

Eum Mediolaoi , fere Dominum cotius Lom-
ardta.

Revoluto anno Domini MCCCLIX. Domini
Mediolani fecerunt exercitum contra Mutinam,
(jtf) Caftra ceperunt, & etiam incluferuni cum
foveis, 8c baftiis: Campanea Regii deftruitur:
Iniula SuzariaB Mantuani diftrttStus comburitur *
Sic in partibuls illis dolores antjquiflimi fufci-
tantur . Ex caufa prdsdi(5):a omnes inflmul coh-
venerunt in Montagnana menfe Junii . In fuum
Capitaneum elegerunt Francifcum de Carraria,
^uvenem ftrenuum , & audacem , ligs totius
defenforem , qui intimidus , & honoris cupidus
in beU<mdo ; taiften de confenfd fui dile^li Pa-
crui Domini ]arobim annuic in prasdiiS^is . Le-

fati. nobilcs pergunt in Boemiam , adventum
ereniffimi Principis implorantes , qui tunc ve-
Dire recufavit, & ait: ItaHam fumus (37), &
Mundi univerfa fcandala contemplati : fed di-
gnior res efficitur dignata confiliis » & plerum-
que confiliorumprolixitas largituroperibus bre-
vitatem . j4it enim OHavianus primus Augu-
fius^ futuros Principes inflruendo ^ fatis celeri'
$er fieri y quicquid pommode (}8) gereretur.

Hoc tempore Comes Landus de Suevia cum
quatuor millibus galeatis, & peditum multitu-
dine , ficut latro Romandiolam vaftavit , & fe
poftefll tranftdit in Thufciam . Hunc procura-
vit habere magno ftipendio torius L^ga Capi-
taneus (39) Gwneralis. 'be iistimuitjoannesde
Valezio (40) Capitaneus in Bononia, oc impofitd
cau i proditionis , BonDni« juflu Archiepifcopi
decapitantur XXX. de meiioribus Civitaf^s. Qpi-
dam fpoliati bonis fugerunt . Unde Bonbnia re-
bellis Ecclefia fub jugo fervitutis fit tranJjuilla .

Rebus difpofitis fapienter , Doralnus Capita-
neus Francifcus de Carraria cum infrafcriptis
Nobilibus Paduanis , fcilicet Guidone de Mal-
traverfis , Ludovico Forzate , Pataro de Buza-
charenis , Zanino de Peraga , Ugolino de Scro-
vegnis, & aliis civibus eledlis, die XVI. Au-
gufti exivit Paduam cum exercitu , & ivit Fer-
rariam. Poft hoc conveniunt infimul Capita-
neus , & Comes Landus , qui fuum exercitum
triumphalem juxta Bononiam pofuerunt , extra

il6) Cod. Collalt. cujus Caftra .

(37) Cod. Eft.^ Collalt,, & Ambr. ambo Italica fcimus.

<38) Cod. Amb. I. quicquid fapicntcr gcritur.

/jp) Cod. Collalt. tota J^^^a Capiuneum gencralem.

(40} Cod. CclUlt. dc Oie^io .

Co4> Amb. I. de Aulexio /#tjfiper .

(41) Cod.Collalt. Hcnricus Ducas filiui, filiusquon-
dam Cafirucii de Caftracanis de Luca Domi-
oi Lucx , ad qucm quum quondam Canis Gran-
dis dc la Scala inter ccteras minas , quibus
illifuiiret comminatus perproprium nuntium
orecenus dici fccit , quod fe caveret , quod
Canisofficium ejfet ^ inimicos mordere ; adquem
ille rclpandens art : dicito Domino tuo ^ quod
fi Canis dicitur , & $go utiqu9 Caftrucius , &
quod novit genus meum canibus genitalia ab
antiquo prsctdere . Fuerat fiquidcm ipfe Ca-
ftrucius auondam Dominus Luc» , Pifarum
atque Pifiorii . Bernardus item & Galeottus
Comitci de Panico , -Bonus de Vargnana ,
Hilarius de Zamarellis dc Parma, Comcfta-
bilis pro Domino Barnabove Vicecomite Mc-
fiittlaiu . Q^i dum Johanni de Olegio per pro-

CORTUSJORUM 94^

A Civitatem on:inia deftruxerunt f 8c fuerunt m
cafu habeadt Bonoaiatn . Sed Comes Landus
cum fuis latronibus equitarc diftulit difFcrendo .
Poft deflruiflionem pra^di^lam impugnaverunc
baftias , quse Mutinenfes tenebant inclufos ^ 8c
obfederunt Guaftallam . Tunc Capitaneus exer-
citus in fuo alloquitur confilio : Non fine caufa
cogorComitis Landi infidias formidare f qui do^
lose prohibuit hsben Bononiamf contra baftias
recufavit pugnare^ & breviter recufat dolosi
noftris obedire mandatis . Sic deliberate cum
Paduanis Mantuam equitavit t & RecSlorem
exercitus loco fui conftituit Dominum Feltri-
num de Gonzaga» qui poft hoc Paduam eft re-
verfus penultimo Septembris . Die Yer6 V.
B 0£lobris obht Archiepifcopus Mediolani , reli-
c^is in dominio Dominis Maphaso ^ Galeatio » 8c
Bernabove, Nepotibus ex iratre • De iis futu-
ris fuit lignum Ecclipfis Soli s , & terrxmotus .
Vult Deus per fignx ante oftendere futura ,
quam veniant , ut humanum genus valeat prs«
cavere .

Revoluto anno Domini» nienfe Aprilis di-^
<5ius Dominus Joannes Vicecomes de ValeziOf
Vicesgerens in Bononia pro Dominis Mediola^
ni , fioi dominium ufurpavit , & Dominis Mc-»
diolani fit rebellis . Poft hoc fit pax, quar ia
anno fequenti in MCCCLVL menre. Februarit
detegitur fimulata, quia contra Dominum Bo-
nonias detegiiur conjuratio , ex qua morti capi-
tis condemnantur Nobiles infralcripti, quorum
n-)mina funt ha?c : Gulielmus de Arimundis de
Parma , Da(5Vor & Bononias Poteftas , Nobilis
vir Henricus Duca (41), F. quondam nobdis
viri D Caftrucii de Luca , quondam Domini
de Luca, Pifis, & Piftorio. Domini BemarJus,
& GaLeotus nobiles viri dc Panico . Bonus de
Vai gnana . Hilarius de Zamorellis de Parma p
Conteftabilis pro Domino Bemabove Viceco-
mite. Fuit hoc die XI. Januarii (42) MCCG-
LVL quia dicebantur voluilfe B^noniam fub-
mittere Domino Bernabovi pradidlo . Amoda
Dominus Joannes de Vicecdmitibas in omiiibus
fit rebellis , qui ultimo Bononiam dedit Eccle*
fis , ut infra •
D _

prium nuncium nuntiari fecifiet , quod prodi'»
tor fuiffet^ nec debcre ^ amplius taii agnomins
nominari , quum ex illa proupia numquam in-
ventum fuiiTcc futfTe proditorem , ad illum
refpondic , dicens : refertot^ Domino tuQ ^ il»
lum infanum ejfe , & quod iffe centies in dien$
proditor e(fet , modo totidem Bononias reperi^
ret , quibus per fas vel nefas dominari pojjet
& quod non minits legalis ejfet j quam ceteri
yicecomites , qui fidem dominiis permutant •
Fuitque de cecero didus Johannes dc Qlegi»
Vicecomes , Sc Dominus Bononias , omnibua
concrarius 8c rebeliis : & tamdem Bononian
pecunia cei&t EcclefisB , 8c deinceps apud Tai«
viflum ad ilipendium Venetorum cum una
Banderia armigerorum convixic ^ Nam tunc
Veneti ad cuttodiam Tarvifii XXV. Bande-
rias fiipendiariorum equeftrium detinebanc^
8c Xt. Banderias pedicum » 8c in unaquaquo
Banderia cam equeftrium , quam pedciiauiai
X^V. fuppucabancur in numcra«
(41) 0>dd. Ambr. ambo f cbruarii •

ExpHcit Ltber Decimus .

IN-

Digitized by

U3 944

INCIPIT LIBER UNDECIMUS.

CAPITULUM PRIMUM.

aSCCCUr. Indiaiom VIL dic VIL Oaobris.

Di Advmtu Imperatoris Carcli in Lom^
bardiam .

IMpcrator Sereniflimus Comes Henricus
de LucenTiborg genuic Joannem Regem
Boemic : Joannes genuic Carolum QjLiia
de primo , & fecundo dixi iupra » re
ftanc gefta Caroli , qui de conienlu Ec-
cleiise contra Ducem Bavarias , qui ie dicebat
Romaaorum Hegem , de voluncace omnium cli^

Sencium elig cur Imperator . Tunc Ludovicus
tcebacur reDellis Ecclefi» . Propcer infeftatio-
nem Vicecomicum Mediolani , Tufci» Lombar-
di, Veneci , Paduani, & Marchia Tarvifina
Imperacoris procuravit adven^um , Ibis Legacis,
donis, promiflionibuSyprecibuS) & amure, qui
omnino dcfcendere recufabac . Vilo tempore
fui advencus , quod fibi efle profperum confide^
baty priiis tamen de ejus advencu cerciorato
Francifco de Carraria, in Padua pro facrolm-
peno VicarioGenerali, fubic6 de Boemia equi-
tavit in Utinum . Fuic hoc in MCCCLI V. In-
dicf3tione fepcima di? XIV. Oclobris • ( i ) Qpi
cranfieos per Sacile , Civie » Felcrum » die pn-
mo Novtmbris iacravic Baflanum. In ejus co-
nitiva erant Aquilejenfls Patriarcka , ejus fra
cer 9 Jacobinus de Carraria , Felcrinus de Gon-
. leaga. Ejus advencupra9fcico,Franci(cusdeCar-
raria ivic Baflanum » quem Imperacor non can
tbiii ut fuum Vicarium Padus recepit, imo ut
fihum . Jam abfence a Padua Vi ario Paduas
pro Imperio , Aldrevandinus Eftenfls Marchio
intravic Paduam , ubi ftecit hononficc , donec
equicavit ubi erat Sereniflimuslmperator . Ter-
cio Novembris Imperacor cranfiens per Cicca*
dellam , poft prandium fadlum in ViUa Ro-
duli ( 1 ) , Paduam incravic pacificus per Por-
cam San(5txTrimcacis. In ejus adventu tocaCi-
Yicas exulcabat . Innperator p»rim6 vificavic » 8c
oravtc in Ecclefia Cachedraii . Poft h«c fedem
fuam poluic in Palatio Dominorum de Carraria»

Juorum fumcibus habuit Curiam generalem .
.imtna SancSlorum Profdocimi , & juftinaB , &
Beati Antonii cum oblatioaibus fblemni gaudio
Tifitayit . In menfa habuit familiariter

Kobiles de Carraria , Marchionem Ellenfem ^
quofdam Theutomcos » & Dominum Patriar-
cham . Die VI. ( }) Novembris Dominus Im-
perator in Ecclefia Cachedrali Paduas milicem
fecit Dominum Jacobinum de Carraria. De hoc
iiiit feftum Paduse: & Dominus Jacobinus , 8c
Dominus Francifcus ia ejus xnilitia plurioui do-
01 contularunt.

( I > Coi. Collalt. Qjii tranficns per Sacilum tcnit
ad PUvim,flc illicparacis navi^iis » ac vadis
paccfadis juflu Ducalis Dominii Plavi» flu»
mcn tranfivic , cui etiam ibi , flc pcr mulca
iDca diftriaus TarviCi j^arara craat vi^tualia
Tom. XIL

C A P. II.

Eodem Anvc •

De prima Corona Imperatoris^ 4* di Mititis^
Francifci de Carrarta .

REx Carolus die VII. Novembris equitavie
Moncemfllicem . In fequenci die Ligna*
cum. CanisMajor, prasfcius cjus advencus, oc^
curric^ & fe obtutic . Quem Imperacor gratiosi
recepic . Die fequenti equicavit versbs Man-
tuam . Dum Imperator cum fua Curia in Man-
tua refiderdc » Domini Maphaus, Bcrnabos, 8c
Galeacius Vicecomites , Domini cotius fcre Lom*
B bardia^ , miferunc Mantuam nobiles Legacos •
Hi coram Principe retulerunc , ab anciquo fuif-
fe Vicecomices fideles Impeni , & eciam, quod
Maphacus, avus Pacernus praedidborum , fuerac
au(^or expellendi de Mediolano nobiles de la
Turre rebcUes Imperii, ob quam caulam Hen-
ricus de Luceniborg SereniCfimus Imperacor pra^-
facum avum fuum pacernum Maphasum fecic
fuum Vicarium , & quod in honorem Imperii ,
quafi cotam cenuit Lombardiam . Juxca h(x;
obtulerunt munera , auxilia , & Coronam Fer-
ream fuis expenfis y dum tamen fecum non du*
cerct fuos rebelles . Eorum poftulationibus an-
nuit Imptracor . Menfe Noyembris Imperacor
fecit mihtem Pecrum Baduarium de Vcneciir
tunc Paduas Poteftact m .

Anno Domini revoluco , fcilicec in MCCCLV.^
die ulcimoDecembris, ciimlmperacor perMaf-
chiam icer facerec . & jam tra'nfi{Iet ilumen Oleit
ftans juxta confinia Cremonenfium ^ fuum ia
Campum fuper nivem , probum Virum , & No-
bilem Dominum Francifcum de Carraria, qut
continuo fuit cum Imperatore cum maxima co*
mitiva, fedens in equo fecic militem; 8c cum
palma eum percutiens fuper collum , aic : t Po
bonus milesy & fidtlis imperii. Scatim Nobi-
les Comices Theuconici defcenderunc de equis,
& eidem ftacim equicis impofuerunc calcaria .
His Dominus Francifcus donavic dexcrerios t
& equos alios de pulchrioribus , quos habebac.
Poft haec Dominus Francifcus coram Principe
milices fecic hos Cives fuos , Pacarum de Buza-
ckarenis ejus focerum , Ludovicum Forzate ejus
avunculum, Zaninum de Ptraga propinquum
fuum , & eciam generum Patari , Guidonem de
Caftronovo , Ugolinum Scrovegnum , Gerardum
de Nigris, Zambonum Dofbum. Sic cum ho*
nore & gaudio ♦ habitd licencid Imperaioris, re-
dire Paduam feftinavit'. Imperacor ftatim poft
praedi<S):a incravic cerricorium Cremonenfe : ei
occurrerunt Nobiles Mediolani , 6c fere tocius
Lombardi» . Qpi per Cremonam , & alias Ci-
vicaces » & loca Mediolani cranfiens , fummo
honore recepcus, die IV. Januarii intravit Me-
diolanum . Eodem menfe , & die Epiphani» iii
Eccltfia Beaci Ambrofii ♦ de liceniia Summi
Poncificis , per Archiepifcopum Mediolani Co*
rona Ferrea honorificc coronacur . In iua coro-

na-

"1 .1 ■ I ■ ■ ■ ■ ■ j I ■ ■ ■

ad farietacem . Quti illc » nee Socictat cjut
quicquam atcingcre yoluit * Et die primo No»
Vcmbril dcc.
i C * ) Cod. Collalt. Cuttaroduli » ^ ,

• ( J i ^oid, Ambrof. ambo : Dic ycr6 JoTU vl*

Digitized by

94$

HISTORIiE CORTUSIORUM

«atione irultosNobiles militavit. Tunc fuitte
titia publica Mediclani , & Curia generalis .
Wis gcftis lcDperator ivit Pilas.

C A P. I I L

Eodem Anno.

De Adventu Imperatricis .

SErcniflSoia Imperatrix , filia Ducis PoloniaB ,
hoc ordine Paduam vfenit . Ejus adventus
nuntius praevSnit Patruus . Poft quem Impera-
toris Marefchalcus cum quadringemis galeatis
die XXI. Januarii intravit Paduam : die vero
fcquenti Archiepifcopus BoemiaB cura duccntis.
Stanm in die fcquenti pr«fatus Archiepifcopus,
& Nobiles de Carraria , & omnis Ecclefia cuna
militia univerfa, Sandlorum Rcliquiis , & omni

Sencre fymphonia, gavifi gaudio magno val-.
c , Dominas Reginos occurrerunt . Qjxx per
Portam omuium Sand^orun^ v^nitPaduam. Ipfa
regaH more in cultu honeftaBReginas cum qua-
tuor nobilibus Dominabus fedebac in curru •
Eam fequebaniur juvenes nobiles Civitatis cum
pallioaureo, varis fuifulto , & Nobilitas uni-
vcrfa ReliquaB yero Dominas , Reginao comi-
tes, fequebantur in curribus. Talis ordo pla-
cuit univerfis . Imperatrix. fedem pofuit fuam
in Paiatio principali Dominorum de Carraria ,
ubi Dominarum , & Militum fuit continuo Cu-
ria generalis. Omnia erantPaduas expeufis ma-
gnis Dominorura . Hegina juvenis annorum
XVI. in moribus videbatur annofa. Die verb
XXV. difti menfis iter fuum cepit vcrsbs Pi-
fas, ubi tunc erat Dominus Impcrator • Eam
Dominus Francifcus de Carraria per fuum ter-
ritorium honorifice fociavit • Aldrevandinus
Marchio eam duxit per fuum diftri<5lura versiis
Mantuam : deinde honore debito ivic Pifas .
Statim poft hoc Nobiles Alemanni cum armis
in maxima quantitate pcr Paduam tranfeuntes,
fubfequcntei; de die in diem equitabant ( 4 ) poft
Impcrium • Sic Imperator in adventu fuo paci-
ficus , vires multiplicabat fapienter . Unde Cato:
Quodflumenplacidumefi ^ forfan latet altior
unda.

C A P. I V.
Eodem Anno.
De fecunda Coronatione Imperatoris .

IMperator menfe Martii de Pifis ivit Senas •
Ibi conftituit fuum Vicarium . Florcntia
cum recipere recufavic; tamen multa donavit
His gtftis ivitRoitiam, ubi habebat quinque
jnillia galeatos. De confenfu Domioi Papai in
Ec lefia Saniki Peiri debito ordine cum Domi-
na Iraperatrice Imperator Corona aurea coro-
natur, V. die Aprilis, in fefto Refurredlionis
Domini noftri Jeiu Chrifti. In fua coronatiope
Imperator milites fecitmille & quingentos, cum
iis Rizardum ( J ) ♦ nobilem Comitem Veronen
fem . Hic expulfus de Vcrona ftetit Paduae-ma-
gnifice fumtibus Dominorura de Cgrraria . Ira-
perator redire Pifas per Senas feftinavit. Eo-
dem mcafe, die XIX^ Domini de Carraria pro

( 4 > Forti mtliUs , poii Imperacorem , ut Ugttur tn
Cod. Collalt.

< 5 ) C^d. Colialt. Rixardum de San6lo Bonifacio .
( 6 ) Cod. Collat. rulicem de Colbrufado de Cone-
glano •

honore Inoperii fecerufK magmim. fifflwn* . Un-
de Dominus Jacobii{us fecit Milipes in Ecclefia
Cathedrali Jacobum dc Capite-Vaccaj , plus
annofum Bianchinum de Parata fororis mari-
Gulielmum de Campo Sandli Pctri, Vin-

lum,

ciguerram diftum Pulce Conigliano (tf) ,
Albertum de Perag^ ultimo aliuta fen^m,. lci*
licet Jordanura deForzate. Hac caufa fuit Pa-
duas magnum feftura .

C A P. V.

M C C C LV.
De Conjuratione fada contra Imperatorem .

GUra Imperator in fua Curia federet in Pi-
fis, licentiara redeundi dedit fuas militiaB.
Ex hoc fuis amici& defecit fjpes falutif , quia
Imperator expulfos de Pifis reduxerat, ac etiani
dicebatur, qu6d procurabat Lucam liberare de
dominio Pilanorum . Per illos de G mbatortis»
( 7 ) & alios Cives Pifarura , uc lcientia Flo-
rentinorum, fuit contra Principem c6njUraium.
Media no£te clamor fa£lus eft conira Piinci-
pera , ejus Palatio imponitur ignis . Iraperaror^
& Iraperatrix furgunt nudi : TheutonicoruM 9
& Pifanorura , quos reduxerat , fit concurfus ^
& claraor. Irapcrator arma cepit , & contra
rebelles pugnavit • Ultira6fuit vi<ftoria Iraperii ;
tamen bene centum Boemi fuerunt inter^cSb •
Imperator illos de Garabatortis ( 8 ) , & aliof
criraine IxCm raajeftatis arguit , quibus ait s
Quifquis 4um militibus , vel privatis contrs
nos fceleratam inierit fa£iionem : imo folumma^
do cogitaverit , voluntate fceleris legis jfulis
maieflatis reus efi . Regisfevera fcntentia, quos
inv£nit in criraine manifefto , punivit gladio s
eorum latas divitias confifcavit r comburuntur
cclfa palatja proditorum • Inter ceteros fueninc
praecipui Bartnololnasus Lotus, & Cechus (ratec
de Gambatortis, contra quos, & eorum fequa-
ces lata fuit fentenria , & executioni raandata
pcr Dominum Melinura de Tolentino , Capita-
neura , & Coraraiffariura Sereniffimi Imperato-
ris, D. Caroli QjLiarti,anno Domini MCCCLV*
die XXVL Madii .

C A P. VL

Eodem Anno.

Dt receffu Imperatoris , D. Fatriarcha .

NEgotiis difpofitis in Pifis, forfan Italias for«
midans infidias , omiflis Lombardorum
infeftationibus , & querelis , Dominus Impera-
tor cogitavit redire Boeraiara. Sic eodera anno^
raenfc Junii, tranfitum faciens per Lombardiara,
intravit Vallcra Valcaraonicas; qui per Aleraao-
niara Pragara eft revcrfus . Q,aid Deus fit fa-
<5lurus per ipfura , ipfe novit , cui honor , &
gloria in fecula feculorura. Araen.

Pra^didlo raenfe Aquilejenfis Patriarcha in-
travit Paduam , Frater naturalis Imperatoris ^
& honorifice habitus ivit Aquilejam , cui Do-
minus Imperator Feltre , & Civie ( 9 ) commi-
fit in cuftodtam . Statim inter Patriarcham , &
Comitem Goritias imraenfum odiuni fuCcitatury
&c

( 7 ) Cod. Collah. & Amb. I, Gambacurtis .
( 8 ) hdem Codd. Gambacurtis , tta & infra •
( $ ) Cod. Cotlait. 8c Civicatem Belluni •
Cod. Amb. /. Caneglanum commiferac

Digitized by

94f

LIBER UNDECIMUS.

& belluin. Ambo deponds armis Ycnerunc P$r
duam coram MagnoFrancifco de Carraria» qui
cledlus arbic|r tunc non potuic eorum licigium
inicigare. Sic partes difcordesrcceflerunc» Do-
minus Francifcus ^ Vicarius Padiis pro Impe-
rio, inftanciffimi procurabac pacem incerponere
incer parces , quam per fuos Legacos oocinuic
pdftulatam . Eodem anno , & menfe Sepcem^
DriSy abfence ab Utino Domino Pactiarcha» Ci-
ves de Uiino occiderunt fuos (acftores , & ei
denegabanc incroicum . Eodem anno menfe Mar-
cii candem Dominus Padpas concordium procu-
ravtt. Sic Patriarcha poft annum Ucinum pa-
cific^ incroivic.

C A P. VII.

Z>i captimi Domini jfacobini » & wudiSa
Zambmi .

HOmo de jure cadic in foveam» quam pro
ximo prajparavic . De hoc unum exem-
plum odendam. Dum Nkgnus Francifcus de
Carrafit, Dux exercicus cocius Ligas, cum (iio
«pparacu armorum copiofo concra Bononiam
cquicaflec (de hocfupra fcripcum eft) eum fe-
quebacur amicus fimulacus » & perfidus hoftis »
qui blandis verbis eum veneno ncquiffimo ex-
tinguere cogicavic. Scivit Dominus Francifcus:
nucu Dei hoc celavic in tantum quod tempore
fuas militiae, de qua fcribicur fupra, Zarobonum [
de Do(Slis cum aliis Nobilibus Padu« fociavic '
in militia. Reverfus dpmum cepic Dominum
Jacobinum pacruum fuum, quem cenuic in Tra-
bache in carceribus , & in Caftro Baldo, Sc in
Turre Moncisfilicis . Eum cepic in coena , & ab
co fcivic prodicionis feriem , quam nemini pro-
palayit . Dominam Margaricam de Gonzaga
cum filio anniculo honorifice mifit Mancuam .
Dominus Guidus filiam fuam » & nepocem re-
cepic , filium diiSli Domini Tacobini . Fuit hoc
MCCCLV. die XVIII. menfis Julii .

Dominus Marcus Cornelius (lo) inccepic re-
gimen Paduas die primo Sepcembris ; die verb
primo Decembris Zambonus Do<Shis ex jufTu
comparuic coram Domino , qui a^c : O ])r(?iz-
tor^ omnibus divitibus te ditiorem feci ^ in ho-
noribus te Nobilibus Paduanis praferebam , &
in tantam audaciam incurrifti ^ velle Nos , ^
Noftros prodere , dr Paduam fuo privare Paflo-
re ? Qui negavic firmiter ; fed ftacim a Paulo
Doifto, qui hanc proditionem decexit, fuic con-
viiSlus . Negare non pocuic . Dacur Curiae Poce-
ftacis , qui fuic fponte confeflus, quod de fcien-
tia Domini Jacobini pradifti , Nepocem incer
ficere procurabat gladio , vel veneno . Publice
datur (ii) in perpetuum carceri , bonis omni-
bus publicatis, die XVII. Decembris . Venenum
publice exhibicum , fuic combuftum . Menfe
vero Junii a fuis agnacis occiditur . Poft hoc ,
decreto Populi foli Nobili viro Domino Fran-
cifco commiccicurdominiumCivicatis. Hxcfunt

94«

fio) Amk. I, Corncriui.
(i i ) Alihi damnatur .

{1% ) Cod. Amb. I. & II, in tridunm jam parato .
(ij) Cod. Efl, Collalt. & Amh. L Cumanit.

(14) Cod. Amh.I. Contra Zadram Novam, Iftriam.

(15) Codicis Collalt. tX Ambrof. I. dliquihus verbis

dtficientibus , aliifaue tmmutatis . Et /imilitc^
Cluia Qjicri per Capitaneum Venetorum ad
illius cuiiodiam pofitunir; nondum enim con*
firuckum erat Caiftrum Novum Queri . Clufa
auccm Qjieri pracdi^ta ammifTa eil tum vili-
cace Capitanei praedi6ti , tum etiam factione
cujufdam Chriftopbori de AHlo Mundiarit in
Qiiero . Cujus perfuafione capitur B.gduxius
Tom. XIL

omnibus fpeculum , & luccrna, peflTima confilia
evitare , quia nuilum eil fecretum , quod non
reveletur: &

Sape fagittantem didicit referire fagitta.
Merito etiam Zambonus incidic in /oveam ^
quam fuo Proximo pratparaverac .

CAR VIII.

De adventu Regis Hungaria .

LUdovicus Rex Hungaria odio magno Ve*
necos odiebac propter Zadram , qux cft
caputRegnifui, Primo contra Tarvifium, quod
cenebatur a Venecis , mifit duo mille galeacos
in MCCCLVl. menfe Junii . Fugiunc coloni ^
B fiunc cades & prasda ; lacenc Veneci in Tarvi-
fio . Nobiiis miies Francifcus de Carraria mu-
nivic omnes paffus, & Civicatem, timens forfan
Rcgis adventum , & etiam nobilem mific lega-
cionem cum muneribus inRegisoccurfum. Hof
Rex fecumhabuichonorifice, &benignc;. Gual-
dana fscpe cranfibatMufbnum, auferens pracdam
in Paduano diftndtu : tamen ab homicidio, &
incendio abftinebat . Erat hoc omnibus cimor
magnus. Dominus Padu«, cupiens in omnibus
Civibus fuis providcre , quaBric confiiium a Ci-
vibus , quid fic in canto penculo faciendum .
Confilio (n) in triduo jam pjradlo , confenfu
omnium, Regis amicitiam degic habere. Hoc
fuit Venetis odiofum , quoniam fcmper vircut
paric invidiam . Comices Tarvifii , illi de Voni-
co, & alii Caftellani , Vcnecorum fiunc rebel-
les . Coniglianum dacur Regi obfidenci raenfo
Julii. Rex vero potentiffimus cum exercitu
tranfivic Plavim , & obfedic Tarvifium . Erac
enim Regis cxercitus Hungaris , Germanis ,
(15) Theutonicis, Tanaris, & aliis infidelibui
copiofus . Traditur in exercitu fuifle equitcs
centum millia . Propter ifta non ceffabac exer-
citus contra Zadram (14), Nonam , Iftriam ,
& alias Civicaces , quas Veneci poi&debanc ia
Crovatia , & Dalmatia .

Menle Juhi per Poteftatem Venecum Caftrum
Afoli dacur Regi (ij). Eodem die penulcimo
Julii, Dominus Paduai raifitadRegem nobilem
D ! legationem cum muneribus , 8c concordium
' firaium fit cum Rege • Ipfe Rex , propter^tnul-
titudinem fuas gentis, non poterat ordinare, ne
aufcrrent pragdam de Paduano diftridlu . Unde
Hungiros mifit Miranum , & alios paffus muni-
vic, ne quis damnificarec Paduanos, & de hoc
fecic edicaum , & concrafacientibus poenam
ftatuic capitalem . Dedic etiam Paduanis licen-
tiam , ut gladio fe defendant . De iis mific Pa-
duam fuas literas pacences . De cetero Dominus
Paduae munivit omnibus neceflariis exercitum .
Die V. menfis Augufti fuerunt Paduae Legati
Re^is , Comes Palatinus, Archiepilcopus Pa-
tralii , & Cancellarius Regis , L?gati Venetia-
rum . Pro pace mediator fuic Dominus Paduac,
quae non potuir expediri. Die XXVIII. obiic
__. Dux

de Qjiero Avus meut primus ab Hunearit »
& carceribus aiancipatur , uc fe pecuniis re-
dimcrec, objicientibus iibi , quold amiciffiinus
cflec Vencrorum . Ncc antc illum dimifertint»
quam fe DCC. Libris Dcnariorum Vencto*
rum redemiiiet , poiiquam etiam ab illit acri*
ter vapulalfet . Ex qua quidem injuria pacri
illaca Thadaeus pater mcus poft recciram Hun«.
garorum didum Chriilophorum de Afilo occi-
dcrc conatttt eft . Ob cujut timorem di&ut
Chrifiophoriis aufugit , & Marofticam commi^
gravit, apud quam pro praBdi^ts debitampoe-
lum luit, Sc ftrro jacutc intcrccattts^

Digitized by

Dvi Venetiarutn, & eligitur Dux Joannes Del-
phinus t qui tunc erat claufus in Tarvifio • Rex
eum libere cum hooore irt permifit Venetias *

jfdditamentum efc Codd. Collaltin. tT Ambro-
ftano L defumtum,

QUi dum caftra menfibus & diebus apud
Tarvifium lenuiffet, quidam Nobilis Tar-
^vifinus, vocatus Juiianus Baldicbino, bo-
mo extra patriam pluribus verfatus annis per
Mundi varias panes , etiam notitiam habens
multarum Linguaium , utpote Hungara? » Scla-
vas 9 Theotonica^ , & aharum , aums eft inire
pulchcrrimum facinus » caute pndem explorans
omnia, quas ad rem pertiuere videbantur; mo
dumquc habebat ille compertum , quo quotief-
cumque volebat, clam ingredicbatur , 8c egre-
diebatur Civitat;e , Quod quum faepe & faspius
fecifict, comperit quid Rex die vel nodlte facic-
bat, & inter cetera comperuit, Regem fingulo
die obfervare, quod ada^ais gentibus ad bellan-
dum Civitatem machinis, & ahis pluribus bel-
licis inftrumcntis , recedebat cum paucis , &:
cquitabat versiis Villam Qiiinti , & ibi fuper
Silerem fiuvium in quadam claufura fubfellia
ponere jubebat ad ripam fluminis prasdidli , ut
le ventre mundaret , 8c a ionge manentibus
cundtis inter gerendum quafcumque Iteras fe-
cum portaverat , legebat ; ubi non miniis quam
per horam mancre confucverat . Hic Julianus
hoc non femel , fed pluries videns per Regem
obfervari finguio die , modum animo concepit,
quo Regem mortuum , vel vivum comprehen-
derc poiret , & fecum Tarvifiam conduccre,
DucaliDominio Venetiarum praefentandum, five
Recftoribus fuis in Tarvifio. Modus hic crat .
Koverat illc naviculam navitcr gubernare, cum
qua duobusadditis fibi expcrtiflimis in navigan-
do , per aquam no6te navigare conceperat , &
juxta locum illi propinquum intra cannellas,
quibus Silcr illo in loco plurimum adumbratur,
delitcfcere , & in excubiis Regis adventum ex-
fpe£tare , & illum , portquam lediflet ad locum
pracdidtum , cqndlis a longe more foHto re*-
iroaftis, impetere. Nam terga ad aquas habe-
bac Rcx; 8c in uno iiftu naviculam fpingendo,
antequam fe movere poflet, capere vivum , vel
laUem mortuum , iUi laqueum coUo iiijiciendo,
per aquas Tarvifium ufque protrahere . Contra
quem Regis gens, nec eques, nec aquis, quic-
quam facere potcrat , proptcr aquarum profun-
ditatem .

L4OC0 8c modo cxploratis , tacitus venit ad
pras(eniiam Redlorum Tarvifii , cum quibus
verfari Iblitus erat ; dumquc intra fe de multis
loquereniur ex ingruentibus guerras & obfidio-
nispraBfentis, ipfe Julianusopportunitateloquen-
di coqfequut^, ad illos ait; Domini^ video guer-
ram tftam & qbfidionem pTaferttem vobts nec
minus Tarvifinis mQhftam ejfe , Et ego tam^
guam bonus & fideli$ Civis ^ fervitor vefter j
jam pluribus dtebus modum percepi^ quo vivum*
vel mortuum Dufali Dominio vefttro Regem Hunw
garia pr^fentialiter hic obftdentem inimicum
veftrum dare in mantbus veftris pojfim ^ fi mihi^
ut requiro , dare vultis duodecim mille Duca^
tos y dr Caftrum Fran$um cum fua Potefiaria^
ita ut meum proprium fit . Et aliter facere no-
lo f nec quicquam peto , nifi pridem faciam ,
quod promifero , Ad quem illi 1 Hoc facere tibi
mn pQjfemus abfque Jc^entia Ducalit Dominii.

4Ubi Matcut.

HlSTORIiE CORTUSIORUM

Sed dic nobis modum , ^uta illis impoffibile vi^^
deretur tantum Regem a privato homine , lich
affuto & provido 9 po fTe depreben^. At ille rc-
cufavit , 8c ad Ducalc Dominhim miflu$ iliaoi-
mct promifiionem obtulit , fi illi , quod expo-
fcerat, tribueretur. Vcncti modum qi^runt:
iile negavit. Tunc quafi truffati illum Tarvi-
fium remiferunt.

Rex HQngari» pofi; multa, quas fcquuntur ia-
fcriiis , ac etiam poft pacem celebratam , au-
diens , quod fuerat quidam Civis Tarvifinus »
qui ilium vel mortuum « vet vivum in maoibus
Venctorum darc promiferat, fi iiii, quod podu-
labat , concefliffent , Ducalc Dominiura roga-
vit, ut talem virum ad fe mitterent, quem ex
nunc de adventu & reditu fupra capur fuum
fidum 6c fecurum reddebat omnino. £x tunc
Ducale Dominium Venetorum , accito Juliano
praediilo, illi mandaverunt, quod fupra capiit
fuum iret Budam ad Regcm Hungari«, qui il«
lum afiidabat , & optabat audire pariter oc vi-
dere. Et pro itinere de cquis & denariis illi
providerunt . Julianus acceptis literis Ducalibus
Budam equitavic, & ad Regem fe prasfcntans,
illi liter^s Ducales prsclcntavit . duibus le<JKs
Rex ipfe fubrifit, & ait : Es ne tu ille , qui nos
l^enetis vivum vel mortuum d^re voluifti , fi
petita per te non negajfent ? At ille genibus fle-
xis ait: Serenifsirne Rese fum: Te rogo , dtxit
Rex , ut mihi modum pandas . Tunc Julianus
magna cum reverentia veniam petens , rem
aperit. Quo audito Rcx faAum approbavit»
8c hominis audaciam miratus efl , illumque
cquis & avibus honoratum remifit ad propria .
Hic explicit Additamentum .
Eodem menfc Rcx equitavit Coniglianum »
relidla parte fui exercitus , qui Tarviuum gra-
viter infeftabat, poftea ivit in Hungariam.

Dominus Paduae cuftodes revocavit , quos
h^bebat ad paflus Brentai pro cuftodia. Benc-
dic5lus fit Deus, qui tantam gratiam dedit Daci
PadujB , quod fciret tanto periculo obviare •
Omnes enira timebant mortem , fugim , &
pauperiem , & quafi capillus non cecidit nutu
Dei .

Marinus (itf) Morcfinus incoepit fuum regi-
men Poteftariag Padua die primo Septembris .
Veneti indignati , aflerentes Dominum Paduas
favcre Rcgi , revocavcrunt eum ante tcmpus ,
8c denegaveruntfalfecundiimpafta, &feceruut
etiam alias novitates . Unde eligitur Poteftas Pa-
dua^ Dominus Joannes de Manfredis de Rcgio ,
qui fuum officium in anno fequenti , primo Fe-
bruarii inchoavit. Vcneti omnino contra fti-
mulum calcitrare volentes, & fe erigere con-
tra Regem & Paduam , procuraverunt ha-
bere focietatem (17) magnam Theutonico-
rum , quam duxerunt Caldognum , Vicenti-
ni diftridlus , & ibi ftabat in otio exfpedbios
Brentam tumefa6km labi. Gens vero Regis
ferox , & audax, quafi volatu natando pcr paf-
fum FontaninaB, tranfierunt Brcntam, 6c contra
hoftes pugnaverunt virilitcr . Pauci occidunturt
multitudo capitur , vel fugatur. Eodem anno,
mcnfe Oilobris fufpeiiduntur multi in Tarvifio,
St Caftrofrancho , quos Veneti dicebant orodi-
tores. Domus Comitum pr^dicSiorum deftruua-
tur.

CAF.

(17) In 4tHpibus quantitatcm ,

Digitized by

I B E R

UNDEGIMUS
A

C AT. IX-

De eaptiom Domini jfacobini de Carraria . (*)

DOminus Francifcus de Carraria die Sab-
bati XVIIL menfis TuUi hovi XX. cum
mulris armatis infuhum iecit D. Jacobino de
Carraria ejus patruo , tunc fecum infimul do-
minanti 9 eo coenaute in quodam ejus Broilo .
Et tunc D. ]acobinus furrexit a coena volens
aufugere, dicens . Quid efl hoci Et D. Fran-
cifcus ei dixit : De perfona nolite timere : fed
ego tanto tempore fui jub veflra euflodia , volo
guoi amodo fttis fub mea. Et eum captum rai-
fit in Caftro 4e Trabache , deinde in Caftro-
baldo 9 demum in Rocha fuperiore Montisfili-
cis j ubi poft multos annos diem fuum claufit
cxtremum . PraedicS^us autem D. ]acobiaus do-
minaverat cum prasfato e jus Nepote aanis quin-
^ue f menfibus lex > diebus viginti fex •

C A P. X.

De Geflis poft Treguas.

MEnfe O^iobris inter Regcm , & Venetos
tregua ftatuuntur per quinque menfes.
His finitis de pace magna fuerunt coiloquia
abfque irucShi . Poft hoic Comes Palatinus, men-
fe junii» cum exercitu venit Coniglianum .
Menfe ]unii (18) Seravallum fame fuperatum
datur Regi. In adventum Comitis occurrit no-
bilis legatio Paduana . Eos Comes fecum ha-
buit reverenter; & ex parte Regis DominoPa-
du« obtulit auxilia contra omnes . Hic Comes
die XX. Junii (19) obfedit magnificc Caftrum-
franchum. Trabuchaundiquecircuibant. Erant
etiam de Padua gentium auxiiia , & fubfidia
vi£lualium . Tempore hujus peftis Cives quafi
omnes fponte fugiebant de Tarvifio . Nobilibus
vero erat Civitas a Veactis interdi(!la . Agrico-
ke ad Deum clamabant : Recordare Domine 9
quid accidit nobis j df refpice opprobrium no-
prum . Hareditas noflra verfa eft ad alios , dr
sbfgue Civitate exulamus. Iniquitates faren-
fum mflrorum portamus in Civitate. Senesy &
jfuvenes defecerunt u nobis . Omne gaudium efl
fugatum • Iratus es contra nos vehementer.
Convertere Domine 9 & innova dies noflros^
ficut ante^ & miferere nobis . Hungari auxilio
bannitorum Tarvifii in palatis Venetorum mul-
toties ceperunt navigantes . Unde palata clau-
duntur (20) a Venetis . Magnus Comes, & Ve
neti iterum habuerunt de Pace coUoquia , qui
fuit Padu9 ^ & in omnibus de confilio Magnifi-
ci Domini de Carraria procedcbat . Hic Comes

um boc cafut dejideratur in ambohus
Coid. Ambrojianis j atque in EJienJi^ & Col-
laltino

9<»

recelEt ab obfidione Caftrifranchi die XXf.
Septembris. Die primo Decembris Legati Ve-
netorum incoeperunt iter fuum ad Regcm > &
tunc Dominus Padua Vicarium fuum Dominum
Banholomauim Legum Do(5lorem de Placenti*
nis de Parma cum aliis Nobiiibus mifit fimiliter
causa impetrandas pacis cum Venetls , Intertni
Abbas S. Michaelis de Zadra cum fcalis indu*
xit per muros gentem Regis in Zadram , fcd
primo intraverunt viri fortiffimi , & mtlites fo-
cii Domiui Paduae . In platea de no<Sle partes
pugnaverunt viriliter , oc ultimo obtinuit Gens
Regis Hungaria Civitatem , exccpto Caftro
(21) die XVH, Septembris datur hord nond
Regi fame confumt;a ufque ad comeftionem
equorum. Rcx vero cum eaudio de Buda
defcendit in Zadram» qui Caftrum jufiit multo-
ties impugnari . Vencti volentes adhuc contra
ftimulum calcitrare , ad partes Nervefs mife«
runt milites fexcentos , 8c pedites circa mille .
li prsdam maximam deferebant. Hungari Dei
auxilio incoeperunt pugnam . Interim Hungari
Conigliani equitaverunt versbs Tarvifium , ut
hoftibus obviarent, vel fugerent in Tarvifium .
Ducentos Hungari occiderunt , vel ceperunt ,
quafi omnes fugerunt . Forfan quinquaginta
plauftra armorum miferunt Paduam , inimicis
omnibus fpoliatis . Fuit hoc MCCCLVIIl. die
XIV. Januarii.

C A P. XL
De Paee faHa inter Regem ^ ^ fenetos »

DEus Omnipotens vifitavit Venetos tempore
prim» guerrs Zadrs, fic Januas. Ipfi ver6
non cognoverunt difciplinam . Unde potentiam
Regis contra eos provocavit , qui manifefte vi-
dentes , fe non pofle refiftere tanto Regi , incli-
nati coram Rege rogaverunt pacem . Rex ad
preces Domini Francifci de Carraria obtulic
pacem iftam , quod Dominus Dux ^ Sc Commu*
ne Venetiarum omnes Civitates , &c Caftra fitt
in Crovatia , & Dalmatia libere debeant rela*
xaie , & quod in fuis literis de cetero Dominot
Dalmatis , & Crovatiae fe noa debeant aocQi«
nare. Ipfe vero Rex contra obtulit quod tene«
bat in Epifcopatu Tarvifii (12) . Hanc paGCsi
magis necelfariam, qukm utiIcm,DominusDuy»
(13) & omnes Cives laudaverunt. Alia pafla
non icribo , quas multa funt . Fuit hoc MCCC-
LVIII. Indi<S):ione XI. in Civitate Zadras» quai
eft caput Regni HungariaB . Habuit in totum
Rex quod opcabat , ab utraque parte omnia
funt fideliter confirmata , & adimpleta .

Poft hasc omnia Dominus Dux , 6c Commd*
ne Venetiarum videntes providentiam Domini

Fran-

<x8J Codd. Eft. , Collait. , & Ambrof Julii .

(i^) lidem Codiees Julii .

l%o) Legunt alii^ Unde palatfle diruuncur.

(fti) Cod. Collalt. Caftro, quod camdem die XVII.
Septembris, hora nona poft mediam , Regi da-
tur ; naro ufque ad equot omnia fame con-
fumferanc / qu» ad defenfionem Caftri repe-
riebantur .

(x») Codex CoUalt. T^rvifii 8c Cenec« « quod quon-
dam fueric pracdidkorum . Ec quod adh^rentes
parcibus hujus pacis ihtelligancur inclufi; nec
per uliam parcium aliquibus eorum , vel he-
redibus fuis offendi debeac , fed uci ance guer-
ram ilUm cenebanc 8c pofiidebanc , ita de ce>
cero pacifice 8c quiete tcneanc , acque pofFi-
deanc . Alia eciam pa6ta fuerunc , qiiat lcri-
bere longum forec • £c hanc pacem iaudavc-

runc Rex 8c Veneci ac omnes Colligati 8c
adhasrentes parcibus ; 8c ab ucraque parce func
omnia fidelicer adimpleca in MCCCLVIII,
Quumque Rambaldus de Collalco Comes Tar«
vifii Regem afifociaflec ufque Budam , de man«
daco pacrii fui Comicis Schinellai , 8c fafta
pace prasdi6la , in qua eciam ipfi Comices in-
cUfi lueranc • ac pecita a Rege licenria re<*
cedendi , 8c ad propria remeandi , 8c ipfe Reic
eum diligerec cunc juvenem , ac fciencia , £c
morlbus ruciiancem , ad illum aic incer cece«
ra : Tibi confulo , quod fro future temforf
numquam tui$ convicims te fotentieribus aaver"
feris jffe alicujus fotentis de longe venientis .
Quum feritulojijpmum comfertum babeamus ^
ignem domi ariere , d* aquam a longkdifiare.
Quo quidem confiUo frecus eft Comes praedi-
6lus , Sc in finem pofteris mandavic obfer-
vari .

Altbi additur^ gc Communc,

Digitized by

HISTORliE CORTbSlORUM LIBfcR XI.

Fraocifci de Carraria, qui occulce fe fecitami-
cum Regis , & fe & fuos indemnes conferva-
vic 9 inclinaverunc miccere nobiles Legatos Pa-
duam, duos Procuracores S. Marci, qui habiti
honorifice fuerunc in coUoquiis . Et fic Dominus
PadusB die IV. Junii cum magna milicum co-
niciva , & Baronum versiis Venetias navigavic.
In ejus occurfum Nobiles Venetiarum venerunt
t^que Scratam » 6c continuo veniebanc » & in
cancum» quod in lacu juxca Venecias erac canta
multitudo navium » quod aqua lacus vix pate-
bat . Deinde defcendit in Plateam S. Marci .
Ibi eranc omnes annofi Nobiles de Veneciis ex-
pefbanceSy qui eum cum omni reverencia j &
honore conduxerunc in Ducale palacium : &
eum reduxerunt ad fuum palacium juxra Eccle-
iiamS.Pauli. DominusDux venic obviam ufque
ad fcalas » & ei honorem contulit , tamquam
Duci. Mane fa6^o fuerunc (imul in coUoquio,
& unanimicer & benigne per fuos Syndicos ap-
probarunc convenciones fad^as , & pacSVa. Syn-
dici ex parce Communis Venetiarum fuerunc D.
Pctrus Trivifanus , & Andreas Contarenus,
Procuratores S. Marci . Pro Communi Padua
D. Zilius de Cafali, Legum Do6^or. Inter alia
convenit per publicum Inftrumentum , quod
Dominus Paduaa babere debeat fal k Venetis ,
qulntum velit , & de eo facere fuum velie .
Eoque tempore Dominus Paduse in conviviis
omnes Majores Civitatis pavit , &c tenuit Cu-
riam generalem, ubi fuic tanta copia vidlua*
lium y quod tota Civitas potuit fatiari . Domi
nus Dux tantum honorem contulit Domino Pa-
duas in convivio , 8c in omnibus , 8c fimiliter
Circs omnes , qu6d fertur publice » unquam
nullum Nobilem in Venetiis honorem fimilem
recepifle . Cum gaudio fuerunt hasc Paduas pu-
blicata die XVI. (24) Junii .

C A P, X 1 1.

Temr Pnvilegii concefti Domino Psdua
ftr Regem Hungari£ .

NOs Ludovicus 9 Dei gratid Hungari^j
Dalmatia ^ Crovati/e , Roma (15) , Ser-
9 Gallitia f Lodomeria^ Chomaniay Bulga-
riaque Rex : Princeps Salernitanus ^ & honoris
Montis San£li Angeli Dominus , notum faci^
mus prafentes hteras inffeSluris , quod ^ quia
Magnificus Dominus Francifcus de Carraria^
pro Sacro Romano Imperio Civitatis Padua^ &
di/hriSlus Vicarius Generalis , amicus nofter ca-
rifsimus in guerris ^ ^ difcordiis , quas cum
Domino Duce^ & Communitate Fenetiarum ha-
ttumus^ nohis adhafit contra eos^ Volentes igi^
tur de periculis , & damnis , qua ex hoc occur^
rere pojfent libenter ^ ^ liberaliter providere^
(z6) ipfum cum terris^ locisj & fubditis fuis

9 $4

<X4) Cod. Ambr. ambo : XI.
(xp Cod. Amb, I. Rzmm .

\%6) Codd, Collalt. ^ Efi.^ & Amb, ambo ; illi pr«-

cavere , 8c ipfum confervare ,
(Z7) Cod^ ColUh. duratura , illum 8c tlla .
\%%) Cod. Collah. jugiter adftabimus ,
(x^) Cod. Collah. promiffioni •
(}o) Cod. Collah. & Ambr.L Frogineus .
(]i; Alibi Colotenfis . Cod. Collah. Coloceus » d

fU Axnb. L

tn pace , & concordia , ad quam cum ipfis de*
venimus , San£ii Spiritus gratid perpetud dura^
tura (17), inferi fecimus^ & includi^ficut pa^
tet in privilegiis ex hoo confe£iis , & latius
emanatis. Id circo promittimus eidem abfque
omni doh^r-& fraude^ ac taSiis SacrofanUis
Evangeliis , & praftito corporali Sacramento »
quod fi di^i Dux , Communitas J^enetiarum
prafatum Dominum Francifcum^ occafionepra*
diCla adhafionis ^ aut alias modoj caufa^ vel
colore aliquo quafitOy vel inventOf in fuorum
difpendium promijfforum^ & juramentorum ^ in^-
vadere ipfum , vel fuas terras , loca , & fubdi^
tos ultra paCla , inter eos olim habita , offende^
re conarenturj ipfi Domino Francifco perjonali"
ter^ vel fubfidiis gentis noftra^ ac aliis auxi-
liisj vel juvaminibus (28) afiabimus opportmis
fuafque terras^ & loca^ & fubditos defenfare
curabimus , Duce DeOf contra ipfos : ^ gene^
raliter contra quoslibet alios^ cujufcumque di"
gnitatis , praeminentia , conditionis , & ftatus
exiflant y nemine penitus exclufof vel excepto^
qui eumdem Dominum Francijcum invadere^ &
( ut pramittitur ) fuas terras^ ^ fubditos ali^
qualiter offendere niterentur. Ita tamen^ & ta^
iiter^ quod prafatus Dominus Francifcus^ nul^-
la f %b fiducia prafentium , difcordias , vel
guerras moveat , nobis irrequifitis , harum fuh
noftra Majeftatis , ^ Domina .Regina genitri»
cis noflra carifsima^ ac Pralatorum ^ JSaro^
num noflrorum fubfcriptorumfigillis^d^teflimo^
niis literarum . Nomina a'4tem eorumdem Pnr-
latorum , ^ Baronum noflrorum , qui pramijfs
noflra provifioni (29) , ^ dtfpofitioni interfue^
rum^ funt hac. yenerabtles Patres^ Domim
Nicolaus Fregonenfis (jo), locique ejufdemCo^
mes perpetuus : alter Nicola Colbotenfis^ (ji)
aula noflra Cancellarius j Archicptfcopi Eccle^
fiarum. Petrus Pofnonenfis (^t) Ecclefia Epi^
fcopus. Ladislaus Prapofitus Calmenfisy Comes
Capella noflra . Magnifici Virt , Nicolaus
Congh (jj), Regni noflri PalatinuSj & Judex
Comanorum (j4) Tyto Magifler Chavemicorum
noflrorum Regaltum . Leuflachius Regni Sclck^
vonia Vicarius Generalis . jfoannes Chus DaU
matia , ^ Crovatia Bannus . Leudius (jj)
Magifter Dapiferorum , & pincemarum noflro^
rum • Magifler Simon , filius Mauricii , Comes
Bofonienfis (j5). ^oannes filius quondam Pa^
latini , Comes Siculorum de Urfan . Nicotaus
filius Lachy . Comes Celimen. (j7) Thomasfra^
ter Archiepifcopi Strigmienfis y flr Petrus Do^
minus jfudar ( j8) , Comes de Saariis , & Ca^
ftellanus de Siofceru , dileSH » nobiles , & fide-^
les.

Data Buda Menfe Madii die V. anna In^
camationis MCCCLVIII. Regni autem noflri
XV 11. Amen . Deo gratias . (j9)

(3*) Cod. CoUah. & Amb. l Bofnottt.
(3}) Cod. Amb. L Honch.

(34) Al, Ohomarchorum •

(35) Cod. Efl. & Collah. Lerichus,
(3 4) lid^m Codd. Pofonia».

(17) lidem Codd. Celime .

(j8) lidem Codd. Zudar .

(}$) Cod, Amb. I. bsc claudit boc modoz

£xplicic Chronica Domini Guilielmi de Comuitf
Ftmto libro fit Uus ^ glwria Cbrifto .

F I N I

Digitized by

ADDITAMENT A

D U O
AD CHRONICON CORTUSIORUM

U N U M
Ab Anno MCCCLIX. ufque ad Annnm circiter MCCCLX V.

A L T E R U M

Ab Anno MCCCLIV. ufque ad MCCCXCL
PATAVINA DIALECTO SCRIPTA

AB AUCTORIBUS ANONYMIS.

Et nunc primum evuJgata
EMANUSCRIPTOCODICE

BIBLIOTHECiE ESTENSIS/

Digitized by

Google

IN ADDITAMENTA

AD HISTORIAM COR.TUSIOR.UM
P I^AE F AT 10

LUDOVICI ANTONII

MURATORII.

SUppeditavit mihi Bibliotheca Eftenfis vctuftum membranaceum Codicem,
io quo brevia duo Chroniea lcgebantur , Patavina Diale6bo confcripta .
Prioris narratio deducebatur ab Anno 1J50. ufquc ad Annum circiter
1365. Alterius ab Anno 1167. ufque ad 1391. Non indigna haec arbitra-
tus fum , quae Cortufiorum Hiftoriae fubnedlerentur , laciniae quippe
non contemnendae . Praecifa tamen volui, quae Annum 1359. praecedunt, ne Le-
Aori molcftum fbret paucis aecipere, quae Cottufii , aliique praecedentes Hifto-
rici Patavini jam fufius rctulere . Ad primum ex hifce Chronicis quod attinet ,
nata mihi , ac nondum erepta dubitatio cft , an eofdcm Cortufios Audlores habuc-
rit, qui Latinc fcripferint quidquid heic Patavina Dialcdlo confignatum Icgitur .
Ficri cnim potuit, ut ii ultra /innum ijs*. Hiftoriam produxcrint , atque intcr-

£rcs Patavinus Codicem offcndcns editis uberiorcm , plura Italicc dedcrit , quam
.atine habcamus. ProfccSlo quaccumquc ego refccavi, defumta vidcntur c Cortu-
iiorum Hiftoria^ ac dcfinunt in Epiftolam Ludovici Hungariac Rcgis , quac illo-
rum narrationem claudit, atque in ipfo Eftcnfi Codice integra exhibetur . Conti-
nuato dcinde ordine ac ftilo fuccedunt ibi y quae nunc Le<Slor accipiet . Ncquc
hdcc a Scriptore fynchrono abhorrent- Ut ut pauca, alicui crunt ufui adfupplcn»
dam nobilis illius Urbis Hiftoriam. Nullo autcm ncgotio Patavinitatem , hoc eft
Patavinam Dialcdlum, hinc rernovcre potuiffem; fcd primigenium colorcm erunt
fortafle, qui haberc malint, qwam cmendatiorem ' inguam . Cctcrum ne id qui-
dcm praetercUndum cenfco, praetcr hacc duo< hronica, contincri in codem Eftenfi
Codice Magiftri Tbomae AngUei Dofloris Sacrae Tbeologiae Ordints Praedicatorum expofu
tionem in Libros Sanfli Augufiini de Civitate De}. Deindc Dialogum fub Afclepii nomi-
nc Mcrcurio Trifmcgifto olim tributum . Dcnique PraLiicam diFlaminis editam per
Magiftrum Laurentium de Aquilegia . Poftremum hoc Opufculum etiam infcribitur
Liber tituhrum ad perfonas . Nimirum complecftitur Formularium epiftolarum , fcu
Titularium pro more Seculi , quo Auftor vixit . Exempli caufsa : Salutationes ad
Papam . Santiifftmo in Chrifto Patri . Beatijftmc . Clementiffimo . Domino fuo meritifque beato .
Jn Cbrifto Patri & Do^nino Domino B. Divina providentia Sacrofan^ae Romanac Eccleftae
Pontiftei^ F. eadem providentia B^omanorum Imperator fet^r Auguftus.

Tom Xn.

R r r

Digitized by

Google

9i$

ADDITAMENTUM

P R I M U M

AD CHRONICON CORTUSIORUM

PATAVINA DIALECTO CONSCRIPTUM.

ITem in mille trefeBto cinquanta nove
del mefe di Lujo . El Conte di Lando
con la foa* compagnia caValc6 contra
Fiorenza » & si s'alloz6 con la foa bri*
gada in le confine di Perufa, contra el
quale con raltrujo de' Vifconti , & dei Magni-
ncoSignorMefferFranccfco daCarrara fo man-
dado efercito de' Fiorentini 9 ia polfanza del

?ual* efercito fu di tai maniera , ctie ei ditto
]ontc Lando no oso combatter con iui,
In miile trefento cinquanta nove adi vintino-
Te di Mazo circa ii mezo deile ventiquattro
ore nafce.Francefco fioio del Magnifico Signor
MeiTer Francefco da Carrara Signcr di Pava . «

In mille trefento feiTanta . Lodovigo Re di
Huijgaria fcrifle iettere al Magnifico Signore ' B
Meller Francefco da Carrara , fecretamente
pregandolo, clie voieiTe dar falvo condutto alle
fo genti y zjoh a quattro milli. Hungari, i quali
eilo mandava a Bologna in lubfidio della Ghie-
fa 9 ia quai Terra MeiTer Berpabo havea afle-
dia, Sc inclufa con fofle 8c con baftte. I quaii
tutti Hungari el preditto Signor Meffcr Fran-
cefco receve in ia foa Citta di Pava graziofa-
mente , dagandoghe vitiuaria per ioro , & per
i'ufo de' cavalli , & fi recevc in lo fo proprio
Palazo a fo fpefe i Capitanj & Prepofiti delie
ditte g^nti.

In quefto tempo ia Terra di Montagnana,
che e luUe Confine dei Diftretto di Pava , &
di Verona, comenzo effer murada dal Magni
fico SignorMefferFrancefco da Carrara di pie>
ra cotta , & fo compida in mefi vintifei , 6c di
nove , fiando fovraftante Francefchin de' Schi-
ci . Item incontenente ia Porta di Santa Crofc
fo po fatta ; fubfequentemente Caftelcarro , el
bel Caftei di Bovolenta , 8c la Forteza po di
Oriago ; & po fi reparo ie ftrade pubhche , i
argcri , i ponti in Pava , & in lo Conta : circa
le quali cofe eiio era meravejcjiamente ftu
diolo .

In queli' anno ifteftb adi cinquc di Mazo .
Meffer Piero Conte di Prata Cufin german del
Magnifico SignoreMefferFrancelco da Carrara '
VelcovodiTrivifo con grandiffimo honore can-
tb ia foa Mifta in Pava , & poco da po morto D
Meffer Zuar.ne de i Orfini Vefcovo di Pava ,
per interpofizion & cercamento del ditto Ma-
gnifico Signor Mefler Francelco per Meffer io
Papa fo ordina ai Vefcova di Pava .

Item anno fteflb drl mefedi Agofto. Vacan-
do el Generai de i Fraii Heremitani a Pava fo
celebrado Capitoio ^eneraic , in lo qual Capi*
tolo fo ventitre Maiftri Cathedradi, &c fo elet-
to Generai deli* Oidine Fra Mathio d^Afcoli
homo ornado di lcienzia & di coftumi , al
qual & a tutto 1 Capitolo el Magnifico Signor
Meffer Francelco da Carrara fe' molto honor
in convivj, & doni, & eziandio accompagnado
da i fb Nobili&Cavalieri volfe effcr ai lo ler-
moni 8c diiputazion •
Tom. JUl.

In mille trefento feffanta dei mefe di Otts-
bre • Ei Magnifico Signor Meffcr Francefco da
Carrara magnificamente , 8c coa prefenti di graa
valore mando a Pavia fo Ambaflaori , i quaii
foffe alic nozze dei Conte di Vertii fiolo di
Meffer Gaieazzo per cafon di honorar ie nozze
preditie .

Lodovigo inclito Re di Hungaria mando fb
folemni Ambaffaori a Pava , i quaii per foa
parie donafle ai Magnifico Signor Meffer Fran-
cefco da Carrara le Terre Fcltre , & Civida «
Ic quali Tcr e Karlo Imperador havea donk al
ditto Re. Per ia qual cofa el Magnifico Meffer
Franccfco mando Frizerin Cavodevacca fo pri-
mo Poefta in Feltrc , & Meffer Ugolin Scrovi-
gno in Cividal . Et ia Inclira Reina de Honga-
ria mando alla Magnifica Madonna Fina beliii-
fimi doni , intra i quaii fo un maravejofb Car-
ro Riale.

Itcm Meffer Barthoiamio de* Plafentini da
Parma egregio Dottor di legge , Vicario del
preditto Signor Meffer Francefco da Carrara,
domandollo il Re in Hungaria ; el qual per ho-
nor & contcmplazion dei fo Signor , e 1 ditto
Meffer lo Rc volfe haver in li fo confei, & alia
(o menfa Riale ; & appr jffo el vefti con ello ia
habito Hungarefco. Et quefto fo in milie tre-
1'ento (effanta del mefe di Novembre .

Lodovigo della Torre Patriarca di Aquiieja
habbiando di ncceflita pariar col Magnifico Si-
gnor Meffer Francefco da Carrara per algune

cofe , che Meffer lo domandava da

ello, di Fr uli paffando per lo Triyifan venne
a Cittadella, al qual Luogo el preditto Magni-
fico Meffer Franc^fco acompagnado da molti
Nobili , & altra gcnte era za vegnudo , nian-
dadc prima tutte le cofe neceffarie, &habbian-
do habh parlamento , eziandio difnado in fem-
bre , i preditti fi parti dal ditto ,luogo , & tor-
no zafcun a Cala. Et fo le preditte cofc del
Meicr di Marzo,

EI fpettabil Cavaliero Moffer Tolberto da
Prata german cufin delMagnificoSignor Meffer
Francefco da Carrara per ovviar airirifidie, le
quali ello havea fenti che i fo Parenti je appa-
rechiava , requiri genti dal preditto Magninco
Signor Meffcr Francefco , le quali genti habu •
de , ello le «conduffe a Prata . Ma i Cittadini
de la Terra di Sacile , fentendo qucfto , & du-
bitando che '1 preditto Magnifico Signor Meffer
Francefco fotto quefto colore no cercaffe di far
novita in la fo Terra , & fpezialmente perchi
i favea , chc Meffer Fedrigin dalla Torre Ca-
pitanio del ditto Luogo era amiciffimo del dit-
to Signor Meffer Francefco, si eziandio perchi
tra '1 ditto Capitanio & i Hoojiini deila Terra
era alguna difcordia , 5c tanta chc una parte
no^ fi fidava dcir altra , anzi per quelli deila
Terra cercado di alturio con queili da Vene-
zia , & habudo ci ditto alturio , clli tolfe la
Terra in fe fenza pih obedir al Capitanio . Ec
R r r 2 pofto

Digitized by

Google

9^1

AD CHRONICON CORTUSIORUM

961

podo raflediO al Luogo , bnde del Caftello fe
p6 intrar in la Terra , vegghiava molto d'in-
gannar la intenzion dei dicco Magnifico Signor
Mefler Francelco , fe ello ne havefle habudo
alguna della ditta Terra : ia qual cofa no era
ilada 8c no era. Era ben perzo in lo Caflello
alguni Soldadi del ditto Magnifico Signor , &
appreflb temendo el Capitanio di qutlli da Sa«
cilc, requiri Mefler Toloerco come fubdito del
Patriarca di fubfidio . Ei quai Mefler Toll)erto
con quella gente ftefla , che ello havea doman-
da per alcurio di fe al Magnifico Signore Mef-
ler FranccfcodaCarrara, cosi da pe, come da
cavallo, ando in aiturio ai ditco Capitanio, ei
qual pochi di drio come homo vile habbiando
paura de' nemifi , fi fuggi a Prata , iaflade tut-
te le gc nti in lo Caftello . Per la qual cofa fuf-
pizion non poca entro ne gli animi di quelli
dei Friuli , 8c per quello finiftramente ftrapar-
lava dei dicto Magnifico Signor Mefler Fran-
ceico : ia qual cofa fencendo el ditto Signor ,
volendo paklemente moftrar quei che non era,
ei mando Meflcr Barcholin de* Ruini da Rezo
Doctor di legge per Ambiflacre alla Comunita,
di Udene , a Mefler Carlevar dalla Torre Vi-
cedomino del Patriarcha, al Confc-jo di Sacile,
& alle io genti , che era in lo Caftello . Hab-
biando ci uitto Mefler Barthclin parla aiia dit
ta Comunita di Udene, & ai Vicedomino, fo
cognofludo ai bon propofico & i'innocenzia del
ditto Magnifico Signor Meffer Francefco da
Carrara , & abbominando el mai pariar de'
catcivi . Et cosi el dicto Vicedomino accompa-
gnado da gente da pe & da cavalio , infembre
coi ditto Mefler Barthoiin Ruino venne a Saci
le, dove era ie genti di queili da Venezia , &
cntrando in lo Caftello della ditia Tcrra Mef-
fer Banholin , configno el ditto Caftelio ai dit-
to Vicedomino, recevcndo qucilo per nome di
Mefler io Patriarcha, & tratte fuora le genci
del dicco Magnifico Signor Mefler Francelco,
fo mettudo dentro quelle del ditto Vicedomi-
no ; & cosi la fofpezion habuda del ditto Ma-
gnifico Signor Mefler Francefco no folamente
ca i Furlani, ma da tutce le Comunita, & Si-
gnori fo approvada per non vera .

In quel tempo fiando fatta la Pafc intra la
Ghiefa , & Mefler Barnabo, fiando ia ditta Pa
fe quafi ad ogn' omo fofpetca , per tratta di
comuni Amifi fi venne a quefto, che mettii 20-
fo i odii,i quali per liggiera cafon cra fta tra ii
Marchelb Aldrovandin da una parte , e'i Ma-

gnifico Signor Mefler Francefco da Carrara
ali' altra , fo fatto l'accordo tra el Marchefe
NicoI6 , ci qual' havea fuccedii ai Marchefe
Aldrovandin , e ii ditto Magnifico Meflfer Fran-
cefco . Per flrmcza delia quaie fi convenne in
Montagnana cl ditto Marchefe Nicolo, e*l Ma
gnifico Signor Mcfler Francefco con bella com
pagnia deil' uno & dciralcro ; & li ftadi infembre
inconvivii,8c fecreci parlari, amicadi poifiparci
Tun da l*aicro . Et ie preditce cofe fo dei Mefe • • .

In quefto tempo el Magnifico Mefler Berna*
bo havea guerra con la Ghiefa di Roma, &
coa ogni foa forza intendea alla prefa di Bolo
gna, & era fin' a quel tempo tutti aitri Si
gnori di Lombardia fta piii favorevoli a Mcfler
Bernabo, che alla Ghiefa . Ma confiderando
mo , che fe Bologna veniflc in ie forze di Mef-
fcr Bernabo preditto , ia poflanza di zafchun
di quelli delcreierave affai , drio moiti parla-
menci facti di qua, & di la, alia fin quefti Si
gnori , Mcfler Francefco Tecchio da Carrara
li Signor di Verona, & Nicolo Marchefe d'Efte

fi ligo in fembre con Mefler lo Legato , & cot
ia Ghtefa di Roma , con qu^fti patti , chc di
tre millia cavalli » che fi dovea farc , la meta
della fpefa fia della Ghiefa , & i'altra meta
fia parti per raca tra j. Goiliga, & quefto a di-
fcndere , & a ricourar* i Caftelli occupadi dcl
Terren di Bologna, & i altri Cafteili, che c
deila Ghiefa, 6c dove cheU fofle pur bifogno;
& procedefle la maor parte de' Coliigadi ad
inimigar & offender Mcfler Bernibo , 8c fo fc-
guaci, & adherenti; & durafle ia ditta Liga
fin' a cinque anni . Ma nanzi che per alguno
de* ditti Colliga fi procedefle ad algun' atto di
guerra di fo honor , per Mefli di tutti tre Si-
gnori far faver jI dicto MelTcr Bernabo , chc
elii e Coliiga con la Ghi«fa, no ad ofTefa del
ditto Mefl^er Birnabo, ma a foa difefa , &
che elli vuole efler fo amifi & fradelli , dove
che elio fara liberamente rcftituir le Forteze
occupade per eiio in lo Conta di Bologna 8c
di Romagna alla dicta Ghiefa , non tcnendo in
parole ia Ghiefa ; ne i ditti Colliga : altramen-
te elli no porrave abbandonar laGhiefa. Iqua-
li Mefli fur mandadi a Milan con la ditta am-
baflada per parte dt tutti tre i Colligadi ; &
fatta a Mefler Bernabo faver ia foi vegnudat
ell.) comando, che dovefle andar a iui necom-
porto perz6 , che a lui elli fefle la foa ambaf-
fada , ma ordino che elii ia efponefle ad un fo
Nodaro, al qual Nodaro i ditti Ambaflaori
per i* riverenzia de ia ambafccria vegnando
fenza paura, & ei ditro Nodaro moftrando,
che tllo no je cognofcefle ; vezudo perche elii
era andadi ia, & audice le foe ambaflarie, che
zafcun di eili havea in fcriptis, difle che ello je
haveaaudi, & che quelio che cllo havea audi,
elio redirave al fo Signore . Et tornadi i ditti
Ambaflaori alla Hofteria , el fo comanda , chc
elli ho fe dovefle partir di la . Le quali cofe
po per lo ditto Nodaro recittade a MelferBer-
nabo, incontenente pieno d'ira & come lion
andando fmaniando per la Camera , & digando
pur paroie a i danni de i dicti Ambaffaori , co-
me n feppe po per i fo famii , t\lo fe* coman»
dar , che i no fi dovefle parcir della Canera
dcll' albergo, dove elli era arrivadi, p^r algun
modo . EI qual comandamento audido , i ditti
Ambaffaori noa fo poco fmarridi, si confiieran-
do el furor di Meffer Bernabo, si eziandio per-
che coiui , che je ando a far li ditta Ambaffa-
da , cra accompagnado da moiti homini arma-
di . Stettc adonca m Camera tanto i dicti Am-
baflaori , chc 'I fo fatto tre para di veftimcnti
bianchi , & po apprefentade a zafchun una per
un . I ditti Ambaffaori fo ftretti a zurare , che
elli no fe trarave le dicte veftimenta , fin chi
duraffe el Terren del ditto Mefler Bernabo , &
che eiii fi apprefentarave nanzi ai foi Signori
con ic ditte veftimenta. Po je focomanda, che
clli montafle a cavallo , & vignifle a tuor la
rifpofta di Meffer Bcrnabo, i quaii vegnendo in
veftimenta bianche , fe' trar lutta ia Terra a

Suardarli , come era ordinado . Et cosi con le
ittc veftimenta ft tcero nanzi la Corce per fpa-
zio quafi di due hore , nanzi che Meffer Berna-
bo ulciffe fuora, perche eili fofle piii guardadi;
e po alla fine ufcido fuora Mcfler B .rnabo, &
no dicto alguna parola ai fovraditti Ambaffaori,
el li meno per tutco Milan, & po i fe chiamar*
a tuor la rifpofta , ftraparlando molto de' Si-
gnori di Ferrara » & di Verona , ma poco dcl
Signor Meffer Francelco da Carrara, conclu-
dendo , che ello havea troppo molefte ie am-
baflade fovradittc da i fo Parcnti, ma no cosi

dai

Digitized by

ADDITAMENTUM PRIMUM. 964.

A I fico Signor Mefler Francefco mando col ditto

^63

dal Signor di Paya . Ec cosi tolta licenzia , i
diui Ambaffaori per tutto il Terren di MclTer
Bernabo , i cavalco v^idi pur di bianco , iin
che elli zonfe a cafa . Et fubito el ditco MefTer
Bernabo in modo d'una correria fe cavalcar la
fo gente fin* a Pefchiera*Terren del diftretto
Veronefe. Della qual cofa fmarrido troppo el
Signor di Verona , come quello 9 chc no era
provifto de le cofe , incontenente requiri el
Magnifico Signor Mcfler Francefco da Carrara
di gence f el qual fubico je mand6 ^ente da pe
& da cavallo , quanta ello piii pofse , no rete-
cnudo alguni nifi pcr guarda della Terra, con-
tortandolo , che ello no fi dubitafle, & che ello
no ritraeffe la gente, che ello havca a Modena,
azo che 'I ditto Melfer Bernabo no pofleffe for-
nir dclle cofe neceffarie i Luoghi, che ello
kavea occupa ful Terren di Boljgna La qual
cofa non obftando , pur* el ditto Signor di Ve-
rona rivoco alguni de' foi. Le quali cofe fatte,
Meffer Bernabo ritraffe la gente foa dil Terren
di Veronaj penfando di correr altrove con
dufle a Ib foldo Anechin di Mongardo con al
tri homini d'arme . EI qual Anechin in atto di
compagnia havea inanzi fnolto moleftado le
parti d'ltalia, & si mando quefta gentc fuIMo
danefe , dove fel foffe ftado le genti debite de'
CoUigadi , ello no ferave vegnudo , dove che
cllo venne ad afferrar la via del Canale, perlo

3ual fi va da Ferrara a Modena ; ne havcrave
ado alturio a i Caftelli, che cllo havea prefo
in Bolognefe . AI qual' Anechin leggiermente
haverave contrafta le genti , che dovca tcner
la Liga , che ello npn fi fofle fatto forte , dove
che ello vcnne ; pcrchi el ditto Aacchin fi po*
fe in luogo , onde cllo no fi poffea partir fenza
battaia , alla qual benche tardi fi sforzo po di
vegnir la gente de' Colligadi; ma no la vojan-
do «1 ditto Anechin , nientc fcgui per la falva-
dcgheza del Bofco . II nome del Luogo fi chia-
ma Solara . La qual cofa veggcndo lo cfercito
della Liga cffer procedh per non faver di quel-
li, che reggca el ditto efercito, difperfi per
difperazion , parte ando a Modena , 8c partc a
B >logna : per la qual cofa i nemifi prefe pili
animo . In quefto mezo , drio molti di qua 6c
di la , el Magnifico Meffer Feltrin da Gonza^a
Segnor di Rezo requirido da Meffcr Bernabo ,
& da i CoIIigadi di entrar iu Liga, alla fin pur
fi accofto con i CoIIigadi . '

In quefto tempo fiando cl Patriarca d'Aqui-
lcja deftegaudo in Vienna per lo Duic di Ofte-
richo , & con lui Mcffer Franccfco da Savor-
gnan, & molti altri della Patria^ i quali tolto
tempo acconzo fcampb di prifon 9 & tornadi a
Ca(a rcfcri alla Comuniia di Friuli , el ditto
Dufe di Vicnna domandar al ditto .Patriarca
molte & gran cofe , che era di difonore al fta
do & honor dclla Patria di Friuli : le ditte Co-
fnunitadi havc tanto animo, che per forza d'ar-
jne clli ricovro mohi Caftelli , che era rebella
alla Patria, & conftrinfe gli habitanti dc* ditti
luoghi promettcrghe quclla fe' , che elli havea
prima aada al ditto Dufe. Da po riUuftrc Re
di Hungaria , el qual di puro zelo havca gran-
de afTcaion al ditto Pairiarca prefo , fcriffe e
raccomandollo al ditto Magnifico Signor Mefler
Franccfco da Carrara ; & fi mando a lui el Ca-
valiero Egregio Meffer Fedrigo di Mattelor ,
pregandolo cbe'I mandaffe un dc' foi con ello a
trattar & componer intro i Sudditi della Ghie-
fa d'Aquileja, & i Suddrti del ditto Dufe, c il
^ Conic di Gorizia pcr cafbn delle novita , che
•ra tra Tuna e Taltra parte . Et cosi el Magni-

Meffer Ferigo el Cavaliero Egregio Meffer Si-
mon de* Lupi da Parma , i quali Meffer Ferigo
& Simon cerca & traita molte cofe di qua 8c
di la , alla fin compofe in quefta forma , chc i
Scrvidori della Ghiefa di Aquileja fo contenti
di far treuga fin'alla Fcfta di Santa Maria Vcr.
gine del Mefc d'Agofto , & in ouefto mezo far
compromeflb della difcordia , cne cra tra clli »
e*I Dufe di Vicnna , c*I Conte di Goriza in lo
IUuftre Re di Hungaria , al qual Meffer lo Rc,
allora fafendo fo ftanzia ad Ifagabria , i ditti
della Patria di FriuH mando fo Anfjbaffaori con
pienomandato infembre con Meffer Simon Lu-
po . Et la Contefla di G jrizia per la abfenza
B I del Mario , che non era nel paefe , abfoluta-
mente non confenti alla treuga , ma rifpofe ,
che di qucfto clla fcriverave al fo Mario , "al
quale fe piafera la treuga, vada innanzi, & fe
je no piafcra, per quindefi di nanzi cUa lo fark
faycr a quclli della Patria di Friuli .

i fatti de la Liga , come io ho fcritto di fo-
vra , ftava affai in dubbio, & fpczialmente pcr-
che la jgente di M -ffer Bernabo havca fatto unt
Baftia in lo Luogo fovraditto chiama Solaria ;
& fi fc murmurava di farnc una altra, fe a ello
no foffe ufcida la novclla della rebL-Ilion delle
Vallc de' Savii, & di iTrompia del diftretto di
Brcflafatta per algunt Nobili delPaefe. Iquali
Nobili fatta U ditta rebeliion fcriffe al Signor
,C 1 4i Verona , che je fecorrcfle di gente , al qual
Signor di Verona , come la fortuna conccdc ,
quatido la cofa de havcr cfFetto , allora era fo-
vravegnh , comc fe ello le havefle propriamen-
te tolco a foldo , mille Barbute della Contra di
Suavia, gcnti ufade alle armc, & che no tcmea
la fadiga . La qual gente el ditto Signor di Ve-
rona per difcfa dc* Luoghi & de' ditti Nobili
comand6 , che doveffe cavalcar la . Ma como
la ditta gente zonfc nelle contrade , & fiando
za concorfo ad elli molti dc' ditti Nobili , 8c
I fpczialmentc i Guelfi , i Caftelli Gavardo , 8c ^
Pendagolo fi ribellb a Meffer Bemab6 • Lc quali
cofe po che vemie allc fo orecchic , fubito tl
cavalco a BrciTa , & la gente di Suavia per la
foavignuda, che era allozada apprcffoaBrefla,
fi ritraffe in drio per due miglia , & fo quefto
un di Sabbato . Po la Domenega partcndofi di
li , azo che clli fi azonzefle alle genti de* Si-
gnoriM^fferFranccfco da Carrara, & di aucUo
dalla Scala , 8c fiando za tra Lova , 8c Monte-
chiaro, dove che cra le £enti di Mefler B^rna-
bo , fatte avvezudc dcl 10 vegnir , 8c habbiad-
do dal ditto Meffer Bernabo comandamcnro
di combatter con elli,effa gente di Meffcr Ber-
nab6 fiando za fmontada dal monte , fubito fe*
aflalto in quefti di Suavia , i quali virilmente
volti ad elli , fubito i pofe in fconfitta , in la
oual fconfitta fo prefo M^fettoRufcaCapitanio
(lelle ditte genii con venticinquc Contcftabili ,
8c con quau altri ccnto Nobilihomini, 8cmolti
8c molti ne fo morti,

Po del Mefe di Lujo nafce romore tfa quclli
del Burgo di Rubera, 8c quelli, ohe ftava den-
tro della Rocca, del qual luogo era Signore lo
Egregio homo Salvadego de' Bojardi , cl qual
bcnche fkvorezaffe la parte di Meffer BemaD^y
havca in animo di partirfi da lui • Maiid6 adoti-
ca cl ditto Meffcr Salvadego pcr cafon dcl dit-
to romore pcr alturio a Modena non molto lori-
zi dal ditto Luogo , al qual fubito foccoric
Meffer Nicol6 de* Roberti Capitanio delle gen-
ti del Mirchefc d'Efte ; 8c cosi poi adi fcdefe
drio el ditto romore cl Caftello de Rubera , 8c

Digitized by

AD CHRONICON CORTUSIORUM

i6i

a Rocca no plh favore alla gente di MelTer
Bernabo ^ el qual luogo era molco acconzo>
alla genie del ditto Mefler Bernabo a vegnir
da Parma per la via dritta in lo Conta di Bo-
logna •

Item in quelli di la Terra dt Ghedi dei Di-
ftretto di Brefla f\ de alle genti de' Magnifici
Signori Mcfler Francefqo da Carrara , & quel
dalla Scala , che havea cavalca la . Et l*acqua
in tutto fo tolta a Brefla » appreflb la qual per
due baieftrade era a campo la gente deila Ghie-
fa y ^ de i ditti Signori in io Luogo di Santo
Euflachio , & per carifliia di vittuarie fo co>
ftretta a mudar campo .

Del mefe di Noveml)re habbudo trattado
alcuni de nuggiori deila «.iviera di Brefla con
i Signori daila Scaia, i quaii havea .moiti Na-
vtiii in io Lago , zoe cii^uanta Ganziere, due
Cafteili delia ditta Riviera jibello a Mefler
Bernabo, & deflc ai ditti Signori. El Caftciio
po di Saiodio , el qu^i eUi .fperiva liaver per
oattaja , coml>attudo con ie genti de' ditti Si-
gnori, 8c con queiie del MagniHco Signor Mef-
fer Francefco da Carrara, alla fin non fe pofse
havere , anzi piii che poco drio fo fconfitta ia

S;ente de' Signori dalla Scaia per tradimento
*aiguni Breflani, come fo dittOt

Di quei Mefe ifteflb Innocenzio Papa Sexto
pct la grandc importunita di Meffer Bernabo ,
cl qual per fo Ambaflaori ei richiedeva pur di
pa{e, mando aile parii d'Itaiia , con confenti-
roento ben de* Colligadi , up Legato, che con
certo ordine procedefle in h ditta pafe ; & fi
mando con lo ditto Legato un*aicroHomo pe-
xito di Legge, chiamado Nicolo di Spineiio da
Napoli , con piena foa intenzion > che dovefll*
prima vegnir' alia prefcnzia de' Coiiiga , &
,cziandioparlar con elii, fotto forma che i Am-
baflaori di Mefler Bernabo nonfidovefle audir,
Te no prima fapuda ia intenzion dei ditto Mef-
fer Bernabo. Ma in. quefto fo.procedudo per
aitro modo, che Mcffe^ Bernabo fcrifle a Me(*
fer lo Lcg4to requircndolo , che eilo fcrivellc
tutti i CoUigajii , che fovra el proceder della
pafe , zafcun mandafle, i fo Ambafla -ri al ditro
Mcfler Bernabo, al auai pervegnudi tutti bcn-
che con Lettcre di hda per trattar deila ditta
pafe, di la, & iii qua fo lcritte molte & moltc
cofe , l>enche alle fine i Ambaflaori di zafcun
fo rimanda fenza pafe , Et ancora era vegnuda
a Cefcna i AmbafTaori dei Marchefe dei Mon-
.ferra, 8^ del Duie di Zenoa pcr ligarfe con ia
Giiiefa, & con i fo.Colliga : la quai cofa czian-
, dio no hayc eff^tto .

. In quefto tempo ci Comun di Venezia rino-
vb al Miicnifico Signor Mclfer Francefco una
qucrela aitra voUa mofla , ma per longheza di
tempo adormezada • Zoe un Comandaore di
, Veiiezia menada via mojer di un altro Ve-
ncziaoo , & penfandofe^efler venuto al iuogo
•fcguro, venne,£n' a quel Luogo, che (i chia-
ma Samo illirio dei Diftrctto di Pava , & ii
quale i Pavani legni^ & havea fcmpre tegnii
<:onie di fua Jurifdjzion : ia qual cofa come fo
,iiota a Quelli da Ventzia , zoe el Comandaore
con ia ^emina efler al dirto Luogo, i mando a
piar per forza . Condanno allora cl Potefta di
Ipava a taja.r ia Tefta a queili , chc havea prcfo
i dicii .Comandaorc & Femina, come perfone,
che havea per forza tratti del Pavan Diftrctto
quclli, che ad eili no fpetcava per aigun modo
piar in si fattoLuogo. Ma incontenente da Ve-
xiezia vennc un Meifo , el qual protefto di que-
&x fentcazia nanzi al Md^oiiico Sigaor MeflVr

Francefco da Carrara , nc per quello aliora 1#
fatta altra novita , fe no che zafcun difcfe U
fua rafbn con paroie .

Inquefto rempo, zoe in mille trefento fcflatt-^
ta trc , lo liiuftre Piero Re di Cipro con molti
altri Navilii de Veneziani accompagnado da
molti & moiti Cavalieri, 8c altri Nobili di Ci-
pro , vennc a Venezia : la quai cofa po chc fo
nunciada al Magnifico Signor Mefler Franccfco
da Carrara , el quai per Ta peftiienzia , chc ai*
lora eia grande a Pava , ftava a Baflan CaftcU

10 dei Pavan Diftretto , fubito mando a iui per
Ambaflaori fei fuoi Cavalieri accompagnadi da
molti altri, i quali el vifitafle per parte fua, &
fi jeofferifle iui, & tutte h fo cofe a fo piafer,
La quai cofa , come moftro poi la efperienzia »
have effetto, che come el ciitto Re il parti da
Venezia per vegnir v^^rfo Pava » ci fovraditto
Magnifico Sigaor Meflcr Francefco da Carrara
con bella compagnia i ando incontra fina ad
Oriago , & po fb honorado a Pava in Caft pro-
pria del ditto Signor, & a fo fpefe, al coftume
Kiale, alguni di che 'I ftettc in ia ditta Citta.
Nei fo partir po per io ditto Signore je fo ap-
prefeiuJi quattro belli Cavalli j 8c da lui acom-
pagna, quanto je fo poflibiic, verfo Vizenza»

Sraganio ie cofe , como h ditto , intro la
Ghielk, & i fo Colligadi da una parte, e *i Si-
gno: Mefler Bernabo dali' aitra, &: habbiando
ei Magnifico Mcfler Feltrin da Gonzaga Signor
di Rezzo & Capitanio di tutta ia Liga con le
fue genti afledia la Baftia di Solara, & tegiicn-
doia con tutte le forze dcila Liga si ftrctta ,
che a queili dentro no fofle alguna fperanza »
per difagio di vittoaria di pofler tegnir ia ditta
Baftia ; & no fiando quelio eziandio occuito al
Signor Meffer Bernabo , el quai coafiderando
quanto la ditta Baftia fafea per lo fo Sta , fi
pofe in animo di fornir la ditta Baftia o per
torza , o per inganno , delle cofe neceflarie, &
ancora dove fofle pur di bifogno , voirr in per-
fona cavaicar fin* alia ditta Baftia , & rimover
da quella in tutto I'afledio , o per battaia , o
per fcampar di quelli , che la aflediava : Et
habbiando za congrega le fo genti in numero
aflai maggiore che quelli, chc era all' afledio,
el Capitanio della Liga Mefler Feitrin da Gon-
zaga , fentendo quefte co(e , come homo , che
era moito cfperto in fatto d*arme, & altramen-
te favio & fcaltndo, no credendo, che i ncmifi
poffefle vegnir^alla dirta Baftia per altro paflb,
che per ia via della Mirandola , foiamente^ fa-
fea tegnir mcntc per quella via . Et perche el
fo Campo era cinto di fofla , & di fpaido, for-
(e ftava con minor guarda , che n > richedea el
bifogno, & si che forfe al ditro Capiianio, &
alle gente di Colligadi feravc fovravegnudo
gran fciagura & danno fenza ia vergogna per-
petua^ chc je ferave feguida , fe non fofle un
Cavailaro, che era partido dal campo, & cra
andado a fovraveder verfb Crevalcoi^c Cafteilo
dei Bolognefe , el qual fi tegnia per Mefler
Bernabo , ei qual Cavallaro vide partire dal
ditto Caftello a fchiera farta la gente del dit-
to Meffcr Bernabo , che fi havca congregada

11 , & onde che no pcnfava Mcflcr Feltrin
Capitanio , che cili dovefle vegnire , & fi
tirava dritto verfo ii Campo . La quai cofi
per lo ditto Cavaliaro fatta faver ai ditto Mef-
ier Feltrino, appena ello fece far trar* i fo all*
arme , che Mefler Barnabo comparfe li con
ia foa geme, cl qual' havcrave fubito aflaltado ei
Campo , & trovauo la gente defarmada , fe no
fofl*:j che ghc trovo U tofla 9 d fpaido , di che

clli

Digitized by

»«7 ADDITA-MEN

ejli era cind. Eri^ndk) per quelU dcUa Baffia,
jhe cra^afledia , fo combarii un paflb molto
torte, alla guarda del quale era quatordefe pe-
donj; e dove no fe crcdea , che algun dovelTc
mai paflare , per lo qual paflb Mefler Heinabo
con tutta la fo gente entro in la Ballia, & si
conforto i to, & che elU fiahomini, &nohab-
bia paura, che cosi elli porra haver la iua gra-
2ia. Et po ufcendo della ditta Baftia , & laf.
fando in lo Campo pian le fchiere ordenade
delle fo genti, che in numero era affai pih che
la geme de' ColUgadi , ello ghe de ordene ,
che cUi non h dovcfle panir di li , s el no ve-
gniire priroa i carri c irigadi da Crevalcorc ,
che 1 roandarave ad eflb caregadi di vittoaria,
& eziandio finche i detti Carri no tornaflc in-
dno. Et cosi el detto Mefler Bernabb con po-
ca gente fcn venne al detto CaftcUo diCreval-
core , & mando dentro la Baftia fenza algun'
impazo carri trenta quattro caregadi di victoa-
ria , & di ligname , i quali carri ritornando in-
drio , & defideraodo troppo la gente di Mefler
Bcruabo di partirfi di li , no habbiando paura
«Iguna de'nemifi , i quaU eUi vedea a occhio
cfltrr* armadi , clH fi comtnzo a volzere . La
qual cofa vcggendo cl Capitanio deila Liga
Mefler Feltrm da Gonzaga, & a chi eziandio
toccava el fatto (enza far pih indufia, confor-
tado prima la fua gente, & fattoghe promefla
di paga doppia, chiamado il nome di Dio, con
grande animofita aflalto la ditta gente, che eUi
no fe alguna difefa ; & fe pur'alguna , fo aflai

£zola ; & cosi fubito i fccnfifle , perfeguendoU
la la Muzza lungi dal Luogo , dove era il
campo tre migUa , e dove da queUa parte, che
cUa intra in lo Canal di Modena Mcfler Berna-
b6 era difpofto di far' una Baftia , azo che'l no
poBcSc efler portade vittuarie al Campo, in ia
qual fconfitta grinfrafcripti NobiH ItaUani fo
prefi , & appreflb po molti Conteftabili , &
Corporali de* Todefchi, & deUe altre piii bafle
perlonc in numero ftragrande con le arme , &
con i cavaUi, con due bandiere di Mcfler Bcr-
oabo , & col pcnnon di Mcfler' Ambiuofo fo
£olo naturalc , cl qual li era fta addobbk deir
brdinc di Cavalleria. I Todefchi, come e di
fo coftume , fo lafladi alla fe . Ma gl' Italiant
fegondo la forte di quelli, che i prele, fo dadi
ai fo Signori , intro iquaU quefti qui fottofcritti
fo dcl Magnifico Signor Mefler Francefco da
.Carrara , cioe

Cdvalieri .
Giberto da Correzzo,
Andrca de' Pepoli ,
Nicolb Palavefin,
Zuanne della Mirandola .

Scudieri,
Luchin da Cafal Milanefe ,
Piero da Correzzo fiolo dcl fovra(critco

Giberto,
Guido Savina da Fojan ,
MonteUo de Lampognana MUaaefe»
Aleflandro da Verona.
Zuane di Sipion.
De i altri prefi poi, che vcnno in forte della
Ghiefa , & degli altri Signori , io ho mettii in
Bota i Nomi di quelli , che ho trova defcritti .
Cavalieri .

Mefler Ambruofo Vifconce fiolo natuial di

Mefler Bernabo ,
Lodovigo della Rgcca,
Giberto de Pii.
Sinibaldo degli OrdclaiB»
Guielmo de' Cavalcab^»

TUM
A

PRIMUM.

Item un* altro chiamado per fimU nome •

Scudim .
Zuanne Ponzon,
Anihoniolo da San Vitale ,
Bertrame de' Roffi ,
Guielmo degU Aldighieri , &
Antonio da Anghiera .
Veggendo i Collegadt circa i fatti deUar
union , che cra affai ftretti , & troppo lungi a
far per letcerc , Mefler lo Legato pcr dar* or-
dme ad algune cpfe, ftatui, che a Ferrara (i
dovefle far un Parlameato, al qual' ello volea
efler* in perfona , al qual Parlamento ello ft
(pecialmente convocar^el MagnificoSignorMef-
(er Francefco da Carrara , & il Signor di Vc-
rona , azo che fi favefle la fua intenzion , per-
che el parea in tutto efler p^irti daUa Liga . El
qual tplta fcufa della Moier, che '1 dovea me-
nar, non venne al ditto Parlamento, benche la
fcufa non foffe legitima , perche aflai drio el
menolaMoier di Puja Ma in fo luogo el man-
do un fo Confejero Mefler Francefco Bivilacqua ^
cl qual no fo introdutco ad alguno de* Parla-
mcntt , in H quali fo provezii dk molce utih co-
fe, & fe Mefler lo Marchefe fpefeatutti abon-
devolmente .

In quefto che T Parlamento fi fafea a Ferra-
ra queUi da Vinezia, i quali per le cofe , che 1
Magnifico Signor Mefler Francefco da Carrara
havca fatte in fo difefa al tcropo deUa vegnu-
da del Re di Hungaria in Trivifana, fempre lo
havea habudo in odio , mando una lettera al
ditco Signor , ia quale , toinando lui da Ferra-
ra , ello fi trovo a Pava fovra le parolc mofle
dc* confini di Santo lUario , sforzandofi di ri-
mover di pofleflion del ditto luogo el Comun
di Pava, el qual per tanto tempo lo havea pof-
fedii , che *1 no cra memoria , aggravando el
fatto, k azonzendo algune querele fovra el
fatto dc' Confini di Chioza dal fo la , doman*
dando la Pafe, che in mille crefento quattro fo
fatca cra i Comunidi Venezia, & di Pava , coa
le Consunick di Vicenza , & di Vcrona , la

3ual fa menzion deUe novita faete in li Luoghi
elle diiTcrenzie, che debbia rimoverfi per le
parti.^ Sovra Ic quaU cofe fatte molte rifpofte
di qua & di la, quelle, che fo fatte per quelli
da Venezia, a tutti parfe fuor di rafon, perche
i recufava di voler ffar' alla rafon , ( alla qual
fempre fi offeriva cl Magnifico Signor Mcffer
Francefco da Carrara) anzi domandava pur,
che 'I fofle fatto quel , che i volea , vojando
foU eUi cfltT Zudefi : la qual cofa el preditto
Magnifico Signor Mefler Francefco icrifle a
Ferrara a Mefler lo Lcgato , & al Marchefe ,
prcgandoU , che fovra cjucfto i provcdefle di
remedio acconzo . Perche fe ello dovefle haver
guerra con quelli da Venezia , al ghe ferave
neceflario , che 1 (e partifle della dtfefa della
Ghiefa. Meflcr lo Legato, e *I Marchele man-
do a Venezia una fplenne ambaflada , della
qual curbadi quelli da Venezia , & moftrando
poco curar della Ghiefa, pure perzo promecc&
Tindufie di quindefe di in fovrraleder dalle no-
vic^ , & che in quefto mezo ellt ritornafle,
che 1 ghe ferave ben rcfpofto . Nanzi el fin de*
•quali quindefe dx i preditti da Venezia icrifle
al Marchefe, che turbadi fi maravcjava molto ,
perche notada la finceritade , la qual per gli
tempi pafladi era fta tra il Comun di Venezia,
& i fo Progenitori , in giufto modo i pofleva
creder, che le parole dittc per lo Cancelliero
del Legato , & per lo fo Ambaflbre proccdeffs
di fua cofcienzia » ciod che fc queili da Vene*

Digitized by

Vtf) AD CHRONICON

fi^no feife qucllp, che domandava el Legatp, A
c '1 Marchefe» di^rimovciii da voler far qovita
M4gni6cQ Signor di Pava , oc ftar' alla de-
terminazion di ciafcun bon' hpmo , che fblfc
confidente dellc parti , ( perche el yoler far al-
framepte, cra un palefe hgarfe cpn lo Heretico
Meifer Bernabo ) elH no porave nuincar al pre-
ditto Milgnifico Signor Mefler Fraqcefco , che
cUi nq ghe fqvegnifle fpiritual & terapdralmen-
^e . Et che quelli da V enezia haVca dctcrmink
de volergho piti lofto far faver quefto, che ta-
fcndo nutrigar dentro dal fo cuorc alguQ ran-
core; & che cprdialmentc el debbia favcr, che
fc quellQ e procefTo di fua yolQnta , elfi no (cl
tcnea pizo^a inzuri^, & chc de le^iero no pork
pffer cancella della fua mernoria ; & chc eUi B
Jianno pocp penfiero di si fatte menaze . Sovra
ic quali cofe cl M:irchefe fcrilfe al Signore per
iba lettera» Qome ello dovea refpondere a quelli
da Venezia . Per lo oual Magnifico Signor fo
rcfpofto al ditto Marchefe, che a lui parerave,
che elio ghc refpondefle reverentemente , no
perzo partendpfi dalla fubftanjia di quel che
prima Cra fta ditto , Havea perz6 el Magnifico
gignor Meffer Francefco da Carrara, nanzi che
per quelli da Venezia foffc fgrittp al Marchefc,
fcricto lui al Re di Hungaria quello , che pcr i
Vencziani gli eraftado innovado, c qual rifpo-
(la gli parca che '1 doveffe fare ; & che fovra
queSo ello afpcttava foa rifpofta. ElqualMef-
ier lo Re , pnma che U riceveffe le lettere del
|yf agnifico Signore , audida la materia della no<.
vita per i^uanne dc' Sordi Vcfcovo di Vacia ,
cl qual vigma dalla Corte Romana, & arriva-
do a Paita havea fentido ogoi cofa, per lo dit-
%o Re fovra quefto fo remandado a Vcnezia
con ambaffada affai leziera , & venne si tofto ,
che quclli da Venezia cl pen$6 no effer vignu-
do da Hungaria, ma mandado da altro luogo,
perchc dalr una & daU' altra parte el comen-
^o a trattar d^accordo , perfuadcndo al ditto
Magnifico Signor , che fin* all i Fefta proffima
di San Michelc voleffe ftar cosi, perche a quel
lempo c\ Rc farave gran cofe contra qoelli da
Venezia . Pcr la qual ambaffaria del Re cosi
fubito maadada i animi de* Ciitadini, che pri
ma poco non dubitava » fi levo in tanto ardir »
che elli comenz.6 a dire, che elli no volea al
gune cofe dcHe Jurisdizion del Comun di Pava
effcr dadc a quelli da Venezia . El Magnifico
Signor Meffer Francefco , al qual neffun^ eofa
cra Qcculia , fimilmenie U conforiava ; & cosi
fignificado al Marchefe per lo diito S.gnor, chc
Meffer loRe gli havca proferto di dar fuhfidio
^ certa tempo , ai el prcgo ftrettamentc , che
dove cl Comun di Venezia gli voleffe far guer-
ya, chc cllo cl voleffe fovegnir di foccorfo.
Al qual Signoir rifpofe el ditio Marchefe , no
poflcr far oucllo, che cllo gli dimandava , per
ti patti za longamcuic fatti ira la Ghiefa , &
quelli di Vcnczia . Domandado eziandio fimil-
mentc di akurio el Signor dalk Seak , fimil-
mentc ello fi efcusa daila domanda, di^ando,
che clla no poff^ pcr h forma de' patii della
Pafi^, che cra fta tra queUi da Venezia, & fo
Parc Mefter Maftin dalla Scala . Ma a^c^ che
brevemente io conckda , cercado per lo Ma-
gnifico SignorMefferFranccfco tutii i fo amifi,
cUo 00 trava algua» da chi eUo haveffe (erma
nlturio , iuora che d'alguni Purkni . La qual
cofa C04ifejadament& appenfanda , ct dino Si-
gnor McHer Francefco , ello condifceft a far
quel clic volfc quclli da Venczia . El Papa Ur-
eae Qtuniap cl qual havea graadc affc^uon al

CORTUSIORUM 970

ditto Signor, perche per lui era difefa la Ghic*
fa, & ie iltre Tcrre, chc h Ghiefa tegnia iii
Italia, foyra quefto fcriffc due voltc a quelli di
Venexia, mcnazandoii, che 4 procederia gie*
vcmcnte contra clli, & che '1 cogaofcea bcn^
che pcr indiretto elli favorezava ci ncmigo del«
U Fe Mcffcr Bernabo . Ma quefto nientc zov6t
chc *I Magnifico Signor Meffer Franccfco 20-
Vtne fu coftretto dar* a quelli da Venezia Tlfo*
la di Santo Iliario , fcmpre per inanzi po{{cda«
da per lo Comun di Pava , Denche altra fik ne
fbfte fta mofla queft on . Et fi £he la d^ con

?uefti patti , che della qucftion ae* Confini tr4
ava oc Chioza iin' a ccnto anni no foff.^ fatta
alguna menzion ; 8c di quefto ne fo tratti pu^
blichi Inftrumenti.

In quefti di cl Magntfico Signor Meffer Fran^
ccfco da Carrara marid6 due fo Sorore fok*
mente da partc di Pare, ma di Meffer Marfilio,
Nicolo, & Ubcrtin Sorore da partc di Pare 8c
di Mare , Tuna delle quali zoe Madonna Licta
fo dada a Zuanne fiolo di Luca Savello Princi*»
po Roman, homo poffentc & Dufe ; Taltra mi-
nore , zoe Madonna Zuanna ^ fo dada ad Ulri^
go Todefco Conte di Monteforic . Lc quali fat-
te qui le folt^nnita delle Nozze con balli , zo»
ftre, &c altre Fefte de' Msfi di Mazo 8c di Za^
gno per i fo Mari fo mena a i fo propq luoghi
con bella 8c honorevole compagnis^ di Nobiti
Cittadini Pavani .

Driedo la fconfitta pcr Meffcr Feltrin da
Gonzaga con le gcnti de* Colligadi dada alld
genti di Meffcr Bernab6 preffo la Baftia di So«
iara , c 1 ditto Meffer Feltrin con tanta guarda
8c folicitudine ftette all' affedio della ditta Ba^
ftia , che elto tolfc ogni fperanza a quelli denr
tro, 8c cosi d'alturio, comc di Vittoaric. Per
la qual cofa cl Capitanio coftretto pattczo coii
quelh di fuora, che fc fin* a cotanti di ello no
ha foccorfo , ello rendera la ditta Baftia . Per
la qual cofa Nicolo March jfe di Eft» a chi too-
cava moltp el fatto , cavalco la con una bella
compagnia di pedoni 8c di Cavalicri . El qua-
le , il di che to renduta la ditta Baftia, aroia-
do fe* Tintrada infembre con Mefler Fcltrin, 8c
con la gente della Liga. Mi il Signor Meffer
Bernabo , puo che 'I vcde no poffer foccorrcr
alla ditta Baftia , moftrando pur di attendcr* z
quello, fi traffe in un luogo appreflb Modcna^
che fi chiama Cefa ; 8c in quel che *l Marche-*
fe , 8c Meffer Feltrin inftava a fornir delle co(fe
neccffarie la Baftia di Solara * ello prcfe pcr
forza la Baftla di Cefa , 8c quella ripar6 dt
foffa 8c di fpaldo , che no era mea noievolc a
Modcna , che la Baftia di Solara : per U qual
cofa la gente della Liga fi trafle in Bologncfe
intendendo folamente a Taffedio di Crevalcorc.

Appena era paffada la Fefta delle Noze, che
io ho fcritto di fovra , delle Sorelle del Magni-
fico Signor Mefler Franccfco da Carrara , che 1
Magnihco Meffer Karlo Ubertin fo FradcIIo da
partc di Parc , 8c di Meffer Marfilio , 8c Nico-
16 da parte di Mare, 8c di Pare, fi ammalo,
al qual benche foffc repara con ogni medcfina
8e ftudio, pur vinto dalla malatia pafso di quq-
fta vita . Et fo el ditto zovene si coftumado,
si provetto in fcienzia , 8c era si grande la ft-
ma della fo vcrtii , che Urbaq Qjjinto Summo
Pontifice felo havca adottado in fiolo . DcIU
morte del qual no folamcntc i parcnti, m^a tut-
ta la Citta quafi come di comun fiolo ne fe*
grandiffimo pianto .

In quel chc ia gente del Magnifico Signor
Meflcr Fraaccfco da Carrara, 8c de i altri Col-

iiga.,

Digitized by

#71

liga, (i era tratti in Bologncfe, tanta fo la fol
licitudinc dcl Capitanio Meffer Fcltrm , chc al-

Sruni CafteUi dcl Bolognefie in Monta^na , che
c havea da a MelTer Bernabo, ritorno alla Si-
gnoria de i ditti Bologneit .

In quefto tempo ia Citta di Afcoli pcr cru
delta dei fo Rettor , che cra Spagnolo , rebcllb
alia Ghiefa : dclla quat cofa dubitando moito
«1 Lcgato, crcdcndo, che qucfto fuffe proceub
pcr ovra di MefTcr Bernabo , fubito cl requiri
alturio delia genie dci Magnifico Sign r M^ikt
Franccfco da Carrara, & dc i altri CA Uiga, &
con ic aitre fb genti i fc* cavalcar la • Qjjclii
d*Afcoii fentido , chc la gente dc* Coiiigadi i
vcgnia adoffo , fubito abbandona ia Citta , 8c
la roba, fcampo v.lie Montagnc , si che ad in-
trar dcntro da Afcoli non fo algun contrario
aiia gentc de' Coiiigati . Ei Leg ito , fapudo
ben la verita dclla cofa , toifc via di ii quei
Rcttorc , & i Afculani fc* tornar a cafa fenza
4icunapena.

Di quefto anno ifteflb del Mefe di Settembrc
fiando ia moria in Pava , ei Magnifico Mefter
Franccfco da Carrara con tutta la foa Fameja
ando ai bei Cafteiio di Bovoienta , che elio
havea fatto ; dove ftagando per fatti della Li

fa vcnne a lui fina al ditto luogo Nicoio, &
Jgo Marchefi di Eli, & po di brigada con lui
fc nc venne a Pava , dove f ^iamcntc dilhadi &
lladi in confejo , fi torn6 a Ferrara . In quefto
mczo chc/i Magnifico Signor^Meffcr Francifco
Hava a Buvcienta , ei Canceiiero dei Re di
Cipro, & un Fra Piero deil' Ordine de*Carmi.
ai, & po Vefcovo di Crcde di Corte di Roma
vcnnc al Legato per trattar di Pafe^ ia quai
per un fo Procuradorc pcr iniuito dci Re di
jFranza , & per foa intcrceflion Mefler Bernab6
noftrava di voiere ; & cosi ft>vra ia ditea Pafe
i comenzo a trattar con Mefler io Lcgato , &
«iio con i fo Collegadi quelle cofe , che ghc
parea bifi^gnar ai fatto . Et pur aila fine ftagan
^o a Ceiena appreflb el Legato i Ambaflaori
de* Signori Mcfler Francefco da Carrara , &
-dcl Marchefe , confentendo i ditti Ambaflao
ri, & eziandio i Ambaflaori, e il Procura-
dor di Mcflcr Bernabo, dali'una & iaitrapar-
ce fo fatta tregua , nei quai tempo tn quel me-
So fi doveffe traitar di Pafe in la Cortc di Ro
ma . Aila quai Corte adi otto di Novembre
tutte le parti dovefle havcr manda i fb Mefli •
Per la qual cofa tutti i Colligadi rivoco le fo
genii , oc fubitoMeflt rBernibo forni le fo Cit-
ta, Caftelii, 8c BaftiC, ie quah ello no havea
pof tifbrnirc di tutte lc cofc ncceflarie; & alle
genti , che elio havea in campo , azonfe altrc
gcnti t pcr modo che Modena convenne efler
tornida per forza d*arme , ia qual per difagio
<ii vittoaria ftava a gran perigolo • Et per que-
fto femcndofi efler' ingannadi i Magnifici Si*

fnori Mcfler Francefco da Carrara , ot Nic^lo
larchefe di Eft, per Mtffcr io Legato, & fo
proprii Ambaffaori di quefto ne fe far (juerela
nanzi a Mc ffcr Bemabo , & niente zovo . Per
la qual cofa i preditti Magnifici Signori no cu-
ro per aliora mandar' i io Ambaffaori alla Cor-
te Romana , dove che za Meffer i j Legato, e'i
Signor Meffer Bernabo, e'i Signor dalla Scaia
havca mandadi i foi per cercamentodeliaPale,
chc ello havea za . Ma pur'alla fine veggendo
i ditti Magnifici Stgnori Meffer Francefco da
Carrara , oc Nicoio Marchcfc di Eft , quefto
poffcrehe pih tornar' a danno, che a utilc ,
mando i ditti fo Meffi a Corte afpettadi per lo
Vapa , come ghe era fta fcriuo . £t cosi
70m. XII.

ADDITAMENTUM PRIMUM.

Torte di^ua & di ia agita molte cofcalla fia
fo conclufo , che per io Cardinal di Cologni f
ei quai dovea vegnir Legato cod pieno man*
dato in ie parti oi Romagna , di Balogna , di
Lombardia , di Iftria , Sc di Friuii , fofle coo*
clufo in ia Pafe con confcntimento de' CoIIiga-
di; roa che prima confignada certa quantjta di
pecunia ai Si^nor Mefler Bernabo, i Caftelii'
occupadi , & le Baftie fattc foffe confignade al
Meffo di Meffer lo Legato .

Nanzi a queft novelle RoduIfbDufe diOfte-
rtco fotto fimuiado colore, ch'eiio vegnifle «
vederc fo Cufina gravida , cooie fi difea ; Ul
quai'era fta Mojer di Maizardo Marchefe di
Brandemburgo , vcnne con molta genre pcr oc-
cupar ei Conta di Tiroie , & ia Citta di Tren^
to, a i quaU Contado & Cittade fovra era ia
ditta (b Cufina . Ai quai Luogo po ch'el fo
azonto , eiio uso tanta aftuzia , & feppe si dol-
cemente portarfi con i Baroni deiU ditta fo
Cufina , che fignorczava , che cilo la prefe , 8c
havc a fo pofta ei Cafteiio dei Tiroi con tutte
ie fo fortezct & fe', che tutti i Abitatori i
zur6 fedeita. Po cavaico aTrento, & conpro-
meffe di darghc Vefcovo de la Cafa di Ottem-
borgo , 8c con molte aitrc fo promeffe ello fog-
giogo la Citta di Trento prc ffb alle aitre • Ec
allora po comenzo a ftrapariar contra el Ma«
gnifico Signor Meffer Franccfco da Carrara «
uigando, che ciio occupava Feltre, cCividale
Luoghi di fo ralbn. Per ia quai cafon cl ditto
Maguifico Signor ghe mando fo Ambaffaoripcr
humiliar i'animo io; ne p^r quefto ei ftafea di
ftraparlat contra ei ditto Signor Meffer Fran-
Ci icu y aaonzendo menaze alTe parole , & sfor-
zandofi a tutta fo pofla , che i Sjgnori di Vaile
Sugana i zuraffe fedelta , i quali ia havea pri-
ma zurada al dittoSignore. Et si haveaezian-
dio manda nanzi gente in Friuii a i danni del
Patriarca , & de i altri Furiani , digando , chc
elli no ghe havca ferva ie promefle; & cosi li
cl {o* molti danni di Robarie , & d^Animali
con Talturio di alguni Cjiftelian^^, chc fe ghc
havca accofta. Et ancora Meffer Toiberto da
Piata german Cufin dei Signor Meffer Francef-
co , & ci quai el ditto Signor havca 1ailev3i
dalla cuna , oc fatto poflente , & tenh neila Pa»*
tna , fi accofto ai ditto Dufc, bench^ aliora per
facto di Donne ei (bffe un poco in indignazioa
coi ditto Magnifico Signor , fappiando oerzbf
che eila fafca contra la Ghicfa di Aauileja, a
chi clio cra aftretto per fagramento , Bc ancora
fappiando , che '1 ditto Dufe no era amigo del
fovraditto Signor Meffer Francefco . Ne ghc
vaift le preghicre del Parc a voierlo rimover
da quefto , anzi pib , che elio licenzio i pcdo-
ni, chc'l ditto Majjjnifico Signor havea tanto
tcmpo tegnudi in (o fubfidio , fenza tar diz6
notizia alguna al ditto Signore . Della qual co-
fa el ditto Magnifico Signor fo perzo aflai con-
tento, azo che ei no fe poflcfle dir , che lui,
che havca fen^pre difefa ia Ghiefa d'AquiIeja »
mo la dannezauc con la (o genr e . Ancora pcn-
s6 aigune cofe difonefte ei ditto Meffer Toi-
berto contra la Citta di Cividal , ehe tegnia el
Magnifico Signore , & si ando ia pcr traria
deiie mani dci ditto Magnifico Signore • Era ia
ia ditta Terra per Potcfta ei Cavaiicr Egrcgio
Meffcr Girardo de* Nigri , Socero dci ditio
Mcffer Toiberto, dove andado, & fapudo per
lo ditto Signor Meffer Francefco da Carrara^
come eilo cercava di darla al Dufe di Oftcri-
co , per lo ditto fo Socero prefo di comanda-
mento al ditto Magnifico Signor, fo mandado a

Sff Pa-

Digitized by

f7l

AD CHRONICON CORTUSIORUM

97*

Piava 9 & da Pava po maiidado io prifon a Ca-
ftelbaldo .

lo queft« tempo fi ando la Peftileozia a Pifa
ti grande , che ne di deotro ne di fuora nifluo
fi cegnu feguro. 1 Fioreotini , come i difea,
Don u habbiando fmentega le inzurie » che elli
havea ricevb da i dicti Pifani , aflbidada da
ogni parce gente , affalto el Terren de i ditti
Pifani ; & prima brusa & mettti a preda tutto
tl ditro Terrcn , elli pofe campo alla Terra .
AUe preghiere de* quali el Magnifico Signor
Mcffcr Franceico daCarrara mand6 per fo Ca-
pitanio el Cavaliero Egregio Meffcr Banifacio
Lupo , benche dom indado da loro , con belta
compagnia di gente » nan^ al quale era fta Ga-
pitanio de i ditti Fiorentini cl Cavahero Egre-

f\io Meffer Piero dal Farveto homo d*affai nel
iatto delle arn>e , el quar oltra i altri danni fc'
molte vergogne a' Pitani . Pnma nanzi le Por-
tc fe' correr' ai Pallio , fe* fcolpir moneda , &
ftltre ptii cofe . Ma pur la fortuna no fa ilar
ferma , che poco drio la Peftilenzia affalto i
Fiorentini dentro & di fuora con tanta forza,
che elli no favea » che fi fare • La qual cofa
veggendo i Pifani, elli tolfe a fo foldo la Com-

Egna de gr Inghilegi , & con elli el Conte
indo, elqual allora era con Meffer Galeaz-
Zoi & con quefte brigade corfe tutto elTerrcn
Fiorentin ; poi pofe campo intorno la Terra •
£t per (imile nanzi le porte di Fiorenza fe* cor-
rer al Pallio , fe' batter moneda , & molti de*
foi orn6 di Ordine di Cavaileria , 8c appreflb i
regnia si ftretti » che niffun* ofava ufcir delia
Citta . Per la oual cofa coftretti i Fiorentini
mando fo Ambaffaori al Magnifico Signor Mef-
fer Francefco da Carrara, per confejo del qua-
le elli condufle genti dalle parti di Alemagna .
EI dittoMagnifiwoMefferFrancefco je fe* ugur-
ik di Fiorini cejito millia.

Durando ancora la Guerra tra i Fiorentini»
& Pifani , come h ditto di fovra , i Fiorentini
con la gente, che elli havea condutto d*AIc
magna a vendetta d«' danni ricevudi cavaic6
ful ferrt n Pitan , & pofe Campo in lo Borgo
di Caftene lungi miara fei da Pifa, & ogni co
fa iu quel Terrcn po(e a fuogo & a fiamma ;
alle quali genti vojando i Pifani contrariar, bre-
vemente furono fconficti . Coftretti adunque
Pifani domanda la Pafe , la quale i Fiorentini
je niega. Ma non poff.ndo i Pifani altro far, fi
xiduflt al fubfidio de^Vilcqnti . La quai cofa
fentendo ei Magnifico Signor Meffer Francefco
da Carrara » el qual traccava i facti de' Fioren
rini come i io proprii, fubito pensb di prore*
dcr' a quefto , & fe' faver a quelli da Fivjrenza
^uefto fatto , chc fu cagion che la Pafe tra i
f^iorencini & Piiani feguifle . Ec cosi per cracck
deir Arcivcfcovo di Ravenna, del General de'
-Fra Minori , & dc i Ambaffaori de* Genoefi fu
conchiufa con cerci pacci ia ditta Pafe . La qual
fe non fbfle feguida , i Fiore.ntini haverave ha-
budo in Tofcana di mali vifini . Prefto ezian-
dio cl ditto Magnifico Signor Meffer Franteico
da Carrara a i ditti Fioren ini in le fo necefllca
in quella Guerra miara molce di Fiormi.

Drio la morte di Meffer Ugolin de Gonza-
ga 9 el qual pnma havea mena i Colliga per
parole , oc pur fi cra accoftk a Meffer Bernabo,
oenche '1 moftraffe di npn favoregiar'. alguna
delie pani , i Fradelli del dicco Meffer Ugolin ,
zoe Lodovigo » & Francefco, algun tcrmpo ftet-
te in pendcnce, fe ctii fi dovea unir con i Col-
ligadi » o con Meffer Bernabo , benche piti voU
M i foffe prcgadi per li Magnifici SignoriFran-

cefco da Carrara, & Nicol6 Marchefe d*Eft i#
parenci» di unirfi con laLiga predicta. Ma pur^
alla fin fentendo i CoUigadi preditti effer coni*
vegnti tra i ditti Meffer Bernabo » e il Signor
di Vcrona , chc in cafo chc el ditto Signor di
Verona fi voleffe ritrar di dar fiibfidia ai Colli-
gadi 9 SfC, che la Pafe feguiffe , la qual fi tratt4*
va tra i ditti CoUigadi, 8c Meffer Bernab6flui
fi offeriva di dar* ovra » che 'I ditto Signor di
Verona havcravc la Signoria dt Mantoa ; per«
che feguendo la Pafe » cl non fcrave fatta a^u«
na menziou de* Signori di Mantoa , come di
non Colligadi; & per quefto i CoUigadi no jc
poria dar foccorfo. Et quefto per queiliMagiii«
fici Signori Meffer Franccfco da Carrara , Sc
Nicolo di Eft fatto fentio ai ditti Signod dt
Mantoa» fubito elli fi pofe in animo di volerfi
ligar con i Colligadi ; oc cosi fecretamencc fat«
ti i fo trattadi in Ferrara , alla fin coa cetti
patti & cpndizion elli fi lig6 con i Colligadi «

In quefto tempo per lo fovradicto Magnific#
Signor Meffer Francefco da Carrara in la Con-
trada dal Santo in le CafCt che era ftade di al«
guni Pellizari , fo fatto un CoUegio , in lo quar
le ftava Scolari dodefe , che ftudtava in Legge;
& fo el ditto CoUegio abondevolmente dotada
delle poffeffioni proprie del ditto Magmfic#
Mcffler Francefco da Carrara .

Intendendo t como e fcritto, Meffer Bernab^
alla Pafc,Ia quar jc era pib neceffaria» che uti«
lc t si per le lolicitudini habude per la Ghicfa »
8c per i Coliigadi » in perfeguir la Guerra , si
eziandio per i Signori di Mancoa « che era liga*
di con i Colligadi : di che Meffer Bernaoo
molco fi dubicava del fo ftado . Et fiando man*
dado per la Ghiefa » & per i CoUigadi» 8c
eziandio per Mefler Bernabo fo Ambaffaori al
Papa fovra el tratta della Pafe, dove drio mol-
te & varie finzion per parce del ditco Meflet
Bernabo con inftanza grandiflima dial^uniCar«
dinali , che favoreznva el fovradicco Meffer
Bern ibo , fu habu Jo cratck di Pafe in Lombar*
dia, la qual perz6 fi doveffe concluder coq
confentimento de' Coliigadi» 8c con quefta con«
dfzion , che nanz^i the n vegniffe al tratta della
Pafe , che Meffer Bernabo feffe depofito de*
Caftelli , & de' Luoghi , che el!o tegnia occu*
padi, in le mani delCardinal di Cologn\ f di
chi el moftrava di fidarfi, Etcosi AndroinCar-
dinal di Cologni ando a Milan , & li aflblvft
Mefser Bernabo dalla condannafon della Ercfia»
zurando el ditto Mcfser Bernabo la libenk deU
la Ghiefa . Et dopo quefto venne a Ferrara el
ditto Cardinal con ordine di tuor le fortez^ oc-
cupade per lo fovraditto Mefler Bernabb , & l\
con lui fu a parlamento el Magnifico Signor
Meffer Francefco da Carrara , i Signori di Man-
toa 9 & Meffer Feltnn da Gonzaga , & IV noa
fu perzo ditto alguna cofa dcUa Pafc • Ma po
si a Bologna ( ricevudi prima in depofito i
Luoghi , & Caftelli occupadi per Mefler Ber-
nabo ) per Meffer lo Cardinal con i CoUigadi
fu comenzado el trattado della Pafe , el qual
duro un Mefe . Ma po a di tre di Marzo per
induftria &c folicitudine del Cardinal Legato la
Pafe da ogni parte fo pronunciada, fatto prima
compromeffo in lo ditto Gardinal per cucte le
parti, perchi per i Signori di Milaii» & dalia
Scala vegnia opponh , che i Signori di Mantot
noa fi dovea includcr per Colliga in U Pafe , i
quali Signori di Mantoa facto cl compromeflb
iubito i furono inclufi^ benche p&r i Ambaflao-
ri de i ditti Signori di Milan & Verona fu &tti
molti pretefti ^ i quali ia tutto 8c ogni cofa f»

Digitized by GooQle

V7S ' ADDITAMEN

^•tccordo . Et in quefto fi puo vedcr , auanta
ift fervafle el Si^nor di Verona alla Ghiefa , &
*» i fo Cdligadi ; Anzi fazando icufa, che per
li Peftilenzia eilo non havea pofludo attender
quello, che ello havea promefTo alla Ghiefa, &
ai CoUigadi, s^accordo con l'uiimigo, vojando
oue moftrir, ch* ello aon lo havefse fatto.
^ro drio la declaraztbn de i Capituli Mefser lo
Leeato pronuncio la Pafe , mettuda la pena di
dufento millia Fiorini a chi contraleffe ; 8c cosi
fo lcritto. La qual Pafe fu con honor de' Col-
■ligadi, & vergogna di Mefler Bernabo, perche
nanzi , che '1 fofle aflbluto della condannafon
della Ereiia , ello zuro la liberta della Ghiefa,
t& rinuncio alla rafon della Vicaria di Bologna»
iel ghe prerendea alguna cofa •

Ei Magnifico Signor Mefler Francefco da
Carrara , el qual' havea a mente le inzurie ri-
cevude dal Uufe di Oftorico per la donafon ,
che rimperador gli havea fatta delle Terre
Feltre, & Cividal, & cheU dittoDufe ftrapar-
lava di lui, eziandio non fi habbiando fmente-
ga di quelli da Spilimber^o, i quali i era te-
gnudi in una gran quantita di moneda* la qual
quantica pid volte domandada ,elli havea ricu
sa di pa^are» 8c si fi havea liga col dittoDufe
di Oftonco contra la Ghiefa di Aquileja, dejia
qual* elli era Feudatarii . I quali eziandio da
Spilimbtrgo al tempo, come e fcritto , che

Suelli da Venezia menazava di far guerra al
itto Signor Mefler Francefco , fi havea oiferti
a i ditti Veneziani contra el ditcoSignor : fian-
do folicita dai Patriarca » el qual benche fbfle
in tregua col ditto Dufe » pur* havea gran pau-
ra di lui , inclino Tanimo fo a far' union col
ditco Patriarca concra el ditto Dufe » in cafo
chel difctndefle in Icalia per yolerlo inimtgar.
Et cosi mandadi fei de* Confejeri del ditto Pa-
triarca » i quali dal parlamento gencral delia
Patria di Friuli havea potefta a quefto » el dit-
to Signor Meflcr Francfefco da Carrara fi ligo
col ditto Patriarca fin* a anni tre contra i Dufi
di Ofterico , & i foi aderenti , no vojando i
ditti Dufi in algun modo per vifini. Dcllaqual
Liga appena grinftrumenti» che era fta fatti ,
era ben fecchi, che i Furlani. i quali era ina-
oimadi contra quelli da Spilirabergo, perche
per la foa poflanza elli trattava , che'l Dufe
vegnifle- in Friuli , az6 che ello fuvertifle qud-
laPatria, & eziandio per vedere ^ fe'l ditto
Dufe vegnifle in Italia» che cllo no havefle ri-
cetto in la Patria: per z6 elli defirava molto
la ruina di ditti da Spilimbergo . Allaqual veg-
gendo el Patriarca efler luogo , perche fuora
da San Daniele Caftel infino a Spilimbergo fi
fafea una Fefta , a la qual fuole concorrer tutti
quelli da Spilimbergo, ordino a i fo homini di
piar chi andafle, o fi trovaflc alla ditta Fefta ,
« che poi con ogni forza ellicorrefle allaTer-
ra , la qual* eUi dorefle piar , ie elli poflefle .
Ma alla ditta Fefta non ando auel ci quella
moltitudine , che era ufada . O cne elli favefle
di quefto ordine , o fofle come fi volefle pure ,
in queUi , che ghe venne, fu fatto affalto, &
furono moiti prefi : & cosi fu comenzada la

Suerra a queUi da Spilimbergo . La qual co(a
ifbiase molto al llagnificoSignorMeflerFran-
cefco da Carrara , perche in quefto fatto no fu
procedii fegondo Tordine , che era da . Havea
el dittoSignorMeflerFrancefco di quefta union
fcritto al Uluftrc Rc di Hongaria , fe eUa gli
piafea» ono; & ioanzi la rifpofta del dirto
Re no fi dovea proceder ad alguna novita. Ma
p6 che la cofa era pur* andada tanto inaozi ,
rom. XII.

TUM PRIMUM.
A

& inftagando el Patriarca , che 'I ditto Signof
je defle fubfidio, el ditto Signor fpettando la
rifpofta del Re , in ^nefto mezo el SignorMcf-
fer Francefco mand6 Ducati mille al ditto Pa-»
triarca • con i qudli ello tolfe gente da CavaU
lo pur* a fo norae. Ma alla fin fcaldandofi piii
le cofe, al Magnifico Signor Meffer Francefco
convenhe mandar gente al ditto Patriarca, deU
le quali genti fu Capitanio el Cavalicro egr&-
gio Mefler Manuo Donato ; & con quefte gen-
ti i Furlani poie campo ad Umsbergo Caftello
di quelli da Spilimbergo , cl qual Caftello con
mangani ijc altre cofe bifognofe elli combatt6
tanto , che quelli , chc 'I guardava , el conven-
ne rendere ; el qual fubito fu gettado in ruina.
Nanzi alla perdita del qual Caftello Bertoldo
uno de' Signori da Spilimbergo , el qual* ert
dentro , poche notti nanzi fuzando per luoghi
afpri venne al Caftcl di Cuchagna , & di li fi
parti, & and6 a domandar ahurio al Dule «
Fatto quefto , tuita la gcnte di quelli da Spi-
limbergo venne preflb al Caftel di ZuchoU ,
el quar cra aflediado , el qual Caftelb era ia
monte poco lungi , & fovra Cividalc , & da i
Cittadini di quella Terra molto odiado ; & li
ftetie tanto, che *l Capitanio del Luogo, no
ghe fiando dado el fubfidio al termene afligna^
do , come ello afpettava , die el ditto CaflellQ
. al Patriarca , & a» Furlani . EI qual Caftello ,
: inftando molto quelli di Cividal , fubito fu bru-
1 fado • In quello che quefte cofe fi fafea , Ber-p
toldo , el qual* era anda al Dufe a domandar
ifuhfidio» con Cavalli ottocentO zonzc a Gori-
2^ per entrar con la ditta ^ente dentro da Spi-
limbcrgo : la qual cofa si per fama, si per
Mcfli nando vegnuda a notiZiaMcIIa gente del-
la Union , fubito i cavalc6 al paflb tra Stra-
foldo, & Valvafon , per efler' allc mani con le
ditte genti , pcrche verifimilmente elli no do-
vea per altra via entrar dentro da Spilimbcr-
go . Ma altramente fuccede , che Bortoldo da
Spilimbergo con le gcnti del Dufe , azbche ello
fchivaflc la gente della foyraditta uuion « per
Monti, & Luogbi filveftri venne al piano, pe»
via che niflun fi peafava , preflb a Spilimbergo
miara otto fenza battaja; oc cosi feravc in To
ditto Luogo di SpiUmbergo entradi , fe '1 fumo
no le havtfle accufado di alguncCafe, cheelli
bfus6 per far fegno ai compagni , i quali i fe-
guia . Al qual Luogo fubito corfe la gente del-
la unioa , 6c li in piana terra facte le fchiere
da una partc & dall* altra , la gente del Dufe
due volte fu cacciate di fchiera,& pur rifatti,
al fin fu fconfitti, sivirilmente fi port6 la gctt-
te della union , fu prefi Ii cento della gente
dcl dittoDufe, Sx, altrettanti morti, in li quali
fu venti Nobili , & fu prefo Cavalli dulcnto
con valife oc fome . Fu allora Capitanio della
gente del Magnifico SignorMeflerFrancefco da
Carrara Mefler Btrthuzo da Monte Melon Ca-
valiero in arme egregio, perchi el dittoSignoF
havea rivoca Meilkr Manno Donaco .

In quel^ tempo el Ma^ifico Signor Meflef
Francefco da Carrara parti tutti i beni patri-
moniali in tre parti con fo fradeili Mcifcr Mar-
fiiio, 8c Nicolo, de' quali beni i ditti Mefle*
Marfilio, 8c Nicolb have le due parti, 6c It
Cafa grande da Santa Lucia, con molte altro
cafe contigue lornida di ogni Maflaria» con due
pani delle frue deiranno prefente . La qual
Cafa elli and6 ad abitar con la Magnifica Don-
na Madonna Coftanza da Polenta fua Madre in
la Fefta del Nadale . Et fi ghe fu manda per
lo fovraditco Magnifico Signor Mefler Firancef-

S f f » co

Digitized by

9f7 AD CHRONICON

, to da Carrtra lire ventiquactro mila per bene . A
entrada & governo di Cafa .

El ditto Magnificp Signor Mefler Francefco
habbiando fempre in animo elcrefcimentodel-
la CittvVdi Pava » azoche ella foife ornada del
fiore di tutte le Scienze , con grande inftanza
ottenne da Papa Urban QjnincQ la ^razia della
Scienza? Theplogica ; & cbe lo Aoba di San
Stefano da Carrara» vacando in Pava la Sede
Epifcopale «poflefle dottorare in le altreScien-
2e .

Crefcendo di di in dj la guerra intro elDufe
di Ofterico ♦ & i Signori Mpfler Francefco da
Carrara i e l Patriarca d*Aquileja , alla Comu-
nita di Venezia parfe traitar di Pafe, c fi man-
do al ditto Magniiico Signore una folenne am- B
t)aflada , & piii benigna di nifluna , che elU je
hayefle mai prima mandada, anzi fu dubbio, fe
clli havea fatto quefto per zelo, o per metterlo
in odio all' inclito Re di Hungaria j fe cllo ha-
vefle componb con loro di Pafe , el qual* ha-
vea tutta la foa fperanza in lo ditto Re • Fu
per lo ditto Magnifaco Signor Mefler Francefco
aa Carrara faviamente rilpufto alla diita ambaf-
lada , noa fi pofler comprometter lui in altra

Esribna , che in lo inclito Re di Hungaria ar-
itro eletto di concordia delle parti . Ma o che
fi elcgefle altro arbiiro , o pofleflefli eleggere
veramenic , la Comunita di v enezia feria pre-
ponua a tuiti i altri homini & Signori .

Inftagando quelli da Venezia con fue ambaf-
farie , eziandio approflb el Patriarca al tratta
di Pafe tra lui , e 1 fovraditto Dufe di Ofteri-
co, Bertoldo di Spilimbergo, del qual' havemo
di fovra fatto menzion, inftava appreflb el dit
to Dufe , ricord^ndofe el danno 9 che ello ha-
vea ricevudo , & cupido molto alla vendetta ,
che 'I ditto Dufe je mandafle genti , le quali
con quellc poche, che i era rimafe in la fcon-
fitta , che havea ricevii da Mefler Bertuzo da
Monte IVIelon , intendeflc a i danni della Patria
di Friuli . Ma in quefto la Divina grazia , el
fattodeliaqualperrifpettodella Ghiefa d*Aqui-
leja fi trattava , meravejofamentc favorez6 alla

fcnte de^ ColIigat che vojando partirfi da Lxi-
aco octanta homini notabili del Dufe di Oftc-
rico per yegnirVin la Patria di Friuli, & hab
biando za la gentc della union fcntida del ve

fjnir di cofturo , azoch^ elli no poflefle paflar
enza battaja , la ditta gente fi parti in due

garti , zoe el Capitanio del Magnifico Signor
lefler Francefco verfoSpilimbergo, & la gen-
te di Friuli cavalco verfo San Dantele , onde i
penfava dover cavalcar* i nimifi, & li preflb el
Luogo Ui San Pellegrin non lonzi da San Da-
piele fi fcoverfe lc ditte genti, 8c fubito fu alle
iTiani, & fu tra elli la battaja si fiera, cheben-
Che la gente del Dufe foffe pib in numero , &
mettudi due fiade i» rotta, ancora fi ridufle infie-
me ; ma pur' alla fiu no pofllmdo contra la gen-
te dalla union , fu pofti in rotta, de^ quali ven
li fu prefi, homini noiabili, nede'vivi ne fcam-
p6 le non fette .

Ancora no era finida la tregua , la qual* era
tra quelH del Tirole , & quelli di Val Sugana
Sudditi del Magnifico Signor Mefler Francefco
da Carrara, che Mefler Bernabo a petizion del
Duie di Ofterico , el qual fignorezava el ditto
Tirole, fe mando trefento ocdoni, i quali per
Guelli, cne rezeva li , non furono dipoi riccvu-
ai, digando che elli no havea mandato a quel-
lo. Ma no molto drio elli fo po ricevudi . Per
la qual cofa el Magnifico Signor Mefler Fran-
tcfco^ azoche i fo Sudditi no fofle danoezadi f

CORTUSIORUM f7f

fubico mandb gentc in Vai Sugana, bcoche per
tratta di Meiu r Ferigo di Mathlor Solda dcl
ditto MagniHco Signor, el qual fu manda ii coii
Ic genii del ditco Signor , la dicta treiiga dt
uoa partc 6c daU' altra fu fcrmada fin'alia me-
za Qparj^fema , che dovea vegnire .

Siando la fortuna coosraria» come h fcricto •
quelli da SpilimbergO , & aon habbiando fp$«
ranza in li remcdit dcl Dufe di Oltehco , d
Caflel di Trufo antiga pofleflion di Cafa fua^
el fico del quale era moltp acconzo a quelU .di
Spilimbergo, & alla gcntc dc*Colligadi cl coo*
trario , per tratta di quelii , chc lo habicava»
dei mefc di Avnle venne alle mani dcl Patriar.-
ca, el qual fubito el dc in fcudo ad un' altro»
azocche ogni iperanza i fofle colta di poflerlp
piii rihavcre • Po el di feguence Gerardo da
Rubiera Capitanio del Magnifico Signor Mefler
Francefco da Carrara con Te ^enci del dicio Si«
gnor , & con qu^Ue di Friuli entro in ia gras
Villa di Cordenon cziandio fatca forte , ufada
di abondar molto di vitfuarie ^ benche allora
vacua per paura de' Colligadi ; & si vinfe d
Cadel, che era li; po fi bruso la ditta Vilia»
robando ogni cofa, che clli trovos & brulau-
do fina alle porte di Porccnoa Caftel propria
del ditto Duie di Ofterico.

Rodoifo Dufe di Oilerico , no cognofccndo
el fenno degl* Italiani, del qualc, 6c di fcien-
za i pafla turti quelti del Mondo 9 con grande
idanza per foa ambaflaria prcso rinclitoRe 6i
Hungaria, che volefle mandar uno de' fuoi al
Magnifico Signor MeflerFrancefco da Carrara»
& al Patriarca d'AquiIeja , chc trattafle di trc-
gua tra i ditti Signori» e'l Du(e prcditco, cbe
durafle fin' alla Fefla di San Marcia. Alla do-
manda del qual vojando fatisfar Mefler io Rc ^
mando cl Coqte Zuanne da Vegla fo parcnce
a i ditti Signori , & queflo fu de Marzo , el
qual trattafle di tregua tra le parti , ia qual
tregua domandava el Dufe , folamence azocho
ello poflcfle foccorrcr' a i Luoghi , i quali lui
& quelii di fua parte ccgnia in la Patria dt
Friuli, i quali Luoghi era per vegnir fubito io
le forze dei Colliga , fe uo fi provedea di vit^
tuarie . Ma el fo penfiero inganno p\h lui , chc
i CoIIiga, che'l venne il Conte Zuanne, & fu
prima al Patriarca , al qual* efpofta la foa am-
b iflada , per lo ditto Patriarca gli fu rifpofto »
lui no pofler fovra queflo far cofa alguna fenza
confcienza dcl Magnifico Signor Mefler Fraa*
cefco da Carrara , con lo qual' cllo era unido .
La fimile rifpofla havo el ditto Conte dal St-
gnor Mefler Francefco; ma che ello tomafle da
Mefler lo Patriarca , che illo ghe mandaravc
eztandio fo Mefli informadi di foa intenzion, &
che per quelli je ferave allora rifpofto , che
fofle da far per utile di quefto fatto , bi^uchi 1
ditto Signor Mefler Francefco, e l Patriarca fe
havca di(pofti di commun'accordo, che la tre-
gua no havcfle effetto; & quefto volea, ti no-
tada Taftuzia dd Dufe Rodolfo , s) la mala
condizion dei Ib Luoghi in Friuli , i quali tutti
cra vacui di vittuarie , & de le altre cofc ne*
ceflaric . Ma il Conte Zuanne partido dal Ma-
gnifico Signor Mefler Francefco and6 a Veac-
zia per veder quelU Terra, digando che'l tor-
nerave poi al Pacriarca a tuorre rifpoftt* la
quefto mezo che quefto fi fa, i Caftelli di Cof-
ian, 8c di Zopola della Signoria del ditto Du(e
fi die al Patriarca , perche Girardo da Rubiera
Capitanio delle genti del Signor Mcflcr Frao-
celco da Carrara cavalco a i ditti Luoghi cott
le genti dwl diLCoSignor, & del Patriarca, pro*

isec*

Digitized by

$19

ADDITAMENT

m^itendodivolerlieombatter, i quali nojDc^ffi-
cada «Igupa battaja» fpoouoamepte tondi^;
& cosi el dieto Conte Zuanne fi pani femut
tregua ^ la qual fe vegnuda fo(re ad effeitO ^
promettea el ditto Conte » che di;ran4o la dit-^
ta tregua» rinclito He di Huqgaria veanarave
a S^gabria , al qual tuogo maadadi i Meffi dei
Dufe » & queUi de i Colligadi » ello compooe-
raye di Paie.

El termine della tregua ^ la auar era tr^
cueUi del Tirol Sudditi dcl Dufe di Oftarico,
oc queiU di Valle Sugana fudditi del Masnifico
Si£nor Meifer Fraocefipo da Carrara » €\ qual
fioia a meza Qpare^ma, di comun voler delle
parti , fu prolongado ijn' a di quindefe drio la
Pentecofte, el qual di fo el primo di Zugno,
& da quel di poi fin' a quindefe di Agofto con
le prime ccMidiziony in lo qual tempo, 2oe del
mefedi.Avrile fu union traelPatriarca d*Aqui-
leja , e il Conte di Goxiza Mainardo , fu ferm^
contra el Dqfe Rodolfo di Oftorico.

Rodolfo Dufe di Oftorico impaeiente deUe
inzurie» che ello havea ricevude in le parci di
Friuli fovra el combatter de i foi , & de i fo
CafleUt f & quefto piii a fuggeftion di altrui 9
che di foa volontk , non veggendo per la union
fatta intra el Patriarca d*AquiIeja , & el Conte
di Gfortzia 9 onde ello pofTeire haver via in ie
parti di Friuli , fe non pcr lo Terren del dicto
Coote di Gorizia , 6' pens6 di jpaifar* in forma
di Scudicsro per ditto Terren del Tirol , & an-
dar' a Verona , & po da Verona andar' a Mi-
lan . Et c^i vegneodo a piedi per le Monca-
gne, & Luoghi SUveftri , accompagnado fola-
mence da cinqqe cpmpagni , venne in Tirol , &
ivi s'inferm6 dei corpo, & di pie, che*l con-
venne giacer li molci zorni, che eUo non fi pof
se partire. Ma pur'aUa fin folicitando el fo an-
dare Mcfler Bernabo , 8c Can Signore > nemii!
del Magnifico Signor Melfer Franccfco da Car
rara » come parle per ovra , men che mezo fa<
00, venne a Trenio; & li Blafio da Grigno fio-
lo in qua in drio di Antonio da Caftelnovo ,
per . amezamento di alguni comenzo el tracca
deUa ribtUion , la qual per la cregua , che era
allora » eUo no fu ardido di difcovrir » per di
fefa del quial Blafio el Magnifico Signor Mcflcr
Francefco havea prefo la guerra con Meffcr
Xicho vecchiOt & non iolamence el lo difefe ,
ma ello azonze aUa foa Signoria Tafin Luogo
acconcio a pafcoli di animali , el qual Luogo
prima tegnia el dicio Meffer Xicho vecchio; oc
fu quefto al tempo, che rinclito Re de Hunga-
ria venne ful Trivifan ; per interpofizion dcl
quale Mefler lo Re, el fovradiccoSignorMefler
Francefco diede al Marchefe di Brandemburgo
cen certi patti i Luoghi , che eUo cegnia lul
Terren diTrento, DaTrenco poi ando el ditco
Dufe Rodolfo a Verona, dove el o fu ricevtado
con grande honore ; & da Verona poi ando a
Milaao , & li eziaadio fu recevudo coii grandt
apparecchiamemi, con lo qual Meflcr Bernabo,
Tanimo del qual & ogni fo penfiero vegghiava
fempre pib ai danni del ditco MasnifivOSignor
Meffcr Franccefo , eUo fi lig6 a doverlo inimi-
gar ad ogni foa requifizion . Ma el Magnifico
Signor Mefler Franctfco da Carrara , accorzen-
dofi el ditto Dnfa Rodolfo di di in di piii cer-
car concra lui cosi appreflb el Si^nor da la Sca-
la , come appreflb Meflcr Bernabo , per fo Mef-
fo volfe tentar' el Signor preditco da U Scala 9
tl qual ello favea ben favorezar el dicco Dufe ,
tioe che'i ghe piafefle di voler dar paflo aUe fo
genci di poflcr* andar a Trenco per lo (o Ter

UM PRrMUIt. |to

ren, & che efisiandio ello el voIefTe fubvenir di

ijente» & appreflb vedar' i fo pafli al dicto Din
e , fe ellQ vegnifle ai 16 danni ; & quefto fcrif-
fe el ditto Magnifico Signor Mefler Francefco
da Carrara , pendendo ei tratca di prolongar U ^
tregua tra queUi ddl Tirol SuddirideldiccoDu-
fe , & quelli di VaUe Sugana Suddici del ditco
MagQtfico Signor, az6 che ello poflefle fatisfai^
alle preghierc dd inclito Re di Hungaria , d
qual per lo Egregio CavalieroMeflerFcrigo dt
Majtmor lo havea confbrta , &'I confortftva alla
prolongazion della ditta tregua. Cao Signore
non p^endo covrir' el concetto del fo animo t
rifpofe al Meflb del ditto Signor Mefler Frao^
cefco in quefta Ibrma , no poflerfi ferrar' i io
pafli a tanto Principe , come e il Dufe Rodol-
ib, che cUo no vacia e vegna per fo piafer ,
perch^ di coftume di Cafa foa np era mai (U
fatto cotal cofa , ne per le novick , cbe ello
afpecta, poflergli dar fuflidio pur d'una bandle-
ra , & ancora no ghe ferave honefto datr* ad
algun fuflidio algun contra d dicto Dufe » el

2uaI'andaado in Lombardia pafs6 per Veronip
i per Verona dee ripacriare .
Ma ftando la cofa cosi, & habbiandofi fpe«
ranza della tregua , che fi dovefle prolongar »
come fi fperava , i Traccadori del Dufe Rodol-
fo, fotto Tperanza di proloagazion della dicct
cregua , meno per lunga i Afcfli del Magnifico
SignorMefler Franccfco da Carrara in fin* aUa
nocte del di , che pafto la tregua ; po inconte-
Qence quel Biafo cla Caftelnovo faliador di foa
ftf fmencegandofe i beoeficii p?r Mefler Fran«
cefco facci a lui ^ & a fo Padre , facta la rebeU
Iion*al ditto Magnifico Signor , & accoftandofi
col Dufe, cerco, che queUi da Tafin , i quali
era za fta fotco foa Signoria , i defle la fe , U
aual molco nanzi elli havea promefifa alMagni*
ficoSignorMeflerFrancefco; la qual cofaquelli
da Tafin ricuso di far : onde ello fi pofe a ro-
bar.cjUeUi, & le fo cofe, anzi piti molti, che fi
tegnia feguri in le fo mani , & che ghe havea
pofto le (6 cofe in guarda , che finida la tregua
cUo ghe colfe le dicce fo cofe,& redomandolle»
eilo fi fe' beffe di loro .

Fatce quefte cofe per Biafio , come i fcritto,
per lo Capicanio del Magnifico Signor Mefler
Francefco da Carrara , el qual' era fta manda
ia nanzi el fin dcUa cregua , & per i alcri , che
fi era riducci in la Baftia , li con le genci del
predicco Magnifico Signor Mefler Francefco fu
facca refiftenzia . quanco fi poce , a Federigo
Cavaliero di Greiffenftain Capitanio delle gen-
ti del Dufe Rodolfo , el qual vegnia a confer-
mar el tradimenco di Biafto , che era za facto ,
per modo che 1 dicco Federigo fu ferido d*un
colpo di baleftro . Po per Ic dictc genti del dit-
co Magnifico Signor Mefler Franccfco , facto-
ghe faver quefte cofe , fubito el mando la tut-
te le genti d'arme , che era a Pava, & ancht
molci Ciccadini baleftrieri; po je mando ezian-
dio molce genci, cheU Marchefc d'Eft je man-
do in alcurio . I auali zonci Ii, fubico elii fi po«
fe a combaccer' el Caftello di Grigno , el qual*
e pofto fu una alca Montagna , & per via aA
pra, che appena fi pu6 cavalcar ; & combacel-

10 con tanca forza, & con tanta inftanzia, ch«l
cerzo di queUi del Caftello renderono el Ca-
fteUo, el qual Luogo rendudo, & poftoinguar-
da , fubico la gence del dicco Magnifico Sinor
Mefler Franceico ando a mecter campo ad un*
altro Caftel del dicco Biafo chiamado Ivan , &

11 fubico vinca una Baftia di legno meccuda a
prcflb el dicco CafteUo , dove Biafio havea fat-

Digitized by

ftl

AD CHRONICON CORTUSIORUM

to {lalle da Antmali, elli (i pofc in a^nimo di a(-
fediar'el ditta Caftello per la caretlia , che era
dcQtro dt vitcuarie, come elii havea (apuco da
alguoi dclla Baftia ; & era in lo ditto Caftdlo
Biafio^.la Madrct la Mojere, el Fradello, 8c i
iioUy pur^arpcttaado ratturio del dicta Dufe di
OftericQ.

In quefto mezo el Dufe Rodolfo giacea in*
fermo a Milan t & si che i M^dici penfava piii
di foa moite« che di foa vira : della qual cofa
Meiler Bernabo » come ello moftrava per i fe-
gni di fuora , era molto doleme ; 8c pur Biafio
a(pcttava ralturio , che ello havea maoda a
domaiidar* al ditto Dufe ^ facendogli faver , in
che cafo ello era > al quarei Dufe promettea »
& cosi havea nanzi pih volte promelfo , che
ella vegnirave a quelle parci con genti , & cosi
qqella fperanza di di in di Tingannava . Ma
pur* alla fin MefTer Bernabo ai prieghi del dit-
tQ Dufe maudo a Trento ctnquecento homini
armadi » che doveflero aidar* el ditto Biafio af-
fediado 9 e pafso le ditte geoti per i Luoghi de
Can Signore fpontanamente ad elliconcelfi. La

S|ual cofa fentida per la Magniiico SiKnor Mef
er Francefco da Carrara » fubita ello mando
al campo pedoni , che ello havea nanzi fatto
aflbldar , oc cosi come elli vegnia di dj in di ,
ie maodava appreflb per i Capitanii , che era
Uf che in divei4e fiade fu per numero fette-
cento . Eta si ben guardado , 3c si ben fomido
el ditto Campo » che elli temea poco d^aflalto
de* qemi(i . Nondimen perzo di & notce anda-
van facendo diltgente guarda.

Coftringendo l*afledio delle genti del ditto
Magnifico Signor Mefler Francefeo daCarrara»
IQCttudQ al Caftel d*Ivan ^ di di ia di piti el

ditra Biafio , & tuttt quelli dentfo t per
neccffitk di vftruarte & d'ac(jua, el dltta Biafio
<^aftietto pattezo coft quelli , che rcggea ^
Caftipo, del qual* aUora^ era Capitanio Meflcr
Zuanne degli Obizi , che fe in fin' a atto di d
no je vien datto foccorfaV levando via cl ditta
Campo, & fia quello foccorfo cdn le Bandicrt
levadc , ello readera el Caftella . Et per quc-
fto ello mando tre fuoi Meffi a Trcnto al Ca-
>4tanio, chc era li per lo Dufc, fperando di ef-
erloccorlb, come al Capitanio del Dufe ie
lavea promeflb . Del qual Capitania comparfe
>en' alguna ^ente , deunontando zofo pcr luo-
ghi falvadeghi & alpeftri , moftrando di voler
vegnir' a foccorrer' el ditto Biafio, ma no ar-
dida perzo di farfi inanzi , perche la gcntc dd
ditto MagniHco Signor Mefler Fraocefco da
Carrara era ii appariada per tuor fubito batta-
ja. Per la oual cofa Biafio tegnendofi beflado,
8c per Tinftanzia del termine brieve , ancora
rimando Mefii al ditto Capitanio , i quali nd
torno mai , temendo allora Biafio di pezo, per«
che Tera pafladi i ditti otto di , & no havea
habii fbccorfo , el de el Caftello un di Mercori
vinti quattro del Mefe di Settembre , uflenda
di f jora lui , 8c le fo Donne , 6c tutti i foi coa
le fo cofe , come era fta di patto , 8c si confi*
gn6 el ditto Caftello al Nobil HanM> Checco
da Lion , riccvendo quello per jiome del ditta
Magnifico Signor Mefler Franccfco da Carrara.
Le quali tutte cofe recitade dei ditto Biafia
duro un Mefe 8c mezo .

Siando le cofe difpoftc t comc i ditto, 8t
tutto '1 di crefcendo la nominanza del tornar
del Dufe con genti d^arme , di fubita fu ditta
el ditto Dufe efler morta a Milan.

^e/i^ua dfffiderautur.

ADDN

Digitized by

ADDITAMENTUM

S E C U N D U M

AD CHRONICON CORTUSIORUM

PATAVINA DIALECTO CONSCRIPTUM.

MGCCLIX. Adi XXIX. de Mazo
circa le XXIV. horc' nase Mcf.
fer Franccfco fiolo del preditto
Magnifico Mcfler Francefco da
Carrara.

MCCCLX. EIMagnificoMcflerFrancefco da
Carrara Segnor di Pava fe Caftelcarro , e Por
tonuovo» 2oe Oriago ^ di che Veneziani el co-
menzo havere in odio ; per la qual cofa i volfe
£ir un Cailclio a Santo Elero ; ma alla fin i
s'accord6, che in fina a cento anni auella yfola
de Sant Elero remagna al Comun di P^iva f e
di Venezia per indivifa .

MCCCLXII. El Magnifico Segnore Meffer
Francefco da Carrara ^ fare Molini al Ponte
di Porcigliay con i quali la via del Naviglio fo
tolta da Piiva a Vcnezia a i Veneziani . Anco
xa fe fare una Villa di fotto daOryago; per le
quali cofe el ne fegui molti mali cra Pavani , c
Veneziani .

'MCCCLXVL Di ultimo di Deccmbre. Ma-
4onna Ziliola da Carrara aodo a mario in San-
fogna 9 c fo mogliere del Iliuflre Venceslao
Dufe di Sanfogna .

MCCCLXXI. Mifler Marfilio fradello del
ditco Mifler Francefco da Carrara Q parti oi
Fava, e fo fattoConce di Campagna di Roma,
io che i Veneziani lo indufle a dover craire
•I ditto fo fradello .

, MCCCLXXII. Di IV. di Ottobre. I Vene-
^iani comenzo la gucrra contra elSegnorcMef-
fcr Francefco da Carrara .

MCCCLXXII. Di Marti XXH. di Zugno .
Madonna Cacherina figliola del Segnore Mefler
Francefco da Carrara , la qual fo mojere diel
Conte Stephano di Segna, ando a mario; e fu-
bico come la pafso le palle de* Veneziani , elle
gc fo ferre drio per la guerra, che comenzava .

MCCCLXXIII. Di VIII. di Mazo . El fo
fconfitta la zente di Mcfler Berbabo, e di Mef-
fcr Galeazzo da la zente de la Chiefia » e de'
foi Colligadi al Ponte di Nuovo ; in la qual
rotta el fo prefi MD. boni homeni . £1 Conte
di Vertb vergognofamante fen fuzi»

MCCCLXXUI. Di XIV. di Mazo. Mefler
Francefco figliolo del prefato Meflcr Francefco
Segnor di Pava fo fatco Cavalierc pcr le man
del ditto fo Pare in la fconfitta cne fo dk a'
Veneziani a la baftia da Serraporci •

MCCCLXXIII. del Mefe di Settembrc . Fo
facca la pafe tra i Veneziani, e Mefler Francef-
co Segnore di Pava .

MCCCLXXIII. Di XXIIL di Zenaro. Mef-
fer Nicolo da Carrara fo mettb in prefon in la
Rocha di Moncelefe , e li a la fin el mori.

MCCCLXXIV. Di primo diZenaro . EI Se-
gnor Mefler Francefco ft fare un Tomiero in
lu la piazza foa , e uqa parte fo veflia di roflo,
t Taltra di bianco. Sl Capitanio de' Rofli fo
Mtfler Zoannc di Rodi ; el Capicanio de* bian-

chi fo Mefler Arnoldo . EI prezio fo da per nna
nobile Dohzella Neza del dicco Segnore. El
prezio fo du Capellecti con belle penne di fo-
vra, zoe un d*oro, Taltro d'arienco lavork . E
Mefler Archoan pcr lo mejore dc* rofli havi el
capdleco d'oro; e MeflerZoanne diilodi havc
Taltro .

MCCCLXXIV. Di IX. di Mazo . Fo co-
menza el Caftello di Pava appreflb la Torre di
Mefler Ecelin » el qual fo facco in men di quac«
cro anni . ,

MCCCLXXIV. Di Marci XVIII. di Luyo .
EI Sereniflimo Pocca Miffer Francefco Petrar«
cha mori in la Villa di Arqua .

MCCCLXXIV. El fo uaa grandc fame pcf
turto .

MCCCLXXV. Del Mefe diOttobre , Meflcr
Can S gnore da la Scala mori » el qnal innanzi
che*I morifle , fe ammazare Polo Albuino fo
fradello, el quarera in prefon a Pifchera; azo
che Mefler Baitbolomio ^ e Meflcr Anconio foi
figlioli remagniffe Secnori . E cosi i fp fatci di
XV. di Ottobre prediuo,

MCCCLXXVI. Di XV. di Mazo. EI Duft
di Ofterica Venne in ful Trivifano con molta
zcnte 9 e fe gran danno robando » e brufando
ogni cbfa . E a di XXV. di Luyo cl torno io
Oftericha . E Mefler Jacomo da i Cavagli Ca-
pitanio de* Veneziani cavalco a la Ciufa di
Quero coii cucco ei fo efercito ; e li fubico cl
fe una baftia ; e branco la clufa , c una baftia »
lc qual el ditco Dufe haveva fatto, e tegniva •

MCCCLXXVl. del Mcfe di Octobre . EK
Dufe di Ofterica , e i Veneziani fe* treuga t
benchc innanzi che fe la criegua , i Vene*
ziani have una gran rotta a Feltre .

MCCCLXXVI. Di III. de Luyo. EI Cardi.
nale^i Zeneva vciine id Italia con XII. mila
Berconi Soldadi del Papa Gregorio XI. E mecci
campo a Bologna .

MCCCLXXVL Di XIII. di Seccembre . El
Papa Gregorio preditto fi parti da Vignone con
XII. Caroinali , e molti altri Prelaci .

MCCCLXXVII. Di XVII. di Zugno • El
dicto Papa Gregoro entro in Roma.

MCCCLXXVII. Di ultinK) diMazo. EIMa^
enifico Mefler Francefco Zovene da Carrara
iposo la Illuftre Donna Madonna Tadea figltola
del Magnifico Mefler Nicolo Marchefe.da Elte
in la Citca di Ferrara. £ a di VII. di Zugno
la diccaDonnacncrocongrandc honorein Pava.

MCCCLXXVII. Di VII. del Mele di Zu-

fno . El Sereniflimo Prin ipe Lodovigo Re di
lungaria combacc^ con Rodano Principe de'
Bulgari Infedele; in la qual pugna fo quaranca
milia combactenci per parte ; e a la fin el dicto
Re have vitcoria de' dicci Infedeli. E de U
dicca viccoria el fcrifle una lettera al Magnifico
Mefler Francefco Segnorc di Pava t come a fe
cariflimo amigo.

MCCO

Digitized by

,85 AD CHRONICON

MGCCLXXVIII, Di XXVII. ai Aiarw) • El
Fapt QregQfo mon in Roma •

MCCCLXXVIII. Di VIII. diAvrile. Mefler
Bartholomio da Napoli Arcivefcovo di Barri
tb fatto Papa ; e fo chiama Urban Sefto .

MCCCLXXVIII. del Mefe di Avrile- ElRe
di Huogaria , cl Patriarcha Marchoardo di
Aquilea aLenoefi , el Segnore Meffer Francefco
Vccchio da Carrara Segnor di Pava £c liga
•onrra Veneziani , e Melier Bernabo .

MCCCLXXVIII. Di XII. del Mefe di Zu-
f 00 . El Re d'Hungaria, el Patriarcha , e Mef-
ict Francefco da Carrara disfido x Veneriani •

MCCCLXXVIII. Di V. del Mefe di Luyo.
Meffer Francefco Vecchio da Carrara mette
Campo a Meftre , in lo qual Campo fo Meffer B
Francefco zovene fo figliolo .

MCCCLXXVIII. Drio la Creazion del Papa
Urban Sefto el comenzb el Scifma ; e i Cardi
oali Oltnwnontani creo Antipapa Meffer Uber-
to Cardinale di Zeueva, c comenzo la guerra
contra el Papa .

MCCCLXXVIII. di X.del Mefe di Settem
brc . El gran Conte Maiftro de la Gorte del Rc
di Hungaria venne a Pava con V. cento home-
ni d*arme , e men6 con fe tre carrette car^ade
di piaftre d^Arzento , le quali el apprefento al
prefato Meffer Francefco Vecchio da Carrara
per parte del fo Re , azo che 1 poffeffe far bo-
sa guerra a i Veneziani «

MCCCLXXVIII. Di IV. di Ottobre . La
Magnifica Donna Madonna Fina Mogliere del
Magnifico Meffer Francefco Vecchio da Carra-
ra mori .

MCCCLXXIX. Di V. di Mazo . I Zenoefi
fconfiffc XXIL galie de* Vencziani appreffo
Pola.

MCCCLXXIX. Di Mazo. 1 Berton fb fcon-
fitti appreffo Roma per la zente del Papa Ur-
ban .

MCCCLXXIX. Di XVI. di Agofto. 1 Zc-
fK>efi , c'I Magnifico Meffer Fraacefco da Car-
rara prcfe Chiofa .

MCCCLXXIX. Di III. diSettembre. Mef-
fcr Karlo da la Pafe figliolo del Duca di Du-
razo , c Ncvo del Re Luyfe di Hungaria, di fo ! D
€omandamento venne a Trivilo con ottomilia
Cafagliy e li in cerca mctte Campo.

MScCLXXIX. Incontenente po che fo pre-
fa Chioza; I Veneziani vezandofe a mal partio»
fcriffe una Lettera al Magnifico Meffer Fran-
ccfco Vecchio da Carrara ; e dove in prima el
Dufe de Vcnezia fe fcriveva de fovra, el fe fot-
tofcriffc ; c dove che foleva appellare el ditto
Meffcr Francefco Nobile , cl lo appello Magni-
fico . Digando al Magnifico , e Poffenie Segno-
rc Meffer Francelco da Carrara, di Pava, e del
dcftretto Imperial Vicario Generale . Preghemo
]a Magnificenzia voftra, che '1 ve piafa di man-
^are lc voftrc Lettere di falvo condutto a Me-
ilrc di poiler vcgnire a la prefenzia de la Ma-
gnitudine voffara , di ftarc , e di tornarc libera-
mente a glt infrafcripti Ambaffaori noftri di no-
^a intenzionc pienamentc informa .

* Andrea Contarino Dufe di Venezia &c.

Nomi degli Ambaffaeri fo fuefii.
Scr Picro Juftinian Procurador,
^r Nicolccto Morefini Procurador,
Scr Jacomo de* Prioli .

Data in lo noftro Ducal Palazo di XVII.
di Avofto.

A qucila Lcttera cl Segnor no ghe volfc rcf-
poadcret

CORTUSIORUM 9U

MCCCLXXIX. del Mefc di Avofto. EI Se*.
;nor di Pava y c i Zenoefi prefc Cavarzere » e
^oreo , c Ic Bebbe .

MCCCLXXIX. Di XXIV. di Septcmbre . I
Zenoefi fconfiffc la briga da la Rofa in la ViUa
di Befagna, de la quale era Capitanio Heftor.

MCCCLXXIX. Di XXIII. di Decembrc. El
Dufe di Venezia con XXIV. galie rivo a Chi«*
za , e ain^d olia intorno intorno.

MCCGLXXX. Di XIX. I Vencziani fconfif-
e i Zenoefi a Brondolo , dovc fo trovk pih di
mille moni , fenza quelli » che fe anneg6 ^ e
circa ill. mila fo prefoni .
MCCCLXXX. Di XXII. di Zugno. I Vcne.
ziani rihavc Chioza .

MCCCLXXX. Di Zugno. Triefte rebcUi
Veneziani, e deffe al Patriarcha di Aquilca.

MCCCLXXX. Di Zuobia XX. di Dcccm-
brc . Caftelfranco rebeU6 a' Veneziani, e deffc
al Segnor di Pava .

MCCCLXXXI. Di VIII de Mazo. EI Dufe
di Ofterico entr6 dentro da Trivifo con MCCGC.
Lance di volunta dc i Veneziani , durando U
guerra tra loro, c'I Magnifico Mcffer Francefce
Vecchio da Carrara .

MCCCLXXXI. Di XXi. del Mefc di Mazo.
EI Nobil Homo Lorenzo Baffo da Venezia, el
qual* era Capitanio de la Rocca di Afolo ^ d^
la ditta Rocha al Nobil' Homo Meffcr Zuai
Ban da la Serena , e\ qual fubito la de al Ma«
gnifico Mtffer Francefco Vecchio da Carrara.

MCC LXXXI. Del Mefe di Luyo. Meffct
Francefco da Carrara have Porto Bufoleo .

MCCCLXXXI. DelMefcdiLuyo. 1 Zenocf
have Cavo ci ntria.

MGCCLXXXI. Di XIL di Lmro. Di notte
Meffer Barcholomio da ia Scala figliolo bafta^-
do di Can Sfgnore fo trova morto e impiaga im
XXVI. luoghi, c un fo compagno in XXXVL
in una ftnda vegnando da una foa Donna .

MCCCLXXXI. Di Luyo. MefferFilippo da
Lanzon Cardinale di Franza vcnnc per Patriarr
cha di Aquilea .

MCCCLXXXI. Di XXVI. di Luyo. Karle
da la Pafe have NapoU.

MCCCLXXXI. Di Domenega primo di Sct-
ti mbre . Fo cria la Pafe in Pava tra el Re di
Hungaria , el Patriarcha di AquUea , Meffec
Francefco da Carrara, e i Zcnoefi da una par-
te , e Vencziani daU* altra .

MCCCLXXXII. Di XVIII. di Luyo . El
Duca d'Anz6 venae in Italia.

MCCCLXXXII. LeoDoIdo Dufc di Oftcrice
move guerra al Magniaco Franccfco Vecchie
da Carrara.

MCCCLXXXIII. Di XXVIII. diZugno. Fe
cridada la tregua tra el Dufe Lipoldo, c Mef-
fer Francefco Vecchio da Carrara. Et in quel
di nafse un putto a Meflcr Franccfco Zovenc
da Cairrara ae la Illufttc Donna MadonnaTha*
dea figUola del lUuftrc Marchefe Nicolo da
Efte ; el qual putto have nome Francefco ; e in
fucceffo di tempo el fo ditto Francefco Terzo.

MCCCLXXXIII. delMefe di Luyo. EIMa-
gnifico Meffer Francefco Zovene fo a parlamen-
to con cl Dufe Lipoldo di Ofteric» in ful Tri-
vtfan , in ie campagne di Settimo pcr trattar
pafe tra lui , e fo Pare.

MCCCLXXXIII. Di VII. di Agofto. EI Sc-
gnor Mefler Francefco Vecchio havc cl Caftel-
10 di Cordignan . E il di primo di Settembre
have Ovedtrzo .

MCCCLXXXIII. Del Mcfc di Scttembrc .
EI Magnifico Mcffer Franccfco VccchiodaCacr

rara

Digitized by

9«7

ADDITAMENTU

rara havc k Motta^ la quar era di que da Ca*
min . .

MCCCLXXXllI. diOttobre. El Magnifico
Scgnor Vccchio da Carrara mette can^po a
Conigliano, ma el nol poic havere.

NfGCCLXXXIII • Madonna Liera

Igliola di Mtffer Francefco Vccchio da Carra-
ra ando a mario , e Mefler Ferigo Conte di
Otin fo fo mario.

MCCCLXXXIV. Diquattro di Fevraro. El
ft> fatta ia Pafe dal Dufe Lipoldo al Segnor
Vecchio da Carrara ; c have Trivifo , c Triyi-
fan per Ducati cento deieotto miiia .

MCCCLXXX V. Di Mazo . Comenzo la gucr-
ra da Mcfler Fiiippo di Alenzonio Cardmaie, e
Patriarcha di Aquilea a quei da Udine , e a'
foi Colliga , perchc i noi volfe accettarc per
Patriarcha .

MCCCLXXXV. Di V. di Mazo. EI Conte
di Vertii piglio Meffcr Bernabo fo Barba , e
Mefler Rodolfo , e Mefler Kario foi figlioli , o
meffeli in prefon» e toifeghe ei fo Sta.

MCCCLXXXV. Di VI. di Mazo. Ei Povo-
lo di Ferrara taglio in pezzi MeflTer Tomafo da
Tortona Vicario di Mcfler lo Marchelb Nicolo
da Efte.

MCCCLXXXV. Del ditto Mefe Mcffer An-
tonio da la Scala fe liga con i Vcntziani , c
con quclli da Udenc .

MCCCLXXXV.DiXXLdiDcccmbrc. Mef-
fcr Filippo di Alenzonio Patriarcha preditto
disfio Mefler Antonio da la Scala. E con ie
acnti di Mcffcr Franccfco Vecchio da Carrara
ci fc defcorrere el Ib terrcn , dc lc qual zenie
tra Capitanio Mcffer Zuanne d*Azzo .

MCCCLXXXVI. Dcl Mcfe di Fevraro. La
itente di Mefler Francefco Vecchio da Carrara
paiso la riviera di Barbaran > c roppe ii nimifi ,
« fe una gran preda •

MCCCLXXXVI. Del Mefe di Fevraro . Mef-
fer Antoaio da ia Scaia tolfe Tacqua dei Ba-
chion , aiie botte dc la Torre di Longara , si
€he*i no vcgniva miga a Pava.

MCCCLXXXVI. Del Mefe di Avrile. Mef.
fer* Antonio da ia Scala con le zcnti dc' Vcne-
ziaiii , e con ie lue mecte campo a Montagna*
aa, e havene poco honore .

MGCCLXXXVI. Del Mefe di Mazo. Mef-
fer' Antonio da ia Scala fe fare la bailia di Ro-
volon .

MCCCLXXXVI. Ei di XXV. di Zugno.
La zente del Magnifico Scgnorc Mefler Fran-
cefco Vecchio da Carrara lconfifle ia zente di
Mefler' Antonio da ia Scaia appreflb ia Bren-
tclla .

MCCCLXXXVI. Del Mefe di Avofto. Mcf-
fer Zuanne d*Azzo con la zente del prefato
Mefler Francefco da Carrara toife ia baftia di
Rovoion .

MCCCLXXXVU. DelMefediZcnaro. Mef-
fer Francefco zovenc da Carrara con la zente
foa pafso la Fofli Imperiale, e defcorfe tutto ei
Vcroncfe , dove chc ei fo efercito have de'
gran de/aiii .

MCCCLXXXVII. Di X. di Marzo. El Ma-
gnifico Mefler Francefco zovene da Carrara
con ia iba z nte fconfifle la zcnte di Meflcr' An-
tonio da la Scala ai Caftegnaro.

MCCCLXXXVII. Ultimo di Marzo. EI Ma-
gnifico Mefler F rancefco zovene da Carrara con
la iba zcntc , (eando Capicanii Mcfler Zuanne

M SECUNDUM- 9»

Agii e Mefler Zuanne d^Azzo, pafs6 la Fofla
da San Bonifacio , e li fe gran robaria .

MCCCLXXXVII. Di XVIII diOttobrc. La
zcnte del Conre di Verth per traimcnto have la
Citta di Vcrona.

MCCCLXXXVIL Di ultimo di Ottobre. El
Contc di Vertti , di volunta de' Cittadini have
Vicenza » la quai doveva eflerc del Magaifico
Meffer Fiancelco Vecchio da Carrara, fecoodo
i patti de la liga, che Tavea con cllo.

MCCCLXXXVill. Di XXVI.diMarzo. Lo
Illuftre Segnore Mefler Nicoio Marchefc da
Eftc figliolo di Mefler Obizo, mori . E fuccedc
in la Scgnoria di Ferrara ei Marchefc Alberto
fofradclio.

MCCCLXXXVIII Di Luni XXIX. di Zu-
gno. EI Magnifico Mcffer Francelco Vecchio
da Carrara rcnuncio la Segnoria di Pava a Mef-
fcr Francefco zovcne fb figliolo ; el quaie di
volunta di tutto ei Povolo fb eiettp Scgnore.

MCCCLXXXVIII Di Marti ultimo de Zu-
gno. El Magnifico Mefler Francefco Vecchio
aa Carrara fi parti da Pava , e ande d ftarc a
Trivifo.

MCCCLXXXVIII. DiMarti preditto ultimo
de Zugno . El Conte di Vertii desfio el Seguo-
re Mcfler Francefco Vecchio da Carrara •

MCCCLXXXVIII. Di Marti XIV. di Luyo.
La zente dei Co .te di Vcrtii pafso la Fofla di
Santa Sofia per defetto del Capitanio dei paf-
fo; e dapo pafso ia Brenteila, c prefe Liminat
c tolfe Tacqua del Bachion , e de ia Brenteiia
a Pava ; e venfe ia baftia da Pcraga .

MCCCLXXXVIII Di XXIV. di Novcmbre .
EI Segnore MefltT Franceico zovenc da Carra-
ra con ia foa famcya ufci di Pava » c ando al
Conte di Verth.

MCCCLXXXX. Di XXV.diZenaronacqut
Ubertin da Carrara figliolo di Mefler Fran«
cefco .

MCCCLXXXX. DiXVI. di Zugno. EiMa-
gnificoM fllr Francelcu zovene daCarrara def-
fijo el Conte di Vertii.

MCCCLXXXX. Di XIX. del Mefc di Zu-
gno . El Magnifico Meifcr Fiancefco zovene da
Carrara armata olanu intro in la Cita di Pava ^
la qual' era in ie forze dei Conte di Vcrtii ; c
pr ma ei prefe i Borghi ; e du di drio ei prcfe
la Citaella, e pofla adi XXVlI.di Avofto prof-
fimo che vennc, t l have el Caftello di Pava.

MCCCLXXXX. Di XIX di Septembre. El
Magnifico Mcfler Francefco zovene da Carrara
intro in io Polefene di Roigo; e havc per for-
za d*arme tre Fortczze de l'Abaya, c diefe di
dapo ei have Lcndcnara : per -ia quai cofa el
Marchefe Ail>erto, ei qual era CoUiga del Coa-
te di Vertii , fi accordo con ia iiga , e havc i
ditti foi Caftclii di XI. dcl Mcfe di Novembre
dei ditto Millefimo.

MCCCLXXXXI. Di XIII. de Zenaro . EI
Magnifico Mcflcr Francelco zovene da Carra^
ra , MeflTcr Zuanae Agii , e Eftor de' Manfredi
Capitanii dc la zente de' Fiorcntini , che era
II. mila Lance, e V. cento Arceri, c II. mila
Peoni , andenno in campo in fui tcrrcno Vifin-
tino , e Veronefc, e vinic ei Cafteilo di Lafi, e
palso VAiclc , e feravc Ic cole profpcre anda
pih innanzi , fel non fofle fta ei traitor Eftor
preditto, el qual fafeva lavcre agi' ininufi zo,
chefefafeva.

F I N I s.

Tem. XIL

T 1 1

Digitized by

Googl(

GUALVANEI

DE LA FLAMMA

ORDINIS PRiCDICATORUM

OPUSCULUM

DE REBUS GESTIS

AB AZONE. LUCHINO,
ET JOHANNE

VICECOMITIBUS

Ab Anno MCCCXXVIII. nfque ad Annnm MGCCXLII.

TZuiK primum in lucem eJitum
E MANUSCRIPTO CODICE

BIBLIOTHEC^ AMBROSIAN^i

ADJECTIS ALIQUOT ABNOTATIONIBUS
CLARISSIMI VIRI

JOSEPH ANTONII SAXII

EIDEM BIBLIOTHECiE PRiEFECTI.

Tm. XII. T 1 1 t

Digitized by

Google

IN OPUSCULUIVI

GUALVANEI FLAMMAE

D E G E S T 1 S

AZONIS VICECOMITIS
P liAE F AT I 0
LUDOVICI ANT O N 1 1

M U R A T O R I I*

IN praccedcntc Tomo XI. Maniputum Florum cvulgavi, Opus TratrU Guahanei
de la Flamma Mcdiolancnfis , Ordinis Praedicatorum ; fimulque indicavi fu-
pcrftitcs ejus Libros, quos manu exaratos Ambrofiana Bibliotheca adfervat.
Majori illius Cbronico Commcntarius fubne£lebatur de rehus gejlis Azpnts Vicec^
mitiSy Mcdiolancnfium Principis , cui \^{\xmCbronicon Majus dicaverat AudVor.
Opufculum profcdlo magni faciendum, utpotc comple^ens per aliquot annos Me-
diolancnfcm Hiftoriam, ab oculato Scriptore literis ita traditam , ut illic habear
tum cgrcgii Principis, tum infignis Urbis, etfi non elegantem, dele(Slabilem tamen
pidluram. Principatum fuac gentis, curl ac folertia Ottonis Archiepifcopi patruk
fui, inchoavcrat Matthaeus Vicecomes, Magnus non injuri^ appellatus . Jtumdcm
fplendorem Galeatius cjus filius pcr difficillima. tempora , quamdiu potuit , reti.
miit. Vcriim fub Ludovico Bavarb, in cujus cordc grati animi virtus hofpes erat,
univcrfa Vicccomitum fortuna collapfa cft ; quum Azo Galeatii patris 6c Beatri-
cis Eftcnfis matris fuac virtutem fecum gerens, tanta animi conftantia ac pruden-
ti^ cgit, ut non foliim vires rcdintegrarit, fed imperium Mediolanenfis Urbis longc
latcquc propagarit . Haec Gualvaneus y tunc Johannis Vicecomitis Archiepifcopi
Cappcllanus, fibi dcfcribenda fumfit; cjufque narratio , alioqui brevis , gratiam
Lcfioris co potiflimum titulo inibit, quod ipfc in Manipulo Jrlorum antiqua tem-
pora dcfcribcns, fabulas innumeras nobis propinarit : heic autem vera tantum ac
ccrta pcrfcquatur. Nihil enim moror, fi is ultra quam par eft , extoUere videa-
tur acdificia ac magnificentiam Azonis. Ljusenim judicium nobis noftrum minimc
cripuit . Atquc utinam plura hujufmodi Mediolanenfis Hiftoriae monumcnta fu-
pcrcffent, quac vcl ipfi Corio fcribenti fub finem ieculi XV. ad manus erant,
nunc autcm aut prorfus fublata, aut aliquo carcere inclufa, fruftra dolemus. w>ed
jam Lc6lor accipiat , quac dc hoc Opufculo ad me fcripfit ClariJJimus Saxius Am«
irofianae Bibliothccae Pracfe(5^us .

CLARISSIMO AC DOCTISSIMO VIRO

LUDOVICO ANTONIO MURATORIO

TOSEPH ANTONIUS SAXIUS

GOLLEGIO» AC BIBLIOTHEC/B AMBROSIAMiS PRyEFECTUS

S. P. D.

„ TrNter cactcra hiftorica monumenta , quae Galraneus Flamma , celebris apud
„ I Mediolanenfes nominis, pofleritaci reliquit , & adhuc inedira in fcriniis ja-
„ cent, illud potilfimiim mcmoratur,quod PoUtia uovella y&iCbrontcon Majus in-
„ fcriptum, urbis noftrac primordia, amplitudinem , fortunarque pro varia tem-
porum conditione luculentfe defcribit, ejufque exemplur pergan eium, ut opti«
„ zn^ nodi , in Ttft» molis volumen a/Turgenc Ambrofiana Bibliccheca cuflodic.

Digitized by

Opus hoc immanis lic^t laboris^, & non niii pertinacibus plurium annorum ru
giliis compadtum , pro fummo eo , quo , Vir Dodliirime , in expcndcndis ad
a^uam lancem literariis mcrcibus judicio polles, minime dignum cenfuifti, quod
in Rerum Italicarum Colledtionem , cmporium dixerim feledlx eruditionis, in-
ferres; Qtxn revera iot quifquiljis, incptiis, ac commentis infperfum undiqucfit,
„ ut illius editio nullum, aut modicum admodum plaufum cierct, & libidini po**
tiiis augcndorum voluminum, quam accurata ditaod» litcrari» Rcipublicae; ftu-
„ dio adfcribenda judicaretur • Attamen ex pracvia admonitionc ad altcram hujug
Sgrip^oris lucubrationcm , Manipulum ncmpe Fkrum , a tc fuperiiis primb evul-
gatum intellcxi, in votis tuis forc, ut quifpiam benignam manuiti apponens , i
„ c^cno tot fabularum latens aurum erueret , & refecacis anilibus nugis quidquid
„ rn eo pretiofx antiquitatis nitet in lucem proferret . Lubcns ego hanc fpartam
„ adornandam fufcepiflem, fi ab imporcunis munerum meorum curis immuncs
„ aliquot dies decerperc licuiffet . Ne tamen defidcriis tuis de amplificando ftu^
diorum cenfu glorios^ folicitis, omnino dceffena, corumdem Chronicorum frag*
„ mentum, poftremam videlicet partem, ad te mittere ftatui, ratus mc tibi rcm
non ingratam fadurum, fi qu^e purgatiora videbantur in hoc opcrc, atc^uc Au-
„ dore, alioqui de urbe Mediolanenfi benemerito, oculis tuis luftranda fubjiccrcm;
,, prarcipue cum in cdito a te Manipuio Florum^ ad h»c ipfa tcmpora procurrcntc^
„ vix ulium de rebus abunde hig dcicriptis verbunp occurrat ; immo ncc ca io-
„ venias in Corio, Morigia , Uipamontio , ac nq q.uidem in Petro Azario , lic^t
„ idem argumentum pertra6lante ih Hirtoria fua de yicecomituro impcrio, quam
II evulgare collatam cum Archetypo Ambrofiano propediem mcditaris . Complc-
„ <5litur pars ifta qu.tj ufque ad annum MCCCXLll, gefta funt fub Azonc , Lu^
chino , & Johaqne Metropolis hujus Principibus tam fedula enarratione, ut exa^
„ 6lius nihil defiderandum rcmaneat . Ex illa jucund^ difcimus , afpero quamvia.
^ ftylo depiilum, quac facies tunc foret urbi noftr^c , k fquallida macie tot civi-
lium externorumquc bellorum rcnatic ad elegantiara & fplendorcm fbrmx cul-
„ tiifimje, palatiis pluribi , turrihus , mccniis, templis, a Vicccomitum magnifi*
„ centia excitatis; quac Leges datsc ad inftitueadum prseclarum juftiti» rcgimcn,
„ & public^ quietis' induccndara ff cu-ritatem , eliminata, qujc invalucrat , pravi^
„ magnatum, & populorum licentia, qui denique mores civium, in ittemperan-
tiam ufquc & luxum, veteri violata fobrietate, degentcs. Ncc defidcrari fides
„ fecurior poteft , cUm rebus, qua? agebantur , non pr^efens tantummodo Aucftoc
„ foret, fed in Aula quoque principe verfaretur VcnerabHts pomini Johannis Arcbi^*
„ pifcopi Capellanufy & Scriba , ut ipffem^c profitetur in calce, cidcm Arttiftiti Ordi^*.
„ ncm Pr^edicatorum , ac fe ip^uni commeqdans,

„ Hinc emendari etiam poffunt nonnuUa , qu^e in celebrioribus quoquc Metro-
,j polis hujus annalibus aut anachroaifmisi, aut mendacio laborant ; qucmadmo-
dum eft infignis ca ad Parabiagum vidloria ab Azone Vicecomitc contra Lot
„ duifium relata, fublim^ confpefto, ut ferunt, Sancfto Ambrofio minax flagrunj
in hoftcs quatiente ; cx quo dcinde inducSlum morem Boflius teftatur , ut tute-
laris ifte Patriae; noftra Prseful fcutita armatus depingeretur . Hujus autem fa-
^ tam cclebris cpocham vix uJIus Mediolanenfium icriptorum citra crrorem^
defignat, Morigia verb longiias aberrans triennio pr«vcrtit; cilm tamcn dubitari
ficqueat vi<5loriam hanc referendara ad annum MCCCXXXIX. id fuadcntc non
tam Galvanei tunc Mediolani degentis teftimonio , quam cxperimento tabula-
^ rum Pafchalium, quas coUato certaminis dic , eidem prorfus anno rcfpondcrc
^ dignofcimus. Gr^vitis in hiftorica veritate peccavere Corius, ac idem Morigia^
& Ripamontius , qui Aycardum Antimianum dc Camodea Mediolani Archic*
pifcopum, odio Matthaei Vicecomitis ab Urbe hac expulfum, padlioncm poft*
modura iniiffc tradunr cum Johanne VicecQmitc Novari» £pifcopo , ut iftc in
Mediolanenfem iiedenl , ille in" Novarienfem concederet ; approbantc Sunimo
Pontifice Johanne XXII, , & njille florenorum penfionem Aycardo quot annis
folvendam ftatuente, Vulgatam hanc Epifcopatuum permutationem co«vus &
pr^efens tefiis Galvaneus refellit , qui Aycardo exulantc , non alio titulo acci-
tum a Johanne Pontificc ad hane Mctropolim Vicccomitcm fcribit, nifi ut re-
dituum Archiepifcopalis Menfae Admiqiftrator foret ; quinimmo rcfcrt , pacatis
tamdem rebus, Mediolanenfi' £cclefi<e reftitutum Aycardum folemni pompa in
hac urbe exceptum fuifle, pec nifi eodem , brevi temporifi intervallo , e vivis
erepto, elciftum in Ivlediolanenfem Antiftitem Johannem Vicccomitera , ac in
ca dignitate a Clementc Yl, ( mal^ a Galvaneo Yii appelUto ) tricnnio poft

II cbrt'

Digitized by

Google

99S

jy confirmatum . Corrigcncios paritcr cx bac ipfaHiftoria vidcs tura Boflriutn, tnm
(Jghcllum, quorum primus in Chronicis dcpofirum a Mcdiolancnfis Infular folio
„ Aycardum, altcr in italia Sacra cxulcm dccefliffc anno MCCeXLl/tradidcrc:
yy utrumquc fiquidcm vcritati rcludlatur ; ncc annus aflignati obitus coogruit ^
y^ cum mortuum illum dccimo mcnfis i\ugu{li , non annb quadragcfimo primo,
yy fed trigefimo nono illius Scculi, atquc in Ecclcfia Fratrum Minoruni.fcpultura
Galvancus tefletur, id infupcr adnotans , a ccntcfimo fcrme anno ncminem cx
Mediolanenfibus Archiepifcopis, hoc cxccpto, cxtremum Mcdiolani dicm obiiflc.
yy Quod idem confirmat in Catslogo Arcbiepijcoporum MedioLntenfittm , cujus excmplar
yy autographum, ut creditur, cuftodit Bibliothcca Metropolitani Capituli , ubi
Galvaneus Mamma in /AjKrardo, qucm pofl:remum nominat , his vcrbis libruni
fuum claudit : obiit anno Domini MCCCXXXJX. de menfe Augufii jacet ad SanElum
„ Francifium .

„ ^'On inficiaverim tamcn ftias quoque huic fcripto fiibulas intcrmixtas. Afluc*
„ tus fiquidcm hic au(ftor infulfos omnes vulgi rumorcs, veluti indubiic fidci ora*
„ cula, cxcipcrc^ narrat ad annum fuperiiis mcmoratum, in Monafterio dc Tor*
„ beth Caftri Scprii fub cvulf« k vento nragn^ arboris radicibus repcrta cflc in
„ marmorco fepulcbro, cadavcr cujufdam Galdani Regis Langobardorum , enfcm
I riftantis intcrfe<iDris Yrlandi, gallicos vcrfus id tcftantcs , & his fimilia ^ qu«
3, quam inania fint ludcntium ingcniorum fomnia , adornata ad contcxcndos Ro-
„ mancnfcs libros, ncmo non videt ; mirorquc admodum feliccs adcb fuifle has
„ Galvanci nugas , ut poftrcmis hifcc temporibus Johanncs Pctrus Crcfcentius in
i^mphithcatro Komano tioc ipfum ridiculum monumentum , vcluti bafim fta-
„ tuerit fumma: comprobands antiquitati Vicccomitum familix, ac fi a Rcgibus
„ Anglcriac prorfus commcntitiis , & Orlando Caroli M. ncpotc fuppofito , oum*
quam intcrrupta illuftrium Avorum fcrie , dcduccrctur . Facil^ tamen condo*
yy nari h«c pofl^unt Scriptori pro ruditata tcmporum illorum , ac genio crcdulx
9, indolis fuac, nihil folcrtias omittcnti, ut fiarces omncs lutulento ^ trivio colic(^a$
„ in horrcum fuum ingcrcrct . Quod ferri in illo patidntcr nequit , cft intcffipc*
yj rans liccntia , qua in fummos quofdam Pontificcs accrrim^ invchitur , cxtremi
„ in Ordinem Pr^tdicatorum livofis cos infimulans , Bcncdidlum prsccipu^ XI 1.
„ cujus mcmoriam pcn^ cxccratur y dcnijzrato turpiflimi cjus nominc criminatio-
yy nibus, quas nec rcligiofi calami modcftia , ncc ipfa Hiftori^e vcritas patitur*
„ Qua in rc facilcm nimis fuiffc Galvancum f^Iammam .dolet quoquc Pctrus Ma*
>, ria Campi; illum malcdiccntia contra Grcgorium X. rcprehendcns in Apologia
„ pro codem &an6lo Pontificc, ad tcclefiafticam fuam Placcntix Hiftoriam adjc-
„ da Proptcrca mci ctiam muncris cflTe ccnfui , opportunis adnotationibus ca ca-
yy ftigarc, qu« non fimultatc , ut arbitror,, pcrvicacis animi , fcd aut mcndact
yy vulgi rumorc dcceptus, aut pr^poftcro crga Ordin^em fuum amore abrcptus faic
>, Auclor, mordaci nimis atramcnto chartis infcripfit.

„ Cur verb ab Azonc Vicecomitc tantummodo cxordium fumat hscc Hiftori^^
„ la, vix affequi mc pofle divinando profitcor . Non longfe a vcro aberiatuTum
/„ mc reor , fi affirmavcrim claborata fuiffc a Galvanco , fcd in pr^tfcns deperdi*
„ ta, quac fuperiora Azonis xtati tcmpora attingunt; inAmbrofiano fiquidem Co-
„ dicc vafta cenium & duodccim annorum hiat lacuna ; ^'^gr^ autcm crcdidcrim
ab boc Scriptorc , qui rcpetitam ab ipfis Mundi incunabulis rcrum fcricm ad
cxtremos ufque vitar fuar annos pcrduxit, neglciftam fuiffc jcviillius Hiftoriani^
„ cui defcribtndap planior uberiorquc campus patcbat , ciim ab anno MCCXVL
„ qto Chronicon ab ipfo Majus appellatum abrumpitur , ad MCCCXXVIII. qui
„ huic fragmento initium facit, ca enarranda forcnt , quibus ncc matcrix ampli-
„ tudo, fcrvcntibus undiquc pcritaliam bcllis, ncc commodfe habcnda cvcntuura
notitia dcerat, vivo tunc ipfo, ac fub finem feculi illius jam in Prardicatorum
„ Ordinem cooptato. Acccdit, in hoc eodem fcripto fiacpitis ad Libros, & Ca-
„ pita jam exarata Ledlorem rcrnitti , quorum nullum in fupcrioribus paginis
yy verbum legitur , ncc opus iftud peculiarem aliquam Hiftoriam vidcri , ciim
„ nullo aut prooemii,aut infcriptionis veftigio moncamur de AuiSkoris mente, quin
„ immo prorfus nudam eam annorum computationcm prima frons gcrat , qua uni*
„ vcrfa fupcrftitis hiftoriac feriesdccurrit . Proindc non lcvi conjcdlura du6li con*
„ queri poflbmus aut ab invida manu nobis creptos , aut ab cdaci temporc ab*
„ fumptos cffc laborcs illos, qui pretiofiorcs poftcris fuiffcnt, ciim ja<Sla Viccco*
yy mitum principatus fundamcnta, pugnax odium fa<5lionum, & truculcntas xvi
illius yicc^ non a fallaci perfisepc tcmporum rcmotiorum fama , ut antca prae«

fti-

ftitcraty fcd a ftdcli aurium , atquc oculorum fuoruni tcftiraoaio difceri po-
tuiflct. Non difpiar jadlursc infortunium dolcrc cogimur in finc hujufmcc libri^
qui ade^ mancus cft , ut £ub ipfum initium capitis De adventu Mfibolanum Le^

^ gatl Apoft^iici annd MCCCXLJL ncc abfolutam vidcas inchoatam pcriodum; id.
autcfn conjcdlavcrini tribjui polTc vitio fugicntium oculos charadlcrum in cxcfo
Codicc> a quo defcriptum fit Ambitofianum cxcmplar, qucmadmodum fatls di-

^> liicidfe indicaro vidcntur omifra frcqucntiils in poftrcmis lincis vcrba ; nequc
cnirn incufari mors valct , qubd ^ manu fcribcntis Au6loris calamum cxGulfc-
rif , citra cumdem Wcnnio faitcm poft fupcrftitcm adhuc , atque ftudiis intcn-
tupi colligat Puricellus Diftcrtationc Nazariana cap. CIX. ex Hiftoria Ordinis

^ Pr«dicatorum ad annum ufque, MCGCXLl V. a Galvanco produdla, quam k

^> fc infpecftam in Conventu Mantuaho S. Laicx, fatls laceram & diffipatam , te^

i, ftatur ibidcm Ambrofius laegius . Fatcndum quidem eft excarc alia mutila
Opufcuha MSta ejufdem Galvanci apud nobiliffimum , & literarum amantiffi-

jy mum Equitcm Carolum Littam , ncmpc parva Cbromca Mediolanenfta , qux a

p Nativitate Chrifti dcdudla, ad coronationem HenriciVJl. M^diolani perailam
anno MCCCXL tantummodo pertingunt , & trav9:atum de mirabilibm Ecclefiit

,/ Mediolanenfis Johanni Vicccomiti eledo in Archiepifcopum Mediolanenfem anno
MCCCXXXIX. dicatum^ cujus; mcminit Petrus Maria Carapi in Apologia fu-

fy pcriils rclata , nccnon PuriccIIUs in Vita S. Arialdi lib. i. cap. i. n. 7. quique
norinifi primomm cjufdem Pontificum ufquc ad S. Ambrofium gefta comple-
(Slitur. lix his autem patet familiare huic Aucbori fuifle fcetus fuos inforrac^
rclinquere; quo circa ancipiti adhuc lance fufpendimur, an ea, qux in hocvo-
lumine dcfiderantur , cafu aliquo excidcrint, an confultb intermilTa fuerint ^
manum h tabula removente AucSbore , ut in abfolvendis fortaflc Ordinis fui

i, Chronicis proxim^ enunciatis calamum occuparet . Quaccumque tamen caufla
fucrit interruptae^ hujus Hiftoriac, non modicam apud eruditos Viros gratiam ta

I, initurum exiftimo, fi pauca hxc a temporum injuriis intatSta, & a coxvo Au-^
dlore digefta , duraturis typis committas ; ncque enim in hiftoriis moles penla-
tur y fed vcritas y fuumque cuilibet fincerx cruditionis lacinix , non fecus ac^

3, gcmmarum aurique fragmentis pretium incft minim^ negligendum.

yy Poftremb fe mooitum vclim adjeda hic fparfim fuiflc a Galvaneo carmina
non aliud rcfcrentia, nifi metro adftridlum quod jam foluta fuerat oratione nar«
ratum.' Fortafle enim cxperimento hoc prodere voluit florens ingenium fuum,

5, <»ratorias fimul, ac mctricic artis ornamentis excultum ; fed five rudi nim ilni
Mincrva conccpta ea fint, five ab amanuenfibus miferrimfe exfcripta , adeb de-
pravatis numcris, tiirbatoque Poefeos ordine claudicant , ut excitandx potii^s

j, ira^ legentium , qukm plaufui apta efle vidcantur atque ideo abfcindi meriti>
pofle abfque MSti injuria ccnfuiffem: Genethliacam item figuram, quam ineun-
tibus, ut opinor, principatum Luchino, & Johanne Vicecomitibus Audlor cre-

j,' xit, ceu rcm faHacem, alienamque omnino ab hiftorico hoc inftituto confepul-
tam in paginis fuis facilfe reliquificm, fcd ut obfequium erga tc meum, fidem-

j, quc in omnibus finccre depromehdis apud extcros probarem , religios^ cun^la
tranfcribenda curavi. Tuum erit deccrncre , an hscc in publicum quoque finC

i, evulganda. intcrjim accipe qualecumque hoc, quod tibi infcribo, amicis omni-
bus fummx bcnevolenti» officiis cumulatum munufculum , meque tibi fauft»

9, ompia adprecantem, ac fofpitem in primis diu vitam ad literarumincrcmeacuni

p gloriami benigno complextt fovc^s. Valc.

Digitized by

GUALVAJNlil

DE LA FLAMMA

OPUSCULUM

DE REBUS GESTIS

AZONIS VICECOMITISx

JDe Cm^onatiom Ludovici Bsvaria
fit Mtdiolano.

Hrifti anno M-
CCCXXVIIL,
Vicariarus Im-
perii Roberci
Regis Sicilias,
anno XV. cle-
ilionis Ludovi-
ci Bavarix an-
BoXVL Pon.
tificacusjohan-
fiis XXII. anno
_ _ , XIIL Archie.

pifcopacusFra-
tris Aycardi anno XIL Coronacionis Ludovici
Bavanae in Medtolano anno primo . Ipfe Ludo-
▼icus Bavari» infticuit Ibum Vicarium Genera^
lem Oulielmum de Montc-Forct Theuconicum ,
& tunc fadlus fuic Poccfhs Mediolani Gozius
Theutonicus ; & (ic Civicas Mediolani habuit
tres Theuconicos , fcilicec Ludovicum « & Gu-
lielmum, 8c Gozium . Tunc temporis thefaurus
• EccIefiaB fuit exijx>hatus. Ifto tempore in Civi-
tate Placentina reiidcbac Beltrandus Cardinalis
Ecclefias Romatias Legatus , qui contra hoftes
Ec clei&e fatpiiis dimicabac, fencencias duriffimas
^ilminabat, & procefTus graves faciebat. Cui
cbm Papa fuos thefauros micteret pro negociis
Eccle/iae peragendis, 6c illit qui porcabant juxca
Sefterzium caflrum territorii Papienfis accigif-
i%ot , milicia de Mediolano 9 plurcfque alii fu-
Tom. XII.

p^rvenerunt , omnes chefauros fubripuerunt , &
ibi fuit capcus Johannes Andreae » arm.irium
Juris , & in Caftro de Silvano carceri mancipa-
tus in terricorio Papienfi .

Di domlnio primo Azi Vtcecomitit •

CHrifti anno MCCCXXIX- Vicariacut Im-
perii Roberii Regis Siciliss anno XVL
eledlionis Ludovici Bavanae anno XVIII. Pon-
cificacus Johannis XXII. anno XlV. Coronacio-
nis Ludovici Bavarias m MedioLmo anno fecun-
do emerg-nce, Ludovicus inrravic Romam, 8c
(e ipfum coronavit in Imperatorem , & qucm-
dam Petrum dc Corbaria inftituit Papam , five
Ancipapam; & veniens Pifas Azum Vicecomi-
ccm inftituit fuum Vicarium Gcneralem in Me-
diolano anno «cacis fuae XXVI. die VL Februa-
rii. Hic pr«venienda funt aliqua ftacim , &
condicionem ipfius Azi dcclarancia . Ejus pater
didlus fuit Gateacius , filius primogenicus magni
Macchasi Vicecomicis . Ejus matcr didla eft Bea-
trix filia Obizi Marchionis Eftenfis . Natus au-
tem fuit ia Ferraria anno Domini MCCCII. in
fefto Sandi Ambrofii , vocatumquc eft nomea
Ambrofiu9*, feu Azo« nomine Azonis Marchio*
nisEftenfis Avunculi fui . Ec fuic ex partc utriut-
que parentis foror di<Sla Rizarda , quaB tradita
in uxorem ThonM Marchioni Salutiarum . Ex
fola matre habuit fororem Johannam nomine
Comiciifam Galluras, qua? eft tertia pars Infubi
Sardinias , quai decedens Azum fratrem fuum
infticuit haredem ipfius Com,itatus, five Judica-
V u ti tus

Digitized by

GUALVANEI

lus Gallura . Hic Azo adhuc fub pucrilibus an-
nis conftitutus obtinuit Caftrum SanAi Domni-
ni in icrritorio Parmenfi, qucm Bcltrandus Car-
dinalis & Legatus ibidem obfedit ac rcccdcre
coegit . Tunc perrexit in Thufciam ad Caftruc-
cium amicum patris fui , qui crat Capitaneus
partis GibellinaB in Tufcia • Et concrcgatis di-
vcrfis excrcitibus , ipfc Azo , qui habuit ma-
gnum exercitum militum dc Mediolano, contra
Raymundum dc CardonoVicariumRobcrtiRc-
gis Slcilix , & contra Florentinos dur^ dimica-
vit , & maximam ftragcm Florentinis intulit.
Super porcam Civitatis FlorentiaB palUum curri
cqueftri cerramine juffit. Deinde vfinit Muti-
nam, cui adjundli fuerunt Mantuani, & ad Mon-
tem Vegium hoftiliter progreflus , contra Po-
pulum oe Bononia pugnavit , & gloriose de ipfis
triumphavit , & Civitatcm Bononiam ufque ad
foffas invafit , pallium fuj)er portas ipfius Civi-
catis curri cqueftri certaminc fecit ; oc fugtcnti-
bus cuncSlis , fcholares , & mulieres cum Clcro
Civitatem gubernaverunt . Nec umquam Civi-
tas Bononienfis tantum obbrobrium pcrtulit,
quantum Azo Vicccomes intulit . Et fic de Flo-
rentinis , & Bononienfibus gloriofam vindidlam
fecit, qui parvo ante tcmpore contraCivitatem
Mediolancnfcm arma moverant , tempore guer-
rae de Modoetia > ficut fupra diAum eft Libro
tertio decimo proximo praBcedente . His itaque
gloriofis peradljs vidloriis ad patrcm fuum ad
Civitatcm Medjiolanenfem cum gloria remcavi(.
In procefTu t^mporis Ludovicus Dux Bavarias «
qui fe Rcgem Romanorum inticulabat , ipfum
balteo mil tari accinxit in Civitate Mediolani in
Ewclcfia Sandli Ambrofii in fcfto Pentecoftcs .
Mortuo autcm patrc fuo nobili milite Galeatio
Vicccomite» hic Azo afTociatis duobus patruis
fuis 9 fcilicet Johanne Ecclefias Mediolanenfis
Ordinano» & Marco milite inclyto, inTufciam
ivit , & ab ipfo Ludovico dominium Civitatis
Mediolanenfis fufcepit. Ec Johannes Ecc'efiai
Mediolaacnfis Ordinarius per i>f icolaum Antipa-
pam fupradiiSlum h6kw tuit Ecclefia3 Romanae
Cardinalis tituli Sandli Euftatii, Scfuper Italiam
fa<^us eft Legatus generalis . Et fic hic Ludovi-
cus Dux Bavariasy confiiium Sapientis non fer-
vavit f qui dicit n$n confidas de inimic^ tug in
sternum . Nam hic Ludovicus pridcm huiic
Azum in CaftVo de Modoetia incarcerayerat
cum patre, 8c patruis, & domlnio Civitatis pri-
vaverat, & per Mundum exules ire faciebat, &
poftca eis dominium reftituic : quod fumma de-
roentia fuit , quia per cfFcdium ipfc probavit.
Ifte annus fuit tnfignis in mortc multorum Do-
minorum Italiae . Mortuus eft enim Galeatius
Vicecomes in Tufcia, ficuc fupra diftum eft.
Item Canis dclla Scala Dominus Civitatis Vc-
ronenfis. Item Caftruccius Dominus Civitacis
Lucana . Item Paftarinus de Bonacoflis Dominus
Civitatis Mantuana. Item Zutius de Veftarinis
Dominus Civitatis Laudcnfis, & Sciarra de Co-
lumna major Urbis Romas , &. Epifcopus de
Aretio. Omnes (fti fucrant hoftes Ecclefias in
ftvorcm Ludovici Bavariaa . Eodem tempore
Johaunes Papa in Avinione confticucus, audiens,
qu6d coatra Ecclcfiam faceiec Ludovicus Ba-
varis, contra ipfum pcrtulit fentenciam excom -
niunicacionis , dcponcionis y pnvacionis Regni
Romanorum, fi quod jus habuiffet , & Ducacus
Bavari», & Comitacus Rheni . Et abfolvit om-

DE LA FLAMMA

I I j Poncificus liceras , Sc reliqua Johannis XXII^
aCt<i , quibus ucraque h«c Coionatio irricanuU
U^ue declaracuc Ludovico B&varo camquam

nes homines ab ejus fideiitate » juramento , &
liga . Et ipfum Ludovicum promulgavit eflTc
hareticum Ibper articulo de paupercacc Chrifti/
pro eo quod diceret , videlicet crederet , quod
Chrifto, & Apoilolis in rebus, quas habuerunt ,
nullum jus competeret , (ed tantummodo ufus
fadli . Eft autem hic articulus erroneus , & con-
demnatur per Ecclefiam ; & quicumque hoc
credit , vel afferit, eft excommunicatus , & h»-
reticus per Ecclefiam igni tradendus, Et quit
ifte Ludovicus contra Ecciefiam , & contra Ci-
vitatcm Mediolanenfera crexit, antequam ulte*
rihs procedatur , videamus fi contra CiVitatem
Mediolanenfem habuit juftum bcllum , vel inju-
ftum. Qjjasritur, utrum Ludovicus fuerit verut
Imperaior? Ubi eft fciendum , quod Eledlores
Imperatoris fecundbm Sratutum Ecclefi» in unum
fuerunt congregati Anno Donrinii MCCCXIV.
Vivente Clemente Papa , & ElecSlores fuerunc
divifi in duas partes , quia aliqui elegerunt Fe-
dericum Ducem Auftriae , quem coronavit im
Colonia Archiepifcopus Colonienfis . Aliqui ele»
gerunt Ludovicum BaTarise , quem coronavic
Archiepifcopus MaguntinUs in Aquifgrani. Ec
aitercantibus utrifque, finaliter Ludovicus Ba«
varia praevaluit. Et dim non eflcr per Eccle-
fiam confirmatus Imperator, jura Imperialia mU
niftrtvit audloritate propria , quia filium fuuai
inftituit Marchionem ' de Brandeburg. Infuper
jam creato Jehanue Summo Ponti&ce , in coa«
temtum Ecclefias , mifit Vicarium in Italiam p
ut hoftes E clefix foverct, Tunc Papa Johan*
nes ipfum omni honore Regali , fi quod habuif^
fet, privavit : omnes ejus fideles a hdclitate ab«
folvit ; omnem Cfvitatem ipfum recipienceni
iam(}uam Regem , Ecclefiaftico interdidlo fup**
pofuit ; Omnes ejus faucores excommunicavit.
QjLiod audiens Ludovicus Mediolanum incra*
vit, CoronamRegni Italici de manu trium Epi«
fcoporum Schifmaticorum lufccpit ; & vadens
Romam , fe ipfum coronavit ; & Papam , imo
Antipapam, propria auc^oritate inftituit, & ve*
rum Papam , ut potuit , depofuit : ( i ) proptef
quos exceffus iterum excommunrcatur, & depo-
nitur. Et ideo extunc nulli Hcuit ei obedire , vel
ipfum in domo recipere .

De introitu prime AtX Vtcec^mttit
in dominium.

AZo Vicecomes fadlus Dominus Civitatis Me-
diolanenfis, exiens de Pifis, ubi Ludovi-
cum fupradidhim cum Nicolao Antipapa dimi«
ferat, ad Civitatem Mediolanenfem concito gra-
du pervolavit , dominium Civitatis obtinuit , &
paulatim de Theutonicis fe expedivit, Sc contra
Ecclefiam Romanam in favorem Ludovici , &
Nicolai Antipapas publice ftetit. Tunc multas
haerefes in hac Civitate infurrexerunt mulci falfi
& maledi6li Religiofi contra Johannem Suni-
mum Pontificem linguas fuas relaxaverunt in
publicis praBdicationibus , affcrentes , quod ipfo
non erat Papa, imo erat unus hasreticus exco^ti-
municatus , depofitus , & homicida peffimus.
Illum autem Nicolaum Antipapam magnis lau»
dibus excollebant . Et fic tunc Apoftaticus di-'*
ftus eft Apoftolicus, & omnis Catholicus didlus
eft hasreticus ; & fic veritas corruit in plateis, 8c
Civicas quoadam plena judiciorum , nunc fadlt
eft nutrix omnium fcelerum, & nidus hcretico*

rum.

hserecico ab laiperio dcjefto , ac facro anadi^f
mace pereulio , edidit fidmundus Marcene v^
luminc II. Thefauri Aovi Anccdocorusi •

♦

Digitized by GooqIc

\fot O T V %

mm. Unde beaedicicBenitrdusiaquadam epi-
ftoU) non invtni in Mundo Populum adeo faci-^
Um ad cmvirjumem^ & fubvirfionem fi€ut Po-
falum Mediolanenfem . \&o cempore in Civica-
cc Placencint reiidebac Beltx«ndus Eccleiia Ro*
nane Cardinalis & Lc^gacus , qui concra hoftes
Ecclefi^E r»piiis dimicabac» feoctncias duriffimas
lulminabat , & proceflus graves £iciebac .

Ludovicus Bavarue mm ImperoMr cifedit
* Mediolanum .

CHriAi anno MCCCXXIX.EminenieinAvi-
nione in Sede Apoftolica Johanne XXU.
fcdente Fratre Aycardo Archiepifcopo Medio-
ianiy anno fecondo dominii Azi Vicecomitis, fa«
^us eft Poteftas Guifcardinus Lanza de Perga-
MBO . I^o tempore» ciim Civkas Medioianeniis
Ecclefiae Dei totis viribus inftfta ibret , Azo
Vicecomes fanouius confilio coatraLudovicum
tjuondam. Bavariae Ducem , & Imperii ufurpato*
rem, infurgere coepk , & expe^tis aut evums k
le Theutonicis, duo tdpita guerrae inftituit, fci-
licet Cazinum de Tormellis Novarieuiem , &
Civitatis moenia communi-
vic, & incer alia Burgum Porne Ticineniis pmp-^
ter molendinorum copiam armare 8c fortiticare
ftuduit . Unde fuper ripam Ticinelli fecit con-
ilrui ftomdegardas magnas , & bathcfreda XL.
& plus » & aquam fic ingurgitftvit, qu6d ufque
ail lummitatem pontis Sand^i Euftorgii confcen^^
dit; nec fuit ille locus tunc ompoiis in Civita-
te miniis fortis . Quo audito Ludovicus fupradi*
Aus in furiam converfus n eo quod totam fuam
fpem in CivitateMediolanipofuecat; & vidcns^
<}u6d Azo Vicecomes contra ipfum caice rebei-
lionis recalcitrabati totis fliriis debacchatus, de
Pifis exiens » intravit Lombardiam s defi^derans|
Vicecomitum genus exftirparc. Undc pervitiitj
ad Civitacem Laudenfem , ubi invenris portis j
Civitatis fibi claufis, cranfiens perv6nic ad Lam- j
brum I & juxta Meregnanum flumcn tranfivit
die quinco Madii. Ec flnaliter cum uxore fuaj
Regina Margareta ivit Modoetiam « & Callrum •
illud foi tifrimum' intravit, fed Burgum non ob- 1
f inuit • Et inde recedens, ad pontem de Archc-
to , ubi nihil ahud erac » ni(i una famofa caber*
na, pervenit) & ibi CaAra fua fixit die XXI.
Madii . Deinde Monailt rium Sanfbi Vidloris ad
corpus intravit die XI. Tunii > & ex illa parte
CiviiiatLm cbfedit. Et tuit cumeoSpinetaMar-
chioMaiafpine cum CCCC. militibus, quos mi-
fcrat Canis della Scala. Iniuper fucrunt cum
eo nobiliores parenteke de Mediolano , & po-
tentiores. Multa proeiia particularia commifla
funt . Plurcs dc Mcdiolano in diverfis proeliis
fafti funt milites accindki. Inftante obfidione,
pofiti fimt Cuftodes fuper Turrim portas Sanfti
Ambrofii , qui die & no(SVc clamabAnt in vitu-
perium Bavari : O Gabrione ebrtofc btbe bibe
ho bo. babii babo . Ipfe autem Ludovicus Ba-
VarisB Burgum PortasTicinenfls fuper omnia ha-
bere ftuduit, ut fublatis molendiais terram fa-
sne lacilihs opprimere poflet . Et licct ibi plu-
res ixCkst fuerint hoftiles congrefliones , nihil
tamen adlum eft . Tamdem dehcience Dei auxi-
lio & confiUo , 8c faominum auxilio , a^ beilis
abftinuit ; & multa fadla funt colloquia pacis &
concordias* Azo ficut vir prudens , eum quafi
patrcm diverfis cibariis & vinis pretiofiUimis
omui fere die pra^fentavic mane & iero . Finali-
cer concordacum cft» uc ipie Ludovicus accep
ta cerca quancicace pecunia; Caftrum de Modoe-
tta reddcrec , & de obfidicne reccderct . Qui
Tom. XIL

U L U M. iooi

cranficoTicinelio juxta Jranftum Chriftophorumf
Papiam perrexit die XIX. Junii in fefto Sancao-
rum Gervafii&Protafii; demde in Alamanniani
perrcxit , ubi miro modo proibere in fadlis fuis
i'e habuit . Tunc cemporis Marcus Vicecomes
in Caftro de Rofate habitabat, qui v^nit Me-
diolanum.die XV. Augufti, & V. die Septcm-
bris dicm claufit txtremum, & fepultus mit ia
Ecclcfia majori in capella Sandfae Agnetis.

De pace inter Eccltfiam , ^ Mediotanum .

CHrifti annoMCCCXXX. Emineftcein Apo.
ftolica Sede Johanne XXII. Scdentc Fra-
cre Aycardo Archicpifcopo Mediolani , faftus
fuit Potcftas Autolinus de Secundis Placentinus,
qui rexit diebus XIV. , & poft eum £a6tas fuic
Poteftas Ugoliniis de Lucino Cumanus . Ifto
cempore videns Papa Johannes, quod Ludovi-
cus Bavarias jgraviflTimum Schifma fecerac , &
coutra Ecclefiam Romanam totis furiis debac-
charetur , plus eum , quam hominem viventem
timuit, & odivit. Unde confiderans, quod Azo
Vicecomes eum de Italia fueere coegiflet , fer*
vorem fuum , quem contra v icecomites exagi-
tare coniuevtrat, temperavit. & cos in aliqua-
lem gratiam recepit.Ex tunc Azo Vicccomes
cogitavit Ambaxiatores ad Papam mittere, &
de fuis exceiribus veniam petere, ut ex hoc Ci-
vitas Mediolancnfis , quas fuerat fub interdiAo:
annis XV. , ablulveretur . Et fano ufus Confilio
inftuuit trcs Syndicos & Procuratorcs , quorum
nomina , pro ut habctur in regiftro illorum de
Paganoris.funt haec, fcilicet: Johanaes dc Pon-
tirolo, & Guidolus de Calice^^^die XXVI. Mar-
tii ad comparendum coram Summo Pontificc ia
Avinione, quia Civcs de MedioUno obfervarent
Domfno Pap>a5 debitam fidelitatem , obedien-
tiam^ St reverenttam , & ad excufandum Cives
de Mediolano de contumacia & rebellionc con-
ira Eccl fiam , & de coronatione quondam Lu-
dovici Dacis Bavariai damnati , & de his , quai
fecerant in favorem Petri dc Corbario apoftati*
ci , Schiimatici, & damnati, & de excufationo
multorum fimiliom. JohannesPapa recepta hac
ambaxiata gaviliis eftvalde, confiderans, qu6d
fbla Civitas Mediolanenfis poflet, five poterat
Ludovici Bavarias impetum refrenare, ne ite-
rum intFaret Italiam . Ec de confilio Fratrum
fuorum clementer, quafi mater filios, fecepic
de lon^inquo, & interdic5tum ad tcmpus fufpcn-
dic. Clerum revocavic, & facfta eft tefitia ma-
gna inpopulo. Redierunc filii obcdientiaB die
XIV. Februarii in Civitatem Mediolanenfem .
Eodcnt tempore Cives de BononiaCivicatis fuai
dominium plenum, & mcrum , & perpetuum ,
per publica Inftrumcnta , & fpeciales Nuntios
tradidcrunt in manus Papai. Ubi Legatus Ec-
clcfiae in plcna potcftate iiiit, & Caftrum mira
pulchritudinis erexit . Eodem tempore Frater
Petrus de Gorbario, qui aliquo cempore fuerac
apoftacicus , cimore , vt 1 confcicncia dudkus ,
ivit Avinionem ad Summum Pontificem , petent
mifericordiaiT) de fuis exccflibus ; & juravit »
quod nunquam crcdidit fe fuifle Papam , nac
unquam .credidit , Ludovicum Bavari^ fuiflTt
Imperaiorem ; & totum , quidquid contra Ec-
clefiam fecerat , proceircrat ex Ibla malitia 8c
fatuitate . Ec hunc Papa clemcncer reccpic ^
qucm pcrpccuo carccri mancipavic, «bi oiilcrt*
bilem vicam fioivic •

uu %

Digitized by

Google

GUALVANEI DE LA FfcAMMA loof

^ Cotnes dc Lucimbof g . Item Jofeannei Rex Boe

Di tnuro Civitatis iriteriori •

TEmpore deftru(5iioois iilius Civitatis f^d>a?
per Federicum Barbam-rubeam Anoo Do*
^nini MGLXII. ufque ad i(la tempora Civicas
Mc^iolanenfis murum non habwir ; cx quo muU
ti invaferunt Civitatem, Iperantes pofle riolen^
ter intrare, & damna innumeiabilia intulerunt.
Qjjod advertens Azo Vicecomes dominus Civi*
tatis , magno corde munitus , mu^o Civitatem
cinxit a Fundamentis in follato fuper aquam vt-
vam pro) dlis . Et fuit ambitfls .muri per citr
cuitum brachia * . . . . Et habuit turres , coqa^
putatis turribus portarum . . • . . Merli fuerunt
numero . . AUitudo muri habuit brachia . . .
Foffatpm habet in latitudine brachia ^XX.
Murus exterior , qui cingit foffatum , habuit
brachia X. mille & XLl. Incoeptus etiam fuit
alius murus Ibpra Ticinellum pro munitione
burgi S^ncfti Euftorgii ad tutelam molendino-
rum . Eodem tempore Az > Vicecomes fupra-
di<5lus duxit in uxoreni filiam nobilis Principis
Ludovici SabaudiaB, oomine Caterinam , cujus
pruclcntia 6c fan^^ta devotio per totam redolet
Lombardiam .
Gloffa.

Murus interior habet brachia fecundiim mo*
dum 8c unum tertium .

Diatreter h.bet brachia MMMMCCCLXVIII.
6c . • . *. plus. / _ .

Scmidiameter habet brachia MMCLXXXXV.
& aliqirid plus,

Murus exterior habet brachia XIV. naille
CCLXI. & fex tertias.

Murus includens burgqm Sandli Eufiorgii ha-
bet brachia MMMV. oc turres . . . *

Civitas computato foffato habet per(ica$
MMMMVr. & VII. tabulas 6c quatuor pedes # •

De pominiq yohannis Rej^is Bomia
in Italia,

Ilfdem temporibus JohannesRexBoemia filius
Henrici Imperatoris Ducatum Carinthie, 6c
Comitatum de Tyrol intravit ; & ibi exillens
per Biixienresy quos Mailinus de la Scala prag-
ogcyp^ros arc^bat , vocatus . eft ad domiiium
Civiiatis ISrixienfis . Qpi ingreflli> Brixiam, ter-
ram^ * iUam pacificivii ; deinde obtinuit Perga-
mum , Ciimi^s, Papiam, Novariam , Vercelr
las f Cremonam , Parmam , Regium , Mutinao),
& Lucam . Et ut habetur ex regiftro illorum
de Paganorit , die VIII. Februarii in Palatio
Gommunitatis Civitatis noftras fa<!tus fuit domi-^
nus^ Civitatis Mediolanenfis fub certis pa<5li$.
Qui inftiruit fuum Vicacium Generalem in Me-
diolano Azum Vicecpraitem jam dudum Domi-
num . Caroliim autem filium fuum primo^eni-
tum inftituit fuum Vicarium Generalem luper
totam Piovinciam, dans ei in Magiftrum &; Gu^
bernatorcm Ludovicum Siabaudias SoCerum Azi
Vicecomitis. Ipfe vero inFranciam rediit. Ubi
cft fciendum , quod Johannes Rex BocmiaBfilius
Henrici Imperaioris erat Coraes deLucimborg,
racipnc iui ^-^acrimonii , & ducens uxorem fiiiam
RegisBo-miae illiusRegni heredem, ratione dotis
uxori^/facjlus cft Rex Boemia, & genuit trcs
filips Primus di<5lus cft Carolus , qui duxit uxo-
rem foiorcm Philippi Regis Frapcorum. Alter
di(5lus'cfl Jbhannes, & ifte duxit uxorem filiam
Henrici Ducis Carinthise, &c rp.tione uxoris he-
reditavit Ducritum Carinthiae, & Comitatum de
Tyrol, & Civiiaiem de Tridemo. Tertiusfuit

mias genuit fiiiam, quam tradidit Ludovicopri-
mogenito Regis Francorum. Poftca mortua
uxore duxit aliam, qox fuit fiHa.Comitis Cla«
reitvontenfis. Irem alum fororem iradidit Carq.
lo Rcgi Francorpm ; aliam fororem tradiditCa*
rolo Regi Ungarorumr.

De pace inter Mediolanum » ^ Papam »
&pa£Hi.

GHrifti Anno MCCCXXXII. Eminente iil
Sede Apoftolica Johanne Papa in Avinio«
ne, fedenie Fr^tre Aycardo Archiepifcopo Me-
diolani , fadlus fuit Poteftas Lanfrancus de Ca-»
balaziis Novarienfis. i. .

Ifto tempore Azo Vicecomes cupiens cufn
Ecclefia pacem babere , itcrum , mmt ad Cu^
riam ambaxiatam nobilem nimis & magnam f
inrer quos fucrunr principaliores , nobilts milcs
Vercellinus Vicefcoihcs^ & Johannes de Burris,
& Pralati , & Capellani plures , inter quos fuit
unus DoiAor Juris didltis Martinus de Alipran-
dis, ex familia n^dghanimts. Hos Papahonori-
fice fufcepit f & faSa eft pax inter Papam , &
Cives dc Mediolano, fub iftis paftis. Videlicer
quod CommuostasMedioIaneniis numquam iret»
nee aliquid faceret in favorem alicujushsBretici,
vel fchifmaftici $ & auod recognofceret Johan-
nem Summum Pontittcem efle verum Ecclefia
Paftorem , cu}ti3 coaxrarium longo temporc io
Civitate MedioIaQf< do^atizatum fuerat . Et
auod Turriam cudi familiis minutis ipfis exi^^
ftentibus extra Cfvitatem ponerentur fuper pof-
felGoncs &: booa iuaj. Et quod in Clero nulla
fierct cxadiio f 8c)iqQ6drQon invadcret aliquam
Civijtatem ♦ vcl Caftcum , quod reneretur no*
mine Ecclei^ . Eci.^plarajalia juraverant fupra*
diiHki Ambaxiacoresv & Syndici . Tunc Papa
promulgavit qiiamciam generalem abfolutionem,
ubi ablolvit Reftores , & Cierum , Communi-
tatem « Sc jpopulum Civitatis Mediolanenfis , 8c
diftridtus; cc reddidit cbs habiles adftatum pri-
ftinum, famam, privileg^a, honores, venditio-
nes , & jura quaecumque perdita proptcr cxcef-
fus fa<5los contra Ecclefiam . Abfolvit etiam
Cierum, &c omnes perfonas Ecclefiafticas ab
omni inregulariiate , quam incurrerant celc-
brando, vel divints fe immifcendo, dum tamea
hoc non fuerit fa<5lum in conteratum clavium .
Et tunc fufpeadit interdi(5ium ufque ad certum
tempus. Qijod (l pa(3a non fuiiTent fervata^ ab-
folutio fit nulia. Ec , h«c omnia fupradi£li Am-
baxiatores cum griCiarum acSlione multiplici ac-
ceptaverunt . Et ut Vicecomites haberent cau-
fam ftandi in pace cum Ecclefia y Johannes Pa-
pa dedit Epifcopatum Novarieniem Johanni Vi-
cecomiti Ordinario Ecclefias majoris , Vercelii-
num fupradidlum rccepic ad Robas Papalcs, &
plures ex Vicecomitibusfecit Ordinarios Eccle-
fix majoris . De unor graviter Jdhannes Papa
conquerebatur de Mediolanenfibus , quia' reci«
piebant Johanntm Regem Boimia , quia gu- .
bernatio Regni Itali», vacante Imperio ^ pcrti-
net ad Ecclefiam. Et de hoc habetur una quai-
ftio difputata fuperiiia.Libro feptimo, Capitul#'
CCCLI. ;

Li^a fa£Ia inter Azum Vicecomitem p
Maftinim' de la Scala . -

• j. .

ISto tempore faf^a fuit qusdam conjurati#
fortis, five liga iiuer Azum Vicecomitem ,
& Maftiuum de la Scala dominum Civkacis

Vew

Digitized by

Googl(

Veronenfis . Ec diviferuiit provinciam inter fe
in duas .partes ; videlicct quod Ai&ft^$xle la
Scala intra Ldlium,& Paduam haberet, &
AzD atra LoUium, & bltia Padum J^iwccupa-
ret . Et infra modicum . tempus «aipabo* tetr^
Regis Boemiai obtihuetunt ^ quia* Mafliiiu$*^ha-
buit Brixiam , & Azo Vicccomes Jioftaiter Per.
gamiun fuperivit die XXVlh Septembris .
pcjnde totiim obttnueriihir:, ut iofrg dicctur in
Jocis fuis. Tunc Az6 Vicecomcs Giviiatem^Per-

fjamenfenn pacificavit, illos de Rivola conttaria
adtionis m domum rcduxit; diverfas muiiitiones
crexit , EcclcCas io fuo jure pofuit j & omnia
bene dilpofuit . Fuit autem vir totius virtutit .
Tunc temporis incoepk terras,& Civitace* rein-
tegrare, juititiam tam> Guelfis , quam Gibelli-
ois faccre ; quod numquam aliquo tempore a
memoria fecerat- Immo totum oppofitom fe-
fauin fuerat /Jahannes autem Rex Boemi® his
a.uditis vehementer infremuit . Deinde Civitas
VerccUenfis Azuro Vicecomitem in fuum do^
rainum vocavit; & conira fuam confuetudinem
ifti Civitati pacem non dedit. Kc ergo trcsCi-
vitates fibi fubjecit, fcilicet Mediolanum , Per-
gamum » & Vercellas .

De magnificentits y^bannit Vicecomiti$
EpifcQpi Novariinfis* ' • .

^ -

CHrifii ilnno MCCCXXXin.^Eminenfe in
Sede Apollolica Johanne XX(I. Sedente
Rratre Aycardo Archiepifcapo Mediolani , fa-
flus fuit Potcftas MediolanenfisLahfraucus Mljf.*
fus de NTovaria pcr dimidium annum ; deinceps
fuit Poteftas Zanotus de Flifco Januenfis . Ifto
tempore Johannes Vicecomes fadlus Epifcopus
Novarienfis , ingreflui Civitatem Npvarienfem ,
Cazinum de Torniellis dominum iilius Civitatis
perfonaliter cepit , atque in carcere inclufit, &
dominium Civicatis tam in temporalibus, quam
in fpiritualibus obtinuit ; Ubi fortiirimum ,Ca-
ftrum erexit, Caflra, & jura Ecclefia diii con-
culcata inftauravit . Johannes rtsipa audito ,
quod Cazinus de Torniellis hoftis Ecclefise pu •
blicus, elTet capcus, & quod Civitas incipcrer
obedire Ecclefias, multhm exultavit, & Johan-
nem Epifcopum Novarienfem fupradi^um , in
ftituit Confervatorem Aichiepifcopatus Medio-
lanenfis, ut in temporalibus effet dominus i^r-
chicpifcopatus , datis MD. florcnis dmni anno
Fratri Aycarao Archiepifcopo Mediolanenfi .
Ipfe enim Occonis Vicecomitis Archiepifcopi
patrui fui veliigia imitatus , jura Eccle(i» Me-
diolanenfis totis viribus inftauravit, perditos re-

( » } NotiiEmum reor cuique erudiro vxro errorem
hunc de vifione beacifica in Johaniie XXII.

Srivatam tancummodo opinionem fuliTe non-
um eo rempore ab Ecclefia damnatam , eam-

aue nec obflmat^ ab iplo retencam , nec aliii
e fide propofitam , ut ex ejufdem profeflione E
tum in puolico Confiilorio apud Raynaldum
anno i}34. num. tum prope mortem apud
Johannem Villaniiim coisvum lib. ii.cap. ip.
dilucid^ P^'^^ - Qpod aucem hic Au6tor exag.
gerat > oaium neuipe ade6 intefiinum ferum-
que Johannis in Ordinem Frxdicacorum , vix
ulli perfuafum crediderim , curh nec foli ef-
fcnc nujuf inclyti Ordinis Viri , qui hac in re
Johanni rcfragarencur , teilancc Spondano mnl-
cos in illum concitatos adverfarios, cam cx iif-
dem Cardinalibus & f rselacis , quam ex aliis
ubique Sacre Theologiat Do6toribus , omniura-
que Ordinum Keligioiis viris ad annum \\\\*
num 1. ieius vero ipie fic ex Scriproribus iia-
^enus a me pericttib , qui hujus vindidas in-
vidiam in eum f oncificcm congerac . Vcrum
quidcm cft in kujulmodi impugnaiionc pr«-

•dttus rccuperavit, palatia, & domos , & fala*
Archiepifcopatus refecit de novo . Duo Pala-
tia in Curia Archiepifcopali fundavit , ex op-
pofito fe refpicientia in modum cIauftnqQadral
ti . in Comitatu per oilines tcrras Archiepifca.
Pi lalas , domos & palatia fabrica^t' ;
Jonannes Epifcopus Novarienfis fuir, 8^ eft ul-
ZJ^fr* V. q"?/*^yedi ;poffit magmficus in
domice hs, CapellariisV eqbitaturis , fervitori-
Dus, falcombus, afturibus, accipitribus in ma-
xima quamitate, & aBis diverfis appaj^atib*
ciporum, '& veftimentorum . Nec eft in ftatf^
Jatlattis, nec forte in Curia Cardinan^ ^adc5
gloriofut. Ad divina bene fe habet, RWiKiofas
perfonas |ionbrat, Juftitiam dili^it 8c aquita-
tem . Multos h«reticos rn fervitimh Fidei 'captii
vavit. Elemofynanus exftitit. ^ r ^ M

Error dc vifione teatifica Jobannif Papa . '

TSto temporc Johannes Papa incidft in ex^rdi
J. rem de Vifione beatifica, quia dixit , quod
:>ancti non vident divinam eflentiam clare &
apert« , & abfque medio . Contra iftum erro-
rcm ^otus Ordo Prxdicarorum infurrexit , 6c
peraais multis difceptationibut , & perfecutio^
mbus contra Fratrcs PraBdicaiores , finaiiter fpb^
cubuit Papa, & crrorem fuum recognovit , 85
pcr publica inftrumenta retradlavit. Uridc ejus
fucceiror determinavit , qu6d anima feparat^
videt divinam elfentiam clare & aperre, ficut
videbunt poft diem Judicii , & quod Virtutes
Theologicas, fcilicet Fides , & Spes remaiiifnt
in anima feparara quantum ad habitum : & qui-
cumque dixerit contra aliquod prsBdiaorum ;
tanaquam lucrctitus comburatur. Ubi eft no-
tandum, quod JohannesPapa fuit raajor amicui
Fratrum Pradicatorum , quam aliquis Papa .
qui amquam fuerit, licet cle ipfoOrdinefuerint
plures Summi Pontifices. Ipfe enim de Ordine
Pradicatorum fecit CCXXII. Epifcopos , vel
Archiepifcopos; omnemgratiam eis fecit. Ta-
menquando a vera Fide divertere vifus eft ^
totus OrdoPrasdicatorum contra ipfum infurre*
xit. Unde illos Fratres Papa privavii , ne pof^
fent iri Avinione prasdicare ; plures ex iplis in-
carceravit; eos fuper omnes hominesMundi in
odio habuit (z), Nec propter hoc ille Ordo k
ventate receffit. Im6 P;»pa per ipfos luperatus
retraaavit. Eodem modo Ordo Predicatorum,
de qteftione , de paupertate Chrifti contra
multos praevalult, quia ambee opiniones, fcilicet
de paupertate Chrifti , & de vifione beatifica
funt articuli pondenmati, & erronei, ut diAurn

eft. '

oipuos fuifle Bominicane famihe alumnos ^
i Qutbus nonifullorum itUm ufqu§ ad pmfut
zglus enituit , ut idem Spondtnus profequituri
fed B*oviu$ Ordinis fui glori« addifatiffimui
duos untummodo enumcrat Fr:Thomam VVa-
lcntem Anglum , & Fr. Durandhm de S. Por-
tiano , quorum primus a Q|tfliificorc Fidei Fraa-
cifcano in carcerem conje^us eft , eo qubcl
in ampliflimo Epifcoporum 8c Patrum con-
fclTu Ayenionc diflTerenf, in aflertores contra-
rias opinionis divinam maledii^ionem imprc»
cacus , non obfcure Johannem Poncificca per*
ftrinxiirec; alter minas quidem pcrfenfit , fed
carcerem non adiit , concluditque : Uttrqut
nOH mivus doSli , quam confiantsr & vtrbo &
fcriptis pro eatboiico dogmati $git , calamita^
temque Konnullam , &fufiinuit , & ReJtgiom
Fradicatorum a Francifcanis accerjtvit. Ab kic
itaque Pontificias opinionis fautoribus , noa
ab odio Pontificis , ( fi Bzovio fidcs ) profc-
^tam crederc poflumus , dc quidem modicam
Dominicani Ordinis vexacioncm.

Googte"

Digitized by

tooy

GUALVANEI DE LA FLAMMA

leol

^cft. Eodam tempore JohannesVicecomcsEpif-
copus Novarieniis in Monaflerio San(5i:i Ambro- ,
fii poft majorem capellam «dificavit Palatia, &
(alas» & cameras 9 8c viridaria , & diverHs
guri^ decoravic » ubi sftivo tempore habicare
coiiruevit»

J^bsmei Rex Bocmis iterum intravit
Italiam •

CHrifti Anno MCCCXXXlV. Eminente io
Avinione Papajohanoe, Johanne Eptfcopo
No^arienfi gubernanie Eccknam Mediolanen-
femloco FracrisAjrchardi Archiepiicopi Medio-
lanen&» fub dominio Azi Vicecomicis , facSlus
eft Poteftas Mediolanenfis Anrichus de Rivoia
Pergamenfis per dtmtdium annum * Detndc fuic
Poceftas Milanuf de Beccharia Papienfis . Ifio
cempore Johannes Rex Boemias audico » quod
Civitates fibi fubjeda divellerentur, congrega-
ti nobili milicid Gallicorum & Theucontcorum,
SQcravic Italiam liia jura recuperaturus» Qjjo
audico Azo Vicecomes exercitum undique pa-
rari juflic. EcM.aftinus de laScalaDominus Ct-
vitatis Veronas > mific Mediolanum oAingemos
tniUces} & Florentini miferunc CCCC» milites,
qui omnes venerunt MediolaQum . Tunc Azo
mifit Ludovicum Vicecomicem cum mille militi-
bus Papiam « & contradicentibus Papienfibus ,
ipre Ludovtcus violenter intravit Papiam^ circa
reftum San<^i Martini, ScCiviratem Papienfem
obttBuit; fedCaftrum» quodRex Boemis com-
mumverat , obtinere non potuit. Et fequenti
anno de mcnfe Martii die XlV. Rex Boemiat
cum. nuigQO Exercitu militum Francorum &
. Theutonicorum intrans Italiam ^ Civitatem Pa-
pienfem obfedit: quam ciim capere njnpo^Tet^
Callrum « quod erat in Civitate intravit , &
fuum vexillum fuper murum Cafiri erexit, quod
Mediolanenfes cum machinis de muro prs^ipi
taverunt » 8c magno folTato oiiiQm Caftri vaK
laveriuit , ita ut nullus de geiite Regis egredi
poiTet . Tunc Rex videm fe undiaue a potenpa '
Mediolan^nfium coartart, de Caitto exivit, &c
ingreiFus terricorium Civitatis Mediolanenfis ,
tranfito LAmbro , Landrianum ignc ferroque
valUvit f 6t difcurrens per Comitatum Medio^
lani omnia deltruxit. Nullus obditic; fed defi-
cientibus viAudibus recoflic • Territorium Per-
gamenfium perldbravit , & tranfiens per Cre-
snonam pervenit Parmam • ubi afiumto fecum
Carolo fiUo fuo in Franciam rediit . Iflo tem-
pore Beltrandus Epiicopus Oftienfis nuper fa>^
Aus Legatus Ecclefios fspibs fupra memoratus,
erat io Bononia; & congregans mirabiiem exer-
citum , Civitatem Ferrarienfem , ubi erant Do«
snini Marchiones Eftenies^ confanguinei germa-
01 Azi Vicecomitis , poienter obfedit , atque
fere fame confumfit. Azo autem Vicecomes
fuorum confanguineorum non fuftinens jaAuram
tam fortem % .mifit Pinallam de Aliprandis vi-
rum fortem cumfexcentismilitibus in auxilium
M^rchionum Eftenfium , Qjiii veniensFerrariam,
in obfldeAtes irruit , 6c mulcos exterminavit y
hoftes fugavic ^ & Civicatem Ferrarienfem de
snirabili miferia eripuit . Et interfedli funt , 8c
in Pado fubmerfi fere innnmerabiles dte XIII.
Aprilis. Deinde funradi<5^us Pinallade Alipran-
dis obcentd vi^oria de hoftibus , Mediolanum
xediic .

Lega^tui Eectefis fuit expulfui de Italia 4

BEItraiidils Oftienfis Eptfcopus IcaliiB Lega-^
cint qui tunc erac in Boaonia, audica fuo^
rum (kike ingemuit f & cocum impucans Me-
diolanefmbus « futs literis animum Summi Pon*
tificis concra Azum Vicecbmicem concitavit «
Nec muUo poft die XVIL Septembris, Cives
de Bononii concra ipfum Legacum Dominum
fuum tnfurrexerunc, Raynaldo Marchione Eftenfi
dance auxilium . Tunc conclamacum eft : mo-.
riatter Legatus^ qui t^opulum Bononienfem tot
pericuHs expofuit . Et obfederunc Legacum ia
Caftro fuo diebus X. miccences fagiccas &
;' ignem . Tamdem fame perurgence Legacus Ca-
itrum dereliquic. Tunc Bonontenfes quemdam
de familia Legaci evilceraverunc; e)us membra
canibus projecerunc } CapellaAosT 8c Prselacos
•xfpoliaverutit» Scdiverfiscormencis afFecerunc>
Legacum vicuperabiltcer ejecerunc : propcef
qu^ incurrerunc crimen keise Majeftacis Sedis
ApoftoUc» • Propter quod Summus Poncifex
Civitatem Bononienfem fuppofuic Ecclefiaftico
inr rdid^o , perfonas culpabiles nominacim ex-.
communicavtc, Scudium abftulit; omnia privi*
legia Papalia , five Imperialia cafravic ; onmei
judices, Nocaiios» & alios Officiales ab omns
a6fu legitimo fufpendit ^ non obftantibus qui«
bufcumque privilcgiis , indulgentiis conceffia
Ciftetctenfibus » Pradtcatoribus, vel Minoribus .
Innodatus autem fuit in iftis fentendis Raynat
dus Marchio Efteufis cum omnibus fuis compli-^
cibus. Ifto anno dte aj. Novembris, Johannes
Graffus exiens de Canturio Civitatcm Cuma-
nam in meridie hoftiliter ingreflus eft, ubi muU
tis pera<£Hs proeliis, Ravizza Rufcha occubuit t
attamen Civitas fuperari non potuit.

Civitas Cremonenftt fubjicitur dominio
Azi yicccomitis •

CHrifti Anno MCCCXXXV. fupradiftis
exftantibus concurrentiis. Plures icco po«>
teUatis rexerunt Civiiatem ; &die XXVIll. Ju-
lii fa(5lus eft Poteftas M^diolancnfis Urfus Ka-
viftianus de Venetits t & rexit anois quatuor.
Ifto tempore cbm Pontius de Pontiis Civitatem
Cremonenfem nomine Johannis Regis BoemioB
gubernaret » Azo Vicecomes hoftiliter Ciyita.
tem Cremonenfem invafit de menfe Aprilis ; &c
poft longam obfidioncm ipfam potenter obci-
nuit die XV. Julii , quam Avus ejusy 6c pater
diverfis temporibus armis fubjitgaverant , Sc, uc
habetur in Chronica, qu» dicitur Le<5lifloruiii»
quam compofuit Gafchapinus Cremonenfis, Azo
Vicecomes ipfam Civitacem Cremoncnfem
reintegravit , & dc ferva libjram fecir , qu»
) LXXXIX. annis in magna miferia fuerat , prt-
1 mo fub dominio Uberci Marchionis Pelavifini
jannis XVIIl. qui omnia mala fecit; poftea fub
' dominio BojQTti de Dovaria ininhs uno anno «
poftea rexit pars Capelletorum annis XLVI.
Poftea Henrichus Imperator ; deinde Matthasus
Vicecomcs . Poftea Galeatius filius ejus . Deinde
Johannes Rcx Boemi« . Poftea A20 Vicecome%
qui ipfam fuperavit anno Domini MCCCXXX V\
die XV. Julii . Tunc ctiam temporis nobilis mi -
les Luchinus Vicecomes cum magno exercitu ,
adjuncnv) fibi Maftino de la Scala , CivitaiCiii
Parmenfem invafir, omnia devaftavit; fimihter
Civiratcm Regium^ & Civicatcm Mutinenfem
ferc confumfic • Ifto tt^mpore Nobilis Dornina
Beatrix M:irchioi] ffa ElUnfis^ Mater Azi Vice-

Digitized by

1009

O P U S C U , L U M.

leiof

eemitis moritur primo dte Septembris» & cum
mirabili honcre in tumulo .marmoreo in domo
Fratrum Mmorum tumulatur in Capella, nobili
& ornatiflima, quam adhuc vivens fabricari fe-
ceraty 8c maximum thefaurum Hlio (uo dereli-
quit ufque ad quantitatem quadraginta millia
florenorum auro, & muha al a. Tunc temports
Cives de Papia iui idoh Regifolis abfentiam
son fubdinentes , quod Mediolanenies de aka
pila dejecerant, cbm Civitatem fuperalTent» in
Civitate Mtdiolani per domos & famihas frufta
& petias comparaverunt, & ipliim deintegran-
tes deauraverunt , & in pulfa aUa erexerunt, 8c
tenet manum extenfam versii> Mediolanum ,

auafi velit jurare ^fidclitatem Civibus de Me
iolano, qui iplum tamquam fervum Papienii-
bus vendiderant . Ifto tempore ftupendum mon-
ftrum apoa^uit , quia in partibus circa Mona-
fterium de Morimundo in nivibus apparuit ve-
ftigium pedum unius Gygantis , qui habuit pe>
des magnos ad ftaturam hominis communis fta-
cur9 , & fuit diftantia inter palfum , & paflum
fere quatuor brachiorum . Et ciim multi ipfius
Teftigium fuiflent infccuti , in fluvio Ticino
difparverunt veftigia; & creditur, quod contia
Ticini fluenta petierit montcs Alamani» ; vcl
fbrte fuit Diaboli illuiio •

B$ncii£lus hujus mminis XII. fit Papa .

EOdem Anno MCCCXXXV. Tohannes Pa-
pa moritur in Avinione die XII. Decem
bris , qui dimifit in Ecclefia XXII. milliones
florenorum , exceptis aliis thefauris indicibili-
bus; nec habuit MundusChriftianum ditioiem.
(j) Opinionem de vifione beatifica retradla-
Tit, ut fupra di<Shim eft . Tunc Cardinalcs con-
gregati eleg runt in Papam Benedi(5kum XII.
Ordinis Ciltercienfis die XVI. Decembris . Hunc
Bencdicftum Papam , ejufque conditiones qili
cogjiofcerc cupit , k contrario proprictates Jo
'hannis fui prjedecefToris afpiciat, Qpia ille Pa-
pa Johannes fuit corpore parvus, & ficcus ; ifte
iuit magnus , & collo , & omnibus membri
arumatus, ita quod horribilis fuit ejasafpec^us .
Jlle fuit cibo & potu ad pundtum menfuratus ;
ifte fuit comeftor maximus , Sc potator egre-
gius. IIIc fuit in concedendis gratiis ultia mo
dum benevolus; ifte fuir crudeliffimus; retinuit
cnim CCCXXX Beneficia mitrata cum bacu
lis paftoralibus, & fic Ecclefiarum non Paftor,
fcd deftruilorfuit, Ille fuit omnino negotiorum
cxpeditor citiffimus ; ifte fere numquam expe-
divit , de quo dict poteft quod numquam ali-
.quid rec!:iius egit, quam mori (4). Seditautem
annis VI. menfibus IV. & diebus IV. Obiit
autcm Anno Domini MCCCXLII in dic San-

Ct) Spondanus ad annum in4 num. 3. aegre ad-
duci fe paciiur , ut crcdat tantam auri co-

JnsLtn a Johannc relittam . Hujufmodi tamen
iamfli pondus iacit ea astate viventiiim , & Au-
ttorit noitri , 6c Villanii tcftimonium , qui iib.
II. cap. 10 valorem pecunias , gemmarum 8c
fupelicctiiis ultra ij. miliionum Fiorenorum
. auri cftimatuin fcribic . Quae fueric pia mens
iliius Pontiiscis in comparando tam divire
cenfu , ciim circa fe iplum frugis, ac mode-
fius admodum torct , apud eundem Sponda-
num lege .

(4} Iniqu^ nimis ac immeric6 fan^lam hujus Pon-
tiiicis vicam carpic Gaivaneus . Praeciariiiima
iliius ^eita , quas ex manulcripcis Vacicnno ,
Fuxcnli , 8c Parifienfi Raynaldus , & fiolquc-
tiusprodidere , reum enormis mendacii aucto-
rem hunc faciunc. Id unum futhciat , quod
/ Eaynaldus fic B^iuzius in cjuidcm vica i^io-
iomco Luceali «tdicnpca typis prodidcre , vi-

6li Marci , & vacavit Scdcs diebus XIIl. Tunc
Azo Vicccomes volens le oftendcre efle filium
Ecclefia^, nobilem ambaxiacam ad Curiam mi-
fit , incer quos fuit Fratcr Lanfrancus Ordinis
Ercmitarum , Magifter licenciatus Parifius es
illis dc Setara . Qjjos honorifice Papa fufcepic.
Tunc Guidolus dc Calice Syndicas , & Procu-
rator Communitatis Mcdiohnrnfii juravic in
prsefencia Papx cx parcc Azi Vicecomicis Do-
mini Civitatis Mediolani , 8c ex parte Commu-
nicatis fervare padla fadla inter Papam, & Ci-
vitatem Mediolanenfem , de quibus ^iipra di-
iSlum eft . Ec fub ifto cenore abfolucionem im-
pvcravic in hunc modum: Si pz£ta fervaca fuc-(
rinc ufque ad Feftum omnium Sandlorum , Papa
Benedidlus abfolvic Vicecomices, Clerum , Com-
mune , & Populum Civitatis » & diftri(^us ab
omnibus proceflibus, poenis, fencenciis , juris »
vel hominis, & incerdiifti. Alicer fi pafta non
fuerinc fervata , omnia func cafta, irritaf&
nulla, &habeancurpenicuspro infeftis. Eodem
anno circa Feftum omnium SancSlorum Syndicus
Communicatis ad Curiam ivic, & omnia fupra-
didla , & padla , gefta , promifla , jurata ratifi--
cavit folcmniter, Ck approbavic^ & tunc incer^
di(Slum amocum fuic.

De magnificmtia aiificiorum .

AZo Vicecomes confiderans fe cum Ecclcfia
forc pactficacum, & ab univerfis hoftibus
efie liberacum , difpofuic cor fuum , uc domum
fibi facerec gloriofam, nam dicic Philofophus in
quarco Ethicorum , qu6d opus magnifici c(l
prseparare domum decenrem; nam populus vi«
dens habitationes mirabiles , ftac mence fufpcn-
ius propcer vchementem admirationem , iicut
habetur in fexto Politicorum. Ex hoc opinacur^
Principem efle cantae pocenciae, quod fic impof-
fibile pofie ipfum invadere: fic eciam habitatio
fftagnifica , conveniens habicacio pro mulcicudi«
ne Mmiftrorum : Infuper requiricur ad M ^gnifi^
cum Principem conftruere ccmpla magnifica
honorabilia y unde dicic Philofophus in quarco
Echicorum, quod honorabiles fumcus, quos de--
bec facere Princeps magnificus , func circa
Deum. Ex hoc incipicAzo Vicecomes fupradi-
ftu . duo opera magnifica conftruere ; primum
id , quod reipicic cultum divinum , fcilicet Ca*
pellam mirabilem in honorem Beats Virginis,
( 5 ) 8c Palatia magnifica fuae habitattoni con*
venientia . Ec primo dicendum eft dc Capella ^
poftea dc atiis •

delicet inter praBdecefTores fui nominis non
reperiri , qui ipfum meritis exceiferinc » iauc
etiam atcigerint , & fijas lit fcribtr^ y fo/l
martyres & alios , quos EceUfia veneratur cr\
colit ut SanSos , inter meliores tffum unune
fuiffe , & efje meritb refutandum . ^
Porr6 Chryfottomus Henriquez lomo II. Pafci-
culi Santtorum Ordinis Cirtercienfis ejuidefil
vitam titulo Beati adjedo fus^ recitat » quod
idem praiftitere Menardus , gc Buccelinus ia
Menologio Bcnediaino ad XXV Aprili». A
Sauflajo, & Chalemontio inter Ptos recenfc-
tur, ut ad eum diem adnotant Boilandiani •
{$) Sando etiam Gotardo , cujus nomen in Drip-
fens retinet, dicatam tradunt Corius, Mori-

fia , aliique pailim Scriptores , aiTerentes ea
uvlum religione fuifle Azonenv, quod levan-
dis articulorum doloribus , quibus iplc vehc-
mcncer Uborabat , facconus illc peculiarit
haberecur.

Digitized by

lOIl

GUALVANEl DE LA FLAMMA

1021

De Capella , & Campanili , dr Sacrifiia ,
^ borilogio*

CApella Beats Virginis cft intra alta moe-
nia, & eft liiper thbus voltis (eftudinata .
Ibi funt pifturae nairabiles ex auro & azurro
opcre mirifico . In principali CapcUa , ubi eft
altare majus , funt fadtae cortinae ex metallis ,
gemmis. Hiftori» de Ikata Virginae; fene-
ttrac mirabiles, nec eft tale opus , nec tam ad-
mirabile in univerfis Regnis . Chorus eft tabu-
latus cx ebore opere mirabili . Suni duo pulpi-
ta in medio Chori ex eborc , grandia valde & ,
alta, quod videre eft omnino ftupendum« Sunt
Altaria multa cum ornamentis ex auro ferico ,
& plura talia , qu« bene nec fcribi, nec lingua
narrari poflent . Ibi funt Calices magni pondc-
ris , vafa pro deferenda aqua benedi^a cx pbr-
fyritico lapide cum ornameniis argenteis. Sunt
ibi Reliquia^ San£lorum multorum . Inter alia
eft una parva Crux ornata pretiofis margaritis,
ubi eft lignum Sand^ae Crucis , quod inje<Skura
igni intadtum refilivit , & oftenfum imbribus ,
& tcmpeftatibus omnem peftem fugat. Q,uid
plura ? Fenur quod illa omamenta , quac lunt
in Sacriftia valcnt plus , guam viginti millia
florenorum , exceptis sedifaciis. In latere Ca-
pelte cft conftrudlum Campanile rotundum ex
coiiis latcribus, ornatum k fummitatc deorfum |
columncliis marmoreis , quod videre eft quas-
dam magna deledlatio. In fummitate eft unus
Angelus ex metallo habcns in manu Vexillum
cum Vipera . Et licet in fummitate Campanilis
flnt plures campanx, eft ibi unum Horilogium
admirabilc , quia eft unum tintinabulum grof-
fum valde , quod percutit unam campanam
XXIV. vicibus , fecundbm numerum XXIV.
horarum diei, & no<5lis, ita quod ia prima ho-
ra no(5lis dat unum tonum , in fecunda duos
iftus , in tertia tres , & in quarta quatuor , &
fic diftinguit horas ab horis (6) : quod eft fum-
me neccflarium pro omni ftatu hominum .

De Turriy & Aviaria , Sala.

2C Dificia cjus, fivc Palatia nullus poflet fuf-
.MJLa ficienter cxprimere. Inter alia eft una
Turris magna , diftin(Stis folariis habens came-
ras , falas , deambulatoria , lavatoria, honos, 8c
plurft alia diverfis pidturis ornata . In pede Tur-
ris , & circumquaque funt cameras multas , &
ornataB cum tam mirabili pidlurarum decore,
quod vixMundus habeat pulciiora sedificia, ubi
. funt cubicula cum ornatu nobili nimis , funt
«ftia antc olHa cum portariis inftrudlis , ne fit
ad cum facilis ingreffus finc fpeciali licentia •
Antc oftium cameras eft una cavea magna, ficut
nnum Palatium , undiquc reribus asreis con-
clufa . Ibi funt omnia gemra avicularum dan-
ccs foooras melodias , quod videre eft non fo-
liim pulchrum, imo admirabile nimis . Habet
€tiam in diverfis caveis diverfa genera anima-
lium, fcilicet Leonem , Urlbs , Symias , Baboy-
Aos, 8c multa talia. De avibus habuic ftrutio-
jiem, in cujus ventre inventa lunt plufquamCC.

(^) Conjedarc fainc licet fub Azone tanrummodo
Frinctpc in Urbem nollram prim6 induCtam
arrcm , ut fonorts hujufmodi infirumentis de
horarum decurlu populus moncretur , ctlm
Galvaneus id velua rem admirabilem adc5
miiiutiiir defcrib^t. Extar adhuc elegans hxc
curris vix aliquo exteriu^ ornamenro cdacis
umpocit injuria dtcailo, 8c borologium Uif<*

ova . In latere illius majfi^rue caveas , ubi fuot
aviculae , ex oppofiro eft una magna Sala glo-
riofa nimis » ubi ell depicaa Vanagloria , & de-
picli funt illuftres Principes Mundi Genciles, ut
^neas, Aiyla, Hedlor» Hercules, 3c alii plu-
res. Inter quos eft unus folus Chriftianus, fcili-
cet Carolus Magnus, & Azo Vicecomes; funt-
que has figura? ex auro azuro , & fmaltis diftin-
cle in tanta pulcritudine , & tam fubtili artifi*
cio 9 ficut in toto Orbe cerramm non coatioge^
ret reperiri.

De diiobus Fontiiue.

1Mtrodu<5li funt infuper per.cuniculos duo vivi
Fontes impetuose fluentes « qui in quodam
Clauftro per diverfos meatus fe diifundujit intra
muros quadratos. In medio eft uni columnm
ere<5ta obtua , in cujus fummitate eft unus An*
^Ius habens in manu Vexillum cum Vipera »
iub cujus pedibus funt quatuor ora Leonum^
unde Fons fubrepens ad ima demergitur. U
Fontc funt diverfa genera Pifcium . Ex uno la«
tere Fontis prominet clauftrum pulcherrimum ,
ubi funt naves , & alise figurae Punicum belluna
defignantes . Ex altera parte Fontis eft Virida-
rium amoenum nimis cum floribus , 8c frondi-
bus , ubi lunt aves lacuales y & marinas , num«
quam apud nos prius vifai. Ifti Viridario fu-
pereminet quoddam Palatium altum valde » \n
cujus fundo eft Cellarium . Superiiis funt habt«
tacula pro familiis. Sunt infuper circa iftuoi
Fontem mirabiles pi6lurai , & ornatas manfio-
nes» ubi eft quoddam horilogium, Sc plura ct^
lia I quos enumcrare effet nimis lougum .

De Claufiro Religiof&rum •

IN fine iftius Fontis eft Capella fupradiiftg j
Ultra Capellam tft conftrudlum Clauftrum.
Ibi eft Clauftrum quadratum omatum cum la^
vatorio acneo , Refedtorio , ceteri(que Officinif
opere ornato , & quodam modo mirabili. Ibi
funt Cf llae fuperibs , & deambulatoria cum pi.
(Sluris & figuris decentibus. (7) Qjiid plura?
Si quis confideret ejus Palatia , & domos , onu
nia funt plena Fabris, Scriptoribus , Sculprori-
bus, Vitriariis, Lignariis , & diverfis Artifici-
bus . A<ftor omnia (upra didla brevibus veriibus
comprehendtns fic ait .

Ferfus continentes omnia magna opers
Azi yicecomitis.

Tribus pro mtms^ cinda e(i Nletropolis altis.
Lapideis Caflris lymphis fortijffma nimis .
Arx munita muris centro fubrigitur Urbis*
Soldano carris laurus tutijjima bellis^
Brohtis bints vetus uovatur ab imiSf
Excedit mcmiis fauflis in coclea fanis
Diftindis boris; onager miratur in illis
Caupo fabrilis flamen acus gloria cinis
Prodit chcrubaUs umbras^ aut climata luck
Hydra cuniculis rcptat ditata litcllis .
f^erfatis fiftulis falit turgentibus undis ,
lllion^ Birfa paris Dido lymata carinis.

panico , non ut ca «tate , Italico more lioras

dcfignat .

(7) Ab Azonis Vicecomiris teinpore ufque adLu*
dovicuni Manaxn Sfortiam Mediolani Duceai
pcrduravcre in hoc Coenobiolo Fratres Ordinit
5. Franciici , Conveniuales appcUati , quidi*
vina ibidcm ofiicia Sc lacra ad f rincipu Av^
Isque commodum peragebant.

Digitized by

I0I3 O P U S C

An fit qaid flwrU^ latet fubaCia ruinis.
Babel alttffimis turris fubvihitur alis
Eques Bifantis vexilla propria valvis
Orpheus lyris nitida thamure faxis
Firgilius ^ Canis » Jlzo fpeHabilis illis .

Civitas Cumana fubjicitur^ & Cafirum
de Crena fubvertitur .

CHrifti Anno MCCCXXXVI. Emincnte"in
Sedc Apoftolica Bencdi<ao XIL Jobanne
Vicccomiie Epifcopo Novarienfi gubernante
Archiepiicopatum vice Fratris Aycardi Archie-
pifcopi Mediolanenfis • fub dominio Azi Vice-
comiiis, fupradiihis Urfus Kaviftinianus Vcne-
tus eft in rcgimine refirmatus. Ifto tempore no B
bilis miles Ludovicus Vicecomes , fuborta qua-
dam turbatione cum fuis, de Civitate Mediola-
iii abiit . Cujus Caftrum fortifiimum , quod di-
ccbatur Caftrum de Crena in Seprio, (ub lon-
ga obfidione funditus fuit everfum die XXVI 11.
Julii . Eodem anno Frater BenedicSlusEpifcopus
Cumanus congregans cxercitum per aquam 6c
ccrram totum Epifcopatum Cumanum liibjuga-
vit , Caftra foriiliima obtinuit , & hoftiliter uf-
que Ccrnobium venit. Videns Francifchinus
Kufca dominus Civitatis Cumanae non pofle rc
fiftere Epifcopo Cumano , Civitatem Cumanam
dominio Azi Vicecomitis tradidit die • . • • .
Augufti in fefto San6ii Chriftophori . Qpam
cbm ingreflus fuiflfet Azo fupradidhis Epifco-
pum Cumanum in fua Sede repofuit ; omnes
exules ad fuas proprias domos rcvocavit; cun
^a pacificavic ; 6c ad tutelam Civitatis murum
aluflimum & fortifiimum per dimidium Civita
cis produxity dividens Civitatem in duas partes
Intra murum inclufit Eccleiiam majorem , do
mum Poteftatis , Forum commune , &: duo for-
tia Caftra ; & iftam partem » exclufis Civibus
de Cumis , tmplevit ex Civibus de Mediolano
& ftipendiatis , & potentifiime armavit . Versiis
Mediolanum fuper portam Civicatis aliud for-
tifiimum & inexpugnabile caftrum erexit ; to
tum Epifcopatum Cumaiium , & omnia Caftra
cuftodiis Mediolanenfium commendavit . Infu-
per Leucum cum tota riperia ^ quod fuerat
Commuaitaii Mediolani , ferc per XL. annos
^ebellct immediate fubjecit Civitati Mediola-
nenfi . Et volcns fuper Leucum iiberum habere
inti oitum , fuper Lacum pontem ex fedtis faxis
fundavit fuper o£lo arcus alcifiimos . conftrudlis
in utroque cornu pontis duabus fortifiimis Tur
ribus : nec invenitur fere pons pulchrior in par
tibus noftris . In burgo etiam de Leuco fuper
ripcria lacus aliud extruxit forte Caftnim, quoc
optime cuftodiri prsecepit . Sicque Azo Viceco
me^ Comitatum Mcdiolani quam piurimum am

Sliavit» & magnifice fublimavit. Item burgum
e Canturio muro & turribus circumdatum
diu Communitati Mediolancnfi inobedientem ob-
tinuit 9 8t comiftunivit : & fic cum gloria Me
diolanum remcavit.

Laude^ Cremaf Caravazium fubjiciumur.

Vldens autcm Azo Vicccomcs fibi aftra mi-
litare , & aerem fbrtunis perfiare ^ ni
cun(5latus , congregans exercitum, & navigium
Civitatem Laudenlem per aquam & per terram
potenter invafit, quam igne, & fcrro, 8c di

(8) Quod fer6 admodum , poft infticutum anno
1x64. ab Urbano IV. folemne Corporis Chri
{It Fefium , haec celebriras apud nos invalue
ric » cribucndum pucaverim ircquericibus I^rm-
Tom. XIL

U L U M. 1014

verfis proeliis violcntcr obtinuit dte ultimo Au-
gufii, quam numquam aliquis cx fuis majoribus
fuperarc potuit. Et fiatim Epifcopum Lauddn-t
fem in (ua Sedc collocavit; plufquam MMM.
virorum exulum ad propria reduxit ; & Ca-
ftrum fortiflimum fundavit fuper portam Civi-
tatis TCrsbs Mcdiolanum , & diligenter com-
munivit . Sicque cundlis in pace difpofitisy at-
tcndcns quod Caftrum Cremenfe per XIV. fe-
re annosy quafi quasdam vorago nofies omncs^
& omnes guerras fuper tcrritorium de Medio-
lano evomuerat, cogitavit eos domare . Ex hoc
perterritiCremenfes ad eum venerunt portantcs
claves terrag fu« , quos clementcr Azo Viceco*
mes fufccpit » & Uailrum fortifiimum ibi crc-
xit, & contra fuam confuetudinem extraneos
in propriam domum non reduxit , licet pacem
eis deaerit . Exinde progrefius Caftrum de Ca«
ravazio, hoftium nidum & receptaculym , in
deditionem accepit. Similiter in Burgo de Ro-
mano , <m\ quondam invidtus t* xfiiterat , obti-
nuit, 8c auo fortia Caflra erigi pracepit.

De Feflo Corporis Chrifti.

TOhannes Epifcopus Movarienfis , ac Ecclefia
I Mediolanenfis confervator, Az\ Vicecomitis
patruus , attendens Dei beneficia fafta Vi-
cecomitibus , Feftum de Corpore Chrifti celc-
brari ordinavit (8). Ibi fuit univerfus Clerus^
& qusedam mirabilis procefiio Religioforum »
qualem Roma fibi ipfi relidla facere non po-
tuiflet. Et unusEpifcopus in Pontificalibus Cor-
pusChriftiinEccIefia majori portavit cum caa-
tibus & folemnitatibus mirabilibus . Per viam
erat tanta ccreorum numerofitas , quod nulli%
nifi vidiffet credere poflct . Ciim Corpus Ghri-
fti appropinquaret Monafterio SaniS^i Ambrofii ^
tunc Epifcopus Novarienfis in Pontificahbus
cpm «mitra Epifcopali Corpus Chrifti de manu
alterius Epifcopi (ubftulit , & ufque ad Altare
San<fti Ambroni portavit . Fuerunt in ifta pro-
ceflione Azo Vicecomes dominus Civiiatis cum
aliis nobilibus; & fuit computatum , quod pro-
mifcui fexus perfonas feftivitati interfuerunt ul-
tra centum milie . Poftea per alium Epifcopum
Corpus CJxrifti ad aliam Ecclefiam majorcm
fuit reportatum . Fecirque Epifcopus Nova-
rienfis fupradidlus grande convivium in domo
fua juxta Sandtum Ambrofium , nobilibus do-
minabus, &: aliis quampluribus , ftarutumque
fuit , quod perpetuis temporibus hxc folemnitas
celebraretur .

De Campanili Ecclefia majoris
^ Imagine quadam .

QUc

Uoniam magnificum Principem decct fe-
cere magnos fumtus circa totam Com-
munitatem , dicentc Philofopho in
ethicis, quod bona communia habent aliquid
fimile bonisDeo facratis. Bonum enim divinum
in una perfbna fingulari , vel in uno privato ^
five particulari, debilitcr cs^prxfcntatur; fed in
tota Communitate pulchriiis luceflit cultus, fivc
bonum divinum : Ideo Azo Vicecomcrs domi-
nus Civitatis, ad quem fpecSbat cura totius uni«
verfitatis , poft particularia fua moenia , ad
communia «dificia procuranda magnificus ac-
ceflit . Et omiflb muro Civitatis , de quo fupra
di-

cipum Vicecomitum , GibeUtnas parces ibven-
tium j cum Ecclefia diilidtis . Forcaire etiani
incerruptam Johanaes Vicecomet tancummo-
rcnovavic .

Xxx

Digitized by

,015 GUALVANEI D

di(ftum cft, ftd turrinr EccleC» raajoris , quSB
deftrufta jacuerat anms fcc€ CLXXX- fum-
mum liudium in re«dificando adhibuit, coepit-
que ipfkm erigere magnis fumtibus ; & pofuit
in circuitu in lcutis marmoreis vexilla fex por-
tarum. Item vexjlla Ecclefia, & Imperii , &
Vicecomitum . Et quia fpondilia iftius turris &
Ecclcfiae majoris eranc tabernis conjunifta, fecit
omnia dirui ; & fic unam magnam^ plateam
juflit explanari pro venditionibus fatis utilem .
Et , ut ftnur , ibidem debei poni in latere tur-
ris, quas rcfpicit Ecclefiam Sandtas Tecl«, una
Imago irt equo dcaurato , quae repraefentat per-
fonam ipfius Azi Vicecomitis . Qtianta autem
fic futura altitudo iftius twrris , ignoratur ; fed
quondam habuit in altitudine CCL. brachia
vcl CCXLV. in cujus fummitate fuit unus ba-
culus paftoralis . Infuper in porta Ticinenfi
aliam turrim elevavit , & ftatuit fimiliier fieri
fuper omnes portas Civitatis. Eodem modo fe-
cit elevari turrim Credentiae, & tutfim, quai
eft in lacere Palatii duodecim, qux fuit antiqui-
tus Canipanile Ecclcfias majoris . Et in Broleto
novo juxta lobiam marmoream , lobiam fub
diverfis arcubus complevit, ubi fubtus funt plu-
la campforum habitacula .

De Stratis , & Cloacis .

ET quod fpedlat ad magnum dccorenri Gi-
vitatis • & confolationem itinerantiuia ,
ftatuit , quod ftrata fuper murum exttriorem
adaequareiur, & haberet lacitudinem XII. bra-
chiorum . Hoc ipfum ju(rit ficri circa murum
interiorem , ut habcret ftrata XXX. brachio-
%um Ipatium. Statuit etiam , quod pcr Civita-
tem fierent Cloacse fubterraneae , ubi colarentur
domorum ftillicidia , & non fieret lutum per
ftratas Civitatis. Ifto lempore Ludovicus Ba-
variaB Imperii ului pator folemnes Ambaxiatores
mifit Avinionem ad Papam Benedidlum , ut
ipfum confi maret , & coronarec in Imperaco-
rem . Cui Papa refpondic in hxc verba . Ludo^
vicus Bavarta aut efl Imperator , aut non .
Si e(l Imperator , nen indiget noCtra confirma-'
tione aut Coronatione . Si non efl Imperator ,
quare utitur in/igniis Imperialibus , ut c6roha
pyramidali aurea 9 & figillat literas fuas aured
bullay & intitulaty five nominat fe Imperato-
rem , addito numero nomini fuo ? Ergo primo
dtponat omnia infignia Imperialia , (jy renun-
tiet harefi de paupertate Chriflt ; deinde veniat
ad noflros pedes , fufcipiat pcenitentiam de
excejfibus falhs contra Ecclefiam ; (Jr poflea
frovidebimus de ImperiOy prout nobts videbitur
expedire^ quia ad nos pleno jure pertinet eleilio
Imperatoris , & confirmatio , & coronatto .
Qjaare fupra. Ifto tempore ciira Johannes Rex
Boemiac bellum faccre vellet cum Alberto , &
Ottone Ducibus AuftrioB propccr quamdam fuc-
ceffionem Ducatus Karinihiae , Biuzius Viceco-
ines cum CC. militibus illuc perrexit in auxi
lium Ducum Auftrias . Cbm autem ad campum
procedcret uiraque acies , per Ludovicum Ba-
varias Imperii ufurpatorem ftatutum fuic , ut
nuUus Prmceps , aut Praslacus vexillum ereihim
ad bellum deferret , excepco fupradidlo Ludo-
vico , & Ducibus Auftrias. Qjjod ciam omnes
Principes vexilla depofuiiTent , folus Bruzius
Vicccomes ad bellum proce^Bt cum fuo vexil-
lo creAo. Ludovicus autem Bavarias audlori-
catc Imperiali ei pracccpit , quod vexillum de-
poncret ; qui magno ufus animo refpondit : In
JLombardia cum ipfe Ludovtcus centra tlios d^

E LA FLAMMA 1016

\ domo mea fapius dimicaverit^ numquam vexih
lum f^icecomitum depofitum fuit , nec per ipfum
fuperari potuit . Nec etiam mpdo ego^ qui non
ut ejus hoflis huc veni , vexillum deponam .
Quod fi contra me gladium erexerit , cwn gla-
dio evaginato vexilli mei jura defendam . Et
fic cum vexillo credlo ad belluin proceffit. Et
licec nihil de belli fine adlum fucrit , fupradi-
<Slus Albertus Dux Auftrias ipfum Bruzium mi-
litem accinftum fecit. Ctim aucem ei Garfra >
auc magnas pccunias elargiri voluiflet , ipfe
Bruzius omnia refpuit ; fed pofle coronam
aurcam fuper caput Bidriaj (ivc Brivias deferre
ex maxima gratia poftulavit : quod ipfi Duces
Auftriaj cum magna difficultace conceflerunc ,
B quia hoc folis Ducibus Auftriaj quondam pro
magno munere conceflum fuit. Tenor privile-
gii talis eft , Nos Albertus , (jr Otto Duces
Auflria &c. infra . „ Bruzio Vicecomiti ^
,, viro ftrenuo militi concedimus , totique pa-»
„ rentelas Vicecomitum , videlicct illis , qui
„ de Macchaso, & Uberto naci defcenderunc ,
,, quod coronam auream poffint porcare fuper
„ caput Biverae in galea , & bmdereis , &
„ clypeis titulo feudali &c. infra . Dati
„ Vienn» Anno Domini MCCCXXXVi. in
„ vigilia XI. mille Virginum . Fuitautemiftud
privilegium duobus figillis pendentibus commu-
nitum . Hic Bruztus fuit nobilis militis Luchirii
Vicccomitis Domini Ci vitacis Mediolanenfis pri-
C mogcnitus, qui de Alamannia exiens , Medio-
lanum cum gloria ad patrem fuum rcdiit; &
ex devotione Chrifti fepulchrum , & Corpus
Beatac Catharinac in monte Synai vificarc difpo-
fuit . Unde ad infulam Cypri perveniens, multas
Provincias vifitavit , fcilicet Terram fandlam ,
Syriam , Damafcum, Arabiam ; & inde redicn»
multas prctiofas Reliquias detulit . Q.ui poftea
fadlus Poteftas Civitatis Laudenfis cum plena
dominio, & mero Impcrio illam Civitatem cunii
magna juftitia, & multa prudentia rexit multis
annis •

Placentia fubjugatur.

D I^Hrifti Anno MCCCXXXVL ftantibus fu-
V-i pradidlis concurrcnciis Urfus Kaviftianus
fuic in regimine refermacus . Ifto tempore Azo
Vicecomes confiderans , qu6d Civitas Placen-
tina haberet pontem fuper Padum, & inde per
mulcos annos, fcilicet XIV. hoftes fuper terri-
torium noftrum irruerent , & damna multa in-
ferrcnc, cogicavic cie illa Civitate fe expcdire.
Ec mific Cazagum de Caz^gis milicem fuuni
cum mulra milicia, qui Placcntiam iticravit vc-
xillo ere6lo : quo vifb hoftcs abfquc pugna fu-
gerunt, & Francifcus Scorbus fadlus Dominus
Civicacis. Azo Vicccomes hoc molefte percu-
lic unde mific Pinallam de Aliprandis , de quo
fupra habica fuic mencio , cnm exercitu mili-
E cum fuper cerras Placenrinorum , qui concinuis
incurfibus fatigaret illam Civitatem. Deinde
congrcgavit exercicum validum , & ufque ad
foffas Civicatis acceflit ; in circuitu Civicacis
Quinque cxercicus ordinavic; foffaca fodi juffic;
ftondegardas, &baccifreda erexit; & pcr VIII.
menfes continuos iihin Civicaccm dura obfidio-
ne prcflit. Tamdem die XV. Deccpcibris Civi-
tatem obtinuic , quam ingreflus , amieos & ini-
micos pacificavic ; Ecclefiis fua jura refticuit ;
de nullo hofte vindi(ftam fumfit ; Caftrum for-
ciflimum ibidem crigi ordinavit ; & fic cum
gloria, & criumpho domum rcdiit . Ifto tempo-
re Rex de Moroch Saracenus inProvincia Afri*
' C9

Digitized by

K)i7 O P U' S

fuperavic Regem de TremeflTa , & obtiouit
ejus Regnum » & Regnum Tuoifii » & Regnum
Buzeai .Et poft duos annos filius ejus cumXlV.
millibus miiitum traniivit mare, & venic in ter-
ram Regis de Granata in Provinciam HifpanioB .
Contra quem Rex Hifpaoia , & Rex Arago-
num , & ceteri Reges Chriftianorum multum ci-
9iorem habuerunt.

Feflum Nativitatis Beata Firginit
Maria. '

ISto anno fecit incipi Azo Vicecomes domi-
nus Civitati^ ad hoaorem Vir^inis almaiFe-
ftum Nativiiatis cjus (9) de menfe Septem-
bris; & mifit cditflura, uromnes Civitates, &
burgi , vel terrae nobiles » feu Caftra infignia ,
portarent pannos de ferico cum vexillis Com-
munitatum fuarum , & in Civitate MedioUni in
Ecclefia ofFerrent. Ec obtulit ipfe Azo domi-
nus Civitatis pnm6 unum pannum de (erico
multis refperfum vipereis fcutulis . SecUado lo-
co cbtulit Communitas Pergami , poftea Com-
munitas Cumarum , Sc (ic de aliis , fcilicet
Laude, Novaria, Vercelle, Cremona, Crema,
Modoetia , Caravazio . Et fuerunt panni ferici
oblati CXXII. Deinceps in aliis annis addici
funt panni pro Communitate Brixienfi , & Pla-
centina, & pluribus aliis. Nec umquam in Ica-
lia fa(5bi fuit tam grandis folemnitas , ncc tam
aobile honiagium .

De Feflo Trium Regum .

CHrifti Anno MCCCXXXVI. eminente in
Sede Apoftolica in Civitate Avinioncnft
Benedi6lo Papa , Johanne Vicecomite Epifcopo
Novarienfi gubernante Archiepifcopatum loco
Fratris Aycardi Archiepifcopi Meaiolanenfis ,
fupradi6lus Urfiis Kaviftinianus fuit in regimine
refermatus . Ifto tempore fuit incoeprum fcftum
trium Regum in die Epifani» in Conventu
Fratrum Praidicatorum • Et fuerunt coionari
tres R^ges in equis magnis, vallati domicellis,
veftiri variis cum fomariis multis , & familia
magna nimis . Et fuit ftella aurea difcurreiis
per aera, quaj praeccdebai iftos tres Reges; &
pervenerunt ad columnas Sandli Laurentii , ubi
crar Rex Herodes effigiatus cum fcribis & fa
pientibus. Et vifi funt^interrogare Regem He-
rodem , ubi Chriftus nafceretur; & retoluris
mulris libris refponderunt , qucd deberet nafci
in Ciritatc Bethleem in diftanria quinque mil-
iiariorum a Hitrufalem . Quo audira» ifti tres
Reges coronati aureis corcnis , tenentes in ma-
sibus fcyphos aureos cum auro , thure , &
myrrha , pr»cedentc ftella per afera , cumi fo-
roariis , & mirabili famulatu , clangentibus tu-
bis ; 6c bucinis praeeuntibus , fimiis , babuynis i
& diverfis generibus animalium cum mirabili

( 9 ) De hoc Fefio , an a cernpore S. Ambrofii in
hae noftra Eccleiia celcbracum fueric , uc in-
dicare videntar antiquae rubricac Breviariis Am-
.brofianit appoficc , facks difTerui in Apologia
proMediolancniipofleflione Corporum SS. Ger-
vafii, & Frotafii num. 15. Sc 16. Gercfe ancc
Azonem Mcdiolani colebacur hic dies; Calcn-
darium fiquidem Siconianum a fepcingencis
aanis exaracum , & in fecunda parce volum.
II. bujus Colle^ionis excufum ad VL Idus
Septembris haec habec Nativitas S.MariaFuU
cifriiff , quod clariils exprimit aliud in orivaca
mea domo Calendarium praefixum «quc vctu-
fto MiiTali Ambrofiano his vcrbis ad eundcm
diem Nattvitas gloriofa f^irgims Mana cd Ec^
eUJidm Fulcurini . I>i6n icaqup in hancUrbem
Tom. XIL

C U L U M. t6i%

k populorum tumultu pervenerunt ad Eccle/ia''*
Sandli Euftorgii . Ubi in latere Altaris majoris
erat Pralcpium cum bove, & afino, & in Pr»-
fepio erat Chriftus parvulus in brachiis Virgi*
mt Matris • Et ifti Reges obtulcrunt Chrifto
«unera; deinde vifi funt dormire , & Angelus
alatus eis dixit , quod non redi: ent per contra-
tam SanAi Lau; entii , fed per portam Roma*
nam : qnod & fadltum fuit. Et fuit tantus con*
curfas Populi , & militum , & dominarum , . &
Clericorum , quod numquam fimilis fere vifus
fuit. Et fuit ordinatum , quod omni anno iftud
feftum fieret . Ifto tcnapore exorta eft maxima
difcordia inter Regem Francise & Re|;em An-
glia propter quafdam tcrras feudales. Cura Re-
ge AngliflB fuit Ludovicus Bavariaj fupradi6lus;
& cum Rege Francorum fuit Rex BoemiaB .
mific Papa duo> Legatos Cardinales pro con-
cordia , & fadla eft tregua ufque ad alium ao-
num . I

Civitas fuit adaquata .

EOdem menfe , fcilicet de menfe Januarii ^
ex ftaiuto Azi Vicecoraiiis terragium ,
quod erat fupra folTacum Civicatis , cotpit ex-
planari , & omnia luti culraina per Civitatem
aciasquari , & paviraentura ftratarum denudari:
quod ceffit ad magnum decorem Civitatis.
Tunc adirapl/ta fuit Merlini prophetia , qui di-
xit, aiioi in MCCCXXXVIL Civitas Medio-
lanenns deberet explanari . Fuit etitra fa^ta
qua^dara magna platea juxta palaiiura XIL Ubi
priiis doraus fere palatio conjungebantur , ubi
fiunt nundmas fingulis feptimanis.

De guerra Mafiini de U ScaU ,
dr Venetorum .

IStis temporibus erat in Civitate VeronenS
quidara dicHius Maftinus de la Scala domi-
aus Civiratum Veronenfis, Brixienfis, Parmen-
fis, Vicentinas, Trivifinae, Paduanas, Feltri, &
Belluni , & Lucanenfis . Hic in odium & detri-
mentura Venetorura conftruxit terram Salina^
rum . Q.UO vifo Veneti , fibi adjuncais Floren-
tinis, Bononienfibus , & Tufcis, congregantcs
cxercitura terrara Salinarum invadentes ipfam
deftruxerunt, & ad deftrui^ionem ipfius Mafti-
ni totis vinbus afpiraverunt . Qjjod ut melitis
pofT t corapleri , miferunt Mediolanura Obizo-
nera Marchionem Eftenfera ; & Guidonem do
Gonzaga dominura Civiiatis Mantuanas , qui
omnibus moJis folicitarent Azura Vicccomitem,
ut a Maftini liga & araiciria difcederet : quod
& faftum eft . Tunc fac5lus eft dominus Lig^
Mediolanenfiura , Venetorum , FI orentinorum ,
Bononienfium nobilis miles Luchinus Viceco-
mes, patruus Azi Vicecomitis ^ & ftatutumfuit
ei falarium a tota Liga omni die C. Florenos •

Hic

eo foliHni anno 13}^. indu£U hcc Fefiivicat
de menfe Sepcembrts ; nifi velit in illa caA*
tum EccleOa S. Mari» Fiiicorinas » qu« adhue
ext;it » viguiiTe hunc culcum ; Ae«nem ver6
obtinuiffe uc celebris apud univerfam Urbeoi
fierec , adjedo folemni eo , quod narratur^
IJrbium Locorumque infignium lubditorum ob^
fequio . Perdurac adhuc hae confuecudo , uc
circumjedU Mediolano Qppida vexilUm mic«
tant eorundem nomine infcriptufli ; antequam
ver5 Templum maximum miffi ingr^iantutt
una cum Artium Ordinibus , Palacii Ducalit
snceriorem aream circumeunt, re6Ujque poft-
modum via ad majorem Aram Principis Tenn-
pli procedunt ^ annu» oblationis obfequiuaa
pr«mtnri .

Xxx %

Digitized by

Google

GUALVANEI

Hic coDgregans exercicam validum , Civitatem
Veronenlem , ubi erat Maftinu^ dc la Scala ,
ufque ad portas fere invafit ; & ciim eflet ordi-
fiata dies confliitus , Theutonici proditores pe-
cunia corrupti, noftrum exerci um derelinquen
ces Veronam pprrexerunt. Q.uo comperto, Lu-
chinus Vicecomes fano ufus confllio Mantuam
rediit fanus & incolumis cum toto fuo exercitu,
deinde Mediolanum remeavit . Hic Luchinus
Vicecomes in Contrata Sanfti Georgii in Pa
lazzo mirabile conftruxit Palatium altiflimum ,
& longum , cameris & falis diflindtum , miris
pi£luris decoratum, cum aquarum condu<flu.
Ei familia efl; fumtuofa in equitaturis , falconi-
bus , ailuribus , accipitribus , 8c canibus terri-
bilibus . Habet multa dominia in Comitatu Me-
tliolaniy fecundus a nepofe.

AtA Vtetcomti bofiiliter fuperavit Bri9ciam,

EOdem anno Azo Vicecom^s , congregato
fortr exercitu, Civitatem Brixienfem, quaj
mt fub dominio Maflini de la Scala, hoftiliter
inyafit , quam igne ferroque fuperdvit die . . .
Odlobris . Qjjam cixm ingrederetur , duos nobi-
les viros de Mediolano balteo militari accinxit,
fcilicet Johannem de Bizozero Recftorem Civi-
tatis Cremonenfis , 8c Bronzinum de Caymis
Redlorem Civitatis Pergamenfis . Totam Civi-
tatem Brixienfem reintegravit , pacem univer-
falem eis dedit , & cum gloria aomum remea-
vit . De ifta captione Civitatis Brixienfis per
annos LXX, prasdixerac MichaH Propbeta de
Saxonia flc :

Brixia prava nimis , Urbs defiimata ruinis ,
Scinditur in partes^ folitas non deferit artes.
Regis vexitla fugientf times vallamina Brixa .
Serpens ffy oblito vimida perct^tiet iltam ,
Et fuos non poterit filios proprios tueri .
Eodem cempore Senelcalcus Roberti Regis Si-
cilias fuper totum Pedemontem , Caflrum de
Breno DioecefisPapienfis communivit, & fuper
Padum pontem conftruxit . Sed fafta forti obfi
dione Azo Vicecomes illius Caftri dominium

in fefto Sandti Michaelis jam per ali-

qua tempora 6c Caftrum de Viglevano-fimili-
tcr obtinuerat •

AzQ Vicecomes efl faSus Dominus naturalis^
Princeps in Sardinia.

Elfdem temporibus NobiHs Cbmitifla Galu-
ra5, di<Jla Johanna, foror ex parte matris
Azi Vicecomitis , moriens totam fuam terram ,
qua9 eft tertia pars Infula^ Sardiniaj , teftamento
legavit ipfi fratri fuo Ex hoc Azo Vicecomes
fackus fuit Princeps naiuralis jure hereditario,
qui ftatimfolemnes Ambaxiatores, fcilicet Lam-

pugninum de Caymis Jurifperitum, 8c

.... mifit in Sardiniam. Sc Aragoniam, petens
iSbireddi fiium jus. Ex his omnibus concluditur,
qubd Azo Vicecomes Dominus generalis Civi-
tatis Mediolanenfis fadVus eft Princeps in tertia
parte Regni Sardints, cui fubjedao iunt Civita-
tes in Provincia Liguri» Mediolanum, Cuma?,
Novaria , qu« gft patrui fui, Vercell» , Laude,
Cremona , Crema , 8c quoddammodo Papia . In
Provincia Venetiarum obtinet Bergamum , &
Brixiam , In Provincia ^Emili^i Placentiam ,
ficut ih Prohfo fupertus habitum fuit ^ & Ca-
ftrum Sanfti Domnini , In Provincia Alpifcotti»
habet multas Civitates , Caftra fibi Ligd
f OQfoederatd •

DE LA FLAMMA
A

De clavibus » (jr portubus^ ^ pontis .

EX his , quas di<5);a funt , manifefte colligi*
tur^ qupd doniinium ifttus temporis noftrai
Civjtatis, fit validum, atque fortiiumum , nec
umquam forte fuit tam generale , nec tam ma«
gnum : quod probatur ex clavibus, & pontibus .
Hic enim Azo Vicecomes recuperavit Leucum
cum riperia, quod fuerat rebelle ferc annis XL.
Item Canturium terram fortifllimam , quae a do-
minio Communitatis Mediolanenfis jamduduai
fe fubtraxerat. Item Caravazium , quod Com-
munitati Mediolanenfi multas jamdudum guer«
ras peregerat . Similiter Trivilium , 8c Infulaoi
Fulcheriam cum plena dominio fubjecit . Iteoi
Caftrum de Viglevano , 6c plura alta Caftra »
qus funt affinia , & quafi claves nofbri Comita*
tus , in quibus conuftit falus & guerra. Iteni
ratione pontium , quia fuper Abduam habec
pontem de Leuco, pontem de Vaprio, ponteni
de Laude, pontem de Piziguitono . Super Ttci^
num habet omnes pontes , 8c portus ^ excepto
ponte de Papia. Super Paium habec ponteoi
de Brono ♦ poncem de Placentia , ponteml dc
Cremona. Super 0//itiw jiabet pontcm de Pa>«
razolo . Et fic undique Gomitatum MedioIanen«
fem divcrfis pr«fiJiis communivit. Sed etiant
Civitatcm Legibus, five Statutis ornavit. Ipfe
enim CL. Leges juftifiimas condidic edidlales.
Judicesextraneos fuper caufas & litigia advoca«
vit , fummam juftitiam fervari jufiit ; orphanit
& pauperibus puellis fummum praifidium fuit.
Ipf-f infuper fuit ultramodum magnificus . Nam
CXLIX.domicellos habuit; milites muItosinMe-^
diolano , & per Lombardiam veftivic . In fbla
AlamanniaX. miliares de robis 8c variis induit,
8c hoc bis in anno. Fueruntque donativa? ejus
provifiones fingulis annis ad valorem XXX. mil-
lium fiorenorum auri, & plus. In menfis 6c va-
fis aureis argenteis, & cibis omne$ homines
exceflit : propter qus merita ab hominibus , li-
cet priores eftent astate , quafi pater in fumma
reverentia habebatur , & ultra quam crcdi pof-
fet ab onanibus diligebatur •

De militibus accin^is faStis in SanHo
Ambrofio <

CHrifti anno MCCCXXXVIII. eminente ii
Sede Apoftolica Benedi(5lo XIL Johanno
Vicecomite Epifcopo Novarienfi gubcrnante Ar-
chicpifcopatum loco Fratris Aycardi Archiepi.
fcopi , fiib dominio Azi Vicecbmitis Cbmitis
Galluras, Urfus Kaviftinianus fupradi£lus fuit in
regimine Poteftatis refermatus ufque ad dimi-
dium menfem Madii . Et tunc , fcilicet primo
die Junii • faftus fuit Poteftas Yfnardus de Co.
lionibus Pergamenfis . Hic Poteftas intravit in
Mediolanum cum majori gloria , quam num-
quam intraverit aliquis alius Poteftas. Eodem
anno in fefto Pafchatis , die XII. Aprilis, ma-
gnificus Azo Vicecomes in Ecclefia San6ti Am-
brofii duos balteo militari accinxic milices , fci-
licet Francefcolum de Pufterla , & Pinallam de
Aliprandis. Q,uilibet ipforum cenuic Curiam fo-
lemnem ; haftiludia fa(5la funt multa nimis. Ifto
tempore Veneti poft longam obfidionem obti-
nuerunt montem Scilicis de manu Maftini de la
Scala , 8c Trivifium, Qpi jamdudum obtinue*
rant fimiliter & Paduam ; 8c fratrem ejus Alber-
tum ceperunt , & in Venetiis in quadam cavet
incluferunt. Johannes filius Johannis Regis Boe-
mix Dux Chariathias fubftulerac Feitrum , dc

Digitized by

Google

idzt O P U S C

Beliunum » quie ennt du» Civirates quondam j\
ipfius Maftini . Aao Vicecomes hoftiliter debel-
lavit Brixiam * Et fic undique deplumatus fuit,
qui aliorum plumis alatus volare confuevit . Et
remanferunt ipfi Maftino tanciim ifi« Civitates,
fcilicet Verona, & Vicemia» Parma > & Luca .

Di tnumpbis Victcomitum fuper hoftesfuos.

JCInem fcribendi pariter faciamus. Si enim
JL prarterita ad memoriam revocemus, repe-
ritur Domus Vicecomitum femper in bellis glo-
riam reponafle . Mortuo enim Henrico Sexto ,
omni fere anno Civitas Mediolanenfis per annos
XXII. per majores Principes Muadi concufia
•xftitit, & dc omnibus triumphatum fuit. Pri-
mus, qui invafit hanc Civitatem » fuit Robertus
Rex SiciliflB fub titulo , quod elfet Vicarius Im-
perii in totolmperio datus per Ecclefiam . Ipfe
mifit Ugonem ae Balfo Senefcalcum fuum , &
Comitem de Squinazio , &c Turrianos cum ma-
gno exercitu ufque Legnanum anno Domini
MCCCXIV. & de his triumphatum eft; & dt
ifta vidloria habetur fupra Libro XIV. Capitu-

lo Deinde Dalhnus vcnit , qui turpiter

fugam iniit . Philipponus Comes de Langufco
contra Galeatium Vicecomitem equitans captus
fuity & in carceribus deMedioIano inclufus> ubi
cxfpirans vitaro finivit ; & de ifta vidkoria ha-
betur fupra Libro XIII. Capitulo . . . . Et anno
D^mini MCCCXV. apud Caftrum Gibellinum,
ubi Turriani advenerant , miferabilem vitam
fuftinuerunt . Papit fubjicitur , homagium con-
ficitur, Regifolium dejicitur ; de hoc habetur

fupra Libro XIII. Capitulo Et anno

DominiMCCCXVIII. Matthwus Vicecomcs Ci-
viratem Cremonenfem debellavit , & Regem
Robertum in Civitate Januenfi per dimidium
annum obfedit; & de hoc habetur fupra Libro

XIII. Capitulo Et in MCCCXiX.

Ugo de Balfo in confliAu , fibi occurrente Lu-
chino Vicecomite, profternitur, & moritur; &
dc hoc habetur lupra Libro XIII. Capitulo . .
.... Et in MCCCXX. Philippus tunc Comes
Valefii , poftea Rex Francorum , contra Vicc-
comites ufque Vercellas vSnit : ibi accurrenti-
bus Vicecomitibus in Franciam redire coadius
eft ; & de hoc habetur fupra Lib. XIII Cao.
..... Finaliter exercitus EcclefiaB mirabilis &
terribilis hanc Civitatem pluribus annis concuf-
fit, Civitatem ufque ad muros invafit : & ta-
men finaliter triumphatum eft. Nam Raymun-
dus de Cardono caput exercitus captus fu t, &
omnes hoftes fijgerunt ; femper in omni loco ,
in omni conflicSku fuperati funt ; ^ de hoc ha-

betur fupra Libro XIII. Capitulo Venit

Ludovicus Bavari», non Imperator, & Civita
tem ufque ad muros invafit ; & de hoc trium-
phatum fuit , ut fupra codem Libro Capitulo
....... Venit Jonannes Rex Boemi» , terri-

torium noftrum invafit , & inglorius abfceflit :

fupra eodcm Libro Capitulo QjJid

plura ? Vicecomites fuperaverunt Reges & ob-
federunt ; Imperium humiliaverunt » Ecclefiam
gladio fatig^verunt

j4zo Vicecomes muri Metrofolis auSior
Vrkes Ligures fubjtcit potentia li£ior.

Murus Civitatis interior fuit completus •

ISto tcmporcmurusCivitatisinterior fuit com-
pletus, cujus ambitus, computatis pufterlis
& portis, menfuratus eft (ecundbm brachia ter-
ra, & continet in circuitu C. turres» 8c brachia

V L V M. to»i

X. millia CCC. Murus autem exterior habet
brachia XIII millia DCCXXXIII. &c unum ter-
tium. Diameter habet brachia IV.millia CCC.
LXIX t & aliquid plus • Semidiaiiaeter habet
btachia II. millia CLXXXV. & aliquid plus.
Continet autcm murus exterior , computato fod
fato, & tota Civitate , perticas IIL millia CC.
LIV. Habet ergo murus exterior Civitaiis miH
liaria quatuor, & hrachia MDCCXXXiV.

De adventu Lodrifii Vicecomitis
in Legnanum.

CHrifti anno MCCCXXXIX. cmiacntc tn
Sedc Apoflolica Benedidlo Papa, Johan-
ne Vicedomiti Epifcppo Novarienfi au<5^oritate
Summi Pontificis gubernante Ecclefiam Medio-
lanenfcm, vacante Imperio, anno XI. dgminii
Azi Vicccomitis Comitis Gallura , fupradidiuf
Yfnardus Poteftas Mediolanenfis fuit in regimi-
nc refermatus . Ifto anno fuit tantum frigus»
tamque afpera hyems, qualem nulliuii viventit
meminit astas. In pra3cedente iEftate mirabilis
ftella comata flammeis crinita radiis ab Aqui*
lonc furjgcre, & vershs Mediolanum radios vi-
biarc viia fuit. Ignes terrifailci fub diverfis fi-
guris per aera dilcu^rere apparuerunt. Et ecce
fubito tantorum prodigiorum efFe<5lus proportio»
natus cnituit •

Sydus , ideft ftella comata figna dedit caii-
dam fimdens ad Auftrum •
Effudit Neptunus opum fine lege fuarum^
Thefauros Euro laxas dimifit habenas
Eurus ac Auflro ZephyroqueNotoque reclufisp
Carcerc cunfia natant coeno jacuere jumenta^
Imbris diluvium totufque refolvitur aer
Prodigium mceroris erat ftragifque futura i
Eventus folet ifte fequi^fic fatus ut horror
Invadit gelidos artus cum fata perurgent .
Nam nobiiis miles LodrifiusVicecomes Civis
jamdudum profcriptus de fubaquilonari plaga»
ubi Marchia Triviina fituata dignofcitur , tiir*
gens , ftipatus militibus MMD^ & plus , & cum
ipfo pedites DCCC, & Baliftarii CC. contra
Azum Vicecomitem nepotem luum dominum
Civitatis Mediolanenfis fuas direxit acies mili-
tares. Hic fe efle dominum Seprii , 8c caput
Societatis San^ Georgii in fuis literis intitula-
vit. Ipfe primo terras Brixicnfium terribiliter
concumt , & tranfvadato fluvio LoIIio , nullo
contradicente, territorium Pergamenfium gladio
propulfavit . Exinde tranfiens , ad fluvium Ab-
duam pcrvSnit , & inventis fluvii paflibus com-
munitis , juxta Ripaltam noftris exercitibus ter-
ga vertentibus , impunfe tranHvit die IX. Fe-
bruarii quodam dic M artis; 8c erat tuac carnis*
privium novum , five Romanum . Et pervSnic
ad terram de Sexto , procul ab Urbe fexto mil-
liario . Exinde quafi Aquila grandis abfque ullo
obftaculo , nullo contradicente , ad burgum de
Legnano concito gradu convolavit, ubi fua ca«
ftra fixit. Et pro jamdudum fibi denegato tri-
buto pro Domino Seprii multas pecunias cxc-
git , quas fuis militibus condonavit . Fuenint*
quc ejus milites aoftris Civibus qukm plurimhm
terribiles , Viri fiquidem magnd ftaturd ; astate
juvenes , armis edoAi , &: animo feroces • Ht
cundla <ieftruxerunt , omnia diripuerunt » tcrras
igne ferroque confumfcrunt

Hicfurens^aarmapotens Lodrifius nomine^clars
Ortus progenie^ cuneo vallat^s ^ enfe^
Exule Dux equitis natalis limine pulfi
Robore magnanimo^ Legnano fedit Orona.

Digitized by

GUALVANEI

De duobm flgnis dileBiMis Populi Mediola-
nmfis ad Azum P^ieecomtum .

EX his omnibus tam arduis & terribilibus
bellis timor m Civitate fa6lus eft perma-
ximus, & fuga erubefcibilis nimis . Cund>is ha-
bitatoribus fuDurbiorum , 6c circumflantiom Vil-
larum cum univerfa fubftantia ad mesnia Urbis
fe transferentibus . Et quia molendina habita-
toribus fuerunt deitituta, infra tres dies fadhi
eft in Civitate cariftia « non dtco grani , fed fa-
rin» , quod modius farinas mixturae venderetur
decem libris; nec inveniebatur jpanis , nec ad
vendendum , vel comedendum . Etiam in Civi-
tate ipfa terribilis timor perfonas invafir; atta-
meQ omnes ad defenfionem fe prasparaverunc ,
& exceptis militibus ordinariis invcnti funt in

hac Civicate fere juvenes nobiles, qui

jiullo compellentc , imo fponte , & ad proprias
cxpenfas, totidem magnos dcxtrarios expofue.
runt phaleris nobilibus ccopertos. Ipfi quoque
a planta pedis ulique ad verticem (ubmicanci-
bus armis corufcantcs, pro honore & ftatuDo-
mini fui mortis pericula fubire parati fuerunt .
Propter quod ipfe Azo Populo Mediolanenfi eft
efFe<5lus aebitor ia multis. Ex hoc enim fe efle
dominuni non folijm corporum^ fedanimorum,
jion folbm in temporulibus , fcd etiam in fpiri-
tualibus , infallibili figno amoris comprobavit .
Item aliud fignum amoris Populus Mediolani
domino ftio dcmonftravlt , quia ciim Lodrixius
Vicecomes inComitatu noftro perftiterit in ro-
bor6 fuo, & in magna fortimdine diebus XII.
nullus Civis de Mediolano , nc<: frater, nec ne-
pos, nec GibcUinus, aut Guelfus, iiec parvus
aut magnos ad ipfum ivit , nec auxilium pras-
ftitit , aut favorem , aut confilium ; fed omnes
uno corde contra ipfum arma (umferunt, & pro
ftatu Domini fui viriliter pugnavcrunt , Nec
umquam a feculis fuit auditum , fi aliquis ho-
ftis in noftro Comitatu tribus diebas pj^rfevera.
verit, quin multi ad ipfum confluxerint de no
ftrisCivibus. hoc fimiliterfigno amorisAzo
Vicecomes dominum animarum fe cfle com-
probare potuit ,

De apparatu mirabili contra Lodrifium •

INter tot bellorum difcrimina , & hoftium
perftrepentium crepitudines , Azo Viceco-
mes imperterritus ftetit ; arma clamitans ,
cquofque bellicofos prasparans, cundlas Civita-
tes fuo dominio fubjedtas advenire praecepit ,
fcilicet Brixiam , Bergamum , Cremonam , Pla-
centiam Laude , Cumas , Novariam , Vercel-
las , & Cremam .

NobilisUrbs ( ideft Mediolanum ) quanto fu^

bito praventa QHirite
Arma r>?oi'€t , & amica vocat fuffragia prdd^

Pi(ideftAzo.)
fiinc Cremona venit ; / uecurrit Lauda repente.
Cumaque tyrones mittit ; vagulofque per arva
Ad fradam dofios equites dat Crema Quirites,
Ajfiflit mucro Germani Ci^vibus audax
ConduClus pretio . Papia miles ab urbe
JMetropolis phalerata acies non defuit iftis •
Horridamutata eft jam fericaveflis inarma,
Et non folhm fubjevJlasCivitates advocavit, fcd
& «obiles Principcs, 8c Barones confanguineos
fuos, & propinquos ad hoc ipfum invitavit ,
fcihcrt Marchiones de Efte , qui dominantur in
Ferraria , qui erant ejus confanguinei germani,
& Thoinam Marchioaem Saluciarum ^ qui erat

DE LA FLAMMA roH

A ejus fororius, & Ludovicum Sabaudi» focerum
fuum^ & Comitem Sabaudis, & Jacobum Pe-
demontis. Hi pt*rfonaIiter adveniUent^ nifi ni-
vium altitudo nimia impediviifet; fed eorum
milites advenerunt. Noo folhm a fuisfubjv^dliSt
aut fuis confanguineis Azo Vicecomes prsfidia
recepit, fed ab amicis, qui fola li^a, aut fpe-
ciah amicicia ei obligabantur , maximuch auxi*
lium habuit . Qpia Marchio Montisfcrrati per-
fonaliter advSnit ufque T; iimm volens Medio-
lanum venire , fcd tarde fuit . Item Maftinus
de la Scala dominus Civitatis Veronenfis mific
milites D. Tadasus d^ Pepulis dominus Civita-
tis Bonodicnfis mifit milites CC. Ludovicus de
Gonzaga dominusCivitatisMantuanac mifit trcs
B bandenas milicum. Civitas Januenfis mifit mul-
tos baleftarios . Civicas Papienfis m^itiam 8c
populum . Item Patriarcha Aquilegienfi? mific
CC. milites, licet tardi vcnerint. Infuper om-
nes indifferenter recipiebantur ad ftipcndia.. Ec
congregacus eft exercitus fortis nimis , qui pra
mulcicudme numerari non potuit; fcd, ut com-
muniter fcrcur, fi milites, qui erant difperfi
per Civitates , & qui in via erant vcniendi ,
fimul ui uno campo fuiffent congregati, afcen-
diffet numerus ufque ad V. millia militum , li-
cet aliqui dicant lacis plus. Sed dimiffisDCC.
eledlis milicibus pro cuftodia Civitatis, fimili-
ter in aliis Civitatibus, & Caftris, multifque
impeditis in itinere propter nives , fuerunt mi-
lites, qui ad btlIu:Ti procefTeruac MMMD. licct
aliqui dicant , quod fuerunt IV. millia . Numc-
rus autem peditum tenentium gladios fuit feri
XIV. millium , vel fecundhm quofdam , fatis
plures . Baliftarii fuerunt fere II. millia . De nu-
mero bellacorum diverfi diverfa dixcrunc : te-
neac unufquifque, quod fibi videtur efle magi»
propinquum veritati .

De confli6iu terribili hablto juxta Parabiagum^
^ quod Lodrifius fuit captus .

HIs iraque difpofitis bellicis apparatibus ,
Azo Vicecomcs duos patruos fuos pro
confilio convocavic , fcilicct Epifcopum Nova-
rienfem , & nobilem militem Luchinum Vice-
comitem . Et decerminatum fuit , quod Johan-
nes Epifcopus Novarienfis pro cuftodia Givita-
tis inltanter vigilaret, & die & nocftc Civitatis
moenia, & Burgos peragraret, depucacis fibi
circa mille DCC. elc(Slis militibus . Luchinus
fupradidlus fadlus eft princeps excrcitus, & fue-
runt cum ipfo multi elefti juvcnes de domo
Vicccomitum cum magnifico apparatu armo-
rum , & equorum nobilium .

At Prajes ( idcrft Luchinus ) acies ut novit

effe paratas •
Fulgentefque armis celeri fuccurrere curfu^
Rodum arma petunt ; egrejfi bella minantur ,
Et prsecedcns cum univerfo cxcrcitu militum ,
& peditum & baliftariorum , pervenit Raude.
Inde tranfivit ufque Nervianum in diftancia
quatuor milliariorum ab hoftibus . Et quia prag
multitudine terra totum exercitum capere non
poterat, divifus fuit exercitus in VI. vel VH.
partes per diverfat Villas circumftantes, exer-
citu principali in Nerviano conftituto. In Pa-
rabiago fuic poficus unus exercitus , ubi eranc
milices DCCC. & pedicum II. millia : hi eranc ,
medii inter duos hoftiIe5 cxercitus. Lodrixius
autem Vicecomes, qui erai in Legnaao cum
hortibus, tamquam vir aftutus^ & armis edo-
£tus , confideraus, quod penuria coftas fuoruni
invaferat, {Jc hoftium c>;crcicus femper invale-

fce-

Digitized by

1015 O P U S C

fctbat , vokns belloru.m fortunam expcriri , &
fin^m impoaere guerris, quadam Domjnica , .
qua lunc erat Donainica fecunda Q.uadragefiin«,
cie XXI. Februarii , occuUc , & antf diem de
Legnano egreffus , illos , qui erant in Parabia-
go , a tribus partibus lubito , nivib«s deCen-
dentibus dc tcelo occuliantibus iter fuum , per-
cufnt , quos in ledfcis dormientet » prout hora
noiflis requirebat, invenit, & multosinterfccit,
Tunc Marelcalchus exercitus noftrt, arma cla
mitans contra Lodrixium duridime dimicavit ,
& fadlum eft proelium forte nimis , & duravit
ab aurora diei ufque ad feAam . Ex tunc ex
noftro exercitu ftdii lunt tres milites accinfti ,
videlicet Protaxius dc Caymis, Lutius de Ve-

ftarinis Laudends , & de Invitiatis Ale- B

Mndriniis. Et. circa Sextam cx DCCC. miljti-
bus non fuerunt inventi in platea de Parabiago
ultra CCC. milites; & interfedli funt ex bali-
ftariis, & jpeditibus, aut fugati fere II, millia,
& fa<Sa eft ftrages magna in noftro exeroitu . *
Ibi fuit captus Johanninus Vicecomes nobilis
militis Vercelliiii Vicecomitis filius, quem Lo-
drixius , eo quod nepos fuus cifct , diligenter
aonfervavit.

Gutture gladigeri maduerunt flumine fanspi
Sanguineo Parabiage tui^ fed in horrea moefta
Luxuriant fruges replentes aera fletu .
Caditur hinc miles^cadit alter & inde f upinus.
Conferuere manus^ lethalia fpisula mtfctnt.
Sanguinis ohlitus natura^ fcedera nefcit C
Civisj & in fratrem convertit vulnera frater.
Hac tam dura & forti pugna pcrdurante in Pa-
rabiago, multi nobiles Cives Icalia videntes fe
mortis periculis circumdatos , ^ nolcntes abfque
militi» nobilitate perire, prr nobilem militcm
Luchinum Vicecomitem fa(Sbi funt milites ac-
cindii . Qjorum nomina funt hacc : Zanzarotus
Angofola Placentinus , Johannes de Flifco Ja
nuenHs, & Dpndutius Malvicinus de Fontana
PJacentinus .

De proceffu acierum ad pugnam' campeftrcm.

LUchinus autem Princeps totius exercitus ad
campum fe contulit inter Parabiagum, & D
Canegrate . Cui ex adverfo Lodrixius fc obtu
lit . Et quia amborum vexilla erant viperea
cum Aquilis , & ut miles difcerneretur a milite,
noftri milites clamabant ; miles S. Ambrofn ,
alii milites clamabant : Rithband Henrich , &
commifsi pugnl diu certatum eft ; & prseva-
lucrunt hoftes , ut putabatur ; & fatfla cft ftra-
ses magna in utroque exercitu , & auditus fuit
fragor armorum , & ftrcpitus lancearum longe
per multa milliaria, quafi in ipforum auribus
laftus fuiffct. Ibi Johannes de Flifco nuper fa-
^us miles fub cadente equo collifus cxfpiravit.
Advenit profcriptus miles (ideft Lodrixius)

fuffragia pofcit .
Expanfa fulgent Aquila^ fontpefque furorem
EjfJatj belligeroque tuba fpiramine clangunt
Proelta , defavit mucro , dimittitur hafla ,
Excipiunt i6ius galea^ configitur umbo ,
Spicula mifcentur » fdxum hinc volat , inde
fagitta ;

Turbine rapta truci balifla , morte reli^a ,
Lancea belligeris illinc excuffa lacertis ,
Hinc f mipes feffore carens^ hinc inde vagatur ;
Stratus eques rapidis pedibus calcatur equo^
rum .

Sed rota fortun» fuas yires inftauravit ,quaeima
extulit ad fummum , & fumma ad ima dejecit.
Nam Luchinu: Vicccomes quafi leapna fremcos

U L U M. 1016

/ raptis catulis , vibratis gladiis in hoftcs proru-
pit , belli pondera fuftinuit , vulnera pertulit;
Equi plures fub ip(b interfe<^i funt , oc gladio
fuo fuum exercitum gloriose protexit.

Lux , ( i. Luchinus ) excita tuvis rumoribu9

extlit^ ira
fnfremit^ catulis ut fava leartM furore
Evehitur raptis ; micuerunt figna potenttt^
Metropolis ; properat fonipes phaleratus ^
armis _
Conte^us miles ; pariter vexilta Quiritis
Germani pretio conduSli ad bella feruntur .
Et tam diu dimicatum eft , donec vircs dcficc«
rent ; & fubftiterunt paulifper , & qui jam non
poterant ulterihs pugnarc , nutibus, & vocibut
ftridtntibus muiuo (e invicem ab bella provo-
cabant . Iterum renovatur pugna , diu ccrtaturi-
corruunt innumerabiles , & carnpi cadaveribus
rcferti apparuerunt; fanguis difcurrit per ^fos
& vias, & miferabilis ftragcs pcragitur. Tunc
Luchinus Vicccomes princeps cxercicus captus
fuit ; & tamdem deficientibus corpori^ viribus
iterum pauli(per refpiravcrunt • Et poft pauca
reiterato pugnatur; ncc miles ccdit militi , hcc
acies aciei. Et eccc fubit6,& cx infperato de
Civitate Mediolani milites recentiiTimi advene-
runt. Tunc Cives de Mediolano confortati ref-
pirarcrunt , & irruentes in hoftes cos facili pu-
gna fuperaverunt . Vexillum LoJrifii profterni^
tur; ipfe quoque fe ipfum in manibus Johanni-
ni Vicecomitiscaptivi fui captivum fe exhibuit.
Omnis cjus exercitus fugatur, multi funt capti %
& multi trucidati ; & finis belli pcradlus eft, &
circa vefperas jaip circa fero .

Dum multogentur bellum difcrimine curfu
Mtlitia cuneus celerts redit » atque repente
Currit in auxiUum ; refonat tuba ; figna co^
rufcanty

Captivi gaudent , hoflilia corda pavefcunt
Vim belli non paffa trucis^ pars denique cejjif
Oppreffis adverfa viris 9 patriaque rebellis .

( i. Lodrifius )
Phwbus & occiduas cum jam contingeret unm

das ,

Ltms adhuc terris fplendore f iperflite parvo.
Ipfc quoque Lodrifius Mediolanum captus du-
dkus fuit , de quo dici poteft , quod numquam
fuit aliquis Civis in Lombardia tantas audacias,
nec tantaefortitudinis, qui ad militum numquam
expavit occurfum , nihilq; quod libuit, perpetrare
pertimuit. In hujufmodi pugna facStus fuit miles
accin<5lus Matthaus Vicecomes junlor magoi
Mattha»i abiaticus, & Johannes SLachabarozius^
Regynaldus de Alfandris Mantuanus , & trc$
Theutonici, & Sfpfcus de Mchch Thcutonicu?.

De belli magnitudine^ & terribili pugna.

CAroIi magni retroa<5lis tcmporibus in plana
Lombardiae forte non fuit pugna campe->
ftris tam fortis, tam crudelis, tam varia , nec
tam lachrymabilis . Qiiod manifefte apparct , fi
quae adla funt ad memoriam revocentur^ Ibi
duo principes amborum excrcituum altematim
captivati fucrunt ; omnes Merefcalchi , omnes
Conteftabiles aut interfe<fti , aut vulnerati , aut
capti funt. Ex tribus miUibus militibus hofti^ ^
bus nec unus fer^ evafit . Plufquam UL millia
Virorum armatorum uno die interfedla funt;
equi func occifi fcre DCC. & plufquam II. mil-
lia & centum cqui funt confignati , exccptis fu-
ratis, & occultatis. OmnesmiIites,etiam vidlo-
res , aut funt vulnerati , aut membns rautilati ,
aut o-ulis orbati, aut nafo pnvati. Scrataa pu^

Digitized by

GUALVANEI

Wicae funt plcna horrore cadaverum ; Villa
funt habitatoribus viduatjc; opeshoftihuspatuc-
runt, orania confufa jacucrunt. Nec k feculo
(uit auditunr) , quod aipud nos fuerit perpetrata,
tam ferQx, aut tana terribilis pugna.

Di icnigmtati Azi Vicecomitis ad boftc$
fubados .

MAgnificus autem Azo Vicecomes totum
belli triumphum a Deo recognofcens ,
ultra quod credi polfet , fuis hoftibus fibt pro-
Jatis, mifericorditerScdulciter le habuit . Nam
ciim filii eflent mortis , ratione homicidioram ,
incendiorum , & rapinarum, exhibitis his hofti-
bus 9 ad ipfos tantam mifcricordiam & dulce-
dinem ottendit quod eos liberos abire permific :
nec umquam tanta pictas ia Principc apparuit .

Di miracuh Beati Ambrojti , quando
Civitatem liberavtt n

POftquam Lodrixius Vicecomes Olonnam
tranfivit , & Legnanum perv6nit Theuto-
nici ipfi fubeffe , aut obedire contempferunt .
Ddterminaverunt inter fe, fi Civitatem obtine-
re potuiflent, interfecftii Civibus dc Mediolano,
rutticos pro agricultura confervarc , & Theu-
tonicus mnumerabiles de Atamannia convocare,
&Lombardiam fub jugoTheutonicorum fuppo-
jiercy 8c Civitatem M .diolanenfcm in Coloniam
xcdigere. Scd Deus tantorum malorum refre-
nator exiftcns , roifit Beatum Ambrofium , aui
in albis cum fcutica in manu vifibiliter hoftes
viiSlpria potitos percuffit : ex quo perdiderunt
Tires , & luperati funt ; ex hoc fafta eft in Ci-
vitat^ proceflio Cleri & Religioforum , & pro-
grefli (unt ad SanAum Ambrofium . Infuper
juxta Parabiagum in loco conflicSlus conftrudhi
fuit Ecclefia m honorem Beati Ambrofii , &
primum lapidem pofuit Johannes Vicecomes
Epifcopus Novarienfis fupradidlus . Et poft
pauca Lodrifius Vicecomes ia Caftro SanvSti
Columbani inclufus cft in quadam cavea.
O fallax fallax , quoties fortuna revolvis !
Jmis fumma gradu^ nam fydera fplendida tan-

gens (ideft Lodrifius )
Votvitur ecci luto , flos eft tua gloria vanus .

De Jobanni Brufato Poteftate Mediolani .

ANno fupradiao fcilicetinMCCCXXXIX.,
ftantibus fupradidlis concprrentii^ Johan-
nes Brufatus de Brixia fa<Slus eft Poteftas Me-
diolanenfis, & coepit regere die penultimo Ma-
dii • Itto tempore venerunt nova , quod Solda-
nusBabilonis, qui eft Imperacor Sarracenorum,
mortuus erat . Ubi ett fciendum , quod confue-
tudo ett apud Sarracenos, qu6d numquam apud
eos fit aliquis Soldanus, vel Admiratus , nifi fit
fclavus , five fervus pro pecunia eintus . Qj4^e

fupra Libro XIII. Capitulo Eodem

anno fub Caftro Seprii in Monafterio de Tor-
beth flance quodam vento terribili , quadam
magna arbor divinitus eft evulfa radicitus . fiib-
que inventa fuit fepultura ex marmore multae
pulchritudinis: in hoc fcpulcro jacebat Rex Gal-
danus deTurbet Rex Longobardorum, in cujiis
capitc erat corona ex auro in qiia crant tres la-

Side pretiofi, fcilicet Carbunculus pretii mille
orenorum, 8c unus adamans pretii II. millium
florenorum , & unus achates prerii D. floreno-
rum . In manu finittra habebat unum pomum
aureum, k latcrc crat unus enfis habens dentem

DE LA FLAMMA

102S

in acie fatis magnum , aui fuerat Triftantis dt
Lyonos , cum quo interfccerat Lamorath Dur-
lanth . Unde in pomo enfis fic erat fcripcum :
Cel efl refpee de Mefer Triftant , un il ocift
VAmoroyt de Yrlant .

In manu finittra habeat fcriptufam continentem

hos Vcrficulos :

Zefu. Saldi de Turbigez

Roy de Lombars incoronez

Soles altres Barons aprexih

Zo che vos veez emporteSf

Per Deo vos pri no me robez .

Ifto tcmpore in Civitate Pifana cum mirabili
gaudio , & haftiludiis nobilis miles Azo Vicc-
comes fadlus eft Civis in Civitate Pifana, & re-
ttitutus ett fibi Comitatus Gallura, qui eft ter-
tia pars Infulfii Sardiniae . Et ex tunc ficut de
jure, ita & de fado cft faftus Comes , & fuic
vexillum per quatuor angulos quadripartitum :
in duobus angulis eft Vipera , & in aliis duo-
bus aneulis eft arma ipfius Comitatus, quaB func
du« liftaB una rubea , altera blanca . In parte
fuperiori erat Caftrum habens in fummitate
Gallum nigrum . Eodem tempore utraque part
Civitati? Januenfis, & uniyerfaliter omnes con-
corditer inftitucrunt domimim Civttatis Janufn-
fis ipfum Azum Vicecomitem ; fed morte pras-
ventus, ab ipfis fidelitatis facramentum recipere
non potuit . Item fa(ftus erat Vicariu^ Papae la
omnibiis Civitatibus fibi fubjedlis; fcd audica
ejus mortc nihil a(5lum eft •

De introitu Archiepifcopi Mediglanenfis ^
de quaftione equi •

IJ Odem anno die quarto Julii Frater Aycar-
u dus Archiepifcopns Mediolanenfis , tranfa-
6li$ fui Archiepifcopatus annis XXI. prim6
fuam fedem vifitayit , & cum mirabili honore
receptus fuit . Et fa<fta cft* controverfia intcr
Advocatos, & Confanonerios , quis ecjuum Ar-
chiepifcopi habere debuerit , & quia ]ura anti--
qua fuper hoc clara non invenicbantur ; Johao*
nes Vicecomes Epifcopus Novarienfis, Ecclcfiai
Mediolanenfis Confervator ordinavit, qu6d Ad-
vocati ipfum conducerent per frenum peditan-
do ufque ad Ecclefiam majorem . Indc ufque
ad Sandlum Ambrofium conducerent Confeno-
nerii, & equus Archiepifcopi pendente quae-
ttione in depofito pofitus fuit , 8c finaliter de-
terminatum fuit, quod equus crat de jurc

De morte Archiepifcopi ^ & Azi
f^icecomitis .

DTe feptimo ej ifdem menfis fafta eft ccHpfis
Soli^ circa meridiem, qiiae fecundiim
fuam difpofitionem pr«nuntia fuit virorum fu-
blimium mortis aut prottrationis : quod rei pro-
Bavit eventus. Nxm infra piucos dies, viaeli-
cet die X Augufti . Frater Aycardut Archic*
pifcopus Mediolanenfis migravit e corpore • &
fepultus fait in domo Fratrum Minorum . Ec
nora , quod a XCIX. annis citra aliquis Archie-
pifcopus Mediolanenfis non obiit in Civitate
Mediolani , nifi itte Frater Aycardus . Et tta-
rim eledtus fuit in Archiepifcopatum venerabi''
Johannes Vicecomes Epifcopus Novarienfis .
Tunc temporis Azo Vicecomcs fadlus eft do-
minu'? Civicatis Januenfis. Eodem menfe fcilicec
Augufti die XVI. menfis , illuftris miles Azo
Vicecomes , Comes GalluraB , & dominus Civi-
tatis MeJiolanenfis , & multarum Civitatum
Lombardias migravit ad Chrittum. Et fuit fe-

pul«

Digitized by

foil O ? U S C

^ultus in Ctpelli drt i quam cooftruxerac in A
domo fua . fuic vir fide plenus ^ 8c omni
devotione , de cujus obicu dici pofTunt plura .

Primo qu6d condidit telUmencum majus, &
plures ftatuit cleemofynas « & ad pias caufas «
quam homo , qui morcuus fuerat in Lombar-
aia.

Secund6 au6d morcuus fuit cum tanta dcvo-
tiooe» & lactirymis, & recepcis omnibus Sacra-
mentis Eccleiiafticis , quod fuperavit etiam Re-
ligiofos in mirabili SaniSborum invocacione .

Tertio quod apparatus funeralium excefTit
modum Regum fublimium , & Imperatorum ;
Fuerunt in Civicace Mediolani plufquam 111.
millia perfooarum vefticarum de nigro.

Quarco quod omois Clerus « omnis Populus ^ B
ingemuic de morce ejus; eciam toca Lombar-
<lia . Nec mirum , quia ipfe licec effec adhuc
juvenis XXXVII. annorum , erac camen pacer
omnium Religioforum ^ amacor pacis > & con-
cordiarum 9 afFaru dulciinmus , vulru & voce
fupra modum clementiirimus , animo prudencii^
fimus» io expenfis liberaliflimus , juflus, caftus,
& omni vircute coo^icuus . Nemo in aedifican-
4o fuic folfcicior, nemo ioimicis remiflior, ne«
mo io coocedeodis graciis gloriofior» de quo
poced dici iUud Sapicotis ; Dile£iu% Deo^ & ho^
fnin.bu5 , cujus mmoria in benediliione efl .
jimen , amen . Ec ooca , quod funt jam fere ao-
iii elapfi LXXXVIU. quod ouUus domious tem-
poralis morcuus eft in Civicate Mediolani « i^o
cxcepto « ficuc de Archicpifcopis di£Vum eft.
Et quia fioe hxrede deceffic 9 io domioio fuc-
cefleruoc duo ejus pacrui, fcilicec veoerabilis
|ohaooes Epifcopus Novarieofis ouper eledlbus
10 Archiepiicopatum Mediolaoeofem, & nobilis
miles Luchinus frater ejus , qui ambo fueruoc
filii nugni Mattha^i Vicecomicis •

Hoc loco in MSto pojtta erat Genetliaca qua^
dam figura y quam y utpote nihil ad Hiflo-
riam pertinentem^ fupervacaneum ponere cen-
fuimut.

lo medio Coeli eft Venus domiDU'^ afceoden
tis; Planeta fiquidem fortunatus io gaudio , &
laecicia, 8c figoificat prolungationcm dooiinii . Sed
quia ibat ad conjuodiionem cum cauda Draco-
nis , qua? fignificac impedimeotum Magnatum ,
& Potencium , & in primo anno concingent vo
bis multa impedimenca ; fed dominus aicendeo
f is quia eft io domo XI. quse eft domus Regia ,
forcicer con^radicic iiiforcuniis caudc Draconis;
& quocielcunque dominus afcendentis fuerit in
combuftione cum Sole , vel alicercumque im-
|)edicus , auc ex conjun^ione , auf ex afpedVu ,
iemoer iilud tempus fic v6bis fufpedhim . Uade
die IX. Decembris erc in combullione cumSo-
le Jupicer eft in XI. Domo , ubi eft in fua cri-
plicitacet eft in fuo termino , & habec triplici-
tatem in afcendence , & fi^nificac gaudia , 8c
amicos facic gloriofos; 8c uac nomen gloriofum,
& dignicates maximas ; & prscipue quia eft
orientalis & diredus . Sed quia erac adhuc fub
Radiis Solis 9 ejus vircus minuicur . Sol eft in
domo XI. & eft fatis bene difpofitus , & figni-
ficac gloriam 6c gaudia (uper potentes, &:(ubli-
mes. Ec ifti tres Planccse, fcilicet Venus, Jupi-
ter, & Sol ftanc pro boooftatu, fedcaudaDra-
conis dac iocelligere, quod eft vobis cavendum
ab hominibus habentibus magnum corpus , &
parvum capuCy quia func de natura caudspra-
conis vobis infiuiantis . Luna eft in domoquar-
tay 8c figniBcac circa principia anxietatcm , &
Tom. Xll.

U L U M. io|o

bonum finem . Icem nota 9 quod die VI. Madii
erit oppofitio Martis & Saturni cum periculo fi«
miUter . Die VI. Augufti erit conjun<5Ho Map-
tis cum Sole ; & die aV. Madii Venus eric ift
afpeAu oppofiio cum Sacurno ; & die VllL
Oi^ubris eric convencio Marcis & ]ovis in Li«
bra •

Quod falii funt in Mediolano iuo
Domini generalei .

CHrifti Anno MCCCXXXIX. anno PoatttU
catus Papa^ Benedid^i 9 vacante

Imperio, vacante Archiepifcopatu Mediolanen-
fi, mortuo illuftri Pnncipe Azone Vicecomite^
cocus Populus 9 & univern Oificiales , 8c nobiles
Civicacis Medioianenfis concordicer &unanimi^
ter elegerunc in Dominos generales Mediol mi^
8c Comitacus , duos filios magni Michasi Vice-
comitis 9 fcilicec venerabilem Johannem Epif^
copum Nfovarienfem , qui poftea fuic ArchiepiC
copus Mediolanenfis 9 & nooilem milicem Domi*
num Luchinum fracrem ejus carnalem , habetur
infra eodem Libro Capituto XXXf^^, Nunccom-
municer dicendum veait de moribus , 8c condi«>
cionibus , 8c vita Domini Luchini fracris ejus .

Mores 9 (b* conditionet Domini Luchini .

ISce nobilis miles Dominus Luchinus Viceco^
mes fuic , 8c eft vir corpore , 8c vulcu valde
pulcher , 8c bene formacus , 8c omnibus mem-
bris corporis fui incolumis, 8c fmus. Ipfeduxic
UKorem nobilem didlam Dominam' Vioiancam
filiam Marchionis Saluciarum , de qua unam fi«
liam genuic. Morcua prima uxore, aliam duxic
di£lam Dominam Yubel ex iliis de Flifco t
de qua ufque hodie prolem non habuic . Hic
Dominus Luchinus duo prcslia felicicer per*
egic : U um versbs Alexandriam concra Me-»
refcalcum Roberci Regis Siciliae y de quo fa^
pra didum efl . Akerum in Parabiago con-
tra Lodrifium Vicecomitem , de quo fu^
pra didum efl « Ipfe a puerili fua atat^ mi«
iicarem cingulum obtinuic , 8c CivicatiS Pa-
pienfis Diiminus faftus fuic ; ubi Ciiftrum for-
tifiimum erexic ^ 8c Civicacis Dominium mulco
cempore feiiciter gubernavic • Deinde fa<Stus
Dominus Civicacis Mediolani ^ Brixtas , Coma-
rum , Pergami , Lauda » Placencias 9 Novarias »
Verceilarum , Cremonas 9 addidic fuo dominio
Civicacem Aftenfem, ubi Caftrum fortifiimum
conftrui jufiit. Et Civicacem Bobienfem Civi-
cacem Lucanam armis perdomuic 9 cujus obti*
nere potuit dominium , fi concra pa<^^ fa<Shi
cum Pifanis facere voluiflec. Exercicum mili-
cum , 8c peditum , 8c baliftariorum congrega*
vic; Italias parces concuflic armis ; numquam k
bellis ceflavic « 8c forcunacus in guerris fuic »
hoftibus ultra modum cerribilis exfticic. Ludum
caxillorum pro magna parce abftulic; Violaco*
res chori maricalis duriflime punivic . Vias Ci«
vicacis adaquari fecic • Tempore cariftias pluf-^
quam XL. miliia pauperum de publicisoerariis
pafci procuravit . Civitatem Papienfem fibi obe-
dire coegit , 8c murum Civitatis propriis mani*
bus ipfos ad cerram profternere coarcavic. Mo-
res habuic claros , quafi dedignancis nacunc •
Nemo juftitiam 8c pacem unquam meliiis fer«
vavit • Cor ejus conftans , 8c verbum firmum
fuit , quia quicquid promifit , totum (ervavit •
Incroitu^ 9 8c bona Communitatis opcime ferva*
vic; a criburis abftinuit 9 8c cocam fuam farnt^
liam abftinere voluic . Paupercularum mulierutn
/ Y y y caulas

Digitized by

Google

io|r GUALVANEt DE

ftitfas omni die diltgeoter audtvit ; omni dte f A
XXX. pauperes ad menfam in fuo Palatio op-
timis cibariift pavit. MiiTam, 8c Ofiicium Bea-
Virginis omni die cum devbtione audivit ,
ieu dixit. In diebus prohibitis^ & Sabbato nifi
ctbaria quadrageHmalia cogp^edit . Fuit infuper
magnificus in equitaturis , 8c equorum faleris »
in afturibus, falconihus» accipitribus, & magms
cantbus, in miliribus, domtcellis , cyrtharims ,
hiftrionibus , 6( familia multa simis . Multa
Caftra ^ Sc Palatia in Civitate , & Comitatu ,
6c per Lombardiam erexit . ^

Praprietaus Domus Fkecomitum .

GEneraliter Domus Vicecomitum pAures ha-
buit iaudabiles conditiones . Prima eil ,
quod non fuerunt viri fairguinum immo etiam
inimicis fuis mortalibus vitam condonaverunt •
£t ideO jufto Dei judicio 8c ipii k gladiis ho*
ilium prsefervati funt , quia fere numquam ali-
c^uis in bello periit . Secunda eorum proprietat
niit, quod fuerunt viri bellicofi, & ultra quod
credi poflet , femper in luis bellis fuerunt vi-
^orioif, Hcut habecur fupra eodem Likro Capi^
tulo XXXf^. Tertia conditio fuit , quod fue-
runt magnifici in famtliis, equis, phaleris equo-
rum aureis , in falconibus , canibus venaticis ,
in conviviis maximis quafi Regum,in fervitori-
bus, & familia multa ntmis. De eodem hab^-
cur fupra eodem Libro Capitulo IX. ubi agitur
de Epifcopo Novarienfi , & Capitulo XXX.
.ubi affitur de Luchino Vicecomite, & per to-
tum iitum L brum , ubi agitur dt Azone Vice-
comite. Quarta cc nditio fuit , qu6d non fue-
^runt in perfonit crudeles , quia vix umquam
/uit auditum , qu6d alicui perfons intulerint
yiolentiam . & prascipue k vtolpntiis mulicrum
abftinuerunt, ' Quinta conditio fuit, quia fue-
runt maxtmi murarores ; erexerunt Caftra per
lotum Comitatum Mediolani ; fimiliter pontes ,
& falas; in Civttate magna PaUtia , murave-
runt Civitatem ; Ecclefias, & Campanilia fabri-
caverunt ; in omnibus Civitatibus Caftra con-
ftruxerunt • Sexta conditio fuit , qu6d omnes
fuerunt bene formati in corpore & membris ,
fortes viribus , magni comeftores , 6c in potu
iemperati..ir^';>r/w^ conditio eft, qu6d ad divi-
na bene fe habujerunt , quta omni die in fuis
^itriis pcr fpeciales fuos Capellanos Miflam in-
tegram audire voluerunt ; oc vivtuofas perfonas,
jSc Religtofas honoraverunt . Et fi ifti duo Do-
mini noftras Civitatis quinque alias condiriones
haberent, non jam Cap tcincri, fed Reges meri-
%h nominarcntur , qua; funt has fecundtim fen-
lenti^tm Philofophorum videlicet affatu^; dulcis^
ilru(5tura viarum, & poitis, vindidia fceleris ,
tributum juris, & hoitium connexto amicabilis .
HoBC funt fafcja Regis , exclufio Tvrannidis ,
iPopuIi cultuv, & praeclara memoria laudis .

Ifto tcmporc in Italia congregati funt ?iri
fcekrati & peftiferi ex partibus Alamannias ,
Itaiias, Tufcias, qui didli funt Societas; & fue-
runt hominei abfque jugo, abfque Rege, abfqut
lege, vivenres de rapinis, nulli parcentes stati;
& tnventi funt feie mille milites abfque pediti-
bus • Hi fuerunt viri inftabiles , do(5li ad omne
fceluit Civitates 8c Caftra obfidentes«

De curfu Pallii.

ISto tempore curfus PaH i jam dudum inter-
polatus renovatus eft. Et fuit pallium qui-
dam pannus de ferico rubeus^ vellere ianutus ,

LA FtAMMA f#|ft

pretii XL. florenorum auri. Et chm currerent
equi multi mi(fi de diverfis Civitatibus Lom-i
bardias, Bruzius Vicecomes Poteftas Civitatia
Laudeiifls bravium obtinuit. Et ipfo tempore
obtinuit fimiliter pallium Civitatis Bononia^, &
Civitatis Cremonas,& Civitatis Papis, & Civi*
tatis Parmas , 8c Civitatis Laudas duabus vici*
biis & Civitatis jfanuaB, & Ctvitatis Regii , 8t
Civitatis Placenttnas duabus vicibus . Iteruni
Mediolani in MCCCXLI. iterum Medioltni »
& Cremona.

Incidentia iftius temporit.

Odem anno Maftinus della
Civitatis Veronenfis , &

Scala DominuB
Parmenfis , &

Vtcentinas, & Lucanas, qui femper contra Ec«
clefiam pugnaverat, ficut & fui majores, nuper
Sandiam Ecclefiam , ejufque Summum Ponttfi«
cem in fuum Dominum in temporalibus & fpi«
ritualibus efie recognovit, & inftituit pro lygio
homagio ipfi Ecclcfias fiagulis annis V. miUia
florenorum , & CC. milites « & CCC. peditea
in Italia dare . Ifto anno Johannes Marchia
Montisferrati , expulfo Rob.rtQ Rege Stciliar
Vicario facri Imperii , de Civitate Aftenfi , ip-
fius Civitatis dominium obtinuit ; & fuerunt ia
ejus auxiltum viri fcelerati di£);i Societas , qut
Caftra illorum de Solario expugnaveninc , ex*
fpoliaverunt, terras igne ferroque confumferunc •
Tunc temporis Cives de Janua, demto dominio
Capitaneorum , introduxerunt dominium Du«
cum , more Civitatis Venetiarum ; & fafhis
fuit Dux quidam di£tus Symon Becchanigra ,
cujiis Abavus fuit primus Capitaneus Civitatis
Januenfis , & Atavus fimiliter , qui miro mo-
do Civitatem Januenfem magnificaverunt , 8c
populum nutriverunt . Ec fic patec , qu6d de
f adem Domo fuit primus Capitaneus Civitatis
Januenfis , & primus Dux . Iftis temporibus
Edoardus Rex AngWx puer cordatiffimus anno
a5tatis fuse XXVII. vel circa , audiens , qu6d
Philippus RexFrancorum ipfum Provincia VaC-
coniaj terra feudali privare conaretur , congre-
gato exercitu XX. millium militum Refinum
Francorum hoftiliter invafit, pmnia igne ferro-

3ue vaftavit . Ufque prope Parifius ad unam
ietam cum dimidia appropinqtuvit , bellum
campeftre petiit ; nec Franci comparere auff
fuerunt, nuilus obftitit , nullus obviavit ; nec
uraquam tantum obprobrium corona Franco-
rum pertulit . Tamdem hyeme fuperveniente
ipfe Rex Angliae a bellis abftinuic , & per co-
ronam fuam tempore Veris repararc bcllum
juravit. Comitatum FIandri« , Ducatum Bra-
bantiae , multofque Barones Regni Francorum y
cotam Alamanniam aut affinitate , aut liga fibi
copulavit . Ifte Edoardus Rex Anglias fuit filius
Reginae Ifabellas , quam genuit Phiiippus Rex
Francorum , qui apri i<Sku corruit , « fueruni;
ei tres filii omnes Reges in Francia , qut fue-
runtAvuncuIi ipfiusRegis Angliae; &in iftistrt-
bus Regibus Francise linea Regalis interrupca fuit,
& cranlivic ad Philippum Comicem Valefii, qui
nunc regnat in Francia , qui eft confanguineus
germanus ipfius Reginai Ifabellas matris fupra-
didlt Regis Anglias • Sequenti anno ipf(? Res
Angli^B , lecundiim quod promiferac , Regnum
Francorum invafic , omnia fub pedibus concul-
cavic ; nullus obviavic ; & camdcm pax fadU
futc cum honore Regis Angliaa, & cum magna
vicuperio Regis Francorum «

Quod

Digitized by

O P u s c

j^od mms fum mutati.

CHrifti anno MCCCXL. Pontificatus Bene
didi XII. Anno V. Vicariatus Imperii
Roberti Regis Sicilias Anno XXVIf. k condita
Urbe Mediolano MMXL V. anno y vacante Im-
perio 9 & Sede Archiepifcopali, fub dominio
duorum Vicecomitum , fcilicet Johannis Epif-
copi Novarien(is, & Luchini fratrum, fupradi-
iftus Johannes Brufatus Poteftas MediolanenHs
fuit in Regimine rcfermatus . Ifto tcmpore ju-
venes de Mediolano rclinquentes fuorum vefti-
gia patrum fe ipfos in alienas (iguras , & ipe-
cies transformaverunt . Ipfi enim coeperunt ftri-
€i\% & mucatis veftibus uti more Hifpanico »
tondere caput more Galiico ; barbam nutrire
^ore barbarico ; furiofis calcaribus equitafe ,
more Theutonico ; variis linguis loqui more
Tanarico • Mulieres flmiliter in pejus fuas con-
fuetudines inmutaverunt ; ipfc namque ftragu-
latis veftibus , fcopato gutture , & ccUo , redi-
miix fibuiis aureis gyroyagantur , fericis , &
inrerdum aureis indumentis veftiuntur. Crini-
bus crifpantibus more alienarum capite perftrin-
guntur . Zonis aureis fupercindtas Amazonc s
cfle videntur ; calceis roftratis progrediuntur ;
alearum , & telferaB ludis occupantur ; 5c ut
breviter me expediam , equi militares , aima
fulgeniia , & quod pejus eft corda vinlia ,
amorum libertas in mulierum ornamenta , &
univerfa juvenum ftudia , & antiquorum fudo<
res confumuntur .

De moribus Antiquarum •

QUomodo autem res in deterius data fit ,
Antiquorum mores ad memoriam revo-
^ cemus . Inquit enim Ricobaidus Ferra-
rienfis in Chronicis. Rudes erant tempore Fe-
derici SecunUi in Lombardia ritus , 6c mores :
Nam homines portabant in capite infuias de
fquammis ferreis infutas birretis , quas mayata^
appellabant; veftis erat clamydcs pclliccse fine
aliquo operimento pannorum , vel v;. ttis erac
de lana rudi ablque omni pelle , five fodro ;
interdum utebantur infulis ae pignolato . Qui-
libet habens etiam modicam pecunise fummam,
divitem fe efle reputabat . Virorura gloria crat
efle armis , 8c equis locupletes . Si quis erat
oobilis , 8c dives , ejus gloria erat habere tur-
res altas , ex quibus poflet Civitates circum-
ftantes videre , oc montes , & fiumina . Domi
nxj & Matronas viitis feu bindis latis tempora
& mentum opefiebant . Virgines , antequam
nuptui traderentur , veftiebantur tunica de pi-
gnolato , qua dicebatur fotanum , & defuper
portabant paludamentum , ideft foccam de lino
albiflimo ; in capite nullus erat ornatus pretio-
fus . Dos nubentium erant Iibra^ X. uiiialis
monetse , 8e ad plus » 8c plus C. libras , quia
tunc veftis mulicrumcratparciflimanimis. Non
erant per domos camini ad ignes , aut ulla c^-
fninata •

De Cibis antiquorum .

EXpenfie anriquorum erant fere nuUas , five
nullius ponderis ^ quia homines etiam in
aeitate vix vino utebantur ; non erant cellaria ,
five canapx de vino , fed ^rant contenti folis
promptuariis . Ufus inciforum in menfis non
erat, immo vir 8c uxor in una paropfide come
debant , 8c in tota familia unus erat in menfa
Tom. XIL .

U L U M. joji

fcy{)hus, vel duo ad plus. tJon erant candcl»
de lepo vel cera, fed nodle coenabant cum una
face accenfa. In prandi comedebant rapas ,
vel olera co<fta cum carnibus, fed in coena car-
nes refervabantur; 8c tribus vicibus in feprima-
na carnibus utebantur.Horr<-a erant parva, 8c
veftis tam virorum , quam mul erum erat par-
ciflima . Nfunc vero in pra^lenti aetate prifcis
moribus fuperaddita funt multa ad perhiciem
animarum irritamenta ; nam veftis pretiof a , &
artificio exquifito , 8c ornatu fuperfluo circum-
te<aa per totum. In ipfis veftibus lam virorum^ .
quam mulierum aurum . argentum , perl» in-
leruntur . Frixa latiflima veftibus fuperindu-
cuntur . Vina peregrina , 8c de partibqs ultra-
marinis bibuntur . Cibaria omnia funt fumtuo-
fa . Magiftri coquina? in magno pretio habeotur.
Avaritia militat: hincufuras, hincfraudes, hinc
innocentium oppreflioaes exercentur. UndeSe-
neca in Libro exclamationum fic ait : In dete^
rtus quotidie res data efl . Omne certamen ad
turpia efi ; torpent enim ingenia defidiofa juven^
tutis , nec in alicujus rei honeflo labore vigila^
turi cantandij & faliendi obfcoena fludia eff(£-
minatos tenent , capillum frangere ad muliebres
blanditias drr.

De mutationtbus Civitatum.

NOn foliim aurem viri, 8c mulieres in pejus
commutati funt , verumetiam 8c Civita-
c s & C iitra degenerare videntur, quibus Lom-
bardia quondam exiiitit gloriofa. Nam Medio-
lanum florentifljmum Lo nbardiam reddidit flo-
rcnriflimam. Papia pofledit delicias. Piacentia
fua placibilitate hanc provinciam illuftravit .
Brixia f ormpfis 8c generofis viris iUam mclytam
rcddidit , Cremona fui potentia , 8c fapientil
hanc magnificavit. Civitas Cumana quafi mu-
rus hanc inexpugnabil-m reddidit . Sed heic
quia hodie Papia luas delicias convertit in pe*
nur am . Placentia fuam placibilitatem in dif-
plicemiam. Brixia fuam ^enerofitatem in pef-
fidiam . Cremona fuam famam in infamiam .
Cumae murum communitionis in hoftilitatem.
Et ideo jufto Dei judicio omnes prsedift» Civi-
tates fvdla funt Urbis Mediolani in tributariani
fcrvitutem 8c rapioam .

De guerra de Bilizona .

TUnc temporis, fcilicet die primo Maji in
fefto Apoftolorum Philippi 8c Jacobi Ca-
ftrum de Bilizona fuperatum tuit . Ubi eft fcien-
dum , quod illi de Rufconibus, apud quos do-
minium Civitatis Cumanas longo tempore fue-»
rat, mortuo Azone Vicecomite, Civitatem Cu-
macinam derelinquentes , 8c contra dominium
Vicecomitum fe erigentes , ad Caftrum de Bi-
lizona confugerunt, 8c invocantes Lodovici Ba-
variac auxilium, crediderunt lotam Lombardiam
jugo Theutonicorum fubponere. Qiiod atten-
dentes duo Capitanei de Mediolano , videlicet
Johannes Epifcopus Novarienfis , 8c Luchinus
frater ejus , Caftro de Bilizona obfidionem du-
riflimam paraverunt, quatuor exercitus circum-
ponentes , 8c cum XI. trabuchis , feu machinis
die 8c hoO:t muros, 8c moenia concutientcs fer6

menfibus continuis . Tamdem obfidiono

fatigati , 8c Theutonicorum promiflis defrauda-
ti , i*e reddiderunt , de commiflis veniam poftu-
lantes ; 8c faAi funt ceteris in exemplum » ne
fimilia audeant attentare .

Yyy

Digitized by

Google

GUALVANEI

De translatiom B. Petri Martyris •

EOdem anoo , fcilicet in MCCCXL. die quar-
to Junii in feftj Sanilse Pcntecoftes con-
gregarum fuit Mediolani Capituium generale
Fratrum Praedicatorum in doino Sandli Euftor
gii , & intcrfuerqnt Epifcopi Johannes Viceco-
mes Epifcopus Novarienfis , cle<5lus iti Archie-
pifcopum Mcdioiani ; Item Epifcopus Lucanus ,
Epircopus Cremoncnfis , Epifcopus Papienfis,
Epifcjpus Adriss , & Epifcopus de Beftatio.
Ifti enim fex Epifcopi cum Magiftro Ordinis
Praedicatorum , & Diffinitoribus Capituli gene-
ralis in vigilia Pentecolles, ordinante , & cun-
dla difponente venerabili Johanne Vicecomite
Epircopo Novarienfi , cui totius Capituli gene-
ralis, & traiislationis Corporis Bcaii Petri Mar-
tyris cura commiira fiierat , aperta fuit Archa
inarmorea antiqua , in qua jacuerat Beatus Pe-
trus fere aiinis LXXXVIi. Et inventum fuit
Corpus ejus integrum cum capillis , & barba ,
& omnibus membris, itaque redlus, ut in pe-
dibus ftarc potuilTct. Ec fcquenti die* fcilicer
in fcfto Peniecoftes in alro aere in platea coram
innumcra multitudine Pjpuli oftenfum fuit fere
ufque ad horam fextam . Deinde translatum
fuit in Archam novam marmorcam mirabiiis'
pulcritudinis, nec fuit in univerfis Regnis totius
Chriftiauitatis tam nobile fepulcrum demarmo-
re . De morte autem B. Petri Martyris habetur

fufa Ltbro Gapitulo Mortuus

eft autem anno Domini MCCLIL

De MmfcalcQ Papa .

ISto tempore Philippus Rcx Francorum petiit
a Summo Pontifice ihefauros Ecclefi» > ut
pofTct Rcgi Anglia cbviare : quod ciim Papa
ticerc nollet , Rex Francorum cum Merefcalco
Summi Pontificis ordinavit , qu6d proditorie
Papa cum Cardinalibus ^ & univerfo thefauro
vindli ducerentur Parlfius . Quod cbm Papa co-
gnovit , Merefcalcum fuum de proditionc con-
vi6tum » & coafelTum ad caudas equorum per-
trahi juffit, & duras fcntentias contra iftius fce
lcris confcios promulgavit .

De navitate Francifcoli de Pufierla .

ANno Domini MCCCXL. die XV. Junii
Francifcolus de Horamara Marchio Ma-
lalpin» fadlus eft Poteftas Mediolani . Eodem
lempjre, videlicet die XX. Julii Francifcolus
de Pufterla vir ditiffimus ^upcr omnes Cives
Italias fugit cum filiis, & univerfo thefauro iuo,
qucm babere potuit de Mediolano , & de Ita-
lia, pro eo quod de proditione, & mortc duo-
rum Dominorum Civiiatis fuerit convi^^us . Un-
de poil annum cum dimidio cum quatuor filiis
in portu Pifano captus, & in vinculis Mcdiola-
num duclus , cum duobus fuis filiis majoribus
fentcntiam fubiit capitalem, & dominium Civi-
tatis volens ufurpare , propter quod multi ejus
complices capti lunt tam de Civibus, quam fti-
penuiririis, 6c aliqui fucrunt decapitati , aliqui
in equuleo torti , aliqui in pecuniam condem-
liati . Ipfius auiera Francifcoli de Pufterla bona
fuerunt conHfcata, & afcendebat valor eorum,
quse fugare non potuit, fere CC. millia floreno-
rum auri , Eodem tempore contra Cazinum Tor-
mellum , qui praedidbi proditioni confenferat,
cxcrcirns-paratus fuit : quo vifo ipfe Cazinus ti-
muit» (k rcddens fc» Sc fua Caftra» ad confinia

LA FLAMMA

Mj6

miffij^ eft ufque aJ beneplacitum Dominorum
de M:?diulano , & poft pauca mortuus eft io
exilio «

De bofiibm Crucif^ qui a tribus pairtibui invam^
ferunt terras Cbrifiianorum .

ISto tempore Chriftianitas pafla cft a tribus
plagis Mundi divcrfa proclia^ & difcrimina.
Ab Oriente a Tartarls , qui invaferunt Unga-
riam ; ab Ojcidentc a Sarraciais » qui invafe-
runt Hifpaniam ; a Meridie k Turchis , qui ia-
vaferunt Grajciam , & de fingulis diccmus Hi-
ftoriam . Nam Sarraceni audito quod Chriftia-
ni vellent faccre paflagium » Rex de Moroch
Summo Pontifici fcripfit literam in hsec verbi:
tiemedandaus Rex Mauritanis fufer LXXIl.
Reges habens Imperium^ & Princeps magnus in
lege Machometi y adoratori Crucifixi falutem.
Nos non dttigimus avaritiam 9 nec in potentia
dele£iamur . CoHrcc tuds Subditos ^ ne terras
noftras conturbent. Atioquin fenties nos cum
LXXII. Regibus de Corona nofiris SHbditts con-
tra te in iram effe converfos . Ifte di(ftuseftRex
de Benamerim, 8c Arabia, & Sarracenorum ni-
grorum, & Parthorum, & Andalcenfium. Ec
habuit uxores daas , quarum una fuit filia Re-
^is de Thumas » 8c habuit multas concubinas ^
& quatuor filias , 8c duos fil os , quorum unus
didlus eft Aboymar, alter dicftus eft Pvtazius.
Hic Rex de Benamerim cum uxoribus oc fiiiis t
& filiabus, & concubinis, & exercitu innume-
rabili equitum LX. millium , & peditum CCC.
millium, CKceptis populo, & militibus de Gra-
nata , qui fuemnt fine numero, & cam^lis , &
ronzinis in navigio magno valdc tranfi/it mare,
quod dicitur Stridlum Hifpanias. Et adjuncao
fibi Rege Granatse , caftrametati funt ifti dua
Reges juxta quemdam moniem altum valdci^
juxta ripim maris. Et petiit Rex de Bename-
rlm montis cacumina, & Rex Granitae ad pe-
des montis fe pofuit . Q;jo audito Alfonfus Rex
CaftellaEf contra Regem Granataa , & Rcx Por-
tugiUiai conrra Regem de Benamerim pugias
inierunt; & levi proelio fuperati funt S^rraceni^
^ innumerabiles funt interfcAi ; nec unus eva-
fit, nifi qui in mare fe fubmerferunt , aut ca:u-
mina montium petierunt. Et unus filius Regis
Benamerim didlus Aboymar fuit captus , & aU
ter diihis Pytazius fuit interfedlus, oc cum ipfo
funt interfcdli plufquam C. millia , vel CGC.
millia Sarracenorum . Et fuerunt captag duai
uxores Rcgis , & quatuor filia? , & univeriai
concubina?, & fomarii pleni auro, & fpolia fine
numero. Et pervenerunt Chriftiani ad Caftrum '
de Algeruza, omnia interficientes ufque ad Oc-
cafum Solis ; & nifi viitualia defeciflent illui
Caftrumcaptumfuiffet. A6la funt haec annoDo-
mini MCCCXL. die XXX. Oaubris . Et fta-
tim coeperunt obfidere Caftrum de Jopita, quod
eft clavis totius Regni de Granata . In MCGC-
XLII. iterum Sarraceni advenerunt , volentes
pracdiftam obfidionem amovere , & commiflk
eft pugna ia mari , & perdiderunt Sarraceni
XL. galeas , 8c Sarraceni funt capti , aut inter-
fe6li plufquam LXXX. millia , & omnis eorum
exercitus diflipatus eft .

Epifiola Catiphi Babitani^.

HAc peradla mirabili vi<5loria , Caltphui
Babilonias Soldanus, & omnium Sarrace-
norum Princeps, fcripfit Regi de Benamerimt
quod Pytaaius filius fuus , quem Chrtftiani in*

terfei

Digitized by

ICJ7 O F U S C

cerfeceranr, re/urrexerat k mortuis tertia die, & ^ A

3uod erat io Paradifo cum Macometo come-
ens lagana , buryrum , lac » & caleum , ha-
beos LXX. mulieres virgines. Et midt fuam
au(floritatem ifte Caliphus cvndlis Sacerdotibus
Sarraccnorum , quod pra^dicarent paflagium cum
Indulgentia omnium peccatorum, & aliorum XI.
dc genere fuo ; & qui ire non pocerat , pro fe
alium mittere poffet ; & fi quis interficeretur ,
qu6d tertia dic refurgeret . & haberet feptem
Uxores virgines , & comederct lagana , buty-
rum , lac , 8c mel in Paradifo Macometi • Item
mifit praedidlo Regi de Benamerim fub timore
cnfis fui fortiffimi , quod congregatis Sarracenis
citra max;e & ultra mare , iret ad Caftrum de
Zabaltar ,«& pugnaret contra Regem CaftellaB B
five Hifpaoi», & deftrueret totam Chriftianita-
tcm , nulli parccns aBtatl tcI feitui , & quod de
Ecclefiis Chriftianorum faceret ftabularia , &
de altaribus prsfepia , 8c dc Crucibus ligamcn*-
ta pro Aoimalibus.

Epiftola f five Indulgentia , quam mipt
Papa Romanus . ^

DOminus autem Pontifex Romanus volcns
Sarracenorum incurfibus obviare , Crucem
prfledicari fccit cum plena Indulgentia omnium
peccatorum ; & fa6Va eft armata per mare per
Roberttim RegL m Sicili» , & Regem Portugal-
lias , & Rcgcm Navarift , &: Regem Aragonias ,
& Regem Majoiicarum , & Regem Anglia, &
Regem Hifpania , & Ducem Janueafium , &
Ducem Venetiarum, & per Pifano» , & plures
alios Chriftianos . Item fa6la eft alia armata
per terram per Summum Pontificem , per Re-
gem Angliae, & Regem Hifpaniac , & Regem
Portugallias , & per Theutonicos, Gallicos, &
Italicos , & iverunt plures de Mediolano veftiti
de albo cum Crucc rubea •

De Turchis y qui invaferunt Chriflianos ^

AMcridic Turchi , qui Sarracenorum perfi-
diam fapiunt , naves innumerabiles in
Mari Majori pofuerunt, mercatores Chriftiano-
rum, ipforumque Infulas, &Civitaccs diripuc-
runt . Sed Januenfes in mari naves armaverunc,
& omne Turcorum robur confregerunt , & ipfo-
rum navigium pro majori partc obtinuerunt •

De TartariSf qui invaferunt Cbriflianos,

A B Oriente Tartari , qui folo lacSlc & car-
nibus vefcuntur , quorum vita , & divi-
tias funt in animalibus, 8c pecudibus, carrucis,
& brucis herbas , & frondes corrodentibus , uU
tima penuria , & fame coartati , tcrras Chri-
ftianorum ultra Danubium incolerc voluerunt ,
& fuerunt XI. cohortes , 8c quasltbet cohors ha-
buit LX. millia militum , qui omnes in cquis
parvis, arcu & fagitta hoftes fuperarc confue-
verunt. Hoc audito RexUngariai, &RexBoe-
m\x , & Rex PoIoniaB , fibi adjuncSlis muItisTheu-
tonicis , gravi bello dimicajites , illos Tartaros
partim interfecerunt , partim expulerunt . Ec
ibi in obfidione cujufdam Caftri ipforum Tar-
tarorum Imperator fagitta perfoffus occubuit .

Qudd Civitas Mediolanenfis multis novi^
tatibus floret .

^Hrifti anno MCCCXLI. Pontificatus Bene-
didli XII. anno VI. vacante Imperio, &

U L U toiZ

Sede Archiepifcopali Mediolaneafi, Vicariatu».
Robcrti Regis Sicilias Imperii anno XXVIII. A
condita Urbc Mediolano MMXLVI. fub domi-
nio duorum fratrum ex Vicecomitibus vcnera-
bilis Johannis Epifcopi Novarienfis, & nobilis
militis LuchihiVicecomiiis. Supradidlus Frao-
cifcus Marchio Horamara Malalpina fiiit io re-
gimine rcferma us . Ifto tcmporc in Civitate
Mediolani per Domioos Civitatis duas oovitateg
funt inchoataB . Prima eft , quod adinvenerunt
faccrc rtiolendina , quac non aqua aut vcnto cir-
cumferuntur , fed per oondera contra pondera,
ficut fieri folet in horologiis . Et funt ibi rotat
multas;, & artificia fubtilia multum, & non eft
opus, nifiuniuspueri, & moliunt continue qua-
tuor modiostritici,moIituraoptimanimis. Ncc
umquam in Italia tale opus fuit adinveatum,
licet per multos exquifitum. Secunda novitas
fuit , quia adinvenerunt facerc in Ticinello na-
vigium ; & fuerunt illa? naves dicJte ganzerraB ,
& portat una navis D. vel DC. homines arma-
tos , & funt uimis utiles pro Comnlunitate Mc-
diolani , quia poflTunt ire ufque Venetias, & vi-
fitare Civitatei, & Caftra pofita fuperTicinum,
& Padum , & in Lacu Majori . Poffunt etiam
hoftibus inferre damna plurima , & viftualia
deferre amicis. Sunt iftas ganzera^ naves magnar
habentes pro qualibet L. remos , vel circa, &
funt communitas afreribus in circuitu cumbath-
fredis & machinis, cum maximis velis; necpo-
tuit Ticinellus ipfas tranfducere , quantumcum-
quc ingurgitatus fed cum camelis , & aliis in-
ftrumentis oportuit ipfas conduci ufque in L4-
cum Majorem .

De quibufdam aliis novitatibus.

ITem alias nobiles & laudabiles confuetudi-
nes adinvenerunt praedidli domini Civiratis,
& aliquas jam inchoatas per fuos prasdeceflbrcs
reperiverunt . Videlicct quia cquos cmUTarios
equabus magnis commifcuerunt , & procreati
funt in noftro territorio dextrarii nobiles , qui
in magno pretio habentur . Item canes Alanos
altag ftaturas , & mirabilis fortitudinis nutrirc
ftuduerunt ; & cuniculis Caftra , & Civitatem
repleverunt. Item racemi vernacini truncis in-
ferti , vinum vernacinum infertum producunt •
Panni de ferico , & de- auro , fubtili artificio
textuntur , & plura alia mirabilia opera, & no-
vitates laudabiles iatrodudlas eflc dignofcuntur .

De Civitate Parmenfi^ ^ Lucana^ quas
perdidit Maftinus de la Scala .

EOdem anno Parmenfes manu armata cxer*
citum Maftini de la Scala de Parma ejc-
cerunt , & fuerurtt Mediolanenfcs in auxilium
Parmenfibus . Principales in ifto failo fuerunt
illi de Corrigio, quorum nepos crat Maftinus
de la Scala . Ciim autem ipfe Maftinus Parmam
perdidiflet, Civitatem Lucanam , quam magno
pretio emerat . Civibus de Florentia magno pre-
tio vendidit; & fic qui quondam novem Civi-
ratunr^ dominium habuerat, nunc fola Verona^
8c Vicentia contentus habetur .

De Poteftate,

ANno Domini fupradid^o ftantibus coocufii
rentiis fupradiftis . fa^us fuitPoteftas AU
bertus Cumanus de Rufco.iibus die primojdii.

Digitized by

IQJf

GUALVANEI DE LA FLAMMA 1040

j A duos Dominos de Mediolano , eorumque hsere-

De pace Ecclejia cum Mediclanenftbus .

ISto terapore , videlicet die VI. Auguffi, fa6ia
fuit pax completa & perfetfla inter Eccle-
iiam Romanam ^ & Civiutem Mediolanenfem,
inter quos fuerat nunc diirenfto , nunc guerra
mortalis annis XXII. Nec umquam potuit in-
veniri pax y nid nunc per Dominos johanoem
Epifcopum Novarienfem , & Luchinum fratres.
£t fuerunt padla ex parte Mediolanenfium tlla:
Vrimd 9 quod Civitas Mediolanenfis obediet
Summo Pontifici tamquam Chrifti Vieario , 8c
Guod ftabunt mandatis Ecclefk^ fuper exceffus
»6los contra Ecclefiam . Secundo , proteftaniur,
quod non credunt, quod ad Imperatorem per-
lineat Summum Pontificem infticuere , vel de-
flituere , & quantum in ipfis eft » anatbemati-
2ant contrarium afferentes, vel facientes. Ter-
tioj quod exterminabunc de luis finibusprofuo
poffe omnes h^recicos , & manifeftos Schifma-
ticos . Quartd , quod non prasftabunt eonfilium,
auxilium » vel favorem Ludovico Bavari« dam
nato^ nec alicui Antipapae diredle vel indire(5le.
Quinto^ quod non recipient aliquemlmperato
rem, aec ejus nuntias velgentem, fine fpociali
mandato Papae , immo eis contradicent, & con^
tra ipfbs ftabunt pro fuo pofle . Sexto ^ quod
recipient, & curiaiiter tFailabunt nuntios Ec-
clefiae & gentem , dummodo tranfeant pacifice;
& protegcnt, & defendent eos in fuis Civita-
tibus & Terris, quas tenent» aut teiiehunt .
Septimdy quod perinitcent ftare in fulsEccIefiis
Archiepifeo[X)s, Epifcopos, Abbates , Sc Cle-
ricos univerfos , & univerfas perfonas feculares.
06iavdr quod non imponent alicuiClerico, vel
perfon» Ecclefiafticae , aliquam^ colledkara , vel
exigent , aut exigi faciem datium aliquod , vel
peoagium. Nono ^ quod fervabunt omnia alia
padla fadla inter Summum Pontificem, & ipfos
Uominos de Mediolano . Finaliter Damini Ci-
vitatis Mediolanenfis pecuut a SummoPontifice»
quod ex fua folita cleraencia relaxet omnesfen-
tentias tamjuris, quamhominis, latas quocura-
que tempore contia Communitatem Mediola-
nenfem , & concra quafcuraque perfonas fingu-
lares lam vivas > quam mortuas,

De gratiis fa5iis p^r Summum Pontificem
daminis , & Communitati de Me^
diolano .

DOminus autem Poncifex di6tus Benedidlus
hujus nominis XIL de confenfu Cardina-
lium , non (oliim quod petcbant duo Domini
de Mediolano » imo multo raajon eis conceflit.
Primo declaravit , quod omnes proceflus fadli
contra Dominos Vicecomiies tam vivos, quam
mortuos fuerunt injufti , iniqui , & omnes falfi-
late pleni. Unde promulgavit ipfos nuUius pon-
deris vel valoris eflc, velfuifle, innuendo,qu6d
ipfi proceffus non fuerant procefliis Ecclefias ,
led Archiepifcopi Mediolanenfis (10), & Inqui-
fitorum . Stcundd Suraraus Pontifex abfolvic
duos Dorainos de Medioiano ab omni fenientia,
& proceffu , vel fufpenfione quocumque tempo-
rc fadta ^ fimiliter & Clerum , & Populum .
Ycrt.d ablolvit ab interdidto omnes Civitates
Lorabirdiae , quae occafione favoris praeftiti Vi-
cecomitibus k/ngo terapore fuerant mcerdi<I^o
Ecclefiaftico fuppofitas . Quarto inftituit ipfos

(lo) Nerxjpc Aycardi , cuju^ Acla & fentcntiam vuU
^avik Ughcllu& lA Arch;cpifco^is Mediolanen-

des five fucceflbres Ecdefia Vicarios jure per-
petuo , in Civitace Placentina , & Laudenfi , &
in Caftris Crema , Caravazio , Martinengo, Ca-
ftronovo in faucibus Abdu». Et ipfi duo Do-
mini tadfcis Saprolkndlris Evangeiiis juravcrunt
EcclefiaB perpetuara fidelitatero , ftaiuentcs pro
homagio Ecclefias X. millia florenorum iingulis
annis ad terminum feftivitatis Apoftolorum Pe-
tri & PauH . Quinto inftituti funt Vicarii gc-
nerales Ecclefia? non cum jurc pcrpetu6 , Ted
rantiim vacante Impcrio in Civicatibus Medio-
lano , Brixia , Bergartto , Cumis , Verccllis, Cre-
mona . Civitas autem Novarienfis foli Epifcopo
Novarienfi ceffit , quia in illa Civitatc domi-
nium temporale eft anncxum fpirituali ; & per
confeauens dominium ipforum eft redlificatum,
& facbum legale, 8c juftum, quia fecundum
omnia jura adrainiftratio Rcgni Italici pcrtinec
ad Ecclefiam vacante Imperio » ficuc modo
vacat .

De laudabilibus eonfuetudinibu% introduSii
per pradecejfores .

IScr duo Domini dc Mediolano , videliccc Jo*
hannes venerabilis Epifcopus Novarienm ,
& nobilis miles Luchinus frater ejus , multai
laudabiles leges , & ftatuta ordinaTeni«t invio-
labiliter obftrvari. Prtma lex fuit, quodonancs
Civitatcs fibi fubjedbe , abfque omni perfona-
rum acceptionc fuis Civibus effent , febitatio
tutiffima , & oranes extrinfeci reduccrentur im
fuampatriara.Et iftius juftiffiraas legis& fandliC-
firasB inceptor fuit illuftris miles Azo Viceco-
racs , ob cujus meritum poffidet Paradifum . Et
nunc oblervacur cum omni diljgenria per Do-
minos noftros de Mediolano. Secunda lex fuitf
quod vi«, 8c ftracaj, & praecipue Vallis Ticini
nuraquam fuerunt ita fecurae, ficut modo funt*
Uode inftitutus cft quidam fecundus Poieftas,
qui excra portas Civitatis per totum Coraltatum
habet jus fanguinis, didlus Luzius, vir mirabi-
lis, & latronibus nirais terribilis, qui die&no-
<5le circuit quasrens latrones & fures ; & miro
modo tocum noftrura territorium a praedonibus
purificavit . Tertia Icx fuit , quod nullus horao
aut aliqua parentela concra aliam parentelam
infurgerec aut invitationcm armorum , aut ali-
quam commorionem faceret ; Quod hadlent»
male fervatum fuit , quia pro nihilo unus horao
alium invitabat ad yulnera, &expcnfas in pfo-
prio negotio, imoin propria facuitate & cera:^.
ritatc , & die & no(fte pugnaBat, qui pro fua
Communitatc nec enfcm cxtrahere aufus fuiffe^
Qtiarta lex fuit , quod nullus homo , quancura-
curaquc potens aut nobilis , alicui populari aii-
quam violentiara inferre, irao nec dicefc aulus
fuiffec . Q.uod haftenus male fervabatur , quia
a prifcis ccmporibus unus pifcacor cum pifcibiis,^
feumercatorcurafrudtibus, veletiam aliis mer-
cibus per villas noftri Comitatus , aut Caftra ,
aut pontes tranfibat nifi exfpoHacus ; & omnia
calia inconvenientia fublata func , & quilibec
viator tranfit fecurus. Qjiinta lex cft, quodpo-
pulus ad bella non proceda? , fed domi vaccc
fuis oneribus ; quod hadlenusmalcfuitfervatura,
quia orani anno , & fpecialicer temporc mji-
fiura , & vindemiarum , quo folcnt Reges aj
bella procedere , populus relicftis propriis arci-
ficiis cura mulco difcrimine , & mulcis expeniis

fta-

fibus , ubi dc ipfo agit ,

Digitized by

104? O P S

Aabac fupr^ civitatuov obddiones; & innumera-
biliadamoa incurrebant, & pr«cipuequia mul-
*o tempore in talibus bellorum exercitiis occu
paniur. Sexta lex eft, quod domus exbaqnito
rum, feu proditorum noo deftruuntur, imopro
communi utilitate obfcrvantur : quod hatftenus
«on Hebatyimo auafi pro nihilo aa terram proji-
ciebantur : quod miro modo Civiratem aetur-
pabat, 8c manireftam infamiam inducebat. Et
DOta, quod licet pareotes, & prasdeceflbres ifto-
rumDominorum iftas fex laudabiles & utilesle
ges introduxcrint , per iftos tamen duos Domt*
uos optimc obfervantur . Et plures alias l^ges
xnulto laudabiliores introduxeruot, Scmalas con
fuetudines exftirpare ftudueruot • Sicut in /e-
juenti Capitulo per iingula iQteodimus decla-
rare.

Laudabilia opera , & leges , juflitia faSloi
per ifios duos Dominos •

PRima mala, &det(ftabilis coofuetudoquoo-
damfervata fuit, quod (inguUsannisajbique
aliqua evidenti caufa vel neceflitate imponeba
tur regulariter, &certis temporibus circa prtn
cipium QpadragenmsB una talea, qua dicebatur
florenum , & interdum bis in anno , quae popu-
lum y & nobiies gravabat ultra modum .
mala confuetudo exftirpata eft » quta ifti duo
Domini nuUum gravamen , vel exad^ionem im
pofuerunt , nec imponere intendunt » nifi ab ex-
trinfeco hoftes irruerent 9 vel propter debitum
Communitatis perfolvendum , vel propter ali-
quod privilegium impetratum ad communem
gtjUtatem . Secunda mala confuetudo fuit, quia
tetus fere nofter Comitatus fuit fub diverHs do
minis diftributus cum translatione dominii 9 aut
frudluum . Et licet Coramuoiias iftos eravaret
cnormiter , iftud fecundum dominium tuit ma-
gis grave, & majoris difpendii • Et ifta pe0ima
coniuetudo totaliter eft exftirpata 9 quia totus
Comitatus foli Communitati fubjicitur imme-
diate : qqod eft ad magnam pacem 9 quia n^c^
Communitate gravantur^ oec a d minio (ingu-
lari . Tertia mala confuetudo fuit 9 ouod in**
troitus Commuoitatis indebito modo aiftrahe-
bantur , quia dabantur magnas proviHones ht-
ilrionibus , & burdonibus , & mulieribus, &
Tilibus perfonis ; & afcendebat valor expenfa-
rum ultra XXX. millia florenorum (ingulis ao-
nis. Et fic Cives exfpoliabantur^ & indigni fu
ftentabantur • Et hanc malam confuetudinet|i ifti
duo Domini abftulerunt 9 & provident de fuis
introitibus fuis Civibus 9 prout ftbi videntur ex-

J)edire • Nec umquam introitus Communitatis
ueruut ita bene confervati, nec prudentibsdif
penfatiy quam modo difpenfantur& confervan-
tur. Quarta mala conTuetudo fuit^ quodofficia
CommuuitatiSy.&Communitatum aliarum Civi
tatum ponebantur , & dabnntur Papienftbus ,
CremoneoHbus 9 Ferrarienfibus, qulodio^ natu-
rali odiunt Civitarem Medioianenfem 9 quorum
ftudium femper fuit Civitatem noftram fuis ma
lis conftliis exfpoliare 9 exterminare 9 quanrum
potuerunt 9 & fciverunt 9 & ifta pclfima confue
tudo exftirpata eft . Qpia hodie inveniuntur
plufouam fex millia perfooarum de Mediolano^
qui oe publicis arariis in diverfts Officiisronfti-
tuti vitam ducunt honc ftam . Quinta mala con
fuetudo fuit9 quiaOfficiales Curias libere tribu-
tis iniiftebaot 9 in tantum quod ettam viles &
pauperes fervi Curi« in brevi ditabantur . Et
ifta mala confuetudo fublata eft, quiaOfficiaies
Curise diverfis tormeocis , & fubtiliffimis exami

U L U M. 104X

nationibus expofiti funt 9 & coaAt funt reddere
univerfa lucra 9 & extorHooes illicitas. Ex hoc
coofecuta fuot plura bona . Prim6 , quia reddi-
derunt male abbta : fecundo quia (alvaverunt
animas fuas; tenio, quia fa£li iunt futurisOffi-
cialibus Curias in exemplum 9 ne extorqueant
pecunias a Civibus» qui depauperati funt proo--
ter malos Officiales . Sexta mala confuetuda
fuit, quta homicidae 9 fures 9 prddones^ & fei
multi paffim pretio « aut prece coodonabantur »
& dimittebaotur . Et ifta mala confueti^do de«
ieta efty quia quicumque reus vix» & fere im-.
poffibile eft ut evadat, nec propter partem, nec
propter anciicitiam 9 nec propter pretium 9 nec
propter precem Et ut communiter dicitur 9 in
ifta Civitate numquam fuit fervata tanta juftt-
tia» (icut mod6 fervatur • Septima mala con-
fuetudo fuity quia (i eos interdum coIIe<Slani im-
ponere oportuiffet, ficut tertio anno dominiifui
imponere oportuit propter fa^a debita careftias
annip:a3tertt.i, &propter expenfas fa<Slas in Cu«
ria 9 & aliquos apparatus militares 9 cum funv*
mo ftudio 9 & diligentia fecundiim facultates
aequaliter fadlis funt , & impontse , & perfoluta;
nec in hoc fuit perfonarum accepiio. Qpodha^
<Slenus male fuit obfervatum , quia nec sequali'-
ter imponebantur , nec aqualiter exigebantur .
OSlavaj quia fub magna poena fuitMedtcis im-
poiitum 9 ut ultra tres vices iion* vificarent 9 nifi
infirndus pnbs fuiflfet confeifus . Et circa funera*
lia multa booaftatuta^ populum, &CIerum al-
leviantta 9 ordinaverunt . Et plura aiia ftatuta
bona obfervari mandaverunt •

De Civitate jiflenft^^ Bobicnfl.

HIs laudabiltbu^ meritis per Italiam dtvul-
gatis multae Civirates ipforum dominiura
mulfis precibusobtinuerunt . Unde Civitas Aften-
fis 9 & Civitas Bobienfis ipforum Regimini ad-
dita? funt. Infuper terras , & Caftr i Mirchiona-
tus Salutiarum communienmt nomine Ri^ardae
Marchiontflfe neptis fuse. Hic nota,qu6d num-
quam fuit inMeuiolanotamforte, ncc tamglo-
riofum dominium • Cui fubfunt XI. Civjtates,
fcilicet Mediolanum , Placentii 9 Cremona 9
Cuma, Vercellip, Novaria, Brixia, Bergamum,
Aft , Laude , B.>bium . Item ifta Caftra ♦ Crc-
mx , Caftrum Sandti Domnini in territorio Par-
menfi .

De naturalibus dignitatibus DominonM
yicecomitum .

HAbent infuper hii Domini Vicecomites de
Mediolano plures alias quodammodo di-
gnitates 9 feu nobilitates naturales . Qjjia funt
Comites GalluraB 9 quas ell tcrtia pars Infulae
Sardinis. Qpod fic probatur. Qjjidam nobilii
miles ex Vicecomitibus de Prfis fuit Judex Gal-
lur» , qui ex quadam filia Obizi Marchionis
Eftenfis genuit filiam nomine Johannam 9 quai
unica patris in Comitatu fuccefnt^ Mater nobi-
li militi Galeatio Vicecomiti in uxorem tradi-
tur 9 & Johanna filia ejus magnis pecuniis emta.
fuit cum fuo Comitatu 9 ut terra. illa effet per-
petuo iure Vicecomitum . Interim puella mori-
tur 9 & terram fuam hobili militi Azoni Vice^
comiti fratri fuo ex parte matri^ teftameQto le-
gavit ; fimiliter & omnia bona pateroa t qu9
fuerant patris fui in territorio Pifaoo . Tuoc
Paiatia illius Judicis , quas erant Pifis ciim aliis
fuis poflefnonibus Azoni Vicecomiti prasparan-
tur» & mirabili fefto^ & haftiludiis Civis Pifa-

'aus

Digitized by

,04J GUALVANEI

nus advocatur ; qut vexillum illiu^ Comitatus
vexillo Vicecomitum commifcuit; & terram il-
lam recuperaflet, nifi morte prasventus fuiffet .
Qpi mortens omnes fuas divitias, terras, nobi-
litates duobus patruis fuis teftam^nto iegavit •
Qjii illius Comitatus Comites exiftunt dtiplici
jurc ^ fcilicet emtionis , & jure fucceffionis • In-
fuper ipfi nati funt ex nobilt profapia Comitum
Engleri», qu» quondam domus Regalis fuit , ut
fufra proiatum efi . Infuper ex parte Ecclefi»
fai^i funt Domini naturales Dlurium Civitatum
l^im fficut fupra diStum eft.

Di obfiiiom Civitatis Lueana.

EOdem lempore duo Domini de Mediolano
iupradiAi cum Pifanis Civitatem Luca-
nam contra potentiam Florentinorum , & Ve-
ronenfium , & fere omnium Civitaium Tufci»
dura obfidione per circuitum vallaverunt. Nec
umquam fuit auditum , quod in Italia aliqua
Civitas fuerit per circuitum vallata , nifi ifta ;
& commifTa fuit pugna a mane ufque ad fero ,
& fugati funt Florentini , & Veroncnfes , &
omnis ipforum fortitudo difiipata eft • Et poft
ebfidionem XI. menfium finaliter fuperata fuit,
ut infra dicetur • Infuper Civitatem Veronenfem
ufque ad flumen Athefim exercitus Mediolanen-
£s igne ferroque vaftavit. Similiter Maithiona-
tum Salutiarum , quantum ad Caftra , & Villas,
multd mthtii armaveruQt , ficutfufradiiium efi .

De oifidione Terra 4e Loeamo •

Elfdem temporibus illi de Locarno viri nobt-
les & potentes fuper Lacum Majorem ter-
ras noftras rapinis & diverfis violentiis nnolefta-
verunt . Ex quo indignati Domini de Mediola-
no navale bellum paraverunt , & babuerunt dc
fuis navibus , navigium Cremoaenfium , 8t na-
vigium Placentinorum , & navigium de Pizigui-
tono , & Ganzeras fuas numero VI. & aiias
naves multas , multas nimis . Et ex amicitia ha-
buerunt navigium de Mantua , Sc navigium de
Papia . Et fadlo congreffu per terram , & per
aquam facili proelio iuperati funt ho(les , &
majores ex eis du(5li funt Mediolanum ; & terra
de Locarno ptr forenfes communitaeft, &Ca-
(Irum foniffimum confiruAum fuit . I/lo anno
Civitas Venetiarum fub aquis fubmerfa fuit pcr
duas horas ; multa? naves , 8c perfons innume-
rabilcs perierunt ; mercatores oamna multa fu-
fiinuerunt . Ifto tempore DuchifTa Charintia»
viro fuo filio Re^is Boemiae frigiditatis titulum
oppofuit , cujus iponfa vei iixor fuerat annis ferc

{ii) £x prasconcepco concra Bcnedi£tum XII. livo-
re ntic tffutiic Gaivaneus CaBcerum in ma-
nufcripco Vacicano apud Raynaldum ad an-
num i]4X. num. 5. Sc ^i^pud Bofquecium , ac
Baluzium in VI. bujus Beneditki Vica oppo-
licum legicur his verbis : Amo Domini MCCC^
tXLIL in di$ S, Marci Evangeltfie in Avenion$
in Palatio , qtwd conflrut fec^rat « ad Cl/rifium
tnigravtt , de cujus umte tota Curia , ac Cbri'
fttanitas condolutt .

(st) Pudori ac probro in hunc San^^um Foncificem
vercic hic Au6tor , qu5d Scripcores omncs
fummie in ipio iaudis argumencum faciunc :
Neque enim deicedavic , fed pocms ablierric
BenediCkus aReiigiufis Ordinibus fordes » quas
in illos invexerac degener a primsevas dilci-

}>linc ipicndore , 8c curbulencas ejuraci fasculi
iBCCf revoivens amor vicsB liberioris.
(!]) Mitii^ ac reverentiis h«c referunc Joh. Mi-
chael Pio iib, x. panis %. Virorum Iduilrium
Ord. Prsedicac. ubi agic de Ugone Campano
tunc Geaerali Ordinis Minifiro , 8c Bzovius
eA annum 13J7. num. lo. iniligacum fiqui-

DE
A

LA FLAMMA

1044

XV. & ipfum de terra fua expulit ; & fiHum Lo-
dovici Bavaria in virum accepit , fperans Impc*
ratricis nomen obtinere. Ettunc Lodovicu^ Ba-
vari» Civitatem Tridentinam , eo quod fit ad
Italiam oftium & ingreflTus » diligenter commu-*
nivit .

De morte BenediSi XIL Fapa .

Odem anno die XXV. Aprili!? in vigilia
San<Sbi Marci Benedid^us hujus nominis
XII. viam univerfse carnis ingrefTus eft : quod
toti Chriftianitati maximiftn gaudium intulic
(11). Et vacavit Sedes diebus XIIL Ifte fuic
fuo prardecelfori multbm diflfimilis , ut fupra
diBtum efi Capitulo. IX. ejufdem Libri. Ipfe
enim Ordiues feu ftatus Religioforum omnium
muUa examinatione concuflTit • Et primo Mo«
nachos nigros , poftea Monachos albos , tertio
Fratres Minores . Et ifti tres Ordines poluerunt
fe totaliter in manibus ejus , viddicet profefliio*
nem , Resulam , & conftitutiones . Et ipfos uo*
vam profeflfionem facere in manibus fuis coe«

Sit; oc poftea diverfis prseceptis, & novis con*
itutionious turpiter defcedavit (12)» Deinde
Ordinem Prsdicatorum citavit , & qua^rebat ^
quod Ordinem iuum , & conftitutiones, & pro«
fefiionpm in manibus fuis ponerent , ficut cete*
ri Relisiofi fecerant . Ipfi autem refponderunt ^
qu6d ab Apoftolis citra non fuit Ordo melibs
ordinatus , quam fit Ordo Prsdicatorum , 8c
ideo nolebant , nec indigebant fuis refbrmatio**
nibus . Ex hoc turbatus , in fefto San<5ti Valen*
tini per tres annos Ordinem Prasdicatorum in
Curia impeditum detinuit . At illi Fratres viri^
liter & fortiter reftiterunt in faciem ejus , &
finaliter prasvaluerunt , quia contra illum Ordi-
nem nuilam novitatem facere potuit , qua
afcendetet ad quartampanem unius fab»(ip.
Et fic adimpleta eft prophetia Abbatis }oha-
cim , qui iftum Papam depinxit in habitu albo
prementem fub pedibus unum maximum Ca-
nem , depidlum albo & nigro colore ad rofeU
las ; £t Canis pedem Papse forti morfu confirio-
gebat . Inventi funt ifti Papa? MD. cophini ple-
ni fiorenorum . Et habuit quilibet copkinus cir*
ca XXX. millia fiiorenorum auri. Ejus autem
annuli fuerunt pretii CQ. millium florenorufli
auri . Quare Jupra eodem Libro Capitulo IX.
Et nota , quod multi Summi Pontifices fuerunc
noftris temporibus de haerefi diffamati , ficut pa-
ret de Papa Bonifacio, & Papa JohanneXXIL
& dc ifto Bened £lo , contra quem Liber con-
fcriptus eft, quin multis rationibus, quod eflfec
hsreticus (14)» & pater ejus fuit haureticus, 6c
filius fratris ejus .

De^

dern a malevolis , qui Fonci&;i adflabanr, Be«
nedidum hic poAremus fcribir, & sclo noE
odio commotum iila incentaire.
(14) Iiijuftam haBrcfis labem Bonifacio VIII. & Jo*
hanni XXII. a maledicis , hoftibufque Apo«
dolicas Scdis impadlam , invittis jam argu-
mentis depulere Gretferus , Coguacus , B2<Hi
vius 9 alii(]ue annalium EccleflaUicorum Scri«
ptorcs. In Benedido XII. infamem hanc no*
tam ne ipfe quidem fomniavit Philippus Mor»
n«us , qui excitando graviori contra Summot
Pontiiices odio putida omnia cominenta , 8c
calumnias e pulvere ac caeno fuperioruro asca-
tum in lucem produxic. Si quis autem libet
hifce fi^mentis confpurcatus emerfit , ^r in*
nuit Galvaneus , is a mendaci quopiam detra*
^tore confe6tus eife credendus eft , non fecut
ac bina injuriofa carminaeo tempore vulgau»
qus profert Mornff us , quibufque objtcit Leo-
nardus Coquasus in fuo Antimornco au£tori«
tatem magni Chronici Belgici » tefiantit ab
invidia pcrditorum hominum , Ycritate in cosw
trarium clamancei ea fuilfe concexu.

Digitized by

O P V s c

i>t CreatioKe fapS Ctimenrii Sepim (15).

CLemens hujui aominis Septimas Amio Do-
miniMCCCXUI. fedit unis.

vacavtt Scdes Eodem anno die VIL

Madii concordaverunt Cardinales» & elegerunt
in Summum PonciHcem quemdam Monacbum
jnigrum, qut di6):us eft Petrus Rogeriit ^ui^fuit
primo EpilcopusAtrabatenfiSt polteaEpifcopus
Romenfis , poftea Archiepifcopus Rotho-
magenfis, poitea. Cardinalis > finaliterPapa fuit.
Hic eft vir fans vitas, Scclaras famas; Magifter
licentiatus in Theologia 9 statis annorum LIL
▼el circa . Hur.c Abbas Johacim defignavit ,
quod in bradhiis teneret canem , albo oc nigro
depidlum ad rofellaSy ouem dulciter ofculabarur.
Hic fuorum .pra^deceflbrum avaritias &crudeli-
tates fua masna liberalitate obmutefcere fecit.
(17) Venerabilem Dominum Johannem Viceco-
mitem Epifcopum Novarienfem in Archiepifco-
pum Mediolanenfem dedit . Omnes Ecclefias
/ere innumerabiles jam dudum viduatas debitis
Prselatis replevic.

Ve Gothfredc de Sejfto Potefiate Mcdiolani •

ANno Domini MCCCXLIL Clementis Sep-
timi Anno primo , vacante Imperio , &
Sede Archiepifcopali MedioUni , acondita Urbe
Mediolano Anno MMXLVIL faftus eft Poteftas
Mediolaneniis Gothfredus de Seffio Reginus die
primo Julii . Et ifto tempore Civitas Lucana 9
quam obfederunt Domini de Mediolano cum
Pifanis menfibus fer^ XL contra poteatiam Flo*
rentinorum^ & Veronenfium , ignCt ferroque,
& fame fatigata fuperata eft. Et primointravit
vexillum Dominorum de Medioiano , poftea
Texillum Pifanorum.

De proditione Papien/ium •

EOdem tempore Cives de Papia , antiquaB
amicitias, & fervitiorum , & homagii pro;-
ftiti Domui Vicecomitum , fimiliter obliti novae
ligse fadhi inter Dofninos de Mediolano , &
ipfoS f miferunt in Alamanniam proTheutonicis
contra Statum Dominorum de Mediolano .
Quod ciim compertum fuit , duo Doinini de
Mediolano paraverunt exercitum per aquam ,
ficut de guerra de Locarno didhimeft, Scfimi-
liter biUum campeftre , ut obfideretur Civitas
in circuitu. Qpo audito, Papieafes timorecon-
cuffi funt, mi<i?runt Ambaxiatores Mediolanum,

auxrentes pa<Sla pacis, & indulgentiam de pro-
itione • Et hAsL eft liga amicabilis & fortis
fubiftispa£tis:qu6dPapienfes dejicerent ad ter-
lam propriis manibus Caftrum , quod erat in
Civitate fortiffimum , & quod exercitus Medio-
lanenfium quantumcumque fbrtis & magnus re-
ciperetur in Civitate Papienfi , & ftaret , quan*
tum vellet ; & reciperent regimen de Civitate
Mediolanenfi ; & quod irent ad exercitum cum
Mediolanenfibus contra quemcumque ipforum
hoftem i Et juravenint CCC. meliores de Civi-
tate Papienfi . Et V. Caftra citra Padum , &
V. ultra Padum ftare contra illos de Becharia ,

(15) Sextuai biftorici omnet kuncClementem appel-
lanc , cur fepcimum ubique fcribac Galvaneus
divinare non aufim •

(itf) Legendum arbicror R$m$nJSs; fed in hoceriam
errarec Audor , ciim huicEccIcfi^ Petrus Ro-

Serii nunquam prarfueric y ab Atrebitenfi $e-
e , ad Senoneofem » ac poftmodum ad Ro*
Tom. XII.

U L V M. 104«

fi quo tempore aliquod vellent traftare contra
ftarum Dominorf.m de MeJiolano Et anno
MCCCXLIII. molendina fere trecenta per pla-
teas Civitatis infixa funt . Et Abduse alveus »
qui Cxpibs hoftibus patulum prajbuit tranfitum ,
communitus eft, ne ulteriiis pericula nobis inde
ferantur .

Quod Dominus Johannes Ficecomes faSus efi
Archieptjcopus Mediolanenfis .

ANno DominiMGCCXLII.PontificatusCfe.
mentis Septimi Anno primo , Vicariatus
Impcrii in perfona Rober i Regis Sicili» Anno
XXIX. a eondita C7rbe Mediolano Anno MM-
XLVII. Vencrabilis Antiftes Dominusjohanneis
Vicecomes Epifcopus Novarienfis fadlus eft
Archiepifcopus Mediolanenfis die . . . . menfis
Julii . De cujus profperitate mirabili in ftatu
Pontificali , antequam nafceretur , prophetatum
fuit: quod rei probavit, & probabit eventus.
Eja tolle moraSf te Ccelt oracula pofcunt
Ad inclytam , te fata vocant felicia Sedem .
Natus eft autem Anno Domini MCCXC. &
poft XVI. menfcs natus eft frater ejus Dominus
Luchinus . Hic enim Vencrabilis ArchiepifcO-
pus a pucritia fua in ftudio generali literis fufli-
cienter eruditus, ultra monces, & citra montei
plurima Beaeficia obtinuit Deinde fa<^us Ordi-
narius in muhis Ecclefiis , nunc in Epifcopum
Tenonpnfem , nunc in Epifcopum Novarien-
fem , nunc in Archiepilcopum Mediolanen-
fem , fapitis eledhis fuit • Finaliter Epifcopus
Novarienfis fadkus , illann Ecclefiam , quam
deftrudlam invenit , fuis viribus & divitiis ma-
gnific^ inftauravit . Ec ciim eflTct perSummum
Pontificem Ecclefia Mediolanenfis inftitutus Con-
fervator, iftius EccIefisB reditus in M. librislm-
perialium fingulis annisamplificavit . Haareticos
per planiciem & montes duriflime fugavit , ac
vinculis & morri jufte condemnari procuravit .
QjLiibus laudabilibus meritis per Curiam Roma-
nam divulgatis , Summus Pontifex ad nuUius
preces vel indudlionem, fed proprio motu , &
proprio inftindlu de confenfu Cardinalium in
Archiepifcopum Mediolanenfem defignavit dic
I VI. menfis Augufti . Ipfe enim cundlos Italias
' Prselatos, & fere Praelatos Mundi excedit in vul-
tus venuftate, & corporis pulchriiudine, inge-
ncris & fanguinis claritate , in affatus clementia
& dulcedine , in elemofynarum ad pauperes &
miferabiles perfonas indicibilielargitione. Infu-
per pafcit LX. paupercs mendicos fingulis die-
bus de cibis . In Officio divino magna & aflidua
devotione , in reparandis Ecclefiis , & Caftris
EccleficB , & ju ious & reditibus recuperandis
mirabili infudatione . Excedit infuper Principes
& Pra&latos in equitaturis, & equorum phaleris
mirabilibus , in Afluribus , falconibus , accipi-
tribus , & canibus venaticis multis nimis ; ia
conviviis regalibus , 8c continuis , in DomiceU
lis , Capellanis , Cantoribus , Ctthariftts , mili-
tibus , & alia familia feu familiis , ultra q^uam
credi poflet . Et communiter dicitur » quod ha«
buit in familia DC. viros , & XXXVll. inter
Capellanos , milires , Domicellos , licSlores »
Cancellarios, Vicarios, & fubfcrivatores. Nec
funt hodie in Curia Romana quatuor Cardina-

les

tomagenfem Metropolim promocus , ut con-
fiat ex Galli» ChrillianaB Scriptoribut .
(17) Ex refutatis fuperiiis Galvanei raendaciis con-
jtctes attendenda minim^ fore contumeliofa
haecverba, quae non amor vetitatis, fed alr6
infixiim menti prasjudicium coatra illorafli
PoAtificnm famam exprei&t .

Z2Z

Digitized by

»•47

GUALVANEI DE LA FLAMMA

104!

les fimuU qui tantas expenfas faciaoc » iicut fa*
cic hic magaificus Archiepiicopus.

Dc collatione Pallii » ^ frima pncefftme^
quam facit Arcbiepifcoput ^

QUanra autem in Pallii > 8c Crucis coUatio-
ne fa(5^a fuerit feflivitas^& mirabilis Cu-
^ria celebrata, faciliter exprimi auc (cri
bi non poteft . Et ut clarths cun(^a elucefcanc ,

2uod di juris aut confueiudini^ in medium ad
ucamus . Cooiuetudo futt antiquicus ^ quod
Archiepifcopus de novo creatus , chm ini^nia
Archiepifcopalia incipic aflumere, equum afcen
dit nobiU m & {oiemnem valde» 6c de Paiatip
fuovadit ad Eccleftam majoremt ubi (ecundbm
morem Ecclefix fibi confertur Pallium » & jus
portandi Crucem in omnibus viis fuis; & unus
de Advocatis peditando « ipfum per fnenum
conducic ufque ad Eccleftam majorem • Inde
procedit ufque ad San6lum Ambronum» & pr»-
redit ipfum unus de Confaloneriis « Et quia pri-
vilegia Ecclcfiaftica pro majori parie lunt de-
leta, quis^ utrum Advocatt^ vel Confalonerii
ipfum debeant toto ifto die per frasnum condu-
cere 9 vel dc beat equum Archiepifcopi habere ,
clarum non eft . Unde oporteret ifta declarare,
vel nova jura introduccre . Item utrum equus
debeat efte albus, vel Archiepifcopus debeat in
Pomificalibus perCivitaiem equitare» nullame*
minit icripcura vel Chrontca . Ego autem cre-
do, qu6d equus debeat elle atbus, quia in aliis
procefFionibus Archiepifcopi hoc obfervatur.
Item credo » quod in Pontificalibus debeat de
Ecclefia maioh ad Ecclefiam Saadi Ambrofii ,
& inde ufque ad fuum Palatium equitare . QjjoJ
fic probatur : omnes folemmtates&magaificen-
tis Pontificales Ecclefiarum Lombardia traxe-
runt originemabEcclefia matrtce Mediolanenfi»
tamquam fil « k matre fua ; fed muItflB Ecclefise
hoc obfervaQt^ quod in primo tntroitu Epifco-
pus intrat in equo , & in Pontificalibus , ut Ec-
clefia Papienfis» & plures aliae; ergo & Archie-
pifcopus hoc facere poteft . Item invenitur,
quod in aliis procefFtooibus Archtepilcopus tn
Pontificalibusincquo procedit: ergo mult6 fi^r
tihs in ifta ; prstctpue (^uia in hoc apparet jus
ejus in re de novo acquifita . Ec nota , qu6d in
ifta proceflione non invenituri qu6d equus de-
beac donari Stratori .

Dc proceffione Arcbiepifcopi in die Ramorum .

ITem Archiepifcopus aliam facit procefiionem
in die Ramorum olivarum . Tunc enim ipfo
die de Ecclefia majori exien^ afcendebat equum,
&dicit fi. B. (18) quodequusdebet efle albus
coopertus naco in panno aureo; & ipfum pra-
cidti unus ex Capitaneis de Raude, indutus va-
rio nobili pilis extra pofitis , cum cyrothecis,
qui Archiepifcopum p^r fraBnum equi debet
conducere . Et praecedere debenc quatuor viri
de Litis elevantes lapides de terra, ne pes equi
Archiepifcopi ofFendat ad lapidem pedem fuum .
Et fubfequitur univerfus Clerus ufque ad Ec-
clefiam Sandli Laurentii . Et dicit B. B. quod
Archiepifcopus ibi debet facere fermones ad
Clerum & Populum. Poftea debec benedicere
palmas» & dare univerfis Clerici*?. Poftea por-
rigitur Domino Archiepifcopo Crux cryftaUina

(18) Beroldum intcUigc , AMaorera ftculi XII, qui
Caeremonfale Ambrofunum confcripfic circa
anuumMGXX. AiTccTatuc adhuc incdicum ta

ot^nata palrnis « & foleis olivs ; & debet exire
Ecclefiam, 8c venire extenus^ ubi fuat coluna-
nx ; 6c canfceadens equum cum omnibus aliit
circumftantiis fiapradi<Sbs« debec versiis £ccle«
fiam SancSH Ambrofii properare . fignaado
pulum cum Cruce cmlallina» donec perveniat
ad locum ^ ubt coniuevic lavare pedes leproib
&C1 Jbi etiam o(F^rebatur ei una torentina ; 8c
multa alia ibi ftebant» qu2 propter Scripcorum
negligentiam memoriam non afcendunt. Et dt«
cit B. B. quod equus debec eile aungaB » idefl
illius, qui ipfum adeifaravic toca die.

De atii^ fexprocejjimibut Domim Archiepifcopi .

ITem Arcbieplfcopus plures finguUs atinis de*^
bec facere procedioaes . Dicit enim B. B. »
Quod in fefta Nativitatis Chrifti» Diacones Car«
dinales parati vadunt obviam Archiepifcopo, 8e
ipfe dac pacem eis ; 8c poftea fuo Vtcecomiti
dat ferulam » 8c cyrorhecas. £t alibi in B. B^
fic habetur,. qu6d Archiepifcopus facit procef-
fionem in tribus (eftivitatious» fcilicet ia Nati«
vitate Chrifti» 8c in fefto Sandh Scephaai, 8c
in fefto San<SH Johanni^ EvangeliftaB» 8c in iftis
tribus proceffionibus Vtcecomes cum fuis fervi-
toribus cum flagellis Iignei> fcifiis prascedit Ar«
chiepifcopum , praparando fibi viam . Item Ar«
chiepifcopus tres aUas facit procelliones ^ vide-
licet in fefto Pafchacis « 6c duobus diebus fe«
quentibus per omnia, ficuc diAum eft de cribu»
aliis feftivitatibus»

De tribus ScruHniit 9 de Mitra Arcbiepifcopi^
dr catcariAux valde notabile «

ITemdictt JS.i^.quod tn primo fcrutinioSab-
bati SanAi funt duo Le vitse Cardinales cum fex
Presbyteris centeni numero . la fecuado lcruti-
nio funt Ordinarit cum XII. Pre .byteris cenceai
numero . In tercio (crutinio eft Domiaus Archie-
pifcopus 9 qui portat Mitram , 8c juxta Calca-
neum facit nexum de Sandalibus in modum cal-
cariorum> in fignum quod eft Rex 8c Poncifex.

Quadam atia motahilia de Ordinairiolis »
Cardinalibus .

ITem dicic B. B. qubd in Domtntca prima
poft Afcenfionem Domini , Ordinarioli vicif*
fim portant anulum , 8c albam rubeaiii , qua
func Archiepifcopi , Ec quod Archipresbycer
eft primus fuper Eptfcopos Cardinales , 8c Ar-
chidiaconus eft primus fuper feptem Diaconos
Cardinales. Ciim autem veaiflfent nova» quoi
Venerabilis Johannes Vicecomes fa<Skus effet Ar-
chiepifcopust faAa eft laetitia magna in populo •
Et ia fefto Nativitatis Beatae Virgiais , die vi-
delicec VIII. Sepcembris , congregaco univerib
Clero, 8c* Populo , 8c Ambaxiatoribus Civita-
tum Lombardtaa cum maxima folemaitate , po-
ficus eft ia pofreffione Ecclefia; Mediolanenfis» 8c
tunc fecit lermonem gratiofum ad Clerum , fe-
dendo fuper S.dem , five Githedram Archiepi-
fcopalem • Et fequenci menfe Clemeos Papa
miuc palliumt quod de maau Epifcoporum Cu-
mani 8c Cremonenfis in Ecclefia majori recepic»
Et tuac primo Populum fi^navit XVLOdlubris
ia die Mercurii , 8c de hoc habeatur ifti verfus,
five didtacura •

Tau.

Bibltothcca Gapiculi Mecropolicani , eoque frc-
quenter ufus eft FuriceUoc ia Nasariana Oi&
l«cucione «

Digitized by

1049 . O P U S C
Tau. Chmins palHum f fctptrum yohannes^ A
pyleum *

Arcos efto Flaminum ; amuleris Ambrofium .
^Qvis ftravit Latium apex Sacrorum Numi-
num.

Te Saniium reddat tnclytum taureatum An-
gelum •

Sequenti Dominica ^ qutt fuit die XX. 0<^u-
bris in fefto Dedicationis Ecclefiae ^ dum ipfe
Venerabilis Arqhiepifcopus voluiflct cum debi-
ta , & confueta Coepifcoporum procelTione ad
Eccleiiam San(Sli Ambroui (ignando populum
procedere, confluxit tota Civitas, & ex multis
Civitatibus Lombardiae Nobile^ , & Reilures,
& congregati funt univerius Clerus, & omnes
Religiofi in Ecclefia Sancft» Tegla , & procef- B
ferunt Religiofi mendicantes , five paupertatis ,
«d mandatum Roberti Vicecomitis Archiepref-
bytcri Ecclefias majoris, hoc ordine . Primo Mi-
nores , poftea Fratres Herminii , tertio Fratres
Coeleftini , quart6 Servi San<^lse Maridi , quinto
Carmelit» » fexto Heremitse , feptimo Fratres
Praedicatores. Ex Religiofis divitiarum procef-
ferunt Humiliati , poftea Monachi albi , poftea
Monachi nigri, deinde Clerus fecularis; ultimo
Ordinarii Ecclefias majoris . Ex hinc fequeba-
tur Venerabilis ArchiepifcopUs mitratus in Pon-
tificalibus , & albis ornamentis ; infidens equo
xnagno albis cooperturis phalerato « Et fuit ejus
Strator unus de Confaioneriis veftitus zendato ^
& ealziatus fcarlato « & fuerunt de genere de C
Confaloneriis XII. omnes veftiti , & calziati fi-
militer , & cum Cruce parva cryftallina ^ & .
baculo oaftorali elevato. Subfequente procelfio
fa(5la eft de Ecclefia majori ufque ad San6lum
Ambrofium ; & fequebantur iplum tres Epifco-
pi, videlicet Cumanus, Cremonenfis , & Par-
ineBfit . Infuper & Dominus Luchinus frater
ejus . Et fuerunt homines in equis plufquam M«
& aiii Ii(5lores armati, pedites, & mulieresmul-
XX nimis, unde ifti habentur verfuf:
Interdum Divi veniunt encania templi^
Felix illa dtes ingenti lata triumpho
Tyara refplenduit purpuratus ecce Johannes
Candidus equeflris aulam dum Virginis alma
Egrediturj Ambrofii primo quaritnuminis aram D
Ante Patrem delata micant infignia Regis
Mtemi , Crux alma nitens , pafloralis ab altOj
Plebis apeXjFlaminesyprocerum immenf j caterva.
Jnfonuere tuba^ voces tolluntur in attum.
Relligiofa Cohors; Series diftinCia per almas^
Obvia concentU f modulaminis athera lati
Pfallit. Et adveniens illuftris Praful in aula
Sufcipitur Ambrofiiy fuditque preces ad aram.
Grata dedit genibus fiexis donaria Praful .

U L U M. losd

Finita proceflione ufque ad Ecclefiam S^nAi
Ambrofii cum confimili folemnitate, &procef*
fionibus univerfis Dominus Archiepifcopus rediit
ad Ecclefiam majorem, &in introitu ipfiusEc-
clefias donavit equum fuum pretii C. florenorum
illi de Confaloncriis ; & fadkum eft convivium
maximum > & omni voknti interefle generale *
Ad proprios remeat lares ; comitatur hetile
y fxitlum ; jufpt prope mo^nia ftare cohortes f

fxitlifer equum feudati munere tutit •
Encanits addit Scenopegia Fefta Johannes ^
Cujus adhucvivit probitas ^ nec definet umquant*
Ultimo Scriptor hujusChronicsc VenerabilisDo-
mini Johannis Archiepifcopi Capellanus, & Scri-
ba , recommendat ipfi Domino Archiepifcopd
Ordinem Prsdicatorum f & fe ipfum ^ unde
yerfus t

Cantica dant Frattesy (*r vocibus Stheraputfanti
Ordo grandis bycolor^ CapellaChronicus almai
Dive carus erit^ fuperis hic fedutus offert ,
Ut Paterhis aderisjugique fovebis amore. Amert^
Venefabilis Dominus Archiepifcopus Johannes
Vicecomes , venerabilis Domini Ottonis Vice-
comitis Archicpifcopi patrui fui veftigiaimitari
cupitns, jura & bona EccIefiaB pef quofdam pe-
ftilentes Archiepifcopos dilapidata ^ & per ne-
fandas inveftituras nomine feudi , imo fraudis #
alienata fuifle videns , ipfe totis viribus hoc ex-
ceflus corripere cupieds ^ omnes feudararios Ec-
clefiae Mediolanenfis ante fuum confpedlum ci-
tari fecit ; feuda in fuo robore ftatuit ; vendita^
vel alicnata prfledia ad fe revocavit ; dignos ho-
nore & feudo in bonis ftabilivit i immeritos &
indignos omni feudo privavit ; Novos Feudata-
rios inftituit . Et fic Ecclefiam Mediolanenfent
plus ceteris in bonis & privilegiis amplificavit ^
Unde verfus :

Qua mihi ftravit apex , veniant i mea jufsa

fequantur»
Feudali fi jure cupit gaudere f perfotvat 4
l^os huic fubjedi dtgnos reddetis honores.
Johannes jubet : hocfas , &jus , & altapoteftas^
Fafcibus antiquis privant mea juffa rebellem.

De introitu Legati Ecctefia in Mediolanum .

EOdcmanno, fcilicec in MCCCXLII. die . . ^
Novembri^ intravit Civitatem Mediolanen-

fem Etominus . Ecclefi» Romanas Lc-

gatus Cardinalig Titulo Et fuit hofpi-

tatus in Monafterio Sandli Ambrofii ^ & com-
muni vocabulo didlus eft Cardinalis Albus , &
cum fummo honore recepcus fuit* Nam Domi-
nus Archiepifcopus cum maximo comitatu ivic
fibi obviam ufque • • • . «

^eJ/qua dcftJgrantur .

Tom. XII. Tzt %

Digitized by

Googl

GHRONICON

MODOETIENSE

AB ORIGINE MODOETliE USQUE AD ANNUM MCCCXLIX.

Ubi potiflitnCim agitur de geflis

PRIORUM VICECOMITUM PRINCIPUM>

AUCTOKE

BONINCONTRO MORIGIA

5 Y N C H R O N O,

*N,unc primiim prodtt
EMANUSCRIPTO CODICE

BIBLIOTHEC^ AMBROSIAN^.

Digitized by

Googl(

IN BONINCONTRI

M O R I G I AE

GHRONICON

PliAEFATIO
LUDOVICI ANTONII
M U R A T O R I I.

ST Gafptri Bugato cx Ordine Pracdicatorum , & Paulo Morigiae e Jefua*
torum, nori vcro Jcfuitarum, utMorcrius (radit, Ordine, HiftoricisMc-
diolancnfibus fidcs, Familia Morigtay vcl ipfius Sandki Ambrofii tcmpori-
bus c Roma Mcdiolanum translata cfl:. Sed ncmo nunc tam infans in an-
tiqua cruditionc cfi: y ut vcrbis mcis indigcat ad deprchcndcndam lcvita-
tcm y nc dicam vanitatcm ^ cjufmodi opinionum ^ quibus Gcncalogiarum artifices
plim nimis credulam gentcm ludificabant. Quod ccrtum cft^ cadcm a multis Sc-
culis Mcdiolani florct , omnibufque pracrogativis nobilium virorum fruitur , dc-
ditque ctiam tcmporibus noftris virum piiifimum Antonium Epifcopum Pa-
picnfem , Anno 1698. in Collegium S. R. £. Cardinalium cooptatum . A vero
fortaflc longc non abeat, qui cam tModoetiay nobiliffimo ac cclcberrimo apudln-*
fubrcs Oppido , Mcdiolanum migrafle opinctur . Bonincontro fanc hujus Hifl:oritc
Audlori Modoctia patria fuit ; atquc is praeter alios Lib. lll. Cap. IV. commc-
morat Johannem Morigiam y intimum quondnm Mattbaci Vicccomitis Mediolanenfium
Principis, in dina Terra Ctbcllinae fa^ionis cxcelfiorem , feu primum: ad qucm ctiam
profert literas a Galeatio Vicecomite Principe fcriptas Anno i jii. Infravcrb non
uno in loco inter multas nationum fiirpes dc Tcrra Modoetiac antiquas & noUlcs idem
cnumerat Morigios ; non ejus quidem Oppidi dominos (uti fupra mcmoratus Pau-
lus iVIorigia Lib 111. Cap. IL Hiflor. Mediolan. pcrpcram tradidit y qui impcrite
quoquc Acctbum Morenam Hiftoricum Laudcnicm invitum iii Familiam Mori-
giam pcrtraxit) fed ibi au(Sl:oritate & opibus fpcdlatiflimos , &GibcIIinac fa(5tio-
ni potiflimum addidlos . Bonincontri pater ca dc cau^a a Guelphis cxulare coa-
dbus fuit. ipfe vcro Bonincontrus Gibellinis fc dcdifle nomen fuum fatis prodit ^
& ubiquc Vicccomitibus favet .

Patriam Bonincontri Morigiac habcmus . Tcmpus, quo ipfc floruit, cx cjus Hi-
ftoria paflim clucct. Nam quaecumque poft Annum MCCC. illc gcfta cnarrat,
fub oculis fuis, aut actatc fua contigiflc non femcl prodit. £t quamquam ejus
ftHus homincm redolcat Ecclcfiafticae militiae adfcriptum, & Monafticis ftudiis
dcditum, attamen is Secularcm vitam egiflc dignofcitur, quum codcm Lib. IIL
fc uti militarem virum dcfcribat , inquiens ad Annum MGCGXXiL Dic printo
mcnfts Novcmhis di5ii Anni cgo Bonincontrus una cum Artuxio Lifrando ivcramus cum du^
centis hominibus pcditibus armatis y & nos pro corum capitCy ad Civitatcm Mcdiolaniy Hn
per Communc nofirum Modoetiac tranfmijji in fubftdiis Galeaz . Quae igitur pcr multos
annos fc viventc bella, j& perturbationes animorum ac rerum , praecipuc in Ci-
falpina Gallia^ acciderunt, Bonincontrus Morigia litcris confignavit , mcmoria fua
iifus in hac re, ufus ctiam Commentariis Hiftoricorum , qui iifdem tnnis floruc-
re, & pracfcrtim Jobannis dc CcrmenatCy cujus Hiflpriani cditam hcic Tom. IX. is
tntc oculos habuit, atquc interdum cxpilavit. Corio autcm, dum Hiftoriam Mc-
diolancnfcm per ca tempora contexeret, ad manus fuit haec ipfa Hiftoria, cmjus
Audtorcm idem ^ppeW^t virum accuratijjtmum in defcribendis rcbus , quac fua actatff con-*
tingebant. Neque immerito: nam ctfi delicatulos Lcclorct rudis cjus ftilus, immo
barbarus, oflendcre poflit, nihilo tamen fcrius co candore ac diligentia fui tcm-
poris ada, atquc in primis Vicccomitum gefta ad Annum fere 1145. & fi mavis
1549. dcpingit ^ ut ci habendac fint gratiae, quod multa, caque arcant, icrvarit
Aobis, quae aliunde fruftra fperare liccrec, Proinde videas> non Corium tarit^m^

modo )

Digitized by

modo fcd & Trifbinum Chalcubi , & Georgium Mcrulam , & Gafparcm Buga-
tum, cx ilUus fcriptis profcciffe non raro.

Profeci & cgo , quum Anno 1698. Mediolani Anecdotorum Latinorum Tomo
Sccundo cdito, adjunxi Commentariuin dc Corona Fema , qua Romanorum Imperatorct
m Infuhribus coronari folcnt^ poftea rurfus Lipfiac, & Lugduni Batavorum typis tra-
ditum . Plura illic ad idem argumentum fpedlantia cx ipfo Bonicontro dccerpfi.
!NonnuIla ctiam apud cum cmendanda oftendi . Sed in primis Cap. X. & XlIL
coronatioocm Hcnrici VIL Regis illius. vcrbis illuftrandam curavi , difcrtilfimc
ctiam monens, thefaurum Modoetienfis Bafilicac , & prac ceteris Coronam Fcr-
ream, multos ante annos a Turrianis al?|atum, per Matthacum Vicccomitem fa-
cro tamdem loco fuiffe reftitutum . Per ta tempora , fcribebam cgo, Turrianif rerun$
potitis rcligio non fuerat y Modohienfu Baftlicac totam fere ga^am ^ illiufque pretiofiorem fupcU
lecJiJcm auferrc^ ut cam plgnori darcnf ^ pretioquc utcrentur : Tum Bonincontri audlori-
tatc reliqua defcripfi atque firmavi . Qiiid mea haec vetba fignificent, nemo rion
intelligit; difficile verb quifquc intelligct , cur llluftriflimus Fontaninius Archic-
pifcopus Ancyranus , cvulgata Romae Anno 1717 Di/fertationc dc Corona Fcrrca^
Cap. V. carpendara fibi duxerit indiligentiam meam in confulendis Mediolanenfium Hifio^
riciSy qui Turrianorum facinus apertiffime improbant y 6f a Deo manifcfie punitum tcfiantur.
Mcntionem autem non femel Coronae Fcrreae in Modoeticnu Templo adfervatae
Bonincootrus fccit, fed numquam Clavum Dominicae Crucis eidem infertum tra-
didit . Immo quaerens, cur Fcrrea adhibeatur in coronando Italiae Rege, id fa^
<ftum fcribit in fignum juftitiac , & maxime quia viSlae fucrunt a Carolo M. Provmciac
ItaCtae & Saxoniac Fcrro ; & qma ficut Ferrum cfi durius & fortius fupcr omnia mctalU
&c. Quae quifquis attente confiderat , hominem plane fencit , cui ignota erat lon-^
ge ferius nata Modoetiae opinio, ideo aureae Coronae illi, Fcrrcac appcllationcnai
acceffifle, quod facrum Clavum, quo Chriftus Cruci confixus fuit , introrfus ha*
beat circumducSjtum . Atque ita ego praeter tot alia affcrcbam , ut oftendercm,
Modoetienfium opinionem nulla antiquitate niti ^ immo adversiks illam filcntiuni
vcterum, ceteroquin eloquentiffimum , pugnare. Cautiffime haec tranfilit fapien^
tiffimus Fontaninius , eique fat eft Argumenti Negativi vira , fibi hoc in loco,
atque in aliis bene multis moleftdm, fpecie contemnentis exploderc ; tum cancrc
ac rccinerc , a Matthaeo Villanio Sanflam appellatam fuifTe Modoeticnfem Goro-
nam . Sed quam inani clypeo & heic fuam ille caufl^am tucatur, tummedemon*
ftraturum confido , quum cjufdcm Matthaei Hiftoriara recufam Leclori in hac
ipfa CoIIedlione Rerum Italicarum fiftam .

Quod eft ad MStum membranaceum Codicem Ambrofianae Bibliothecae, uni-
cum ncmpc , unde Ctariffimus Saxius , infigni loco illi PraefeAus , confueta fua
humanitate defcriptam ad me mifit Bonincontri Hiftoriam , multa illic menda ac
vitia occurrunt , culp^, ut reor , amanuenfis indofli . iluftuli ego , quae finc au*
dacia detcrgi pofle putavi.Reliquaintaita pro fuo ingenio emendabit LecSbor, cui
Ct plus acuminis , fimulque otii . Interea & Bonincontro , & Codici Ambrofiano
yberior lux aftulgcbit ^ fi £piftolam ab eodem do(Sliffimo Saxio ad mc datam.
fubjcccro •

CLARISSIMO AC DOCTISSIMO VIRO

LUDOVICO ANTONIO MURATORIO

JOSEPH ANTONIUS SAXIUS

COLLEGiO , AC BIBLIOTHEC.« AMBROSlANiE PRiEFECTUS

S. P. D.

3, T^TEmiai ignotum rcor, quanta prifcis temporibus fuerit Modoetix fortutia ^
l^y Modici^e primiim , ac Moguntiac appellatsc , cilm omnium manibus ti-
^ rantur, quac de Oppido illo a Theodclinda Langobardorum Regina ma-

3, gnific^ condito , excitata ibidem infigni iEde , Sandto Johanni Baptiftx totius
3, Lanjobardac <Scntis Patrono prsccipuo Sacra , votivis donariis , pretiofa fu-
pelledlile adhuc fupcrftite ad religiofi cultus majeftatem eidemdicatis, Palatiis
demum ad^ Regias delicias ibidem exftrucftis , Langobardicac Hiftoriac Scriptor
Paulus enarrat , Delcto etiam Langobardico Kegno, non ioTiminutus mod6 Loco
honos fuit , fcd in eum quoquc fplendorcm crcvit , ut coafticuta reluti altera

„ Ita.

Digitized by

1057

Ittlici Rfgni fcclcs , in hujufmodi Rcgum inauguracionc , cum Metropoli fut
gloriam quodammodo partiri vidcrctur • Quamplures fiquidem ad Occidentis
Impcriura dclc<5li Cafarcs, cilm ad capcffcnda Italici Regni infignia AIpcs traji*
cercnt, utrobique Rcgio diadcmate infigniri volucrunt . Hinc reccptum inpcr
culiarcm Impcrii clientelam Oppidum ; audlus infula primarius Ecclefix illius
Sacerdos ; expeditac ab oncribus exemtiones ; fubdu^li incol» a Mediolanenfis
regiminis jure ; faclumque , ut apud Infubres non minus , quam apud exteras
Nationes celebrc foret Modoetiac nomcn . Nec defuere fubfequentibus feculis
varii evcntus , qui fenefcentem fcommuni rerum omnium fato) Oppidi hujus
memoriam in priftinam famam revocarent . Vigentibus quippe intra Mcdlola^
nenfis ditionis confinia Guclphicse , ac GibcIIinx fa(Slionis difiidiis , pluries de
Modoetia, tamquam de validiffimo partis utriufque pracfidio, difceptatum eft,
hinc invadentibus Vicccomituni copiis , illinc repellentibus Pontificiis . Quin
immo, ciim ardens ira Galeatius 1. Mediolani Princeps extremam inimicis iis
moenibus ruinam intentarct , obverfante eidcm pcr fomnium , minantis in fpe-
ciem, S.Johanne Baptifta Loci Patrono , ^ meditato excidio dcpulfum fcrunt .
Dcnique translatus Avenioncm ufque ad Summum Pontificem pinguis Ecclcfix
illius Ihcfaurus , ac inde furto facrilego ereptus , poftmodum ver6 non fine
coelcfti prodigio receptus, atque in antiquam fedem relatus, non modicam Ba-
fiWcx Modoecienfi reverentiam conciliavit , Johanne ipfo Vicecomite Urbis no-
ftr« Archiepifcopo , ac Principc reftituendi 1 hefauri gloriam fibi donante, no-
voque infigni oblato munere avitum pretium augente . Hxc pracfari libuit ,
non ut Tibi rerum noftrarum , ficuti & univcrfiac Italicx Hiftorisc peririfiimo
novi quidpiam proferrem, fcd ne apud extcros Lcdlores meritominuscommen-
data vidcri poffet MSti hujus Codicis editio, quem in celcberrima Rerum Ita*
licarum coUcdlione nunc primijm evulgandum adTe remitto; cuncSla fiquidqm,
quse ad tanti Oppidi amplificandum decus pertinent , Bonlncontri Mortgi^t Anna-
les comple6luntur , a prima eiufdem origine ad provedlam ufque Auc^oris «ta-
tem perdudii . Verum quidem eft, minim^ ab omni labe defacatum opus hoc
effe; in his enim, qusc fuperi.Cjra tempora attjngunt , nonnulla Scriptor interfe-
rit, jamdiu ab Eruditis ad fabulas ammandata, qu^e ^ lutulentis fontibusMar-
tini Poloni , ac Galvanei flammjc (^crcdulo nimis calamoj fe ebibiffe ipfemec
profitetur ; plura ad patriac fuae gloriam plus ccquo augendam exaggcrat, quie
nullo antiquo tefte, aut produclo documento firmata, xgxh apud cordatos viros
fidem invenicnt . Puta , quod in Ottone ill.fcribit de conceffo Terr« Modoe-
tix per Summum Pontificem, ac Impcratorem vexillo, referente Lunjc rubrx
imaginem in campo albo , ad defignandum fupremum utriufque dominium,
fufceptofque Loci incolas ab eifdem in peculiarem tutelam , & his fimilia .
Non pauca etiam contra veritatem pugnant, qucmadmoduoa ea funt , qux de
non interrupta ferc umquam coronatione illo in Oppido Regum, ac Cacfarum,
quos ufqne ad Henricum VIL regnarc in Italia contigit ; qua in re paucula
quacdam a me delibara funt in adnotationibus ad juniorem Landulphum , ubi
de Lothario IL, Tu ver6 integris Capitibus in Commentario de Corona Ferrea^
fecundo Anecdotorum volumini inferto, Morigiam , ejufque exfcriptorem ("ali-
cubi etiam infidum) Zucchium erudit^ pro more jam confutafti. Sedhxcarbi-
trabitur quifquis, condonari facil^ pofle homini rudibus Seculis na.to, atque ex
nimia amoris erga patriam indulgentia , eb addu6lo , ut abfque dcIecStu quaf-
cumque vulgi traditiones ad illius decus conficS^as paginis fuis ingereret . Quod
in re noftra plurimi faciendum eft , fecuri fumus de Auftoris fide in iis , qupc
ad ejufdem ^etatem i^e6lant, quxque prsecipuam hujus Hiftorisc partem confti-
tuunt ; ciim ipfcmet paflim teftetur , fe nonnifi ea , quse propriis confpexerat
oculis , aut ab integerrimis viris exceperat , in Annales fuos contuliflTc . Certi
Bernardinus Corius hujus potiflimtim Scriptoris audloritate ufus eft , cum Sc-
culi XIV. gefta defcriberet , eumque ad annum MCCCXXlL diligenti» com-
mendat .

„ Quis fuerit hic Bonincontrus Morigia , ex Hiftoricis noftris parc^ admodum
difcimus; Paulus enim Morigia, cui nulla potior cura fuit, quam ut Familiam
fuam, & cognomincs fibi viros extollerct, ab hoc Scriptorc paucis fe expedit .
Nec plura habet Picinellus in AthenseO Mediolanenfium Literatorum . Quin
immo uterque errare videtur, ciim ajunt referri a Corio, fumma illum autlq-
ritate praccelluiflTe apud Galeatium Vicecomitcm, eximiifque ab ipfo donatuni
muneribus ; nufquam fiquidem in Corio id legi, qu«que BonincontrO illi tri-
buunt, potius Johanni Morigi^ pariter Modoccicnfi, fanguine & opibus claro,
Tpm. XII Aaaa „ ad-

Digitized by

adfcribcnda intelliget, qulfquis non tani Corium, quam hofce ipfos Annalcs evol vct-^
3, Ceteriim ex hac eadem, qu2C prsc manibus eft, Hiftoria nonnulla colligi poffunt^
quibUs non Gnh prjcclarx famx fplendore Aucftoris nomcn inpublicum prodcat •
Quamvis cnim cum fuperiiis relato Johannc Morigia , primario intcr Modoc-
tienfes viro, nufpiam fc aliquo fanguinis ncxu jundum mcmorct Bonincontrus;
cx ejufdcm tamen , cognata faltem , nobili ftirpc progenitum , abund^ docct
munerum amplitudo , ad qu^ fe pluries ab loci illius incolis dcftinatum audlor
enarrat. Ad militares namque cxpcditiones adhibitus , fcribit fe milfum anno
MCCCXXil. una cum Artufio Liprando duccntorum pcditum duccm ^ utGa-
leatio Vicecomiti Medioiani militum inopia laboranti, Modoeticnfium nomine
fuppetias fcrret. Anno MCCCXXIX. Modoctiam gubernantc juflTu Ludovici
„ Bavari Ludovico Ducc Techcnfi , ipfc unum fc amrmat h duodecim k Gom-
muni Oppidi illius deledis , qui difficillimis iis tcmporibus publico in Confilio
„ ardua negotia pertradlarcnt • Dcniquc Orator pro patria fimul cum Johanne
Boxono defignarus ad Archiprscfulem Mcdiolanenfem AnnoMCCCXLllI. dc
peradla a fc fcliciter Icgationc gloriatur . Hatc autem omnia dilucid^ oftcn-
dunt^ non tam generis nobilitate, quam virtutis opinione prxftantcm illum &
calamo, & enfc, & prudentia confpicuum apud fuos floruifTc.
„ Reliquum eft, ut aliqua dc illius sctate diflcram, qux quidcm cxtra con-
„ troverfiam eft, fi tempus fpedlcmus, quo abhujufmodi Auc^orc primhmcondi
hjcc Hiftona coepit. Ipfc fiquidem in cjufdem exordio adnotat pr^fens tempm^
fcilicet annum Domini MCCCXL, in quo imperat Lodovicus vocatus Bavarus . Difli-
yy cilius arbitror ftatuere, quandonam Bonincontrus manum h pluteo fuftulcrit;

Wcht cnim iion ultra annum MCCCXLlX. progredi vidcatur ; poftrema ta-
„ men narratio non obfcure indicat long^ fcrius illum fcribere defiiflrc . Rcfcrc
yy fiquidem ad pra:di£lum annum fecrctam Fratris Petrini hacrcfim , cujus vc-
neno infc<ftus quidam cidem familiaris in fummo Fidei Catholicx cjurandx
yy periculo verfabatur, nifi cum opportuno fubfidio Patronus Oppidi S Johan-
nes Baptifta ab inrprobo lapfu jam prarcipitcm fubmoviflct ; ac poftmodum
„ fubjungit facrilegum eum Fratrem fcelcris fui poenas dcdiflrc . Abjcdlo nam-
„ quc Monaftico ami<ftu vagus erravit, tufpcmque vitam infelici exitu claufit,
ut ^ui hodie vivit dignus Jide uni venerabiliy & religiofo Presbytero^ qui bodie adeft ^
retulit. At quis non videt compleri h«c omnia miniro^ potuiflTc illomctanno^
atque hujufmodi fcribendi formulis longioris temporis feriem defignari, fi fa-
„ €t\ fides petcnda erat ab iis, quos vcgcta falus in prove6lius scvum fervave-
„ rat, ut erepto jam ^ vivis profugo Fratre , teftimonium fuum de tanti evcn-.
„ tus veritatc interponerent ? Quoufquc itaque ccrtiora emcrgant indicia, refe*
„ rendam crediderim ad annum faltem fcxagefimum feculi XiV. Scriptoris hu-
„ jus ictatem .

„ Unum addere liceat , cb grajtiorem eruditis viris futuram hanc cditionem,
yy qubd eidem pretium non modicum faciat raritas ipfa MSti , qux tanta cft,
„ ut hoc unicum ab invidia temporis , injuriifquc bellorum , quibus varia ob-
„ ludente fortuna agitatum fuit infignc illud Oppidum , vindicatum excmplar
„ fupereflc cxiftimaverim ; quod enim Picinellus in Athenaco memorato aflTcr-
„ vari Modocti^c manu Audoris exaratum tradiderat , jamdiu cvanuiflTe ( nifi
„ hoc ipfum fit , quod cx pergamena compai^um Ambrofiana Bibliotheca cu-
„ ftodit ) folicitati a me per epiftolas viri co in Loco Ecclefiaftica dignitate ,
,, & veterum patri^c fuac monumentorum peritia confpicui conftanter retulere .
„ Optandum quidem fuifltt , ut altcr Codex fuppeteret, cum quo confcrri no-
„ fter poflfet ; plurimum fiquidem profuturum fpcraflem emaculando huic
„ fcripto , grammaticis ubique mcndis fcatenti , atque ita alicubi verborum fe-
„ ricm implicanti , ut eidem redigendo ad juft« pcriodi leges vix ulla valeat
„ diligentia opitulari. At hicc literatis viris nil negotii faceflent, ciim minimi
„ ipfis peregrina videri poflTit in fuperiorum temporum Codicibus vel amanucn-
„ fium infcitia, vel ipforummet Audlorum rudis, ac pxnc barbara Latini fer-^

monis cultura. Porrb gaudio non modico perfufus me erexeram , cilm ab
„ amico, in Metropolis noftrnc antiquis rebus verfatiflTimo , h«c per fortuitum
„ occurfum legente^ intellexifl[cm , altcrum hujus Hiftoriac Codiccm , Blanchi-
„ fliano Legato^ in ^Monafticam S. Arabrofii Bibliothecam fuiflTc translatum.
„ At cito concepta fpe decidi ; illuC namque profcAus ad cxplorandum , con-

fcrendumque hujufmodi exemplar, infcium prorfus invSni Pr«fc£lum litcra*
yy ri« illi fupelle6lili Monachum , nec quidquam in pervoluto diligentiflimb
„ MSStorum Indicc offendi, nifi altcrius Bonincontri Hiftoriim Rcgum Nea-

,1 po-

Digitized by

politanorum ad mcdium fermh fcculi XV. exeurren^em. U vcrh pr«monca-
„ dum ncccflarib putavi ; nc , ut fleri folct , facili promanans falius rumor
„ cruditi prascipufe viri auftoritatcm practcxcns , culpandae immcritb huic cdil
„ tioni locum rclinqueret, oubd vidclicet cultior emcndatiorquc cx obvia col^
„ lationc inftitui potuiffct. Tu intcrim fruere hoc qualicumquc munere certi
„ profuturo ad augendum nominis tui decus , & provcntum literarum* me.
„ ouc tibi jam devinaiffimum, tcncriori femper amicas beoevolencis nexu obt
„ ftringe. Valc.

^om: Xll Sliig ^

Digitized by

Googl(

ie6i

io6z

GHRONICON

MODOETIENSE

BONINCONTRI MORIGI^.

Hlfloria Bonincontri Morigia de Modoetia , Sedis ^ capitis Regni Lombardia nuncupata ah
ImperatoriSus ; de nominibus & temporibus plurimorum Imperatorum j de genere & dt
adventu Gothorum Longobardorum in Italia , & de eorum Regibus pluribus ; ^ dt
terminatione Regni ipforum ; ^ de adificationc San£li Templi in di6ia Terra } de nomim
miraculose dato ad di£iam Terram; & de ortu partium in Lombardia; de pluribus fuccefjive per
diverfa tempora geftis ab Anno Domini ijoo. in Italia a duobus Imperatoribus j & ab Ecclejiay
i Magndtibus Lombardia j & aliis ^ & pracipue a Mediolanenfibus ^ ^ a Modoi tienfibusj ufque ad
frimatum^ Confulatum jfohannis Archiepifcopi Mediolani^ & Lucbini fratrum /^icecomnum .
Qui legis^ 0 Le^or ^ quod fcripfi^ omnia vera

Sunt 9 & ab his numquam eft detrahenda fides :
Qua vidi nam fcripfi cun£laque vere hotavi
Non hominem virtus , fed dedit ea Deus .
Plura mirc vidi , quam (i bos citius iret

Mthera per Codlum , ^uam avis ulla volat.
jfudicioque Dei nemo valet ejfe fecurus
Inque Deo ornne eft quoque pofpbile .

INCIPIT LIBER PRIMUS.

Um homines vi-
ventes res in^
anciquiflii^is ge-
ftas Cupiaht ici-
re » & ea , quaB
in Sacris Scrip-
turis^&Chroni-
cis antiquis le- j
guntur,ledquia
per experimen-
tum non nove-
runt, veraciter
efle diffidant :

ego Bonineontrus ad laudem Dei volens cena
fcribere miracula meis temporibus (*) &dla ficut

(♦) Miracula , videlicet pcr intercei&onem Beati
Gerardi Modoecienfis , 8c Sandi Jobannis
BapcifiaB Modoecias a Deo pera6U . Vitam
Beaci hujus viri infra nobis dabic Bonincon*
trus . Macur^ camen monendui cft Ledtor ^
camdem ez hac ipfa Hiftoria decerpcam a Bar-
tbolomaeo Zucchio Modoccicnfc fuifle oUai

Religiofi & alii fideles, qui praefentes fuere tt^
(laci iunt j pro his me oporceu aliquam infere*
re Chronicam de magnis & diverfis novitatibus
cunc temporis , & maxime in Mediolano , & in
Modoetia geftis , & de sedificatione Ecclefia»
Sandli Johannis Baptifl» (ica in Modoecia , &
de exfpoliatione, & refticutione pretiofi ac ma-
gni Tnelauri illius Eccleiias a Religiofo viro
Presbytero Gratiano de Arona Canonico , &
Vicario prasdi£iae Eccleiias , aliifque Religiofis
ac iidelibus viris narrantibus agnovi ea , qua
indicare audientibus de San£io Tohanne Bapti*
ila , etiam de Beatiffimo Gerardo natione Mo-
doetienii, in mea Chronica curavi. Et ut in
pofterum venientes , quae nobis viventibus per

ex-

editam , atquc dicatam Cardinali Baronio •
Tum spfam Cl. P. Papebrochius adjunxic
Aais SaAft. ad dicm VI. Junii , una cum
aliii monumcncis ad Beaci Gerardi fanftica*
tem probandam , coUe^is Anno 1581. pcr
Carolum a BalilicaPecri juITu Saa&i Caroli
BorroxMi. .

Digitized by

Google

xo6j C H R O

cxperimentum nota fuerunt; credant, narrabo
prout ait Beatus Gregorius Lib. IV dialogo-
rum , ubi dat exemplum , quod debemus cre-
dere Sacris Scripturis & miraculis Sanftorum a
fidelibus fcriptis , petitione fibi fadla, in hoc
Mundo animam poft carnem non vivere : ait :
Si mulier pragnans poneretur in carcerem , iii'
que puerum pariat ; qui natus puer in carcere
nutriatur^ & crefcat . Cui fi forfafsi mater,
gua hunc genuit , Sohm , Lunam , Stellas ,
montes , equos , campos , volantes aves , curren-
tes equos nominet : ille vero , qui efl in carcere
natus , & nutritus , nihil aliud quam tenebras
carceris fciat : ea quidem ejje audiat; fed quia
ptr experimentum non noverit veraciter ejfe dif
fidat. Ibi poft fubjungit : Qtufquis autem in
hac credulitate adhuc folidus non efi , detet
procul dubto majorum diClis prabere fidem^
eifque jam per San6lum Spiritum habentibus
credvrey quia & flultus efl puer^ fi matrem ideo^
exiftimet drilce mentiriy quia ipfe nihil aliud
qujm tenebras carceris agnovit • In primis ve-
ritatem ^uidcm de multis Au<5loribus conce-
de do , pro dcmonftraiione antiquorum hono-
rum diihe Terrse de Modoetia , & ex devotio-
ne aedificationis fupradi<5>3S Terra? decurfus ali-
quorum in numero Romanorum Imperatorum,
qui fuerunt ufque ad prsefens tempus, fcilicet
Annum Domini MCCCXL. in quo imperatLu-
dovicus vocatusBavarus, & de nomineipforum
Imperatorum, qui coronati fuerunt , prout de-
buerunt de jure Regni , in Modoetia , & Lon-
gobardorum origine aique fine ipforum , & de
eorum Regibus, qui fuerunt fucceffive per di-
verfa lempora, & qui ex eis in Modoetia coro-
nati funt, & fepuhi, Hiftoriam incipio , ea ,
qua valeo quanta brevitate perftringo. Deplu-
ribus autem geftis a Principibus^ Lombardias
noftris temporibus , eiiam ab aliis Principibus
certarum aliarum Italia^ ^ & extra Italiam, Pro-
vinciarum defcribere conatus fum . Et cum mi-
nori prolixitate quam poiui meos diffudilTe tra-
dtaius procuravi . Quia teftante Scriptura Sa-
cra in multiloquio peccatum non deeft ; & ubi
multa funt vcrba , ibi frequenter yeritatis ege-
ftss. Si qua minus vera, vel forte dubia, five
fuperflua videbuntur legentibus veniara peto •

De Julio Cafare & O£laviano .

CAjus Julius Cafar primum Romanorum fio-
gularem obtinuit principatum; ab hinc fe-
quuntur Imperatpres, a quo etiam Ca^fares ap-
pellati funt . Romanorum Imperaiorum Secun-
dus fuit Oitavianus Ca?far Auguftus , natione
Romanus ex patrc Oftavio Senatore natu;, ma-
ternum genus ab jEnea ducens Julii Caefaris ne-
pos : imperavit annis LVI. XLIV. folus impe-
ravir, aliis XII. cum Antonio . Hic ciim elTet
adolefcens Romam venit, & juventutem fuam
civilibus armis & bellis exercuit ; quinque ci-
vilia bella gloriose geffit , & alia magna fecit .
Coepit autem impcrare Anno ab Urbe condita
DCCX. Virgo fuum peperit filium unigenitum
medio nodlis tempore in Dominica die , Anno
imperii Odlaviani XLII. Herodis Regis Judaeae
XXXII. AnnoMundi MMMMMDCCCCXCIX.
unde verfus unum toUe datis annis ad millia
quinque nongentis nafcenti Domino tot Beda
dat protoplatifto AnnoaDiluvioMMMCCCVI.
Anno nativitatis Abraae MMXV. Arino egreflionis
deiEgypto, in datione LegisMoyfi MDCCCC-
XX XIX. De fimplici Hiftoria , de genere &
nobilitate hujusOc^aviani, & geftis ejus inMar-

N I C O N ,0^4

A tiniana fatis bene inveniunfur relata : Urbis, &
Orbis primus Pontifex, praefentium, ac futuro-
rum bonorum, fuit Chriftus praelibat» Virginis
Gloriofae filius , cujus nativitas pleniiis habetur
in le gendis Sandlorum • .

De duqbus de Mediolano Imperatoribus .

VAIerianus nattone Mediolanenfis ex illis de
Sorexina , ut in multis Chronicis habe-
tur , Imperator XXXI. Anno Domini CCLXL
imperavit annis X. Hic Galienum filium fuum
Caefarem fecit . Odlavam in Chriftianos perfe-^
cutionenri intulit . Hic de Graecis, Macectonis,
Afia, Hifpania, Gothia, Mefopotamia gloriose
triumphavit . Tandem a Rege Perfarum in
exercitu confliftus capitur , & carceratur , ibi-
que (ervitute miferabjli confenefcit , quo audi-
j to Galienus Chriftianis pacem fecit . Mortuus
I eft Valerianus Anno Domini CCLXXI.

Galienus Valeriani filius natione Mediolanen^
fis Imperator XXXII. Anno Dominr CCLXXL
ex Cxfare fit Auguftus , & imperavit annis V.
hic fextus ad Mediolanum Impcrialem tranftu-
lit fedem . Hic Chriftianis benignus fuit . Cujug
filiam Beatus Zeno Veronenfis a Diabolo ob-
feflam curavii , cui Imperator Dyadema fuum
donavit. Hic Rempubl cam a priocipio lauda-
biUter rexit. Poftea in omnem lafciviam diflb-
lutus ab Aurelio duce fuo in MedioJano occidi-
tur Alrtno Domini CCLXXVL

De tempore quo Longobardi exierunt
de patria f %a .

T T Alens Imperator XLVIIL 'Anno Domini
y CCCLXXVIII. imperavit annisIV. Go-
thi, Ypogothi, Gepides, Wandali, nationes
ejufdem Tinguas. bipartiio acmine Danubium
tranfierunt . Romanos in beflo Thraciaj ufque
ad internecionem casdunt . Valenslmperatorfa-
gitta perfoditur , qui ad cujufdam Villulas ca-
fam delatus, ibidem cum cafi igne concrema-
tur Anno Domini CCCLXXXII. Ifto tempore
Longobardi eg:rediuntur Infulam , fcilicet do
^ patria fua . Et quia multi eorum Hiftoriam
ignorare probantur ; ideo hic breviter inferen-
Cixtti decrevi ^ prout in Hiftoria Lombardorum,
quam Paulus Lombardorum Hiftoriographus
compilavit, & in diverfis Chronicis explanata
habetur .

De partibus Germania.

GErmania provincia eft inOccidentali ipmt
per Septentrionalem plagam versiisOriea-
tem protenfa , a Septentrione habens Oceanum^
a Meridie mare Ponticum , atque Danubium;
ab Oriente fiuviumTanai, qui deRipheis mon-
tibus afcendens paludes Masotidas facic . Ab
Occidente vero Rheno fluvio terminatur. Con-
tinet autem in fe multas & magnas Provincias
tam in terra firma, quam in Infulis in fe cqo-
tentis. In terra firma eft Saxonia, Frixia, Sue-
via , Franchonia, Bavaria, Auftria, Boemia,
Polonia , Goihia , atque Pannonia • Infula vero
font Datia, Norvegia, atque Scatavia, a fca-
turiendo populos fic diila . Hgbc Infula a Sep-
tentrionali plaga in Oceano pofita , etiam plu-
rcs dies fub una luce , plurclque noAes fub una
teoebra claudit, eo quod polo Arthico fuppo-
natur vicina . Hxc maris Oceani circumaatur
flucftibus, quia vertigo maris qualis eft In Bri-
tannia , & Siciiia , quam VirgUius Caubditn

vo-

Digitized by

xo6$

focat , fingulis
recipit ; quas etiam

M O D O

dij^bus fuas undas mittit , 8c
navcs tranfeuntes fubmer-
Ex Intula Scatavia pradicSla qusedam gens»
Gu» Winuh fivc Longobardi di(5li fiiere, egrefli
lunt . Hi enim populi , ciim in tama quantitate
puUulaflTent , quod fimul habitare non pofient;
qua de caufa fihos Aios Meredionahbus faspiiis
vendiderunt , & catervatim ad ahas^ gentes
«xiverunt, ficut fuerunt Allobroges , fivc Brun-
gi : totam Infulam in tres partes divtferunt ; &
qu« pars ex ilhs patriam reiinquere , externof-
que campos excolerc deberet , forte perquiri-
cur. lUa autem tertia pars InfuUe, cui fors de-
dit cum uxoribus , fervis , & fihis folum patcr-
num deferere , fub duobus Ducibus Ybor &
Agybn gemelUsfratribus juvenibus vigorofis cum
eorum matre Gambara Doniina prudentifiirpa
cxtra Infulam gcntem Schbovitarum ratione
befiiis non difparem, cervinis peUibus veftitam,
crudorum animahum c^rnibus pallam, venatio-
nibus intentam , Infulas Scatavias vicinam ^ ag-
grediuntur , & ipfos in feryitutem redacSlos fuo
«xercitui adjungunt . Scoringarum populos fub-
juganc . Ambrii & Affii Wandaiorum Duces
proeiiis invitant . Ctim fe viderent in av€to po*
fitos ab eis 9 & tranfire 9 nec redire de eorum
di(lri<Slibus eos permitterent : utraque pars Go«
doan Regem in fuum auxUium invitat. Hic
tantas fam£ erat , ut five magica arte^ five fpi-
ritu prophetia9 futura prsedicere diceretur ; &
cui benediceret , benedicSlum ; & cui maledice-
ret| maledi6):um ie reputaret . lllos juvare Go-
doan Rex promittit, qiios fummo mane primo
confpexiffet . Tunc Ferrea Re^io^i Godoan Re-
gis uxor GambarsB fupradidhe indufthd edodta ,
Wmulos aUoGuitur ^ ut ipforum uxores folutis
crinibus capiiios ad barbam componere face-
rent . Mares vero juvenes 9 qui erant fine bar-
ba , caudas vaccarum , 8c v . Uera ovium pro
barbis fibi appenderent , ut fic omnes videren-
tur barbati homines ab exploratoribns Wa^da-
lorum ; etiam quia Godoan odiebat videre im
berbes 9 & ante feneftram Paiatii Regis Go
doan, quasOrientem afpicit, ad quam Rex ipfe
cmni die in Aurora accedere folicus erat , ie-
cum uxoribus coUocarenc . Qpod ut facSlum fiiit,
Rex uxori dixit: jeii funt 1/// Longobardt} cui
Regina, yfinuli Junt^ quibus quia ipfis nomen
novum dedifli , certe auxilium prabes . Ex tunc
Longobardi dx&x funt. Nam juxta iUorum hn-
guam Lang Longambard barbam fignificat.
Duces Longobardorum cum Ducibus Wanda-
lorum congrefli fuperant ; ficque Wandahs fpo-
liatis, ac ui fervitutem redailis, tota Provincia
Wandalorum & Scoringarum a Longobardis
jnh bitatur. Tamdem Longobardorum Duci
bus Ybor & Agyon mortuis ad inftar certarum
nationum Agelmundum Agyonis Ducis fihum
primum fibi Regem inftituunt, qui regnavit an-
nis XXXUI. Ifto lempore VII. pueros in pifci-
na a mcretrice ad negandum proje<5los inve-
nit , quos uno partu didla merecrix ediderac,
quos dum Rex cafu repertos cum hafta admi-
rans revolveret , unus eornm haftam Regis ma-
nu tenuit: quod Rex videns & ftupens, nutriri
fecit, & Lamiifionem vocavit, magnum & fu-
turum efie pronuntiavit ; qui tancas probitatis
cxfticit,quod mortuoRege, eum Longobardi
Regem ftcerunt. Rege Lamiflione defundko,
qui mul as exercuit viftorias, ex quo Lombar-
d) ad expetendos belli labores audaciores funt
cffiai,

Lety Tertius Lombardorum Rex XL. annis
regnavit.

E T I E N S E. 1066

A Hildeqch Quartus Lombardonitt Rex filius
ejus .

Gedeph Quintus Lombardorum Rex,
Clafus Sextus Lombardorum Rex .
TatusSeprimus Lombardorum Rex fiUus ejus.
Vvliari Oflavus Lombardorum Rex, qui rc-
gnavit aunis VII.

Audovyn Nonus Lombardorum Rex , qui
poftquam Regni gubernacula fufcepit , Longo-
bardos in Pannoniam duxit . Sed mortuo Rege
Audovyn , filius ejus Alboyn Decimus in Re-
gno Lombardorum regnare coepit . Hic Thiurif^
mundum fiiium Thurifmundi Regis Gepidorum
in bello occidit ; qui caput Thurifmundi ad fe
portari fecit , & in ejus cranio fcyphum fabri-
B cari fccit ; totum auro puriflimo interibs exte-
rihfque ornari prascepit. Poft ahqua tempora
Rofimundam fiham Thurifmundi , quem occi- .
derat , uxorem duxit . Hic Alboyn duxit Lon-
gobardos in Italiam .

De Regibus Gothis.

ZEnon Imperator LVI. Anno Domini CD-
LXXV. imperavit annis XVII. Leges mul-
tas condidit. Ifto tempore Odoacer nationcRu^
tfienus cum Rugis , ideft Ruihenis Anqo Do-
mini CCCCLXXVII. Italiam intravit , Hore-
ftem quemdam Imperii Vicarium juxta Papiam
debellavit . Sed per eum capid Papia , ubi Ho-
reftes fugerat , locam Civitatem fcrro & igne
confumfit. Tamdem Horeftes capicur, &capite
privatur ; multafque ahas Civitates Italiad (olo
aequavit : Sicque Regiam Itahae Coronam aqui-
fiv it Zenon Imperator apud Conftantinopplim
confideransReipublicae utilitatem, ItaliamRe^i
per Regem ordinavit . eo qood finguhs annit
Isva Barbarorum peftilentia Itaham opprimebac.
Ifto tempore erat ei obfes filius quidam Regii
Gothorum Theodericus junior , admodum in
ocuhs Imperatoris gratiofus . Huic tradidit Re-
gnum ItahflB Anao Domini CCCCLXXXV. &
propria manu in Civirate ConftantinopoUtana
coronavit . Hic cum Gothorum exercitu innu-
merabili , primo intravic Italiam apud Aquile-
D giam, ubiinvenitRegemOdoacrum, quem inde
fugavit. Tamdem Ravennam fugiens» ubi pec
tres annos per Regem Tljeodericum obfidetur
in fine capitur, 8c capite privatur. Hic Theo-
dericus pacifice totamltaham habuit. Papiam,
quam Odoacer deftruxerat, resdificari mandavit,
ubi Palatia conftruxit. Veronse&Ravennasmul-
ta asdificia fabricavit. Et fimihter inModoetia»
quae Alpibus eft vicina , & aeftivo tcmporc aer
ibi ficomni ferenitate & amoenitate confpicuus,
etiam quia locus Ule temperacus ac falubrisexi-
ftit , Palacium magnum oc aha pulchra asdificia
erexit . Hic Theodericus Johannem Papam apud
Ravenoam carcerah cuftodiaaffccSlummcerfecit.
Symmachum Papam in dilcordia eledlum confir-
mavit . Hic ordinavit, quod Iiaha Ghotia di-
ceretur , quia ipfe Goihus erat . Unde ufque
hodie Alpes, in quibus eft Teitona % Boblum,
Janua, Sagona, Albigana, Aquis, Gothix Alpes
nominantur. Hic Boisthium in Papia. exilio aer
putavit 9 quem tamdem decapitari fecit • Hic
Arrianus fuit; quo mortuo quidam Eremita vi-
dit , quod Johannes Papa , qut m occidcrat «
ejus animam in Vulcani ollam projiciebat . Ifte
Rex Theodericus fine prole<4ifceflic. Cui Atha-
laricus nepos ejus in Regno luccellit,

Deodatus Achalarici Regis fupradidli fihus
LombardioB Rex tercius.

Guicidis Deodaii Regis fupradidli filius, Lom-
bardiae Rex quartus . Hel-

Digitized by

loif C H R O

HeldcbaMus Guitidi Regis fupradi6li filius
Lombardias Kex quintus.

Hircifius Heldebaldi Regis fupradi<fti filius
LombardiaB Rex iexrus.

Tottla feu Balduilla Hyxciri Regis fupradi<fti
filius Lombardia Rcx fepiimus. Per iftos enim
feptem Reges origine Gothos regnatum fuit io
Lombardia fere centumannis, quorum tcmpore
Provincia Lombardise Gothia dicebaiur a fep-
tcm Regibus iupradicftis ibidem regnantibus ,
ficut polrea Lombardia a Longobardis Regibus
eft di^a . Hic Totila , poftquam decem annisin
Iralia regnavit , a Narletc Eunucho ^ imperante
T\jftiniano , occiditur circa Annum Domini
bLXVlL Hic finis Regni Gothorum fuper Ita-
liam .

Juftinianus bujus nominis primus Imperator
LIX. Anno Domini DXXVII. imperavit annis
XXXVIII. VirCbriftianifFimus, mirificura tem-
plum Sophias ideft Chrifti in Conftantinopoli con-
ftruxit. Feftum Purificationis inftituit, quodHi
popanie , idcft obviare dicitur , ut Mater D A
mortalirati Conftantinopolitanse obviaret . Hic
contra Totilam mifit Narfetem Eunuchum uxo-
ris Cubicularium , qui propter virtutes ejus fa-
cftus eft Pairicius Iialiae . Hic Narfes Patricius
haliam ingreflUs ad Alboyn Regem Pannonias,
wt fibi fuccurreret , mifit contra Totilam . Et
ciim jam Longobardi XLII. annis in Pannonia
regnaffent , in omni bello vicftores feliciflimi ,
ad Nar fetem Patricium auxilium mittunc. Totila
occiditur circa Annum DorainiDLXVII. Ut fu-
pra in Gothorum fine jara diximus •

De introitu Lombardorum in Italiam •

JUftinus junior hujus nominis II. Imperator
LX. -Anno Domini DLXV. imperavit annis
XII. Vir Chriftianiflimus & pacificus fuit .
Sed ejus uxor Sophia quamplurimum ejus pa-
cem turbavit. Nam dedignata , quod Narfes
Eunuchus fupradi<5lus principaret , undique ei
tma cum Romanis inHdias parabat . Imperator
contra Narfem quam plurimiim commotus
Longinum fecit Patricium Italias , 8c Narfem
amovit . Cui Sophia Imperatrix fcripfit : cum
LoYjginus fit fatius Italia Patricius , & tu fis
amotus , titi nihil refiat , nifi ut cum puellis
ingenio Lanarum facias fenfam , r«w fis Eu-
nuchus , Cui Narfes refpondit : talem tibt , ^
viro tuo fum telam orditurus ^ quam numjuam
deponetis . Profedto complevit ; quia ftatim in
Pannoniam ad Alboyn Regem Longobardorum,
cum quo jam maximam fecerat amiciiiam, epi-
ftolam mifit : Qtua contra ^lotilam pugnajti ;
(Jr Italiam de jugo Gotborum ertpuifli , mihi
fraflans auxilium , quam rudijfima rura Pan^
nonia deftras , ^ Italiam cundis divitris re-
fertam poffeffurus ingrediaris . His auditis Rex
Alboyn Principum fuorum confilio cura XX.
millibus Saxonura pugnatorum , cum parvulis ,
tixoribus , & omni fuppelletSlile , adjunclis Ge-
pidis, Saimatis, Burgaris, Pannoniis, & Suevis,
Noricis , mukifque aliis populis per Forum-Ju-
tii faciens iter , totam Marcbiam Trivifanam ,
cxceptd Padua , & Montefilicis Anno Domini
DLXVIIl. in die Sandto Palch» lubjugivit .
Sed priiis in itihere veniendo in Italiam Turri-
fcindum Regera Gepidorum, qui cum magno
cxercitu contra eum venerai , occidit . Filium
quoque Turifmundum , qui voluit cum fua po-
tentia vindicare pacrem , eadem vice in bello
interfecit , 8c caput ejus Alboyn ad ib portari
juftit ^ 8c in ejus cranio fcyphura fabricari fc-

N I C O N

A cit

1068

totura auro purifljmo interi&s exten{ifqu#
ornari pra^cepit . Poft aliqua terapora Rofimua-
dam filiam Turrifmundi duxit uxorem . Se-»
quenri Anno proxirao Mediolanura nondum re^
paratum perfedle , ingreflus eft raanu violenta :
quas fuit lcxta Mediolanenfis Civitatis fubjuga-
tio • Papiara tribus annis obfedit, & juravit per
coronaqj fuara quod oranem Civitatem rebel-
lantera everteret . Unde Papiara Anno Doraini
DLXXI ingrelTus, ciim ipfara deftruere difpo-
fuifTet , ejus equus fuper portam Civitatis ge-
nua fledlens , licet a Rege diutihs caicaribus
urgeretur , furgere non valuit , quo ad ufque
ad monitionera cujufdara Chriftiani Rex jura-
mentura mutavit. Brevi autera terapore Re-
gnura arapliatum eft, ita ut totara fere Italiam
poifideret, a Papia ufque ad Beneventum, pr«-
ter Ravennara Roraara , & R raagnolara , quai
fic appellata eft , quafi altera Roraa, eo quod
fic fideliter Roraano adhasferit Iraperio , ut
ab eo nequivei it feparari . Rex autem Alboya
vidioria elatus Principes per Lombardiara in-
ftituit , Veronaeque Regalera Curiara convo-
cans celebre convivium ordinavit , in quo fcy-
phum, quem de capite Turifmundi Regis Soce-
ri fui , quem occiderat , & quura fcypnura au«
ro circumcludt fecerat, apportari juuit , bibit«
que cum eo , 8c Rofiraundara uxorera fuam hw
bere cum eo fecit , dicens : bibe cum patre tuo .
At illa fa(5lum fapieiuer diifiraulans , altura
contra eumin corde odium concepit . Erat tunc
Curia Dux Regi vatde dileiSlus noraine Speren-
deus, viribus fortis, & aoimo audax . Hic aaia-
bat quamdam Reginai pedifequara , & noaigoo-
rante Regina dormiebat cum ea . Abfeate Rege^
Regiiia quadam nodVe fuas ancilhe cubiculura in-
trans , pra3di(5^o Duci ex perloaa ipfius aacillai
mandavit, ut ad fe illa nodle deberet accedere.
Qpi cbra veniffet , Regina praBdifta Duci vice
ancill» fe fuppofuit , & poftraodum dixit ei :
Ms , (fua fum ? Cui cbra ille fe effe taleraarai-
cam fuam diceret, illa ait : Nequaquam fas :
fum Rofimunda . Certe talem rem hodit perpC'^
trafli , aut Alboyn occides , aut Alboyni gladto
interibis . At ille in ardlo pofitus confenfit fce*
leri .

Illa autera die obfervans aptunv negottum p
enfem , quem Alboyn tenebat ad Ie<ftum , ne
evaginari poflit, cum capulo coUigavit fortiter,.
Dum ergo in ftratodormiretRex, homicida in-
travit. SedRex fentiens ad fpatam manuracon-
vcrtit ; (ed ctira evaginare non polfet, ad fca-
bellum fubpedaneura fe convertit , & cum ea
aliquantuiura diu fe defendit . Sed prsevalens^
qui armatus erat , eum occidit , accipienfque
omnes thefauros Regis, qui ibi erant, cumRo-
fimunda Ravennam fugit, quia Longobardis fub-
je£la non erat . Ubi clim Rofimunda juyenem
pulcherrimura Urbis PraBfedkuin vidiffet, injecic
in eum oculos, &defiderans nub^re ei, Speran-
deo quadain vice in calice venenura propinat ^
Qiio non ad plenura bibito , praefentiens veneni
malitigra , jubet ad Rofimundara , ut refiduunir
bibat. Q.'ia? cum recufaret, ille evaginato gla-
dio eam bibere coeg t. Et fic arabo ibideai ho-
micidoB perierunt ^ Alboyn ergo fuit deciraus
Rex , prout ante dixiraus , qui regnavit fupet
L(jrabardos in Pannonia pluribus annis ; & fuit
primusRex , qui regnavit inltali» finibus fuper
Lombardos, ciim duxifleteos de Pannonia , ubi

fiutabant fe perpetuara federa coUocaiTe» inlta-
ia regnavit annis IV. erat enira tunc teraporis
in Regno Lombardorura nulla violentia , nuUai
Itruebantur infidisp, nullus aliura injufteangaria-

batj

Digitized by

Google

«e69 M O D O E

batt ncmo fJ)oliabat. Ncmo furta, nemohomi-
eidia faciebat; unufquifquc quofolebat fecurus
pergebat •

Di duoiui Regibui.

CLeph nobilit Lombardus Lombardiai Rex
fecundus , regnavit anno uno & menfibus
{n . Hic primus » & ultimus, qui in Papia co
ronatuSy .K k quodam fuo domicello gladio ju-
gulaturAnnoDominiDLXXlV. Poft cujusmor
tem Regnum Lombardi» XXX. Ducibus per
decem annos dilaniatum fuit . Authari Cleph
Regis pr«di<fti filius Lombardi« Rcx tertius Anno
Domini DLXXXV. regnavit annis VI. Diade-
«a Regni in Civitate Mediolani fufcepit . Hic
in fua coronatioae didkus eft Flavius Rex Au-
thari , quo cognomine poftea Reges LombardiaB
.^fi funt . Anno Coronationis fu« primo BjrfcU
lum Civitatem in Padi margine fitam everiit;
& Theodelindam Chriftianiiumam Regis Bava-
ris filiara duxit uxorem . Hic Romam, obfedit ,
^ columnam in Mari in Rhcfi;io Civitate Cala-
bri« fixit diccns: Huc ufque Lombardornm fines
irunt; Qpx ufque hodie ibidem confoicitur, &
vocattir Columna Authari . Hic tamdem in Pa-
pia veneno perimitur AnnoDominiDLXXXXI
Grcgonus hujus aominis primus Gordiani
filius » natione Romanus Papa LXIX Anno Dp-
miniDLXXXlX. fedit annisXIil. naenfibus VI.
Magnc humilitatis vir , ac faodlitatis fuit . Hic
fervui fervorum Le\ primo fe in literisluisfcrip-
iit . Hic ex quatuor Dodloribus unus exftttit .
Ifto tempore tot fuerunt peftiientia in Mundo ,
ut dies judicii inftare crederetur ; fed pro fuis
fan6bis orationibus & ammonitionibus , popuius
mifericordiam a Deo acquifivit .

De adificathne San£Hjfohannii deModoXtia .

AGiluIfus Lombardia Rcx quartus Anno Do-
mini DLXXXXI. regnavit annis XXV.
Hunc exiftentem Ducem Taurinenfem Regina
Theodehnda fupradidta duxit in maritum . Qjji
«odem anno de menfe Novembris la Civitate
Mediolani Regni diadema fufcepit. Hxc Chri
ftianiflima ac beatiffima Theodelinda Lombar
dorum Regina ipfurn Agilulfum virum fuum
Regem ab.Idolorum cultura revocavit , & ad
Fiaem convertit , & cum Pontifice Romano &
Ecclefiaeumpacem habere fccit, Sicque infefto
Sandlorum Gervafii & Protafii fadla eft pax in.
tcr Rom inos & Lombar<los. Ideo SaniftusGre-
^orius in eodcm f fto in ofHcio MiflaB cantari
jnftituit : LoqmtHr Dominus pacem terra . In
NativitateSandliJohannis prsdifla pax amplihs
fuit confirmata . Frxd\6ka, vero fanitilfima Thco
delinda Regina Oraculum unum ad honorem
bei , & Sani^i Johannis Baptiftse in Regno fuo
«ciificare vovit. Qpadam noiS^e in fomnis de
jCoclo fibi di(5lum fuit : In loco fanilo^ ubt Spi
ritus San£ius tn ferma Columba ttbi apparue
rit y Oraculum , prout vovifit , /fdificabts . Sic
que devotiflima Theodelinda pergebat k Vero
na Civitate fua » ubi revelationem didli fqmhi
habuerac ; per apta loca Regni iui huc atque
illuc per multum temporis ivit : Colgmba ei
non apparuit . Tamdem inter Abduam & Tici-
aum 9 pulchri fpatium Regni Lombardorum ,
equitabat. Una die.circa fextam horam diei
ctim efTct multum feffa , vidit quamdam altam
arborem , apud quam erat magna & groffa vi-
lis. Gloriou(rima Theodelinda Regina de equo
^efcendit » & ibi quiefcere voiuit . £t chm fta-
Ifim. Aii.

T I E N S E. io7#

A ret in agonia contemplans , & qui fecum erane
paululum ab ea longe ftarenti fubito fuper di^
ftam vitem Coiumba apparuit . Et vox de Coe*
lo defuper arborem, dixit Modo f quafi vox di^»
cere vellet : Manes in loco fanflo. Tunc BeatE
Theodelinda Rcgina in momento rcfpi^ndit :
Etiam^ quafi refpondens voci : etiamvideOf quia
veri Do ninus eli tn loco ifioy^ego ignorabam m
Hic eft locus fan(5lus , & Spiritus Sandlus , pa^
venfque, quam fublimis ^ inquit, efl hcui tftel
non ej} hic aliud , niji domus Savif: jfohannis
magni Principis Domini. Surgens flexis genti»
bus ad Coelum manus extendit, gratias Deo, 8c
Sand^o Joh^nni Baptifta egit . Mane fa6to tr^-
borem, & vitem extirpari fjcit, Oraculum ibi
defigiiavit, quod in fine Anno Domini DXCV*
conitruxit ; Altare in loco , ubi erat arbor 8e
vitis t in d\6io Oraculo erexit . Et ex fupra-
fcripcis duobus vocabulis , fcilicet Modo & etiam
appeUavit nomen loci Modoitiam ^ qui prihi
locus Ohnea vocabatur. Qai locus fupra Me#
diolanum decem milliaribu' adeft . Etiam ali-
qui dicunt » quod de prsBdi(Sla vite fa(5ba fuir
porta ad diiSVum Oracutum , quod ufque hodit
didla porta eft in di(5lo Oraculo , non in eodem
lo o, ut in prinnis, quia erat pqr portam ma)o#>
rem ; fed amplificato di6\o Oraculo fa(SU fuic
aiia porta major ; & ipfa porta de jure pofita
fuit ab una parte parietum di(5li Oraruli per
ponas; & hodie vulgariter dicitur prx magna
dignitate : hsc porta jeft vit/e .

Paftea vcro Beati(fima Theodelinda Regina
un^ cun> Rege unanimiter cum majoribus natu
Lombardorum voverunt inter fe , atque dixcv.
runt : Si Santi%s jfohannes pr§ nobis interpella^
tor fit ad Dominum noflrum jfefum Chriflum^
nos omnes unanimiter pollicemur illij omnique
anno w die nativttatis fu£ de nofiris faculta»
tibus tranf miff iros honohfice ad Oraculum ejus ,
ut per illius interpcllationes habeamus juvameo
Domini noftri ^efu Chrtfli tam in bello » quam
in om^ibus locis ubicumque ituri fumus . Ab
iUo ergo die in omnibus a(5Vibus eorum coepe-
runt invocare San6lum Johannem , ut illis pr»-
berct auxilium in virtute Domini noftii Jefu
Chrifti ; & illi omnes permanebant illaefi , vi-
(Slorefque exftiterunt fuper cuncSlos adverfario?
(iios. Dedicavit autem Regina di(5lum Oracu*
lum , multifque magnis & pulcherrimis ornaf>
mentis auri OL argenti mirifice decoravit» pr«-
diifque ditavic . Idolum aureum , margaritis 8c
lapidibus pretiofis mirabili modoornatumy quem
aclorabat Agilulfus Rc x in vafis , & aliis orna-
mentis multis pulcherrimis 8c magnis auri pu«-
riifimi fabrictri , 8c de eifdem margaritis 8c la^
pidibus pretiofis mitabiltter ornari fcvjit ^ Et in
prftdi(Slo Qraculo in ornatum Altarit cum aliis
multis jocalia dimifit; familiaSt ac potfefliones
multas in eodem loco fubjugavit in hofioreoi
Sandli Baptifts Tohanuis : Dicamus offerfionem
fcripturaR Theo(leIinda5 Reginse: Offert glorio^
fifiima Tbeodelinda Regma una cum filio fu§
Adoaldo Regi iffa die ^ in qua in prafentis
patris coronatui efl ibi » Sanao ^ohanni patro^
no fuo de dino Dei^ & de dotibusfuis, Charr*
tula donationts, quam in fuorum prasfentia fcri*
bcre fecit : Si quis quolibet tempore hanc dona»
tionem voluntate fua corrumpit^ in juditii dii
cum ^uda traditore damnetur. Ordinatio ver6
ejus talis fuit : De rebus SanHi Johannis nullo
modo debet fe aliquii intromittere ^ nifi tantwn
Sacerdotes^ qui ibi deferviunt dieaiuode; tan^
tum famuli » & famula j qui ibi fubjeffi funt f
communitfr debeant vivere .

Bbbb Poft

Digitized by

t07t C H R O

Pofi: hmc htimilirer ac devotfffime mifit Bearo
Gre^orio, quod Baftlicam in honorem Det &c
Beaii Johanms Baptiftaein Lon^obardorum iini
bus per revelattonem Divinam conftruxerac , &
eam de doni^ Dei £&cultatibus honorificis orna-
verat ; famuli, & famula?, & reliqua fibi fub*
)e£bi erant ibi , & Sacerdotes m ipio Oraculo
Deo fideliter ferviebant : & quod erat locus
fublim is 6c fandus» in quo decebanc efle mu-
nera fan£^a ^ ficut locus tUe iancSius crac dc do-
no Dei facultatibus honorificis ornatus ^ place-
rec Sand>icaci fuae^ eomdem venerandiflimum lo
cum fanAiffimis Indulgentiis, & Reliquiisvene-
rari & ornare . Qpi Beatus Gregorius nora ha-
bens infittita fuprafcripta bona > qus pra3di(5ta
devotifiima Theodelinda Regina fecerat, devo-
liflime 8c libenter nundacum fuum recepic ^
gratias Deo > & SaiuSio Johanni egit^ Sc dixic :
yeri fcfiftum efti Salvabitur vir infidelit per
mulierem fidelem ^ & per quemdam venerandif-
limum Clericum nomine johannem muLtas (an-
£bis infimcas Reliquias cum maximis Indulgen-
tiis > & Libros quatuor Dialogorum , five de
vita San6h>rum» & Dialogum cum epiftola gra-
tiofa ad didhim San6lum Oraculum in Modoe-
lia S^n<%{fimaB Regina^ Theodelindas mandavic .
Q}ii d\€iu% Johannes praeftando illa fandla mu-
nia dixit: Hac funt Olea SanHa^ qus tempch
rib^in Damni Gre^arii Ifaps aiiuxit Jaharmes
indignus & peccatar Domn^RegmsTheodelin^
da^ de Roma in Afodoetia . Qpas Olea Sacra ho-
^ieindi6la.Eccteiu func thi perordinem fcrip-
ta , Sc in pulcherrima arca marmorea^ quas efl
«oil Altaremajus dufHTempli reclufa» De quo
Templo funt. infcafcripti verfus:

CondidithacTemplummultavirtuteverendum
Tbeadetinda patem^ Regni diademate poltens .
Pra fe > pro natis vatum dulcedint maitHs •
Chrifti Baptifla^ cm factaxur lacu% ifte^
Hic nofir^gentis votuit caput effe d^centit^
Et LomSardorum tatemifm parare patrtmwn .
Conflruxic edam m Modoetia Palatiam haec
lan<£la Regina > in qua filium (uum Adoaldum
Aomine peperic » quem in di<Sla Ecclefia Sauidli
]ohannis, quam ib* conftruxerac , baptizart fe~
cit . Ec ut inugines ibi dspi^tx: teftaiicur Loo-
gobardi Comam capicis radebanc a vertice uf-
^ue ad occipicium; Capillos ufque ad os dimif-
ios habebani > veftimenca eranc longa » & lar-
^a; femoralia ttTque ad calos ponabane. Calcei
vero eis eranc ulque ad fummum poUicem pe-
dis apcrti > 8c alcernacim laqueis corrigiarum
recenti .

Agilulfus Rex Anno Domini DXCVL iina
tum macre Civicacem MedioIanB egrefTus» Cre-
monam » & Mancuam deilruxic . Obtic Agtlut-
fus Anno Domini DCX V.&in Modoetia in di-
^o oracula Sandli Johannis honorifice in terra
(epulcus.

Adoaldus Lombardia^ Rex quintus Regjs
Agilulft filius regnavic decem annis» Hic in
prasfencia patris in Modoetia coronacus fuit .
Qui pc^hiijum decem annis regnafiec , mence
captus cum macre fua Theodolenda San6ti(Iima
de regno ejicicur Anno Domini DCXXVL

De Ecclefia San^i Jthannis ^

LEgitur^ qu6d Templum Salomonis » primo
per revelationem Dei miraculosefuitfiBdi-
ficatum * Sic & Beaca Theodelinda Regina
pr^diflum facrum Oraculum , de quo diximus j
per revelationem Dei , & Sat)£{i Johannis» con*
itruxit^Geoefis Capituie LI. Igicur eg^reirus Ja-

N I C O N 1071

Ji ^cob de Berf^bee pereebat Aranrfrgrefla Thefc'
doiinda Re^ina de verona pergebac ad cerrat
fuas ultra Abduam • Cbmque Jacob veniiTet zdL

Suemdam locum, Sc vellec in eo quiefcere, poft
olis occafum dormivic in eodem iqcOy vidirque
fcalam (lancem fuper cerram in cacumine illiug
tangens Coelum » Angelofque Dei afcendeiices
& defcendi nces per eam y & domimum ionixiint
fcalas» dicentem fibi. Ega fum Dominus Deus
Abraam &c. Sand^aTheodelindaReghia appU*
cuit quadam die ad quemdam locam » ubi erat
arbor alta y & magna vicis. Chm ibt vellet
quiefcere circa fextam horam diei . Sicut feflk
ftetit in agonia cootemplans • Subft6 fuper dt«
dlam vitem apparuit Spiritus SaixShis in fbrmn
B [ Columbas > & vox de Coelo de(uper arborea
dicens madd quaii vellet dtcere ^mdi es in loc0
SanSlo . Cil^mque evigilaflet Jacob de ibmpno p
ait, vere dormnus efl in laca ifla^ & eg0 nefcie^
Aam.. Pavenfqtie^fiim terribitis efl tocus ifte l
non efl hlc attud mfi domusDei^, &portaCceti .
Theodelinda Regiaa c&m de agioma , & con*
templatione fe verfa efTcc ^ fubica refpondit
voct etiam ^ quafi dicere vellet etiam videa p
quia vere Daminus e(i in taca iflop ega igno^
rabam : hic r/? Spiritus San£fus » & tacusjan^
£tus » oa venique , quum fuitimis ^ taqulc » ejt
lacus ifte ; non efl hic atiud t quam domHS San^
Sfi Johanms magni principis Dei . Surgpns er*
go mane Jacob culit laptdem , quem fiippofue-
rac capici fuo » 8r erexic in ciculum ^ £undens
oleum defuper ^ 8c appeltavic nomea lori Be^
chelt quar poftea Luza vocara eft . Surgens di-
6la Regimi mane arborem & vitem extkpari
fecic » oc Oraculum ibi cum devotione dcGgfsab^
vit^ quod ad cempus in fxne conflruxic , & ap»
pellavic nomen bci Modoecia » quas pribs OI*
mea vocabacur . Jacob vovic eciam vocum di«
cens : Si fuerit Deus mecum , (jt cuflodierit mt
in via^ ^ dederit ntihi panemy & veflimentum^
& reverfus fuera profpere ad domum &c. erip
mihi Daminus in Deum ^ dr tapis ifle vocaSi^
tur Domus Dei , ^ decimas afferam &c. Simi^
licer fuprafcripca Regina una cum Rege unani-
miter cum majoribus nata Lombardorum vo»
verunt inter fe , atque dixerunc : Si San^us
^ahannes pra nobis interpellator fit ai Dami^
num naftrum jfefum Chrifium^ nos omnes una^
nimiter polticemur itti ^ amnique anna in dic
nativitatis fu^ de naftris facuttatibus &c» uC
Ibpra. Jacob peticionem fuam in vocofidfaim
habere meruic> quia pacifice ptenus magna fub*
ftantia ad domum patris re^liic* Theodelinda
Regina peciciooem , qoam ipfa una cum Rege
unanimiter cum niajoribus natu Lombardorum
Sandlo Johanni ex voco poftulaverunc ^ obtinere
meruerunc ^ quia illi omnes pemtunebanc ilkeii»
vidlorefque exciterunr fuper cundlos adyerfa^
rios eorum &c. Ideo certe intcr cerca Oracula
Icalia^t ifte locus fandKffimus» & venerandifli.
mus eft a cuncSVis Icatienfibus , falcem femel ia
anno cum devotione vificandus .

De tribus Regibus Lombardorum.

ARialdus Lombardi» Rex Sexcus Anno Do-
mini DCXXV. in Modoecia coronacur,
ui chm duodecim annis regn^j^ilec , diem clau'»
c excremum Anno Domini DCXXXVIII. Ifto
cempore Beata Theodelinda Regina Deo pacri
fpirirum reddidic. Cujus corpusinEccleftaSan-^
€ti Johannis, quam Modoecias conftruxerac^ ho-
norabilicer in cerra juxca Agilulfum virum fuuoDi
fepelicur . Rhocari LombardiaB R^x Sepcimua

Digitized by

ic/j Bf O D O E

iUno Domini DGXXXVIII. in Modoetja coro-
natur. Fuit autem viribus fortis , & juftitias
iramirem fecjuett; fed taroen Fidei Chriftiana
non retl^am lineam tenens, Arrian» fidei macu-
latus eft • Hic Romants , 6c Thufcis maximas
intulit ftrages. Qui poftquam XVI. annis re-
gnaftetf in Ecclefia San6\\ Johannis de Modo^r
tia fepelitur Anno Domini DCLIV. fed quidam
eupiditate fuccenfus ejus fepulchrum nodle ape-
ruit » aliquot dies poftquam fuit humatus ^ 8t
quidquid in ornamento ejus corporis reperit ,
abftulit. Cui Beatus Johannes per vifionem ap-
parens vehementer exterruit, eique dixit: Cur
dufus es corpus iftius homints contingeref Li'*
^et ataem non fuit rc£te credens^ tamen mih$ fe
ccmmendavit. Quia igitur hoe facere prafum"
ftftij numquam in meam Bafilicam deinceps in-
greffum habebis i quod ita fa<ftum eft. Quo-
xiefcumque enim .voluiflet in Beati Johannis
oraculum ingredi, ftatim velut valtdiffimo pu-

fili guttur ejus feriretur , fic fubito retro rue-
atur impulfu ( veritatem in Chrifto loquor :
hoc mihi ipfe ritulit y qui hoc ipfum futs ocu-
Jis faCJum vidit) Paulus Hiftorioeraphus Lom-
bardorum h«c verba fviribit in amrmatione mi-
jraculi hujus . Rodoaidus Lombardiae Rex o6la«
Afus Rotari Regis filius Anno Domini DCLIV.
regnavit annis V. & menfibus VII in Modofitia
coronatur . Hic duxit uxorem Gundipergam
filiam TTieodeHndas Regirias , & Agilulh Regis
fupradi^ . Hapc Gundiperga conftruxit in Pa-
^ia Eccledam Sandli Johannis, ficut fecerat ma.
ter irt Modoetia . Hic Rex -Rodoaldus ciirti
cujufdam Lombardi uxorem ftupraffet , ab illo
occiditur Anno Domini DCLIX.

Qualiter Imperator defiftit dcftrueri
Lombardos.

COnftantinus hujus nomints quartus Impera-
tor, qui & Conftans eft appellatus, impe-
ravit annis XXVIII. Anno Domini DCLVII.
Hic Italiam k Lombardorum manu eruere cu-

f)iens , Conftantinopolim eft egreffus , & per
ittoralia iter faciens venit Athenas, inde(}ue
mare ingreflus ad Tarentum Civitatem appli-
cuit . Qui tanien pribs Solitarium quemdam ,
qui prophetia; fpiriium habere dicebatur, adiit ,
Itudiosc ab eo ac diligenter fcifcitans , utrum
jgentem Lombardorum , qut in Italia habirant ,
fuperare, ac obtinere eos pcflit . A quo ciim
fcrvus Dci fpatium unius no<5tis expetiiflct , ut
pro hoc ipfo Dominum Deum fupplicaret ;
promto corde orationes funder.s ad Dominum
dicthlt : Domine jfefu Chrifte Rex Regum^ lu-
men verum , qui mififti Spirttum Sanfium in
fpecie ignis in Apoftolos tups ^ tranfmitte Spiri-
$um SanSlum confolationis tua in os mcum , ut
pojjim confilium reHum mittere hominibus iftis ,
qui venerunt in tuo nomine ad me . E3dem ho-
ra ei vifa funt tr^s perfonaB fpirituales , qua-
rum una eft Afchangeh Michaelis, fecunda Jo-
hannis Baptifti» / tertia Peiri Apoftcli . Tunc
tinus ex illis dixic ad Solitarium ; Dic Impera-
tort Conftanttno talem rem habet in cordt fno
difpofitam . Domini voluntas adhuc non e{i ,
Gens Lombardorum , qui in Italia habit.int ,
fuperari aliquo modo non poteft ; quia Rrgtna
quadam ex alia provincia veniens , Bafilicam
in honorem Dei , ^ Sandi ^ohannis Baptifta
conftruxit in Lombardorum pnibus ^ & omavit
eam facultatibus honorificis ; famuli , ^ famn-,
reliqua fibi fubjeda ftant ibi ; qu/f ^
Sacerdotes in ipfo Oraculo Dco fideliter dcfvr-
Tom. XIL

T I E N 5 E. ,6,4

A I^iwwt . Et propter hoc ipfe Santtus Johann^s
pro Longobardorrim gente continue intereeditl
ipfa vetli gens fuppliriter y ac devoti^mi de
fuorum facultattbus in honorem Dei^ San£Ji
jfohannis Bapttfta , omni anno in die Nativi^
tatis fu/g offert ad ipfumOraculnm . Locus ille
in Modottia dicitur . Fere tamen fibi dicitut
fumus tn Deum : veniet tempus , dies ^ in

f^o ipfum fupra fnemoratum Oraculum omnsi
abitatores terrs hujus habebunt defpeSiumy &
omnes faeultate% ejus inde expellent; famu^
los & famulas , qui ibi fubjeSH funt^ dr facul^
tafes eorum affligent; Sacerdotes ^ qui ibi
deferviknt die ac noCle , inquieti erunt nimis;
& auferent qu^ illorum funt. Propter hoc du-
cetur vtta^eorum in amaritudine y quoniam hac
inchoatur^ ^ vos cemetis hac fieri. Certetunc
ipfa gens peribit cum omnibusy qui ad illos per^
ttnent^ ^ ftabunt ' improperium omnibus genti-
busy qH(g in circuitH illorum funt. Et dixit ad
eos Solitarius: Obfecro clementtamveftram. Sed
fi converfi funt ad fuperiorem permijjiomm illo*
rum , numquid invenient indulgentiam } Et di-
xeriint ad illum : Scis , quia verttas dixit ;
(onverttmtni ad me y i>* ego convert ir ad vos .
Eadem hora nufquam apparuerunt . Fafto au-
tem mane ita eidem Conftantino Augufto , ue
Ibprafcriptum eft , per ordinem diligenter in
orrinibus revtlavif . /Tunc Imperator libentiffi-
me lufcepit verba eius : quod nos ita fadluai
efle probavimus, fcribit Paulus in Longobardo»
rum Hiftoria. Nam , inquit, eamdem heatijo^
hannts haptifta Bafilicam , qus utiqui in lO"
coj qtii Modoetid dicitnr , eft conftituta^ per
viles perfonas ordihari confpexinius , ita ut in^
dignts S' adulteris, & non pro vita merito^fei
pramiorum d^tione ifdem venerabilis locus Isr^-
giretur.

De Grimoaldo Rege Decimo.

ARiperth Theodelind» Reginse nepos Gu«-
dualdi Ducis Aftenfis filius , qui fuit fra-
ter TheodeKnda , Lombardorum Rex nonui
AnnoDomini DCLX. in Modoetia coronaiur,
& regnavit annis IX. Hic fabricavit in Papia
Oraculum S. Salvatoris, obiit Anno Domini
pCLXIX. Mortuo autem Ariperth, duo^jui
Hlii regnum in duos Ducatus a patre divifurn
principari coeperunt . Primogenitus Pertharith
nomine Dux Medtolant fit . Secundogenitus Go-
doeth nomine fit Dux in Papia . Juaior invidens
majori , eo quod pinguiorem Ducatum hcredi-
taflei Grimoaidum.Ducem Beneventanum invi-
tat ad auxilium contra frairem. Grimoaldusin-
telligens , quia reghaturus in Lombardia invi-
taretur, Papiam ingrcflu-^ , Ducem Papienfem
occidit. Dux Mediolani ignorans , quas faila
erant, audito fratris excidio, uxorc Rodolinda
cum parvulo dcrelifta in Mediolano , fu^it in
Franciam. Grimoaldus Rex X. in Mediolano
coronatur , qui per IX. annos regnavit ; qui k
phlebotomia, dtim columbam fagittat , vena
aperta eft (n Civitate Papicnfi , ubi medica-
mcntis venenofis medicatus moritur, & ibidem
fcpclitur. Ifto tempore in Italia tot pluvia 8f
tonirrua audita funt , quales nulla meminit
astas .

De IX. Regibus.

PErtharith Dux Mediolani LombardiiB Rex
XI. apud Mediolanum coronatus-regQavic
annis XVIII. Hic enim ciim exttlaffet ipudBri*
Bbbb 2 ca«-

Digitized by

io7$ C H R O

taqnos, vQ% eidem de Ccelo intonuit ; jfam
tmta dies eft fepultura QrimMldt Rrgis , Qiii
ftatim Mediolanum vcniens » recuperata uxore
cum filio, regnat- SepelUur in Papia in Eccle-
fia Sanili Salvaioris , auam eju5 pater coaftru-
jtcrat , Anoo Pomini uCU^XXVll CunipiJr-
tus Pertbaritb Regis filius LombardiaiRexDuo-
decimus , Anno Dumini OCLXXXVU. regna-
vit annis XUl Qbiit Anno Domini DCC }p
Papia fepelirur , & Liutpertum filium (uum
parvulum Regni hercdem XUt derelinquit, &
Kcgni tutorem ei dans Aiprandum virum pru
dcntiffimum f qui Regaum ufurpavit , Liutperv
cum in quodam balneo vita privans • Tuac
Regno Lombardiw magna fit .goniroverfia; pUi-
rimi interficiuntur ; nonnulU cxcgeca^tur ♦ Mu-r
liercs quoque, quas fe fbrc R^ginas ja^laverant,
oafo & auribus abfciflis deturpantur • Ad extre-
mum aucem Ariperth Dux Taurinenfis Regnum
obtinuit, & Afprandus a facie ejus ufque inBa-
veriam aufugit . Ariperth igitur Dux Taurinen-
fis Lombardias Rex XIV. Anno Domini DCC.
rcgnavit annis IX, Contra quem Afprandus fu-
pradi<ftus de Baveria rediens veoit potcnter.
Q;jo audito Ariperth Rex odiofus fa<Slus Lona-
bardis , cum immenfo pondere auri ultra T»ci-
pum fugere voluit , ubi fubmerfus fuitt & in
Papia m Ecclefia Sanfti Salvatpris fepelitur
Anno Domini DCCIXf 85 Afprandus a Lom-
bardis Rex confticuitur- Afprandus Lombardi»
Rex XV. Anno Domini DCCD^. regnavit
ipenfibus tribus » Obiit Anno Domini DCCX.
Liutprandus Afprandi Re^is filius Lombardia
Rex XVI. Modpeti» coronatur , regnavit annis
XXXI- vir omni virtute confpicuu» . A Carolo
Martello regnante Liutprando Rege , Sarraceni
de GalUa expeUuntur ; qui alia yice in Hifpa-
piaCCCLXXV.S:irrac€no3 occiditt ObitLiut-
prandus Anno Dommi DCCXLI. fepultu^ in
papia in Ecclefia Sandli Airiani. Eodem fu-
prafcripto anno Ratbodus Dux Frixonum dum
upujw pedem in fonte bapti*andus haberet , tn-
tcrrogavi? t t^trum coq majQnius mei$ flures in-
veniam in Jnfemo ^ aut in PaM^i/b . Di^tum
(uit in Inf rno, llle dixit ; Pfuns potius^ quam
fauaoref fequar , Et ludificatur aDiabolo pro-
ipictente fibi tertia die incomparabilia bona tri
buerCf & ipf^ ^^^t'^ fubita mortc punitur.
Jiddebrandu? Liutprandi Regis filius Lombar-
dia^ Re?t XVIl. Anno Domini DCCXLL regna-
vit mcnfibu§ Vh Qbiit Anoo Dpmini DCC
XLU,

Rachius Hildebrandi RegisfiUus^ Lombar
di» Rex XVIII. regnavit annis IV. menfibus
IXf Hic dum ruptp foedere Rgmanos inquieta
re nititur t a 2^acharia Fapa , monitus . cum
yxorct 5c fiUis, reU^^o Mundo, habitum Mona-
Ilicum induens , in Cbrifto quievit Anno Dpmi-
Bi DCCX.LVI.

Ailulfus Lombardorum Rex XIX. Anno Do-
jnini DCCXLVIt regniivit annis VUI, Hic ad
induAionem aUquprumRomanorum vaUem Spo-
leti ocpupans uique Romam pervenit t Jlccle.
fias Sani^orum , '8? aUa loca fanc5la igne ferro-
que devaftansi 8f uniufcujufque capitis ccnfum
rcqyirens , Qj4Pd cernens Stcphanus Papa » per-r
IbnaUier in Franciam adPipinumQrolfum ivit,
rogans, ut Lombardos repnmcret, Tunc Pipi-
pus Grofius Rpmam veniti 8c potentiam Aftulfi
repreffit , 8? in Ffangiaa^ r«diic, $c per Papam
Rex Franciff fitt

N I C O M

De Dejiderio .

DEfiderius Lombardorum Rex XX. Aana
Domini DCCLIV- r.gnayii anms XXVL
Hic fraudulenrer Romam mtravit , nobUium
Romanorum oculos eruit. Moaaftefium de CU-
vate in Comitatu Mcdiolanenfi , & Monafte-
rium Sandlaj JuU» in Civitate ixia: Qonftruxit^
quia Brixias natus fuit. &, ut dicitur milesCu-
fuit. Contra iilum Carolus M-gnus nondum
Imperator , rogatu Pap« Adriani » ipfum Defi-
deriuna in Papia pbfcdit, violenter obtinuitt
ipfiim captum cum uxore & fiUis, & Principi-
bus ad GaUias in exiUum mifit ; omnia jura Ec-
clefi« , quae Longobardi abftulerant , Pap» rc-
ftituit. Erant tuac in exercitu CaroU Amicus
8c AmeUus ftrcnuiffimi miUtes Chrifti , quoruni
miri aitus leguntur . Qiai apud Mortariam , ubi
Longobardos Carolus f^iperavit, ceciderunt . Ec
fic Regnum Longobardorum hic fioifum fuit
Anno Domini DCCLXXVU. ^ fic per XX.
Rege$ Longpbardos regnatum ^ft fere per
CCVI. annos. Ex tunc Carolus Magnias fit Im-
perator, & Rpgnum Lombardi» Impcrio adjun-
gitpr . Qjjorum Regum Longobardorum gefta .
Q,ui ad plenum fcirc defiderat, Hiftoriam.Lph-
gobardorom legat , hic autem .brevitcr pofui-
mus, Poftea tamen in ItaUa Regpf fuerunt, led
non nifi per Imperatorcs, & P^,4S 1' yel aU-
quando per tyrannidem yiolentam . ^ ^

Michael Imperator LXXXI.:AtVK) Dpraini
DCCCI. impcravix annis U. obiit Anno Domi-
ni DCCCU. hic finem . . . . de Impcratonbust
qui fuerunt in Gr«cia. per annosi CCCCXL,
nuncupaii^ Imperatoribus Rominis, a tempore,
quo Conftantinus Magnus fe cpm OccidencaU
Impcrio, & Romam Papa S IveUro Sc ejus fuc-
cefloribus contuUt. His breviter, ut potuimus,
pofitis, ad narratipnem revertamur, quamtfpe-
cialiter profcqui npftra intcntio fuu .
• Ciim narrare decrevimus, quare Inlperatorei
inftituerunt terram de Modoctia caput Lombar-
disB, $c eam fic affirmavarunt, & afftrmant efle
taUm ; & quare debent ibi in Ecclefia Sancai
Johannis Baptifta coronari : polfumus oftenderc
^luribus rationibus & exempHs in fcripcis reda-
dlis a fcripturis oUm Sumniorum Pontificum &
Imperatorum. Et de hoc multa patent in Chro-
nicis, qusr narrant, ficuti Imperium translatum
fuit dc Romanis in Gra?cos , & de GraBcis ia
Francos, §c de Frahcis in Alemannos. Ubi m-
ter cetera fic legitur. QjJi dicunt ad Imperato.
rem pcrtinerc temporalia omnia, ad memonanri
eorum duximus reducendum , quod Cpnftanci-»
nus Imperiali fuo decreto fuis manibus robora-
to, 8c pofito fuper venerandum 'corpus Beati
Petri Principis Apoftolorum , 5c .intitulato in
hac forma ; San^lifsimo^ ac Beatifsimo fatri
patrum Silveftro Vrbts Rom^ Epif opo &
pa^ atque ^jus fuccefforibus,^ aui tn Sede J^tf^ri
Petri Apoflofi ufqvte in finemffculi fejfurifunt^
Pontificibus , &c, Exhibito fibi priiis ftatucorio
officio, ita concludit ; Perfpeximt4s nofirum Impe-
r.um^ dr regmpoteftatem tnOrientahbus tranf^
ferrif & tranfmutari regionibus^irinBifantta
provincia in pptimo loco nomini noftro Civitatem
adificari , ^ noftrum illuc conftitui Imperium ,
quoniam ubi principatus Sacerdotum Chriftiana
Religionis caput ab Imptratore cwlefti conftttu^
tum eft^juftum non eft illic Imperator terrenus^
habeat poteftatem • Unde coram Deo vivo , qui
regnare nos pracepit ^ & coram terribiii ejus
jiidim ^bt^ftmw p^T hoc nojhrum imperialc

^$th

Digitized by

107» M O D O E

^fhtutum , ^mnes noflros fuectjforet Imperato^
tes^ ut cUnSios Optimatesy etiam amplijjimum
Senatum , & univirfum populum in toto Orbe
ierrarum , nunc & impoflerum cun5iis retroa^is
temporibus Imperio nofho fubjacentes nulli fo-
rum quoquomodo licere bac refragdre^ aut con-
frin^ere\ vH in quoquam convelli . Si quis^ au-
tem^ quod non credimus, in boc temeratof^ aut
tontemptor txtiifrit , atemis condernnattombui
fubjaceat , inpo^atus , ^ SanSos Dei Frincipes
jtbi in prafmtii fy^ in futura vita fentiat con'
trarios , atque in infemo inferiori concremetur
$um dtabdlo , imnibus dcficiet impiis .
! Carolus Magmis hujus nominis Primus Pipini
Groffi , Franconias Prrncipis, ac Frand« Regis
filius Imperator LXXXII. Anno Domini DCCCII.
poftquam XXXni. annis fuper Francos regna-
Verat , impcravit annis Xlll. De moribus hujus
Caroli nmlta traduntur, fuit corpore decorus,
vohu ferus videb^tur; nam ftatura ejus pcdum
tioyem , facies ejus erat p.ilml & dimidii , na-
fus erat dimidii palmi , fed frons erat pedis,
parum panis edebat , fed quartam partem ^rie-
fis ^ aut duas gallinas , anferem , pavOnem ,
vel gruem , aut leporem integrum comedebat ,
modicum viuum & aqua mixtum bibebat , tan-
tj[im in bibendo parcus erat; bts aut ter in cqb-

da bibeb^t , in menfa le6h>rem , auc

audiebat, militem armatum a capite ufque ad
fellam cum equo uno kSu fcindebat , quatuor
ferraturas equorum'^ manibus facil^ extendebat .
iSliiitena armatumi a te<"ra fuper palmam fuam ,
fuper caput fuum velociffime levabat , vir lar-
giffimus, Eicundiffimus , & Chriftianiffimus : fed
ciim quatuor iilia^ haberet, nuUam conjugio in
vita lua CopulavJt , dicens , fe earurn contuber-
mo carere non poife . Sed ut Aicuinus ejus ma-
^ifter de eo fcripiit, licet ih aliis felix, in hoc
adverfa^ fortuna malignitatem expertus ettj fa-
tis declarans quid dicere voluerit, eo quia eas
femper ftcum ducebat. Hic Defiderium Lon-
gobardorum Regem , qui Ecclefiam infeftabat ,
rogatu Adriarii PapaB , expugnavit , & ipfi , &
Regno Longobardorum finem dedit , prout fu-
pra di6^um eft, & toti Occidemi pacem impofuit.
Tamdem Anno Domini fuprafcripto DCCCII.
Leo Tertius Papa Imperium de Grascis in Fran-
^os tranftulit in peribnam hujus di<5li Caroli
Magni . Q.uamvis enim Imperatores ftarent in
Grascia, proptei: dignitatem Imperatores Roma
fii nuncupati ftjnt ufque ad illud tempus , quo
Romanum Imperxum translatum eft ad Reges
Franccrum . Poftea yero ordinatum fuit pacifi-
ch , ut Imperator Conftantinopolitanus Orien-
tem poffidefet : unde vocatur Jmperator <Son-
ftantinopolitanus ; 6c Romanus Imperator fuper
Occidentem imperaret. Et Regnum Lombar-
dorum ipfi Romano Imperatori traditur : Sic
Carolus Magnus Romanorum Imperium adeptus
f ft, & imperavit annis XHI. quo tempore Tcr-
ram Sanftam recuperavit, qui redieps per Con-
fiantinopolim , omni thefauro fpreto Coronse,
propter quas tunc floruit , ac cepit Clavum
unum Dominicae paffionis, partem Crucis, Su
dariutn Domini, Camifiam Virginis, brachium
Simeonis , quae omnia miracula confectita ftint ,
in Aquisgrani pofuit , ubi plenus bonis operi-
bus in Monafterio Virginis, quod fundavit, fe-
pultus ett Anno Doinini DCCCXV. Mic Caro-
jus , fuadente Papa Leone, pro Imperatore tres
Coronas inftituit, videlicet;

Prima Corona in Aquiferani Civitate , ubi
fedem pofuit Imperialem, oc hasc eft fuper Ala-
manniaov, quas cft argeatea in fignum puritatis

T
A

I E N S E.

& clememiaj; quia ficut trgentum cft nobiliuf,
lucidiu$,.& purius albedine fuper omnia metal-
la , ifgnificat clcmentiam & puritarem ; itt
per hanc Coronam docetur , hunc Principeri
efle fuper omnes Principes purum , lucidum^
clementeni , & fine macula , bonis moribus &
virtudbos omatum : -

Secuhda Corona in Modoetia in nobiiiort &
fandHori Oraculo totiu. Regni Lombatdorumi
ina;xime pro jure ipfius Regni daro ab Apofto*
lica Sede Imperatori , qui Oracultijs asdincatiis
fuic a Sanftiffima Theocfeiinda Longobardorum
Regina per revelationem Divinam in honoTem
Dei; & Beati Johaanis Baptiftas, in quo etiam
Oracula plurimi Longobardorum Reges coroi-
nati, alii ad Fidem con^verfi baptizati funt , 8t
fepulti ; & ipfa Regina una cum Rege unanimi-
ter cuna majoribu^ naiu Longobardorum , San*
<ao Johanni voverunt , & fuuni patronum &
defenfi^rem , ipfum vocaverunt , prout> de ipfo
diximus fupra. Et haic Corona fuper Italiam,
Mormandiam , & Saxoniam , quae eft ferrea in
fignum juftitiae . Et maxime quia vicSbB faeraai
a Carolo di6la8 Provincia^ , lerro , ideo datur
de ferro; & quia iicut ferrum eft durius & for*
tius fuper omnia metalla , & cundta metalla 8f
omnia alia dogiaotur a ferro , & ei fopponun*
tur fic omnia temporalia debent fupponi 86
fubjacere ad juftitiam Imperatoris . Qjuapropter
cikm Proyincia Lombardiac fit fortior8cfcrtilior
fuper^ceteras Provincias Italias, in ipfo nobilio*
ri & faniKori ilKus Proviftciae Lombirdia Ora-
culo Szn&\ Johannis , Imperatori datur balia 86
fortitudo faeiendi juftitiam fanguinis:

Tertta Corona aurea in fignum dominii io
Roma V ^ufl^ eft fuper univermm Orbem , ubi
Imperium in primis homini jufto 8c vtrtuofo
cohftiiimim fiiit . Quia ficut aurum valet , re&
piendet 8c lucet fuper omnia metalla, fic talis
Princeps juftus 8t virtuofus , qui recipit duat
Coronas figurativas in ejus capite, ut fupra di*
dtum eft , digni debet incoronari in Roma , 86
fuper caput ejus poni Corona de auro; & ejut
pocentia 8c virtus debet dominari & lucere^er
univerfum Mundum, tamquam Imperator Ro«
manus . Hic Carolus etiam tres.Archicancella-
rios conftituit, fciiicet Archiepifcopum Treve^
renfem fuper Regnum Gallicum ; Archiepifco*
pum Colonienfem fuper Regnum Italiae ; Ar-
chiepifcopum Moguntinum fuper Regnum Ale^
manniae, quos tres hononbus 8c divitiivamplia'
vit. Ne in praBmiflis, 8c in fequentibur cdnfu-
fio regnantium atque imperantium Ledtori du-
bietatem inducat , de his , prout ipfe Ledlor
fcire cupit , Martinianam Hiftoriam legat , 8c
hanc meam de Regibus , 8c Imperatoribus , dc
quibus narratum cum brevitate inveniec verum .
Sciendum eft autem , quod Impenum in Fran-
cia per feptem generationes duravit annis ceo*
tum .

Arnulfus Caroli Calvi Imperatoris filius Im*
perator LXXXVHI. Septimus & ultimus Im-
peracorum, qui fuerunt de Francia , Anno Do-
mvn DCGCXCI. imperavit annis XH. Hic Ar-
uulfbs non legitimus Pergamum deftruxit , 8c
tocam Italiam fubjugavit. Hic Ecclefias , pt-
cruum fuorum morem contemnens non fovebat,
ideo filius ejus ad Imperii Coronam non pervS-
nit , 8c pofteritas Caroli Magni , primi quao-
lum ad Imperium » ia Ludovico ArnuUi filio
finita fuit.

Ludovicus bujus nominis Tertiut Amuln ni*
pradifti filius Imperator LXXXIX. imperavic
annis VI. Hic ad Coronam Imperii non pervfi-

aiCy

Digitized by

;f07f C Fl R O

y^nit, ut diximus; immo Berengarius in Icalia
jrap^rabat. Ex tunc Inipcrium ad Italicos re-
idiit . Romanorum renrentia fuit , quia Galli
iloraa,m contra iHongobardorura incurfus noa
Xuebantur, quod Imperio privarentur. Ifto tcm-
pore Imperium divifum fuit ufque' ad prima
tempora primi Ottonis , qui fuper Italiam &
^lemanniam (imiliter imperavit. Hie Ludavi-
cus Berengarium Imperatorem fuperltaliam fu-
gat « Tamdem juxta Veronam Ludovicus a Be*
f engario capitur , & exoculatur ^ & Berengario
Imperium reflituitur , Obiit Ludovicns Anno
Domini DCCCCIX.

. Berengarius hujus non^ims prlmus Imperator
XCt Anno DCCCCX. imperavit in Italia anois
VI. Hic coronatur in Modoetia» ubi coaceffit»
qu6d Civitas Pergami reaedificaretur, ObiitBe*
rcngarius Anno Domini DCGCCXV.
' Berengarius hujus norninis fecundus Impera-
tor XCI, Anno Domini DCCCCXV. imperavit
^n Italia anqis VI. Ifto tempore qui imperabat
jn Iralia, erat Imperato.r. Nullus, nifi impera-
ret in Italia, Impcrator reputab^tur t Ideo Con-
radus Ludovici fiUui Alcmannorum Rex inter
Imperatores non connumeratur . Ifto tepipore
Ungarorum gens barbara ruptis clufis \ quibus
priiis nec ad Mcrldicm » nec ad Occideiitem
cxeundi habucrat poteftatem, It^liam vaftiat de
tertio anno in tertiuni annum ; qua dc caufa
MediolanenfesCaftfa eris^^re c.oadti funt . Simi-
liter Sarracini Siciliam , Apuliam, Calabriam ca-

5iunr , Obiit Bercqgariys Apao Oomini DCCCG-
^XI*

BercngariushujusnominisIII.Imperator XGIV.
coronatus in Modoiitia imperavit in Italia cura
Alberto filio fuo annis XII. Sed Otto Rex Ala-
mannia ipfura de Imperio ademit . Ciim adhuc
Bercngarius in aliquibus Tcrris Lombardias ty-
ramnizarct , ab Ottone capitur, & in Baveriam
in exilium mittitur , Obiit Berengarius Anno
Domini DCCCCLI.

* Otto Henrici Alamannorum Regis filius, qui
fuit filius Ottonis Ducis Saxoni^, hnjus nominis
primus Imperator XCV- Anno Domini DCCCC
LV. impcravit annis XU. Hic a Cardinalibus
contra Papam jfohannem infamis vit« ad Cu-
riam vocatur ; quo depofito communiter Leo
Papa cfficitur, Hic ab Apoftolica Sede Romae)
in Impcratorem coronatur, Hic primus Theu-
tonicus Imperator fuit . Sicque Imperium t fua-
dcnte Apoftoiica Scde , ab Italicis ad Alcman*
nos trannvit . Hic ex uxore Lombarda filium
fui nominis & Iraperii heredam gcnuit. Obiit
Anno Domini DCCCCLXVII,

Otto huju^ nominis Secundus , Ottonis fupra*
di<Sti filius , Impcrator XCVI. Anno Domini
PCCCCLXVII. iraperavit annis XX,

Otto hujiis nominis Tertius filius praedidti Ot-
tonis Iraperator XCVH. Anno Domini DCCCC-
LXXXVII. imperavit annis XVI. Ifti tres Ot-
tones, finito Imperio Francorum in defcenden-
tibus a Carolp Magno , qui primus de Francia
Jiaperator Romanu§ fuit^ de gencre Theutoni-
corum per gcneris lUcceirionem imperavcrunt .
£t quia Imperium non debetur fanguini 9 ied
Tirtuti , ex tunc inftitytum eft» ut per Olficiales
Jmperii Imperatores eligantur de Alamannia .

Hi Elcilqres (unt ?
Archiepifcopu^ Maguqtiqus CancelUrius Ger-
manifr.

Archi( pifcopus Treverenfis Cancellarius Galli«.
Archiepi(i:opus Colonienfis Cancellarius Italin.
Marchio Brandfburgenfis Caraerarius,
Laode^raYiu^ Tufingi» Palatinus Dapifcr,

N I G O N loSo

^ Dux Saxonic3 enfem poftans.

Profluntiator cledlionis » & auditor Dux Boe-
tnm Pincerna > qui nunc Rex dicitur.

Unde verfus. ^
Maguntinpis Treverenfis » Colommjts ,
Qutliiet Imperii fit Cancellarius horum .
Et Palatinus Dapifer^ Dux portitor enfis .
Marcbio prapofitus Camera » pincema Boemus ^
Hi flatuunt Dominum cun£ii$ per feculafum-^
mum^

Porro hic Otto Tcrtius primb in Modoetiaj
poftea in Mcdiolano Italici regni Coronam ac-
cepit . In Roma a Q^iinto Gregorio Papa co-
ronatus fuit . Hic ordinavit » & inftituit , quoa
Terra de Modoctia eflet Caput Lombardi« » 8c
g Sedes Regni illius, fciens ubi cuncSlis Lombar-
dis ad illoium proteftionem ab Imperatore coe-
lefti , principale auditorium conltitutum eft .
Propterea placuit ipfi Imperatori terr» confti-
tuere majorem 8c nobiliorem in Regno fuo
I<ombardi« Terram Modoetias » & eum Caput
8^ Sedem Regni illius tfle, ad hoc ut locus au-
ditorii Magni Principis Caeleftis ImperatoriSt
quod eft in di(Sb Terra «dificatura , oc in quo
loco fan(5lo de jure Regni Lombardorum Irape-
raior debet coronari , propter reverentiam 3c
devotionem a naajoribus ipfius Regni Impera-
toris aterni ibi cuftodiatur &c. falva revcrentiA
illprum , qui dicunt , qupd Imperator debet
coronari in Mediolano ab ejus Archiepifcopis ,
8c non in Modoetia . Sed Archiepifcopus Me-
diolani debet in Ecclefia Modoetienfi coronare
Imperatorem eo quod fit maximusPraBlatusRc*
gni Loaibardorura ; licet fi dcficeret , ciim Ar-
chipre^byter Ecclefiae Modoctienfis fit ab Apo-
ftuiica Sede in Pontificalibus honoribus amplia-*
tus, taraquam magnus Epifcopus, de jure po-
teft ibi Iraperatorem coronace . Qiibd Impera-.
tor debeat coronan in Modoctia , & quod ilU
fit Caput Lombardiae , patet manifelle ex di-
(Slis, & fcripturis Irapcratprum, quia privile-
giando di£Um Tcrram, naminando aliarum
terrarum Lombardi» jura , dicunt fic inter ce-
tera ; ModQtttam fpecialem Sedem nofhamy qus
caput Lomiardia ^ & Sedcs Re^ni tllius efie
D dignofcitur. In qua etiam nqfiri antncejfores dc
jure Regni corenari confueverant . Cum Eurg0
& prato^ & omni diftrtCiu , & penfitatxonibus^
& cum omnibus poffefiionibus ^ ac pertinentiis
fuisf infuper cum omni familia intns & foris
ex legali Sententia jfudicum Lomhardia ^ cum
omni integritate recuperavimus . Hunc itaque
pradi£lum locum vofira tantum jurifdiStioni^
& foli nofira potefiati fpecialuery & pTOprih
venMcayift^us, ^ quem 117 corde mftro inconvulfi^
biliter fixum tenemus; & prafatam Scdem bq*
Ifiram Regalem per feudum alicui quod nuin^
\quam velle inbeneficiare , neque nofiris tempo^
I ribus aliquo modo ab Impcrio alienare 9 qu:a
\hoc ijfet Caput a membris feparare &c. prouc
I in illis plcijiiis continctur , Sola caufa , quare
'imperator in Mediolano corbnatur Ferrea Co-
rona, eft , quia antequam Imperium transla-
tum foret in Francos, plurimi Impcratore^
translataverunt Sedem fuam a Ronu in Medio-
lano , ex quibus fuerunt primi Valerianus Im-
perator XXX. & Gallienus ejus filius Impera*
tor XXXI. quia Mediolanenfes erant ex illis de
Sorexiua ut legitur , ficut refert in ejus Chro-
nica, qui fuit Ordinis ProBdicatorura , vir rc-
ligiofus raagn» prudenti» Frater Galvaneus .
Inde propter hoqorem Civitatis fuhfecutura eft,
quoniam fic placuit Mediolanenfibus , prout a
aoftris anticjuis nobi? iatimatur, quod poftquam

' Im-

Digitized by

lotc M O D O £

Imperatcr in Modoctia rccundbm juris ordinem
primo co onatus eft , quod & poftea iecunda
rio, & ftatim coronetur in Mediolano.

Undc chm in Modoetia iii potentia Papae &
Imperatoris, data funt ab ipfis ad illam Terram
Modoet aB nobiliora & figurativa infignia per
ipium Commune portanda , f^ilicet banderia
cum campo albo , & intus in medib Luna ru-
bea ad fignificationem, ficut inMundo funt duo
luminaria, unum praeeft diei , aliud prflceft no
€i\ , fcilicet Sol , & Luna : & in Mundo debi^ni
efle duo Domini , unus in fpiritualibus , aiius in
temporalibus : fcilicet Papa in tpiritualibus, &
Imperaior in temporalibus • Per Solem fignifi
catur Papa , & per Lunam Jmperatir . Sol,
ideft Papa ordinavit & conceffit , qu6d in Mo-
doetia Imperator coionari debeat Corona Fer-
rea , qux fignificat fortitudinem , & fanguinis
'juftitiam : quare ficut in dire judicii , prout le-
gitur, Luna debet converti in fanguinem in
ngnum juftitia? , fic ibi Luna cfficitur rubea in
fignum juftitias. Per potentiam Solis, ideft per
Papam , datui Imperatori ibi balia cffv ndendi
fanguinem , hoc eft faciendi juftitiam fanguinis
per univerfum Mundum . Q.uamobrem ciim Pa-
pa , & Imperator in Mocoetia oftendant luam

§otentiam , data eft ab ei Communi prasdiAaB
"errat infignia nobilis , fcilicec vexillum cum
canvpo albo , qui campus fignificat Solem, ideft
Papam,& iotus Lunam rub am ad impcratoris
*£guram , ut iupra didhim eft «

Qjjare chm nobilitates, honores, & dignita-
tcsdentur a Deo. &a magmsPrincipibusMun-
'di,& in temporalibus major Princeps eftlmpe-
Tator, & ipie pro rationibus fupradidtis voluit
& tnftituit Terram Modoetia3 caput Lombar-
.dia?, & fedem R^^gni illius conftituere , & fic
nuncupari: ideo omnes ejus /ubditi debent eam
.fic tc nere, & nuncupare. Et maxime hoc de-
bent omnes Lombardi, propter reverentiam &
devotionem pra?di£li venerabilis Oraculi San^li
Johannis Baptiftas eorum patroni & defci foris,
ouem tenentur omnianno infeftonativitatisfus
iecundbm eorum votum & promifiionem Cum
devottone & rounere vifitare &c. Legitur quod
Imperator inftituit & ordinavit Communi Mo-
doetia? infia defignatum Sigillum (*). Verbm

3uia au6d Terra Modoetias fit caput Lombar-
ix , & fede^ Regni illius conftituta, & ibi Im-
perator Frrreo diademate debet coronari , fatls
•patenter monftravimus, adfericm Imperatorum,
^ui in did^a Tc rra Modoetias coronati funt , fe
Tcrtat ftilus Hic Otto Tertius , de quo fupra
diximus, cognominabatur miraSttta Mundt ^ eo
Guod multa mirabilia geilit. Cujusuxorcuidam
Comiti fe profternere volens , ipfius non potuit
habere confenfum . Propter quod indignata ,
ipfuni) Imperatoi i inculpat , quod eam voluerit
violare, Imperator nimis credulus verbis uxo-
ris , Comitem decapitari juflit . Antequam hoc
ficrct, Comes uxorem rogavit , ut fuam inno*
centiam judicio candentis fcrri comproharet .
ild\enit dies, in quo Iraperator jus debcbat vi-
duis reddere, & pupiUis rationem . Adeft reli-
^taComitis, caputmariti portans in ulnis; quac-
rit k Cefare qua poena fit dignu<:, qui inno^en
tem occidit . Decapitatione , refpondii Impera-
tor: Tfi es inquit mulier , qm mantum meum
iniufie uxorts tua falfa puni/li accufationc :
quod candentis ferri judicto in pr/rfentia tua
mpprobo. Qjjod cbm fecilTwt, Imperator obftu-

T I E N S E.

( ♦ } hvc loco intrat in MSto corona defiUa , quam
€9^fuJti omtttimus f utfote qtt^ fecunditm r#-

puit , & ma/iui fcemina! Te puniendum tradit •
interventu autem Principum ac Epifcopi Civi*
tati^, X. dierum inducias prim6 , deinde fep«
tem» quarto VI. a vidua accepit. Tunc Carfkr,
examinatd causd , & veritate comperta , uxo^
rem fuara concreraavit , & pro redc mtione fua
quatuor Caftra dedit vidu», quas Caftra nomi«
na acceperunt k numeris dierum quatuor indu«
ciarum a vidua fibi conceflarum , ut a decensi
primum Cafirum Decimum dicatur , ab odko
Otiavum , k feptem Veptimum , a fOx Sextum
dicantur . Hasc Caftra fore in Epifcopatu Lu«
cenfi tradiiur . Hic ordinatis rebus Imperii iti
Italia, aliquos Roraanos nobiles Duces inftituit»
& in Saxoniam reverlus eft, obiit AnnoDomi-
ni MIII.

Henricus hujus nominis Primus di<5lus Clau-
dus , primo Dux Baveria^ fuit , poftea XXIV.
annis regnans fuit Imperator XCVIII. Anno
Domini MlX. iraperavit annisXil. Ifto tempo*
re Luna in fanguinem converfa eft • fames &
mortalitas totum Orbem invafit . Hic Henri-
cus ttulta bella prolpere geflit in Germania ^
Boemia ^ & Italia , cujus uxor Gundegundis
fandliflima virga una cum Imperatore perman-
fit . Hic cura uxore fua in Ecclefia Babenber-
genfi miraculis corufcando fepelitur . Anno Do-
raini MXXl. Si fuerit coronatus in Moioetia ^
vel in M diolano « ifta Chronica oon loquitur }
fed credendum eft in Modoetia.

Conradus hujns nomini Primus » Imperatot
XCIX. Anno Doraini MX.Ki imperavit anni»
XVI. Hic ab Henrico Arctiiepifcopo Mediola-
ni, primo in Modoetia , poft ja Mediolani in
Sanc^o Ambrqfio coronatur . Hic multas le^es
condidit pacemOrbi fub poena capiti> i dixit •
CujusComesLippoIdus prim6 pa^em infrin^ent
vaftam folitudinera cura uxorc ingreditur. Cafu
trap. ratijr in venatione d peraiius , ad iftum
declinans , ciira in ftrato dormiret , & Comitis
uxor parvulum pareret , vox bis infbnuit : iw-
perator^ hic infantul^is tnus gener ertt f & in
Imperium fuccedet . De mane damum redien^ ,
Secretariis iraperat , ut parvuli cor ad ipfum
deferatur . Sed corde leporis oblato , puer in
nemore relinquitur, quera vagientem Dux Hen-
ricus ipsd hord reperit , & elegantem formam
ipfius refpiciens , Henricum nominavit fuo no-
mine . Qpem adultum Imperator , ut fibi afta-
V t , juflit ; & recordatus vocis auditae , & vul-
tus ira iginera refpiciens , ipfum in patriam mi-
fit cum epiftoladicente: Henncus mor atur
ite fub poena noftrof gratis . Puer ad Sacerdo-
tis doraura declinans, ibique dormiens, Sacer-
dos iti burfa pueri literara aperiens, abrafo tjt^
diemortatur^ fcripfir: t(io dte filia mea ftbitra*
datur^ quod & fadlum eft. Obiit Anno Domi-
ni MXXXVII

Henricu hujus norainis Secundus, ut prasdi-
ftum eft , gener Gonradi , fiUus vero Lupoldi
Goraitis, poft Conradum Iraperium tenuit annis
XVIII., Imperator Anno Dorami MXLl. Ab
Heriperto Mediolanenfi Archiepilcopo primo in
Modoetia , poftoa in MediolanO coronatur

Henricus hujus BominisTertiiisHjnricifiliuSf
Imperator Anno Domini MLVIII. imperavic
ahnisXLIX. Ifto tempore tota Pafchali hebdo-
mada Gometes appatruit . Stella clariflim^ in
circuitu priraaB Lunas in nocSkis initio ingrelTa
eft* Ecclefia intrinfecus prefluras pititur; uni-
vcrfa terra pf^emitur farae , mortalitate confu-

mi-

cemem , nmt antiquam figuram deliueata vidf^'
tur.

Digitized by

lot» C H R O

fiucui . Obiit Henricus Anno Domini MCVIl.
Q}i6d fuerit coronatus in Modoetiat vei ia Me-
diolaaa ^ in Scripiuris. Cbxcvucarum non inve^
ttimus.

Heuricus huj^us: DomtDis QjiartQS » praedi<Sb
Henrici filius^ Imperator Annto Domini MC VIII.
impcravit annis XV. Hic vivente adhuc patrc
Reg.ai diadjsma aqcepic ^ & patrem in vinculis
ciori fecit . 0:« idea juftaDci judicia fioc pra-
le difcciric . iilo. tcmpore apud Raveaoam in
terra fanguiS: pluit j in ParochiaLegiQnenfi^por-
ca poreelLum cuofi (acic honunis emxa cft . Hic
Henricus a Qrifolano Mediolanenfi Archiepifco-
fo primb* ia Modoetia. » poileai ia Mediolaiia
coronatus eft .

Loiharius hujus iiominis: Qpartos Saxoniae
Dux , Impefaior Anno Damini MCXXVL im-
pcravit annis XL Hic ab Anfelmo cx Capita*
ueis de. Pufterla Mediobnenfi Arcbiepifcopo
prima in Modoetiai^ poftea ia Mediolana coro-
aatuacft.

Caaradus hujus nominis Secundus , fbroris
Henrici filius ^ qui numquam k Papa coronam
Imperii Iwibuit , Anno Domini MCXLL impe-
ravit annis XV. Hic in Modoetia, & in Media-
lano coronaiur . Ifto tenapore Dux Ugo inter
Medioianum & Papiam in Plebe de Locate ho-
noris priocipatum ^ & opes magnas poffidebat .
Diequadam cum untco fUio foo ad veaationem
iverat , ciimque cjus faico in quadam paludc
fuper anitram defcendifiec , filius cum equo ibi
properavit, equus & ipfe fubmerff funt, taliter
quod numquam videri potuerunt . Sapiens Dux
laudando Deum ^ & San^SVum lohannem Bapti-
Itam ejus dcvotum ^ domum feftinavit » & Do-
minae Abbss uxori fua» dixir : Domina de magna
^ inrecuperabili perdita fuid deht effe nobis ,
^ aliis ptrfcmis ? QuaR ta oaomento refpondit :
J^on dokre yfed grattat femper agere in Cwlis.
Et Dux ei nuatiata filii nece ^fiir efl facere na-
bis , inquit . Qui S. Tohannem fuum heredem
fecerunt • Cujus San<^i Johannis templum in
Modoetia fitum de fuis m^gnis poftefTionibus y
func in di6la Plcbe^ ditaverunt . Quaa Abba
iocrus fuit Lotbarii Imperatori^ , & lupervixit
viro pene duos annos ♦ religiofilEmam duceas
vitamt & Anno Domini .... * Deo fpiritum
reddidit. Et in didko Tempk> Sanili Johannis,
iuxta chorum a Meridiei parte per medium al-
care Saodias Maria^ , quod cft a re<5):o latere
altaris majoris didlas Ecclcfiai y eorum corpora
in duabus archis lapideis , una quarum marqfio-
rea> alia cerea in lola pulcberrima eamera foi-
fis humi funt reclufa » ubi folebant tSt infra-
fcripci verfus •

Dux jacet hic Ugo » jconjux fimul Abba ftpttl-
chra .

Templum Baptifla ditarunt uxor^ ^ ifle.

Federicus Barbarubea hujus nominis Primus,
Suevi» Dux , Conradi ncpos , Imperator Anno
Domini MCLIX» imperavit annis XXXVII.
Ifto temporc tres Luna^ cum cruce in medio »
^ trts Soles in Coelo apparuerunc . Hoc anno
Sol obfcuratus cft : fames valida fuit . S iladinus
fepukhrum & crucem cepit , quam blafphema-
Tit . Hic fuit vtr largus » ftrenuus , facuadus ^
nobilis, & omnibus gloriolus . Hic antequam
Rpmam iret in MCLIV. Lombardiam tngredi-
tur de menfe OSiubris , & in Modoetia corona-
cur , qui modts omnibus cogitavit; Lombardiam
fubjugarc. Convocavit Concilium Patriarcha-
rum , Archiepifcoporum , Epifcoporum , Abba-,
tum , Marchionum , Comitum Civitatum totius
Italias; & inter Civitatem ^ediolaoeafem » &

N I C O N

1084

Papienfem apud RonchaUam prtvatKTimc cum
aliauibus contuUt , utrum tutius fibt cfiet Me*
diolancnfem Darccm ampledti, aut Papicnfem.
Ab ipfis conuliariis didicit, tot<m Lombardiam
a Mcdiolancnfium potentia malleatam efle , Sc
longa fervituce attritam ; auditifque Cremoneii-
fium , Papieniium , Pergamenfium , Laudenfium,
Cumanorum delationibus durifitmis , quoruoi
Civitatcs aut oppida Civcs Mediolanenfes ani«
hilaverant, utpocc vir dolo, 8c inHdiis plenus^
intcUcxit, fecurius effe Papienfibus adhatrere ;
quia Mediolancnfes tamquam fortiorcs fibi faci-
lihs recalcitrarent Papienfibus fubjugatis. Ite-
rum Confihum convocat , quid fit iacicnduoi
circa Medtolanenfcs . Incer aiios unus fagacior
ceterts tn confilio nihil proculit, fed in cccna.
coram (e turtam maximam afterri jufiit, cujus
coronam cum cooperculo totaliccr auferens dir
xit Impcratori : Libere potes de turta comeder^
de quacumque parte : hoc efl meum confilium •
Mediolanum corona efl Itatia^ & cooperculum i
quos vutt protegit , & fatvat ; ipfo deflruSio >
tota Lombardia Imperialibus rapinis ^ tributis
patebit , His auditis prasccptt paccm perpetuaoi
ficri interMcdioIancnfcs &Papienfes, &ucriuf^
que partis captivos in fe recipiens , Papienfei
Itberos abire permifit , Mediolanenfes poft ff
crahi fecit , quafi canes , & poft paucos dici
coronam & forcilitias Civitatis MedioLaAi de^
ftruxit.

Henricushujus nominisQ,uintusFcderici Bai^
baerubeae fupradidli filius Impcrator Anno Do-
mini MCXCl. imperavjjt annia VII. Hic prira6
per fucceifioncm Rcx Alcmanniai per dotem
Rex Sicilias, per CoeIeftii)um III. XV. Aprtli»
in Roma Impcrii diadema fufccpit. Quod fuo-
rit cpronatus in Modoe.tia, vcl in Mediolano^
non habemus.

Otto hujus nominis Qpartus Saxonias Dux p
Imperator , AnnoDomint MCCVIL el dlus Im-
perator ad procurationem Innoccntii Tertii Pa^
pa^, impcravit ufque ad annum,quo contra ja-
ramentum per eum Apoftolicae Sedi fadlum »
ivit , & contra Romanos pugnavit , &Rcgnun;i
ApuliaB aFederico ulcimo abftulit. Qjiapropter
a Papa excommunicatur Fcdericus uUimus Rex
Siciliae , Imperatorctn per Alamanntam profe-
quitur , & contra ipfum mirifice triumphavit .
Fuicautem depoficus Octo An. Domini MCCXL

Fedcricus ultimus Henrici V. filius , Apuliaa
Rex ex parte matris , & in Alemannia cle6kus ^
coronatus , Imperator CVII. Anno Domint
MGCXIL imperavit annisXXXIIL Hic inMo-
doetia coronatur . Tamdcm veftigia avi fui Fe-
derici BarbajrubeaR fequens , ciim eflet cxcom-
municatus , Mediolani territorium invadit . Ee
tamdem Parmam obftdens , a Lombardis devi-
dtus, in Siciliam fiigic, & in Capttaneatu Apu-
liae gravi infirmitate correptus moritur Anno
Domini MCCL. & vacavit Imperium poft iftum
LX. fcre annis, fcilicct ufque ad Annum Do»
mini MCCCVIII. quoAnno Henrieus hujus no-
minis VL Comcs de Lucimborg cledkus fuit ia
Imperatorem. Ncmo mirari dcbct» fi decurfus
Imperatorum & Regni minbs ordinate , minJit
que diftindke tradatur a nobis ; quia fi quis fci-
re plura defidcrat, adeat Hiftoriam Martinia»
nam, &Chronicam Fratris Gualvanei deFlam-
ma, ubi haec ad plenum traduntur . Potihs cniim
conaii fumus fcribere, quac gefta funt a magnis
Principibus Italias noftris temporibus. Sed ciincx
plura de fupradidVis Principibus narraverim, re-
pent^ ad mcmoriam vSnit , quod tcmporibut
fupradicti Fcdcrici crga Beatum Girardum rai*

ni-

Digitized by

ttti M O B O E

Biftrum Hol^italis paupcrum dc Modoctia, fun-
dati ab co io di<SU Terra , Divina Mifericoraia
fccerit : quod tamcn hmc legcntibus ut prodcf-
fc valcac » exopto > quatenus qui animam iuam
falvarc defidcrat, avcrtcrc faciem ab uUo pau-
pere non prarfumat .

Beatus Girardus magns abftincntias « humili-
tatisy & mifcricordiaB vir, dc Tcrra Modoetias
cx illis dc Tiridtoribus fuit, qui dcfunfto patre,
€hm puer eflet , nam fcmper bofpitalitatis ftu-
dio intentus crat , jcjuniis , orationibus, & elcc-
nofynis vacabat . Qpi poftquam fuit astate ma
turus» HofpitaicinModoetia juxta fiumenLam-
bri de bonis patcrnis fundavit. Decuftodi^, re-
giminc, cura, dc ele<flione miniflri, & dc re
ccpcione converforum , & dc viiitatione infir
morum poft fuum deceirum ficnda in di^o iuo
Hofpitali j per publicum Inftrumcntum, (icuc
hodie patct, cum Archipresbytcro^ Canonicis,
& Capitulo EccleiiaB San<5li Johannis » & cum
Communi dc Modoetia» valde bene ordinavit.
Maxime devotus Sandii Johannis Baptiftas fuit .
Tantam compaflionem » mifericordiam , & hu>
militatem in fe habebat » quod in quacunque
parte Terrai de Modoetia » ubi novcrac paupc-
res iniirmos jacere , ibat y & in ulnis fuis folus,
& aliquando cum focio , eos ad Hofpitale
fuum portabac , 8c fupcr mundos ledtos illos
ponebac . Lcprofos ouinu fua. tergebai ; omnes 1
infinnosy quos hofpicabac» eos cum ofculo pa-l
cis recipiebac , illoiquc in omni hora debita
perfonaliccr miniftrabac ; & cujuslibcc fervitium
oeceiritatis (inc indignatione cis faciebac ; pc-
ccntibus egenis elecmofynam numquam ncga-
bac . Eoquc ccmpore ^ quo alimencorum inopia
Lombardiam graviter atnigebaty vir Dei diver-
iis afflidlis indigentibus Hofpitalis fua cun(Sba
tribucrat , & paene nihil in cellario » ni(i fort^
modium grani, & in vcgcte ftarium vini /eman
ferat • Tunc muiti egeni ad fe venerusc opem
poftulances. Vir autem Domini, qui cdnAa de-
creverac in cerra cribuere , uc in coelo omnia
refervarec, hoc ipfum pariter, qubd in Hofpi-
cali remanferat , pecentibus jumt dari . Con-
Tcrfus vero, qui Canevarius erat^ audivic qui-
dem jubentis verba , fed implere diftulit , di-
cens curbato animo increpando : In cellario
modium grani , tn vegete fiariym vini^ nec plus
in HofpitalLeft : ^uomodo deient vivere Mini-
firiy er Converfi} Eadem hord cum humilitate
vir Dei inquit : Frater modica Fidei noli efie\
Evangelium dixit i qui carttate Dei unum da-
iit^ centuplum recipiet : Chriflus non derelin^
Muit hona facientes ^ & in fe fpem habentes ^
P ade i^itur^ totum id ^ quod potes ^ pauperibus
Chrtfii miniflra . Tunc vir Chrifti tam pras
fratris fui turbationc, quam egenorum compaf-
fione cusn kchiymis in oraticne fc dedic; &
Canevanus causi diftribucndi quod remanferat,
ivit, & reperit granarium ita bkdiplenum,
quod oflium non poterat apc riri , 8c vegetcm ,
quae tcnebat quatuor Carra, plenam boni vini.
Qui ftacim Miniitro fuo hoc reiuiit cum iachry-
mis, veniam ci pt tens; qui eum, & aliosCon-
veribs admonuit , quatenus nemini miraculum
diccrcnt ^ nec in fide deficercnt ^ fed mifericor-
diam icmpt r conlequerentur .

Qiiadam vero die vir Dei in mane tempefti-
ve dum de Beati Johannis dcvoti fui Oratono,
quod circa duo rdlus baliftas, mediante flumine
Lambri , longe ab Hofpiiali fuo (itum eft , re-
verteretur, in quo causd audiendi matutinalcs
orationes omni die ibat; in quo etiam Oratorio
Diyino auxiho multotics januis claufis intrabac ,
Tom. Xil.

T I E N S E.

prour a cuftodibus illius Oratorii nocum fuit»
flumen Lambri per pluviam, ficut hodie fiicic>
fpbito crcverat, & pontcm ruvinavcrat . Chnn
fuum Hofpitale fit, mediante Itridla ftrata» ta
ripa did>i fluminis fltum , cimuic ne ipfa aqua
domui damnum, & maxime ad infirmos, incran-
do facerec. Subico divinitus inipiratus fine alio
cogitatu , nifi cum magno fervorc liberandi in-
firmos a periculo aqus , Cappam fuam projecic
in ipfius migni & currcntis fluminis aquam, &
cum pedibus fuper ivit; femper recommcndaii* ,
do infirmos fuos Deo & SancSlo Johanni , nc de
aqua damnum reciperent. Sic ipfum Lambrum
tranfivit, quod nec ipiiim, nec Cappam baU
neavit; & in nomine Chrifti, & Sanifti Johan-
nis dcvoti fui , ipfo flumine incrance versiis ca*'
m^ ras infirmorum, pcrcepit, quod per medium
cubitum ad ipfas cameras ftetic per piures ho-
ras, & ad limina oftiorum ipfarum camerarum^
& in eis cameris non intravjt • O quantum fcr-
vidum amorem , & follicitam curam habebac
vir Sandlus ifte ad pauperes Chrifti , ficuc Bca-
tus Petrus Apoftolus fine aliquo cogitatu , nifi
cum fervore eflendi ad Chrillum , ambulavic
fuper mare, fic venerabilis vir ifte fine alio co-
gitatu, nifi cum magno fervore ad paupere9
infirmos, qui reprsefentant perfonam Chrifti,
ut eos a periculo aqua liberaret , fe pofuit fu-
perCappam fuam in fluminc, & meruic aquam
cranfirc miraculosc.

Vir venerabilis ifte Beacus Girardus pro fuit
fan<5lis orationibus de multis languoribus muU
cos fanabac bon» fidci pauperes innrmos . Tem-

Eoralem namque honorem fugiens egic , uc ab
is, k quibus vifus in canta virtute fuerat, num-
quam in hac vita in vanum fui Ui^dem afpice-
reiic. Jam dum in bonis operibu> vicam gerens,
fenex plenus dierum de hac luce tranfiens ia
Chrifto quicvit AnnoDomini MCCVII. die VI.
Junii . Eodem ver6 didlo anno, quo de hac vi-
ta erac exicurus quibufdam bonis Converfis fe-
cum converfantibus multa prasdixit , & fan(5li/^
fimi fui obitus denuntiavit diem . Sed Chriftut
fervi fui bona opera , qui ca bona, qu« fecerac
in vita , defpiciendo vanitatem Mundi occulca-
verac, vpluir poft ejus mortem manifeftare, quia
XL. die poft ejus obicum in quodam vico, qui
locus de Ulzace dicicur , longe a Modoecia per
XX. milliaria in Epifcopacu Cumano fitum ^
cujus loci habitacores eranc CCC. Sc piures
mafculi, & foeminas» percufli omnes fuerunc de
una infirmicace qua fyncopofis vocatur » fic
quod nec unus ejufdem loci poterat alcert fer-
vire . Sed admonici a quodam fandio Iblicario
juxca illum locum habicatore , qui a Dco per
revelationem habuerat, quod fervus Dei , no-
mine Frater Girardus XL. diebus jam elapfii
fepuUus fuerac in cerra juxca portam Ecclefia
fuae in Modoetia, cujus bona opera» quas in fua
fandla vita occultc, fugiendo vanitacem Mundif
fecerac^ poH ejus obitum manifeftarencur ; &
ejus corpus it revcrencia haberecur : voverunc
unanimicer iccer fe acque dixerunc : Si SanSus
ifle pro nobii intercedit ad Dominum nofirum
jefum Chrifim^ de hac infirmitate liberati
fuerimus , nos omnes ad vifitandum corpu$ ejut
cum reverentii ^ dono ibimus. Infuper & per*
petualiter omti anno in ipfo die a nobis ^ dum
vixerimus f & a noftris defcendentibus , fcilicet
ab uno pro qualibet familia » ex noftri voti pro^
mijicne , fr vifitabitur . Q;ii chm hoc vo-
cum feciflenc , fubico omnes liberaci fuerunc, &
vocun adimphverunc . Sed illi faniSlum corpus
de cerra » ubi erac fepulcum , omoi odore ple-
C c c Q Bum

Digitized by

i©«7 C H R O

«um abftuleruot 9 & in arca lapidea , in qua
iiunc eft 9 cum magna reverentia illum in ipfa
fua Ecclefia pofuerunc , qui ufque in prasfentem
diem votum non fregerunt . A praediiSlo vero
Beato Girardo illis omnibus , & aliis undique
multis eorum circumftantibus » & maxime Mp-
doetieniibus , magna & infinita miracula fa6):a
funt f & quotidie in fuis meritis fpem habenti-
buSf fiuaty prout oculata fide, aut difcretorum
relatione novimus, de quibus plura, prout tem-
pus & ordo di^vit 9 in lequentibus noftrs Hi-

N- I C O N

ftorias hujus a nobis fcripca funt . Sed quas fu*
peniis poiiii de ipfo Beato Girardo 8e miracu*
lis ejus oro magoa parte audivi a fenioribus
terras nouras , fcilicet Modoetias , quibus Con<-
verfi f & alii religiofi bonas famas fide digni ^
amici &miliari(rimi » & noti ipfius Beati Girar-
di ei; dixerunt , quas oculata nae de ipfo Beatd
Girardo 9 & miraculis ejus viderunt : fed opoff*
tet jam, ut antiqua tempora taceamus , ad ea »
qux noftris temporibus funt gefta 9 veniendaai
eft.

ExpUcit Liber Trimus.

IM-

Digitized by

HODOETIENSE.

1090

INCIPIT LIBER SECUNDUS

CAPITULUM PRIMUM.

Prologui.

IN Liguria noftro temp<^e magns & ar-
dua novicates eis » qui oon viderunc ,
impoflibiles ad credendum (uere » nam
mens refugit credere qua multi magna
maturitate virt ad exemplum fcripfe-
runt • Chm me (ooverim infufficientem ad fcri-
bendum de his , attamen infelix quippe animus
meus occupationis fvx pulfatus vulnere » me*
minendo qualis » & quanta fuit peftis » quas v6-
nit fuper terram noftram de Modoetia annis de-
curfis MCCCXXII. XXUI. XXIV. ad muito-
rum asdificationem fcribere procuravic 9 licet
incellexerim qupd duo primi ex noflris cempo
ribus 9 fcilicet Benzius maximus Philofc phus ,
<& Frater Galvaneus dc Flamma Ordinis Pra?
dicacorum Mediolani Dodlor egreeius, Chroni
corum Canonum mulriplicem ediderunc Hillo
riam , Regnis iimiliter ac cemporibus ordina-
cam. Poft hos alii acque alii , inter quos pne^
cipue difcrecus > intelligens» & eruditus vir Jo
hannes de Cermenace, Civicatis Mediolani No-
carius , qui valde bene veraciter curiolb Re
gentibus ftilo ea , quae gefta func in Italia ab
Adventu Htnrici Imperacoris ufque ad prima-
tum Galeatii Vicecomicis Regnantis in Medio-
lano explevit . Horum aliaua ab exordio diiSli
Henrici ^efta ♦ & ufque ad Confulacum Johan-
ois , Dei & ApoftoIicaB Sedis gratid Archiepi-
fcopi Mediolanenfis > & Lqchioi fracrum Vice
comicum Mediolani , & decem aliarum Civita-
tum Lombardias Principum » quanta potoi bre-
▼itate notavi , contexendo in Hiftoria plura ,
qua3 noftris temporibus magna apparut^re in
Modoetia, Bcati Gerardi natione Modoetienfis,
& SanAi Johannis BapciftaB patroni , & defen-
foris iUius TernB 9 ac omnium Lombardorum
miracula , quorum apud Deum pocentia in
fuam fe dantibus cuftodiam co^ofcatur. Si ,
Ledlc r , referre qua de perfe<Sis probaiifque
viris atteftantibusagnovi,videlicec.per memec-
ipfum oculata fide nocavi , menfis cffet , uc
opinor , anccquam fermo ceflarec de perfonis
omiiibus. Ipfa (pecialicer verba tenore non vo-
lo , quia ha^c rufticaoo ufu prolata , & ftilus
fcribentis non apc^ fufciperec. Tum non foliim
ea , quae mei viderunc oculi ,.fed ea , quae mihi
func virorum venerabilium narracione comper-
ta, incund):anter natfo legentibus , ac audien
cibus ad exemplum,cbm mihi luce clarius con
ftec , quia pra?lences , & pr«eriti Hiftoriogra-
phi , qui defcnpferunc » uoo folummodo vifu ,
ied auditu didiceruot •

C A P. IL

De Regtius 6r Principibus , fui afpumti funt
divina ordinatione ad gidemationem
populi Dei .

QUoniam humaoa generatio fubjacec vttio-
rum contagionibus, cupiendo terrena, &
^non coeleftia^ omnis univerfltas populorum
aon retinec liberum arbitrium a Deo fibi con-
tcflum , & fe fuppboic creacurae » & noo Crea-
Tom. XII.

tori ; quare chm cundla lasdtc fcilicet fbrcuna ,
nullum permitcic defcribi a maximo ufque ad
infimum qulecum ftacum . Retinere aucem li*>
berum arbitrium , eft falvi juftitid confervare »
adjuvare , &: augere rempublicam ; & hase
vircus eft quosdam Jufticias , qu^ omnia bona
cemporalia confervac , & quiecac eciam cor-
pus , & animam falvac ; & illud bonum num*
quam pocuic lasdere forcuna . Q^are aicScipio.
omnibus j qui patriam confervaverint , adjuva^
verint , auxerintj certum effe in coelo diffinitum
locum , ubi beati fempitemo avo fruuntur .
Non retinere liberum arbitrium & fe fuppone-
re creaturoEj, eft regi a fuperbia, ab avaritia t
obedire pecunias, 8c non praBtendere ad falutem
reipublicae, fed ad propriam utilitatem : & ha5C
eft injuditia, quas omnia turbat Sc diflipat ; &
tunc fortuna , quae eft contra Deum , curt<Sla
lasdit . Qiiare notandum quod refpublica eft res
populi ; populus autem tft coetus juris confen-
iu , & utihtatis conjundtione fociatus ; refpu«
bhca, n s popuh , rcs Communis , res Civita-
tis. Et fic patet, quod omnis, qui intendit bo-
num Commune , & utiiitatem populi , vel Pa-
triae, vel Civitatis, augere, confervare , prote-
gere falvd juftitid , intendit etiam rempubli-
cam augere & confervare , ad quam rempubli^
cam habuerunt antiqui magnum efFectum •
Ideo ut falva fieret refpublica mediante juftitia
ad gubernationem p; puli Dei , fuerunt Reges
aflumti divina ordinati^ ne & prasceptione , ut
de David l Regum Capitulo XVI. Unde &
Moyfes oravit , ut Deus provideret hominem
fuper multitudinem populi , qui poflit exire &
intrare ante eos , Num. XXVlII. Iteip Princi-
pes aflumuntur ad gubernationem populi Dei
ab Ecclefia Divina au£ioritate ; unde Moyfes
vocavit Jofue & dixit , & ut introduceret po-
pulum XXXI. Deuter. In Minifterio Samuelis
qnxit Dominus David in Regem, ut di(Slum eft
in figura , quia Dei Vicariis Ecclefiae Pradatus
contert principatum & poteftatem in R gnum
populi Dei , prout juftitia exigit , & Ecclefiai
utilitas . Itesn fuerunt Principes aflumti guber-
nantes populum Dei patema fucceflione. Sic-
Salomon III. Regum II. Sedit , inquit, Salomon
fuper thronum' David patris fut . Permifit Do-
minus re6le gubernanti Regi populum fuum ,
fcilicet ut filius fuus regnaret , Deuter. XVII.
Itcm fuere Principes antiquiths aflumpti ad re-
gimen populi , unanimi militum vcl popuU ele-
elione,ut fuit de Vefpafiano, & de aliis Impera-
toribus Romanis, & Confulibus , prout ait Va-
lerius, iicet jus imperandi Mundo Julius Caefar
primus acceperit . Et quia unanimitas populi
non poteft prastendere pro fua debili mifera
conditione cum vera concordia & juftitia ad
falutem reipublicas , qua eft confervatio animai
& corporis, nifi per jufta pra^cepta, & ammo-
iiitiones Summi Pontifi.is , & per Sacras leget
jufti Romani Imperatoris, fub quibus tota uni«
veriitas humani generi reconciliari oportec •
QjLiis ergo negabic facere San<fla prascepca cao-
ci Poncificis , ideft Papas maximi principis Sa-
cerdoium , qui omnes Sacros Ordines Ecclefia-^
fticos difponic ? ipfe entm quidquid unufquif*
que facere debeac , oftendic , & non fbrc lub-
jedlum Romaoo Imperio , cujus Sacris legibis
Cccc % Ref.

Digitized by

xaO C H R O

Refpublica ^ falvi juflitii ordinatur 9 amplifica-
tur 9 & regitur . Hi duo luminaria fcilicet Pa-
pa f & Imperator ia Mundo funt a Deo concef^
fa per San(flas de eis faflas eledliones a fapien-
tioribuS9& dignioribus Mundi» prout nobis ma-
cifeftum efl ; ut humanum genus tam in fpiri-
tualibus , quam in temporaTibus gubernetur •
Unus igitur qui cundla cernit » & eft omnium
Creator , fcilicet folus Deus , unus Papa , cui a
iilio Dei Chrifto data fuit immenfa poteftas
folvendi^ 8c ligandi animas ; unus Imperator ,
cujus ordinatis legibus cun£la terrena jufle dif-
ponuntur, qualis debet effe vita, & regimen
Papas , & Impfcratoris, Auguftinus loquitur li-
bro de Civitate Dei cap. XXIV. etiam alii
DoAor^s & Philofcphi docent, quia legem ha-
bent fic & fubditi populi . Rex qui non difpen-
fat fecundhm legem , multas nimirum adverfi-
tates tolerat Imperii quantum valet juftitia Re-
gis feculo. Sic pax populorum eft tutamen pa-
trix , communitio plebis , monumentum gentis ,
cura languorum , gaudium hominum , tempe-
ries aeris , ferenitas maris,' terraB foecunditas ,
pauperum hsereditas , folatium filiorum , & fibi
metipfis fpes futuraebeatitudinis. Et fciat Rex,
qui ijcul in thronoprimusconftitutus eft; fic &
poenis , fi juftitiam non fecerit , primatum ha-
biturus eft; injuftitiflc vero Regis contrariae funt
incommoditates , bene potentes enim potenter
tormenta patiuntur.

C A P. III.

Dc Lombardis , quare exftiterint , fint fub
diverfts partibus , ^ de Guliel-^
ma haretica^

INterea non obfervatis legibus latis \ duobus
majoribus Mundi Principibus , fcilicet Papa
& Imperatore, propter cupiditates honorum,
& pecuniarum feculi , per plures vices , & in-
finitos annos defundla efficitur fedes Imperii.
Lombardi igitur Regem non habentes ufque is
praefentem d.iem , fub tyrannis & infinitis diver-
fis temporibus , & diverfis partibus fuere , qua
parits prajtenderunt , & praetendunt ad duas
unicas omnium Chriftianorum partes, videlicet
ad partem Guelfam , qua5 ufurpavit fibi nomen
Ecclefias partis; & ad pariem Gibellinam , qua
cft Imperialis pars. In Mediolano duae partcs
fuere meo tempore , videlicet pars Vicccomi-
tum, & cura ea Nobiles didla^ Civitatis, & eft
Gibcllina pars ; & Turriana pars , & cum ea
vulgus, & Guelfica pars eft. Et pradia» par.
tes primatum tenent fuper aliis partibus Lom-
bardiaa. Matthasus Vicecomes princcps partis
Gibellina in Mediohno clarebat Anno Domini
MCCC. cujus principatus temporibus in Medio-
lano ha^retica quaBdam occulta nomine Gulicl-
ma, quaBrcligiofiffimam atque fancSVam monftra-
bat ducere vitam , cum quodam Andrea nomi-
ne Seramiia, fub fpetie bonorum operum in eo-
rum Synagoga fubter terram .fita hagretica ute-
bantur, & jiium faciebant ibr opus. Ibi in ma-
tutinis ante diem de eorum , quod ordinave-
rant , Confortio , ibant mulieres nuptaB , & vi-
dua5, qua5 occulte ipfius mulieris mandato erant
clericatae ; etiam ibant & juvenes viri. Dum
ipfa malediila ad modum Presbyteri induta in
jpfa Synagoga juxta Altare fuas orationes con
luetasfudiirct, in fine ajebant: adunamini^ adw
maminiy & lumen fub fextario ponite ^ & qu£
^rdinaveritts ^ facite . Et tali modo diebus or-
dinatis occulte ftuprum committebant . Hajc Gu

I C O N 109«

lielma moritur , & a Monachis Clarevallenfibos
proSanfta fepelitur. Poft cujus obitum Andrcas

Ser fex annos ordinem fequirur, quoufque qui-
am Civis magnus mercator Mediolancnfisf no-
mine Curradus dc Coppa , qui cbm frequentiiis
uxor in matutinis furgeret , una Vfce dc ipfiut
itinere cupiditate fuccenfus, occulte furgens ex-
tra^ domum uxorem eft fecutus , & ufque ad
Confortium incognitus eam fcquitur. Qpi ibi
etiam pofito lumine fub fextario, fa<5la obfcuri-
tate , uxorcm fuam fecundiim aliorum morem
cepit , & fecum incognitus ab ea cubavit , 8c
anulum aureum cum faphiro cxtra digitum uxo-
ris cepit, & inde poft alios occulte exivit . Qjm
poft quatuor dies anulum uxori peciit , ut pro
neceflTitate fua in depofitum, prout promiferat,
daret . Et illa ciim anulum quasrcre fingeret, in
fine quia non inveniebat , timide refpondit.
Tunc ille convivium confaneuineis , amicis , &
vicinis , quorum uxores in diilo Confortio co-
gnovit , e»s & uxoribus prasparari fecit . Qjii
cum omnes amore & precibus veniffent ad con-
vivium, & pranfuri eflcnt, ait: Quthbet faciaf
uxorifua folatiumy quod mea faSiurus fum^
'fy poftea caufam rei pandam. Qpi omucs fic
facfturi promiferuni . Hic ligaturam de capite
uxoris extraxit , & clericatam invenit : ouod Sc
cctcri fic fecerunt , & eas omnes cum clericata
invenerunt. Quagnam cflet caufa, viri exclama-
verunt. Q,u6 audito, pef ordinem rei fadkuoi
pandit , qui omnes habito confilio , ab eis Mat-
thaeo Mediolani Principi negotium ftupri inti-
matur. Cujus .mandato cum confilio Inquifitoris
haereticae pravitatis Andreas Seramita cum fuis
famulis a ii<aoribus Poteftatis capiuntur, & ad
torturam pofiti , per undecim annos hoc pecca-
tum ab eis , & a Gulielma commiflum effe rtia-
nifeftaverunt* Qui • Andreas cum pluribus, qui
de difto peccato caufa mali erant , & ofla Gu-
lielmaa lamquam liajrcticas cremantur ; & quaj
pro fanila vencrabatur , nunc pro haeretica ab
omnibus blafphematur . Nec non & mulieres^
qua8 ibant ad Confortium , non fine punitionc a
viris fuis dimittuntur . Sed antequam procedam
de Hiftorii fic fenum valde venerabilium viro-
rum , qui in Modoetia hodie vivunt , rclationc
cognovi , referam quoddam mtmoriale San(5li
Johannis Baptiftae miraculum •

C A P. I V.

DeMiraculis fa^is inEccleftaSanSiiJohannii
in Modoetia.

MOdoetiaj fuprafcripto Anno inr Sanfti Jo-
hannis Oraculo auas mulieres , quarum
una fenex , & earum veftimenta crant candida
ficut nix , in Fefto Sandte Crucis circa homm
Nonas apparuerunt cuidam vcnerabiU illiusEc-
clefiae Presbytero nomine Franzio de Gluxiano.
Illarum una ei dixit : In ifto Oraculo fan^o
magnalia Dei , & SanCiorum ejus veneranda »
& indutgentia infinits funti & propter decef-
forum virarurt ignorantiam per multum tempus
ufque hodie incognita remanferunt. JMementote
quod fcriptum eft ^ quaritey & invenietis . Ad
hasc (ubito difparuerunt . Creditur, quod fue-
runt SaniSka Elifabeth, & Beata Theodelinda,
quaB per divinam revelationem didtum faniSkum
Oraculum conftrui fecit. Qui Presbyter quafi
allitcratus pcr ftuporem tantaa vifionis , finc
mora in Sagrcftia intravit , & librum vctcrcna
BiWiae aperuit, & in quodam fecrcto locodiili
libri, iicut Deo» & San£lo Johaoni placuit«

fcrip»

Digitized by

lo^t M O D O E

fcripturam unam rcperit calit tenoris ': Hac
funt Olea Saneia , qua adduxit Jobannes in^
dignui & peccator tempcre Domni Gregorii Pa-
pa de Roma inModoetia DomnaRegina Theo-
delind^ &c. E&dem hori miraculose populus
de Modoetia ad di6bim Ecclefiam concurrit ,
in quo loco funt magnalia Dei, & SanAorum
ejus yeneranda , qua dicuntur hic efle reperta .
Infiniti dicebant, Canonici ignorabant, audten-
tes hasc admirabantur . Tunc Presbyter de Sa-
greftia cum devota facie exivit , & qua vide-
rat per ordinem Canonicis dixit . Tunc omnes
Deo, & San£to ]ohanni gratias egerunt, qui
magnalia fua ab oculis eorum abfcdndita eis
revelare voluerunt . Fa<Slo Capitulo ordinave-
runt videre in arca marmorea, qus eft poft
altare majus di<5las Ecclefias , & populo dixe-
runt: Ite domum^ ^ laudate Deum^ San*
fium jfohannem 9 quia reperiemus ^ & in Fefto
jifccnjponis Domim proxime ventwro coram ocu*
lis omniumviderevolemium cum devotione mon»
ftrabimus . Secreto de nofte aperuerunt arcam,
8c magnalia , quse in una die non poflent dici ,
nec in uno menfe monftrari , viderunt , & ob-
ftupuerunt. Tunc apparatum magnum cumau-
xilio Communis Modoetix fecerunt , & cum
magna reVerentia in di<floFefto^fcenfionis per
totam diem monftraverunt nonomnia, quia non
potuerunt. Ad videndum tam grande fpe^-
culum , in illa die de populis terrarum Lom-
bardias XL. milli^ , & plus fuere . Plura appa-
ruerunt miracula , monftrando di6bi Olea Sa-
cra . Comes Otolinus de Cune-nova , qui erat
juxta arcam cum Galeatio ilio di&i Matthai
VicecomitisGibellina9 partis inMediolanoPrin-
cipis, o)anum voluit ponere in (]^uodam cry.
ftallino vafe, ubi erat de am^utati capitisSan-
diijobannis amputatione; & ipfo dicente: Ko-
lo vtdere , Ji efl fanguis hirci : qui violenter
expulfus , contremuit , & de peflima infirmita*
te percdTus jacuit per annum • In fine de in-
credulitate confefTus , mortuus eft , prout hodie
Oliverius de Monzia , Ecclefias Canoni-
cus, & multi alii , qui una fecum in hacTerra
vivunt , teftantur . Uti & de Arigino de Mon-
2ia fratre diAi Oliverii, qui voluit fiirari ali-
^uantulum de ftupa lini , quas erat circa ^uod-
dam vas, ftatim maximus dolor eum invafit ,
ita qu6d obire videbatur . Admonitus a quo-
dam , fi aliquid accepiflet de illis Sandlis re-
bus, qu6d redderet; qui ftupam, quam acce-
perat, cum devotione depofuit, vefiiam humi-
uter Sanfto Johanni poftulavit , & ibi eviden-
ter libcratus fuit. In illa. die ibi faAa fuit ma-

ga oblatio . Tunc Domini Canonici una cum
tmmuni de Modoetia , ordinaverunt di<Stum
fan<5lum Oraculum deberc amplificarr, & mi-
rabiliter ornari , & quod reditus cujuslibet pri-
mi anni vacantis prasbendai illius Ecclefias , fo-
ret fabricas ipfius Oraculi ; & quod per popu-
lum Modoetias in qualibet hebdomada omni
dle Lunae, & in Feftis principalibus una cum
Canonicis fuper fanAum Altare deberet obla-
tio fieri , 8c in Fefto Nativitatis Sandti Johan-
nis per quamlibet contratam Modoetiae deberet
tjnum bravium ofFerri , & quilibet vicinus di-
^lamm contratarum deberet unum cereum cum
bravio OfFerre . Qpas oblationes, & omnes alia?,
quflB fierent in di<ftoOraculo, perpetualiter ex-
peoderentur ad ornatum, & in fabrica di<5Vi
Oraoili : qua? omnia ufque in prasfentem obfer-
vata funt, & Deo dante, & meritis San<fli Jo-
hannis adjuvahtibus , perpetualiter obfervabun-
tur : excepto quod redicus vacantis praibendae

I E N S E. t094

tempore Mayfredi, & Lombardi de la Turrei
qui fuerunt Archipresbyteri diaae Ecclefi» ,
fuit extra£tum,& ita ulque in huncdiem. Eo-
dem anno coeperurit amplificare di<ftum Ora-
culum , & ia dicSto opere apparuerunt miracu-
la. Infiniti, qui hodie vivunt, teftantur, qu6d
quatuor pueri annorum o<ao, vel decem state
pro quolibet , ibant cum uno plauftro de duo-
bus rotis, quaa crant parvag , per terram Mo-
doetiaf, & extra terram foli caregabant pila»
nratas, & alios lapides groflbs, qui pondera-
bant unum plauftrum yini , &ultra, & foli dup.
cebant adEccIefidm exclamandofemper: adju^
ya nos Sanfle jfohannes . Unde quadam die
iverant ad accipiendum unam pilam magnam
de forti lapide cerreo ad domum Aliprandi
filii Raynii di<Sb5 Terrsc burgenfis , qui venerat
illa die & hora ab iudulgentia a Roma • Ctim
fibi diihim foret, au6d pueri venerant ad ac-
cipiendum pilam , ftatim currit , & pueris ira-
to animo minatus fuit. Sed fubitbpila, quai
<?rat fana per fe, fine eo, quod aliquis eamte-
tigiffet; divjnitus coram multis videntibus ocu-
lis in quatuor partes divifa fuit. Tunc pueri ,
& alii , qui aderant , exclamaverunt dicendo :
SanSius yohannes hoc fecit ; & eani exporta-
verunt inde ad Oraculum fic fra<5him . Sed ille
Aliprandus de vetito fe pcrnituit, vifo fraftio-
ni^ pil^ miraculo, & ad fabricam plura dona-
vit. Q.uare poftmodum illo anno nemo aufut
fuit vetare pueris aliquid : Alius , quem novi »
Magifter de muro , quafi omnibus ae Modoetia
notus., ^ ponte XXIII. brachiorum altitudind
cecidit; cujus perfona cadendo Ie<ftorilem la-
pideum^qui erat fupra pinnaculum Templi fre-
gjit, & ufque ad terram defcendit, exclaman*
tibus aliis Magiftris, & laboratoribus: SanOuB
yohannes te adjuvet , abfoue lasfionis periculo
remanfft. Et confimili modo multi alii labora^-
tores , & Magiftri in di<Slo opere a magnis pe-
riculis fuerunt evafi, meritis San<Sti johannis
adjuvantibus . Pnedi<Sla Olea Sacra fuerunt ite- ^
rum in eadem marmorea arca bene reclufa 9 '
& prout dignum eft , habentur in maxima re-
verenjtia. Sufficiant de San^bo lohanne, qua^
hic miracula diximus , & ad Hiftoriam fe ver-
tatftilus.

CAP. V.

De Matthao Vtcecomite , qui amiflt Principa^
tum Mediolani in campo de Melzio •

P0rr6 chm Matthasus tenuiflet Principatum
XXVI. annis , tamdem Anno Domint
MCCCI. magna pars Gibellinorum Mediolant
a^muli fuere ffbi cujus non noverunt bonitatem ,
Princeps horumPetrusyicecomes patruus diftt
Matthaei a<Stor erat , qui Matthasus eum carce-
ravit, At Annozia confors difti Petri, nata de
magna ftirpc de Cribellis, in auxilio ipfius viri
fui iblicitavit Curradum Rufconum Principem
Cumanum , qui & di6tis de Mediolano nobili-
bus Gibellinis de proditione contra Matthxum
procuravere. DiAo anno eorum opere ad Mel-
zium campum, armatorum fa<5ta congregatione
multorum , fub fpecie pacis tra<Sland^ in manu
Alberti Scoti d« Placentia fuas panis principe ,
quem Comes Philipponus , & Antonius de Fir
xiraga contra eum incitaverant , Matth^o cum
fua virtute magna contra eorum exercitum in
di£bo Melzio campo ftante , de pace pro dolo
loquitur. Ignoratur^ an fuerit fui igtiavia, vel
vinute ^ nuUo commiflb Marte, & fine ullo fud-

rum

Digitized by

Google

«095 C H R O

rum vulnerc confufus , prout creditur , divino
judicio dominationis maziam reddidit. Stipen-
diarii , & alii » qui pro fua defenfione iecum
erant in agmine 9 his auditis , a fe difceiTerunt ;
& Curradus cum aliisMedioIanum intraverunt»
& exulem Matthasum fecerunt . Sed non fuit »
prout Rufconus illc Gibellinus putavit, In fero
vocatur Mediolani Capitaneus , & in mane re-
gnare non potuit. Tunc Turriana domus ilHco
tortuna adjuvante de cxule fa<fU civis 9 Princi-
patum tenuit . li , qui contra fuas partis princ^-
pcm noxii fuere ^ dc fuis operibus moefh , de-
lufos fe cognoverunt, & contra Turrianam do-
mum traftare femper caute ccepcrunt.

C A P. VI.

Df Comiti Henrico de Lucimburg eleSio
^ confirmato in Imperatorem y & de
ejus adventu in Italiam ^

DEfundla itaque Sede Imperii AnnoDomini
MCCL. per obitum cxcellentiflimaa me-
moriae triumphantis Fcderici Imperatoris , va-
cavit diiSka Sedes ufque ad Annum Domini
MCCCVIII. quo tempore Philippus Rex Fran-
corum follicitare coepit , ut Imperialis dignitas
ab Ecclefia in perfonam fui adhiberetur . Qjua
de caufa feptem Principes Alemanniae^ qui jus
habcnt Imperatorem eligendi , videlicet Ar-
chiepifcopus Maguntinus & Colonien{is,& Tre-
verenfis , Comes Rheni , Dux Saxonias.^ Mar-
chio Brandeburgenfis, & RexBoemiaB, qui olim
Ducis titulum habebat, 8c non habet Xotuva ad
dandas voces , nifi alii fex difcordent, follici-
tati magnis promilfis & precibus amicorum di
iSliRegisPhilippi fuere . Qjji nolentes honorem
tantas dignitatis Imperii abAlemannis tranfmu-
tart y Henncum Comitem de Lucimburgo fra-
treni di<Sbi Epifcopi Treverenfis , ftrenuitate
morum , ac viriute animi dignum , Anno ipfo
Domini MCCCVIII. elegerunt in Regem ; &
in Civitate Aquifgrani folemniter coronatus eft .
Qui non poft multum temporis mifit folemnes
Ambaxi tores ad Papam Clementem , qui ipfi

firaefato Regi veniendi ad recipiendum Coroius
mperatori in Italia conftitutas, liberam a dt<5lo
Papa habuerunt licentiam , etiam praemiffis ab
codem Summo Pontifice quatuor Cardinalibus ,
qui ufque Romam cumipfoRegcforent . Tunc
Rcx folemnes Legatos ad annuntiandum fuum
pacificum adventum perltaliam mandavit. Cu-
jus rei cau^dEpifc^pu^ConftantiaeMedioIanum,
& Modoetiam venit. Sed nuntiato per eum in
Mediolano tanti Regis adventu , Guidoni de la
Turre didtjg Civitatis Capltaneo non placuit .
Quid fuerit refponfum, ignoro. Tamen priores
Lombardise fuas Guelficag partis in Mediolano
Guido vocavit • videlicct Comicem Philippp-
num de Langufco focerum fuum Principcm
Papienfem , . Antonium de Fixiraga in Laude
aliorum excelfum , Gulielmuni Cavalcabovem
in Cremona potentiorem, Simonem Advocatum
Vercellarum tenentem primatum ; & habito
cum eis Cvonfilio , cijm non vellent fuum adim-
*plere animum vetandi di6lo Regi , in fe quafi
fmaniavit , eo quod receptionem Regis lauda-
rent, & ait: Non vos ad deflru£tionem veflram^
arnscorum veftrerum vocavi ; fed ut firmum
caperetur confilium vetandi . Vos ergo novitis
Teutonicum , cui fcio ,de nobis efle nuntiatum
per fuos Legatos t ad pedes montium fore ei
hilarem occnrfum. Video veloci faltu nos , a
Veo nobis abUto, confiliOf ad mortemproperan .

N I C O N

M96

Dcniquc fui laboris ira feflus , pcr aulam ibat
in fe dicendo ; Quod tenentur Lombardi Hen-'
rico de Lucimburgo ? Nefcio hunc Ttutwncum
vel Allobrogum 9 qui vutt turbare Guidanis de
la Turre^ qui fibi nihil tenetur ^ (iatum. Re-
tro rcfoicicns vidit poft fe collatcralcsfuoscuni
per auiam fcquentes » 8e ait : Seitts obligatio*
neSf vel jura^ pro quibus teneor Teutonieo^ Al^»
lobrogo , vel Franco .? Qpi non taciti dicont :
'Nihil Domine .Tum ille: Ideo folicita fit cwra
ad defendendum noflrajura. Po(lrem6 prasdi^li
PrincipcsGuelforumLombardiaB, nuilo, ut no«
tum fuit f habitp cum Guidonc communi con^
cordio, ad Civitates fuas remeaverunt. Guido
poftquam poll mortem Mufchas delaTurrc gcr-
mani fui fecum paris in Civitatc dominationis
titulum di<5la3 Ctvitatis Mediolani accepiflTct ^
magnum afTumfit odium cum Caftone dc la Tur-
re ArchiepifcopoMedioIani, &fratribus» immo
quinque niiis di6li Mufchas , ctiam cum plcrif-
que aliorum proximorum domus fua; agnatorum;
eo quod principatum tenere non vellet cum
Pagano primogenito dicSli MufchaB , . prout fe-
cum fecerat dicSlus eorum patcr Mufcha- Qjai,
prout refertur , cum magnatibus Gibellina* par-
tis contra ftatum Guidonis tradtaverunt : ob
quam caufam ipfeGuido tres didlomm fratrum
in arce Anglerias crudeliter incarceravit , fci-
licet Paganum > Adoardum , & Mufchinum •
Qtaamobrem Raynoldus, & Napinus juniorcuo-
<Slts fratribus , omnibus modis» quibus potcrant,
Regis adventum folicitabant , ut liberarcnt di«
dlos fratres fuos a carceribus Guidonis . Invidia
dominandi , vetus error , prout dicitur , inter
ipfos de la Turre fuit & ubi peftis . Sed hic
quas inter ipfos de la Turre gefta fuere » filea*
mus .

Eo tempore Rex Boemias vita decefferat, &
folam filiam nomine Elifabeth dimi(erat here-
dem , quam prafatus Henricus Rex illuftri filio
fuo]ohanniMatrimonio copulavit, 8cpaternuni
ejus Regnum^ in dotem dedit . Coronato filio,
&dimifioarmatorumpra5fidio ad cuftodicndum
Regnum, adventum luum in Italiampraeparare
firoiiter coepit . Illis diebus , quem fupra jam
memoravi y Matthaeus Vicecomes cum paucis
amicis exulabat a Civitate Mediolani ; & in Ve-
ronenfibuspartibus, ubiLongaroIo dicitur, pau*
perrimam vitam fuo nomini ducebat . Qjii exa-
minavit amicos , & invenit unum folum tantiim
juvenemnonpigrum, fed velocem ad ferendam
opem, infchoIisPaduasLedlorem, nomineFran-
cifcum de Garbagnate • Promrus & audax hic
erat pra ccteris exulum Mediolani , vetus Tur-
rianas Domus contrarius , 8c tanti operis Gibel-
linas partis exftitit, qui in Liguria epdem tem-
pore ipfam partem primus exaltavit* Relinquit
ftudium literarum, vcndit iihros , emit arma&c
equos, & propriis ftipendiis militans , in Ger-
maniam ad Regem pergit , & in bttvi illic de
Ligurum Gibellinorum ftatu traflat ♦ quem non
folum obfcurum fed perditum clarum facit 8c
recuperat • Qjii ita veraci colloquio Regi de
magnatibus & fadlis Lombardias tam Gibellinas
quam Gelficas fadtionis follicita,ndo clai e oftendit.
Qua cognita veritate Rex poftmodum Fran-
cifcum habuit propitium, ficque in Curiam Re^
gis maximum habebat introitum . Denique de
menfe S .\piembri Anni curfi in MCCCX in Aft
venit, & \h\ pluribus diebus moram fecit, prae*
ftando Teutonicorum armatorum prasparatio-
nem . Sed cbm de magna prudentia , & virtu-
te didli MatthcBi per pr:sdi6lumFrancifcunciRe-
gi foret intimatum ^ illum viderc cupit , &

i][uod

Digitized by

1097

jfuod mittatur , uc ad fui prasfentiam yeniat »
jufEt . Q.ui Matthasus per nuntium Francifci
iciens Regis praeceptum , infidias hdftiuin ti-
mens, non cura clara vinute, fed plebejo ami-
£tu cum fblo famulo occulte per (ccreca iiine-
ra & longos terrarum tradlus timidum iter fa-
ciens, in AA applicuit, & fideliffimi Francifci
fui hofpitium intravit . ]am ibi fecundbm man-
datum Regis multi magnates Lombardias » tam
Gibellinas^quam Guelficas partis « in occurfum
ipfi Regi venerant . GibclKni Matthasum non
ut dominum, fed tamquam in terris Deum fuum
receperunt, & ad praefentiam Begis die fe-
quenti eum fociaverunt in Aia agmine, Ricar-
do Tizone cum centum equis GibcUin» partis
VerccUarum ducc . Qjui hunailiter coram Rege
genua flexit , & ejus pedes , dicendo effe pedes
pacis » ofculatus fuit . Ibi antequam genua le-
varet » brevem excellentiffimum lermonem 9
Regij)lacibilem , de Italiaa fua5 utilitate prop-
ter ejus fancftum advciitum contexit . Fadla
hac debitd revcrentid Regi , ciim in aula ali-
quantulum longe a laterc Regis adeflcnt Comis
Philipponus dc Langufco , Simon Advbcatus,
i^ntonius de Fixiraga magni principes Guelfic^
partis Lombardiap , humilia ofcula & amplexus
Mattha^i refpuerunt . Et Antouius ipfi Mattha^o
turbida voce ait ; Matthai , Matthae fuifti
cmnium Italienfium mali caufa^ communis pe-
ftisf & illorum hoftis^ dum rcgnafti^ ubicum-
que opus tuum^ femen belli , pacis difcordia;
turbafti Mundum in tua dominatione ; neminem
fermiftfti requiefcere . Quis tam patiens non
turbetur , videns talem perfidum adhuc velle
furbare Mundum ? At ille hurailiter inquit : Eft
Domino Regi pacem rebus dare , & tempus ma^
lis noftris finem ponere. Rex autem fubrifit:
^am dimidiapaxinter vos faCia e(i , ait : Tunc
Matthaeus & ceteri exules Gibellini Principes
propitiiaRegc habcntur, ac ad fua fecreta vo-
cantur. Porro Comes Philipponus, Antonius,
& Simon Advocatus Gudficae partis Principes,
in Vercelhs noverc , Regem fpem pofitam ha-
berc in Principibus eorum partis advcrfas ^ &
ajunt inter fe: Antequam Matlfhaus intret Me-
4iolanum cum Rege , poffunt parari firmitates
farti noftra immutabiles » fi mora ingredi Civi*
tatem Mediolani Regi cum aliquo confilio pa-
ratur. Tuoc cum magno ftudio follicitavei unt
Regem priufquam Mediolanum , Papiam appli-
care dtbeat. At Matthasus, qui cuncfta inimico-
xum riroari cocperat , afFuit , Regi fideliter in
aure locutus eft , quod viventi non credat, quin
iramo non faciat dilationcm ingredi Urbem, in
cuju^Territorro diadema ferreum fufcepturus
cft : A Gibeliino itaque fortiScatus ait : Impe-
ratoria Majeftatis mens adimplebitur . Tunc
Rex folicitata veritate novit, omnium Nobilium
JVIedioIani nationes^ ac claram popularium mul-
litudincnv, cum Mattha?o fore , valentium Im-
perii honorem confcqui ; Guidoni autem paucos
lecuminvelle occuruiros. Sumfir crgoRcx irer
fuura , & tranfadlo Ticino Mediolanenfium rura
calcavit hyemali temporc , nive grandi , & fri-
gorem:^gno exifteniibus. Ejus in occurfum fue-

Je infinua Nobiiium laeta figna, popularium Ur-
n% turmas , qui laBto meatu pedeg Regis ofcula-
vere . Itaquc Rex confilia & promilla Matihasi
vana non fore cpgnovit. Guido d6 la Turre,
non claram faciem oftendens , fed fuperbiam ,
cum luis fignis fqper caput poft omnem plebis
rurraam obviam Regi fuper cundkis viventibus
Guelficae partis iratus venit . Appropinquato
Regi fign* fua coram Rege ferrc facienti, in-

MODOETIENSE. 109S

A dignati Thcutonici ea de manu fcrcntis abftu^
lerunt , & turpiter ad rcrram inclinaverunt . At
tqm Guido cquo dcfcendens, ofculatus eft pt-»
des Regis , a quo benigniter receptus , fuper Diaa
illius pie indulgens inquit: Guido Dtmmum re^
cognojce ; humths fis , quia durum eft controt
flimulum recalcitrare . Rex itaque inttavit Mc*
diolani Urbem XXIII. menfis Decembris. Anni
curfi poft Nativitatem Domini MGGCX. penuU
tima dies fuit. Tunc temporis Terra de Mo-
doetia tam vcnerabilium prudentia hominum»
quam diviriis, fi;:ut ceterae Terras fuaa facSlionis
Italias polluit. Ubi Rex Archipresbytero , Ss
Canonicis EcclefiasSandli johannis Baprifta? duoi
ejus nobiles milites , & epillolam ita fe haben-
B tem deftinavit : Henricus Dei gratid Romano*
rum Rex femper Auguftus honorabilibus viri$
Archipresbytero , ^ Capitulo in Modoetia de^
votis f(iis dtleSis grdtiam ftiam^ omne bo^
num. Devotioni veftra feriose prscipimus
mandamus^ quatenus Archipresbyter iSt tres vt^
flrum de Capitulo feniores & prudentiores^ quir
bus de negotio Corona ferres magis conflet^ fini
contradiCHone ^ diiatione qualibet ad noflrans
vrafentiam accedatis ; Privilegia vel inflrumen^
ta^fi qua funt in Modoetia^ & habueritis , ap'^
portantes^ dr fuper his flrenuis viris Alard di
Robaes & Clecumpher de Genuille militibus no*
flrisf exhibitoribus prafehtium^ fidem credulam
apponentes. Data Mediolani f^HL Kalenda'»
rum jfanuarii ^ Regni noflri Anno fecundo*
Convocatis igitur undique Italicis Principibus
ad folenruiem Coronationem fiendam Regi ia
Modoetia , prout dcbct de jurc , parabantur fe-*
ftinando neceflaria ad Coronationem Regis in
Templo Beati Johannis Baptiftae univerfis Italia
fanoiori. Qui Rex die fexta Januarii anni pro*
ximi fequentis ad Modoeriam Terram cepir irer,
& magnifice a Modoerienfibus receprus fuit.
Cbmquc ibi partem trium dicrum ftetiffec , 8c
cautiifime, quta Mediolani proditio a Guidono
conrexebatur, ci intimatum foret, ipfa die fu*
per populum Modoetias in prato magno puU
cherrimum fermonem locutus fuit , oc mult^
bona tanquam hominibus folummodo ad Impe-
D ratoriam Majeftatem pertinenribus promifir ; 8c
accipi jufiit baculum Abbani ; 6c libellum ora^
tionum ad ejus Coronationem locum habentium,
qui dudum in didla Ecclefia Beati Johannis fue-
rant, fine dilatione praeparavit. In die Epipha-
niae in Ecclefia Beati Ambrofii Confefroris k
Cartone dc la Turrc Archiepifcopo Mediolani
in Regem Italiai undlus, ferreo diadematc co-
ronatus fuir, facicns coram Baronibus fuis cx-
tendere charram, quod per illam fuam Corona-*
tionem oolebat dcrogare , ncc derogabat juri
TerrsB fuae dc Modoetia , in qua fui Antecelfo.
res de jure Regoi coronari confueverant; quas
charta eft hodie ad Cameram Communis di£im
Terras . Et ultra homines didte Terras , obIati$
*E per eos quinque millibus Florenorum auri ad
Camcram illius, de fortiflimis privilcgiis, prouc
fui Anteceifore? fecere , adoptavit.

Interea paucis diebus fubfecutis ad obcdien-
tiam Regis, cujus bonus animus univcrfis Chri*
ftianis pacem adimplerc laborabat* fcr^ omnes
Civitates Lombardia&McdioIanum mignatcs fue-
rc; fed ultimus venit MatthasusdcMadiis in Ci-
vitatc Brixias Dux Qibellinaa partis; qui pauco
captp confilio tardavit , quod deccbat , Gibelli-
nis efle in occurfum tanti Regis ex primis, prop-
tec infidias exulisTibaldi Bruxadi GuelficaB par-
tis didVae Civitatis primi , quem timebat , cp
quod eflet cum Regc. At ergo B^ex conftituto

Digitized by

Mt>99 C H R O

lA diAa Civttate Mediolani Vicario Johanne de .
la Calcea Gallico licec natione nobili, deficien-
le n[K)ribus & lcienua, & tali bonore indigno,
liOQ complevit meQfem ; & alitifii exulem a pa-
tria Urbis Senenfis propter debita nomine Ni-
colaum de Bonfegniorihus in Vicarium erexit.
Hic Tuicorum more inddiarum plenus contra
Cives Mediokni Regi faUis iufpectiotiibus erat
tccuiator. Cui Rex ait: Non per fufp€(iicmm
vtndicandum ^ aec omoi fpiritui credendum eft
ten^r^. Mattbaus amtcus nofter y de quo nos
vere confidere pofsumus , tollet a noHs in hac
Civitate fufpe£ttonts judicium . IUis diebus Ga-
leatii» Matihaei primogenitus ^ & Francifchinua
Guidonis fUius » ambo juvenes , extra portam
TicinCiilem in quodam prato fimul habuerant 3
colloquium, de quo coHoquio an fuerit de con-
fcientia patrum, an non, ignoratur. Sed tao-
thm per Civitatem divulgatur » ipfos fore i%
concordia contra Germanicam geatem . Die XIL
menfis Februarii tota Civitas ad arma concur-
rit . Per vicos & per'plateas multi nuntii Guel-
licas partis apparebant, Sc.falso jurantes, dice-
bant : tnnctpes noftrt in unum fadi funt; am-
flius nolnit fuftinere Theutenicorum injurias^
Inllrudh movebant omnes currcre cum armis ad
Turriana vafta , & ibi dicebant Galeatium &
Francifchinum coUedVionem armatorum facere .
Thcutonici armati alii ad Curiam Imperatoris y
& alii ad vafta Turriana occurrunt . Mattha&us
autem jufferat Galeacium , ne caperet arma.
Qui minime obediens, cum proximis fequacibus
luis, &: cum magna turba ad nobilium plateam
de la Peffina armatus fe contulit . Sed ibi pro-
pere ad Curiam Ducis Germanorum turbo? ap-
paruerunt , timentes civium arma . Tunc Ga-
leax mifit Bofchinum Manthegatium de exule
benefirio Regis fadhim civem ; ut paventes ani-
mos Germanorum fortificaret de fuorum agmi-
ne , contra quem iratus Theutonicus nudo enfe
afFuit ; Bofchinus vero de venice galeam lol-
lens, alacri facie, benigno vifu occurrens, fuum
fe cognovit amicum . Deinde fecum ad focio-
rum turbam pergit , quos omnes per pracpa-
ratos inttfrpretes illico fecuros & rouUiim las-
tos fccit , docens , Galeaz Matthaei filium , D
cuni^os etiam , quos armatos vident , merito
fideies Regis fore : Cujus bemficiis cun^i cum
familiis no0ris , inquit 9 dtfperfi y in dulcem
fatriam redu6ii f umus i finire vitam volumus ;
stiiue parati in armis fumus vobis^ atque nobisy
^ noflris rebus fubfidium dare. ltaqueGaIeaz>
& qui cum eo erantr jun(5li funt in uno agmine
cum Theutonicis ♦ reddita eis mente , Galeaz
una cum Epilcopo, illius turba Theutonicorum
duce , pcr Civitatem equitant , & furorem Tur-
hanas partis conculcant . At Matthaeus inito
rumore, velox fecretum iter arripiens ad hofpi-
tium Cancellarii Regis fuit , eique dixit : Vo-
hifcum tutus a furore Theutonum , qui animos
smicerum Regis nefciunt , ad Dominum meum
igredtar. Qpi ambo ad Curiam Regis iverunt.
Rex autem ciim vidiflTet Matthaeum lastatus ait:
Quare tanta fuit mora , huc non acceffifti ,
rumortc in tArbe jam pluribushorisinccepto} Au~
divimus Galeaz filium tuum nobis ejfe hoftem
una cum his ^ qutos caufa tui fecimus rebeltes .
At ille : Rex^Regum ^ inquit, Ego & filii mei^
^qui me fequtmtur ^ funt ^ & erunt femperad
tuam chmentiam ; quacumque jujferis , non
tardabimus y etiam ufque ad mortem adimplere
moram altquam non feci audito rumore . Ad
bofpittHm Cancellarii ftii ^ ut tutus veniendo
sd ti cum eo » evitarem Tbeutonicorum furoremy

N I C O N iioo

qui nefciunt omnes in occttrfum fibi venientes J
Et Cancellarius ait : ita eft . Itaque Galeaz,
8c qui cum eo erant,ad Turriana vada ruunct
gladio percutiunt; qui Turriaaas partis aderant
in fuga V prajda , & occifione magna fuere .
Francifchinus, & Simoninus fiUiGuidonis falu-
tem quawentes , per pufterlam Sancai Marci Ci*
vitatem exeunt ; feflis equis ad Caftrum Montit
Orfa&i Tugerunt . Guido a domo fua per viciaa
hofpitia , muros , & hortaiia tranfiens , amico--
rum fubfidium habens, fecretum iter extra Ci-
vitatem petiit . Spoliantur Guidonis & agnato-
rum^ & vicinorum fuorum domus. Opeltifera
neces aoimas & corporis partes DiabolicaB, noa
alicujus boni memores , omne geftum malum ad
vindidkaminducitis! Itaque non foUimmodo qui
in Mediolano contra Regem fuere » fed etiam
extra Civitaiem per Comitatum , & in Modoe-
tia 9 Turrianas partis etiam innocentes fpoiiao-
tur . Mifericordia & Caritas non eft ; veterum
malorum per memoriam partium novis oSeo-
fionibus & in}uriis homines fubdunrur • Porr6
poft paucos dies confilium Rex cepit , cetero-
rum agnatorum Gibellina; partis, qui timebant
Matthasi primatum y pavorem vel invidiam no-
fcens , quia contra eum juxta Melzium fuere ^
prout ita didlum eft . Matthaeus inAft« G leaz
ejus filius Tarvifium juffuRegis in exilium per-
gunt . Sed per folemnem curam velocis ac fidc-
liflimi Francifci de Garbagnate parvo poft tem-
pore utrique per liceras Regis ab exuio liberi
facfti in patriam redeuntes , Matthajus Papiam,
ubi Regem fenferat properafle , applicuit ibi-
que| benigno Regis vultu receptus , primiim fpe-
rare coepit intentum , quem complevit , iuum •
Poftremo divulgatd per Italiam pulfi Guidonis
fama » qux multos in magno pavore pofuit »
plurimi Magnates Lombardids prava intentione
monftrant rebelles Regi velle fieri . Primi de
Laude , de Cremona » & de Brixia . Antonius
de Fixiraga , qui fu^erat Laude dc coetu Rc-
gis, cum armis omnem viAualiamperLaudem,
ne in fubfidioRegis foret» in diftaCivitate ra-
puerat , per literas Comitis de Sabaudia, qui ia
Italia Guelforum erat juvamen , illius (pe Ale-
dioianum vSnit; coram Imperatore genuflexit»
claves didbi Laudenfis urbis ad pedes Impera-
toris deponens ait: Miferere mei^fumme Rexi
peccavi : Urbis dominium cape . Ibidem k terga
Baxianus ejus frater , Antonius de TAqua , 8c
comolures , quos majoris fidei caufa feciun a
Lauae duxerat , fupplici voce veaiam petunt .
At Rex indignatus nullam faciem , aut mifcris
fupplicantibus vocem dedit . Tamdem , favente
opere difti Comitis , qui pro eis depcecatus
fuerat Reginam , prece viAus Rex inquit : An^^
toni^ tota Ligtirum in te converfa fallit opinio^
partialibus ftudiis deditum ^ atque obftinatum •
Civitas de fado detur twbis : non falvtts modd t
verum etiam in suta noftra ele£ius eris * Quod
fi aliter^ certi pro meritis dignam pcenam dabis^
Deinde Henricum de Fiandria Marefcalcum ad
fe vocari juflit ^ cui cuncSla prihs docSko nego-
tium dat, commendans Antonium de TAqua »
& Baflianum de Fixiraga , qui una fecum ve-
niant , dum pateant Laudenfis Urbis aditus ,
obfides fint . Itaque cum magno equitatu ad
Urbem Laudenfem properans > haud longc a
portis Henricus fiftit iter fuum , unde portas
claufas , 8c armatis viris muros plenos lentit .
Tunc eledla arbore , qua illico miferi pendeant
vades exuUs fuperioribus tog» veftibus : Fefti^
natCf inquit vadibus; nuntium bonum^ & fidum
vobis 9 mittite ^ cui fi qua vobis ^ Urbi fidti

detur^

Digitized by

IIOI

M O D O E T I E N S E.

iioi

detur f qui nunttet-^ vds & alterum Antonium
C!r qui cum eo Medtolani in aula Rigis f ytnt
ni veflra urbis mcenia illico patefiant^ pajfuros
korrida necis cafum ; nuntietque Laudenfem
sgrum hodie incendio futurum . Chmquc nun
tiaiTet licSbor in Civitate, Antonium de TAqua
& Baffiaoum laqueum in coUc habentes fe vi
difle, adverfam refponfionem referunt . Antohius
de Fixiraga » qui magnis precibus & indiciis
dixerat Regi : Nullo frater me nuntio in hac
farte opus ejl : profedo fine me mittitur quili*
bet alius frufira : Data ei fide dimiflTus prope
Urbem vlnit , cunftos Cives in occurlum am»

Slexans , populifque vultu fimulans » & bonam
legis voluncatem nuatians, cuncSlofquegenerali
fermone laetificans » etiam temeritatem expuld
Guidonis ab Urbe fua iaConfilia eis exponens
periculum patibuli latronum, in quo cum aliis
fuis^Civibus jacebat,cum lachrymis annuntiat.
Qjjod fi ei fidem non adhiberent, morsilliusSc
aliorum erat vaticinium Civitati Laudas de me
fnoriali perpetua pefte . Tamdem ultimum vcr-
buni dixit : Malitis potius cum tanto difcrtmine
ifeftro mortem nofiram , quam vos vefiro commo-
do nobifcum falvos f^^HisIachrymis^ivesvi-
£ki pandunt Theutonicis Urbis portas . Tunc
omnesf introducuntur extorreg » antiquorum exu-
lum natorum nati y quorum plerique nefciunc
domus fuas.

C A P. VII.
De ipfo Imperatone f qui procej/it Laude •

POrro Rex cclcbrato Pafchate Mediolani ,
proceffit Laude cum e<^uitatu magno , ubi
civibus , temeritatem Civitatis fu» ei vetitas ve-
luti oblitus , clementem lie oftendit . Verlim
Valeranus frater Regis ibi rem patravit igno-
bilem , quas Regis non parum detraxit honori .
Hic fecit minasmortis, &carcere obfcuroclau-
fit, quingentos etiam florenos aureos rapuit bo-
famas virojacobo de Ardence, ubi holpitium
intraverat, quia carbone defignata fueratfurca
cum laqueo in collo fupra in di6ko Jjoipitio ,
ubi depi<!ila erat antiquiter Aquila Imperiali re
verentta, ignorante c\£to Jacobo , per quem
dam indifcretum famulum Cremonenfium Am-
baxiatorum Guelflcas partis, qui paulo ante ibi-
dem exftiterat ; & plus de hoc facinore Vale-
ranus credidit male loquenti garrulo fuo fibi
nuntianti » quam vicinis atque Civibus Regis
amicis » honeftatem di(fbi Jacobi teftantibus .

C A P. VIII.

De eo qudd iverit Cremonam •

INtcrea versbs Cremonam Rex tendit, dimif
fo Laude fubfidio , ut tuti (int advenae qui
cxules exftiterant diiShs CivitatisGibellini Lau-
denfes. Jubet ire fecum Antooium de Fixiraga,
& pleroique fux fkiSHonis magnates, ac fi confi-
lio fuo utivellet. Cremcnenfes eodem crimine,
tJt fuere Laudenfes 9 noxii fc monftraverunt . Ideo
juffu Regis Mediolanum , & Urbes terrae , & oppi-
daRegi dedita, cum magno apparatu , fednon
nnoitinere , adCremonenfiumrura conveniunt.
InCremona veteraveratGuelforumpotentia, Gi
bellinis inde longo tempore expuWis. Nam multae
fuperbas nationum ftirpes irt ipfaGuelfica parte
cum magnis odiis erant, & inter Ligures opi-
bus , atque gloria clarebant » nec non magnis
feditionibus invicem laborabant • Q^arum prin-
Tom. XIL

cipes GuMielmusCavalcabos, & Supramons de
Amatis ; & uterque inter nobiles clarus , ac
amabilig, primuserat. Vertira qui commune
bonum curabat fummo ftudio , inter alios Su-
pramous fuit Gullielmus, cui divitiarum copia
erai, fuperbus juftitias contemtor in maximo
Reipublicasdamno regnabat in Urbc . Hic Gul-
lielmus cura Guidone de la Turre tradlaverat
contra Regem, animi fui odium, & fuam vo-
luntatem faevam non conftringens ; ideo adven«
tum Regis non expe<aavit, ied ab Urbe cum
multis fociis fua Se<5te rebellionis fugit. AtSu-
pramrns cum plerifque Magnatibus, & magnis
Popularibus , quorum mentibus licet Guelfis
iniquitas 9 & clolus fatis minor inerat , tanti
Principis clementiam asftimans fuis prasvalere
delidkis, per lutum miferando cultu, laqueis
fcilicet ad collum pofitis, pergentes, prasfen-
tiam Rcgis juxta Padernum X. millibus paf-
fuum ab Urbe fua diftans , in agris quasrunt ^
& ante pedes vedVoris fui, perfufi lachrymis vi-
tam petunt. Q;ji eorum verba non audit, fed
jubet, quod omnes carceribusclaudantur . Ita-
que Rex iratus ad Urbem tendit , atque ob-
vium pallium, quod honoris caufa fuper verti-
cem ejus Cives cum maxima revcrentia ferre
volunt, refpuit; ac ceteris honoribus fpretis
Cremonam intrat cum excrcitu Mediolanenfi ,
nec non paucis exulibus, immo veribs exilio
natis, quorum Jacobus de Radanafco in exilio
negotiando failus dives, princeps efficitur , &
GibellinaB partis caput , non nobilitate tamen » ^
fed defe(5lu tantiim hominum fuas faditonis exi-
lii antiqoa vetuftate confumtas . Nondura adve«
nerant ceteri Ligures, quos ibi expeftarc vo-
luit , priufquam Brixiam moveat iter fuum .
Itaque per iram immemor facllus eft Rex, quid
deceret clementiam fuam; fcilicet petentibus
veniam , mifcricordiam non fecie . In Cremona
fpoliantur domus fugitirorum 8c innocentium ;
prasda & lamentatio magna eft undique parta
Urbis , qux vix mandato Regis , & multorum
poen^, cciTavic. O Rex cur ODlitus es monitio-
nem Domini , ad documentum tui , & aliorum
Principatum tenentium, didlam Petro, qui noa
folummodo fepties, fed feptuagefies fepties par-
cendum ait peccatori veniam petenti? Bonum
intentum Supramontis , & aliorum Cremonen-
fium ad tuam clementiam humillime venien-
tium fpernens, minim^ tribuifti mifericordiam,
fed ad te converfis, & criminis poenitentibus
carceris poenam dedifti, & Civitaiem prarda
& fpoliatione damnafti • Haec ab univerus Ita-
lias populis confiderantur, & majeftati tuas erit
iter obfcurum 9 fideltbus tuis obnoxiura , quod
non fecifti dignam petentibus humiliter Cremo-
n^nfibus vcniam ; nec non qui in tuo advcntu
fperabant requiem, in affli6lionibus laborabunt
iterura . Et tibi foli imputes culpara , quod au«
dieris non clementiam in rebus geftis in Cre-
mona , fed ConfiUum , cujus audlorem ncfcio ^
ut foli iuercnt innocentes poenam.

C A P. I X,

De eo qudd obfedit Brixiam.

REx itaque magna equitum atque peditum
multitudine oe cundlis partibus Lombar-
dias fubitb congregata, paucis diebusCrcmonas
traxit moram ; deinde vershs Brixiam tendit •
Sed in itinere , prout refpuit Cremonenfibus ,
nullos Brixienfium obvios, ciira non veniant »
repudiat honores. Procedens clauiasUrbis por-

Dddd tas

^ •'^ • ♦ / - ' ' Digitized by V^O^

trot C H R O

cas repcritV &Guelficis fignis, armifque rebel-
libus plenos ffiuros . Bonc Rex indignam, quam
Supramonti , & reliquis ad te converfis coiity-
lifti pcenam, rebeliem &cit tibi Brixiam^ qus
altis muris, foflrifque vallata, & inexpugnabilts
eft • Cremonenfis Guelficus , nec non Brixienfis
Tibaldus , qui beneficio Regis Domini lui de
exule fafltus eft princeps ♦ uterque pcccavit ,
fpreto impcrio Regis . Tebaide tamen num
ignoras tuam perfidiam , qui tanto domino pro
beneficio recepto portas uivitatis Brixias pate*
fa^as deberes habuifie, & fore in occurfum
cum pallio fupra verticem ejus portando? Sed
tu ab]e(Sl4 debiti reverentia , januis claufis ar-
ma rcbellionis monftras 9 fagittas jadlas pro fa-
lutatione minax . Profedlo in tui perfonam re-
dundabit , quam monflrafti 9 perfidia . Itaque
cum maxima multitudine equitum atque pedi-
tum in Stationem juxta Brixiam (letit Rex k
mcnfe Aprilis ufque ad menfem Odlobris * Pa-
Tum memorabiles pugnag interim ibi fuere , fed
tantum repentinis mcurfionibus ^ atiquorum ex
primoribus periculo, pugnatum eft. Nam cir-
ca initium MajiTebaldus vifitans montemUrbi
vicinum ^ Theutonicis fubito circumventus unk
cum plerifque , qui fecum erant ^ modtca pri-
mbm dcfenfione peradli pugna ^ pluribus recc-
ptis vulaeribus humi proftratus eft ; ceteH for-
tuna juvante fugiunt. Q.ui fpoliandi caufa re-
manferant , inter cadavcra vivum cognovere
Tebaldum fingcntcm fc mortuum. Qjji illico
ad Regem pertracAuS, antiqua crimina, quas
flon minbs novis publica fibi aliegabantue. in
caufa objici fibi audivit . Itaquc *cognitis ad fe
novis antiquifque fceleribus > quai tamen ore
vulgi jam nota erant: Satis eflf inquit Rex ^
notum fibi fa(ium fcelus ^ qubd poji fercula
pro fruaibus oblatis gUdiis^ generum^cuipran-
dium feceratf interficere fecit . Deinde jubente
Rege fentcntii .in fcriptis prihs latd « turpiter
poft caudam equi traaus cft per exercitum ;
poftea corpus dividitur^ data cuilibet manuum,
aut pedum corporis fua parte . Caput quoque
abfctffumt & cetera membra viri fpediiaculo
ante murosBrixias fuperquatuor rotas fitafunt.
O Tebalde^ quiDiabolico morey prout vicini^
tuis pro bono malum contulifti , pro beneficiis
reccptis k Domino tuo , qui de Sene exule te
fecit in Brixia Principem ^ fpretis quoV jurafti
Deo f & Sandlis ejus , facramcntis 9 ut Judas
proditor malum pro bono tribuifti: idco dt^

Enam , prout ipfe Judas , damnationem « & de-
itam pxnam tibi datam meruifti. AtBiixien-
fcs 9 & qui crant Mediolani exules ^ in diAa
Civiratc Brixise fortibs contra Regcm & excr-
citum ejus dimicant . Valeranus frater Regis
juvcais I in armis & bellis ftrenuus ^ dum quof-
dam 9 qui exierant de Civitate hoftes in fugam
yerfos temere prope muros infequitur ^ Sagilda
ab Urbe miiTi ipfum in pcriculofo gulas loco
(erit : quavulnere poft paucos diesnobilisPrin-
ceps a feculo difceffit . Cujus morte per Procc-
res intimata Regi ^ humiliter refpondit Princi-
pibus fuis : Propter boc natus fmt . At Princi*
pes & milites dc voluntatc Regis pro nece tanti
Principis irati , omnem fuam virtutem move*
runt, ut Civitatem debellarent; & de utraque
parte fa£ba cft ftrages hominum . Qiai non va-
lentes intrare Civitatcm, exftruxerunt in cir-
cuitu cjus munitiones ^ & claufa cft intollerabi-
liter Civitas ^ diBtes fignum « longam ftationem
ibi Regem velle facere » cbm per famcm mon-
ftriret caperc Civitatem . ]am declinata erat
•ftas > & ipatium nocStis diem fupcrabat{ io af*

N I C O N

1104

fli<5lioae gladiit 8c morbo laboravcrant » & la-
borabant obfidens » & obfdTus : quare mcdiaro-
rem non fpreverunt . Tunc ad Regem fucre
Cardinales Legati , Oftienfis t Albancnfis f &
Lucha dc Flefco I quos Summus Pontifex de-
ftinabat Romam t ubi Francifcus de Campoflo-
ris Cardinalis, & ipfe cos cxpedkabat^ impoH*
ruri aureum diadema Regi . Multis rationibus p
& exemplis Regi pacem fuadent; eorum intcr-
cefiionibus donatur vita miferis; 8c falvis rebut
omnium ^ io rebelles muros fertur poena ^ coro-
nd urbis demti . Attamen Rex ibi fummo ope»
rc laboravit f ad debellandam inimicorum po-
tcntiam ordincm ponens . Tunc etiam paul^
ante Matrhaus Vicecomes tn Caftns multa Gi«
bellinorum Principum operi» caut^ obftantibuSt
fed fruftra 9 Comite Phitippono» 8c Antonio de
Fixiraga , & aliis Principibus partis fuas , k Re^
gp loco Tufciu Nicolai Vicarius fadlus fuerat.

C A P. X.

De eo quid proeejjlt jfanuam f & de oUtu Im^
peratricis , & de itinere , quod fecit Rs^
mam > & de multis ^ qua gejh
cum Rege Roberto •

AT Rex in Brixia dato guantuna potuit of-
dine ^ amicorum fiibudio illico Papianft
tenditt fcd claufis fbribus Urbis intrare nequi-
vitt Comite Philippono dc Langufco ibi perfi-
diam fuam « ac perfidam contra Regem mon«>
ftrante fidem, fuadenteComiteSabaudias, prouc
putatur,qui in Liguria urbes principibusGuel-
forum fubditas, quas potuit» donino fuo Regi
rebelles fecit . Terdona ergo Rex cepit iter t
deindo Januam tendit, ubi fummo ftudio inter-
ponemibus fivorem fuum Bernabove dc/Auriat
& Opizone de Spinotis, & cetcris aghati> fuis,
partis Gibeilina? principibus , a cun^s civibus
honorifice iufceptus eft • Ibiquc fupervenieme
Bavarias Duce, 8c de pluribus Italias partibus»
& aliunde in iubfidium, comitivam confumtam,
ac prope perditam militiam reparavit. Vcriim
ibi inrecuperabile damnum tulit fan<Sfciflimai
confortis morte, cujus tranfitum ploraut paupe«
res , quibus ffiBpiffime fuis manibus miniftraDaC
imnfienfa ; lugcjit maguites & proceres , <iuibu$
honorcs, & dign tates, atque ipfum horum da-
torem concihabat Regem ; lugent qui clemcnti
interccffione reconciliati funt , & qui reconci*
iiandos fe fperabant ejus precibus , inimici :
licet Reginas interitus non fui causd lugendus
erat ^ ciim ipfa tcrreftrem coronam linquens
tranfierit ad coeleftem . Januac itaque Rex mo-
ram trahit, bona iide pacem appetens cum Re-
ge Roberto , quam totaliter Summus Pontifex
fieri ^rocurabat . Sed Robertus Rex videns ,
qu6d in Lombardia contra fadfctonemfuaBGueU
ficas partis adventus Henrici Regi*^ nocivus eratt
qui ei nihil profuerat , omne mandatum fibi de
pace per Summum Pontificem occulte fprcvit ^
quia johannem fratrem fuumi quem promifcrac
honoris causi ad ejus coronationem Romas ei
fore hilarem in occurfum » ad inipedienduna
ipfum Regemcum CCCC. equitibus deftinarit ^
& pe^ potentesRomanos pccuniam foargere fo-
cit . Primiim fibi devinxit Urfinos» oc alios fuas
faiSlionis Guelficas partis » in quorum poteftate
crat Ecclefia Sandli Petri, ubi ab antiquo coro-
nantUrReges; tum nequiens per pecuniam, ne-
que fubddis ycrbis » ncque magnis h€tts pto^
mifiionibus propofitum Columnenfium mutare 9
quin foreit fide coronaiido Regi conftantes, de»

bel-

Digitized by

iio5 M O D O E

tcUarc eos' coepit fuis viribus nitcns pellcre
iplbs ab urbe. Hxc ubi {enfic Rcx, Regi Ro-
berto ftatim fcripfit, quod plurimiim mirabatur
<ie hujufmodi novitate fratris fui . Qpi refcrip-
• fit, quod non miferat fratrem fuum ia rebellio.
nem , nec ut obftaret coronationt fux ; fed ut
ad ipfius coronationis folemnia afForet honoris
causi , afferens nuUam novitatem fieri Romaa
causa fui: imo^ \nquity fufcitata funt inter i<o-.
manos antiquanm feditionum feminamore fua.
Rex itaque nihil mali fufpicans, dc Janua Pifas
v^nit , maris iter tenens , cuadli» itineribus
«Guelforum operi per terram claufis. Jamque
erat Annus Domini MCCGXII. ibique a Pifano
populg admodum honoratus » duorum menfium
ipatio moram traxit , nuUa contra rebeUcs
Tufcos novitate fufcepta beUi • Tamdem mifit
duos Epifcopos, qul Romanis fignificent de ad-
ventu ejus , praecipue di<Slo Johanni ^ & regra
ticntur eidem, quod Romam venit ad folemnia
coronationis fuae ; veriim amicabiiiter requiraot
ab eo , ut ob reveientiam , & amorcm iui a
Columnenfium obfidione recedat faltcm ulque
ad diem coronationis (use 9 cbm ipfe intendat ,
fumto Imperiali diademate , de confiho & be-
neplacito fratris fui ibidem operam paci dare .
Interea Rex fideles Pifas linqueos , muhbmque
Italico milite ftipatus, contiauo icinere die pri-
mo Maji Viterbium venit , multos Guelforum
paflus incuftoditos tranfiens . Deinde chm exer*
citus Regis adeo proceffiflet , ut non plus XII.
miUibus paffuum diftaret ab Urbe, retulerunt
Epifcopi iupradi<Sli, duri atque inexorabilis ref
ponfa Johannis,mandantis» quod licet a princi ,
pio veniffet avidus exhibere revercntiam & ho-
4iorem Regi , tamen poftmodum f mutato pro-
pofito frairis fui , cujus mandata fequitur, niti
tut & ipfc pubUce ac potenter offendere toiis
viribus ipfum , & gentem ejus . H«c vero ubi
TracfcntiDus Cardiualibus 9 qui fecum erant ,
nuntiata llint Regi , Ulico in plano campo ca-
ilra locari juffit ; deinde proximi aurora diei
iignis canentibus 9 in acies vocat atque inftruit

fentcm fuam , atque irato animo tendit versiis
Frbem . Nam ante Regis tranfitum faciendum
juxta Urbem quidam locus Columnenfium erat,
Trepizone nominatus juxta pontem MoUem ,
^uem fuper flumen Tiberis tenebant Colum-
nenfes , atque unicum in urbe tranfitum ferva
bant Regi> 6c hoftes ilUs diebus occupaverant,
& prsefidio armatorum , prxcipue fagittantium,
plenum dimilerant, ut faltem volatiH ferro Re
gis tranfitum impedirent. At Rex inquit mUi-
tibus fuis : Locus ifte rcbellts in momento capt
mquit f neque hic efl nobis libera mora : quo-
cumque modo per hoc tter tranfeundum efl .
Confeftim pixmiflb agmine peditum, dum ante
fagittantis muri nimiumpropinquam faciem ne-
ceffarium iter faciunt , celeri curfu vitare ni-
tuntur vulnera volantis ferri, ipfe ceteris a ter-
go tutum iter fervans, ultimus omnium tranfiit
pontem . Sed ciim ad modum grandinum plue-
rent iagittse, multi homines vulnerati funt, at-
taraen fine periculo caedis; veriim volatile fer-
tum equos multos peremit , aut inutiles fecit .
Ipfa die Rex plures centum Theutonicae gentis,
& ItalicsB, promovit ad ordinem militarcm, &
fequenti die Dominico ante feftum Pentccoftes
folemnitcr & honorifice intravit Romam ♦ ma-
gnis turmis populi cum toto Clero fibi venien-
tibus in occurlum ab ipfa parte Tibcris, quam
Columnenfes cum fuis complicibus&amiciste-
pent . Exiftente ergo Rege in palatio Papali
juxta Laterancnfem Ecclefiam , de confiUo Sa-
lom. Xil.

T I E N S E. 110«

pientium praemiflis proteftationibus requifivitt
Cardinales , ut venientem dicm feftum Penie^
coftes ipfum in Ecclefia ipfa Sandli Johannis
Lateranenfis /blemniter coronarent , ubi nulli
Imperaiores Imperiale fumferant diadema . Ciim
hoc nou videretur Cardinalibus, nifi priiishujus
novitatis caufam Summus Pontifex fciens fuum
mittercc mandatum . Tamdem qua gefta erant-
intimata Summo Pontifici , per literam Cardi-.
nalium ipfius Sandli Patris fpeciali mtndato co«
ronatus eft Rcx a diftis Cardinalibus folemni-
ter aurea corona hoc ipfo Anno die. . . . mea-
fis Julii in Ecclefia Sandli Johannis Laterani.

C A P. X L

Comite Guarnerio 9 qui conflitutus fuit
s Rege Capitaneus Ltga faSa
a Gibellina faSlione in
Lombardia •

INterea de Janua Romam properato Rege^^
in Lombardia a Guelforum failione fuborta
eil leditio magna , & praeparaverunt fe adver-
sbs Sereniffimi Imperatoris amicos . Sed ciim
his diebus inter aliquas Civitates & Terras
Lombardias ad honorem Regalis culminis coa-
foederatio, & focietas, & Liga contraAa foret,
eriam per Rcgem firraata 9 Comitcm Guarne-
rium de Humoergh Capitaneum generalcm di-
£lae Ligas Rex conftitDit; aui Comes pcr omnes
Civitatcs & Terras LombardisB Sacri Imperii
fideles literas infrafcripti tenoris deftinavit , &
quas Modoecis vidi •

Guamerius Comes de Humbergb Sacri Imperii
fidelium per Lombardtam au6loritate Re^
gia Capitaneus generalis . Nobilibus
viris f^icario 9 Sapientibus ,
Communi de Modottia fa^
lutem 9 ^ omne
bonum •

„ /^Um inter aliquas Civitates & Terras
„ LombardioB iir ad honorem Regalis
„ culminis confoederatio , focietas , & Liga
„ contradla , quai etiam per Dominum Henri^
9, cum Romanorum Regem firmata eft , cjuf-
„ que Liga? ac fidelium omnium Imperii nos
„ ^cerit Capitaneum generalem : intendens
„ ipfe Dominus , quod omnes Imperii fideles
„ aebeant didlam Ligam intrare , dans nobis
,, poteftatem ac bailiam prsecipiendi omnibus
„ Imperii fidelibus in Lombardia confticutis,
„ & eos compellendi , ut intrcnt , fecundhm
„ quod pitet per Regias literas quarum tenor
„ taUs eft .

Henricus Dei gratia Romanorum Rex femper
Auguflus univerjis Sacro Romano fubjeSHs
Imperio , & fpecialiter per Lonu
bardiam conflitutis ^ gratiam
fuam & omne bonum.

„ "r\E nobilitate fanguinis, armorum ftrenui-
„ JL/ tate, ac experientia , nec non fide, cir-
„ cumfpeAione, ac inJuftria nobilis viri War-
„ nerii Comiiis de Homberg fidelis diIe<Sli no-
„ ftri concipientes fiduciam fpecialem , ipfum
9y in Capitaneum generalem ordinavimusLigae»
„ confcederationis , & colli^ationis fadlarum 9
,. & faciendarjm inter Civitaies, Caftra, Vil-
„ las, Sc Burgos, nobis, Sc Imperio fideles, uc
99 eifdem tanquam Capitaneus af&ftat 8c fit po-
Dddd 2 „ ficus

Digitized by

II07

C H R O N I C O N

iioS

iitus ad mahutencndu{n ^ defendendum « &
qonfervandum y & viriliter gubernandum no-
ftros & Imperii fidtles , ac jura & honores
noftros & Imperii , ac noilrorum fidelium
contra quoslibet noftros & Imperii rebelles
tenore prasfentium duximu> ftatuendum, om*
nem potelUtem ad hoc necefTariam fibi ple-
f» aarie concedentcs ac committentes eidem, ut
Civitates , Caftra , Villas , & Burgos , &
,9 alios quofcumque , qui didlam non fece-
rint Ligam de confilio providi viri Johan-
nis de Caft liono Procuratorts noftri, & alio-
9f rjjm majorum noftrorum fidelium fibi tunc
f9 prsBfentium , fi eifdem tunc videbitur expedi-
re, requirere & citare poffiu ut didlas Ligas
& ordinationes faciant cum pra»di<ftis , &
ipfos ad boc per poenas , & banna , ac mul-
tas , & aliis viis & modis legitimis, ac etiam
opportunis valeat exercere . Quapropter fide-
litaci veftras fub obtenta favoris noftri&gra-
tise praecipimus firmiter & mandamus, qua-
_ tenus prasfato Comiti' Capitaneo noitro in
»9 praemiffis & aliis dependentibus ab eodem ,
fideliter intendatis, & parendo efficaciter ad-
fiftatis : aiioquin poenas 8c banna, quas idem
Capitaneus jufte tulerit in rebelles , ratas ^ &
91 firmas habentes , ipfas faciemus contra tranf-
,9 greffores quoslibet inremiffibiliter obfervari ,
pragfentium teftimonio literarum . Data la-
nuae XIII. Februarii Anno Domini MCCC-
XII. Regni vcro noftri Anno IV.

Quarc intcn^rentes ad executionem iiobis
„ injundlorum , vobis Vioario , & Communi
,1 mandaraus , poena , & banno noftro arbitrio
„ auferenda, die VIII. intrante menfe Martii in
Civitate Brixia ad noftram pr«fentiam per-

II ibnaiiter accederc .

C A P. X I L

De Comite , q^i fecit citare Re6tcres & Com^
muma Ctvitatum , ^ Terrarum Lom--
bardia Sacri Impetii fideles^
ut ejfent in Brixia .

Cltati itaquc Retflores , & Communia Civi-
tatum & Terrarum Lombardias , & Sacri
Imperii fideies, dido termino Re<ftores & Syn-
dici earum , Civitati Brixias applicuerunt fe-
cundiim mandatum Comitis, & concorditer &
fponte celebrato pailamento , intcr ipfos fatfld
talc4 manutcnendi milites & peditcs, & facien-
di omnes ahas expenfas fecundiim tempus op-
portunum ad Guelforum ImperatoriaB Majeftatis
inimicorum confufionem, vidcntes animum ftre-
nuiffimi ac robufti viri Comitis fideiiter difpo-
fit um ad ooinem Sereniflimi Imperatoris de^n-
fionem , & ad inimicorum deftru<ftionem , unuf-
quifque Communi fuo bonam & placibilem
mitiit ambaxiatam . Non mihi omne , quod
geffit Comcs armorum ftrenuitate , patet . Sed
fine remiffione in multis partibus Lombardias
efFudit Guelforum fanguinem , femper contra
eos obtinens vicSloriam .

CAP. XIIL

De Comite , qui debellatus fuit Civitatem f^er^
cellarum , dr in Epifcopatu Laudenfis
Urbis inimicorum Caftra f
dr lerras obtinuit .

EOdem anno de menfe Julii cum auxilio fibi
dato a prasdi6la amicorum Liga debella-
vit Civitatem Vercellarum , & obtinuit viilo-
riam contra Advocatos , & eorum fequaces re-
belles Sacri Imperii , & capta Civitate mulros
cepit & interfrcit. Et ibi dimiflb Ricardo Ti-
zone in did^a Civitate Gibellinas partis princi-
pe , datis ei militum & peditum ad cuftodien-
dum Civitatem turmis, velociter Ticinum tranf-
fretavit , & Laudenfi urbi applicuir , ubi Anto^
nius de Fixiraga omncs Terras , &: Caftra ia
Epifcopatu Laudenfi fecerat rebelles di«Sbs fuar
Civitatis , ad expugnandum, qui intus eranc
fideles Sacri Imperii ; & vocavit ibi prafidium
LigaB fadlas , & debeilatus eft Comes Tcrras &
Caftra rebellium , & in paucis dicbus cepit &
obtinuit munitiones eorum . . Infiniti funt intct''
fcdli , & multos captos duci fccit in Lauden(i«
bus oarceribus. . lUis diebus Guilielmus CavaU
cabos , qui cepefat Cremonam viribus veteruai
illius Civitatis exulum, qui beneficio Regis fa«
6li eranc Cives , cum magno cxcrcitu miliium »
& peditum intravit Sonzinum , & voluit debel-
lare arcem , qua9 cuftodiebatur pro Comite . Ec
innotuit Comiti^ qui equitavit cum quadringcn-
ris equitibus efledtis , & intrdndo per arcem ad
plateam Sonzini fe mifit , & infiluit contra ini«
micos , ik ceciderunt i^a die vulnerati , qui ve-
nerant cum Guilielmo DCCC. viri , & ipfe xe-
ceptis pluribus vulneribus mortuus cft , & ia
platea Sonztni duobus diebus corpus ejus ja-
cuit . Nemo propter metum Comitis audebac
tanti viri corpns tradere fepulturas ; & fadla eft
tribuktio magna Guelficae parti proprcr violen-
tum obitum Guilfeimi . Ec dcbeiiatus cft Co-
mes Terras &Opt?ida illis dtebus inCremoncn-
fibus partibus , qu is obtinuit , & fecit ftragem
magnam de inimicis , neminem eorum recipicns
ad mifericordiam . Illis temporibus Crcmona
pluribus viclbus propcer magnas feditiones par-
tium capta eft , fadla ibi ftrage ma^a; & re-
manfit quafi dcftrudta : quare dicehatur : va
tibi Cremona confcia tanti mali*

CAP. XIV.

De rupta pontis SanHi Petri .

SEd non poft multum temporis Pergamcnfej
extrinfeci Cremonenfes, oc ex eorum com*
plicibus Guclficae partis mille equites videlicec^
oc IV. mille pedites bene muniti , quorum ca-
puc erat terribilis miles Cremonenfium Ponzinus
de Ponzonibus, ad pontcm Sandli Petri volen-
do ire ad capiendum Pergamum inordinate ap-
plicuerunt . Lodrifius Vicecomes vir in armis 9
& b.Uis ftrenuus & induftrius, cunc didfcae Civi-
tatis Poteftas , cum quingenris miliiibus ele<Skis,
a Matthaeo Vicecomite pro Imperatore Mcdio-
lani Vicario , pro defenfione fibi miffis , extra
Civitatem exivit , fequente eum mille fateUi-
tum Pergamenfium Gibellinas fadlionis turma »
& occurrit eis , & praediftos inimicos viAorio-*
se pofuit viriliter in conflidtum ; & ceciderunt
vulnerati ex eis DCCC. virorum , multi capti p
&c reliqui fugerunt tulitque ipolia multa .

CAP*

Digitized by

ti09

MODOETIENSE.

iiio

CAP. XlV.

De Pr^feiHs Regis Robcrti expugnatis a Liga
Giiellinorum , & de captione Comitis PAi-
lipponi , & Antonii de Ftxiraga p
dr de morte Guidonis
de la Turre .

EA tcmpcftate in Tufcia. & in Lombardia Ro-
benus Rex mandavit Prafeftos fuos cum
exercitu magno equitum & peditum in prafidio
Guelforum ad expugnandum viitutem Imperato-
ris, & omnem fa^lionem Gibellinorum ; nam jux-
taquodordinatum fuit illisdiebus inParlamento
Mediolani celebrato a liga Gibellinorum Lom-
bardi« cum Comite Guarnerio, fic viriliter pio-
ceiTum eft contra Senefcalcum , quem Roberrus
Rex miferat in Lombardiam , oc contra alios
iija fadlionis rebelles Imperii , qui femper poft
obtentum prima die contra ipfos vidtoriam , &
ruptam & fugam ipforum cunilis funt oppref-
fionibus vallati, & iic eorum audacias contrita
cornua . Capti funt eo tempore juxta Placen-
tiam , qui ibant cum quampluribus miliiibus ad
contexendam proditionem didto Civitatis cum
fua failione . Comes Philippo de Langufco , &
Antonius de Fixiraga , in quibus tota Ligurum
opinio erravit, concra Imperatorem , partiali-
bus ftudiis dediti & obftinati , Mediolanum du-
&\ j in viribus Mattb^ei carcerati funt . Guido
de la Turre infirmatus in Civitate Cremonss
iliorjtur . Francifchinus , Simoninus , & ceteri
fihi Guidonis cum Caftono Archiepifcopo Me-
diolani , & quafi omnes potentes Turrian» do-
mmationis in Papia confiftunt. Ibi cum fua
Guelforum colledlione contra Matthasum , &
contra Gibellinam fadtionem crebre ad pugnam
vel ad proditionem fe mittunt ; fed fempcr in
corum damnum .

C A P. XVI.

De recejfu Comitis Guarnerii.

DEniaue jam curfo Anno Domini MCCCXIII.
facita per Comiiem Guarnerium in Lom-
bardia Guelforum magna ultione , in fuperbiam
elatus, injufte magna Matthaeo, pro Imperatore
Mediolani Vicario, petens, a quo obtinere non
valutt , iratus difcorditer in Alamanniam ivit .
Tunc Matthseus mifit Gaieatium , Marcum , &
Luchinum, & alios fuos Prsefed^os, inter quos
praecipue fidelem de Garbagnate Francifcum ,
quemlibet eorum pro Capitaneo fui & exercitus
in omni tempore & loco opportuno ad expu
gnandam inimicorum virtutem .

CAP. xvn.

De adventu illorum de la Turre ad Burgum
de Legnano.

POrxb Francefchinus de la Turre , & ceteri
aiii lux partts amici peiierunt auxilium de-
quingentis mihtibus Roberto Regi , &: notifica-
verunt ei, quod intrarent fuperComitatumMe-
dioiani, & ibi magna coUedbio amicorum Ci-
vitatis , & Comitatus cum eis fieret , 6c intra-
if nt Civitatem . Qui mifit eis unum de Pra^fe-
fiis fuis & miliies DCCC. qni habentes Ricar-
dinum Comitem in Papia Guelforum Princi-
pem , & Papienfium militum , & peditum , co-
mitivam fecum in praefidio , iuper Comitatum

ad fiurgum de Legniano applicuerunt . AtMat*
thsBus contra eos ibi fuum nnfit exercitum . De
novo poft recelfum Comiris Guarnerii venera-
ad ftipendia Matthaei quidam Theutonicus , no-
ipine Comes de Salibrum , habens in fuo agmi-
ne quingentos equites eledlos . Hic contra man-
datum MatthaBi & Principum exercitus ejus»
cum fuis infiiuit in inimicos; & captus eft Co-
mes, & ceteri fui capti , aut mortui . Sed Mat-
thasus, ciim paucos haberet ftipendiarjos , pro-
ditionem hujus nominati viri timuit , & habito
confilio minas mortis, & poftea magna promif-
fa Comiti Phihppono, quem habebat incarce-
ratum , fieri juffit ; qui fecundtim voluntatem
Matthaa manu propria fcripfit Comiti RiCardi-
no filio fuo in hunc modum : Fili , non repu^
diando mandatum patris , qui plura te novit ,
/ine mora vijis prafmtibus rccede cum Papienfi"
bus ab exercitu , & quares falutem patri tuo ,
dr tibi. Alioquin habebunt pater fuum pefsi'»
mum , ^ filii veloccm indubitanter finem . Qjii
per nocSitem in filentio receflit . Qjii venerant ck
parie Regis receffbm Papienfium tirouerunt, vi-
dentes non fore eis fuccurfum, prout intimatum
erat Regi , non violenter , fcd ad modum ofcult
pacis a facie exercitus Matthasi recefTerunt . lUi
de la Turre moefti in Papiam funt reverfi .

C A P. XVIIL

De obitu ImperatoriSf (jr de Ludovieo
Duce Baveria , qui eleSlus efi
Romanorum Rex .

SEd quia mihi difHcillimumeftveritatem fcir
re , quia raro refertur verum , & fpeciali-
ter a longe , non fcribo magna , quas ab Impc-
ratore poft fuam Coronationem in Roma, & in
Tufcia parabantuf agenda adversiis Regem Ro.
bertum. Sed hoc Anno Domini MCCCXIII.
ipfe Imperator nofter in Tufcia ad Bonconven-
tum infirmatur , prout refertur ; alii dicunt per
fluxum ventris, alii ex veneno k quodam Reli-
giofo cum Eucharirtia fibi dato , die X. Kalen-
das Septembris»fpiritum Deo reddidit; & mi-
rabiliter fadlis magnis obfequiis, ibi Ibmmo ftu-
dio fuum pofle interponentibus ac fcire Pifanis,
honorifice & mirabih modo cum digno honore
in Civitate Pifana ejus corpus humatum eft.
Proceres 8cBarones cum fuis gentibus poft tanf-
tam folcmnitatem honoris humati corporis do«
mtni fui Imperatoris , fine dilatione ad patriatH
fuam falvo itinere eauitaverunt . Porro eo ipfo
anno die XXV.menhs Oftobris LudovicusRex
Bavarias ele£lus eft re£kh & (olemniter Rex Ro-
manorum per Eledlores .

C A P- XIX.

De Marco Mattbai filio^ qui cepit Tertonam^
& aliis gefiis .

MArcus ver6 Matthsi filius , tn armis 8t
bellis vir induftriae , facftus eft Capita-
neus . Hic manu armata intravit Terdonam Ci-
vitatem die Dominico primo Decembris difti
anni . Illis diebus fames magna fa(5ka eft valde .
Et fa6lum eft, ut Guelfi poft obitum Imperato-
ris tunc fere per totam Italiam , fuum interpo-
nente favorem Rege Roberto , qui erat de par-
te Guelfica , bella moverint adverstis Imperato-
riag Majeftatis amicos; qui viriliter fe defende-
bant dcbellando contra illos , & eis res bene
geftas fuere . Illis tempjnbus Matthaeus non mo-

dico

Digitized by

II ir C H R O

dieo kborc debeilatiis eft Turrianam domum ,
quse cum Tuis vinbus ia Papia erat. Cui ma-
gnum contulk daminum tam de morte ^ quam
de caiptionc , & ipoliatione in pluribus parti
bus juxta Papiam , ,& m Epifcopaiu , & ub -
Gumc^ue ilUc in Terris & Cailiis erat illa Gucl
ficaiad^io». noa modicum ad}uvante induftria,
& io armis flrenuitate velociiTimi ac robulli
vifi r lui Hdeliffimi , Francilci de Garbagnate,
quem cqaAituerat principem militias. Qyi juxca
Mortariam confli6tum dedit , Sc in ore gladii
percuflit Gonfredum de la Turre totius fuae do-
mus Ducem j ia armis & bellis indufirium , &
^ui cum to erant congregati multi in exercitu
Guelficae faclionis . Et ille confli6lus induxit
pradidlusdelaTiKreadvelocera ultimum finem
iux deliru(itionis ; quia Anno Domini MCCCX V,
proximi fequcntis die VI. menfls Oilobris per
iilentium nodlis a parte versiis Ticinum capta
fuit Papia per Stephanum filium minorem Mat-
thaci , habencem lecum in agmine praeduftum
Francifcum cum quiugentis militibus. Et ibt
cecidit gladio Comes Ricardiuus de Langufco
iilius^^Comitis Philipponi , qui viriliter fe mife-
rat ad defenrionera Civitatis. Et capti fuere
^moratus^ & Guideius duo filii quondam Gui-
donis de la Turre , & abiatici Comitis Philip-
poni^ & multi alii. Inde expulfa Gelfica fadlio,
& Muflus de Becharia , & agnati cum certis
Gibellinse fadlionis , qui erant di6tx Civitaris
ffxules , merito Matthasi hAi func cives . Ibi
Matthasus jyxta portam didlas Civitatis , per
quam venitur Mediolanum » f<^cit aedificare mi-
rabele, pukhrum , & forte Caflrum fuo aomiae
per amiia tempora cuiloditum»

C A P. XX-

Di Uguzzona Capitanea p&puli Pi/If, qui dedit
confliSlwn Guelfis Florentu^
feu Tufcia .

POrro di<ao Anno die XXVI. di<Sli menfis
Odlobris , Uguzonus de la Faxola Capita-
neus populi Pifae dedit conflKftum Guelfis Flo-
rentias leu Tufcias juxta Moacem Caiinum . Ibi
mortuus eft Carolus^ juvenis in armis ^ &: beU
lis induftrius , nepos Regis Roberti , Sc Petrus
Tempefta frater didli Regis, cujus corpus num-
qi^am inventum fuit : & hasc coniIi<Slio fuit ma-
xima deftru(5lio Guelforum de Tufcia. AtMat-
thasus habitis literis gaudii hujus vi(5h>riaB ab
Uguzzono, mandavit quemdam fuum domicel-
lum Comiti Philippono, quem tenebat in turre
juxta domum dominatioms fuas incarceratum »
qui ei dixit: Qtiomodo efi vobis ^ Comes de tali-
bus novitatibus , qu/? gefta funt in Tufciai
£t narravit ei per crdinem , quas gefta erant .
Et Comesrcfpondit. Hifr nova valde mihi pla-
cent » quia tn primis Robertus Rex vix voluit
effe fidejujforcfoarta, nunc autem conftitutus eft
in totum principalts debitor. CbmqueDomicel-
lus hxc retuliilet coram, ubi piurcs erant, Mat-
thd?o , antequam ullu> locucus fuiifet ad hujus
refponfionem , Matthaeus filentium pofuit . Cer
te hasc relponfto Comitis nota fuit Matthaso , 8c
verum apparuit; quia dum vixit Rcx • in Tu-
fcia & in Lombardia contra omnem Gibellinam
facSbionem tenuitgladium fuum, & maxime con-
tra Matthasum ; lllis vero temporibus in Tufcia
proelia multa gefta fuere , quas a mente mea
aliena funt.

N I C O N
A

C A P. XXI.

De Marco Ptcecomite^ & Gilberto de Corrigiop
& Cane de la Scala .

EOdem vero Anno de menfe Novembris Mar-
cus Vicecomes vi armorum intravit Ale-
xandriam. Anno Domini MCCCXVI. Gibertus
de Corrigia expuifus fuit. de Parma per poten-
les , & populum Parmaa : quod fuit honor &
vidtoria Mattha?i , & amicorum ejus, ciim muU
tas geffiflTet malirias contra Matthaeum in fervi-
tutem Guelfica? partis . Tunc temporis Galear
Matthasi primogenitus erat PiacentiaB Dominuv
quamante bienniumceperat. Johannes ejus ter-
tius filius Ofdinarius Ecclefiag Mediohnenfis , 8c
Domini Papag Capellanus . Anno Domini MCCC-
XVII. die XXII. Maji Paduani cum Vicentinis
extrinfecis, & eorum complicibus equites vide-
licet MD. & pedites bene muniti , Burgum Bi-
rica Civitatis Vincentias hora matutinarum fur-
tive fub filentio intraverunt; & cum viribus co-
narentur Civitatem intrare praditftam , Canis
Grandis delaScala portam BiricoB contra praedi-
<9tos aperiri fecit , & pr^Jicaos inimicos vi^o-
riose gentes di(fti Canis pofuere viriliter in con-
flidlum , quorum major pars mortua exftitit , 8c
in cjus carceribus mancipata .

CAP. XXII.

De litera miffa a Matthso^ qtMd non dehat
vocari f^icarius Imperii,

AT Matthaffus, prout fertur, ubi notunt ha*
buit eledlionem facSkam de LudovicoDu-
ce Bavarias , qut foret Romanorum Rex , noa
efle placibilem SynoJo Sandlag Matris Ecclefice :
Ideo fub Imperiali titulo noluit tenere prima-
tum , fcd fub communi populi eledlione voluit
vocari Mediolani, & diftridlus Princeps . lliis
vero temporibus ipfe Matthasus non modico la-
bore iui » 8c amicorum ejus , fa<£lis magnis op*
preffionibus pecuniarum lubditis fuis, ficut funt
fodra , talea quatuor vicibus in anno fotvenda,
Sc magna onera hominum , qui mittebantur
auafi per medietatem anni , ad exercicum, mi-
nc filios , & principes fuos cum magna nuilti^
tudine militum & peditum, & cum eis fcalas^
baliilas, & machinas , ad expugnandum pcr
Lombardiam Guelforum Civitates, Terras, 8c
oppida . Q.ui ceperunt eas, & obtinuerunt mo-
niciones earum , & captos tenuerunt , interfece»»
runt, & expulerunt inde inimicos , & in mani-
bus amicorum eas tradiderunc . Ec exaltati fuut
amici Matthxi ; qui autem fuecunt proditores »
& accipere do principatuMedioIani nitebantur^.
& exulem eum fecere , capcos in Mediolano
duci fecit , & eos incarceravit . Hi fuere de
Civitate Vercellarum Simonus Advocatus ; de
Novaria GuIIjtus Bruxatus ; de Papia Comes
Philipponus, de Laude Antonius de Fixiraga»
de Placentia Albertus Scotus . Sic de Pergamo»
& de Cumis , & mulci alii , quorum nullus re-
manfit , qui in fortia Macchasi non fuerit . Et
exalcatum eft nomen ejus , & amplificata ejus
dominario, cum magnis expenfis, & laboribus
fuorum fubditorum oc amicorum , femper ini*
micos debellando, ciim fsBpiiis Terras, & Ca-
llra difcederent a poteftate ipfius M tthasi , 8c
rebellarent . Magnas ordinats pulchra^ comfr-
ftiones & potationes magnatibus , & populis .
In ejus Curia fuere de nobilibus Mediolani Ci-

vibus

Digitized by

Google

riTj M O D O E

tibus XX. collatcrales ; & LXXX. domicelli
ei erant ; bis io anno ab eo honorifice indue-
bantur ; equi in magna multitudine ; & fami-
liam* pulchram poffidebat . Qpatuor filios maf-
«ulos magnifice in matrimonio copulavit , &

auilibet eorum Civitatum primatum tenuit : vi-
elicct Galeaz primogeiiitus Placentiam & Cre-
nonam ; Marcus Terdonam & Alexandriam ;
Luchinus Papiam & Vogeriam ; Scephanus ju-
aior Vercellas & Novariam . Qpintum ver6 fi-
lium fcilicct ]ohannem , cum honore ad ordi-
mem Clericalem promoTeri fecit • Et dilatata
mh ejut gloria , ied labor certaminis numquam
#i, nec fubditis fuis cefTavit. £t quia jam fe-
fiuerat f dats funt parvas puelloe ad caiefiicien-
dum eum ; qui &c aliquando quaBrebat magnas
«ate cau9i commifoendi^ fed prout puto «gre .
Illo v^ro iemporeTurriansdomus potehtes pofl
laborem requiem accepere in Foro-Julii 9 ubi
Pagaaus de la Turre » ipfo exillente Paduano
EpifcopOy fadlus fuerat ab Apoftolica Sede Pa-
tnaitha per obitum Caftoni de la Turre ^ qui
chm cflet Archiepifcopus Mediolani » eleftus
fuerat k Summo Pontince in Patriar ham , ipfo
€xiftente exule in Flore^tia , &: ibi habitis lice
ris Apoftohcis ranta dignitatis ^ voiendo facere
folcmnia > equitando per Florentiam equus fe
crexit^ & reverfus cadendo eum foffbcavit, &
Biortuus eft . Tota Turriana domus ibi vitam

Sniit 9 ubi Raymundus de la Turrc annis pvx
(%s primus Patriarcha fuit f & iilico tam di-
vitiis , quam amicis totam fuam domum deco-
favit illius prudentia*

C A P. XXIII/

Di Vgmi de Baltio VrafeSio Regh Roberti
viSo i Luchino filio Matthai
in Alexandria^

EA tempeftatc Robertusl^ex mifit unum de
PrarfeAis fuis, nomine Ugonem de Balzio
^irum belhcofum & fortem cum quingentis de
Provincia militibus in Lombardiam in praBfi-
dium Gueiibrum ad debellandum Matthsum
& amicos ejus . Qpi receptus fuit in tertia par
te A!exa«dri« ^ fcilicet in Burgo de Bergolio ,
qu tenebatur a Guelfica fa<SMone ; reliqua ver6
parsTcrraj cuftodiebatur k Gibellinis . Et eqiii-
tavit Luchinus Matthaei filius cum CCCC. mi-
litibusTeutonicis ibi « Erat autem inter eos flu-
men , quod Tanerus dicitur ^ fupra quod erat
ppns. At Ugo cum fuis audacfter tranfivit pon*
tem; Luchinus autem occurrit ei , & percuffit
eum 9 & multos quoque cum eo s Sc reliqui fu-
gerunt . Luchinus vero corpus Ugonis a plerif-
que militibus de nigro indutis cum magnis ho-
aoribus juffit portari in Bergolium ; fed parvo
poft temporc totam integraliter Alexandriam
ima cum Terdona Marcus obtinuit *

€ AP. XXIV.

De Rege Rohtrto ohfeffo in jfanua •

■pOrf6 Anno Domini MCCCXIX. Robertus
Rexaudiensres adverfas fore Prsefediis fuis,

auos in Lombardiam miferat » contriftatus eft ,
t ita motus marc transfretans cum gladio fuo
ad Civitatem Janud? applicuit . Bemabos de
AuriSi^ & Obizo Spinola principes partis Gtbel-*
lin^ diA^ Civitatis illis diebus , quia iaboravc-
rant invicem in magnis feditionibus^ erant exu-
les fa£ti i fed ad pacem rcdudli Mediolanum

T
A

I E N S E.

venerunt 9 & honores & dona magna Matthaso
fccere cum humilibus precibus rogando , qu6d
fuum ferret cis auxilium , pro quo eis non crat
dubium ^ qu6d non intrarent cum vidloria in
Januam. Qjiio habito a plerifque Mediolani ct*
vibus fuis amicis confiho , & praxripu^ a Fran-
cifco dc Garbagnate , cui a Janucnfibus jam £i»
6h erat pecuniarum promiffio 9 ut in eorad&
favoreia Matthao conuileret. In primtsStcpha-
num minorem filium fuum cum quingcntis mi-
litibus eis in auxilium ad obfidendum Janaaai
mandavit. Poft quem clapfis pluribus mcnfibusy
reccfTo Stephano, quem petierunt, alium filiuna
Marcum 9 virum in armis & bellis induftrium f
cum mille quingentis militibus eledlis in eorum
prasfidio deftinavit . Qjji in paucis diebus bur*
gum dc Befagnio, quem tenebat Rcx, virilitcr
pugnando cepit & obtinuit • Propterea
Piianorum & Savonenfium Januenfibus cum
Marco navium armatarum auxilio , veloci ap«
paratu per mare 8c per tcrram obfeflTus eft Rcic
in Janua , & clauia eft ita Civitas pluribuit
menfibus, & defecerunt vidluaUa in Givitatc ,
ade6 ut qui intus erant perirent famc ; & ti^
muit Rex . Illi<^ diebus dux naves groffie, omni«
que viAualia fornitai, qux vcniebant dc Apulia
itura Januam , propter quod intellexcrant obfi*
dionem Civitatis $ timebant navigarc . Chm
ftarent 9 qu« cun6la Isdit 9 fcilicet K)rtuna cun*
(ftorum domina . Boreis imperavit, qui terribili
judicio moverunt ab obfidione ttaves 9 veiaque
confregerunt 9 & conftndla itinera fparse infini-
tis millibus pafluum in mare fecerunt, & contrt
tiavJganciunt pofie amba? naves fonuna volcnte
eadem hori ad portum Januse dedudlse funt « &
deledlatus eft Rex in adventu carum^ & dimif-
fo armacorum prxCidvy^ fine mora per marc in
Apuham reverfus eft . Tunc Marcus 9 & qui
cum eo erant 9 fomitam effe Civitatem cogno-
verunt , & ab afledio rcceflerunt . Sed gravi
lulit Rex9 quod pro virtute Matthcri ftarct ob-
feflus in Janua 9 ucut in brevi apparuit •

C A P. XXV.

De thefauro Ecclefia SanSti ^ohannit in Mo^
doetia 9 pignerato per longa tempora , qui
favore Matthai exaHus efi 9 dr por^
tatus ad locum fuum .

INTtcrea Matth^us fummo ftudio, fuo intcrpo^
iicntc favore, partem thefauri Eccle&e San-
dli Johannis Baprilte de Modoetia fcilicet coro-
nas aureas 9 calices aureos 9 8c alia jocalia mar*
garitis & lapidibus pretiofis ornatay qua; omnia
per XLVI. annis proximi$ prsteritis extitcranc
impegnata per illos de la Turrc 9 di<3;o anno
die XXIL menfis Decembris cxigi fecit 9 quas
Matthafus ipfe in vigilia Natahs Domini fuper
Altare Sancti Johaniiis Baptifta^ propriis mani-
businModoetia prasdid^a jocalia genuflexo cum
devotione depoiuit 9 & pra^cepit Canonicis ,
prout animam diligenter cuftodircnt thefaurum '
§an(Sli Johannis : quae a^imata fiierunt cfle va«
loris XXVI. millium florcnorum auri.

CAP. XXVL

De Philippo de P^alois^aui de Francia venit
in Lombardiam ufque P^ercellas.

POrrb Anao Domini MCCCXX. Philippua
de Valoix habens fecum mitlc duccntum
milites 9 prout putatur » pro coafilio & favorc

Digitized by

Google

itifS C H R O

Regus Roberci » operamibus promifTis ipfo Pht-
lippo fadlis per Papam JoaanQem XXiL qui

Sro induikia didli Regis , favebat Guelficas fa-
doni , de Francia fecedens volens facere (tbi
ooaien magnum , in L.ombardiam venit , & die
\l. meaHs AuguAi ditSli anni ad Civitatem Ver-
Qellarum applicuit . In diebus illis Advocati
cum fua GueUica fa(Slione expugnabant fbrtili-
(ia ia di6la Civitate ; & qui intus erant Tizoni
cum fi¥t Gibellma parte amici Matthasi fe viri-
^ter defcndebant . Tunc Matthaeus vocavit un-
dique parces de Lombardia amicas 9 & elegit
duos fUios fuoSy videlicet Galeatium Principem
Placeotias » & Marcum virum bellicofum , &
cum eis XL. miUia peditum, & quinque millia
equitum , ut irent obviam Philippo ; qui juxta
Civitatem Vercellarum in glera Sargii le pofue-
runt . Videns autem Philippus magnitudinem
& pocentiam Matthaei, conferre voluit cumGa-
kaciaverba pacifica , & fa6li funt amict^ &
invicem dona magna largiti funt . Hisitaque
peracSVis die XXIII. diiSli menfis Augufti inde
receffit^ 8c in Franciam iter cepit, & nuntiavit
proceribus & Baronibus gloriam Matthasi &
clariratem in auro & argento , 8c apparatum
copiofum , & obftupuerunt. Et nuntiata funt
verba ifta, & gloria Matthasi Roberto Regi, &
iratus eft ira magna .

N I C O N
A

Iii6

c A p. xxvir.

Dc Raymundo de Cardma cmfliCh k Marc$
juxta Bajignanam .

SEd poft annum conftituit Rex ijpfe Raymua«
dum de Cardona ducem , oc exercitum
equitum & peditum dedic illi , & mandavit ilU
moveie caftra contra faciem Matchasi in Lom-
bardia, & coepic irricare plebem, & coo^ulca-
re Terras Lombardiai t & cooculcare populumy
& capcivire, & incerficere . Ec vocavic Mat-
cha?us Marcum filium fuum » virum io armis
ftrenuum , & in beilis aggredi juffic pugnam
pro gence noftra , & pro amicis noftris : auxi^
lium verd 9 inquit » de Coelo tecum fit . Ec eie*
gic de Mediolano & de ceceris fuis Lombardiai
amicis X. mille virorum beliigerorum 8c eaui*
ces; 8C orofecSli func juxca ^figiuaaam utcra
Padum flumen magnum ad Raymundum . Et
exclamaverunc cubis , 8c in fugam converfus eft
Raymundus , 8c exercicus e}us , 8c cectderunc
ex eis vulneraci multi; ceteri autem fugerunt»
tuleruntque fpolia muita 9 8c reverfus eft Mar«
cus , 8c exercitus ejus in Mediolaoa cum vi<5lo«
ria » 8c prascurrens quidam nuntiavic Regi p
quia contritus eft Raymundus , & exercitu»
ejus a facie Marci^ 8c doluic.

Exp/ich Liber S^ecundus%

Digitized by

0III7

MODOETIENSE.

iiit

INCIPIT LIBER TERTIUS.

CAPITULUM PRIMUM.
Vr^fatio .

DEus autem , qui precibus & me-
ricis Sandlorum ejus Johannis
Baptiftac, & Ambrofu Confeffb-
ris , liberavit populum fuum
LombardiaB, reddidic herediia-
'tcm omnibus , & Confulatum , & Sacerdotium ,
& fignificationem , ficut promifit » ciim conver-
fus fuerit thefaurus Sincfto Johanni patrono &
defenfori fuo , fperavimus cito, quod noftri mi-
fcrebitur, & congregabi; nos in unum , & vi-
iitabtmus fecundbm promifiionem locum fuum
fant^um in Modoetia fitum . Eripuit enim nos
«de magnis periculis, & tocum a maledicSlis pur-
gavit . De Galeatio ver& Vicecomite , & fra-
mbus ejus , & de SanAi Templi jocaliorum re-
Hitutione, & de murorum novnrum & veterum
reftauratv^rum ornatu Ambrofianas urbis> & no-
biiis Terrae Modoetis ; fed & de procliis, quas
f>eninent ad Papam Johannem XXII. ad Ro-
manum Imperatorem, & ad Robertum Regem ;
& de miraculis, fignis, & virtutibus , quaB de
Coelo fadla funt ad eos , qui pro defenfione pa-
^r^ae Lombardorum pugnaverunt , ita ut uni-
veriam re^onem Lombardias , ciim pauci ef
fent, vindicarent; 8c diverfam & excraneam
barbarorum muicirudinem fugarenc , & famofif-
iimum Icalias Templum cum preciofo ejus che«
ffiuro recuperarenc ; & Civicacem Mediolanen-
fem Sandlorum Corporum gubernatricem , &
Terram de Modoctia, in qua efi: asdificatum
Sacrum Templum , iiberarent; ut leges jufiStia?,
^ua? abolitaB erant , reftituerent , Domino cum
omni tranquillitate, propitio faAo illis : puta-
yi breviter uno voiumine Hiftoriam compilare,
iion pingendo, prout poffct refponderi polluian-
ti , in qua parte Beatus Georcius percufiit Dra-
conem fcilicet ubi piacuit pietori ; fed illa, quai
oculata fide , aut difcretorum virorum relatio-
.ne didici, cum veritate fcribendo . Ec curavi
quidem volentibus legere , ut eflet animi oble-
clatio , ftudi( fis vero , ut facile poifint memo-
ria^ commendare , omnibus autem iegentibus
utilicas conferatur . Et interim quidem ipfe ,
qui opus hoc inftruendi causl fufcepi , non fa-
ciiem laborem , immo magnum feffo animo ne-
gotium aflumfi , ficut apothecarius , qui pra^pa-
rat dn erfas confedbiones bonas , & quaorit aliO'
rum voluntati, non vero faiuti parare , propter
diicretorum gratiam voluntarie laborem (ufti-
seo • Congruit Au<^ori brevitatem veras didlio
nis feiSlari , & executiones rerum vitare brevi-
cati confulendo . Hinc igitur narrationem inci-
oiemus , & de prasfatione Tertii Libri noflra
Hiflioria harc dixme fufiiciac .

Tom. XII.

C A P. II.

De Matthao Vicecomite Principe Mediolani^
qui citatus fuit a Si^mmo Pontifice ^ & de
ipfius morte^ de Galeatio ejus
filio , qui cepit Principatum Me^
diolani pofi ejus obitum .

IGitur ciim nominata Civitas Mediolani , &
nobilis frudlifera Terra Modoetia», & major
pars Civitatum , & Terrarum Lombardiaj gu*
oernarentur fub protedlione Matthaei , & prin-
cipatu, & filiorum praefidio , Robertus Rex^
poflquam de obfedio in Janua fibi fadlo evafit,
contra Matthaeum , magnis ejus precibus ; &
quorumlibec. quos habebac in Curia Romana^
amicorum interceflionibus , Summum Pontifi*
cem foUiciiare coepit; quafi Matthasus a multis
de Lombardia Guelfica; fadlionis , cum confilio
& favore difti Regis , didlo Summo Pontifici
accufatus eflet de peflimis criminibus , & de
haercfi, licet non foret noxius . Citatus ergo
fuit, quod comparere deberet perfonaliter ia
Curia coram Domino Papa , vel ejus Vicario ;
qui allegationes & defenfiones fuas per folem-
nes Procuratores & Ambaxiatpres in Curia
mandavit. Sed ipfis non intelledlis in fine tam-
quam haereticus , & S. Matri Ecclefi» inobe-
diens, excommunicatur, & in Civitate Medio-
lani, 8c in Comitatu interdi<5tum Papa ppfuit.
Jamque erac Annus Domini MCCCXXII. Por^
r6 gences finicimae pras cimore citubabanc in ver-
bis; & cbm fencencia Pafloris fic cimenda, quafi
totus popuius ajebac : Princeps nojier fine dila^
tione accipiat cum Ecclefia concordiam. Ecnun-
ciata func Macthaso yerba hasc; qui habito ma- .
gnatum Civitatis confilio , duodecim nobiles
Cives, inter quos fuere Franzinus Vicecomes
Dodlor Legum , Guilielmus de Pufterla, &
Guiiielmus de Cafate milites, Lucha Crivellus,
8c Francilcus de Garbagnate , Ambaxiatores
mifit ad Summum Pontificem d\6ko anno per
duas vices. Qui in fecunda vice padtapacis, Sc
veniae de confcientia Matthasi » prout dicitur , a
Summo Pontifice accepere , promittendo quod
ipfe Matthasus remitteret principatum Mediola-
ni fecundbm voluntatem Summi Pontificis • Qjii
Matthasus , antequam didbi Ambaxiatores re-
verfi eflent de Curia, ex devotione fecundiim
fuam bonam con(uetudinem didlo anno in fefto
Sandli JohannisBiptiftas ad vificandum Sandlum
Oraculum ejus in Modoetiam vSnit . Appropin«
quaverunt autem dies ejus , ut moreretur . Se-
quenti die infirmato corpore de Modoetia re-
ceflit , & ad Monafterium de Carfenzago, quod
per tria milliaria longe a Mediolano adeft »
equitavit; & ibi filiis fuis locucus de occuita
pace Ecclefias , pulcherrimis maadatis eos ad-
monu t . Et die t«rtia in (enedlute bona in di-
6ko Monafterio diem claufit extremum . Qjjin-
que prudentes , magnanimos , 8c nobiies fiiios
dimifit ; videlicec Geleatium , Marcum , Luchi-
num , Stephanum , nobiliter uxoratos , & Jo-
hannem Clericum , qui per XIV. dies mortem
patris occultavere , (acientes fecundbm cpnfue-
tudinem per fingulum diem intrare fuperadftan-
tes familiares cum paratis efcis asgri , 8c Medi-
cos in cameram ad cubiculum defundti . Eo-
£ e e e deai

Digitized by GooQle

ixi^ C H R O

dcm vcro tcmporc Vcrgiuffius dc LaDdo Civi-
tacis Pleceiitiae GibcUina^iadlionis prinnus > ex
odio exira diAana Civitatem exul iUbac » quia
Galeaz Mattlm primogenitus d\€tx Civitatis
pro fua ftreauitate Princeps fa<5lus muito tem-

E>re , ipfo ciiftehte ad quamdam fuam viilu-
m V nomine Rivaltam , pro Bianchina mirae
pulchritudiQis uxore fua pluries milerat , quod
ad fui veniret prasfentiam, prout dicitur, eam
carnaliter cognolccre volens • Qjjos muitarum
Dobilium muiierum, & agnatorum juyenum
ehoro fociata , coram Galeatio fecundiim man-
datum multotics feftinavit . Cui Gaieaz non cc-
hti amoris ardens inquit: Non ita fociataqudd
wnires pro te mifi. Et ilia rofeo colore vultum
habens perfufum , fuis nitentibus ocuiis more
touiierum amorofis indicans fignis Galeatio in-
quit: Intelligo vos^ Domine mi : alids veftram
vtdebo faciem . Reverfa domum paratis equis
confcftim ad villam eouitavit 9 & viro verba
Galcatii intimavit ; 00 quam caufam Vergiu^
fios cum Gaieatio inimicitiam contrahcns, fpon*
tc fadtus cft exui , ctiam quia fuperbum princi-
patum Gaieatii segre ferebat , ciim defideraret
ipfe in urt>c regnarc . At Gaieaz iiiis diebus ,
quibus pater infirmabatur , ciim inteliexiflet
cum infirmum, convocavit nobiles Placentiae, 8c
tit : Aie oportet ad Mediolanenfem equitareCi'
vitatem^ t^t colhquium habeam cum Sapien*
tijlJtmo illius Civitatis Principe genitore meo.
Nofctre poteftis multa , qua circa illum ba-^
lcntur. Dimitto vobis Civitatem Ptacentinamf
facatam , ^ nullam Terram^ Oppidum , Forti"
litiam Epifcopatus ejus rebellem . Azo filius
fneus , & Civitas cum ejus diflriCiu » Cariffimiy
infortidf & in veftri euftodia funt. Sed cum
noveritis P^ergiufium de Lando folummodo pro
fua fuperbia exulem ftare t & infidias ad Civi-
tatem ponere , moneo & fupplico , fiduciam &
fpem , quam babeo in perfonam quorumlibet ve-
firum^ cum non dimittam nifi centum milites ad
€uftodiam iftius noftra Civitatis^ ante totum di-
mittatis Epifcopatum a quolibet adverfario de-
frimi , qudm Ctvitatem a militum cuftodia dc"
relinqui. Tunc Manfrcdus dc Lando Priiicipi
snquit: Domine quocumque vis perge cum Dei
gratia : qui funthic^ tuum quod fumferunt con^
filium f fideliter obfervabunt^ ad alia majora in
quocumque loco tibi opportuno , parati tuum
adimplere mandatum . Et hoc didlum ccteri
£rmavcrunt . Et Galeaz ad refponfa fuorum ci-
vium graiias cum prasmiffis bonis egit ; & con-
fcftim ad Urbem Mcdiolani v^nit , & maximi
causi avertendi cor patris , nc ad fiipradidld
pacfta per Ambaxiatores cum fummo Pontifice
iad^ confentiret • Scd mortuo patre vocavit fine
diiatione amicos undiquc, & tortificatus cft ar.
matorum praefidio , qui congpegato gencraii
Confiiio de populo Medioiani die XVI. poft
obitum patris Dominum perpetuum Urbis Am-
brofian» fe fecit fieri . Porro Ambaxiatorcs ii-
lis dicbus rcvertebantur de Curia Romana cum
pa<ais , & cbm de mandato Gaieatii portum
Ticini abiatum foret; tranfire nequicrunt. Au-
ditis oux in Mediolano gefta prant , moefti ipfa
dic ad Civitatem Novarias funt reverfi . Et fa-
cft indignatio magna in MagnatilxisMedio-
lani civibus , & inter epulas & pocuia maicdi-
ccbant Gaieatio , ciamantc Lodrifio Vicecomi-
te, qui erat ei contra : Qt^is eft Galeaz , ut
ferviamus ti ? £t pofoerunt infidias adversbs
eum.

N I C O N

IX2*

C A R iir.

Di magno vaticinio cujufdam Modoetienfis p
& de fignis cceleftiius fuper Ter*
ram Modoctis.

SEd quia poft obitum MittthaBt formido , &
iaqueus ModoetieAfibus vaticinatus, & con-
tritio fadhi eft, dicam vaticinium unius hominia
parvi 9 qui dicebatur Rubeus de Serginio » qui
veteres fubtiilares aptabat , quafi omnibus de
Modoetia mocus . Hic fuprafcriptus duobus an*
nis proximis kth omni die prascoma voce dice-
bat: Gens fuper gentem veniet. Rex Robertus ^
dr Papa jfobannes mittent di diverfis partibus
extraneam gentem , conculcabunt Terram
iftam f ^ dicetis: Servi dominati funt noftrii
tuleruntque fpolia multa . Non portabitis pa^
nem de Clibano^ neque cacabum » nec lebetem
cum efcis de coquinis fine lancea & clypeo
flro. Ftet ergo cades juvenum » ac feniarum^
mulierumy virginumque pollutiOf & parvuli ve^
flri in captivitate ducentur. Erunt autem illi$
diebus interfe^ multi , & capti ^ & nan eri$
qui redimat de manu eorum ; fed chm muiti di«
cerent : O Rubee^ quis tibi dixit haci Re(poa«
dcbat : Admirabilis bamo f ^ illius imaginem
figurare nefcio .

Eodem temporc Papa contra Medioianum
profedlioncm paravit ia Avignione . Contigic
autem pcr univerfam Terram de Modoetia vs-
deri una die per aera innumcrabilra capita nt«
gra» alba, & rubea hominum difcurreatia, vel^
aiba in firontibus corum iigata habentta ; & hsi^
&x quafi cohortcs armatae audiebantur moveri p
& congreflioncs 9 & iivoramenta fieri cum fcu-
torum motione» &; gaicatorum muititudine» giai^
diis conftridlis , fonitus etiam teiorum jacSlus »
omnifquegcneris armorum. Qjjaproptcr omnes
cum pav6re dicebant » in maium monftra coi»-
verti. Eddem ver6 hord fapiens, reiigiofus, 6c
pienus dicrumvir de Modoetia Gaemundus Bur*
ganus Magifter Hofpitalis Beati Girardi » 8c
plures aiii erant juxta portam fediminis di<%
Hofpitalis ; qui Magifter tunc , & roe Scriptore
prsBlente , ait : Ifta vere cceleftta figna indicam
exoreRubei noftri propbeticum fermanem exiffez
quoc^ita probatum fuit •

C A R IV.

De AjLone filia Galeatii expulfa de PlscentU.

P0rr6 chm rumor exifTct in Curia Romana ^
qu6d Matthasus de vita exiflet , & Gaieaz
Mediolani principatum cepiflet, Papa ad Lega-
tum Cardinaiem nomine Beitrandum, virum fe-
rocem , quem mandaverat pluribus naenfibu»
jam elapfis in Lombardia causi agendi contra
Mattliaeum ; & cum quo jam Ambaxiatorcs fu«
pradiifti coiloquium habuerant; & prout rcfer-
tur , muiti dc ipfis fub dolo fingularitcr , ne-,
fciente uno de aiio , dominandi Givitatem de-
derant intentum ; ouare contra Gaieaz foliiciti
fuerc : mifit , ut colic<Skionem miiitum & pedi-
tum faceret » & cxpugnaret Mediolani rebeiieg
Ecciefia . Qpi miiitum ac peditum magna con-
grcgata muititudine exiftentium ad Terram de
Varcntia , & aflbmtis Vergiufius de Lando k
didlo Legato non minus IV. miiiibus equitum
ciim proditionem contexuiflet cum Manfredo de
Lando, qui L. ccjuites fecum duxerat extra Ci-
vitatem Placentix , ufque ad Caftrum San^i

Johan-

Digitized by

IIII

MODOETl£NS£:

iitz

Johannis , quod 6axic comra VergiuHum cufto-
dire , taliter decipiendo Azonem , & faciendo
contra promifla per eum Galeatio fa£la : Ipfe
Vergiuiius repentc per no<5lem , & quia praefo-
rata fuit a proditorious Urbis Corona , ingref-
fus eft Placentiam Civitatem , & ed potitus eft .
Tamen lalvus fatfhis eft Azo equitando* cum
XII. militibus tantiim Florenzolam , quae per
X. milliaria longe a Civitate abeft; quia prodi-
tores , & qui intraverant rixando moram fece-
runt ad recoUigendam infinitam pecuniam, quas
nobilis & prudens Beatrix ad liberationem niii
fui Azoois cautiffime k palatio , ubi morabatur,
per terram fpargere fecerat , quae nobilis Mar-
chifa pauci traSi nQord, iicet in pluribus foret
moleftata , honorifice fuit fociata .

C A P. V.

De literif mijjis in Modoitia & alio per Galea-
tium occajime amijponis Placentia f & de
confilio dato in Modoetia fupcr diiiis literis
a Jobanne Morigia in dida Terra Gibellina
partis primo i & de contentione faiia in di-
iia Terra in ipfam Gibellinam fa6iionem .

TUnc Galeaz per Lombardiam amicis fuis
literas exultationis irritas , quod non for-
midarent de amiflione Civitatis Placentis man-
davit , & in Modoetiam duas , videiicet unam
Johanni MorigiaB intimo quondam bona; memo-
Tias patris fui , & in diiSla Terra Gibellinas fa-
^ionis cxcelfiori ; cujus tenor talis erat : Ga-
leaz l^^icecomes ^c. carijfime , conforta amicos
fiofiros in bonis ; omne odium ab eis abfcijfum
fit ; cum unitate maneant in dileClione , non
paveant pro Pldcentina Civitate j quam prodi-
torii amtfimus ^ quia Deo dante cum unitate
amicorum , cito eam recuperabimusy dr majora .
Suprafcriptio literas hasc erat : Dileffo jfobanni
Mortgis Modoetia . Alia infrafcripti tenoris
crat : Galeaz Vicecomes Dominus Mediolani
&c. Hortamur vos ad dimittendum omne odium^
& in vera dileCiione , & concordia velitis per-
tnanere ; non formident corda vefhra pro Placen^
tina Civitate% quam amifimus proditoricy quia
Deo dante per unitatem vefiram , dr aliorum
amicorum citd eam^ ^ alia majora recuperabi-^
mus. Bene valete. Suprafcriptio literaB h«c :
Potefiatiy Procuratoribusj Sapientibusj Cpnfilio,
Communi Modoetia , amicis carijpmis .
Porr6 congregato ia domo regiminis amico-
rum GibeIIina9 panis Confilio , praBfente me
Scriptore , praBdidte literag ibi leiStae fuerunt .
Tunc in didto Confilio furrexit vir prudens &
famofus , di£h]s Johanoes Morigia , & ait : In-
gratitudo^qua ejl omnium bonorum exftirpatioy
in nobis ejje non debet. Cumreceperimus a Prin-
cipe nofiro Galeaz tales fanSids admonitiones ,
prout in mandato fuarum literarum continetur^
fic ut audiviftis legere: ideo animus vefler debet
fleCii ad humilitatem^ dimittere odium^ dr ma-
nere in dileOione^ ita quod vera amicitia ^ &
vera unitas in nobis exiftat . Si hoc fecerimus ,
auxilium nobis de Coelo veniet ; fortificabitnus
noSf dr Principem noftrum; inimici fubjaccbHnt
unitati nojhra; dileHto Deiy & Principis no^lri
flabit fuper nos . Ego quidem in mediovcffrum^
& aliorum amicorum^ non ut major^ fcd ut ju-
nior ejfe volo , 'miniftrando a majori ufque ad
minorem . Sic hartor & vos facere , ut pojjimus
fimul in vera concordta manere , & fic augebi'
mus res noftraSf prout ait Saluftius: Nam con'
eordid parva res crefcunt ^ difcordia verd ma-
Tom. XII.

xim/ff dilabuntur . Nam J! contra fecerimus 9
quod Deus non velit 9 nobis erit , prout Domi-'
nus in Evangelio^ ait^ omne Regnum in fe di-
vifum defolabitur^ & res noflra dijfipabuntur ^
inimici noftri exultabunt Cuper nos; malediiiiO'^
nes habebimus de Ccelo , a Populo^ & s Princi^
pe noftro; confumentur perfona noflra^ & filii
noftri erunt in obprobrium . Supplico Altijfimo
Deo ^ dr Sanffo jfohanni patrono noflro 9 quod
in bonis rebus veram amicitiam , unitatem , dr
concordiam nobis confirmet . Tunc Catrepora
Boxonus vir contumeliofus & ftultus , pecunia-
rum raptor, & patrias fuas delator, omnium de
Modoetia difcordia , hic fuperbifTime in diAo
Confilio male loquebatur de di6lo Johanne ; &
qui dignus erat poena , reddeb it malum pro
bonis , dicendo didlo Johanni , quod eum de
multis poenis liberaverac . Cum oltm Matthaus
f^icecomes Princeps Mediolani verbis veflris cre--
diderit , in hac T&rra deprejfiflis amicos ejus ^
dr exaltafiis inimicos , cum tributo , quod ege^
runt in fervitio ipfius partis^ prout vos egiflis;
& qui deberent effe primi , defecerunt omni ho--
nore . Sed vos^ prout Princeps in Terra Modoe^
tia e^altaftis^ quos voluiflts ; inveteraflis odium^
quod removeri non poterit , dum vindiSia non
fiet • Nunc Matthaus non vivit ; intimabuntur
Galeaz opera vejhra . Etiam cum Seratoni fa-
verent Johanni , ut ei vifum erat, peffima illius
lingua recordavit ibi cajdem fadlam per Lipran-
; dos ipfis de Seratonibus . In illis diebus cerci de
Modoetia illorum de la Turre partis , mandato
Matthan pofiti erant in turre de Trizio quta
ftulte voluerunt agere in fervitio illorum contra
MatthaBum , quem nequibanr . Poft did^um Ca-
treporam furrexit Ricardus de PoIIaftra, qui
ait: JohanneSy ilUque^ qui pofiti funt in turre
voluerunt peccare quia exaltaJiiSf ibant^ & re-
vertebantur quocunque volebant , & nan time-
bant 9 cum cognofcerent amicos hujus nojlra fa^
etioms a te deprimi ^ & in verbis fuis non
exaudiri : propter quod abufi fuertmt agere ma-
litiam. Sed Ji qui funt amici » exftitijfent in
fuograduy non aufi ejfent talia agere. Quare
non minor fi rancor inter nos eft. Dico t qudd
bonum eft venire ad unitatem^ quamvifque gra^
viter talia portentur . Tiinc furrexit Jacobus
Riboldi , qui ait ; Quidquid hinc retro egit
jfohannes Morigia , bene egit 9 & magna pru^
dentia Matthai yicecomitis olim principis noftri
bene novit in ipfo jfobanne ea bona , qua per
invidiam blafpbemant illi 9 quorum faSia gef-
fit , faciendo eis , & reipublica Terra de Mo-
doitia magnam falutem . Sed fuperbia^ & dif-
cordia blafphemantium illum , ipfofmet depri^
mit . Nam ipfi , qui funt in turre , cum non
moleflarentur , fed ejfent aquales , & majores
aliorum Terra Jua^ prout dicitis^ minus habe^
bant caufam iniquam agendi: quod fuit maxi-
mui horror^ pradi£io quondam Principi noftro 9
& cuilibet hujus Terra amico fuo ; & ipfi di"
gnius potuerunt puniri ; fed non intereft nobis
loqui nifi pacem. Itcm furrexit Hercchus Li-
prandi, qui affirmando diftum Ricardi ait: ^o-
hannes non bene , prout diHum eft , egit , cum
feccrit in hac Terra deprimere , qui debuijfent
ejje in Communi primi , causa exaltandi illos »
qui u natura habent contrarietatem parti noftra .
Jlt de hoc non habemus exemplum de illis 9 q^i
pofiti funt in turre . Cum fecerit eos aquales ,
ut di£ium eftf ingrati fa£ii funt volendo contra
(iatum Principis noftri & noftrum agere mali^
tiam. Tum dico^ quod non folus jfohannes hoe
fecityfed qui funt una cum Jobanne , qui je-
Eeee 2 cum

Digitized by

CHRONICON

1114

cum fe (oltigaverunt causa deprimendi^ qui in
bac Terra deberent e][e primi in bcnore , prout
ipfi> Melim tamen , dtmtfsis omnitus odtis ,
uobis efi venire ad unitatem ^ ^ qua male inde
retro egerunt , amici fe recognojcaht . Eddem
vero hord furrexic Franaius Baldironus» & ait :
Qui funt una cum ^obanne Morigia^ & ipfe
^ohannes > nullum in bac Terra voluerunt de-
primere ^ nec deprefferunt amicum ; fed bene ad
bonorem y&ad firmum flatum Principis noftri^
& ad eommunem utilitatem voluerunt obviare
ad fuperbiam illorum de bac Terra^ qui alt-
quando apud fe nolunt in communi utilitate
aliquem focium , nec amicum i fed foli volue-
runt ^ & cupierunt regnare in Republica , non
malos mores corrigendo^ fed per pe jores devian-
do. Et bifunt^qui recejferunt ab unitate Prtri-
cipis noftrij & partis fua. Ifte loquebatur de
Liprandis , qui fecerant d^£kum Catrcporam
loqui in difto confilio contra diftum Johannem
Morigiam . Item furrexit quidam alius vir blan-
ditor , nomine Rugcrius Bellenzonus , qui una
cum dicfto Catrepora eil communis peftisCom-
muni, & hominibus de Mbdoetia; oc ioqueba-
tur in fervitio Johanni: Morigiae contra blafphe-
mantes verba injuriofa. Std ciim didlurs Catre-
pora non ccffaiet & ipfe lcqui , & memorare
antiquas lites fecundbm fuam malam confuetu-
dinem, & fic de Stratonibus , & de Liprandis ,
animati ex verbis didli Catreporae muhi alii b-
cuti funt ; & faila eft contentio , quIIo babito
communi concordio , & non pacifice , fed cum
fuperbia omnes a diilo Confilio recefferunt. O
qui debetis effe amici, dimittire fuperbiam;
grata & accepta eft Deo noftro illa potentia ,
quae fuperbia caret ^ & conviciofae elationis vi-
tia non cognovit . Notum enim eft omnibus ,
quanta mula e fuperbiae elatione proveniant.
Et ipfe Dcus mirabiliter refiftit fuperbis . Su-
perbi enim amicos non habent^ & undecumque
libi aggregant amicos. Nam & fi fuperbo quis
efficiatur amicus , multis oportet quod inimicus
exiftat. Superbiae igitur vitium in noftris nego-
tiis, & fpecialiter in praefenti, quantumcumque
poffimus, exerceamus, ut fola juftitiae reditudi-
nis linea fadba noftra pragfulgeant, & concra nos
aliquis de fuperbia& vitio non impinguetur.

C A R VI.

Decaufa^ quadiiii malitiofi deTerra Modottia
odium haberent dtdo Jobanni , dr de
infultu proditorie fa6io in ejus
pirjonam •

P0rr6 tunc temporis proditorie ordinatum
fuit ab invidis & lupcrrbis , irapetum fieri
occulte in perlonam didti Johannis . Non pro
ccdendo in Hifloria , antc dicam , ob quam*
caulam iniqui & maiitiofi odcrant didlum Jo
hanncm . Biennio poft di6>i Henrici Imperato-
ris adventum, maliiia didti Catrepoiae, & ejus
fuptrbia crevit, quia venerai de longinquispar-
tibus, exul ubi fteterat gerendonefanda officia,
& coepit cxcitare rumorem inModoetia, volens
cum certi praedam facere alicuiGuelfo, &pro
robana lacfia certisReligiofis preiiari opere in-
jufto . Et ibi Strepa Mangatellus cum gladio
percuffit Rubeum Liprandum, qui de praedicfta
praeda <e monftrabat , prout dicunt , non pro
amore, non pro ji ftitia, fed propecunia, defen-
forem . Caus.t prasdidki rumoris in fervitio didti
Strcpae contra Catreporam Stratoni, prout ftul-
ti , memores de aliqua parva & antiqua difcor-

dia , fe intromiferunt; 8c contra Liprandos fa^
(fla pace cum di£loRubeo, & didlo Sirepa, qui
6c ipf^ Gibellinas fad^ionis erat , inter Lipraa-
cIqS , & Stratonos remanfit odium . Qpas duae
nationum fuperbae ftirpes, licet non fint ab aa-
tiquo nobilitate (anguiais , non moribus , ooQ
virtiitibus nobiliores Peluchis, Vegiis, MorigiiSt
Ribol^is , & pluribjs ahis Gibellinaa fa(S):ioais
Terrx Modoetiac , tamen voluere regnare in didbi
Terra in maximo damnoreipubhcf . Ciim invictm
magnis (editionibus laboraverint , caades fadfai
eft de urraque eorum parte; quafi omnidiepo-
nebantTerramModobtiaBai rumorem; teoebant
malefaftores , qui & alios off^ndebant ; habe-
bant odium vicinis , co quia credcbant > quod
auxilium prasb rent divifim , & caute. Ita po-
nebant Terram in deftru6li.>nem reipubiicas di-
6bB Terra5, nec erat unita^» tunc temporis prop-
ter prsediilorum difcordiam . Confiderans dicftus
Johannes contentionis periculum , & mulcos in-
fanire ad augendam fuperborum malitiam, non
ut Modoetienfium accufator , fed communem
utilitatem apud femetipfum univerfa^ multitudi-

nis confiderans videbat enim fine

dominantis Matthasi prudentia impoflibiie efle
pacem dari , nec fuperbos poffe ceflare a mali-
tia fua . QjJt Matthaeus , fupradi(5lis ei intimatis»
conftanriam , virtutem , &prudentiam difti Jo-
hannis cum veritate cognovit , & ad malitiam
fuperborum finem dedit, & eos reduxit ad pa-
c^ m ; & ab eo exaltatus eft didtus Johannes
Morigia in Modoetia . Et ciim cbgnoviffei eum
fani confilii virum, ac fuum inveniffet fidelifli.
mum, die nodtuque illum yocabat adfuafecre-
ta confilia , de quibus confiiiis Johannis , prouc
notum fuit , in iliis arduis fadlis utebatur . Co-
ram magnatibusLombardias prudentia &' virtus
Jc)hannis nominata fuit, atque obviando malis»
falutem dedit ad rempublicam TerrajdeModoe-
tia : quam ob rem non pro malitia, quod ali-
cui malum contuliffet, fed pro iuvidia fibi datt
honoris a fuperbis odebatur . Revertamur ad
Hiftoriam. Porro difto curfo MCCCXXII. pe-
nultimo Odlobrls in mane didlus Johannes ve-
niebat de Oraculo Sandli JohannisBaprift»; ibi
juvta portam didli Oraculi eranf duo pofiti in
mfidiis, unufquifque quorum poft tergumperfo-
nas Johannis caute ad modum affaflinatoris ivit,
Sccum uno culteilo a galono eum in coUo per-
cuffit. Statim fugit, (ed parum iasfus. Magnus
incoeptus eft rumor ; agnati & amici Johaonis
eum ibciaverunt ad domum. HisauditisGaleaz
iratus eft ira magna . Die fequcnti deftinavit
Stephanum fratrem fuum inM >Joctia, qui pro-
perato ad domum Johannis venit , & eo ioven-
to non cum periculofo vulnere laetatus eft , &
ait : Confortare ^ & efto robuftus ^ quia libera-
beris citd . Ex parte Galeaz & fratrum dico ,
quod de infultu veniet eis vindiHa , (Jr fiet •
Et vere non folummodo Galeaz Princeps Mc-
diolani , 8c fratres ejus , fed & intiniti Modoe-
tienfes , & alii aliarum Terrarum circumftan-
tium Modoetias indignabantur , & molefte fere-
bant de infultu proditoriefa(5lo in perfona tanti
viri injufte . Et vere di6^us infultus fadius » &:
fupradi6^a contemtio fuerunt primacaulaexfpo^
liarionis & deftruitionis Terras de Modoctia ;
Qpare iniqui & malitiofi memoresmali, &pra5-
dicSbus Cairepora , deberent abfcindi a corpore
reipublicas, prout membra putrefadVi a corpore
hominis^ quas aliquando totum corpus damnifi-

cant •

CAP.

Digitized by

C A P. VII.

M O D O E T
A

I E N S E.

De expuljione Galeaz extra Civitatem
Meiiolani .

JAm in Mediolano Ambaxiatores venerant de
beneplacito Galeaz causd conferendi fecum
de fadlis^ qui Lodrixio Vicecomiti dederunt
vana indicia dominandi : ob quam caufam mo-
Herunt unanin:\iter contra Galeaz infidias, pro-
mittendo etiam ftipendiariisGaleazTheiitonicis
pecuniam , fcilicet Rogerio de Oculo , & Agui-
naldo comeftabili centum equitum pro quolibct
eorum ; & de eis multum fe confidebat Galeaz,
qui exifterant per longa tempora ad ftipendia
Matthsei patris fui . Die primo menfis Novem-
bris di6^i Anni ego Bonincontrus unk cum Ar-
tuxio Liprando iveramus cum ducentis homini-
bus peditibus armatis , & nos pro eorum capi-
te, ad Civitatem Mediolani. ibi per Commune
noftrum ModoetisB tranfmiffi in fuofidiis Galeaz.
Et ibi nobis exifteutibus die Lunas oAavo die
di<f^i menfis Novembris prsediflus Galeaz pro-
ditus a di<5^is Theutonicis ejus ftipendiariis , a
Lodrixio, & a /upradidlis Francifco deGarba-
gnate » & fociis Ambaxiatoribus , 8c a Simone
Crivello, & a multis aliis ejusGibellinaB partis,
e xpulfus fuit de Mediolano, & fugitLaude; &
ibi a focio & Jacobono Veftarino tunc diAa^
Civitatis GibellinsB partis principibus , libenter
rcceptus ftetit . Incontinenti qui eum expule-
rant fccerunt unumBregonionumnomineJohan
iievri de la Turre Capitaneum Mediolani excla-
nui. Hocfa<fto, a majoTibusMedioIani& Co-
n itatiis fa^la eft magna motio : pro qua re in
: rexaij^ per Tegniacham & Straziam de Pera-
vicit; > , & f:eito5 tenentes cum eis illorum de
la Turre parrem , fatSla fuit magna colledlio
peditum .

C A P. VIIL

De jfo.banne , qui voluit reducere ad unitatem
tn Modottia , qui erat Gibellina partis >
ad falutem reipublica diHa
Terra .

TUnc prasdicSlus Tohannes Mori^ia vidit »
quia multiplicabantur atxiicis iuis Gibelli-
1103 parris mala, & vocavitSimonemMorigiam,
quia piopinqui agnati fus domus ex generatio-
ne fanguinis coniknguinitatem etiam veterem
fine divifione fecum , & amicitiam habebant
cum Seratoribus & Liprandis ^ 8c mandavit eum
una cum Pilato de Laude , qui & ipfe in Terra
deModoetia , licet foluscognatione, tamenGi-
bellinae parti fidelis erat , ad Herecum Lipran-
dum , & ad Gravazium Stratonum » nuntiando
mala & pericula > quas poterant incurrere ad
Terram de Modoetia y & maximb amicis fpis ,
ut dimitterent odium^ Scrogarent agnatosfuos,
quod invicem fe darent ad pacem , & reduce-
rent omnes amicos GibeUina? partis ad unita-
tem ; quia licet infirmus corpore , tamen (ana
mente parcendo unicuique paratus erat ad om-
nem firmitatem faciendam fiJxGibellinKp.irns,
cognoicendo qu6d chm effent in unum^ nrlliim
Guelforum genus in Modoetia in fuo damno &
periculo praefumeret erigere caput» citm interim
in Medioiano qui funt Gibellini, teneant dcmi-
nium^ quamvis expulfus fit Galeaz. , quia cito
nofcetur ab eis , qui ipfura expulerum , finitn
damnum effe futurum , fi unioni cjus noa fuh

dantur Mediolanenfes Gibellin» partis . Ciim-
-[iie hsBC verbajohahnisretuliffent feparatimdi«-
Hs Herecho , & Gravazio , & quampluribus
eorum agnatis, & propter obfcuritatem fuper-
biaa eorum mentis , & non velocitcr rcfponde-
rent vcniendi ad unum : fblicitati Stratoni cuni
falfis promiffis a Lanteriis , & a plerifque aliis
de Modoeiia Guelficas fadlionis , ut inducerent
iii eorum adverfarios vindidlam , unitatem cum
eis Guelfis fecere , oblivifcendo ipfe Gravazius
peffimas Guelforum injurias , quas contulerunt
in dominatione illorum de la Turre , multis de
Modoetia etiam in parte Gibellinis dedu(ftis uf-

3ue ad mortem . His auditis prsedidlius Johannes
oluit valde , & ait : Video de(lru6Honem kujus
Terra. Et ftatimTugit extra Modoetiam ; fuge-
ruiit Lipraiidi ; fugeruntque quafi omnes Gi-
bellini; alii Mediolanum , alii Cumas, alii ia
alias parte timidum peragunt itcr.

C A P.

IX.

De plerifque viris diligentibus falutem Terra
fua de Modoetia , qui miferunt Am^-
baxiatores Mediolanum ad
Lodrixium .

TUnc Nicola Bellonus, qui fummo ftudio in
Terra Modoetia commune bonum procu-
rabat , Rizardus Morigia, qui & ipfe ciim fo-
ret dives, & ex generatione fanguinis nobilis»
& in ferviendo unicuique gratus , in didka Ter-
ra fini odio partiali ftabat , cum plerifque tam
Guelficas , quam GibellinsB faftionis , qui pras-
tendebant ad falutem Reipublicas ^ confideran»
tes vicinorum fuorum contentiones , & pericu-
lum , fine dilatione folemnes miferunt Amba-
xiatores fequenti die IX. die menfis No-
vembris fummo mane ad Lodrixium , & alios
de Mediolano, qui fecum in fa<Slis erant, rogan-
do , ut fine mora mittercnt ftipendiarios , 8c
aliorum cuftodiatp in Modoetia » notificando
quas gefta erant in amicis fuis : propter quod
contrariorum metus erat . .Qjii refponderunt :
jfam commiffum e(t Pagano de Cafate^ quod
cum certis flipendiariis veniat Madoetiam . Qjjli
cbm hanc refponfionem notificarent ipfi Paga-
no , 8c dulcibus precibus rogarcnt ^ quod fin^
mora pragpararet iter» refpondit : Ite^vos : pro
certo ante ero pranfurus lazana : quod non fe^
cit, prout vir in armis & bellis induftrius mc^
ramfcrens^

C A P. X-

Guftino^ Cavazia ^ qui tunc temporit
Guelfica partis primus erexit
caput in Modoitia «

AT Guzinus Cavaza , lic^t nobili genere ^
eo quia natus effet de magna Mediolanen-
fium ftirpe de Burris,^ & fuper cun(!lis Modoc-
tienfibus divitiis patemis ah avo fub maledicSla-
rum rapinis ufiirarum acquifitis abundaret , ta-
men bonis moribus, fcientia, 8c bonitate defi-
ciebat : ipfa die in Modoetia Guelfic« partis
primus erexit caput . Non nobilium , noa mer-
catorum ^ non bonorum hominum ccetus ,. fed
Guelforum vulgus miferum eum fequitur. Et
infcienter unufquifque eorum clamat pax pax .
Ad hanc vocem „ quafi tota villarum plebs in-
difcreta, & Modoetienfis Guelfica gena uno ag-
mine fub Monegino 2eva^ , & fub Berufio Ra-
bia ) pariter Guelforum unica figna portantes «

laeta

Digitized by

ttty C H R O

lcto meatu ctiin Guzino fociaverunt . Et hoc
ipfo die hori vdperarufn , ipfbrum confilio , &
favore praKhftt Tegnach^ & Stra^i»,qui erant
ad Burgum de Cjtrate » cum pra?di<5la coileflio-
ne Modofetiam intraverunt , aui rebelles fe
inonftravcrupt effe contra Mediolanum . O Gu-
zine quod confilium adcptus es Monegini Zevas,
Beruxii RabiaB, Belloni? Cavazi, indilcretus in-
difcretionem quasris. Cur antiquorum Morige-
natorum virorum colle<Slionem noa facis ad fa-
lutem patrias tuas ; Cur felicem tuum (latum
perfidc miferorum confilio vis perdere ? Qpcrc
falutem > fciUcet Mediolani pacem : alioqvin ti-
bi & patrie tu^ acquires inextimabile damnum
in perpetuum memoriale . Eidem vero hori
Paganus cum L. equitibus prope Modoetiam
applicuit : vetiti ei Terrd, intrare non valuit.
O Pagane qu4 hori parafti iter tibi commif
fum ? Dicas , tarde . Q,ualis fuit mora tn pran-
dio comedendi lagana ? Dicas : Multis inexti-
mabile damnum . Paganus itaque Mediolanum
jreverfus notificavit , quod in Modoetia a Guel-
f4^tone agebatqr contra Mediolanum .

C A R XL

De objidione Terne de Modoctia faSia
^ Lodrixio^ ab aliis fua
faCiionts •

TUnc Lodrixius, & Francifcus, & ceteri
fuas fadlionis una cum Franchino Rufcha
Principc Cumano , & Cazino Torwcllo de No-
varia Capitaneo ; vocatis aliis de T.bmbardia
amicis , cum exercitu magno obfederunt Mc
doi^tiam, & miferunt /moaxiatores Guzino ,
quod traderet Terram in cuftodia Communis
« hominum Mediolani , & velU t elfe prout
bonus civis : quia quidquid erat Mediolanen-
fium, erat Modoetienfium , & quidquid erar
Modoetienfium , erat Mediolanenfium ; & hsec ,
qua9 agebantur, non fiebant ad exaltationem
partis, vel partium, fed ad pacificum ftatum
Reipublica, & ad falutem Patrias: etiam pro-
inittendo ei , ciim indigeret pecunia, pro fa-
nando magna , qu0? iiia ignavia fecerat, debira
Jam in Mbdoetia vencrant de Pergamenfibus
partibus, & de Crema infiniti mali homines ,
robatores & latrunculi , cum Gafparino de Ser-
ravalle , & cum Maxino de la Ecclefia ; etiam
multi Modoftienfes , qul pro fuis malitiis exfti-
cerant exules Guelfl . Qui Guzinus , non habito
bonorum mercatorum , nec difcretorum Modoe-
tienfium virorum confilio * fed in Morigenato.
rum miferorum odium , Guelficae partis iniquo-
rum ftultitia cumvanis indiciis exaltatus apr^-
didlis Tegniacha , & Strazia , refpondit : /w-
tendo fervtre amicJTl ^ farti mee y quia nunc
jfoffum , Si Lodrixius , f<r alii^ qui fecum funt
in fa^ s^ redi agunt^ bene quidem : fi aliter 9
providebitur. Folo ttvtre Terram 9 donec vide-
boy quomodo res bene fe habent . Habita ifta
refponfione, cum Theutonicis 8c aliisftipendia-
riis fecerunt pacSlum , quM qualicumque modo
haberent Terram Modoetia? ♦ de hominibus tam
parvis , quam magnis , qui erant in Modoctia ,
« de eorum rebus , per tres dies poft captio-
nem dii^os Terrce poflent ad luam voluntatem
caperet robare, & fpoliare, excepto quod in
Ecclefiam Sandli Johannis Baptiftse non intra-
rent, ibi damnum facerwt: Cc ita fatfhim
eft •

N I C O ^

lill

C A P. XII.

De captione & exfpoliatione diSs Terrs .

SEd dato per eis proelto die Mards fexto de«
cimo 6\&\ menfis Novembris praedidti an«
ni 9 qui venerant in Modoetia de Martexatia #
& de aliis partibus , viri comeftores & bibito-
res inermes « nullam defenfionem facientes , Ai-
gerunt. Qjiii deMedioIano pervim intraveruott
interficiebant , nec parcebant. Fiebat ergo caj-
des juvenum» ac leniorum , mulietum virgi-
numque poUutio . Erat autem toto triduo juvc-
num , ac feniorura , atque parvulorum captio ,
& rerum fpoliatio . Et captus fuit Tegniacha ,
qui mille ducentis florenis auri fe redemit ..
Tali modo Modoetienfes interfe6li & capti, per
tres dies fpoliati fuerunt; & fplanarum fuit re-
folTum magnum Terras a porta San6li Blafii uf-
que ad flumea Lambri ; & fa(fta eft tribulatio
magna Modoetienfibus 9 clamor , planAus , &
ululatus . Illis diebus pater videbat filium la-
queum in coUo habentem ; videbat eum nudum
cum manibus poft tergum ligatis pr« timore &
frigore flentem , & tremantem , dentibus ftri-
dentem . Non follim patcr videbat filium , /ed
filius eodem modo videbat patrem . Pater vi-
debat percutere filium gladio, & filius patreni.
Sic de eadem pefte fratres , propinqui , vicini ^
& amici in domibus eorum capti & ligati te-
nebantur; & muHeres eonim pervim opprime-
bantur, & vinflas ducebantur ; & parvuli de
gremio matrum captivi rapiebanrur; Videbant
/poliare domos Gibellinorum , & Guelforum ^
oc innocentium , fuper plauftris & equis afpor-
tare illorum res , & bona Terr» de Modoetia .
Et cognovit Galeaz , qui extra Civitatem Me-
diolani cxpulfus fuerat, ut didlum eft, & plaa-
<ftum fecit , & doluit valde , eo quia diligeteit
Terram de Modoetia. Miraculum omnibus iU
lis, qui talem bailiam dederunt ftipendiariis ,
ut fupra diftum eft , & magnum occurrit judi-
cium ; credatur primo & principaliter propter
illud peccatum . Qjiia in brevi tempore con-
lijmmaii funt in havere & perfona , prout pa-
tet . Qjiia ciim pauci de Modoetia eflent cul-
pabiles , alio modo abfque damno aliorum infi-
nitorum , qui erant fine culpa , poterant refifte^
re malitijB illorum deMartexana, qui ibi vene-
rant in confufione magna. Hic plura notanda
funt. Cbm diximus pauci de Modoetia culpa-
biles, verum eft, licet in primis narravimus li..
teras venifle: quod fuit caufa mali pro conten»
tione multorum .

C A P. X 11 1.

De aifniquis nationum flirpibus de Modoitias

IN Modoetia multas nationum ftirpes funt de
difta Terra • antiquas 8c nobiles , qui cum
veritate , fecundum qgod ex veteribus fcriptu-
ris , & antiquorum rclatione novimus , omoes
per ordinem , ficut funt in antiquitate priores ,
defcribemus . In priqriis in Gib Uina fatfbione
nominentur Peluci , qui Cum magna gloria Sc
claritate, operibus, (cienriaf 8c militia horr.i-
num primi fuifle videntur fuper omnes de Mo-
doctia . Poft hos Regii , Stratoni , Morigit^ 'fu-
dices cum Liprandis , qui fecundbm relationcni
antiquorum H pauco tempore ciira muUiplicati
funt in perfonis & havere . Item Boxoni , Mok^
temheti , BeHQnt , & Uuz^lli , qui una fola do-

mu^

Digitized by

iit9 M O D O £

mm fuere . InGuelfica vero fa(fHooe primi func
Lanurti , poft hos Tepoldi » Rahu^ Cavazt y Cre-
moxani , CrraJUi , Zevi » qui Zevi lic^t uno cem-
pore fteterinc divites 9 tamen , prouc dicitur »
pauperes gentes de Burgo Dexii fuere. Item
tizeniy ic Gualteriii licet ficuti diximus in re-
bus geftis in plurali numero Ltprandi » Strato-
lif , & fic de aliis, non crcdamus omnes de eo-
rum ftirpe culpabiles de malitiis . Et hoc, quia
mali mores & iuperbia multorum regnat contra
bonos mores & humilitatem juilorum ; & in re
pubHca in opere partium laboraverunt & labo-
rant inmorigerati , fuperbi , Sc malitiofi , quafi
\elint tfle fb Commune bonum prinoi. Qpare
Gifiuzinus Cavazia cum plerifque fus £uSlionis
indiicretis, & aliqui de Scratonibus & Lipran-
dis cum certis aliis fuas panis fuere caufa mali
fupra memorati : tamen multi eorum agnati, &
infiniti , & major pars cam Guelfica^, quam Gi
bellinas fa6lionis de malo perpetrato moefti 9 &
fine cuipa fuere » & fic pauci culpabiles . No-
candum eft in veritate : fi qui erant Gibellinas
partiSyftcundbm confiliumjohannis ftetifrenc in
unitace , Guzinus Cum fuis non fuiflet aufus re-
cipere in Modoecia prasdiCk)s de Martexana ;
• & didla Terra , prout fuic , non eflet in cribu-
lacione pofita •

C A P. XIV.

Di Galeazo 9 qui reverfu$ fuit Mediolanum »
iterum faClus Princeps •

P0rr6 poft fpoliationem inconcinenci Lodri-
xius iaiSlus fuit Poteftas Modoetias . Sed
ciim a piasdi6lis Ambaxiatoribus 8c magnatibus
non fervarentur promifla diiSlis Lodrixiu & fti-
pendiariis fadla , prsdicSio Anno die IX. menfis
Deccmbris in poenitentia redu(Sli pnedidli Lo-
drixius ^ & Theutonict , feceiunt venire Galea-
2um Mediolanum , & iterum firmatus fuit ab
cis di£ix Civi atis Princeps » & expulfus de
Medioiano AllobroguSy qui poft pulfionem Ga-
kazi fadlus fuerat Capitaneus ^

C A P. XV.

De Legato , qm erat Placentia ^uod pToperavit
mittere diverfas gentes fuper Medtolanum
cum Simone ^ Framifco .

HIs itaque geftis Simonus Crivellus , Fran*
ciicus de Garbagnate, & quamplures de
aliis , qui exftiterant Ambaxiatores ad Sum*
mum Poncificem, indignaii receflerunt de Civi-
tate Mediolani , & nuntiaverunt in Civitate
PiacentiaB Legato , qui tunc temporis ibi iter
fecerat , de reverfione Galeazi facSla in Medio-
lano , & de principatu Civitatis ^ei dato , 8c

3u6d padla , quae fecerant de voluntate quon-
am patris fui cum Domino Papa , faciebat ir-
rica . Et iratus eft Legatus ira magna ; & ele-
git pnncjpes impios , & cum eis de gente de
diveifis partibus extraoiL^is XII. millia virorum
peditum , & IV. millia equitum eleiStorumt ut
cum HiAis S.mone, & Francifco venirent in
Terram Mediolani , & deftruerem Mediolanen-
fes tamquam rebelles Sandtae Matris Ecclefias
iecunabm voluntatem Summi Pontificis . Jam
Manfredus de Lando , ciim poft exputfionem
i\zonis teneret Caftrum San^um Jonannem ,
contra voluntatem Vergiufii, & civium Placen-
riac , per eum X. millibus Florenorum auri re-
ceptis de conidemia Legati k Gommuni Pla-

T I E N S E. iijo

A centias » diiftum Caftrum ipfi Legaco reddide-

rar

C A P. XVL

De Thefauro Ecclefia SanSli JobamM i
Canonicis abfcondito.

TUnc temporis de menfe Januarii Anni curfi
MCCCXXIII Canonici Ecclefiai Sandti
Johannis de Modoetia caute fecerunt fimul ca-
pitulum , videntes pericula , quai poterant in*
currere , & ibi ordinaverunt , quod magnum &
pretiofum Thefaurum prasdidte Ecclefiai cela^
retur foifis, & humi abfconderetur , ne fpolia*
retur. Sic ut ordinaverunt, per quatuorex ipfis
Canonicis abfconfus fuit , qui juraverunt fe re-
cedere a Modoctia , 8c ubi ibat unus , non de»
bebat ire alius , & nunquam manifeftare ipfuol
Thefaurum alicui perlonaB nifi quis eorum ap-
propinquaretur morti, tunc manifeftaret in pcDr
nitentia alicui probas & difcretas pcrfonai , ad
hoc ne Thefaurusamitteretur.Et receflerunc a
Modoetia prout ordinatum eft.

C A P. XVIL

De Galeqpu} , qui mifit duos fratres fuot ad
expugnandum gentes Legati ad ripam
Abdua , ubt interfeHi fuerunt
Simonus^ ^ Francifcus de
Garbagnate .

PRadi£la vcr6 gens didlo Anno de menfe
Februarii versbs panes Mediolani iter iuum
paraverunt . Et ut audivit Galeaz , quas a Le«
gato gefta erant , voeavit duos fratres fuos »
icilicet Marcum virum bellicofiflimum & fo^-
tem , & Luchinum , & ait iiiis : l^ugnate pro
gente , & pro patria noftra : auxilium verd de
Cwlo vobijcumfit; Et dedit illis VI. millia pi>-
guatorum , & equites miile ; & profedli lunc
adversbs prasdidlam gentem . Erat autem flu«
vius , qui Abdua dicitur , inter eos. Et qui
erant pro Ecclefia principes , propter metum
aquas timebant tranfire . Ec cranficninc dte
XXV. didbi ipenfis Februarii praodi^i Simonus
Crivellus, & Francifcus de Gaibagnace, primi
juxta vadum de Bagnia fupra Burgum de Tri-
zio, circa duo miliiaria ; & fecuci iunc eos om*
nes, & infonuerunc cubis. Et Marcus, qui cuna
quingentis militibus erat ad illum paflum , &
ceteri fui erant ad alios paiTus , occurrit eis
ufque in flumine ; & commifliim eft proelium
durum inter eos . Marcus invdnit Francifcum »
& Simonem a fuis detineri captos ; gladio fuo
eos peremit , exclamando : f^tvat Ecclefia ; &
moriantut proditorespatndt fua. Qui non VE-
lens fuftinere , eo quia eiTet cum pauci? , pau»
cam fuis habendbus IsBfionem , reverfus eft cum
fratre in Civitatem Mediolani eo die .

CAK XVIIL

De exercku Legati f qui applicuit Modoetiam .

SEd qut erant miflt k Legato cum Cafbono
de Calbonibus eorum duce , & Legati ne-
pote , die fequenti appiicuerunt IVlodoetiam ; 8c
ibi corpus Francifci humatur in Ecclefia Sandli
Johannis Bapciftas , & corpus Simonis ad Ner-
vianum mandatur ad fepeliendum ; & humati
func . Qjuorum duorum mors inultum obfcura*
vic^ quod ceperanc^ icer.

CAP.

Digitized by

Google

CHRONICON

C A P. XIX-

De multis gentihm , qua venmmt Modoitiam
in ftrvitiQ illorum , qui ibi erant pro Ecclt-^
Jiaf & de adventu illorum de la Turre
in Modoitia ; & de prcplie mcgno
commijfo in Prato magno inter
Theutonicos ex una parte ^
^ Allobroges & Pro-
vinciales ex altera .

POrro illis df ebus proptcr metum inaledicSHo-
uis & excommunicacionisSummiPoncificiSy
de Civiiate,.& comitatu tam GibellinaBt quam
Guelficde fac^ionis in Modoetia infiuiti venerunt
in prasfrdio iUorum , qui erant ibi pro Romana
Ecckfia ; fic & de phiribus aiiis Civitatibus, &
Terris Lombardia . Et hoc quia a Religiofis
viris pr»dicabatur , quod dantibus confilum &
favorem Mediolanenfibus , erat maledidtio ani-
ftix & corporis ; &r praeilantibus auxilium illis,
qui miflTi erant a Summo Pontifice in Modoetia»
erat abfolutio poenas & culpas . Sed tamen Frater
Aycardus Ordinis Minorum ArchiepifcopusMe-
diolancofis tunc temporisprasdicando inModoe-
tia dixit : P ideo 9 quod quafi in omnibus operi-
ius iltorum , qui huc venerunt pttrag^ndo opera
Ecclefia^ deficit jttftitia\ nullum fit ofus fecun^
dum intentionem fidelium SanUa Matris Eccle"
fia : idto credo^ qudd Deus nutlam trtbuet eis
viCloriam^ fed ab adverfariis eorum deprimentur.
Et verc ita fuit . Porro de menfe Martii Rex
Robcntis mifit Raymuhdum de Cardona cum
quiogentis militibus Provinciahbus in auxiHum
Ecclcfiae . Eoque tempore Henricus de Flandria
cum plerilque mihiibus in prxfidio ac confiUo
miflus eft a Summo Pontifice; & delcdlati funt,
qui erant in Mqdoetia , in adventu eorum . lUis
diebus quos elegit Legatus impiosviros, &con-
ftituit Prasfeftos exercitus EccleficB exquirebant
qui exftiterant amiciGaleaz, vel de ipfius par-
te Gibellina ; & removebant eos a fecretiscon-
filiis eorum , & Guelforum confilio'& favore
mebantur de conlcieniiaLegati . Paganus de la
Turre Patriarcha Aquilegienfis , Franci(cus , &
Simonus fratres , & filii quondag^ Guidonis de
la Turre, Mufchinus, &multjalii de laTurre,
gloriose cum magno apparatu amicorum fuorum
partis Guelfas de Lombardia , habentes fecum
trecentos milites , & mulios pedites , die VII.
menfis Aprilis applicuerunt ; oc gavifi funt, qui
crant dc illorum parte , in adventu eorum . Sed
fa(5la eft tribulatio multis civibus Mediolani, &
aliarum Civitatum , & Terrarum Lombardiae,
qui venerant in Modoetiam in auxilio Ecclefias,
& roaxiroe Guiiielmo de Pufterla , Guilielmo
de Cafate, & cetcris, qui pa6la gelierant cum
Summo Pontifice , quod non ad exaltandum par-
cem, nec partesMediolani, &LombardiaB, ha-
bebant intentionem , quod per Summum Ponti-
ficem bella moverenturcontraMediolanum, fed
ad communem utiiitatem : & indignati funt .
Tunc infiniti homines de Mediolano , & Comi-
ratu , & ahis partibus, qui erant Gibellini , re-
ceflerunt aModoetia propter illorum de laTur-
re adventum; & quamplurimi eorum iveruntin
Mediolanum ; & Galeaa recepit eos libenter &

tratiose. Etfic qui oftenderuntfanguinem uvae,
i moti elephantis , ad acuendos eos in proe-
lium : ica qui erant pro Ecclefia in Modoetia ,
oftenderuntGaleaz & fratribusvirtutem illorum
de la Turre ad acuendum & fortificandum eos
in proelium : & vere pcr adventum eorum for-

tificati funt ab amicis. Eo die , quo di£H ideU
Turre applicuerunt in Modoetia « ii^ Prato ma-
gno )uxta Ecclefiam Fratrum Minorum inter
Theutonicos cx una parte ^ & Provinciales »
Guafconos , & Allobroges ex altera , commif-
fum eft proelium ; & fugerunt Theutomci , eo
quia erant pauci ; & ceciderunt vulnerati XVIL
Et fisuCiia eft pax , fed non vera , quia Theuto*
nici numquam habuerunt unitatem cum praBdt*
€tis , & iicet habcrent ftipendium Ecclefis ta-
men prstendebant ad partem Imperialem .

C A P. XX.

De prcelio faSia apud Treullam^ de mofiftra
faSla per illos^ qui erant pro Romana
Ecclefia ; ^ de obfidione
Mediolani .

POrro cJim ab Ambaxiatoribqs , & a pluri-
bus aliis civibus Medioiani foret dicftum ia
Confilio Caftrono , & aliis principibus exerci-
tus , quod nimis longa tendebatur mora eundi
ad obfidendum Civitatem: Raymundus de Car-
dona refpondit : / ufficit nobis^ Ji in decem annis
intrabimus tam fortem & nqminatam. Civita^
tem. Tunc Guilielmus de Pufterla, & Guihel-
mus dc Cafate , & alii cives Mediolani , qui ibi
erant , inclinaverunt caput , & nullum dedere
refponfum ; & non fi^lummodo fibi metipfis, fed
& patri» fuap cognoverunt corruiffe intolerabib
malum . Die XIX. di6li menfis Aprilis Medio-
lanenfes, & qui erant pro Legato in Modoetia»
in loco qui Trizeila dicitur , qui locus per X>
milliaria juxta Mediolanum adeft,magnum com-
miferunt proelium , &interfe6li funt de utraque
parte ; & duplum de illis , qui erant pro Legato
lexcenti equi , c^uorum major pars in proelia
vulnerata fuerat aMilitibus , in Modoetia ducSbi»
ibi mortui funt; fed viri pauci in eo proelio ce-
ciderunt. Et fa(5kum eft de menfelunii, princi-
pes exercitus fecerunt monftram de fuis genti-
bus extra Terram in Campo , & reperti func
XXX. mtUia peditum , & VIII. millii equitum»
& proceflerunt ut irent cum univerfa vinute fua^
& difperderent Mediolanum fecundbm verbum
Legati. Et applicuerunt didlo an. MCCCXXIIL
aic XlII. Junii juxta Mediolaoum in burgo por-
ts Cumanas •

C A P. XXL

De Galeazo & fratribus^ qui vocaverunt prsfi^
dium amicorum ; & de Theutonicis , qui vo-
luerunt capere Galeazum ; de auxUio a
Ludovico Rege mtjjo in Mediolanum^
de exercitus Legati recejfu ab
obfidione Civitatis ; de
diolanenfibus j qui obfede"
runt Modoetiam , (b*
de recejfueorum.

ET vidit Galeaz & fratres ejus , quia multi-
plicata funt mala , & exercitus applicabac
ad fines eorum , & cognoverunt verba Legati ^
qui mandavit populo tacere interitum & con«
(ummationem . Et dixerunt unufquifque ad pro-
ximum , erigamus dejeclionem populi noftri, &
pugnemus pro populo noftro , & pro faniftis ,
qui funt in Civitate noftra . Et vocaveruntCu-
manos, Novarienfes, & Vercellenfes , Papien-
fes, Laudenfes, & Pergamenfes, &de aliispar^
tibus amicos fuos . Et congregatus eft conveu-
tus y ut eflent in proelium » & defcnfioncm para-

ti.

Digitized by

iTjj M O D O E T

<i 9 & ut peterent mirertcordiam & miferationes ^
ab Altiflimo , qui cunda cernit , quia additi
funt ad conterendum eos injufte exercitus gen-
tium alienigenarum . Et in illis diebus convene*
runt • qoi erant in Civitate Mediolani , Theqto*
nici ftipeqdiarii Galeaz » qui recipicbant pecu-
niam ab illis , qui obfederant Civitatem f & vo-
lebant capere, aut intcrficere Galeaz. Et fugit
Galeaz in aulam , & occupaverunt Theutonici
curtem & icinera palatii » & cocperunt minari
Galeaz. £t vocavit Galeaz de pra;dt(SHs Civita
tibus amicos , qui venerant in Mediolano in au-
^ilium ; & convenerunt omnes fimul ad eum cum
Johanne Clerico fratre fuo . Et difperfi funt om-
ces Theutonici per Civitatem , & clamaverunt
4id Galeaz , chm cognovilTent fe male egiffe , g
precibus dicentes; Parce ; peccavimus . Qyi ex-
pedtando tempus pepercit . Et viderunt qui
«rant de exercitu Legati » quod non obtinuerunt
difti Theutonici ftipendjum quod volebant , &
infirmati funt mente fua . Ea tempeftate mifit
Oaleaz ad Ludovicum Ducem Bavaria? , quicle^
^s erat Imperator, ut mitceret viros in auxi-
lium , quia difceiferunt virt Theutonici ab eo,
&ab ejusftipendio propterillorumproditionem;
& mific omnia , quas a6Va erant 8c agebantur in
Lombardia advershs Imperatorias majeftaiis ami-
cos . Qjiii Lodovicus Rex parvo poft tempore
«legit Comitem Bertoldum dcGnif virum in af
mis & bellis induftrium , & mifit cum eo DC.
tnilites ele<Slos ; & venerunt Mtediolanum ; & de>
le6^atus eft Galeaz in adventu eorum, & man-
davit : Tantum iflud auxiltum mando tibt &
amicis tuis ; fed fpera quod tlluftrabo te & ami-
€os tuos y cum fuerit opportunum . Nunc ergore*
/ie age adversus inimicos . Et excommunicatus
eft Rex Ludovicus pro multis caufis , & maxi-
fne quia prasftavit auxilium Mediolanenfibus .
Manferunt iuque ad obfidium Civiratis circa
duos menfes. MuUi perieruntgladio, ficmorbo.
Interea Caftronus de Caftronibus nepos Legati,
^ui crat Princeps major exercitus , morbo mor-
(uus eft , & fepultus in Modoetia in Ecclefia
Minbrum ; & in ejus loco fubftitutus eft Guiliel
mus deBuyrono vir peflimus. Sed chra propter
diverficatem linguarum, atque voluntatum ipfa-
rum diverfarum gentium , juftitia 8c unitate ca-
rerent, in eorum exercitu hominum, omni die
etiam vi(f^ualium occurrebat inopia. Qiiareuno
fero infalutato hofpite fugerunt omni s de exer-
<:itu , & per nc^ftem reverfi funt Modoetiam .
De roenfe ver6 Septembris fubfequentis Medio-
•lanenfes venerunt ad obfidendum Modoetiam ab
una parte vershs Mediolanum ; & ibi fteterunt
circa duos meafes . IUis autem diebus a Lega
tOt qui erat Placentia?, magna multitudo mili-
cum 9 & peditum in Modoetia mifii iunt » qui
Mediolanenfes ab cbfedio Terras Modoetiae ab-
ftulerunt; qui Mediolanum revtrfi funt. Eodem
ip(b anno , & in fequenti proximo a Medioia- ,
nenfibus ^ & ab illis , qui eranc in Modoetia pro E
Romana Ecciefia indiverfis partibus Comitatus
Mediolani, multa fadla funt proelia ^ multi pe-
rierunt gladio & morbo i & fadla eft ftrages
magna.

C A P. XXIL

' De rupta faila juxta locum de Albiate ;
de captione Burgi
de Carate.

POrro illis diebus Marcus cepic Burgum de
Vicomercato a viribus Provincialtum • £c

W xn.

I E N S E. rf,4

audierunc qui erant in Mo^oeciat efiTeinMar-
cexana Caftrum cum curre de Tigniofo plenum
diviciis « omnibufque ornamentis nobilium illius
concrata; ; & qui incus eranc, robabanc & Ipo-
liabanc illos, qui in Modoecia ducebanc vi6lum ;
& cogitaverunt capere fortilitiam . At Paflari-
nus de la Turre, in armis vir induftriuSy cum

Suodam vili » prout dicitur in fbacontrata^
arberio, Elyas de la Rocha nomine, qui per
receiTumGuilielmi deBuyrono a Legato faCtus
erat princeps exercitus , fed minimi obediebu
tur» cum mille ducentts militibus, & tot pedi«
cibus bene munitis , ad Caftrum appropinqua-
vif. Raynerolus de Pirovano dicSbs contratas
nobilis , cuftos Caftri , mandavic ad Vicomer-
catum Marco, ut fin^ dilatione ei mitterer au>-
xilium 9 fine quo mala erat ei defenfio . Se4
Marcus refpondendo ei mific : Non po^um ad
montes tuos auxilium prabm ; fed ad planum
bodie ftram . Et captum eft Caftrum , & turris
a Paflfarino ; & fecit praKlam , plurimis captis
8c interfedtis , 6c afportaverunt fpolia magna .
Et audivit fortiffimus vir Marcus , qui cum
CCCC. militibus Theutonici> eledlis tancbm
erat ^ & tranfivit flumen Lambri juxta locum
de Albiate , qui fupra Modoetiam per IV. mil-
liaria adeft in ripa di£ki fiuminis , & mific fe
in coftis ad campum . Paifarinus vero cum fuis
aflTuit ibi 9 & ju(fit dimitci fpoiia , & voluic
tranfire per vallem • Marcus autem cum fuis de«
fcendit de co^is» & occurric ei, & commiiTum
eft inter ipfos proelium magnum , & ceciderunc
vulnerati de exercitu Paflarini CCC. viri &
plures; ipfe* & ceteri fui fugerunt Modoetiam.
Marcus ver6 fuis , eo quod eflent pauci , pu-
gnando tanta multitudine feflis dixit : Non con-^
cupifcatis fpolia^ quia exercitus inimicorum in
Modoetia prope nos e(i . Nec aufus ftare in
Campo, ad Burgum de Dexio equitavic velo-
citer; 8c fic ambae partes^ velut yvSkaty timidas
a campo receflerunt, & remanfit campus uique
ad fequencem diem y quo a fatellitibus & k vil-
lanis illius contratas fp^Iia multa ibi capta fiint.
Vere didlum Paflarinum in dicfto proelio habe-
mus exftitifle durum & forcem contra Marcum;
& hacc teftatus fuit Marcus ipfe . In illis vero
diebus a Guelfica fadlione pierique boni viri
de Modoetia » qui dicebantur eile Gibellinas
partis , inter quos erat bonas memorias vir ^ 8c
qui me genuic, mifli fderunc in pluribus parti«
bus extra Terram Modoetias in exilium ; & ca-
verunt parSre mandatis Epifcopi Savonenfis , &
Hemerici principis Sacerdotuin , & exercitus
Legati in Modoetia . Eodem vero tempore Me«
diolanenfes cum fuis complicibus» milites &
pedites bene muniti Burgum de Carate per vim
intraverunt ; & inimicos , qui ibi eranc pro Le*
gato j vidioriose pofuerunt viriliter in confli-
(5lum : quorum magna pars mortua exftitit» aut
in ejus viribus capta .

C A P. XXIH.

De rupta de Vaprio , & miraculo avium .

P0rr6 Anno Domini MCCCXXIV. de men*
fe Februarii ciim aliqua multitudo mihtum
& peditumMedioIanenfium applicuiflent ad ri-
pam Abduas juxta Vaprium cau^>i deftruendi
poncem , qui erac inimicorum cranfitus: cunc
Raymundus de Cardona , Henricus de Flandriat
& Simonus dc la Turre , qui eranc in Modoe-
tia pro Romana Ecclefia , cum maxima multi*
cudine militum & peditum exierunc kTerra de

Ffff M«-

Oigitized by

H35 C H R O

JModoetia,& cum cis iter fecerunt ad Vaprium
pio obviando , qui erant ibi Mediolanenlies.
£t (ic ab utraque parte congregaca vil nuxima
multitudo gentium ; ied plus qui erant proRo
mana Ecclefia . Et fadlum eft , qucd ab utra-
quc parte parati funt ad proelium . Venit dies
XVI. d dti menfis Fcbruarii , qua ambse partes
crant in campo . Et C( gnovit Galeaz , qui fu-
per cuni^is Principibus Lombardiae induftrius
belli fuit» quod Raymundus dtmiferat (lac cu-
ftodia & dtfenfione Burgum de Vaprio» 8c mi-
£t de exercitu fuo audaces viros , qui per to-
tum Vaprium ignem magnum miferunt. Et ti-
muerunt , qui erant cum Raymundo, cbm vi
diiTent igncm : quare plus dc fuga , quam de
defenfione cogitavere. Et ii;iio proelio infimul
convenerunt. Eadem hord qui remanferant in
Modoetia milites & pedites Ecclefiae RomanaB
pro cuftodiendo Terram , fcientes proeltum efle
paratum » fecerunt luam monftram in Modoetia
in loco » ubi dicitur in Prato magno ; & ibi
exiftcntes vifa eft in aere fupra diiStum Pratum
maxima multitudo & innumerabilisavium ^ quas
dicuntur Taculas^ in duabus partibus partitas .
Una pars erat a Meridie versiis Mediolanum ;
alia pars major a Monte . Qpa? incontinenti ir-
Tuentes fimul una pars cum aiia , quafi e(Fent
intelligentes de inimicitia , ufque ad mortem
videbantur pro his, qui erant ad monftram in
didlo PratOy invicem facere proehum. Sed mi-
nor parsy qux erat a Meridte> vicit aliampar-
tem magnam , quas erat a Monte y impellendo
eas ; ex quibus > veluti vidse , f eclinaverunt in-
Hnitaj fuper campanilia, turres, tedk^&ar-
bcrcs. Et fic illa pars, qux erat a Monte^ di-
vi(a eft ita» quod quafi tres de eis fimul non
remanferunt ; alia pars de Meridie^ quaj vice-
rat , ftabat iupra di(5^um Pratum vokndo fimui
hac illac^.qiiafi pra^ Isetitia gaudendo de viAo-
ria . Et haec duraverunt quafi per unam horam;
poftea difparuerunt . Tunc quafi omnes , qui
erant io di<ftoPrato ad di&am inonftram, ficut
prophetizarent > jurabant dicendo : Signum ha-
Stmus quod qm funt pro parte noflra Ecclefi/t^
funt conflt£it ^ capti ^ mortui , & dirupti^ &
vere ita fuit . Ibi captus fuit Raymundus de
-Cardona , interfecftus Simon de la Turre ; ftra-
ges magna fadta fuit in illis,qui erant proRo-
TnanaEcclefia. Lla die multi interf^dli &capti
funt in campo ; & infiniti fugientes perierunt
in Abduam . Non cupitbant fugere vcrsiis Ma-
doetiam propter pavorem Mediolanenfium . Sic
taie damnum pmt funt proptereorum malitias,
4jui mifli erant a Summo Pontifice in Lombar-
diam . Veritatem in Chrifto loquort quod ego
5criptor, & quamplures alii de Modoetia, qui
hodieyivUntt hasc vidimus & cognovimus^ quas
fupra fcripia funt.

C A P. X X I V.

De firenuitate Galeazi ^ Marci^ de fuga
illorum^ qui erant in Modoitia.

VEre potuit dicere Galeaz cuncftis amicis
fuis & fiibditii , de gente divcrsa mafa
& peffima fupradidla , milisa fcfper eos plr
Summum Pontificem illud , quod dixit Judas
Machabaeus : Non in multitudine exereitus efi
viaona belliy fed de Ccelo fortitudo efi . Ipfi
venerunt ad nos in multitudine contumaci , dr
fuperbia magna , ut difperdant nos , (j^ uxores
noflras , filioi noflros , ^ ut fpoliant nos .
Nos vero pugnabimnis pro animabus noftris y

N. r C O N

1136

pro lejribus noflris . Ipfe Dominuf contcret eo€
ante faciem nofhram ; ne timueritis . ProfecJlo-
que ipfa gens peflima mifla fupra Mediolanum,
non venerant pro gloria acqutrenda Ecclefias
Romanas; fed venerant in Lombardiam pro ro-
bando , & fpoliando, 8c pro adireplejndo omnia
fuprafcripra mala ; quoniam hoc fecerunt ia
Modoetiay & in Comitatu Mediolani quantum
potuerunt . Ideo Galeaz dimicando ipfe pro lu-
llitia , & pro libertate patriae fuas confervanda»
de Coelo habuit vidloriam & fortitudinem con-
tra didlam gentem peflimam . Nunc autem di^
cam dc viro fortiflimo Marco patrias fuas libe-
ratore . At Marcu^i , congregaca multitudine »
intolerabilis prasdidtis genribus eificiebatur. Ira
enim Domini propter prasdiiSlorum malitias ia
mifericordiam converfa eft Mediolanenfium •
Marcus fuperveniensCafteIlis& Terris, ubi ha-
bitabat pra?di(5la gens , improvifus' fuccendebat
eas» & opportuna loca occupabat . Et fama vir-
tutis ejus ubique difFundebatur» quoniam contri**
tx funt gentes in omni bello a £icie ejus, & ce-
ciderunt in gladio fuo, & perfecutas funt ab eo«
Porro ipsa die , qua fa<fta fuit rupta , venerunt
nuntii in Modoetia in fero, & notificaverunc
Patriarchas de Foro Julio, qui ibi erat qusa ac-
ciderant: Tunc fugerunt in ipfa no6le de illis»
qui erant in Modoetia tam de rerreriis , quam
de forafteriis plus de medietate, fic qu6d Ter-
ra erat quafi ciereliifta . Patr archa , & reliqui >
qui remanferant, fi fciviflent ubi debjiflent fu-
gere^-nullus remanfiflet» quia putabant, 8c di-
cebant : Mediolanenfes adhuc hodie erunt bic;
non potertmus reftftere eis ; per vim capient Ter-
ram; gladio interiment nos. Et vix Patriar-
cha potuit teneri , quod non recederet , a
plerifque providis ftipendiariis fux fadlionis^
qui eum nortaverunt bonis verbis in fpe
adjutoni . Et verum fuit, quod eadem no-
€tc Mediolanenfes applicuerunt ad Burgum de
Concorezio , qui per duo milliaiia fupra Mo-
doetiam adefl: , & ibi fteterunt . Quod fi venif-
fer eadem hora , vel fequenti die Modoetiam t
abfque ulla dubitatione habuiflent Terram »
prout mihi Scriptori, & pluribus aliis, qui ho-
die vivunt , cum veritate manifeftum elt. Sed
non placuit Deo , nec SanAo Johanni Baptifta
patrono & defenfori illius Terra?, quod in pra-
vo furore ipfa Terra caperetur, ciim femel per
unum annum in antea , ut fupra didlum eft 9
ipfaTerra fone propcer peccata magnum dam-
num eflet pafla, eo quod capta fuit per Medio-
lanenfes in furore . Sed tuac Marcus ajebat Ga-
leaz: Sine mora eamus ad expuj^nandum TVr-
ram de Modoetia y cum de exercitu intmicorum
aliquis cum armis ibi reverfus non fit . Indi£is
Terra pavor magnus eft; qui ibi funt f fugient
i fade noflra^ & capiemus eam . Galeaz auteni
refpondit : Non ita , quia non dubito 9 ante^
quam veniant oClo dies » pacifice tradent nobis
Terram , & evademus periculum noflrum , &
illius Terra noftrs ; qudd cum confliSii fint &
difperfi hodie inimici noftri ^ aliter non poffunt
evadere^qui in Modoaia /eiwt. Marcus fe adas*
quavit ad confilium , fed non voIuntarie«

GAP. XXV.

De miraculo fa£lo a SanSlo ^ohanne Henrico
de Flandria •

Dle fecjuenti poft fuprafcriptam ruptam fa-
^am circa primam hocam diei 9 Henrt-
cus de Fittndria folus cumduobas^quos non na-

. . ve-

Digitized by GooQle

11 j7 M O D O E

verat, applicuit Modoctiae ; qui libcntcr pro his»
qui erant in Modoetia , vims fuitt quia erant
ftni con(ilio , qui dixit : NoUte ixpavefcere :
bene xenebimus Terrsm . Narrah qu^e nAhi
acciderunt . Et dixit : Fa(5Vo dic heri in prae-
lio dcrelid^s aroicis volui fugcrc; &fugi ne-
fcioqub ; fed in quoddam bofchcttum per
totam no£lem eundo territus nefciebam exi-
9, re , & invocando Dcum , & San6ium Johan-
9, ncm Baptiftam* apparuit mihi quidam homo
fenex cum magna barba totus maceratus ,
qui dixit : Quomodo e(l tiii ? Dixi : male ;
nefcio ubi fim^ nec qu6 pofsim ire. Ec ipfe :
Bonum eflj quod eamus Modoetiam . Et ego

Credoj qudd Mediolanenfes fint ibi. Et iplc :
Noli dubitare : non funt ; fcio tibi dicere ,

99 quod SanRus Jobannes nondum vult derelin
quere Terram illam propter fuum fanSlum
„ oraculum^ quod in illa Terra cufloditur .
„ Ibamusfemperficloquendo, quoufque fuimus
9, prope Terram iftara , (^uoniam inveniraus
9, iftos duos, qui mecum hic venerunt, Cogi-
,9 tans eundo , quando fui ad introitura iftius
9, Tcrras , vidi me aliquantulum clfe fecurura ,
& retro refpexi » & dixi iftis : Ubi eft homo
9> /i?wrx ? Dixerunt : Recefsitifine quod vi-
„ derimus. Pro certo gratiasDco ago, &San-
Ao Johanni Baptiftas , ouia fuit iple Sandius
9, Johanncs , qui modo taii mihi apparuit , &
nic me reduxit ,, . Et ait : Nullus expa-
wat ; Cuftodiemus^ & defmdemus bene Terram
iflam ; & auxilium magnum de denariis &

fenti pro cuftodire Terram citd mittetur nobis .
i fic faAum fuit . Hsc, quae de praBdidto Hen-
jico narravi f a Religiofis , & a fidcUbus tam
foraftcriis , quam de Modoetia viris , qui adc-
rant, quaddo fuprafcripta referebat , reiatione
audivi .

CAP. XXVL

Dr obfidione Terra de Modoetia ^ & de magna
careftia , qua fuzt tntus ; ^ de
rupta de Bafttta .

Vldens autem Legatus » paulatim Galeaz
ad perfedlum venire , ac frequentiiis res
ei profperc ccdcre , ad didium Henricum , qui
fc Comitem Laudenfem faciebat exclamari ,
cujus titulus honoris ei conceifus fuerat per
Henricum jam in hac Hiftoria Imperatorera
norainatura , in ModoStiam velo iter mifit per-
mixtas gentes armatas non duobus millibus
Tninbs , eigue fcripfit , ut firmiter ageret nego
tia Ecclense , & contra univerfum Mediolani
genus defenderent Terram de Modoetia . Tunc
in brevi Mediolanenfes vocaverunt amicos fuos
Vicinarum Mediolani Ctvitatum, fcilicet de Cu-
mis , dc Novaria , de Vercellis , dc Papia , de
Laude, & de Pergamo, & cum maximo exer
citu obfederunt Modoetiam , &: quamplures
vices unl eddem horS in pluribus parcibus de-
derunt proelium ad Terrara de Modoetia. Pras-
tereundo foffara veniebant certi de corura gen
|e ufoue ad palangatura , qui tunc tcraporis
f rat ftiper terragiura fv.(& , volendo per vira
caperc Terram . Sed qui intus erant , viriliter
fe dcfenderunt. Marcus autem illudebat , &
improperabat , Galeaz , dicendo ei pacifice :
S^i funt in Modoetia^ volunt tibi tradere Ter-
ram ; nunc vade ad accipiendum eam . Viden-
tes vero , quod per vim non poterant habere
eam, voluerant habere per &mem; & fccerunt
baftitas » & fortilitias circa Terram . Taii mo-
^om. XIL

I E N S £. 113I

do obfcdcrunt, qubd quafi dullus audcbat intro
portarc viftualia ; & qui portabat , 8c capere-
tur , cruebantur ei ociui : His , qui intus erant
ad dcfenfionera Tcrrap , non deficiebant floreni .
Tali nK>do fuit obfefla, quod intus fuit ita ma-
?na carcftU , quoraodo nunquam fuit auditum
tuiire in Tcrra Lombardias . Dicam aliqua : va-
luit ftarium unura farins fruraenti libras VIL
tcrtiolorura ; valuit, ftariura unura ficcalis libras
quinque tertiolorura, & aliquando plus. Valuic
brenta una vini libras trigtuta , oc aliquando
plus ; valuit ftariura unura faiis libras viginti ;
valuit libra una olei olivaB libras duas ; valuic
ovura unura folidum unura , & aliquando fep-
tera, & odto iraperiales; & Ciz dc flngulis Per
circa ofto menles duravit hjec careftia • H^n-
ricus occulte ad Legatum properavit, 8c de fa-
6lis Modoetias ci intiraavit , quia amplius in
Modoetia non reverfurus eft . Porro Legatus
queradara virura inic^uura 8c debilera noraine
Rayraundura conftitutt in M jdoetia gentis Ec*
clefi» principera. Tunc teraporis dabatur ad
horas debitas, & ad raehfurara, panis & vinum
illis , qui erant in Modoetia . Ideo cuptebanc
vinum potarc, & panera coraedere fufficientcr .
Sed cbm exercitus Mediolanenfiura aliquantu-
lura fuit dirainutus , qui erant in Modoecia co-
gitaverunt occulte per vira capere baftitara ,
quas erat adSan6turaFideIera fupra M>doetiara
per raediura railliariura non raultura longe ^
fluraine Larabri , quas dicebatur efle f jrnita de
pane , & de bono vino . De raenfe Scprerabris
didli anni, die quodara uno furarao raane filen-
ter DCCC. cquues, & mille quingenti pedites,
quorura Capitanei erant Vergiufius de Lindo,
8c quidim Allobrogus , qui fuit proditor
eor ara , prout diceoatur , noraine M^rrac-
tus de Verduno , exierunt extra Tcrrara de
M >doetia ; & cbra appropinqualTent prope
baftitara , Marcus vir in arrais fortifnraus
exivit de caftris * 8c apparuit in Carapo cum
quingentis militibus tantum; & vidcns mulcitu*
dincm gentiura in circuitu eorura : Ne formir
detiSy aitj quoniam h^p gcntes venerunt injuft^
cfim fuperbia in multittidine contumaci ad de^
lendum nos. Nos verS pHgnahim^ts pro jufiitia .
Et levaverunt alienigenae oculos fuos , & vtde-
runt eos ex adverfo venientes hilares ad proe-
liura , & tirauerunt valde • Hi , qui fuerunc
cura Marco , congrefti funt ; & contritas func
gcntes * & fugierunt in Carapum ; noviflirai au*
tera ceciderunt gladio ; & pcrfecuti funt eos
ufque ad porram & f;flura TerrfleModoetiae; &
ceciderunt ex illis CCCLXXX. viri. Et rever-
fus eft Marcus , & cxercitus ejus fequeris Mar-
cura, & dixit fuis : Non concupifcatis fpolia^
quia bellum forte contra nos efty eo quia multi
armati funt in Modoetia; fed ftate contra ini^
micos noftros , & expugnate eos , opns fuerit .
Ec fa(Sla eft triftitia magna in i lis , qui crant
in Modoetia illa die ; oc nuntiaverunt Legato
univerfa , quas acciderant. Qpibus auditis illc,
8c Gui venerant in Modoetia pro Roraana Ec-
cleiia , confternati animo dcficiebanr , quia noa
qualia voluerunt tempore quo venerunt in Mo-
doetiam ufquc in prasfentem dtem di6km ruptaSf
8c cbra non cflent digni , talia contigerunt ;

?iuia non contigit efs feciflfe opera Ecclcfias, fcd
ecerunt opera Diabolica ; quia injufte in Mo-
doetia , & in aliis partibus, ubi potuerunt , in-
terficiebant ^ nec parcebant . Ficbat ergo caedes
juvenura , ac feniorura , parvuloruraaue ; raacu-
labant thoros; rapiebant aliorura raulieres ; vir-
gincs f puellas opprimebant ; robabant ^ & fpo-

Ffff 1 lia-

Digitized by

fijf C R O

liaban^; (ilrabantur» projiciebani: domos, 8c in-
cendebant • MafcuU » oc hx^niina^t oiagni 8c pue>
li vin<5li ducebantur in eorum carceribus; fa-
1X1^69 olpnique tormeoto abfqud mifericordia eos
ii^igpbani: i 8c non fuit qui redtmertt de mami
€orum . Noii dimittebant baberi panem de Cli-
bano; noQ cacabum» nec lebetem cum efcis de
€»quinis> ciim vellent rapere fitie lancea & cly.
peo.^Sed nec .ifta fuffictunt. Aufi funt intrare
Templum (kum in Modoetia » univerf» Itaii^
(anibus. Mulii Clerici , 6c Laici« Mediolanen-
ies» & ModQetienies^ proditores, patria» de&:u-
ftoresv ctiam Lcgato confenriente ♦ aui patrisB
Mediolani cupivit efle deftrudlor, fceleftis ma*
nibus fumentes preticia & facra vafa aurea , &
alia inftnita eleymodia lapidihus> 8c margaritis
|pretio(is^,ac farN^idimis Reliquiis ornata ^ qu^
a Sjummis Pontificibus* Imperator^bus^ & Lon-
^obardorum Regibus, & Civitatibus erant po-
iita ad ornatum iyiiis San6li Templi&gloriam^
contxeftabant indigne, & contaminabant. Sic-
que fadU cft tribulatio magna Modoetienfibus
in illis diebus» qualis non tuit ia memoria vi-
ventium ; Ei fuii hic noviffioxus error eis pejor
prtore, fcilicet tempore, quo fucrunt a Medio-
lanenfibus per vim deprsBdati, & fpoliati, prout
jam diiStum eft". Item alienatae mente praeditfte
peffim» permixta^gentcs non confiderabant ^ quia
propter peccata habitantium in di6U Terra,
modicum Dominus fuerat iratus : propter quod
acciditcircaSacrumTemplum delpcoio. Alio-
quin, nifi contigifTei eos multis peccaiis effe in-
' volutos, ficut legitur de multis adverfariis Lon-
gobardorum, etiam de Imperatore Conftantino,
qui voluerat venire ad exfpoliandum Templum
Sandkum, & Longobardos: etiam hi ftatim ad-
venientes flagellati & repulfi utique fuiffent.ab
audacia. Vere non proptcr Sacrum Temp^um
gemem » fed propter gentem Lombardorum ex
devotione corum , quam habebat ad Sancftum
Johannem Baptiftam, facrum locum diftiTem-
^li Dominus elegit , prout in hac Chronica de
«dificatione hu)us Templi ante didlum eft . Ideo-
que ipfe locus fandlus particeps fa<5lus eft cum
populo malorum . Poftea autem fiet focius &
honorunni; 8c qui dereliitusvidetur iraDei om-
nipotentis, iterum in magni Domini reconcilia-
tione cum fumma gloria exaltabitur . Sic in
Hliis Hiftoriis divinitus a Summis Auiloribus
fcriptum eft . Obfecro eos qui hanc Hiftoriam
lei^uri fuat , ne abhorrefcant propter adverfos
cafus, fed rcputent ea, quae aceiderunt, non ad
interitum > fed ad correptioocm generis efle
noftri, etenim multo tempore, non finere otc-
catoribus ex fententia agcre , fed ftatim ultio-
nes adhibere , magni beneficii eft inditium . Non
enim, ficut in aliis nationibus, DomiDus patien-
ter exfpe<aat , ut eas , chm juditii dies advene-
rit, in plenitudine peccatorum pgniat, ita & in
nobis ilatuit, ut peccatis noftris in fine devolu-
tis, ita demum ia nos vindicet : propter quod
numquam quidem a, nobis mifericordiam fuam
amovet. Corripiens vero in. adverfis pqpulum
fuum amat non derelinqyendo . Sed haec nobis
ad commonitionem legeniium di<5Va fint paucis .
Jam aucem veniendum eft ad narrationem .

N I C O N «i^

^ , 0 A P. XXVIL

De Rajmwtdo de Cardona , qui fugifi car^
cmbiAs Galeazi. •

INterea quamquam Galeaz libentervellet curn
Summo Pcntifice pacem, nulium tamen aiic«
tebat in Curiam nuntium» ut hoc inteUigeretur.
Cogitavic autem , & in fe ait . HaAeo MUttem
carceratum nobilem Raymundum pauperem , de
quo numquam forth poffem babere cufiodia illius
^xpenfas ; aliquo modo^ vel paClo dimittam eum;
& videbo , fi pro me poterit intercedere ad Sum^
mum Pontificem^ ut habeam pacem . TuncAIc-
8 xander, &Schaboynus, qui efant fuper n^otia
Galeazi , padla fecerunt inter Galeaz , 8c Rajr-»
mundum & de ejus confilio & mandata ordi*
naverunt cum Becnaloe, & Phoebo domicellis
Galeaz , qui cum multis aiiis erant ad cufto*
diam Raymuqdi , qui ad modum proditorum
ambo cum Raymundo recederent caute. Qjui
nefcientes fingere modum propter foUicitam
aliorum, qui mciebant die ao<5luque cuftodiam :
Galeazait: Confilium quarite ab incarcerato^
qui ad fui liberationem ingenium habeti Chta
petiiflentduodomicelli, refpondit : Fmgite gra^
tiam petere pro me^ ut habeam hac nolfe mulie'»
rem . Et data eft ei mulier in illa no6le . Qjii
admajoreooi cautelam ait: Non potui commifce'^
C « propter verecundiam virorum^ qui mecum pro
cuflodia in Camera cubant . Si placet Domino
meo Galeaz , vellem intrare folur cum muliere
in Cameram juieta iftam Propinquam . Et con-
cefliim eft ei , folis amboous domicellis ftanti-
bus ad oftium camerse. Qjii circa pnmam ho-
ram galli cantus , de camera exivit cum eis
Bechaloe , & Phoebo extra Civitatem , pras-
tereundo foffum ad pufterlam Sandli Marci, ubi
eratProvinciatismiles, nomirie Viilagran ita, vir
juvenis & fortiflimus. Hic fsBpihs a Modoetia
iverat Mediolanum , quia collateralis erat Ray*
mundi, & fciebat facftum . Qjiii omnes trescum
funea fcala defuper foflum traxit , & eadem
nofte Modoetiam venerunt. Et coepit rumor
D in Civitate : fngit Raymundus in Civitatem .
Galeaz autem fingit dolorem , & banniri fecic
domicellos. Pl-asterea Raymundus fexta die de
Modoetia receflit , 8c ad Placentiam Legato fe
contulit, 8c de fad^is Terras ModoetiaB eura in-
diciavit , dicendo : Aut mittantur ibi milites \
dr pedites , ut pojfint campizare contra Medio^
lanumy aut aliquo modo vel ingenio cum hono^
re Ecclefia cum pa£iis reddatur Terra illa ;
videtur enim dedecus a debili Tyranno, qui
deberet efle pro Ecclefia potens , obfiieri . Ec
Legatus ait : Primo hac notificabim^is Stmmo
Pontifici . Raymundus vcro deiade ad Papam
properavit, & fuum recefliim de Mediolano ei
cum veritate paudit ; 6c docuit ei padla « qua
E petebat ei Galeaz , 8c ejus bonam voluntatem
Dlandis verbis dixit . Pa<fta talia erant . Vole-
bat tenere principatum Mediolani & Gremoo«
tamquam Vicarius Ecclefias , promittendo fuis
expenfls manutenere D. milites ad voluntatem
Summi Pontificis in quocunque loco in Lotr^
bardia fibi opportuno . Papa vero refpondit s
PaSia mihi pfacent i fed fciat Robertus Rex ^
cujus voluntati in hoc intendimus complacere •
Et Raymundus : PaCla funt facienda^ SanCie
Pater. Dico enim^ quod quando ibi plus mit^
terentur gentes , minimi viHoria confequetur ^
quia aer tlle infalubris efi nofhis gentibus . Ep
fi quos habet Ecclefia hofies y mittat ibi , fla^

gel--

Digitized by

gillum recipient ad vindiCiam , quia viri illi
in fua virtute ojlendupt habere entercejjofrex co-
ram Altifsimo » quia eis de Cwto fortifudo efl .
JFiis diiSlis, cum gratia Domini Papas, femper
lequenribus eum DomiceU:s , ad Regem ivit ;
& pa<^ , & refpoqfionem Summi Pontificis
Regi dixit . Qiii refpondit : . Pa{ia mih^placent^
tium juret Galeaz noftro fervitio ac fuo omnem
fuam virtutem ponere contra Impevialem poten^
tiam. Qui Galeaz habita hac refponfiane ait/;
Mihi eft ante omne malum tolerare i quam con-
tra facramentum vadam per me fa£lum ad
jiqutlam; ; ^ '

< C AP, XXVIIL ^

De Thef ^uro Ecdqfis SanSii ^harmis ab illis^
qui erant prif Legato i rapto v & in
Avinione portato**

HOc ver6 Anno Domini MCCCXXIV. de
menfe Novembris unus fuprafcriptorum
quatuor Canonicorum, qui aWconderant fupra-
didVum Thefaurum Ecclefiae^ Sandli Johannis ,
ut fupra dicftum eft ; nomine Aychinus de Ver-
cellis, crat ad Civitaiem Placentise » 8c ibi in-
iirmatus eft ufque ad monem ; & Thefaurum
^manifeftavit Archiepifcopo Mediolitni, qui erat
ibi . QLui Architpifcopus de confiiio , quod- vo-
luit habere , notiticavit de ipfo Thefauro Le-
gato , & dixit , quod Thefaurus ille erat pre-
tioius, 8c magnt valoris , prout eft bene. Qjai
Legatus praedidto anno & menfe , caute mifit
ad accipiendum didlum Thefaurum in Modoe-
tia; & ab Hemerico Camerlengo Ecclefiaj Ro-
.manas capti -funt cfuftodes EcclefiaeSan6liJohan-
nis ; & ipfe , & alii plurimi viri iniqui, certi
Mediolanenles , & Modoetienfes proditorcs pa-
tri^e, ducflores aufi funt intrare de noiftefacrum
Templura,& Thefaurus de loco fceleftis mani-
bus raptus portatus fuit ip Placentiam Legato .
Q.UO vifo dixit: Hdfc res grandts efi . Et Itatim
diclum Thefaurum deftinavit ad SummumPon
tificem Avinionem ; & prasfentato coram eo ,
fibi n^rratcm fuit , qualirer abftulerunt a pras-
didhi Ecclefia, & dixit: Male fadffrn efl; quia
non tndtgtmus de Thefauro. Qui Dcminus Pa-

ga mifit pto Praspofito , 8c Canonicis Ecclefias
(ajoris Avinioni , 8i fecit dare eis prasdidlum
Thefaurum in cuftodiam , & juflit mitti pro
omnibus Canonicis Ecclefix S^nifti Johannis de
Modoetia, qui erant in Avinione , qui' ibi om-
nes numero feptt m ; & cum eis Notarius nomi-
ne Johannes Caftellanus de Roma . Juflit autem,
quod Charta tradereiur de Thefauro dato in
cuftodiam fupradiftis Prscpofito , & Canonicis
Ecclefia? Majoris Avinionis , 6c in di(5>a Charta
fcriberetur pondus didli Thefauri , lapides pre-
tiofi, margarita^, 8c totum illud per ordinem ,
£cut erat . Et ita fa<5>um fuit in praBfeni ia Mat-
thaei de Ribc ldis de Modoetia Canonici Eccle-
iia? Sandli Johannis de Modoctia , 8c aliorum

Suamplurimorum Canonicorum d\{^x Ecclefias
e Modoetia . Qui Prsepofitus, & Canonici Ec-
clefiag Avinionis fecerunt portare di<Slum The-
faurum in Sacreftia diiftas Ecclefise fuae in eorum
cuftodia« Et iupraicriptus Dominus Papa pvx-
cepit , quod Thefaurus reddatur , & portetur
in Modoeiia ad locum fuum ad tempus oppor-
tiinum , cum padVis & conventionibus , prout
in diiSla Charta juflerat poni, & pofita fucrunt,
ficut in ea Charta plenibs continetur . Aliud
autem in Hiftoria audiendum eftpulchrumSan-
^i Johannis miraculum\ , . . 1 .

M O D O T 1 E N S

c A p; XXIX-

De miraculo viftoni^ faits per Saniium jf&m
bannem Gateaza; dr de Terra ModQc^
ti^ ficuti fuit ii reddita^

POctb Ga^ea^ habuerat confilium^ ai Md(ii<^
lanenfibus./civibus , fi habuiffet Terram
Modoetias fpoUandi eam , & non dimitter- la-*
pidem fupra lapidem ; & fic propofuerat ia
corde fuo , Suprafcripto eodem anno £c n\cnfe
Galeaz una die fmaaiavit intra fe de;labore> 8l
damno, quodipaiiiebatur^ eo quod nqn valebat
habete Teiram... N.o<9:e illa appacuit ei^per yiA
fionem SancShia ' JohanneS; Baptifta ^ qui dixit i
Gale4z % Galeaz^ Terram MoioHtia non ft^ju^
gabis itd tuum dominium^ donec non mutaveris
propQ/itum^ Terra illa efi in cufiodia San£H
Jahannis , quamvis propter multa pec^ata
ea magna damna fit paffa, Tu cogitafti eam
derupare , ut maneat inhabitata % ^ meum
Sanhum Oracutum ibi ad meum hon^nrem divi^
nitus longo tempore ifidificatum vis maneaf de*
reli6ktm * Qtiare tibi dico x muta propofitum^
propQne reShlficare di^am Terram qua eft^ in
mei cuftodia, Si hac fecerisj eam in manu tua
tradam, Dies venit; de hoc > quod viderat in(
fomnis , quafi nihil curavic. Sequenci aiodte^
SancSlus Johannes icerum fibi per vifionem ap^
paruit, 6c eadem verba, ut ia primis, ei^iHici
6c fubjunxit , dicens; Si verba mea non 'OUdts \
de tna intentione male habebis , Qfii motus ^
fbmno recordatus quas audierat a San^Sto Jo^
hanne Baptifta egit, Sc in totum primum pro*
pofitum mutavit , & voluntatem San<Sli Joha-
nis i« corde fuo propofuit . Qiiod , ut manife-
ftum eft, bene attendit , quia Terram Modoii-
tiaBf quaj propter guerram de fuo bono ^riftina
ftatu erae quafi ad nihilum redacSla , cico forti*
ter recStiixcavit, Mutato prupofito die quarco
habuit Ambaxiatores de concordio fiendo refti*
tuendi fibi Terram; fub cu jus fpecie qui erant pra
Legato proditionem perpetravere cum quodam
debili Laudenfi pifcatore , qui cum NavicuU
eundo per Abduam in quodam fecreto loca
inter vepres in pluribus diebus perforavit mu-?
rum Civicatis Laudas Ec qu idam nodte Maxi-*-
nus de la Ecclefia de Crema , & certi Lau-
denfes Guelfi di<5l« Civitatis exules, 8c quidam
Coneftabilis nomine Barbaranus vir Guafconua
cum CCC, hominibus peditum 85 equiium per
ipfum foramen intraverunt Civitatem , interfi-
ciendo plurimos cuftodes. Sed Beacus Joban-
nes , qui Galeazo permucaverac propomum «
fecundum fuum velle ad bonum incencum pro-
miflionem reftitutionis Terraa Modoeti» voluic
attendere ; quia qui ordinaverant proditionem ,
habebanc intentum non reddendi Tcrram Mo-
doecias , fi habuiflent Civitacem Laudae . Idea
Laudenfes merico Sanfti Johannis , prouc pu*
candum eft , incracam prodicorum fenierunc , 8c
ad arma concurrunt ad foramen cum magnis
curmis. Sic faciendo qui eraac excra Civicacem
inimici , qui debebant cum aliis intrare Civita-.
tem , fugerunt . Maxinus , 8c Barbaranus cum
multis capti , ceteris fuis interfedlis , ad tortu-
ram pofici perpetratam nequitiam manifefta-
verunt . Tunc videns Legatus ei nihil ad per-
fedlum venire, fecit concordium , & a diebus*
decem menfis Decembris proxime fequentis
reddita fuit GaleazQ Terxa.

GAP.

Digitized by

"41

C H R O N 1

C A P. XXX.

t)i tamentu & fufpirm femarum fnper Terra
de Atadoitia ^ ubi flwa notabilia
exsmfia «

PQfrb rccedentcs Usde permixtae gentes , di-
miferunc Sacruni Templum fpoliatum ^
Terram Modoctiae peribnis ^ 8c omnibus bonis
vacuam , & quafi ruinatam , ftaniem ficut fic-
cam arhorem derufcatam, non ferens fru<5tum .
Galeaz vero fecundbm quod promiferat , eos
Ibciavit ipfa die, dum tranfierunt Abduam, ne
injuriam paterentur k Mcdtolanenfibus . Et in
Modoetia mandavic pro Poteftate quemdam
fuum Collateralcm cum certis mtlitibus & pc-
ditibus npmine Trichcdum ScariUem Brixicn-
iem y qui jubet omnes Modoe rienfes tam Guel-
dficag, quam Gibellin» faftionis ( tranfafta fane
£c integraliter parcendo unicuique ) cum omni
iecuritare ex parte Galeazi magnis bonis &
honoribus promiffis , in Modoctia ftare , pro-
mitteado firmitcr cum aequali juftitia Terram
redlificare. Tunc plurimi magna maturitate ,
£c bonae famae viri icnes , quorum pars adhuc
in ipla Terra remanferat y cetcri exulcs exfti-
terant , fimul veris amplexibus fa<5ta confola-
tione videntes defolationem Terrse fu« , & me-
xninendo felicitaiem ipfius , pro qua fa(2i fue^
rani infraferipti verfus:
J/ionua Terra lonay civili digna Corona.
A^onzia cun£iorum dives & plena Bonorum
jMonzia dat Drappos cunSlis mercantibus aptos.
Monzia ftat damnis precibus defenfa Johannis.

Ajehant' cum (ufpiriis & lamentis per collo-
quia platearum, etiam in fanftoTempIoorando.
Qpomodo fedet fola in bonis artibus nominata
fertilisTerra? Plena populo, faifta eft quafire-
pudiata vidua; vocata aSummisPrincipibiisDo-
ciina, & caput Provinci» Lombardorum, fa6la
cft fub tributo diverfarum gcmium • Plorans
ploravit per diem & per noSem, 6c lachrymas
cjus in maxillis cjus • Non eft qui confoleiur
cam ex omn bus caris ejus . Omnes amici ejus
fpreverunt eam*, & fafli funt ei inimici , cbm
depr^darentur & fpoliarent eam . Mtgravit
oropter affliaionem & muhitudinem fervitutis ;
nabitavit inter diverfas gences , nec invcnit re-
quiein; omnesperfecutores ejus apprehenderunr
cam incer aqguftias. PeccatumpeccavitModoe-
fia, prapterea inftabilis fafta eft. Nom folum-
modo extranei, fcd omnes vicinarumTerrarum
propinqui *, qui glorificabant eam , fpreverunt
xllam , quia viderunc ignomi liam ejus . Ipfa
aucem gemens converfa eft rerrorfum , manum
fuam mifit hoftis ad omnia defiderabilia ejus ,
quia vidicpermixras gentesingrelTasSandluarium
luum , de quibus piSBcepcras qui habitas tn aU
«iflimis per Apoftolum Petrum , per Prophetam
Johannena , oc per Archangelum Michaelem ,
prouc legiinus in Hiftoria , cuidam fandlo viro
luifle ab eis revelatum , uc dicerec Imperacori
Conttantino , & illi , qui cum eo erant , ne in-
crarent non folummodo facrum Tt mplum , fed
in cerris , auc confiniis Italicnfium vifitantium
iUud . Onmis populus cjus gemens, & quogrcns
panem; dederunc prctiofa qu«que pro cibo ad
refocillandam animam . Vide Domtne , & con-
fidera Terram Modoeti», quam fa(fta eft vilis,
Longe ab ca faftus eft confolator ; fadhfuntfilii
ejus proditi, ciim invaluic inimtcus . Mandafti
Domine adversiim Modoecienfts in circuitu ejus
hortcs ejus ; ipfos intus & foris interfecit gladius

C O N 1144

eorum. Fadla eft Modoetia, quafi polluca omni
turpitudine inter eo$ . Audite populi univerfi,
& vtdcte dolorem Modjetiae . Virgines ejus ,
& juvenes ejus abicrunt in captivitatem ; vocarkc
Terra Modoetias amicos , & ipfi decepcrunt eam.
Sacerdotes ejus , 8c Senes ejus confumti iunt ,
quia qusfierunt cibum fibi, ut rcfbcillarent ani«
mam fuam, &non invencrunt . ]uftas esDomi«
nus , quia os cjusjuftejudicando ce ad irampro*
vocavic • Domioe quod vis jube ; fed vircuceoi
patientis tribue . Oculus non vidic , Deus , abf-
que te , qua^prasparafti expecSbncibus ce; & fa-
cienc^ jufticiam in viis fuis recordabimtur tui.
Ecce cu iracus es, &peccavimus; tn calpis fui«
mus femper , & falvabimur in cui mifericordta.
Cecidimus quafi folium univerfi • Nunc Domine
pacer nofter es ru ; nos vero lucum ; tu ficS^ot
nofter , & opera manuam cuarum omnes nos •
Ne irafcaris Domine facis , nec ultra memineris
iniquitates . Ecce refpice : populus tuus omnes
nos ; Terra tua fa<5Va eft deferta ; fpoliata eft
domus fan£ttficationts tuas , & glortas noftrae ;
ubi non folummodo patres noftri Modoetias, fed
Terrarum Lombardarum populi per iAterceflio-
nem magnt principis cui Johannis Bapctftas, lau*
daverjnc ce ; & omnia defiderabilia noftra veHa
funt in ruihas . Numquid fuper his continebis te
Domine , & affliges nos vehemencer ? Domine
adjutor nofter ^ & prote(5lor nofter cs; confidU
mu^? in tua mifericordta ; adjuva nos, Creatoc
nofter , & miferere nobis, quia pauperes fadti
fumus ; faiva nos fperaotes in te .

C A R XXXL

De bomSf fu^ coepit facere Galeaz hmnnibusl
poftquam reddita fuit Terra ; & de adp^
ficationc Caflri in Modoetia »

GAleazpoftquamreJdita fiiit fibiTerra, ho-^
mines didtas Terras qui crant Vcnctiis, 8c
in aliis Civitatibqs & Terris Lombardias fparfi^
cum precibus, minis, & bonis promifliorabus.,
eos ad Modoetiam venire fecit ; ab ufuris &
perfecutioaibus creditorum fuorum illos Ubera-
vit ; & omne malum & damnum inter ipfor
inde retro fa6tum quod parccrenr^juflit; & nu-
gnam juftiriam in repubHca di^tte Terrae pofuic»
Et Caftrum , quod eft in Modoetia juxta flumeii
Lambri vcrsiis Mediolanum , mirabili modocum
magno opere anno fequcnti poft reftitutionem
Terras de menfe Martii conftruere coepit • Sed
ciim in diifto Caftro graves carceres conftrue-
rentur, amultis, qui erant inopere, &al>aliia,
qui vcnicbant ad videndum opus Caftri , ctim
icntirent in civibus Mcdiolani efle diicordtamit
vaticinabantur dicendo : Galeaz Princeps nofter
pro certo facit fieri Jibi , & fratribus fuis hic
carceres ; & pojfent bene ejfe primi^ i» i(^o
Caftro incarcerabuntur : & vere ita fuit * Eo-
dem ipfo anno , & in projtimo fequenti in ma-
gnis fortilitiis didium Caftrum ponendo, nmkis
magnum gravamen erexic .

CAP. XXXIL

De Raymundo de Cardms capto iterum
ab Aune .

IStis vero diebos Florentini exercitum ma-
gnum moverunt contra Caftruccium Prtnci--
pem Lucanum , & petiero Summo Pontifici
Ravmundum de Cardona pro Capitaneo . Qjoi
dixit : SanSle Pater^ SanHe Pater^ non poffum,

quia

Digitized by

"45

M O D O E

fuia juravi Gafeazo infra terminum tot men-
fium fi non valeiam eum reducere ad veftram
gratiam^ revertendi in viribus fuis^ licH tali
ntodo recefjenm , frout veftra SanClttati notum
ift • Et Dominus Papa : Abfolvo te a facra-
mento » quia pa£ia Jecum faCia , poflquam red-
dita fuit Terra Modoitia , funt » quod qutlibtt
incarceratus dr bannitus pro illa guerra de
utraque farte debet ejje d vinculis » Cr 4 banno
abjolutus , Itcet non fint omnes nominati per
romen . Et fadlus eft Capitaneus . Ad Alturo-
paiTufD proelium initum eft inter Florentinos &
Caftruccium ; & coniritus eft excrcitus Floren-
tinorum a facie Caftruccii; & capius eft Ray-
mundus , qui fe reddidit Azoni filio Galeazi ,
qui cum trtceniis militibus ibi fuerat in prsefi-
dio Caftruccii . Azo eum tradidit Caftruccio .
Domicelli capto Raymundo fecrete venerunt
Mediolanum ^ & Galeaz, qus gefta erant a
Raymundo, retuleruot, qui oona ftde fuopofte
in luo lervitio fuum interpofuit confiiium ocfa-
vorem. £t Gale^zo ait Domicellus : Si quis
dixtr.t nobie ^ quando tale nefas fectftis ^ quo^
mbdo cvaditis} Et ipfi: Magnd veftrd miferi^
cordia p^r intercefjionem amtcorum ^ dicemus
Domint i Et ille: Non ita^ fed dtcite: tnter^
rogate Galeaz ^ qui nos hoc facere jujjh • Qui
re{le cum Domino veftro agitis , nolo qudd m*
digne nomen proditorum fumatis. Ex naec fuit
xnagna & ^ommendabilis prudentia , & gratui-
tas tanti Principis ^ Nunc audiamus miraculum
grande, quod Sandlus Johannes Baptifta vpluit
oftenderc ad confervaiionem Tliefauri fui , &
ad exaudittonem precum f Aarum per Beatam
Theodolindam Reginam Lombardorum^

C A P. XXXIII.

De miraculo fa6lo a SanHo jfobanne pro Tbe*
fauro ftiOy quem furatus fmt aliquis
in Avinione.

REpofito fuprafcriploThefauro a fuprafcri-
ptis Pra^pofito , & Canonicis Ecclefise
Majons Avimouis in Sacreftia Ecclefias fu» in
capfa una cum plunbus clavibus claufa , ut fu-
"pra di<5lum eft; eUpfis quampluribus menfibus
quidam familiaris dmicus cuftodum , etiam co
'gnitus k Pra?pofito & Canonicis iupradid^ae Ec
<cIefiaAvinionis, qui fsepe & multotiesfiequen-
cabat in di<S^a Ecckfia , & in ofHcio iuo , fic
^uod erat in illis quafi unus ex illis : fciens ille
maledicS^us deTheiauro ibi repofito. & videns,
quod nemo curabat ire ubi erat capfa dtdti
Thefauri , quia Prappofitus & Canonici crede^
bant didlum Thcfaurum ftai e in loco fecuro ;
fed eis evenit < prout ait Boetius Lib. II. de
confolatione : Qiia tero peftis ejjicacior ad no-
cendum^ qudm familiaris inimicus? Tunc illc
nequam cogitavit furari didtum Thefaurum ,
& cum eo recedere exira Avinionem , & ire
in aliam provinciam , dicendo : perpetualiter
ero dives . Et ficut cogitavit, facere voluit:
cui malitias Sandtus Johannes» volendo cufto-
dire Thcfaurum fuum , reftirit Venit die quo-
.dam ille malignus; caut^ aperto oftiodiiSlsSa-
creft 2, claufuras capfie ignominiose aperuit ,
'& Thefaurum illum accepit, & ut cautiiis.ex-
portare poflet , partem vaforum aureorqm rpa-
^vit & fregit ; fic deinde cum Thefauro re-
celFit. Ivit ad pontem Rhodani, volens ire in
Regnum Francias. Ibi videbantqr ei fupra di-
&uTti pontem eiTe milites , & . pedttcs .armati
cuftodientes , ne aliquis cum didlo ThiefaprQ

T I E N S E. 114«

tranfiret ; & cogitavit recedere ab una alia
porta Civitatis Avin onis, & ire in aliam pro«
vinciam, Iterum ei fimile vifum fuit; & fic ab
omnibus portis Civitatis Avinjonis, dum exire
voluit, fimilia, ut -viderat ad dicflum pontem ia
primis, vidilfe fe credidit. Reverfus in fe, l*u-

{)er fe ftetit , & in fe dixit : Vendam caute il-
ud quod potero in Avinidne, & cum denarijls
recedam omnino. Et non cogitavit, quod con-
tra Deum , & San<5ios ejus non eft confiliuni •
Tunc portavit quamdam partem dic^li Thefaurj
cuidam aurifici nomine Vanni de Florentia »
qui tenebat fabricariam in Avinione, & dixic
ei caute: /^ix emere aurum iftudi Refpondit:
emam . Vifo, hCto pretio, ponderato, dixic
g ei: Habes de alioi Refpondit: babeo. Et ipfe:
porta mihi reliquum ; ponderato tibi folva n, •
Et fecit fecum poftam , quod eodem die poft
vefperas hord debitd ordinata debebat porcare.
Aurifitus ille fciebat de didko Thefauro Sanftt
Johannis aModoetia in Avinionem SummoPon-
ufici portaio . Profeftoque , ficut placuit Deo^
& San<5lo Johanni , incontinenti ivit ad Curiam
Dommi Papa , & abfque verito intravit ufque
ad oftium Cameras Domini Papae . Ibi crebrei
pulfando dicebat: Habeo fecreta nuntiare San»
llo Patri . Qjji chm hac diceret , de ilaandato
Domini Papa fuit coram ejus praefentia ; & di*
xit ei: SariUe Fatery Tbefaurus magnus eft in
Civitate fpoliatus; & narravit per ordi*
nem fibi quidquid cum illo maIedi£lo gefterat.
Vide miraculum . Incontinenti Summus Ponti-
fex mifit pro. fuprafcripro Praepofito Ecclefias
Majoris Avinionis, qui chm coram fe aifuiiret»
dixit ei: Qjitd e(l de Thefauro Ecclefia SanCli
johannis Modoetienfisi Refpondit : Ben^y San^
ie Pater . Et ipfe : Non credo ; & dixit ei :
^^ade cito; vide abfque mora ^ nnuntia mibi.
QjLji ivit, reperir capfam non claufam, & The-
laurum expoitatum ; & territus cft quafi ad
mortem. Qui ftatim redivit Summo Pontifici,
eiquc dixit : SanCie Pater ^ parre , parce , Tbc'-
faurus ille ablatus eft . Et Dominus Papa: Per
Deum ptr ,D£um male tibi ertt ^ ^ frairibus
tuis. Et incontinentiDominusPapa juffit,,qu6d
£) de familia fua mitterentur quamplures, qui fta-
rent in cuftodiam in locis ordinatis in viis , 8c
angulis per circuitum domus , ubi mor&batur
didus auriHcus, & dixit illi aurifico; Stubisad
^attonem tuam ^ ^ expe£iabis bominemf &
quam citius venerit; facies fignum illis^ qm
ad euftodiam erunty & capient eum ; ^ tu fe^
rum ibiSf ducent eum ad ^udidium . Et ita
fa(5lum eft; du<S^us ad judicium pofitus eft ad
corturam , qui omnia , quas per ordinem fecer
rat, & ei acciderant, ut fupra fcriptum eft ^
manifeftavit & dixit. Judicatus , ftraicinituS
fuit per totam Civitatem Avinionis; in fine fuf«-
penfus fuit per gulam (upra Caftell ti(4m, ubi
de multis in Avinione fit juditium . Et fic illl
E maledidto evenit illud, quod depre ata eft glo*
riofiffima Theodelinda Regina, qu« fegit ofter-
tionem didli Thefauri SanCbo Johaoni quos di-
cendo oravit: Si qmsquoltbeitempore banc do*
nattonem voluntati fua corrupertt , tn juditii
die c(4m jfuda tradttore damnetur. SupT^fcdp*
tus vero aurificus» hac fuprafcripta o.ccafiQ9^j
incontinenti fa<ftus fuit Mazzerius Domimi Pa-
p« , & ufque hodie tenec bencfkium , & valec
reditus ejus omni anno florenos CC.^Ufi <Jpft-
re admonendi funt omnes viventes, i quod neni
audeant , nec praafuinaai aliquo. moda fv^ri j
ipoliare , nec dimii^iere fupradiftum TMlaa-

rum» 4d hoc cada» judiciwi iMledi(Ski(H

nisy

Digitized by

U4r C H R O

que4 deprecata eft Beata Theodelinda Re
^ina , cvps preces , prout patet , exauditae funr^
i Deo , Sc k San£Vo Jobanne . Porro reddito di-
f5lo Thefauro ab illo inaledidlo latrone , tunc
juffit Donfiiaus Papa, itermn di6lum Thefaurum
dari in euftodia fuprafcnixis Pratpofito .& Ca-
nonicis Ecclefi^e Afinionis fob magna poena .
Q.ui didlum Thefaurum pofuerunt in unam
capfiim hepe ferratam , ita quod vix in una die
jpoiTit aperiri » 8e di<£him capfam cum di£lo
Thefauro appenderunt in altum juxta altare
majqs ad unam voltam in Ecclefia majori Avt-
fiioniSy ita quod omni die poterat videri ; & ibi
femanfit » donec in Modoetia ad fuum locum
Sandhitn portatus fuit . Veritatem in Chrifto
Ipquof , quia rengiofus & fapiens vir fupra-
fcnptus Presbyter uratianus de Arona Canoni-
cus & Vicarius pra?di<Sl0BEcclefisModoetien{is»
tntelli^entes Sc difcreti viri Franzius Liprandi t
]obannes Baldironus , atque quamplures reli-
gioit 9 & alii fideles, qui omnes hodie vivunt t
hon mihi foli Bonincontro Morigie , fed quafi
omnibus, qui in Modoetia funt, proteftati fuere,
qu6d ipfis exiftestibus in Avinione , a venera-
pilib.us Archiepifcopis, Epifcopis, Archiprcsby-
teris Religiofis , atque a fidelibus & difcretis
Viris biBC relatione cognovere , lititno per tot ,
quot in Avinione funt nomines, (upraicHptum,
quod fcripfi, miraculum probaium eft effe ve-
rum , QuQ quidem Thefaurus redditus fuit, ac
Modoetiam portatus Anno Domiai MCCC-
XLIV, precibus & rogaiione Domini Johannis
Archiepifcopi, ac DQminiMediol^ni, qui ipfum
Thcfaurum fibi de Avinione portatum Modoe-^
tias prflBfentavit Anno DQmioi MGCCXLV. die
LuQ» XX« Martii^

C A R XXXIV.

Di ^ohanm^ fui vAih Mediptannm caufa c§n-
fittndi fum Gateaz& fac€ fienda

POrro poftquam reddita fuit Terra Modofi?-
tkB , Anno proximo fequenti curfo MCCC-
XXV* de menfe Januarii y c&m tunc temporis
habitaret in Civitatc Parmae in fpefcialitaie ve*
rus amicus Rdaiidi , & Franctfci de Rubeis»
qui diA« Civitatis erant principales , Johannes
Morigia de Modoetia, idem venit ad Civitatem
MedWani ad conferendum iecreta cum Galca-
to de pace fiendaaditfko Legato cura ipfo Ga*
kazo. Qfji honOrifice receptus fuit, & libenter
auditus ab ipfo Galeaz , & graiiose vifus a ce-
teris de Vicecomitibus. Die quadam prafente
me Scriptore , ipfe Johannes dixit Rizardo Mo-
tigxzi^ QiHd efi de retra noftra Modoetiai Qjji
relpondit : Dimijfa efi ai iltis , fui erant pro
Romana Ecelefia ^ fieut ardor derufcata , qui
lohannes ait: Rizarde noti timere : Deo dante ,
©• meritis Sanffi ^ohannis qdjuvantibus , /i-
ciam citif fuid il/a Terra fiet arbor cooperta
de bona rufca^ ferens fruSlum . Hsec dixit, quia
confilio , & £ivore didk>rum de Rubeis talia
habehat a Legato, quhd non dubitabat, cbm
gratio.e foret auditus a Galeazo demandare ad
cxecuiionem diCkam pacem cum magno hono-
rc fui ; lcd nondum habuerat refponfionem de
verbis intimatis ipfi Galeaao. Et ftctit in Mc
diolano pcr dies XI. Habita refponfione , non

Srout putahat placita , rcccffit , fecum habens
[XV. milites , qui fociabant iUum fecundhm
Galeasi mandafum. In yeritate chm deberet
tfccodere equum , ipfi Riaardo r & inihi ait

N I C O N 1148

^ cum magno fufpirio: Timef^^ & dubito fortiter
de difcordia fratrum. Dico enim vobis \ ub%
non eft concordia fratrum^ ibi non eft Dei auxh-
lium . Utinam ifti fratres de Vicecomitibus
Principes noftri cognofcant^ quam habuerunt dt
Coelo cum labore viSloriam , quta ingratitudo
eft omnium bonorum extirpatiol X}}n ivit eodem
anno infirmato corpore ad Civitatem MutMp
ubi fpiritum exhaiavit.

C A P. XXXV.

De difcordia , qus fuit inter Galeazwn dF
JMarcum ; & de Epiftola miffa ptr Mar»
cum Ludovico Regi ; & de Epi^
Q ftola mijfa ab ipfo Rego

Galeazo ^ Marco .

FUit autem magna difcordia illis diebus m*
ter Galeazum ex una pane , & Marcum
fratrem fuum , & Lodrixium Datruum eorum
ex altera , pro multis caufis , 8c maxime quia
Marcus & Lodrixius credebant in rebus contra
inimicos geftis , prout ipfe Galeaz , viriliter
egiffe . loeo tamquam potentes volebant in ur-
be agere . Galeaz autem nolebat , fed prouc
Princeps liber omnia difpoaere , & unicuique
juftitiam , aut gratiam tribuere in republica
volebat . Marcus ver6 8e Lodrixius hoc mole<-
fte ferebant , & cum indignatione magna dice-
bant. Quis eft ifte Galeaz , ut eiferviamus }
Tunc temporis chm Lodrixius injuft^ peteret k
Communi Modoetis d« toto tempore guen»
falarium Poteftarias d\6kx Terra^ ei conceiEB dU
£io anno , 8c menfe , quibus per eum (poliata
fuit : id Galeazo.innotuit ; & me prasfente in
Modoetia in Ecclefia Fratrum Minorum quafi
minando ait Re6lori , & multis de Confilio di^
<fta9 Terne : Nolo quod refpondeatis de Terrm
ifta Azoni , nec Marco , nec alicui perfons d€
Mundo , nifi mihi foti ; qui , Deo dante ^ dl*
meritis SanCii jfohannis Baptifla adjuyanti^
bus , folus cum enfe banc Terram acauifttuf
fuif. Igitur Marcus , coofentience Loarixio,
attraxit ad fe precibus, minis , promiflionibus
D f de magnis civibus Mediolanit & f^cit fibi par-
tem magnam contra Galeazum ; & ordinavk
de adventu Ludovici Imperatoris contra vokuL-
tatem ipfius Galeazi, qui Lbentius voleba^ cuoi
Legato concordium . Et facfta eft contentio
magna in urbe propter difcordiam Fratruot
fupradidtorum . Mafcus igiturfcripfit Ludovici»
Imperatori in hunc naodum : Bene fit Domin^
meo Regi in mari terraque. Nulla dilatio fua
praparationi ad recipiendum Ceronas ei confti»
tutas in magno Regno Italia fiet , quamquam
cum magnis promiffis alienigenarum conentur
decipere per jraudulenta paaa potentes Lom^
bardia ut magno Imperatori velint ejfe rebel»
les , maxime illum de Mediolano , qui Deo
E dante potentiis & meritis Domini mei Regif
adjuvantibus contra volentes decipere jam inde
retro habuit viShriam ^ tenet principatum .
Attamen Mareus qui potentiam & vires ha^
ftium confregit » & urbem Mediolani protexit 5
ut & ipfe efus frater , qui principatum tenet p
obfiftet ad pradi^a paSla j & expeHabit velo^
cem adventum magni Regis 9 qui dabit cunSHt
Sacri Imperii amicis gloriam & fortitudinem
Marcus VtceconHs^ & multi amici Domino fuo
Regi fideli/Jimi drr.

Ad Mediolanenfes autem Regis Epiftola talis
erat: ,, Ludovicus RexGaleazo, &Marco fira-
„ tribus» &SenatuiMedioIanenfi falutem. Mos

vo-

Digitized by

jf49 M O D O £

9» volente$ eos 9 qui funt in Regno noflro Iralia
(ine .tumultu agere , & rebus fuis adhibere
diligentiam : i^udivimus , Lombardos non
conlenfifle voluntati noftra, ut fe transferrenc
cum fraudulentis promiOis eis fadHs ad ritum
alienigenarum , & non velle tenere fuum in

„ ftitutum ; Volentes igirur hanc quoque gen-
tem quietam efle , itaiuentcs judicavimus ,

9, ab alienis juribus libertarem reftitui illis , uc

„ agerent fecundhm majorum fuorum confiietu-
mnem . Si igitur in negoiiis fidem conferva-

„ vericis ^ etiam deinceps honoris vobis caufa
effe reputabo . Quare fi fic eftis ut volumus,
& ipii bene valemus , cum veloci apparatu
cit6 veniemus ad accipiendum quas noftra
funt , & dabimus divina largiente gratia pa-
cem rebus . Bene valete .

C A P. XXXVI.

De Marc$ , qui ivit ad frafentiam Regis
in Tridentum .

PArvo poft tempore Rex ad Trentum Civi-
tatem applicuit; Marcus ad ejus prxfentiam
ivit 9 & fratrem non cum honore fui de mulcis
accufavit; 8r de pa<Sli$, ficut cum Legato age-
bantur; ei intimavit. In fine Regi fuppiicavit »
qu6d abfaue, mora Mediolanum veniret ; qui
ei promilit. Et difplicuit Galeazo , quod ad
Regem properaflet. Et cbtn reverfus foret , ei
ait : Marce » Afarce^ talts putat fe fignare^ qui
fuo cum digito fibi oculumeruit. Marcusautem
refpondit: Galeaz^ Galeaz^ qui folus vutt effe,
folus remanebit . Voluit dicere, tu foiusvis ha»
i)ere dominationem .

C A P. XXXVII-

De adventu Ludovici Imperatoris in Italiam ,
fb* de ejus ccronatione^ dr de his^ qua geffit
adversus Galeazum in Mediolano ;
. & de Nicolao Papa ; & de libc^
ratione & morte Galeazi ,
aliis geflis illis
diebus •

P0rr6 Anno Domini MCCCXXVII. Ludo-
vicus Rex ab Alemannik ieceflit pervallcm
^o^icam iter faciens in Lombardiam venit ;
Civitati Cumarum de menfe Maji appiicuit ..
Oaieaz magnifice ad ejus prasfenciam ia di(Sla
Civitate fuit . Marcus , & Lodrixius ver6 cum
TDuItis nobilibus civibusMedioiani ibi feftinave-
runt, cauie confeacience FrcinchinoRufca di<ft«
Civitatis Principe ad Regem de multis crimini
bus Gaieazum accufaverunt . Qui fe excufabat,
& ipfos in muitis reprobabat ; & fadlum eft ii-
tigium magnum inter ipfbs, & fuppiical>ant fieri
rationem a Rege. Ludovicus Rex refpondit .
Si quid a Galeazo altqui petere velintj ab inju^
riis difcedant. Mediotanum fupplices proficif"
cantur : ibi quod dignum fuertt adimplebitur.
Ea manfuetudine atque mifericordia Regiam
Majeflatem femper fuifpe , ut numquam ab ea
mifericordia , auxilium^ juftitiaque fruftra pe-
tatur. Sed cbm IV. miiiia equitum in Medio-
lano Rex mififret die XVI. menfis Maji di<Sli
anni hord vefperarum fblemniter & honorifice
cum Regina intravit Modoetiam , die fequenti
Medioianum deftinavit . Ibi k Gaieazo , & a
Mediolantnfibus cum magno honore receptus
fuit. Licet muiti accufarent Gaieazum, magni*
£cavit eum Rex in confpedlu omnium /& iU*
Tom. Xil.

T I E N S E. 1150

tuit ei Pfincipatum , & qu«cumque habuentt
priiis ; & apparaverant de Coronatione fienda
Regi. Canis de ia Scala » qui tunc temporis

Ec tentid florebat fonudique, bal^ fecum mil*
J quingentos equites ele^los , & tot pedites,
iilis diebus v^nic Medioianum . Gaieaz aucem
ad Monailerium SaniSli Ambrofii fecit pra^ra«
ri Hofbicium ei t qui ibi fuperbe in una nodle
ad pufterlamSan6li Ambrofii fuper foflumCom-
munis Medioiani pontem conftrui fecit, ut ab
eodem exire & intfare poflet Civitatem . Qpi-
bus auditis » G^^ieaz alia no<Sle didlum pontem
deftruxic ; poftea vero , prouc placuic Regi , de
ecdem ponte fa<Slum fuic . Canis poft hasc juflit
expenfatoribus fuis, uc emere deberenc per qua«
g tuor dies omnia vidbuaiia tamdomeftica, quam
faivatica, ut Galeazum verecundaret; fed non
valuic , quia ubenas Medioiani nimia eft , &
quanchm plus emere ffcic , cantbm pius dupii-
cavic , & jcuiiibec emere voicnci de praediilis
nihii defuic. Sed expenfacores ei de abundancia
reculerunc , qui aic : Plus eft de hac Civitate »
quam di£tum fit.

PorrbGaleaz convocavit amicos in Civitate,
In Medioiano venerant ad coronandum Regem
Magnates Lombardias; & congregata multitu«
dine coronatus eft Rex fcrreo mademate ab
Epifcopo de Aretio Mediolanenfi Arcliiepifcopo
Pafchali die Pcntecoftes. Canis k Medioiano
recefiic , non valens obcinere qux voiuit ibi , &
Veronam icer cepic. Prouc refercur, cogicavit
hal)ere principacum Ambrofianas Urbis , ciim
muica eo cempore a magnis Civibus agerencur
circa Imperacorem . Tum Marcus, & Lodrixius
oongregata muititudine nobilium Civium Me-
diolani iecum» ad Imperacorem dixere : O Rex :
nosnon imperium , neque divitias petimusi fed
ut reftituas Civibus libertatis prafidium ^ quod
miquttas Galeazi eripuit. Mifericordiam , au^
xitium , juftitiam poflulant Rcgi , ut RLfpubli^
ca^ qua eft Civium aquatttas^ non pereat . Con^
ftlia feniorum^ qui funt fatus ^ erepta funt ab
ea^ volente uno fecundum fuam tantum volun^
tatem in Republica regnare . Tunc depofitus eft
Gaieaz a principacu a Regc ei daco VIL die
menfis Juiii ; & ipfa die mandato Regis Jolian-
nes de Rizach vir Teuconicus» Marcus Viceco-
mes, Paganus de Mandelio , & Ramengus de
Caface Modoeciam venere . In pubiico generalt
Confiiio Communis Modoetias prsefentans per-
fonam Regis, Tincredus Scariliis , qui fuo ci-
cuio principacus Gaieazi adhuc cenebac Potefta^
riam didhe Terrs, juravic facere Poteftarias di-
dVae Terras regimen , receptis ab eif clavibus
forcicudinem Terrse Modoetise ad honorem &
lx>num ftatum Regaiis culminis. Et voiuerunt
prxdifSli incrare Caftrum , & nequierunc . Qpi
dum ftarenc in Praco magno juxta Ecciefiam
Minorum expe(Slando refponfionem intrandi Ca-
ftrum an non . Ramengus aiiquod verbum fuf-
pecSVuofum inter ipfos iocutus fuit . Marcus ref-
pondit: RamengCy Ramenge^ qui maleficia fcit
conftruere bene^fcit & maleficia deftruere. Cui
Ramengus: O Marce quod dicis non eft. Sed
dicas i Ego telam ordiri procuravi firatribus
meis 9 & mihi ipfi inutilem , quam dum vixero^
deponere non valebo . Et iiia fuit veritas ; & ipfi
die equitaverunt ad Urbem .

Poftrem6 dum hsec agerentur iilis diebust
Stephanus minor frater Gaieazi , debens fervire
pocuio Regi , fecit credentiam . Et ftatim infir-
matus eft , 8c paucis diebus jacens in lo£ko mo-
ritur. De multis accufatis capti funt Gaieaz^
Johannes» & Luchinusi & Azo filius didli Ga«

Gggg leazi

Digitized by

II5I C H R O

leazt ipfiuc Regts maudato. Fad^um eft pras-
cepcum GaleazOt qu6d Caftrum Modoecias red
datur infra rrium dierum fpaiium fub poena ca-
pitis amputationis ; dederat enim in mandaris
Caftellano, quod alicui viventi non darec Ca-
ftrum 9 nifi videret ipfius Galeazi perfonam;
qui oolebat reddere , nifi videret eum . Appro-
pinquato termino veoerunt in Modoetia triftes
inater, 8c filia y fciliter Beatrix Marchiona con-
fors Galeazi , & Rtzarda amborum filia , flexo

§enu ambas cum magnis lamentis & fufpiriis
ebiliter cum mifericordia & pietate rogabant,
& fupplicabant Callellanum , qu6d redderet
Domino Regi Caftrum . Ajebant ; Ek parte
Galeau dtcimus tibi . Qjai ait: Niji in primis
wdevQ ipfum Dominum meumy non reddam Ca-
ftrum , eb* ante ero moriturus . Et receflerunt
ambae cum magno &: incredtbili dolore . De-
mum Caftellanus cognita veritace periculi Ga-
leazi , & data ei folutione ftipenaii fui , Ca*
ftrum reddere promifir, Epifcopus de Arecio
credicus erac a Rege ; hic roale loquebacur de
Galeazo . Julfic Rex , quod Caftrum ei redde-
retur; qui venit Modoeciam, & apertis fortili
tiis , ut intraret Caftrum t vocatus fuit ; qui no
luit , prout Clericus , qui (emper mali exftitit
praefumtuofus ; fed ait: f^nlpis vetula non inz
trat in tanam novam . Tunc qui fecum erant ,
miflt in Caftrum . Tamdem incarceratis in di-
(ko Caftro prcediilis Galeazo » Johanne , Luchi-
00 , Cc Azone fub cuftodia Johanni$ de
Rizach perfidsB fidei , viro Theutonico a Rege
fa6to Caftellano , verificatum eft vaticinium ai
^umamultis tempore, quo a^dificatum fgit Ca
ftrum, prout ante didlum eft . Eo ver6 tempore
per Confilium generale mandato Regis ek<5li funt
XXIV. nobiles de populo Mediolani , qui fem-
per perfifterent fuper negotiaCivitatis. Incerim
Hex mulcd recuperatd pecunid Comitem Gui-
liermum de Monte-fbrce Mediolani fuum dimi-
fit Vicarium, Marcum Vicecomitem iecum du-
xit in Tufciam dic XIII* menfis Au^ufti , nul-
lum confundens Impe ratori» majeftatis hoftem ,
quafi furtive iter arnpiens. Ibi nobiliffimc re-
ceptus fuit a CaftruccioPrmcipeLucanOt quem
Ducam Lucanum conftituit. Pifani odentesCa-
ftruccium Regi vetare voluerunt ; qui per vim
Civitacem incravit , & in bona cuftodia ipfain
dimifit . Ec cum Caftruccib Duca veloci itinere
abfque vetito intravit Romam, 8c ibi in Eccle-
fia oancfti Petri recepit auream coronam . Fa-
ventcs ei erant Comites de Sanc5h-flore, Sarra
de la Columna , multi alii magni Principes
Romani • Excommunicatus eft Ludovicus Im-
perator a Summo Pontifice Papa Johanne XXII.
quia ibi alium Papam immo Antipapam cre?i'
vit , quem Nicolaum Qparcum appellavic ; qui
mulcos Cardinales infticuit in Italia , 6c in Ale-
mannia Archiepifcopos , Epifcopos , & alios
Clericos multos fecit , fic quod Ecclefia Dei
cunc in magno errore fuit. Ibi Marcus videns
non folummodo fratribus, fed fibi ipfi, 8c ami-
cis fuis malum feciffc , poenituit ; & ipfe , pro
fracribus etiam operante Duca Caftruccio , cui
non pondus auri potuiflet eripere bonitacem
fidei ilfius , praedicftorum fracrum de Vicecomi-
fibus amico, quasfivit amicorum partis Gibelli-
na? confilium & favorem • Tunc magni Princi-
pe^ Romanorum , & Italienfium , Imperatori
lublimi gracias poftulaverunt de incarceratis
Mediolanenfibus, qui eos minime exaudivit ; &
indignati funt . Duca vero Caftruccius a Roma
vtlociter receffit, & Piftoriam Civicacem fuam,
dum ftecerat Romas , a Florentinis capcam po

N I C O N its^

tenter obfedit . Tamdem deficieote Imperatori
pecunia , volens ponere Romanis colcam , ab
eis a Roma expulfus eft , & in Tufciam icer
properavit . Ciim non feciffet gratiam de Me-
diolanenfibus carceratis Principibus, timuit de
Caftruccio Duca , ne ei rebellafet . Ideo qui
eranc carcerati Galeaz , Johannes , Luchinus ^
& Azo j in fuam graciam recepic , & in Tufcia
quod ad fe venirenc juflit. Qiji ipfo Anno Do-
mini MCCCXXVIII. dte XXV. Martii, man-
dato Imperatcris a vinculis liberati funt. Ho-
mines de Modoecia in fingularicate, & commu-
nicer non ineraci beneficiis bons vduncatis Prio-
cipis fui Galeaii tncoeptis, caute gratuita dot)a
eis largiti funt • Qui bcBigne recipientes ^ 5c
Q multa Modoetienfibus promittentes, de Modoe*
tia recefferunt , & in Tufciam applicucrunt ,
ancequam Imperacor . Galeaz vero ad exercicum
Piftoris, ubi erat Duca Ciftruccius, applicuit,
qui ei in Owcurfum fuit , & fe invicem cum oC-
culo vera^ pacis & am cicias amplexati funt, qui
femper ut fratres drlecfti fuerunc . Habito inter
eos confilio , ouid agere deherent , Duca ad
Lucam venit^ ocGaleaz ad Regem iturus ejcer-
cicum dimific . Ciim Imperacor ibi appropiti-

S[uaret , Galeaz tn exercitu. infirmatur . Hoc
ciens Duca ibi fuit , & ad Pifciam eum duci
fecit; & in cribus diebu^ illic vicadifceflic. Sed
parvo poft cempore Dura per vim Piftoriam
jcepit , & a facie ejus conterriti funt intmici ^
capti , & mortui. Qjji reverfus ad Lucam ^
brevi infirmitace depreffus diem claufir excre-
mum. Sicque fpiricum exhalaruncduopotences^
validiflimi, prudencefque Gibellins parcis Prini-
cipes Icalis. Illis diebus Pifani expellerevolue-
ranc , qui ibi erant pro Imperatore ad cufto-
diam Civicacis , & nequierunt • Imperator ibi
remeavit, & multos punivic.

CAP. XXXVIII.

De Vrincipibus Civitatis Lauda captis
& interfeiHs .a quodani fuo fervo .

NUnc autem referendum eft de magna pe-
fte, qu^ eodem tempore contigit evenif-
fe Suzio, & Jacobo de Veftarino Laudenfis Ur-
bis Principibus; qui ciimexalcavifledcquemdafiH
eorum famulum , qui fuerac Mulinarius, nomi-
ne Pecrus Tremacoldus , qui & dicebatur Re-
gius, vir ferus, hunc feceruncprincipem lacrun*
culorum fuorum ^ qui adverfariis eorum & Ci-
vic^is fuas infinica mala inculic , & ufque ad
morcem induxit , permittebant eum focere ia
Civitace Laudenfi quafi quod ipfe volebat, con«
fidentes fe de ipfo; 8c claves uaius porta Civi«
tatis in fuo polte tenebat, Tamdem fervus ille
in Civitace , & in Epifcopatu precibus , mune-
ribus, fervitiis , & eratiis multos ad fe attra-
xit . C{im autem quiqam juvenis nomine Sozi«
nus de Veftarino iilius nept ^m ftupraflet» & de
quadam prasbenda Laudenfis Ecclefias nepocem
violaret , ac ei pro didHs violenciis roganci mi-
nas conculiflet» in fuperbiam elatus contra Prin-
cipes fuos odium erexit . Et omnia beneficia ,
quse ab eis receperat , oblitus » una no<fle ipfe
Vegius cum mille quingentis hominibus pediti«
bus armacis , quorum aliquam partem in die 9
& aliam partem in nof^e illa c^ute in Civita-
tem venire fecit ; ad arma concurrit clamando :
f^ivat populus , vivat populus ; & cum furore
ad domos prasdiitorum de Veftarino ivic . Qjai
audientes rumorem eidem dicebant : Fili nofier^
quid efi hoci Qjii refpoodit : Scietis. Ipfosduoa

Prio-

Digitized by GooqIc

ixi3 M O D O E

Principes cum aliis quatuor de Vcftarino caDC-
re fecit , & in carcerem ipfos fex reclufit. Ce*
ceri de Veftarino (uceninr cum ipfo juvene So-
ztno . Ec in di^ Civitate tamouam Vicarius
Ecclefix Romanas fe conclamari tecit. Qpi fer-
vus nequam appenfate prsdlAos fex multis tor*
mentis afflixic, oc in fine ligatis manibus & pe^
dibus omnes fex in di^ carcere in uno fcripno
includi fecit» & ibi de perfida fame eos c rudeli.
ter interemit . Deinde mifit ad Comitem Gui-
liermum de Monte-forte Vicarium pro Impera-
tore in Mediolano , ^uod non parveret , quia
nulio modo daret Civitarem ad Ecdefiam ,
immo volebat tenere eam ad honorem Impera-
tovut majeftatis » & ejus partis ; & quod noa
miraretur de hoc , quod fecerat , quia fciebat
firmiter » praedi^los velie dare Civitatem Lega«
to miflb in Lombardiam k Summo Pontifice .
Sive veram , five non » hanc excufationem fecit
de malo . Verum tamen fuit » qu6d Civitaten^
tenuit ad honorem partis Qibellins . Praedi<Slam
peftem dicitur verum fuifle judicium Dei, chm
in Divina Scripcura legatur nuUum maium im-
punitum . Patet , ipfos crudeles fuifle , quia in*
carceratos numc^uam dimittebant exire 9 & in-
fiaitos in carcenbus crudeli fame perire fece-
runt; & gaudebant , & ridebant audiendo in-
carceratos fiime cridare . Ideo divino Dei judi-
cio eadem pefte merueiunt interire . Redeamus
ad ea , qus ab Imperacore in partibus Italicis
geftafuere.

C A P. XXXIX.

De paiiis fa^is ab Imperatore cum Marco
^ fratribus in Pijis i & de yohame fado
Cardinali i & de Azone filto Galeazi
fado f^icario AUdiolanii de
Duce de Tech faCio ab Im^
peratore Terra de Afo-
doetiit Principe ;
de aliisgeftis.

POrro ciim deficeret pecunia Imperatori ,
quanijplures Vannerias fuorum equicum ab
ipfo receiTerunty quia folutionem ftipendii ha-
oere non poterant ; & timuit Imperator . Pro
qua caufa , & prectbus amicorum « padfei cum
Marco, Johanne, & Ltichino, 8e Azone fecit.
Qjii auri LX. millia florenorum ei promiferunc,
videiicec XXX. millia danda pr»di£lis ftipen-
diariis , qui k fe recefleranc^ pro quil>us flore-
nis Marcus pro hoftatico in forciam ipforum
ftipendiariorum fe fuppofuit ; aiiis XXX. mii-
libus ad Cameram Imperatoris applicandis .
Tunc Imperator in Pifa didhim Johannem Vi-
cecomicem Cardinalem confticui k didlo Nico-
lao Papa fecit ; & Azonem Medioiani ejus Vi-
carium inftituit . Qpi amlx> , Johannes Cardi-
naiis, & AzOf versbs Mediolanum properave-
runt . Qpi ad XXIV. qui eiedli eranc ad re-

{;endum rempubiicam Mediolani , ad gaudium
iteras mific » cujus tenor taiis erac :

Nobilibus viris Dominis XXIf^. prafidemi-
hus negotiis Communis Mediolani amicis cartf"
fimis. yohamtes Ecclefia Mediolanenfis , ^c.
<jr Azo Imperiali gratia Civitatis , ^ Comita"
tus Mediolani f^cariusGeneralis ; necnon Mar-
eus ^c. de y%cectmitibus . Fottva cum falute
ad gaudium amicitia vefira nunttamus , divina
gratia pnecedente , Serenifiimum Domintm Lu-
dovicum Dei gratid Romanmtm Imperatorem ^
& femper Augufium ^ confideratis prateritis ,
prafentibus , ^ futurts , die XP^. ^anuartt di"
£h Domino Azoni de yicariatu pradiSio Me-
Tom. XIL

I E N S E. 1154

diolani gratiofijfime providijje » ad ekalfationem
& confervationem facri Imperii^ & Communis
Mediolani , ({r vefirum 9 & amnium amicontm •
Data Pifis Amo Domini MCCCXXIX. dii
Xl^IIL Januarii . Poft hajc die Mercurii fe-
quenci Dominus Papa habuic Confiitorium » ia

2U0 fuit Dominus Imperator cum Cardinaiibus;
z ibi provifum fuit » Dominum Johannem fore
Cardinalem , &c Legatum in Loml>ardia : quod
completum fuit die XX. ipfius menfis, femper
Domino Imperatore pr^fente . Data Pifis die
XX. Januarii . Qjn Domini XXIV. miferunt
Modoecienfibus ad gaudium liceram liat)entem
exempium fupradidbe iiceraeinterciufum. Cujus
tenor calis erat :

Nobilibus vhris Domino Albertino de Puteo
Vicario^ Procuratoribus ^ Sapientibtts f & Com^
muni Modoetia amicis cartfsimis futs dile^
XXIK ete£H ad confervationem ftatus pacifici
Communis & populi Mediolani , falutem ad
vota femper placidam & felicem. Ecce volen^
tes vobifcum votivis felicitatibus partictpare ^
vobts nova » qua prafentialtter habemus , nun*
tiamus f prafentibus interclufa ad gaudium
fempitemum . Et placeat vobis mittere Amba^
xiatores veftros folemnes pro honorando Domi^
nos de P^icecomitibtts , (jui erunt hic die Jovis
froximi futuro . Data Mediolani penultimoja^
nuar,ii .

Venerunt itaque diell. menfisFebruarii anni
fuprafcripti Modoetiam , & ibi magnis turmis
popuii cum toto Clero fibi veniencibus in oc«
curfum , prouc a fuis fideiiflimis » cum magno
honore recepri fijere . Sed chm Guiiiermus Co-
mes de Moncefbrte pro defefku pecunias eos »
ne irentMediolanumt impedirec t perXlILdies
in Modoccia fteterunc. Poftea ver5 foluto dc-
bite ipfiGuiiiermo» Medidanum fapienter cum^
magno honore iatrarunt . Azo Vicarius Medio-
lani ftetit , & di^ Comes Guiiiermus inde
recefltt, & in Aiamanniam ftatim icer cepit •
Vere nofcitur, qu6d non modicum cum eis
Dominis de Vicecomitibiis laboravit Fortuna
cerrenorum bonorum domina •

His itaque geftislmperatoft qui erat in par-
tibus Tufcias novit fibi adverfam efle » qux ia
priftino fuo curfu ei (avebat. fcilicet Fortunam.
Omni die milicumt 8e pedicum, atque pecunia
fibi occurrebat inopia. Magni Principes Icaliae
GibeiiinaB panis , qui prifis nujeftaci luaB omnc
auxiiium fuere » racionabili de caufa ei defece-
re , quia non ipfe ad Gueificam fswlliooem de-
dic confufionem , fed exalcacionem ; quia in lu-
iia nuiium Gueiforum genus debeiiacus eft; in-
cer Gil>eiiino8, qu6 ivit odium erexit, quasrens
pecuniam , non cum fua vinute vincendo ini-
micofli, fed pro pecunia a vincuiis abfolvit GucU
forum Principes mulcos , ficuc iiber^vit a car-
ceribus muicos , ut Raymundum de Cardona t
& multos alios in Tufci», qui in exercicu fue-
ranc confliili , & incarccraci a Caftruccio Du-
ca. Eciam fpoliavit Imperatoriajouijeftaiisami-
co$ fub fpecie difcordiarum ipforum. Ideo non
iaudandus eft Princeps , capiens fidelium fuo-
rum difcordiam causa rapiendiabeispecuniam.
Videns ergo fe mali paratum, qqaBrit properare
Medioianum . Eodem tempore Ludovicus Dux
de Tech vir Theutonicus Imperiaii audkoritate
confticutus fuerat Dominus, oc Vicarius TerraB»
& Caftri Modoetias; & Baflsanus Crivellus Po-
teftariam didte Terrac ab Imperatore fibi coo-
ceflam per annum dimiferat . lilis diebus defti-
navit Imperator Modoetienfibus Epiftolam io-
frafcripti tenoris •

Gggg 1 Ltt^

Digitized by

iiJS C H R O

Ludovicus Dei gratia Romanorum Impera^
tor femper Auguflus^ prudentibus viris^ tonfi-
iioj & Communi Modoetia ^ fuis y (jy Imperii
fidelibus diteCiis gratiam ftam , & omne bo-
num • Ex quo nobifis vir Ludovicus Dux de
Tecb familiaris nofter diledus ad veftri guber-
nationem tjy regimen e(f ajfumtus^ fidelitati ve-
ftra eumdem ex affe£tu fincertus commendamus;
requirentes vos haSienus ^ monentes 9 quatenus
ipfum ftudeatis in omnibus benigniter pertra-
iiare • Data Luca 11. die Aprilis Regni nefiri
Anno XV. Imperii vero fecundo . Tunc Dux
mific per Procuracores , & per duodecim de
Secreco Coofllio CameraCommunis Modoecis,
uc venirenc in Caftro ^ quod habebac fecam
conferre . Qpi me Scripcore praefence 9 quam-
vis indignoi qut eram unus illorum duodecim ,
iverunc cum cercis fuis in Secreco Condlio Ca-
mers fu» in arce Cadri , daco nobis facramen-
co obfervandi fidem Imperacori » aic : Habeo a
Domim noflro Domino Imptratare , quod habet
fupra ceteras Terras lambardia Terram iftam
caraWydt homines ei fidelesi& pro certohabea-
tis > quia voluntatis fu^ie efl amplificandi in
gloria dr honare ultra quod fui anteceflores fe-
cere Terram ^ homines hujus Terra ; Ipfe
vult venire de prafenti in partibus iflis ^ ^ de
ejus mandato vos hic congregdvi y ut fcirem in-
tentionem ^ voluntatem populi hujus Terra ,
& fi neceffe fuerit ^ fi erant parati ad recipien-
dum eum . Alioquin ^ quod non credendum efl ,
fi non haberent puram intentionem in fuis meri-
tisy poneret volurjtatem fuam ad alium locum ,
& hic non propinquaret nifi de veflra benepla-
cita voluntate ^r. In his verbis multi noftriira
timuerunc, ne vellec nos cenere prouc hoftattci .
Tunc furrexic prfledidlorum duodecim Modoe
tia? unus eloquens vir & prudens , nomine Pau-
lus Liprandi , qui alacri facie , prouc videba-
tur > fed uc poftea dixic , intus erat ciraidus ,
aic i Domine Dux fcio vobis dicere veritatem ,
quam feture mittatis Domino nofiro Imperato-
ri . Homines hujus Terra habint a natura effe
partem Imperiaiem^ ^ a nativitate funt Impe^
rialis pars^ tam parvuli , quam magniu maf
culi , & fcemina , ^ immemores non funt de
beneficiis receptts a Domtno Imperatore noflro\
& a fuis antecefforibus Imperatortbus ^ qui do-
taverunt iflam fuam Terram de fortijimis pri-
vitegiis fuper omnes Lombatdie , ex quibus in
magnis bonis ^ ^ honoribus fuccejjive pertem-
pora opportuna devenerunt , (jr in fpecilitate
diligunt nobtlitatem Sanguinis Domini Domi-
ni Imperatoris ^ quia primd ^ principaliter
Beata Theodelinda Lambardorum Regina^ qus
fuit de domo & Sanguine ejus ^per divinam
revelationem adificavtt in hac Terra Qracu-
lum San6iiim ad honorem Dei , (jt San£ii Jo-
bannis Baptifis ^ & pofuit nomen ad hanc
Terram f :ilicet Modoeti j : i^y ejus corpus efl in
diClo Oraculo honorifice humatum\ & fuit pri-^
ma caufa omnium beneficiorum & honorum
tam cwleflium^ quam terrtflrium pradiSiarum
Terra hominum . Quare audeo offerre ^ &
offiro ets^quifufjt htCj^ pro omntbus aliis hujus
Terra eorum res bona , ^ perfonas ufque ad
interitum ad omnem honorem er bonum flatum
Domini noflri Imperatoris abfque ulla dubita-
tione . Tunc Dux ait concemato animo : Bene
novit poniinus Imperator^ qua dixiflis de pra-
di£ia Rc^ina : quare majorem zelum habct huic
Terrafua>. Ibitis inpace; & cum fuerit op-
portunu n faSla fvquantur verba. Et refponfum
fuic : Ita erit ; Ec receflerunc . Vere ille Dux

N I C O N f.156

A , non erat malus homo . H«c gefta fuere de
^ menfe Aprilis didli Anni MCCCXXIX. exi-
ftence pro Imperacore Poceftace Modoecise quo-
dam debile ftipendiario cali honore indigno»
nomine Franzio de Luvano Epifcopacus Cuma-

rum.

Porro die Joyis XVII. die di<SU menfis Apri-
lis Marcinus Liprandus occulci k Mediolano ap-
plicuic Modoeciam , & convocavit amicos , eo
quia ipfe , & fracres fui, quamvis ftarenc in
MediolanOy Modoetienfes erant; & nemo fcie*
bat, quid vellec elfe ejus adventus; fed inMo-
doetia vox fuic incontinenci^ quod in Mediola-
no ftabanc fub arma . Di&m Poceftas , qui de
fadlis fciebac , mific unum fuum li<Slorem ad
ciaudendum unam porcam didbe Terr® , quse
dicitur Porr^ de* gradi . Qjui ciim effec fupra
pontem aren» in medio icinere , per quemdana
fratrem didli Marciui claves licSlori , fradlo ei
capice , per vim accipiuncur . Ec ftacim didlus
Martinus , & quampiures alii ad arma concur-
runc , & ad dictam porcam ne clauderecur pro-
peraverunc. Theutonici, qui erant in Caftro,
Ibntiences rumorem , foris cum armis equeftres
venerunt incrando Terram , fed non mulcum
longe a Caftro . Eadem hora Pinelia fracer di-
6li Marcini cum quingencis militibus miflus ab
Azone Imperiali auilpricace Mediolani & Co-
mitatus Vicario Generali , per dicftam porcaoi
Modoetiam intravic , & ad placeam dtiws Ter*^
rae eundo verslis Caftrum > ivit eHclamando :
^^ivat Azo . Theuconici, qui exieranc de Ca*
ftro, non habences fuccurfum aModoecienfibus^
ftacim in Caftro reverfi func; & excra Caftrum
exeuntes, fupra flratam, per quana icur Medio-
lanum, fe pofuere ; & ibi qui veniebanc ab ur-
be, quacuor Modoecienfes ceperunc , & in Ca-
ftrum captos duxerunc ; qui mille florenis re-
derati fuerunc . Abfque mora incer Terram , &
Caftrum longe^ a Caftro per jaiaum baliftae Pi-
nella juflic fieri fo^fum , & de affidibus afpal-
cum . Die XXVI. diai menfis Aprilis Aza mi-
fit duos nobiles Cives , nomen uni Bofchiniis
miles de Mancegaziis , nomen alii Paganus de
Mandello per Ambaxiacores Modoeciam „ &
convocato Modoecienfium confilto , Bofchinus
aic : Princeps nofler Azo mifit nos ad vos ad
referendum caufam navitatis 9 ad hoc ne mire^
mini . Habet y quia Dominm Imperator efi btc
iprope % & 'uult venire Mediolanum ^ habens />-
cum quatuor millia virorum , inter quos amijps
armis ^ equis funt duo millia nobitium Theu^
tonicorum in paupertatem dedudorum^ & di^
cunt : eamus Mediolanum i ibi recuperabimus^
qua alibi amijhnusy non cogitantes damna pajfa
per Mediotanenfes , & per Modoetienfes a pauco
tempore citra ; Sed putant depravare , & omni-
modo fpotiare 9 ut poffint pecuntam rapere • Hi
non Guetforum inimicorum figna aquilis frege^
runtyfed contra qui eos receperunt cum honore^
Gibellinos ^ fcilicet y homicidium^ raptnam 9
pradam fecerunt . Provifum efl a Principe w-
flro Azone ^ & a Mediotanenfium populo » pr^"
dieios non debere recipi^ & non eis ejfe fubditi^
cum de ittarum dominatione habeamus magnum
eis vetandi exemptum . Quare ex parte di£ii
Prtncipis nofirp hortamur vos ad fui^ ^ Medto-
tanenfis poputi unitatem ; quia quidquid eftts^
& Mediolanenfes funt i & quidquid funt Me-
diotancnfes , S^vos eflis: qu^e unitas^ Deo dan-
tCj & mcritis Beati Johannis Baptifta patroni
& defenforis omnium Lombardorum^ & in fpe-
ciatitate Communis & hominum hujus Terra %
etiam aliorumSan^orum quorum inCivitateno-

fira

Digitized by

M O D O £

fira ftmt corpora hcnorifice reclufa y adjuvantu
ius y fradi£los expelletf itliberabitur patriano^
flra ab iniquitate extranecrum • Ad haec vcrba,
qua9 jam fupra mcmoravimus , prudens Paulus
Llprandi furrtxit, & aic: Qua cognofcoy ^ce-
tert qui funt hic^ & major pars aliorum hujus ]
Terra cum veritate cognofcunt . Ideo ingratitu-
doy qua eft orhnium bonorum exftirpatio , abji^
cietur y cognofcendo tam falubre confilium & j^a^
vorem y prout a Principe noftroj4%onej tra JMe'
'diolanenfibus fapientibus^ Confilio& hominibus
Terra de Modoetia datum eft <, & non fiSIcj fed
cum pura dile^ione & amorcj qua patent^ cum
tales perfpicui & nobiles viri duo hsc a diSio
Vrincipe noftro Azone mijfi ftnt per Ambaxiato^
res ; quia majoribus Principibus y aut Civitati-
bus Mundi non poffent mitti alii duo digniores
tali bonore . Et prout di£lum eft de pradiSiis
Theutonicis^ ita eft. Et audeo dicere^ quodqui
fe facit Imperatorem nondum complevit^ ^male
ccepit complere titulum de Imperatore. Qui fe dicit
Romanorum Imperator fcmper Augiiftus , hicnon
fuity nec ccepit fieri Auguftus Imptratorta maje-
ftatis ^fedex adverfo cum confuftonem mif ?nr m.
terAquila amicos , non certando contra adverfa-
rios : quare melius eft , quod vadat cum fuis in
fuis partibus . Homines hujus Terra a majore uf
que ad minorem^ mafculiy &fcemina^ non difce-
dent a velle Principis noftri Azonis, ^popult Me^
diotani; quiaqua Modoetienfium funt^ Mediola^
nenfium funty d'eeonverfo qua Mediolanenfium
funtyS* ModoHtienfium funt . Terra de Mo-
dottia » fi necejfe fuerit , viriliter defendetur a
fradtdts^ & falvabitur patria Mediolanenfium^
Deo dantCy & meritis San5iorum ejus adjuvan-
tibus : fic omncs , qui crant in Confilio , excla-
maverunt : Ita fideltftme fiet . Tunc furrexit
Paganus de Mandello qui ait : Non minus ju^
dicat Princeps nofterAzo^ ^ populus Mediolani
de hominibus hujus Terra , & credunt vere bo^
nam veflram cum fidelitate intentionem . Id in^
timabitur Principi noftro Azoni^ & populo Me-
diolani , difpofitis remunerare firmiter amicos ,
& pro labore & expenfis bonum & optimum pra-
mium reddere . Die vero fequenti Azo mifit epi-
ftolam Modoetienfibus , cujus tenor ita contine
bat . Nobilibus viris^ Dominis , fapientibus
ConfiUo , Communi Modoi tia amicis diligen'
dis pracipue , Azo Vicecomes Imperiali gratia
Civttatis Comitatus Mediolani Ficarius Ge-
neraliSf cum fincera dileCiione falutem. Placi-
tum babentes nobis gratum refponfum , quod
heri dtdifiis Ambaxiatoribus noftris , quos ordi-
navimus heri vobis mandare 9 cujus agendo gra-
tes quamplurimum , harum tenore iteratd indu-
eimus (Jr hortamur nobilitatem dr amicitiam ve-
ftram circa veftrum 9 & veftra Terra defenfam.
Et habentes de his fiduciam pleniorem , quod
fape Dei , veftrum etiam^ & amicorum fubfidio
intentum noftrum femper ohtinebimus hujus pro-
pofiti. Nec doleantj qua a vobis expenfa fufii
nentur ad prafens^ difpofiti remunerare , & pra
mium reddere cum fuerit nobis facultas , quam
expedamus in brevi . Data Mediolant dtc
XXFIL Aprilis. Et appellati funtModoetie»
fesaMediolanenfibus amici, Scfocii, &fratres;
quia fufceperunc Ambaxiatores Azonis gloriose .

T I E N S E.
A

C A P. XL.

De obfidione faCla ab Imperatore Terra de Mo*
doetia , (Jr Civitatis Mediolani .

'■»■''' '

POrro illis diebus Imperator h, Tufcia recefj.
ferat » & Pifciam Interlach fratri EpifcojH
de Aretio, quem ibi fuum Vicariurti ^ionftituc-
rat , in cuftodiam dimiferat . Sed cbm Impera-
tor, & qui fecum erant, deberent tranfire Par
dum fluvium magnum pro veniendo .Mediola<*
num i fexcenti ftipendiarii fuorum peditum ItA-
lienfium baliftas portantium furtive per medijam
diem , antequam ipfe , nec aliquis aliorum (uo-
rum tranfirent , & per fecreta itinera , ad fti-
pendium Azonis veneruift . His auditis Impera-
tor infirmavit, intelligens Mediolanenfes conira
eum eile paratos . Didlo anno de menfe Maji
propc Modoettam applicuit ab Oriente parte ;
fed adjuvantibus meritis Sandli Johaanis Bapd-
fta , ciim nondum fortilitia inter Caftrum &c
Terram foret fufficienter parata , tale auxiliura
de Coelo pradidte Terrae tuit, quod eadem die,
qua Imperator applicuit , miraculose flumen
Lambri per pluviam ita fortiter crevit extra
lciSVum mira magnitudine , quas numc^uam per
memoriam vivencium vifa fuit, fic quod Impe-
rator ad Caftrum , nec ad Tcrram ( probato
fruftra guado in ilumine k quodam fuo (bcuro
milite cum magno deftrario ) appropinquarp
non potuir . Exped^avit per plurcs dies , quod
flumen cdraret. Tamdem viaens, quod in ma-
gnitudiae ftaret, habito confilio a Flamengo de
Cafate , & ab aliis quampluribus Civibus Mer
diolani , qui fccum erant , 8^ qui prasdidkorum
de Vicccomitibus contrario ftctcrant, ad pon-
tem dc Aliate , qui pons eft per VII. milliaria
fupra Mpdoetiam . ivit , & ibi flumen tranfivit ;
& iterum prope Modoetiam v6nit, & cam ob-
fedit ab Occidente parte , & mandavit Modoe-
tienfibus, quod traderenteiTerram fuam. QjJi
refponderunt : Mediolanenfes fraudulenter &
furtivi manu armata Terram Modoetia a viri'
bus Modoetienfium bominum abftulerunt > & il^
lam gladio fuo contra Dominum noftrum Impe-
ratorem dejendere volunt . Et dixcrunt : Nota--
rius tradat chartam^ quia homines de Modoetia
non funt , nec volunt ejfe rebelles Domini fui
Imperatoris^ nec gladium fuum direxerunt con^
tra eumy fed prout homines^ qui a Mediolanen*
fibus fuavirtutetenentur conftriSii^ non poffunt^
prout eis velle eft^ obedire Domine fuo Impera^
tori. Propter moram , quam dedit ei flumen
Lambri, oc prr ptcr treguam fimpliciter fadlam
a Duce pluribus diebus cum Pinella , fortilitia
interCattrum&Tcrram fuit taliter fiftA^ quod
in campo pluribus dicbus menfis Maji ftetit, &
in Modoetiam intrare non valuic . Sed Amora-
tus filius quondam Guidonis de la Turre , qui
parvulus tempore , quo per MatthaBum Viceco-
mitem , Mediolani partis Gibellina& Principem t
capta fuit Papia , viAus ibi , & Mediolanum
du<aus, ftetit in viribus didkorum de Vicccomi-
libus in Mediolano, & in Modoetia, in Caftro
remanfit in fortiam Imperatoris ; qui acceptis
mille quingentis florcnis ab amicis illius Amo-
rati cum a carceribus abfolvit. Et rcccflit k
Modoetia , & ivic ad Mediolani afledium ; de-
inde cum padkis, convcntionibus paucS fibi da-
td pecunia 9 ab afledio Mediolani fe abftulic .
Poftea reddico Azoni Modoetiae Caftro Papiam
ivic 9 & ibi paucam moram craxic , deinae ia
^Alemanniam 9 fcqucnte eum Bafliano Crivello

mi-

Digitized by

Google

CHRONICON

ti6o

milite , illorum de Vicecomitibus per mortem
Simonis Crivelli fa6h> rebelle» eodem anno non
cum honore rediic . lUis diebus careftia > & fa-
mes valida fa<SVa eft valde . Tunc di<Slus Papa
Johannes XXII. in fuam gratiam recepic Me*
diolanenfesy eo quia vecueranc di(5lo Ludovico
Imperacori. Suprafcripcus Johannes Vicecomes»
dimiiTo capello, quem acceperac k di^ Anti-
papa Niccnao , difhis Papa Johannes eum Epi-
icopum Novarienfem fectc , & Mediolanum ab
excommunicacione abfolvic. Ec ille Ancioapa
Nicolaus captus, coram Papa Johanne duC^us»
de fua culpa veniam poftulavic ; qui incarcera*
tus , poilea abfolucus ta ime AvinioQe ritam
finivit •

C A ?• XLL

De magnapefle occurfa Principi Mantua.

HIs diebus Paflertnus de Bonacoflis Prin-
ceps Civicacis Mancuae , qui dicebacur
cfle fortior , & potentior , & fecurior de fuo
Principacu , quam aliu<; Princeps Lombardis ,
& plures habere denarios , & in Civicace fua
iiOn habere contrarios ; de quibus non dubita-
bac Confanguineis , una die iple , & filii , prp-
pinqui , & ceteri ejus amici fuerunc in Civicate
fua capti , morcui , &: taliati tali modo , quod
nefas eft dicere ; & in profundo Turris Caftel-
lazii y quas eft in didb Civitate , projeAi . Qpi
digne , aut indignfe , cum confilio , & favore
Canis de la Sqala Veronends Principis , qui

2uingentos equiies eis cradidic , principacum
livitatis apprehenderunc , qut ufque hcNdie in
principatu funt , oui de Gonzaga vocantur . Ec
pocuic dici , quod illi accidic pcftis, de qua ait
Boetius Secundo de confolacione , Qt^a vero
peflis efficacior ad nocendum , fuam familiaris
inimicus ? quafi dicac nulla •

C A P. XLIL

De adventu Marci in Mediolanum^ & de
ejus obitu .

POrro fubfequencibus diebus Theuconici ,
qui tenebanc Marcum pro hoftatico pro
praBdiilis florenis , ut diilum eft , eranc cum
Vicario Imperacoris ad cuftodiam Civicacis Pi-
farum . Pifani incolerabilicer porcabanc di£him
Vicarium , chm per multum Cemporis cerminus
forec elapfus , & folutio dicS^orum florenoruna
non elTec fafta . Tunc cogicaverunc Theuconici
alio modo efle foluii per Marcum , quia pro
habere eum in vinculis , diligebanc eciam illum
propier (uum magnum nome:i . Caut^ magoaci-
Dus Pifanorum pa(Sla cum magnis promiffis fi-
dla fuere , quod deberent currere ad arma , 8c
exclamare : Vivat Marcus f^icecomes Fifano"
rum triKceps y quia fequerencur eum, & expel-
lerenc , quem ciimif rac Imperator Vicarium .
Et ita faftum eft. ExpuUb Vicario Imperatoris
cum magna parte ftipendiariorum , qui (ecum
eranc ad cuftodiam Civitatis, Pifani fe aflirma-
verunc de Marco , & Theuconicis , & prouc
promiferanc , pecuniam eis non cradebanc , &
parurfi Marcum cimebanc • Sed iracus Marcus
occulte de eis ie voluit vindicare ; ad Florenti-
nos mifit , & de proditione concra Pifanos niti-
cur. Florcniini libenter verba fufceperunc , &
omne mandatum Marci adimplere promife-
runc. Haec noca fuere Pifanis. Tunc Marcus
fecrece fugit , & ad Florentiam ivic » qui ibi

glortose receptus fuic . Scetit ibi pturibus dtc-
Dus . Breviter loquendo^ tamquam everfim
mentem habere^ , Florencini cauti eum inftabi-
lem cognoverunc , & adversits Pifanos bella pe-
nicus abftulerunc . Hoc vero tempore Canis do
la Scala Ipfa die, qua intravit Civitatem Trivi<»
fii, quam per annum obfeflam tenuerat, fectin^
dhm Aftrologorum vaticiniiun fibi didbuoi, ciim
de (bnte nimiani pocaflet aquam , febris , Sc
seftus , & fluxus ventris maximus v^nit fuper
eum ; & die terria moritur; cujus corpus Vcro-
nx cum magno honore humatur . Albercus 9 &
Maftinus firatres a Veronenfibus in principatn
ponuncur . Videns aucem Marcus male in om-
nibus fecifle, ira mocus cum filio PoteftatisFlo-
rentisB, qui erat Bononienfis, k quo in honore
receptus erat, per Boaonienfium itinera» ubi»
prouc refertur , occulie cum Legaco de prodt-
cione concra Azonem ordinaverat , in fociecace
Mediolanum die XIV. Augufti di<f^i anni curfi
MCCdXXlX. vSnit Azo Mediolani Priaccps,
Johannes, 6c Luchinus eum fublime receperunc •
Marcus Ver6 , qui priiis cbm in armis oc bellis
pugnando pro pacria fuam laudabilem vinucem
oftenderet , acf Ilbicum pocicus eft viAoriam ;
fed p jftquam dominacionem ambire coepic, vo-
lendo caiicJim eam, ineffabilicer de deftru<fttoae
ac de morce mulcorum procuravit , tunc fuam
laudabilem pocenciam & vircucem , gracii Dei ,
fracrum , propinquorum , acque amicorum fuo-
rum amific . Stando in Mediolano dominationcoi
nepocis ambiebac; 8c fracres , quod eum dimi^
fiiienc in vinculis in fofciam Theutonicorum »
eorum promifiis non accendendo » forciter cuoi
minis redarguebac ; & uc in primis majori fra^
cri fuo Galeaz fecerac ex ambictone dominacio-
nis malum , nunc pejus iftis concexcre nicitur.
Sed Azo , Johannes , & Luchinus , tres perfo-
nx , quac non erant nifi unum velle , & unuai
nolle , fipienter animum ejus fcrences , forciter
eum redarguebanc , quod B ciam uxorem Occo-
lini Vicecomitis germani fui pro Concubina li
lacere tenerec, qui ad Caftrqm fuum dc Roxa-
ce eam ire juflic , qusB ibi occulte puerulum
mafculum mulieris pauperis prccio accepic , &
filium senicum a Marco, faciens fe gravidam»
peperiue fingic. Marcus vero de illuuone ftacim
audiens, Biciam cum pediflequa in aqua , quai
eft in foflb Caftri , necari fecic . Poftea de ne-
ce pulcherrimae amacricis fua doluic . Videns
Marcus calia proccdere , camdem ciim de mul-
cis aliis perniciofis ipfe laboraret , die quadam
Oiilava menfis Sepcembris di6li anni fanus cor-
pore , camen perverfa mcnce , aulam domina-
cionis Civicacts Mediolani incravic , 8i ibi in
prasfentia plurimorum ei favorem non dancium :
fubi to mors, qua; nulli parcit , vtolencer eum
oppreifit, & cum magno honore is, cujus vtta
multis fuic ponderofa, in Ecclefia SandbsMaria^
Majoris Mediolani humatus fuic. Porro juve-
nis ille , qui fecuni in fociecace venerac Medio-
lanum , nobilicer provifus al> Azone , bene fo-
ciacus ad Bononiam icer cepic . .

C A P. XLIIL

De adventu Regis Bo'^mia in Lombardiam ;
& de confliiiu Bonomenfium .

POft breve cempus Johannes Rex Boemias ad
Trentum Civitaiem applicuic ; Dax Carin-
chias unicam fiUam fuam parvam Johannt parvo
filioipfiusRegisin matrimonio copulavic. Tunc
cemports Maftinus de ia S;;ala obfidebac Bri-

xiam;

Digitized by

M O D O E T I E N S E-

ii6z

xiam ; Brixteiircs Ambafciatore^ miferuQC ad
Regem , quod ad Civitatem properaret , quod
eam tam<juam Domino fuo nbi tradere vole-
banc . Qfii mific a:d Maftinum 9 quod ab alTedto
Civitatis fum recederet . Non aufus ftare rece-
dic, & Rex Civitatem intravit; qui ibi» quas
Regna gubernac » fixic , fciltcec juftictam ; &
parces adverfas di^ Civitatis ad unicacem re-
duxit,& integraiiter omnium civiumCivitatem
complevit; & itinera, quc cum lancea & cly-
peo erant obfcura» folo verb > Regis cum iolo
baculo fa(S^a func clara . Ibi ejus pocencia , &
magna juilicia , vox , & fama ica & calicer cre-
vtc y quod quaii omnts Civicaces Lombardias
fuam dotninationem habere cupiunc, eo quia
labore cercaminis elfenc fcffsB . Tamdcm fine
gladio ex fuo bono nomine fex Civicaces in
JLombardia confummacis XVI. menfibus conci-
nuis, obtinuic, fcilicet Brixiamy Pergamum ,
Cremonam , Papiam , Murinam , 8c Parmam ,
& in Tufcia Lucam . Azo Vicecomes Dofainus
Mediolani in Brixia ad ejus prsefentiam ivit ,
dona magna largitus eft ei, & renovavit pa-
rentum fuorum amicitiam 1 quam habuere cum
Henrico Imperatore pacre didli Regis , & re-
verlbs eft Mediolanum . Tamdem Ravizia Ru-
fca , qui , & frater Franchinus tenebant princi-
patum Cumarum , ad Pergamum ivit, & ibi
UCivitatem Cumarum Regi promifit . Ciim Rex,
& fecum di(5lus Ravizia , ^fque ad Burgum de
Vicomercato in Comitatu Mediolani longe a
Cumis pafluum XVI. milliaria applicuiffet cum
paucis viris , ibi Azo Dominus Mediolani eum
nobiliffime recepit ; fed didlus Ravizia inde
cum iicentia Regis recefFit, dicendo qu6d vo-
lebat ire Cumas ad praeparandum fuum adven-
tum . Qjii Civitatem munivit, & per literas
inifit Regi, quod rediret retro, quia ejus fra-
«r acquiefcere ad promiffa nolebat; qui fe-
quenci die Pergamum reverfus eft . Imperatori
Ludovico difplicuit^ quod inLombardia di&us
Rex profperaret, & contra eum in Alemannia
fe Mravit. Tunc de Lombardia receifitt & ad
€uftodiendum Regnum fuum ivic , & fiiium
fuum , nomine Carolum , ad Parmam pro qa
llodicndo fuprafcriptas Civitates dimifit- Tunc
primi , qui Regem in Lombardia exaltaverunt ,
primi fuere, qui eum depreflerunt , fcilicecBri-
xienfes, qui in memoria viventium Civitati fum
firmuq;) ftatum non tenuere; fed prout de ho
minibus fidem in gremioportantibus, necbona,
nec mala eorum dominatio potuit de ipfis con
fidere , qui non ftatum fuum velint crebre roo-
^eri. His non diligentes Regis juftitiam , fed
prout pacifici volentes operari voluntatem fuam
injuftam tali.modo, prout fcribam , de manu
fua acceiferunt Civitatem . Legatus, qui miffus
erat ia Lombardia a Summo Pontifice Johanne
Papa XXIL quem fupra memoravi , erat Pla-
centiae , & tenebat Terram de Afola , qusB te-
net confinia cum Brixia . Maftinus de la Scala
cognofcens Brixienfium fallaciara , cum favore
& confiho certorum magnatorum de Brixia ,
qui deceperuni populum , ab ilta parte de Afo-
la mifit per fecreta icinera duo miUia equitum
€le<ftorum banderias, & infignia Ecclena , &
Legati portantium , qui uno fummo mane ad
unam portam Civitaris appropinquaverunt, &
yivat EccUfia exclamaverunt . Sed G ielfi, qui
intus eranc magna pars , videntes infignia , ad
arma concurrunt , & ad didlam portam iverunt,
per vim aperiendo, & exclamare coeperunt ^i-
vat Ecclefia , ^ moriatur Rex . Qjiii intrave-
xunt Civitatem; & qui erant pro Rege fuge-

runt. Chm fortilitias Civitaris apprehendiflcntt
infigni Ma/tini demonftraverunt , & alia occul*
tavcrunt exclamando f^ivat Maftinus de la
Scala . Tali modo populus de Brixia deceptus
fuit . Parvo poft tempore A20 Pergamura obfe-
dit , & cum favore , qui intus^erant , Perga*
menfium Civitatem in brevi cepit. Et audivie
Rex , qui ftatim cum duobus millibus equitum
ab Alamannia feceifit, & in Lombardiam v6«
nit Ad Papiam ire voluit ; Papienfes ei cum
copfilio & favore Azonisvvetaverunt. Qjiicum
exercttu fuo fuper Comitatu Mediolani ivit , &
magnum damnum per loca & per Vtllas fecit,
tfundo iper ripam AbdusB, volendo ire ad ex-
pugnandum Pergamum . Cbm ibi appropinqua*
ret, Pergamenfes contra eum ad defenfionem
parati funt . Paucos dies ftetit , & alias Civita-»
tes, quas habebat, fortiter munivit; & iterum
propter metum Imperatoris in Alemanniam eo<*
dem anno rediit. In brevi tempore Maftinus
Parmam , Mutinam , & Lucam ; & A20 Gre-
monam ceperunt, & potenriara didli Regis de
Lombardia abftulerunt . Mt fic quas Rex Civi-
tates fubito in Lombardia ceperat , fubito arai»
fit ; qui in Lombardia plus non vSnit . Tunc
temporis Bonoi.ienfes obfederunt Ferrariam, vi-
delicet Anno Domini MCqCXXXIIl. , fed die
Martis X. menfis Aprilis ipfius anni gentes Ma^
gnifici Domini Azonis applicuerunt ad dicHiam
Ctvitatem, 8c die feouenti debellaverunt Bono-
nienfium exercitus , oc eis omni vi armorum ,
nemine evafo, fubmerfis, Scoccifisi aut captis^
prout Deo placuit , de Bononienfibus ibi dam*
num incredibile faitum fuit . Et diebus XXV.
& XXVI. didli menfis Aprilis; pruina cecidir
quafi per univerfam terram , & exficcata func
vitium garzola : qua de caufa ipf > anno amif*-
fum eft vinum • Qjjare pluribus fubfequentibus
annis exftitit in magna careftia . Ipio eodem
anno ThadsBUS de Populis , & Brandelixius ,
magnates CivitatisBononise ad fonum campanas
incitaverunt popi/Ium di6las Civitatis Bononia
contra quera jara noraiMvimus Beltrandum Le-
gatura , & pluribus ipfius Legati gentibus cap«
tis & interfcdlis, eura obfederunt inCaftro mi-
rae magnitudinis, pulchritudinis , & fortitudinis»
quod ibi asqificaverat , cogitando ipfum Ca-
ftrura fui principatus Lorabardias, quod kSum-
moPontifice impetraverat , exordium effe. De-
nique cognita malevolentid , quam fibi ferebant
Bononienfes Lombardi propter malitias , quas eis
contulerantgentes LinguaedeOcca, quas fecuoi
duxerat , 6c maxirae propter violentiam muUer
rum timuit , & fugit per filentium nodtis die fexto
poftobfidionem, reliclo fine cuftodiaCaftrocum
fuis, qui pauci erant, quia ciim non rimerenc»
remanferunt vi<fti in Civitate . Scilicet ipfe in
navicula in flumine Rheni , quod juxta Caftrum
currit . intravit , & ad Florenriam feftinavit ;
deinde ad Papam fe contulit , & Bonoiiienfea
accufavit. AbfquedilationeBononienfes, neLe«
gatus caufam habcret revertendi cura auxilio
Sumrai Pontificis , Caftrum ufque ad fundamen-
tum exftirpaverunt , & magnum thefaurum L#-
gati inde fpoliarunt • Qjx\ aD Ecclefia excomrtlu-
nicati funt per annos aliquot ; fed cognita rei
veritate k Summo Pontifice , jam k Thadaso prin-t
cipatu Civitatis apprehenfo , qui jam Brandeli-
xium in republica ejus focium propter illius pro-
digalitatera , qua in rebus alienis utebatur , de
Civitate expulerat , cum paftis a Thadaso prin-
cipatus Civitatis tamquam a Vicario Ecclefia»
cognofcitur, 8c pro refticutione fpoliationis XX.
millia Florenorum fdutis a Bonoaienfibus , ab

cx-

Digitized by

ii€i C H R O

excammumcatione abfotviiHtur • Ipfo eodem
amo y dk autem XIV. }ua.i , Cafkum Papias
pei: Regem Bpemia , five per ejas gentes in re-
DeUioiie detentum , Dei dextra mediai.ce , Da-
minomm & amicofumprssfidio, pervdnit infor*
f u & ia victutc Papienftum y ipfurnqu^ fuisgea*
ubQ3 fecerunt ad Uhitum coiidmunixi.

C A R XLIV.

Umpare ^ fuo puimn Lamhri deficit >
& fiffiatum fmt in M<idoitia »

EOdeni^nnoMCCCXXXni menfibus Junit^
lulii^ & Augufti flumenLambri inModoe-
tia, &e|us territorio ica defecit 8c (iccatus fbie»
quod a Modoetia ab uno milliario 6c dtmidio
defuper, & tot infra, nulla erat aqua; fcd per
le6lum fiuminis carriziabatur » 8c ibatur pedibus
& equis* ita qubd fimile nunquam fuit auditum
fuifle ia flumine Lambri .

C A P. XLV.

IXt tempoire » ^uo murata fuit Terra
de JModoitia^

OUprafcripto amio , & annis proximis fe-
O quentibus curfis MCCCXXXIV, XXXV.
XXXVI. exiftente Poteftate ModoetiaB Martino
Liprando» qui meruit habere a Domino Azone
diftam Poteftariam , co quia ipfe una cum Pi-
naila fratre fuo fuit in Modoetia contra di£lum
Ludovicum Imperatorem^ prour de eis antedi-
Axxm eft, de beneplacito di<5^i Domini Azonis»
di(5fca Terra de Modoetia fuit murata per cir-
cuitum , & extra didVam foflam magnam di£bB
Terrx fuit fa<5lum foffum & refoffum » &ftrata
levata circumquaque Terram : qud& omnia fa-
£la fuerunt per Commune di£tae Terrse . Qui
Dominus Azo multa bona infinita fecit homini*
bus di<5hBTerraB; quia ciim eflet proipfo fuum
Commune in muitis in maxima quantitate pecu-
nias obligatum , non inferendo eis coltam nec
^ravamen » de intratis di6ti Communis debita
iolverunc , & liberi £^Cti fuerunt .

C A P. XLVL

De proffiritate Azoms .

POrro Azonis principatus temporibus iftis
profperando ipfe Azo dilatavit gloriam
populo fuo, 8c induit fe armis juftitias » miferi-
cordia, gratia, & alacritate; & amplificata eft
ejus magnificentia, & dominatio^ & diredla eft
falus in manu ejus; 8c la^tificavit fubditos fuos
in operibus fuis ; 8c in fasculum erit memoria
ejus in benedi<ftione . Ec ex ea fua manfuetudi-
ne 9 gratia y 8c amore , atque ex fuo bono no-
mine, plufquam gladio, novem Civitates Lom-
bardia^ obtinuit, videlicet Mediolanum , Perga-
mum, & Cremonam, quos eripuit a periculo
furorts Thtutonicoruui , quibus fubditas erant;
Brixiam a gravi )ugo Maftini de la Scala, in
cujus fortia jacebat ; Laude a magna fervitute
crudeliffuni fervi Petri Tremacoldi , qui eam
fuftbcabac , & qui Dominos fuos crudeli morce,
fcilicei fame , perire fecit, quem Petrum caj>ta
Civitate vin^lum Mediolanum duci fecit; fed
recc rdatus Azo de quodam fervitio , quod ipfe
Petrus contulerac Galeazo patri fuo y eum a
vinculis abfolvic, jurando ei fidcm cum promif-
fione^ 8c in Mediolano eum ftare fecic ; Placen-

N I C O N 1164

tiam a periculo erroris oofum/qui ibi erant di-
verfarum partium ; Novariam a fuperbia Ri-*
baldonis 8c Calzini de Tomiellis Principum il-
lius Civitati>, qui conturbabanc amicos fuos 8c
populum ; Vercellas a paupercate illorum de
Tizzonibus fua fpontanea voluntate ; Cumas k
captivitate 8c ab injuftitia debilis Principis fui
Franchini Rufcha» , qui numquam in Republica
ditftas Civitatis fecit obfervare juftitiam, fed in-
juftitiam , 8c peftimus fuit inimicus Civitatis
ipfius, quare meruit dolorose perdere principa-
tum, prout, fi cxpedlaveris Le<5lor, infra tibi
dicam • Porro ipfe Azo uxorem duxit pudicam^
nobilem , pulchram , 8c in bonis operibus inter
ceteras mulieres laudabilem , nomine Dominaoi
Catbelinam filiam illuftris viri Ludovici, fratris
Comitis de Sabaudia. Tunc Curtem magnarn
tenuit, ultraquam fecere Principes LombardiaB
per tempora pragterita , excepto Avo fuo, qui
denomiuata Beatrice matrc ipfius Azi fecit ma-
jora , prout refenur . Veftes 8c magna dona in*
finita largiuntur a Januenfibus, Venetis, 8c ma«
xim^ a Marchionibus de Ferraria , qui germani
funt di<:^a6 Beatricis, fcilicet nati ex fratribus^
8c a ceteris Principibus Civitatum , 8c Terria
Italias. Porro convertit antmum Azo ad muros
Qvitatis Mediolani conftruendos, quos miro ro-
bore ampliavit per circuicum juxca terragiuai
fofias Civitatis . Vias quoque a latere 6i(ki mu*
ri fieri fecit in Civitate per circuitum . In plu-
ribus vero locis veteres ruinas conftanter repa-
ravit , ficut Campanile Ecclefise San<5ias Mariai
Majoris. Aqua^u<Stum a fontanis per duo miU
liaria in Civitatem Mediolani duxit : qus fbi>-
tanas per donvos dominationis fuas , 8c in filiia
partibus , utili 8c omato modo icaturiunr . Eo
clefiam , 8c Campanile mirabili modo de oma^
tis laboribus marmoreis , 8c deauratis. pi<5i:uris
juxta domum dominationis fuas conftruxit . Ca-
ftraScalia aedificia magna erexit. Equos, fami-
liam magnam, 8c pulcnram admodum Regis ce-
nebit ; magnae , 8c pulchr» , 6c ordinata^ come-
ftiones , 8c potationes continua magnis Principi-
bus, 8c aliis in fua Curte fuere . Et de fua man*
fuetudine , fama , 8c virtutc , narrabant omnes
populi : eo quia non ut T/rannus , feu impius »
Principatum tenebat , fed ut Princeps , bo-
nis moribus , 8c virtutibus inftitutus t aflen-
tiens divinse ordinationi , non ex libidine vindi-
candi, 8c lafciviendi, nec ex libidine vindicaa-
di , nec ex libidine principandi populis , nec eK
libidine acquirendi prcedta , 8c propria commo«
da , fed aflentiens Deo 8c Ecclefis principatuni
voluit afTumere, cum timore 8c tremore, 8c
cum cordis humilitate , 8c cum re<Sla intendo-
ne , fcilicec ut obediens Deio 8c EccIefiaB adl
exequendum virtuofum principatum ad Dei ho-
norem , 8c populi coinmoditatem , mala cohi-
bendo , bona jubendo : quare meruit in fuo im*
perio profperare . Erac autem communis ftacu-
ra?, grandis, rubicundus, quafi ficuc aurum ,
lucebanc crines c^picis ejus ; placibiUs afpe<-
<5lu , cun£lifque graciofus . Hujus cempore Fra-
cer Vencurinus Pergamenfis Ordinis Prasdicato-
rum oritur, vir religiofiftimse vitas, qui pro fua
fan<Sla prasdicatione tria millia 8c plures Perga-
menfium , alterutrum in maxima inimicitiaftan-
ces , propter neces peflimas , 8c alias mjurias ^
quas occafione malignarum panium invicem
ubimetipfis conculerant,ad pacemfubito 8cmi-
raculose eos convertic; 8c <Jui incerfecerac pa-
crem, filium, fracrem, vel propinquum, ibac
cum corrigia in collo ad eum , cui calem inju-
riam fecerac, 8c pro diviua gratia admonitu»

a di-

Digitized by

11^5 M O D O E

a didlo Fratrc Venturino , ti ofculum pacis da-
bat. QjLii omnes» facSlis Societatibus de XIII.
pro aualibet Societate ^ ad modum Sc^cietatts
Chrifti, & XII. Apoftolorum cum fignis Co-
1 mbettae fuper indumenta ad pedlus, & Cru-
cis fuper humerum redlum tuoa cum di<SloFra-
tre Venturino iverunt eodem anso Romam ad
accipiendum Indulgentiam , non dtmifli intrare
ullam Civitatem, vel fortilitiam. Reverfimulti
de ipfis , ficut Canis ad vomitum , reverfi funt
ad peccatum ; fed Summus Pontifex , quia fin^
jpfius licentia hanc Societatem cum fignis fu-
prafcriptis regularibus fecerat , per eum mifit,
fic in partibus Avinionis in difciplioa eum ftare
pluribus annis fecit •

C A P. XLVIL

De temeritate Lodrixii Ficecomitis , & pefle
Rufconum Ciutatis Cumarum Principum .

POft annum Lodrixius Vicecomes , clim non
poflet ctflare a furia, & a perverfa cogi-
tatione fua , fadla magna promiflioiie pecuni« y
pluribus coneftabilibus CCL. virorum equiium
ftipendiariorum didli Azonis , dominationem
coepit ambire, & de Azone, ut expclleretur a
domin .tione , violenier pertradlare . Sed qui
fecreta novit , pro meliori ftatu populi Medio-
lani pandere fecit . Quod fentieus Lodrixius ,
cum prflBdidVis ftipendiariis de nodte fugit iMe-
xiiolano, & in Civita<em Cumarum eo diefuit.
Franchinus Rilfcha Princeps Cumanus eos re-
cepit. In fine ftipendiarii, qui erant Theuto-
aici, in Alemanniam iverunt; & Lodrixius ad
Maftinum de la Scala properavit , qui ei ma-

fnurn honorem , & provifionem dedit . Et a
lediolano bannitus fuit, & credebatur a mul
-tis, quod diiftus Franchinus ad did^am prodi-
^ionem confentiret, chm alias advenlis pradi-
d^orum Galeazi & frafrum de Vicecomiiibus
conirarius una cum ipfoLodrixio in moltis ipfe
fe demonftraflet . Ideo ipfe Azo ei non bene
carus fuit , quia mifericordia & veritas cufto-
divit Principem; & roboratur clementia thro-
iius ejus Proverbiorum XX. Sic debet efle clc-
mens Princeps , ut fit in eo aquitatis juftitia ,
fin^ qua nuUa res publica poteft regi, nec diu
durare; fttw, prout ait Ariftoteles, remotuju'
ftitid , qmd aliud funt Regna , nifi latrocinia f
JEt ^uia Princeps eft fundamentum populi , k
fua juftitia debet manare aliorum juftitia Item
quia eft patcr patria , ab eo debent regi om-
nia alia juftitia & gubernari . Iterum quia eft
caput Reipublica, ab ilio debet illius juftitia
profpici & confiderari, ne fit major, quamde-
beat, & ne fit minor . In hoc ferviunt Deo
Principes , fi in fuo dominio bona jubeant ,
mala prohibeant , non foliim quae pertinent ad
humanam, fcd qua ad divinam Religionem .
Ex pradidlis patet , in quo differt Princeps a
Tj^ranno ; quia Princeps eft ille , qui eft legiti-
ine conftitutus, & jurc divino & humano prin-
cipatur , & qui virtutibus praediftis & fe ipfum
& alios regit , ut didVum cft . Tyrannus ver6
contrariis modis fe habet. Tyrannus dicitur ,
qui in communi Republica non jure principa-
^ur, jura deprimit, & voluntati fuae leges fub-
jnittit, juftitiam, & mifericordiam deferit . Unde
Tullius de Ofliciis Libro Tertio Capitulo VII.
Nulta efi noiis focietas cum Tyranms ^c. ]ob
XV. & numerus annorum incertus tyrannidis ,
& periculofus . Qjjare qui tenet Prmcipatum ,
fugiat tyrannidis periculum » non regendo Prm-
Tom. J[IL

T I E N S E. fi6«

A cipatum , vel Rempublicam fecundiioi tyran*
num , quia ut conftat , vita Tyrannorum in er«
u eft , & periculofa . Unde dicit Macrobiua
Lib. III. Cap. XXVI. de Dionyfio Tyranno ^
quod cbm quidam £imiliaris vitam fuam exifti-
maret beatam , dolens ille, quod perpetuo me»
tu miferamefle cognofceret, &quia plena (em«
per periculorum , gladium evaginatum , k ca-
pulo de iilo teneri pendentem caprti ejus , in-
ter epulas eminere fecit. Me autam inter co»
piam mortis periculo gravabacur , nec delicia
eum confolabantur . Talis eft^ inquit Diony-
fius , vita mea , quam beatam putabas . Sic
enim mortem femper pra^fentem nobis videmus .
Qtiando enim f^lix effe poterit , qui timere non
B definit ? quafi dicat numquam • Quale vero fic
damnum ad modum tyranni regentium , dicitur
,in Ecclcfiaftico : Regnum a gente transferetur
propter injuflttias , contumelias , & diverfos
dolos . Prout patet de principatu Franchini , &
Fratrum de Rufconibus , ut infra dicetur.

Contigit autem , di(5lum Franchinum num-
quam moribus , nec virtutibus bonorum Prin-
cipum uti , fed Tyrannorum modos habere .
Non ut a patre patrias juftitia ab eo emanavit;
lemper a fuo dominio remota fuit juftitia ; non
bona jubebat , nec mala prohibebat . Ideo ia
Civitate fua non erant nifi latrocinia ; quiaquo-
tldie qui faciebant latrocinia , homicidia , prs-
das, & fpolia, in fuodominio falvi erant: qua-
C re odiofus fuit omnibus fubditis fuis , & in pe-
riculum confufionis venit in Burgo de Canturio,
Gafparus, & Johannes fratres de Graflis, me-
rita qui geiferant in fervitio illorum de Vice*
comitibus, tenebant primatum TerrsCanturiL
Franchinus acceperat uxorem filiam Berardini
de Longarolo propinqui Principum Verona, &
magnum inviium amicorum fuorum fecit . Ec
vocavit illuc illuftrem nobilemque virum Jo«
bannolum Graifum, qui cum multis equis cqo-
penis, & cum pulchra familia; multiim pom-
pose didlum Franchinum Veronam fociavit; &
ibi a Cane de la Scala cum magno honore re-
cepti fuerunt. Franchinus vero noluit,qu6d in-
ter alios, qui lecum venerant, Johannoius eflet
D honoratus; & ibi fadla fuit magna celebratio,
Erant autem ibi gentes diverlarum partium
LombardiaB , quas venerant pro (poniamento
fiendo . Una die Canis & Franchinus ftantcs ad
feneftras Palatii , Canis vidit Johannolum , qui
per Civitatem equitabat , & dixit Franchino :
Qms eft ifte , qui tecum v^ntt in focietate ?
Franchinus refpondit : Vocatur ^ohannolus
Grajfus de Canturio^ habet unum fratrem no^
mine Gafparum ; {Jr ambo tenent dominationem
dUi^ Terrs Canturii , quas diftat a Cumis per
quinque milliaria . Ad haec Canis refpondit :
Frater tuus tu eftis ftulti^ ft diSia Terra
Canturii eft tam prope veftram , veftra nihil
vaht ; propterea quod fua efl in pedibus w-
bis . yolo , ut modum inquiratis habendi eam ;
Franchinus ver6 refpondit : Illud ullo modo non
facerem , propter benevolentiam , aua inter
nos efl; quotiefcumque habeam fecum dif*
cordiam , ipfi fratres funt amici P^icecomitit
Mediolani : unde facerent guerras afsidue ad
januas Cumarum , & tenerent mihi^fuftum in
gula; & dum fim fecum in concordia^ nihil li^
cet f^icecomiti ; ^ prope illi P^icecomiti funt
magni potentes : quare verba hac pro me non
faciunt. Fa<Sld illinc debidl mord, abinde re.
cefierunt , & ad Civitatem Cumarum FranchL
num fociaverunt . Porro poft paucos dtes Canis
colloquium habuic cum Ravizta firacrc Franchi.

Hhhh ni; '

Digitized by

,,67 C H R O

& dc vcrbis didlis Franchino Canis icenim
rccordatus fuit ; & Ravizia tcncrior cordis au-
dientiam dedit ; & Canis hcc facaum ei mul-
tiim inicftavit . Ravizia abinde reccflSt, & Fran-
cbino h«c verba intimavit: unde ambo ordina-
vcruflt cxecutioni mandare id , quod dixerat
Canis. Er ordinaverunt convivium magnum» ut
darent finem dominationi di<ftorum fratrum dc
Graffis ; & ibi occuhe laborabant , in burgo dc
Canturio rcgnare volentcs. Ad illud convivium
fiierunt invitati di<fti fratres de Graffis ad ma
gnas prcccs , qui habito intcr ipfos confilio ,
aliquid jam fcnticbant dc faftis : quare male li
bentcr ibant . Denique Johannolus ivit, fed prae
cepit familias fuae , quod uUo modo fraenos , nec
lellas cguis non acciperent. Et fuit Curxiis in
aula diftorum de Rulconibus , & ibi recepius
fuit hilariter plufquam more folito. Pulchris
verbis turbida fadta fubjacebant , & dtxerunt :
j4d tabulam , ad tabulam Domim Johanntle .
Sed unus intimus amicus de ordinatis contra
eum fecrete intimavit , & dixit : Si tu non es
btne fapiens ftatim eris mortuus^ vel captus .
Et Johannolus fe volvit versiis illos dc Rufco-
nibus diccns: Nullus vefirum recedat , ftatim
vento . Et illico ad equum afcendttt & fine mo-
ra pcr celeriora itinera cautihs cquitavit, & de
faCkh contra cum ordinatis fratri fuo nuntiavit .
Ob quam caufam Rufconi cum Graffis in inimi
citia poitti, & de vindiAa contra di<5tos fratres
de Rufcontbus fatagebant , non aiiquid demon-
flrantcs . Currt bat autem Annus Domini MCCC-
XXXVU.die Martis XXUl. menfis Novembris
sn fefto Sandli Clementis . Per vicinas Tcrras
didliBurgi convocaverunt caute&occultemtUe
quingentos peditesi & centum odluaginta equi-
tes ; & di&i equttes hofpitaverunt nodle iita ad
Canonicam de Galliano, quse juxta Canturium
adeft . Et fummo manc congregata di^a multi-
tudine, Galparus fecrete vocavit IX. Contefta-
biles di<Sbi excrcitus , inter quor crat quidam
nomine Carraria GralTus, & Bazcchorinus Na-
pus , & cis dipcit : Eftote probi : vos ttis cum
Johannolo ad Civitatem Cumarum capiendam ;
& pracipio vobis , quod nullam pradam quo
ibitts focios veftros facere permittatis . Joban-
nolus, cum pradiiais ad didlam Civitatem Cu-
inarum, qusB juxta Canturium per quinque mil-
liaria adcft, ivit. Paganus Avogadrus de Cu-
mis , potens in didla Civitatc , petiit illa die a
Ravizia , fi:aire di<ai Franchini , cognato &
compatre luo, unum cquum in muiuo, & cla-
ves unius port« Civitatis, qu« Porra turris di-
ciiur , dicendo quod volcbat ire ad quamdam
fuam poffcffioncm cum uxoi e & filiis fummo
mane. Qui non dubitans fibi complacuir, Et
futt ad portara , & aperil diaa porid ftabat
fuper pontem , cxfpeAans illos de Canturio,
cum quibus proditionem occulte ordinaverat .
Ddtum habcbat fignum , quod qtaando effent in
Civitate , non praercrirent quamdam vegctem
longam pofitam in ftrata prope Ecclcfiam San-
€t\ Fideiis , donec amici fui de Cumis non ef-
fcnt ad equum in prafidio di<ai Jchannoli , &
Pagani . Tamdcm cquites venerunt , qui non
cxfpc<aantespedites,Civitatcm intravcrunt cum
Dudis gladiis , & exclamaverunt : P^ivat Azo
Dominus, Ad fignum non expe<aaverunt , fed
ftatim fupcrbe banderias eorum de Graffis de-
monftraverunr . Ravizia fine armis audiens ru-
morem, ab Ecclefia ad domum currere vcluit;
qui antequam poffist intrare , volens defendere
caput, manum ejus amputaverunt, & cicatrices
m capite cum enfe fecerunt. Antequam pedi-

isr

I C O N

tes poflent intrare di<ftam Civitatcm, Becc.K:
dc Cumtstndignati de infigniis iUorum de Ghi7
fis, ad arma concurrunt; & multi aUi eos r^. "
ti funt, & pra.dt<ftos Johannolum, & f
de Civttate expulcrunt , & XXXiV. dfl
qui fecum erant , capti fuerunt. Pedites n J
^m erant prope Civitatem , in retrofope^i
Ravtzta qumta dte moritur. Franchinus fec;
fufpendt per culam tUos XXXIV. captos. imer
guos erat quicTam vir, nominc Stephanolus Graf.
fus, qut exfttterat dicfti Franchini propitius &
fuerat iiiediAtor inter diaum Paganum&didlo,
de Graffis de proditioiic ficnda. Hunc altius,
prout falfus proditor , fufpendt juOit , quorum
mors multts fuit ponderofa . Domos difti Paaa.
nt proditoris ufque ad fundamentum proiici fe.
cir, & Civitatem munivit. Porro in brevi pn».
diaiGafparus&Paganus una cum CureioLami
bertengo magno Cive Cumano, & nepote didH
Franchini, fcilicet filio fororis, colle(ftamulu-
tudine multorum pedituni , fed paucis equiti-
bus, ad Civitatcm de Cumis applicuerunt. Sed
qui erant in Civitate pauci ftipendiarii Theuto.
nici exierunt , & eis occurrerant ; & contriti
funt Gafparus & Paganus, & cxercitus eorum.
Curctus cum equo in quodam foflb cecidir, qui
in cervicc pcrcuflus, captus fuit, & inC.vita-
tem du6lus in brcvi moritur; & ceteri fufieruntj
ctim non habercnt quemputabant fuccurlumdc
multis de populo qui erant in Civitate.

His itaquc gcftis in Civitaie Camarum nulla
crat juftitia in Republica. Franchino nec in
Civitate, nec in Epifcopatu ob.ditur. Forro
proximo lcquenti anno Epilcopus Cumanus, no*
mine Frater Benedi<ftus , non valens intrare Ci-
vitatem , eo quia frater ipfius Franchini , ele-
«ftionem Epifcopatus habuerat , fed in Curia
Romana obtinere non potuit, quare ilii Epifco-
po, qui Civitatem excommunicavcri^t , contra-
riuscrat, cum confilio & favoreMagnatum tam
Gibellinorum, quam Guelforum de Epifcopatu,
magnam coUedljonem virorum & navium pne-
paravit; & praBdi(ftis dc Canturio mific , quod
venirent in auxilium . Franchinus vero mifit
Azoni timide nuntians de faftis. Q.ut fimulavit
diccndo. Mihi difplicent ; fed non me intrih
mttto . Hic fecit fecundiim confilium Catottis ,
qui ait: Qtti fimulat verbis, nec cordt eftfidits
amicus . Tu (fuogue fac fimtlex ftc ars dthdi*
tur arte . Ciim praedicfti de Vicecomitibus fimul
& cum aliis fuis amici^ tflent difcordes, Fran-
chinus dc his , qux fibi placebant , cum eis fi-
mulabat, dicendo: Mthi dtfplicet. PorroFrao-
chinus propter illam magnam amicitiam, quam
f-rcerat cum Dominis de la Scala, ab eis lecre-
te petiit auxilium . Qpi ciim non efleni in imi-
tate cum di^lo Azone , libenter parati funt ad
mittendum . Azo palfus fluminis AbJuas cufto-
diri fecit, nec praterire Veronenfes in auxiliura
dimifit . Tamdem Civitas ab Epifcopo pcr
aquam & per terram obfidetur , & Franchino
nullum auxilium prasflatur , fed odiofus cunais
Civibus propier iuam injuftitiam efficitur. Ec
timuit , fed fapientiam demonftravir, quia
hurailiatus mandavir Azoni, quod- veniret, oc
dominationem Civitatisi Cumarum fumeret , li
fecum talia pafta facere vellet . Qui ^
complacuit, & Civitatem cepit; populo tamen
Cumano non gratum fuit . Pa(fta fuere : quo^
in Civitate Cumarum , qui fuerant proiitorcs
ejus, numquam intrarent ; & illiCaftrum dc
Bellinzona patrimonium fuum cum fuis cpnlue-
tis intratis dimitteret : & ita failuna fuic
modo pr«di(fto di<fti fratrcs dc Rufconibus la

Digitized by

M O D O E T I

m&xima pefte penfenenint . Franchtnus flebat
cum lamentis dicendo : O Canis de la Scala
quam malum confilium fratri meo , & mihi de^
difii • Eram dominm j & modo fum fervus
O vos 9 qui principatis ad mala conjtlia ne at^
ttndatis : exemflum a me eapiatis .

C A P. XLVIII.

De, puero , qui natus fuit fine manibus
brachiis .

HOc vcro tempore puerulus quidam anno
rum XII. natione burgi Leuci Comitatus
Mediolani, qui (ine braehiis, & manibus fuerat,
in Modoeiia apparuit . Hicquantum foretiub
tilis , filum 8c acus ad pedes ejus in terra pro-
je6li oftenderunt. Namcum digitis pedum quos
non habebat majores aliorum puerorum , pone
bat velocibs filum in acu, quam ceteri homiqes
cum manibus, pro quo fped^aculo multi ei fer
viebant; Scfifedebat in terra, velociiisaliorum
fe levabat .

CAP. XLIX.

De Ambaxiatoribus mijffts ad Papam BenediShim
pro recuperatione Thefauri Ecclefia
SanSh jfohannis .

Vlvente Papa BenedixSto Anno Domini
MCCCXXXV. die VI. Septembris de
voluntate Azonis PrincipisMediolani , &Johan
nis Epiicopi Novarienfis , duo providi vih, quos
fupra memoravi , videlicet Gratianus de Arona,
& Franzius Liprandi pro Capitulo & Canonicis
Ecclefias Sandli Johannis , & pro Communi Mo-
doetias pro Ambaxiatoribus cum lit^ris de re-
commendatione fuprafcriptorum Dominorum de-
ftinati funt ad Curiam Romanam pro recupera
cione fuprafcripti Thefauri . Qjji cum apphcuif-
fent in Curia Romana , &fuam ambaxiatam re
tuhflent venerabiii Guilielmo de Pufterla , eo-
rum ambaxiata valde placuit . Qui Ambaxiato-
res fa<S^o toto fuo poflTc , cum confilio & favore
Matthaei Epifcopi , & Guilielmi , per Dominum
Johannem della Columna de Roma Cardmalem
habuerunt refp nfum a Summo Pontifice de di-
Ao Thefauro. Qjji dixit , quod Thefaurus ille,
de quo dediftis fupplicationem , non vult quod
modo reddatur; fedbenevult, quod ad tempus
opportunum ducatur in Moddetia ad locum fuum.
Habica refppnfione, cum confiIio& magno ope-
rc fupralcripti Matthsei Epifcopi , acceperunt a
pradicfto Johanne Caftellano de RomaChartam
traditam per eum de mandato olim Domini
PapsB Johannis de confignatione fadla de diAo
Thefauro, dato in cuftodia fuprafcriptis Praepo-
iito & Canonicis Ecclefias majoris Avinionis , in
qua Charta fcripium erat pondus auri & ar-
genti, lapides prctiofi, &marcarit8B rotum per
ordinem didli Thefauri , & paSa & conventio-
nes, cum quibus pacflis fuprafciiptus Papa Jo-
hanoes jufleiat inftrumentum confici •

C A P. L.

JDe Principibus Verona h Venctis in mngno con^
ftiClu pofitis , cum obfcdiffent Paduam .

HIs diebus k Maftino & Alberto fratribus
de la Scala Veron» Principibus , Vicen-
tiam, Paduam, Trivixium, Civiiaienfem , Fel-
trum , Lucam , Mutinam , Parmam , Brixiam
Civitates in poteftate fui Principatus detineban-
Tom. XII.

E N S E. 1170

£ur . Maftinus tn Verona Albertus in Padua
moram trahunt. A Venciis deftrudlis fortalitiis,
& omnibus neceflariis per eofdem de la Scala
paratis pro faciendo falem in ripa maris fuprt
diftritf^um Paduae, prout ab antiquo, licit noa
feciflent , dicebant /e habere jura : Albertus in
Padua obfidetur per quatuor millia equitum , &
viginti millia peditum Venetorum . Florentini
vero , qui per plura tempora pugnati fuerant in
Thufcia per eos de la Scala , illis diebus con-
foederationem & ligam cura Venetis fecerunt,
& folvere tertiam partem expenfarum promife-
runt. Porroin obfidione exiftentibus iis, vocati
funt a Duce Venetiarum in praefidium Rolandus,
& fratres fcx de Rubei?, a Principatu Civitatia
Parmas per illos de la Scala deponti; fed Petrus
junior fratrum , fuper cunftis Lombardis forti-
tudine corporis, ftrenuitate animi, & audacii
bella agendi, praenominatur , Hic dato a Duce
Venetiarum gloriofo apparatu Venetiis ad San-
6lum Marcum, in pr^it-nriaNobilium & totius
populi , laudabiliter cum migna benediftione
Princeps exercitus efficitur. Sed chm juxta Bu-
volentam fixus , cum aliquibus fortiffimis poft
fui Principatus XXX. diem ad expugnandum
Montem-Silicem properaffet. & infoffiimCaftri
primus audadler intraflbt , a fcro ruftico , qui
crat pro defenfione Callri , cum lancea in pe-
dlore perfoditur , & ftatim inde ducitur mortuus,
Hujus tanti Principis mors , non foliim p r Ve-
netos , fed quafi per cunftos Lombardos mo-
lefte fertur . Rolandus vero ejus frater in eju«
loco Princeps creatus fubftitutus, ciim pluribus
menfibus ad obfidioncm ftetiflerit , obfes , & ob-
feflus , in mortalitatis penuria dudlus eft . Ea-
deno vero vice Azo Mediolani PrincepsIV. no-
biles Viros Mediolani fcilicet duos Judices , &
duos Milites , mifit pro Ambaxiatoribus Princi-
pibus partium , quatenus ad concordium pacis
ducerentur, fed non potuerunt • At Marfilius »
& Albertinellus de Carraria ex more principan-
tis femper cum Alberto erant , & is illorum fa-
ciebat cundta confilio . Profedlo Princeps, qui
ofFendit alium, fa?pe in maximam peftem ruit,
fi in cuftddia confilioque ofFenfi fe mirtit . Ec
immemor fa<ftus non eft Marfilius Canis de la
Scala , qui per vim Paduam cepit > & eum k
Principatu depofuit ; fimiliterque Albertinellus de
prudentiffima pulcherrimaquc qxore fua. quasab
Alberto ire Viceniiam venire coacfta fuit ubi
fa(5lis diurnis folatiis per vim eam ftupravit*
Ifti cum certisftipendiariisfafliconcordes, cum
proditione duxerunt in Civitatem Paduas de exer-
citu Venetorum mille equiies , & captum tradi*
derunt Albertum Venetis, qui eis dederunt cen-
tum millia florenorum auri , prout praeconizare
fecerant « qui eum eis tradebat vivum ; & L.
millia qui mortuum. Et pro pa<5tisintereos
6lis de Vcnetiis Poteftatem Paduani accipere
perpetualiter prcmitiunt , & Marfilium Princi-
pem iiium liatuunt . Albertus vero in Ducali
Palatio in compedibus pofitus a XII. nobilibus
Venetiarum , qui fecum ad folatium funt , cu-
ftoditus eft . Dudli itaque Principes VeronaB io
magno confliftu & pavore , Veneti , & Princeps
Paduae, feno eis magnoauxilio k Marchionibus
Ferraria , & a Principibus Mantuas , qui tunc
temporis in inimicitiis cum Veronenfibus ftete-
rant , cum magna multiiudine equitum , & pe-
ditum ciim cepiflent Montem-Silicem , & ona-
nes Terras , & Oppida eis rebellia in Comiia-
tu Paduap , fpoliando , & vaftando . Epifcopa-
tum Vicenti» , & Veronas , ad obfidendum Ria-
ftinum juxta Veronam fe miferunt ; & illuftrem
Hhhh % mi*

Digitized by

1171 C H R O

fnilitem Lucbimim Vicecomiiem Principem fui
exercitus vocaverunt • Qpi ab Azone Mediolani
Principe&ejus nepote cum nobihirtmisarnexiis,
& XL magnis & bonts equis pro fuo equitcitu»
in omnibus bene paratis , 8( tercencum equici
bus , in pr$fidio mifTus e(l . QjLii ciim in fuo
Principatu, proutfuihonoris erat, miniipeobe-
diretur , innotuit , qubd aliqui Theutonici iti-
pendiarii Maftini , quorum duo germani pro ju-
llitia pauco tranfacSbo tempore in Medtolano de«
capitati erant^quia de nodie in Biolio Collate-
ralem Poteftatis Mediolani violaverant , 8c cum
|)luribus aliis de familia Poteftatis, 8cBazonem
Comeftabilem cuftQdem perfons Principis Azo-
jpis incerftcerant , de coniilio Maftini Principis
iui f cum certis Caporalibus Tbeutonicis , qui
erant ad ftioendia Venetorum , cum proditione
eum in conflidlum ponere > & captum Maflino
tradere ordinaverant : paucis dicbus ibi tra(^a
mord , in Medtolanuni cum fuis reverfus eft .
Qpamobrem a multis ignorantibus caufam fui
rt* ceifus de vilitate infamatqs eft . Porro Princi-
pes Veron^ humiliati funt valde $ & coadli con-
placuerunt Venetis in omnibus eorum petitioni-
Dus , & pa<£kis inter partes perpetualiter obfer^
vandis . Et cbm tradidi^ent Trivixium cumMar^
chia tn fortia ipforum Venetorum » Albertus a
vinculis liberatus eil ipfo anno curfo MCCC-
XXXVllI. Porro parvopoft tempore, prout in
Padua per familiares inimicos prodtci 9 folum-
modo in Verona , & in Vicencia , earumque
Epifcopatu PrincipatiMn tenent» & omncs afias
Ctvicates fgpranQminacas amiferuat^

C A P, LI.

De mira€i^U interceJlfme Beati chrardi
fa£iis.

NE legemibusaudientibufque in dubium ve-
niant miracula San^orum , quod geftum
eft ceriiifime ifto tempore miraculum , conHr-
mat cetera Sandlorum 1 quorum fcrip5mus mi-
racula eife credenda . Nobilis generacione ; 8^
creditus vir dives , nomine Gufredus dc Nexis
vicinus nqfter, de femetipfo narravit gratiam ,
quam ex voto per eum faAoBeatoGirardo ha-
bere a Chrifto meruit de Uxore fua \ quas de
improvifo de mortali infirmitate liberata fuit .
Qjiia ipsa jacente per XV. dies in lefto conti-
nuafebre» &phrenetica quafipafGonemproquo-
libet anno i^mel vel bis tribus annis coqtiniiis
fuftinuerat » ob quam caufam corpus ejus mace-
ratum erat ; 8c chm in die fefto Beati Girardi
de hac paffione laboraret » & ipfe Gufredus in
prandio ftaret » & ipfa , prout phreneticorum
confuetudo eft , gerendo , atque dicendo turpia,
ciim jiuda non pofTet teneri , 8c de \t(ko exire
vellet, vovtt inter fe dicendo: O Beate Girar^
de^fi pro tuis precibus & meritis Uxor mea ab
hac paJlJione ^ quam quafi omni anno patitur^ li^
kerata fuerit , perpetualiter omni anno^ dum vu
xero f duos unius libra cereos pro quoltbet offe^
ram ad Ecelefiam tuam , aliudque pauperibus ,
qui funt in hofpitaH tuo largitusero. Chmque
fic voviflet , ftatimiine dilationede voto fe poe-
nituit , 8c in fequelam dixit : Sum ftultus : pof
fet aliquomodoj, prout vidi alios^ liberari ; qua^

N I C O N

re fi oblationem , quam pronufi , offerrem pro
memetipfo^ delufus fuiffem. Qjiio ftante in nac
dubitatione , l7xor alta voce clamare cce-
pic crebre pluries : Girarde , Girarde . Et de
hac voce non ceflavit , donec Gufredus dubita-
tionem, in qua quafi per unam horam ftetit, k
fe amovit, oc firmo corde , cum plena fide8c
fpc obfervandi , quod voverat firmavit . Eddem
vero hord claroare ccflavit , & cum bono intel*
leAu , &pia voce mulieribus , quas ad ejus fer-
vitium erant: f^ocatevirummeum^ inquit* Qpm
illi dixit ; Date mihi veftitum meum pulchrum^
quod habetis in fcripno claufum. Volo ire cun$
mulieribus iflis ad vtfitandum Beati Girardi Ec^
clefiam^ & fepulchrum^ quia hodie a metantum
clamatum fuit , quod me exaudivitf & ab hac
infirmitate , ciim nullum malum fentiam f mc
liberavit . Ciim crederent , qu6d vanizaret , nec
quod tam longe ire poflet , eo quod Ecclefia
erat per medium milliare longe ao ejus hoipi-
tio, rogabant, quod ftaret: quas dixit . Hujuf
SanCii merita probate^ & me dimittatis ire • Cui
vir, qui fciebat quod voverat, adquievit . In-
duta , cum diflis mulieribus fociata, ad dif^am
Ecclefiam abfque ullo gravamine eidem hori
ivit ; qua reverfa ftatim domum liberata fuit»
nec umquam, cbm vixifletpofteapIufquatnXV.
annisy ipfam infirmitatem habuit . QuiGufredus
in noftri prasfentia Magiftro Hofpitalis ipfiusSan-
^ti Girardi , ac Priori Fratrum Pra^icacorum de
Modoetiaj 8c pluribus eorum Fratribus8ccon-
verfis , hoc miraculum cum facramento notifi-
cavit . Etiam creditas 8c honefts mulieres, qum
tunc ad ipfius infirms fervitium erant , hoc in
fua anima , prout fupra fcripfi , teftaos funt .

i^Iiud non eft filcndum miraculum fupra nu-
merato Anno k didlo Beato Girardo fa<5him.
Matrona quaedam nomine Horia de Caflinis de
Bovate territorii Modoeriac » fenuerat , 8c lumea
oculorum tam pro fene<5lute , quam pro infir-
mitate amiferat . Hasc magnam devotioneoi
Beato Qirardo habebat , 8c quotidie filiis , ne*
potibus, nuribus, 8c filiabus fuis fuppUcando
dicebat : Factte fupra plaufirum nojtrum mc
ducere ad Ecclefiam Beati Girardi , ad boe ut
illius San£li Corpus vifitare ^ & de manteHo
fuo oculos meas tangere poffim^ quia non dubito
pro ipfius mei devott precibus 6f meritisreftHui^
dr mthi Dominus prout cupiOf videndi cum ocu^
lis gratiam dabit , Chm eam irridcrent, 8c pec
plures menfes illudendo fibi tempus dilataruntf
tamdem una die chm rogaret quod conducere*
tur non ceflaret , ei complacere vpluerunt , &
ipfam ad did^am Ecclefiam conduxerunt . Qpc
ciim Ecclefiam intraflet , 8( archam 8c mantel-
lum ipfius Beati Qirardi cum magija devottone
ofcuUflet , 8c oculos fuos fignaffet • rcverfa do-
mui ftatim gratias Deo 8c Peato Girardo egit;
8c omnibus de domo » quod fibi oculorum lu-
men reftitutum erat , veraciter indicavit . Veri-
tatem in Chrifto loquor , Quidam devotus
Presbyter , 8c creditus , nomine Presbyter Fine-
tus Capellanus Ecdefia^ Sanfti Jobannis Terr* '
noftrae de Modoetia , mihi fcriptori, 8c pluri-
bus aliis difcretis viris certificando retulit , ip-
fam muUerem duobus annis coecam ftantem ha«
^ buit in confeflionem » 8c eam vidit coecani 8c
i videntem «

ExpUcit Liher Tertius^.

IN.

Digitized by

Googl(

"7?

MODOETIENSE.

INCIPIT LIBER QUARTUS.

CAPITULUM PRIMUM.
De Proxmio •

VEriira quia in primo Libro hujus
Hiftoriae de pluribus Regum &
Imperatorum Hiftoriis tradatur a
nobis , licct jpropinqui ipfis tem
poribus noo tuimus; deinde in fe-
quentibus libris de multis rebus geftis noftris
temporibus in Lombardia , & extra Lombar-
diam , novitatibufque , & maxime in Mediola-
no, & in Modoetia , ac de magnis miraculis
Sancaorum Johannis Baptiftae, & Girardi, feci-
mus mentionem ; & magnitudo oneris impoUii
jta cervices premit, ut ante fub fafce ruendum
fic, quam levandum . Accedunt ad hoc invi
dorum ftudia , qui omne quod fcnpfimus re-
prehendendum putant, & interdum, contra fe
confcientia repugnante , lacerant quod occulte
lcgunt, in tantum ut clamare compellar, & di
cere : Domine libera animam meam a labiis
intquis^ & a lingua dolofa. Itaque obfecto
vos , 6 cariffimi Le<5lores difcreti , Hiftoriam
feu Librum iftum non afferatis in publicum ,
nec faftidiofis ingeratis cibos, vitetifque eorum
fupercilium , qui judicare tantbm de aliis , &
ipfi facere nil noverunt , licet non affe<aemus
laudes hominum,nec vituperationes expavefci-
mus . Deo enim placere curantes , minas bomi-
iium penitus non timemus , quoniam diffipat
Deus verba eorum , & offa , qui hominibus
placere defiderant fecundbm Apoftolum . Qui
hujufmodi funt, fervi Chrifti effe non poffunc.
Ideo animus nofter auietus non declinando ad
dexrerara , nec ad finiftram, prout a magnis,
mediocribus & infimis , novit effe geftum ma-
lum & bonum a bonis & a malis, fcripfit ad
hoc ut omnibus legentibus audientibufque bo
num exemplum; & utilitas conferatur. Difcant
ergo obtreiSkatores mei , quorum os eft quafi
fepulchrum patens , quorum lingua canis den-
tibus eft vallata . prius legere hanc Chronicam,
quam detrahcre , & invenient me quas fcripfi
ufque fld tempora Federici hujus nominis uhi-
mi Imperatoris fecundiim Martinianas Hiftorias,
Lombardorum , & Mediolani fecutum fuiffe ;
alias vero res gefta> noftro tempore, miracula-
que Beatorum Johannis Baptiftae & Girardi , ut
jam prout oculata fide , aut difcretorum rela
tione novi , cum veritate fcripfiffe • Igitur li-
ceat in Hiftoria noftra profequere ,

CAP. II.

De Rupta de Parabiago .

ANno Domini millefimo tercenrefimo trige-
fimo , feptimo die Martis quadam die Car-
nis-privii , nono die menfis Februarii Lodrixius
Vicecomes , qui erat bannitus a Civitate Me-
diolani , & in Verona ftabat , qui contra hono-
rem dominationis prajdidVae Civitat^ Mediolani
properaverat , ut de eo didlum eft, non fadla
aliqua defenfione per Pinallam Lipi^ndum , qui
fugit ufque in Mediolanum , qui ibi ad paffus
Abdux cum magna multitudine militum & pe-
ditum miffus erac k Principe Mediolani Azone

pro obviando ei , cum tribus millibus quingen*^
tis militibus tranfivit Abduam; ipfo die appii*
cuit ad locum de Cernufculo Afinario; die le-
quenti fneavit ad locum de Sexto fupra Lam-
brum; deinde altera die receflit, & applicuic
Legnianum, 8c Parabiagum . Et ibi convocavic
de Comitatu amicos, dc pecuniam , & cum po-
tentia cogitavit fine dilatione intrare Mediola«
num . Tunc A20 Mediolani Princeps , convo*
caverat de Ferraria , Janua , Sabaudia , & de
ceteris partibus Italise, amicos cum magna mul-
titudme militum & peditum ; & cum eis pro
Domino & Capitaneo illuftris , fbrtis animi &
corporis , nobilis roiles Luchinus Vicecomes,
qui fe paravit mori pro patrix iux confervatio-
ne. Qui exiverunt extra Civitatem Mediolani,
I & iverunt Nervianum , qui.longe a Parabiago
I per unum milliare abeft pro obviando praedidto
j Lodrixio , & illis qui cum eo erant , Theuto«
nicis hominibus, indifcretis tamquam lupis rapa«
cibus, qui cbm caffi effent a ftipendio Oomino-
rum Italias , fimul fe junxerant causd fpoliatio-
nis &: deftrudlionis bonx patrise Mediolanen-
fium , & Lombardorum . Et cum Caporalibus
eorum in Ecclefia Campi dirupta, qu^ eft in
cerritorio Veronenfi prope Villam , qwe Sua,ve
diciiur Lodrixius colloquium habuiflec occulte
de confcientia Maftini Principis Veronaj , qui
ea vice fimulando mifit Principi Mediolani ai«
cens : Provide : app^oprnjuant Principatui tuo
gentcs alienigena . Tiinc frigus magnum erar,
& nix grandis . Die Dominico vigefimo primo
fuprafcripti menfis Februarii quafi inordinate
inierunt prcslium . Luchinus vero magnanimus
vir , facSlis per eum Mafiolo Vicecomite nepote
fuo , Johannolo de Modoetia , Protaxio Caimo
Civibus Mediolani , &: quampluribus aUis in
campo militibus, cum paucis, auxilium Dei &
SamSlorum ejus Jobannis Baptiftas & Ambrofii
expeilans , infiluit .in eos viriliter dimicando .
Tamdem durante proeiio , ab eis malediAis f
prouc captus in parte trahitur & detinetur, fuis
adhuc in camDo pvoeliantibus . Sed ciim qui
crant cum Lodrixio, compellerent&fpoliarenc
extra Civitatem Mediolani , non fecerant mo*
ram , qui venerant de Sabaudia tercentum mi-
Ittes, & eadem hora occurrerunt, (equente eos
HedloredePanigocum raultis aliisfeffis in proe-
lio , qui in unitate fe cura illo duxerant ad
campum , & nobilera Luchinum a viribus te-
nentium eum abftraxerunt. Qjui cum auxilio
eorum ad campum fe mifit, & pra5di<Slos male-
diftos conterruit , prcffit, cepit, & interfecic,
durante proelio a mane ufque ad vefperas in
ipfa die ; nec quafi unus eorum evafit. Jam
Lodrixius in poenitentia redaftus , eo quod di-
dlos Theutonicos ibt duxerat , ne vincerent, de
campo recedebac . CaptUs fuit ergo fupradiiftus
Lodrixius cum duobus filHs , & incarceratur .
Reliqui fui capti cbm effenc digni morte, prop-
cer mifericordiam, & manfuetudinem di<Sli A20-
nis fuerunc dimiffi , jurando numquam venira
contra dominacionem illorum de Vicecomitibus
defenforibus Patri» fua: attamen de fuis rebus
fpoliati fuere . Sic in illa die perierunt gladio
de urraque parte, fed plus pedicum Mediola-
i>enfium , duo millia lexcentum , & plures ,
prout referunt » qui corpora mortuorum nume-

ra-

Digitized by

1175 C H R O

raverunt . Et ibi mortuus eft Johannes de Flef-
co lcvir didki Lucbini , fcilicet frater uxoris
fiiaB . Et dicittjr , vifuna fuilfe in aere Beatum
Arabrofium proteilorem Mediolanenfium cum
fcutica pradii^s maledidlos percutientem , &
inaximum auxilium Mediolanenfibus ferentcm ,
& viftoriam, De qua die viilori» Nobilis mi
Jes Luchious , dando gloriam Altiirimo Deo, &
Sanftorum ejus precibus, ad perpetuamrei me-
moriam feftum celebrandum ordinavitomni an-
no ad honorem Doi & Sanfti Ambrofii , quod
celebratur ufque hodie die illa . Ei in carapo y
ubi fuit rMpta, fieri fecit Ecclefiam ad honorem
Dei , & Sancai Ambrofii, qu» fadka eft, & ap-
pellatur Ecclefia , & feftum San<SH Ambrofii ad
vidVoriam. Unde potuit dict dieilla, prout ait
Onia de Juda , dimicando conira Nicanorem ;
Hic efl Fratrum amator^ & populi Ifrail. Lib.
II. Machaheorum III. Capitula : Sic de Luchino :
Htc e(i Fratrum amator^ fopuU Lombardia^

aui viriliter dimicando contra praBdiiios male-
idtos ♦ in manu ejus a Deo data eft falus ma-
gna illa die cundVis Lombardis. Et laudavit
omnis populus Omnipotemem Deum in hymnis
& orationibus, qui dcderat eis Azonem Princi-
psm , Deo & hominibus humilcm ^ raifericor-
dem > & ju(Ium , qui habuerat per fuam gra-
tiam contra inmicos in terra i & de Corio ve-
lox fuhfidium .

C A P. III.

De ohitu Ar/mh Medi&tani Principis ^ & ficut
ilevati funt Principes ^ohanntSy Dei
Apoflolica Sedis gratid Epifcopus *
Novarienfts ^ ^ Luchinus
fratres f^icecamites .

APpropinquaverunt autem dies Azonis » ut
mbreretur; & intimavit Johanni Epifco-
po, & Luchino fratribus patruis fuis, de cultu
& lege San£lje Matris Ecctefis fervandis , &
pietate, mifericordia, & juftitia circa fuos me-
inorans ; & admonuit eos , ne efFunderent fuo-
rum fanguinem , & memprea elfent gratiag &
benefitii Dei , qui eos libeVavit a multis tribu-
lationibus, & (edere eos fecit in throno poten-
tix fua . Et mortuus eft Azo tlie XIV. menfis
Augufti fupradid)^! anni . Chm elTet mifericors ,
& manfuetus plauxit eum omnis populus plan-
dlu magno; oc fepultus eft in Mediolano mira-
bili modo cum magno honoreinEccIefia, quam
}uxta domum dominationis fux conftruxerat,
cum Principatum tenuiffet annis X. 8c menfibus
V. in Mediolano , & qui pluribus annis odlo
jaltas Civitates ufque ad fuum finem obtinuifiet,
yideticet Pergamum , Brixiam , Cremonam ,
Laude , Placentiam , Vercellas , Novariam , &
Cumas . Poft cujus obitum abfque dilatione tem-
poris faiSli funt Domini Mediolani 8c aliarum
Civitatum pnedidlarum, prxdidli Johannes Epi-
fcopus , & Luchinus ^ fratres Vicecomites , qui
dilataverunt gloriam populo fuo , 8c induerunt
fe arma juftitise , & protexerunt Civitates, Ter-
jras, ScOppidagladiofuo; & perfecuti funt ini-
quos perfcrutantcs eos, & qui conturbant po-
pulum fuum ; 8c repulfi funt inimici pras timore
eorum; &: omnes operarii iniquitatis conturba-
ti funt, 8c diredla eft falus in manu eorum . Et
Istificaverunt fubditos fuos in operibus fuis , 8c
in feculum feculi crit memoria eorum in bene-
diilione . Et perambulaverunt Civitates , 8c
perdiderunt impios ex eis . Et amplificata eft
eorum magnificentia 8c dominatio , dominantes

N I C O N 1176

duodecim Civitates, junftis fuprafcriptis novemi
Civitatibus nominatis , fcilicet Aft , Bobio , Sc
Papia , cujus libero amore Papienfium Potefta-
ria, 8c omne ooffe d\6kx Civitatis eft in honore
8c fubfidio diaorum Dominorum , 8c alix infi<»
nitas Terra^, 8c Oppida Lombardix. Ec oomi-
nati func ufque ad noviflimum Terras,

C A P. I V.

De illo divite magno Civitatis Mediolani f
fcilicet Francefcolo de Pufterla^ qui in
magnis profperatus fuit , ^ po^
Jlea adverfa paffus.

P0rr6 poft annum Francefcolus de Pufterla »
qui in Mediolano fupra omnes Cives divi-
tiis abundabat , 8c a Dominis de Vicecomiti*
bus magna lucra 8c honores coafequutus fue«>
rat, 8c Pinklla, 8c Martinus fratres de Lipran*
dis, 8c Boroius dc Caftelleto, exaltatt a ai(ftis
Dominis ita quod ciim elfent in fuo priftino fta*
tu pauperes , de piuco poflTe fadti fuenint divi-
tes, 8c prope eorum dommationi noa eraot alii
majores , oc a iUbditis didtorum Dominoruoi
fublime honorabantur : abufi funt fuperbiam •
Et non folum fubditos di(florum Dominoruni
nitcbantur opprimere , fed datam eis gloriam
non ferentes , in ipfos , qui dederunt , molierunt
infidias . Nec contenti erant gratias nullas agp*
re bencficis , 8c humanitatis in fe jura vic^are ;
fcd Dei quoque cun6la cernentis arbitrabantut
fe pofTe tugere fententiam : quoniam maloruaa
mentes quo ma^is honorare le feoiiunt, eo aoi-
pliii^ per fuperbiam intumefcunt : praeditSli ia
fuperbiam elevati , dominationem ambire coe*
perunt , & de morte Dominorum fuorum per-
tradlare . Sed ciim ad implendum hoc maluoi
amicos fecrete peterent , 8c multis pandillent ^
Zurionus frater didli FrancifcoH de his Alpi«>
noIodeCafate leviro fuo petendo au^tUum ma*
nifeftavit . dui Alpinolus fratri fuo Ramengo
innotuit . Sed cii.n Francifcolus a frarre audi-
viflet, Alpinolum fcire faLlum, exiftimavit fci-
vifte 8c R.amengum , quem non habwbat ami«
cum 8c timuic . Ec ftatim cum fratre , 8c duo-
bus filiis magnis, de Mediolanp fugit, 8c per
fecreta itinera in A^inionem ivit . Ramengus
vero fine dilatione, habitd de fratre fidantid ^
Luchino verba intimavit, qui prasdiflos Pinal-
lam, Martinum, 8c Borolumcapi fecit,8cad cor-
turam pofiti nequitiam manifeftaverunt • Qjii
incarcerati , de multis poenis afiidti , in fine
perfida fame cruciati , crudeli morte proutpro*
ditores peremti funt. Eorum fubftantia rapta »
8c eorum familias in paupertate remanferunt .
Margarita germana Luchini viro fuoFrancifco-
lo hoc mafum induxerat adimplendum , cuas
capta , cft duriiis incarcera^ • Porro Francifco-
lus in Avinione propter infidtas non erat fecu-
rus . Eodem tempore quidam Mediolanenfis ,
qui fuerat ejus propitius, fimulato modo acce-
pit equum in mutuo, 8c cum eo a Mediolano^
prout videbatur , fugit , 8c in Avinione ad Fran-
cifcolum properdvit , 8c bannitus fuit . Qjiiciim
fecumftaret, de fe confidebat. H:9 fadlaFran-
cefcoli fecretis nuntiis pandebat . Caute litcras
contrafacSlas de figillo Maftini de la Scala figil-
latas per fecretos nuntios in Avinioncm aliqui
mandaverunt Francifcolo , qu6d ad Veronam
properaret , 8c ibi honorem 8c provifionem fu-
meret . Qpi ad hasc credit , 8c videns fe noQ
efie fecurum in Avinione , per marc ad portum
Pifanorum feftinavit. Ibi potentia Luchini muU

thiD

Digitized by

1177

MODOETIENSE.

xhm lucebat, quia gladio fuo contra Lucanos
Piranis viAoriam dedcrat ..Bonincontrus de San-
<fto Geminiate Fufcono a Luchino ibi milTus
erat , & ad portum prflediilum Francefcolum
expecSiabac ; qui Bonincontrus cum proditore
ibi eum cuili duobus filiis cepit ♦ & in Pifcia
incarcerati funt . Sed parvo poft tempore in
Mediolanura dudi , paier , & filii una die in
broleto diikx Civitatis funt decapitati ; eorum
fubftantia rapyt^ & multi alit , qui de malitiis
praedii^orum perpetratis fciebant , ad infinita
mala pervenerunt.

C A P. V.

De DuciJPa Carinthia , qua repudiavit pri-
mum virum , accepit alium .

SEd Bon fileamus hujus temporis de Ducifla
Carinthise , qu» cum viro luo Johanne filio
Johannis Regis BoemisB per XI. annos fteterat ,
yidelicet quatuor annos chm effent parvuli , &
iion poffent commilceri, fine amplexu virili ; &
feptem annos continuos in thoro maritali causa
commifcendi . Una die chm vir fuus ivi^Tet ad
venationem , convocavit quamplures procerum
& militum fuorum in fecreto confilio,. & ait :
falutem Regni Carinthia fecreta volo pan-
dere vobifcum , ad hoc ut bonum & optimum
fapiatur confilium de his , qua debent agi .
pux yefler pater meus me juvenem maritavit
javeni viro^ quem hodie fcitis; & per ftptem
^nnos continuos in leCfo maritali fuifecum^ &
pro certo^ cum fit defe£luofus homo^ n$n potefl
fommifceri mecum , nec cum alia muliere . Cw-
piofieri mater^ ^ habere prolem j ne i u£ia
iinea dtfcedat Carinthia Regnum . Ideo huic
ruiro nolo amplius fubjacere in occulto^ & per-
^ere Ducatum cejfante prole . Quare providea-
tis de alio Barone mihi in virum , ut fiam ma-
& filii fuccedant in Regale patrimonium .
.Tunc placuit omnibus Baronibus , quod hoc
ftcri deberet . Cbm Johannes vir fuus ad ulti
inam ipfius diei horam vellet intrare in regale
Caftrum de Tiralle ♦ ubi cum Ducifla habita-
.bat , clausd janul , ei didtum fuit , quod aliam
quaBreret ftarionem ; quia Ducifla alio viro va-
lenti fecum commifceri erat promiffa . Qjji moe-
ftus retro rediit, & ad alia plura Caftra intra-
re voluit,^ nequivit, ciim in mandatis habe-
jent a Ducifla , & Principibus Carinthise non
recipiendi eum . Stetit pluribus diebus in qua-
dam Villa , fed Ducifla eum fervire faciebat .
Poftea qupd inde recederet cum minis mifit .
Qjii ad Aquilegienfem Patriarcham ivit, & ibi
fex menfes ftetit. Patriarcha vbluit acquirere
concordium, & non potuit. Tamdem Ducifla Lu-
doyico filio Ludovici Imperatoris promittitur,
qui eodem anno Imperator cum filiofuo in Tiral-
le Caftro v6nit,& dato annulo fecum commifcuit.
Sequenti dic ciim Imperator foret pranfurus in
prafentia procerum, ait ; Ducijfaj Ludovicus
filtusmeusy drvtr tuus^ nonne efl mafculus^ dr
commifcuit t^cumi Qua5 ait; Beney Dominelm-
perator. Et Barones illi hora omnes ridere coe-
perunt , & Uudabile conjugium aflirmaverunt .
Et cum ifto heredem habuit , & honorem Du-
catus ufque hodie tenet , qui de Bavaria eft .
Rex Boemiae cum filio ad Summum Pontificem
in Avinionem ivit, &de violenrialmperatorem
accufavit , excufando , quod filius non erat de-
fedluofus , fed quod fadlum erat fraudulenter &
proditoriezeloinvidiaB a Bavaro illo, qui fe fa-
ciebat Imperatorem , & cum proditoribus Ca-

I17S

rinthia iftud fecerat. Q.ui Ludovicos Imperaior
di(5tus Bavarus pro hac cauia , & multis aliis ,
ab Ecclefia excommunicatus eft , & cum ip(b
Rege in magna inimiciria pofitus eft . O quam
inlaudabile & vituperabile exemplum per tale
conjugium fadlum cun6Hs populisdatumeftma^
joribus Principibus Mundi , qui dcbent efle exem-
plum unicuique viventi juftiris & bonorum cpe-
rum !

C A P. VL
De nativitate Urfina filia Principis Luchini •

IGitur non habens legitimam prolem Luchi«
nus , ctim fteriflet XI. annis cum nobiliflima
confbrte fua , & de ea liberos non haberet ,
Deo dante MCCCXLIII. de menfe Septembris
nata fuit ex eis Urfina . Compater ver6 unk
cum Caftellino de Becharia Papienfi Principc
fuit Comes de Aynaldo , qui puells praebuic
duo mdlia fcuta aurea . Hic illis diebus venerac
Mediolanum pro eundo ad Sanflum Sepulchrum
uliramare, prout fecundbm quod diciturillorum
Comitum moris cft . Recepto maximo honore
in Mediolano , tertia die poft ejus adventum ex-
traCivitatem iter fuura cepit, &Galea2um Vi-
cecomitem , ftrenuum juvenem, Johannis, &Lu«
chini nepotem, fcilicet filium quondam Stephani
minoris eorum fratris , fecum cum magno ap-
paratu duxit . Habito a Principibus Italias magno
honore in fuo itinere, Venetiis navemcumom-
nibus neceflariis ad fuum meatum praeparari fe-
cit , & Terrae Sandlas eodem anno applicuit , 8c
juxta fan(5lum Sepulchrum Galeazum adobavic
in militem. QjLii revertens per Veronenfium par-
tes cum ipioGaleazo, ad AyfialdumComitatum
properavit. Ibi Galeazum per annum cum ma-
gno honorc tenuit . Tamdem ftcundiim volun-
tatem patruorum Galeaz, & duo juvenes de Ay-
naldo milites bene comitati Mediolaaum vene-
runt . Qui cum magna reverfcntia recepti funt .
Et quamvis longius fit fpatium inter Mediolant
Principes , & de Aynaldo Comites , veri fadli
fuht amici , & multa alterutrum magna largiti •

C A P- VIL

De Ambaxiatore miffo in Avinione , ^ de refli^
tuttone magniThefauri Ecclefia
SanCii Johannis.

P Raediao Anno Domini MCCCXLIII. dc
menfe Aprilis egoScriptqr una cum Johan-
ne Boxono iveramus pro Ambaxiatoribus Com-
munis Modoetias ad Reverendum patrem, & Ma-
^nificum Dominum Dominum Archiepifcopum
Vlediolani. Stantibusnobisin ejusCuria, quidam
ejus Vicarius nomine Guillielmus de Arimondis
deParma, & quidam alius vir eloqucps ftans in
Curte , Sandri Johannis devotus , nomine Bala-
trones , dixerunt nobis : Audite de Modo'^tia .
Reverendus ^ac devotus pater Dominus Archie*
nfcopus dixit heri in fero^ ubi eramus nos ,
quamplures alii : In corde meo flat , ut omni
modo fiat , quod fieri potefl , quod Thefaurus
Ecclefia San£ii yobannit de Modoetia , qui
Thefaurus efl in Avinione^ reducatur ad locum
uum. Quare dicimus vobis fi per Canonicos
Hlius Ecclefiaj ^ per Commune Mo^ottia mit-^
tantur Ambaxiatores ad prafatum Dominum
Archiepifcopum j habebitur confilium , ^ juva^
men^ fic quod Deo dante diCius Thefaurus redde^
tur ad locum fuum . Rciponfum fuic per nos :

' No"

Digitized by

1179 C H R O

Notificabimus Communi noflro. Rediti Modoe-^
tiam fupradidla notificavimus . Omnibus pla-
cuit tunc 9 quod opus fieret . Fadlum fuit per
Caphulum di6V« Ecclefi» , & per Commune
Modoeti» . Qui Ambaxiatores iverunt ad Domi-
num Archiepifcopum prapfaium , & portaverunt
Charcam fuprafcriptam, quam portaverant didti
Ambaxiatores ab Avinione ; quae Charta fuit
authenticata coram d\£to Domino Archiepifco-
po , & quamplura Inftrumenta rogata de eo
per P^trum de •Vercellis Cancellarium & Nota-
rium fuprafcripti Domini Archiepifcopi . Tunc
placuit pr«fato Domino Archiepifcopo , qubd
per duos Canonicos , & Capitulum EcclefiaB
ModoctiaB , fcilicet SanAi Tohannis , & pcr
Commune ModoetiaB foret faAus Syndicus &
Procurator difcretus vir Johannes Baldironus
fecundbm formam padlorum infertorum in fu-
prafcripta Charta portata ab Avinione : & ita
fa<5lumfuit. Qjii johanncs de Menfe Maii fu-
prafcripti anni cum folemnitatibus opportunis
meavit ad Curiam Romanam cum literis pras-
diftorum Dominorum Archiepifcopi & Luchi-
ni , per eos deftinatis quampluribus Cardinali-
bus , & aliis eorum certis amicis carifiimis, &
roaxime cum literis Legati EcclefiaB Romanae ,
qui illius diebus venerat ad Civitatem Terdo-
nae , per eum Legatum mifiis ad Sqmmum Pon-
tificem , quas continebant in hunc modum :
SanSiiffime Pater Domine . Cum olim Tbe-
faurus^ ^ jocalia pretiofa , ficut funt calices ^
corona aures , laf ides pretiofi , alia plura
depofita in Ecclefia San£li ^ohannis de Modoe-
tia Mediolanenfis Diwcefis^in qua confueverunt
Romani Principes coronari , fuerint propter
guerrarum difcrimina , qua tunc in illis vige-
tant partibus , de mandato Reverendi Patris
Domini Beltrandi Dei gratid Oflienfis VeU
letrenfis Epifcopi Cardinalis , dudum in parti-
ius Lombardia Apoflolica Sedis Legati , ad
Romanam Curiam tranfportata^ qua felicis re-
eordationis Dominus Johannes Papa XXII, ve--
ftra clementia pradeceJfoT penes Prapofitum &
Capitulum Avinionenfis Ecclefia deponi man^
davit , cuflodienda inibi , quo ad ufque Terra
Modoetia fic ad manus fidelium , & obedien^
tiam SanRa Romana Ecclefia foret deiuCla ,
quod tute pojfent in prafata Ecclefia SanCh
yobannis di^a Thefaurus ^ jocalia confer^
vari , & tunc idem Prapofitus , ^ Capi^
tulum ea fupradiQa Ecclefia nflituere li-
bere fine contradidione aliqua teneantur ,
prout in Inflrumento inde confeCh , & fignato
manu , & figno Johannis Caflellani Notarii
fublici 9 ut apparet , prima facie^ continetur.
f^erum cumyprout veflram Beatitudinem nofce^
re credo , hoc idem fentio , dilfa Terra Mo^
doetia fub devotione ac obedientia Veflra San^
Qitatis , SanSla Romana Ecclefia , per Do-
minos Mediolani^ veflrosj ^ di£ta Ecclefia Vi*
carios , tute prafentialiter gubernetur , poflent^
ut videtuTf dida thefaurus & jocalia ifto tem-
pore in eadem Ecclefia Sandi jfohannis abfque
periculo cuflodiri , ^ Magiftro Johanni Baldi^
rono Syndico ipfius Ecclefia latori prafentium
juxta didi Inftrumenti continentiam fieri refti^
tutio eorumdem , fi veftra Clementia videbitur
faciendum : quam Chriftus continue cuflodiat ^
& confervet Ecclefia fua San£la. Data Ter-
dona die yiL menfis Maji Anno Domini MCCC^
XLIIL

Qyn JohannesSyndicus infirmatus partim tem-
poris per XIV. menfes ftetit in Curia Romana
lofimu in opere reftitutionis fiendas ^e didlo

N I C O N

irSo

thcfauro , quae ibi geflit , non fcribo . Sed ta
fine , Deo dante , & meritis Sandli Johinnif
adjuvantibus , cum auxilio iiterarum prasfato-
rum Dominorum , & cum magna induftria 8c
favore prasfati Matthasi Epifcopi Veronenfis , de
prflecepto Domini Papas Clementis nunc viven-
tis, qui Dominus Papa, exiftente* Domino Jo-
hanne Vicecomite Epifcopo Novarienfi in Ar-
chiepifcopum Mediolanenfem ipfum inftituit^
abfque uUa prasftatione pecunias-, nihil diminu-
tu$ de eo , quod in fuprafcripta charta traditt
coram olim Domino Papa Johanne erat fcriprr
tum , orasdidlus thefaurus reftitutus 8c datus fuic
prsedic^o Johanni .Syndico & Procuratori ut fu*
pra Anno proximc fequenti curfo MCCCXLI V.
de menfe Maji in fefto SaniShe Crucis . Qjji Jo-
hannes didhim thefaurum portari fecit in domo
didli Matthasi Epifcopi Veronenfis , & ibi in cap-
fa bcne ferrata reciufum repofuit, & ipfi Do-
minoEpifcopo tradidit in cuftodia. Et reverfus
Modoetiam venit , & Mediolanum fiiit coram
prasfatis Dominis Mediolani & Modoetias ; 8c
omnia , quas gefierat , eis retulit de reftitutione
didbi theiauri, & eis ralde piacuit.

C A P. VIIL

De Thefauro pradi^ Mediolanum portato .

POftea ver6 difto Anno curfo MCCCXLIVJ
de menfe Decembris , di£lus Matthasua
Epifcopus Veronenfis , mandavit literas pnBfato
Domino Archiepifcopo Domino Medioiani 8c
ModoetiaB , & Capituio & Canonicts Ecciefiai
Sanili Johannis , continentes , qu6d abfque uiia
diiatione temporis mitterent ad accipiendumdi*-;
dlum Thefaurum , & hoc pro muitis rationi-
bus , & caufis , prout in di6iis literis contine-
batur . Tunc incontineuti Reverendus Pater
Dominus Dominus Archiepifcopus juflit , qu6d
per Capitulum EcclefiasModoetienfis fieretSyii-
dicus . Qpi Canonici & Capitulum di(5bs Ec«
clefias fecerunt Syndicum & Procuratorem (a*
picntem & honeftum virui» Presbyterum Gra-
tianum de Arona , qui fine mora cum Itteria
praefatorum Dominorum Mediolani , & Modoe-^
tiae ivit ad Curiam tn Avinione, & cum confi-
lio didli Mattha^t Epifcopi , qui eum gnitios&
recepit, fe paravit cum beneplacito Gukloii de
Calice , Nuntio & Procuratore fuprafcriptoruai
Dominorum Mediolani & Modoetiae tbi tranf-
mifTo , veniendi ad Mediolanum cum di^o the-
iauro • Qpi volentes efle fecuri cum di£lo the-
fauro , in fuo itinere expeAaverunt adventum
Domini Legati mifli in Apuliam ad coronan*
dum Regeni Andream . Qui Prcsbyter Gratia*-
nus , & Guidoius cum diAo thefauro in focio-
tate cum fuprafcripto Domino Legato appli-
cuerunt Mediolanum Anno proximo curfo
MCCCXLV. di9 Xin. menfis Manii . Prsdidli
ver6 Domini Mediolani gratifiime & magnificfe
receperunt fuprafcriptum Dominum Legatum ^
qui ftetit in Mediolano per quatuor dies , 8c
poftea inde receffit . Prasfati Domini vifo didko
thefauro, OHikiim eis placuit, gratias Deo egc«
runt, SfC Sandlo Johanni Bapti&e.

CAP.

Digitized by

iiSi M O D O E

C A P. IX.

De di£Io Tbefauro per Reverendijffimum & Ma-
gnificum Dominum Archiepifcopum Medio^
lani Modoetiam ad Ecclefiam SanCii
jfobannis pr/ffentatum f & de
dono magno San6ioJohanni
oblato per ipf %m .

Dle autem Lunas XX. die didli meofis Mar-
tii di&x anni prasdidlus ReverendiiTimus
atque Magnificus Dominus Dominus Archie-
pi/copus , Deo & Sandlo Johanni devotus , ap-
plicuit Modoetiam, & prasdi6lum Thefaurum
eo die prdafentari fecic ad Sand^um Oraculum
Beati Johannis Baptiftos : de qua prasfentatione
tradita fuit una charta per Petrum de Vercellis
Canceliarium & Notarium ipdus Domini Ar-
chiepifcopi . Qjjam devotionem prsefatus Do-
minus Archiepilcopus noo foiummodo ex didto,
led opere , & fadlo demonftravit , quia The-
faurum Sandii Johannis crevit & ampltScavit.
Nam fuprafcriptus RqvereodifTimus Dominus
Dominus Archiepiicopus ipfo die San£bo]ohao*
ni ofFerre fecit Calicem unum argenteum ma-
gnum magni ponderis , mirifice deaufatum , &
iinahatum , talis quod pro Sacrificio Altaris
iiendo in didla Ecclefia noo fuit (imilis . Item
utceolos duos de cryftallo clarifGmo , mirabili
modo auri &: argenti laboratos. Item dalmati-
cam uoam , veluti viridis frifiis , & aliis bene
ornata . Item quod ante dederat navifeilam
unam ab incenfo de cryftallo puriffimo , auri &
argenti curiose laboratam . Item Cuclerium
unum de perla capicndi iocenfum k didta navi
fella , auri 8c argenti glorios^ laboratum . Po-
ftea die Martis fequenti di6lusDominus Archie-
pifcopus ad honorem Dei , 8c Sandlt Johannis
BaptiftaSf qui locum fuum fan6^um noluerunt
dimitterc dereliilum , nec fpoliatum , fecit ce
lebrare Miffam unam iolemnem ad Altare ma<
jus in didta Ecclefia in alta voce ; & totus
Thefaurus didias Ecclefias pofitus fuit fupra di-
Aum Sandlum Alcare in jgaudio & Ueiitia om-
nium devotiooem habentium .

C A P. X.

De miraculo Crucis ^egni , qua per fe
exivtt de capfa .

SEd hic non eft filendum , auoddam me-
moriale miraculum de pr«di<ao Thefau-
ro a Beato Johanne , didlo die coram plu-
ribus difcretis viris oculata fide oftenfum .
In didlo Thefauro eft quaedam Crux aurea,
in qua eft de Ligno Crucis Domtni » &
eft faphiris , rubinis , fmeraldis , margaritis,
& aliis lapidibus pretiofis magni valoris mira-
biliter ornata ; longitudineque eft per medium
cubitum in qualibet parte , & per quatuor di-
gitos lata : Haec Crux Regni Crwx dicitur ; &
in una capfa ad modum didlas Crucis in iongi-
tudine & latitudine facfta per confuetudinem ,
ut falva fiat, reponitur. Narraverunt prasdidi,
qui fuerunt Ambaxiatores ad recuperandum ,
& ad faciendum conduceredidlumThefaurum,
uia in Avinione Cardinales, & in Mediolano
idla Civitatis Principes non potuerunt de ipfa
capfa ipfam Crucem exire facere, cbm vellent
eam ficut aiia jocalia ad plenum videre • Sed
ctim pofita fuit cum capfa lupra fan6):um altare
didas Ecclefias Sandli johaoois , ftatim miracu-
Tom. XII.

T I E N S E. irU

^ lose per fe de capfa exivit in manus deponen-
tis, quafi indicaret: modo fum du6ia ad meunk
fan£ium antiqui temporis locum^ ubi digne eum
reverentia debeo permanere : quare debeo de cap^
fa exire : Poft hasc prascepit prasdidkus Dominus
Archiepifcopu9»venerabiIi & fapienti viro Do-
mino Jacobo Vicecomiti Canonico didte Eccle-
fias, oc quampluribus atiis Canonicis ejufdem
Ecclefias , ut curam gererent de rebus SznAi
Baptiftas johaonis ; & die fequeoti Medioiaoum
ivit .

C A P. XI.

De reflauratione di6H Thefauri .

VEre de reftitutione di<Sli Thefauri pof-
tati in Modoetia ad locum f uum Sandlum,
fadla eft magna lastitia per Mddoetienfes , Me-
dioianeofes , &: aliarum Lombardias Terrarum
homines . De magna fide & devotione prasdidli
Reverendiflimi Patris, & magnifici DominiDo-
mini Archiepifcopi nunc eft d:cendum . Nam
finis operis probat, quas munda intentio inope-
ratione recuperattonis di€ti Thefauri ex fide ,
& devotione fuit, ut Exod. XIII. prout .locutus
eft Dominus Moyfi , praecipiendo ei , quod fa-
ceret arcam , & tabernaculum : Ecce vocavi ex
nomine Befeleel filii Huri de Tnbu Juda , dr
implevi eum fpiritu Dei ^ fapientia ^ & intelli'^
Q gentia^ ^ fcientia in omni opere ad excogitan^
dum fabre quidquid fitri poterit ex auro^ & ar^'
gento y are ^ marmore^ & gemmis^ & diverfita^
te lignorumj ut factat qme pr^cepi. Qpia cbm
fupradiiftus Thefaurus effet madkatus , fra^Slus ,
& fuo colore , & priftino ftatu turpiter muta-
tus , fic devotiflimus Pater & Dominus Domi-
nus Archiepifcopus fuprafcripto die nono meo-
fis Junii a Mediolano mandando Mocj^/f^tiam
prajd;<fto fapienti viro Domino Jacobo Viceco-
miti, & aliis Canonicis praBdi6laB Ecclefias fcrip-
fit: Ecce mitto vobis quem vocavi hojpimm An*
tellotum Brachium^fortem de Placentia domi^
cellum meum , plenum fpiritu , fapientia^ intel^
figentia , & fcientia in omni opere ad excogi^-
P tandum fabre quidquid fieri poterit ex auro^ &
argentOf are^ marmore^ & gemmis . Qjii re-
ftauravit Thefaurum nobilifHmum San6li ]o-
- hannis y ita ut melibs quam ficut erat in luo
priftino ftjitu , breviter in veritate loquendo »
prout apparct ab illo , ita fadlum fueht .

C A P. XU.

De Istitia magna faSia per Populum vifo
dido Thefauro in fefto Nativitatis
San£ii Johannis .

REftaurato igitur ab eo didko Thefauro S.
Johannis in di(fto anno die XXIV. meo-
E fis Junii in fefto Nativitatis ejufdem pofito fu-
pra fuum fanilum altare , tteterunt Canonici ,
Sacerdotes, & Cierici ipfius Ecclefiaa io oroatu
fuo cum orgaois ut laudarent Deum , qui de
diito Thefauro dedit honorem & glori im po-
pulo fuo per manus Reverendiflimi Patris ma-
gnifici Domini Domini Archiepilcopi , & coo-
cinebant in hymnis , 8c confeflione Domino ,
quoniam bonus ,* quoniam in leculum miferi-
cordia ejus. Eo die maxima multitudo popuii
Terrarum Lombardi» , qui venerant ex devo-
tione ad vifitandum didlum fancSlum Oraculum»
vociferabantur clamore magno io laudaodo
Dominum • eo quia reftitutus & reftauratus eik
^ liii The-

Digitized by

GHRONICON

Thefaun» magni Principis fui Saii6li Johannis .
f^lurifBi etiam de Sacerdotibus & Canonicis ,
Prtncipes , patres , & feniores , qui viderant
Thefaurum, priufquam eflet reftitutus, & hunc
Thefaurum lub oculis habebant , flebant , &
cotum mulri vociferantes in Ufcitia elevabant
vocem in Ecclefia , videntes gaudium pretiofi
tc injgftimabili valoris , & pulcherrimi The-
fauri in Ipco fuo fanfto repofiti ; nec poterat
quifquam in difta Ecclefia agnofcere vocem
clamQnsi Isetancium in ea die .

C A P. XIIL

De miracuh magmEuchariflia fafto d San£lo
Johanne cuidam fuo devoto
in Modoitia.

ASfentio , quod Sanftus Johannes cuidam fuo
devoto de Terra Mddoeti» , qui hodie
vivit, magnum miraculum fibi oftendit , quod
fileri non debet . Ciim Anno Domini MCGC-
XLIX. extra di6lam Terram quafi per medium
milliare in via , per quam itur Mediolanum ,
cflet quacdam domus Religiotorum , quae appel-
labatur Domus Dei , & ibi in ordine erat qui-
dam juvenis lafcivus, qui valde lubjacebat va-
nitati , nomine Frater Petriqus. Supranomen
taceo; fed de nobili parentela erat. Hic cum
honore ceiebravit primam Miflam. Cel.brata
dicfta MifsS, per ofto dies poft, duo de Modoe-
tia, quorum unus hodie San£li Johannis devotus
vivit, & eft intelligens homo, & creditus, ive
runt tamquam cogniti & araici ad vifitandum
diiium Fratrem Petrinum , qui eos prout ami-
cus & focius eorum l>ene recepit. Q.ui ctim
ftarent fub quadam porticu dicSVse domus, con-
cionantibus de multis verbis fimul, unus prasdi-
^koruni duorum dixit cum bona fide groflb
modo ! In veritate , Frater Petrine , quilibet
Fresbyter deberet fortiter terreri in Sacrificioy
videndo in Catice vinum mutari in fanguinem ,
^ poflea bibere; fed faciunt ftcut nihil de hoc
eveniret. Tunc ille Frater Petriaus refpondit
fatue quafi ridendo : Nan debent^ terreri , quia
non mutatur ita , ut dicis ; & intravit in alia
verba . Per aliquantulum illi duo ibi fteterunt ,
poftea receflerunt. Ille, qui hodie vivit, & di-
xerat verba» in corde fuo habuit talem dubita-
tionem de Euchariftia , qu6d quafi nihil crede-

MODOETIENSE. 1184

A bat , nec ad offltium Miffi ire curabat ; & de
' hac incredulitate multiim inter fe dolebat; fed
nec Chriftum , nec Virginem , ncc Sandlos ,
quafi ab eis auxilium petere fciebat . Sed tamea
ab auxilio Sandli Johannis Bapiifts devoto fuo
numquam difcedeoat , femper eum rogando,
humiliter , fbrtiter , cum magno fervore auxi-
lium ejus implorando, quod de hac dubitatio«
ne eum adjuvaret; Stetit circa tres menfes ia
hac dubitatione in maeno fui cordis proelio.
Una nodle venit ifti in lomnis per revelationem
fibi vifum , quod cffet in Ecclefia Sandli Johan-
nis Baptiftas in Modoetia flexis genibusafiniftro
cornu Altaris majoris . Ibi ad Altare vidit Pref-
byterum, quem minime cognovit, qui reveftif
tus celebrabat Miflam , recipiendo Sacrificium ;
vidit fupra patenam duas partes unius pueri
parvuli taliati, cujus carnem ille Presbytcr ia
ore accepit , & comedebat . Refpiciendo huc
atque illuc , & comedendo , rumoniabat ficuc
canis comedens carnes ab aliis canibus ablatas.
Accipiens quoque Calicem , ad os fuum pone*
bat ; 8c ille , qui erat flexis ^enibas , aliquantu-
lum fe rexit volens videre , fi in Calice effec
fanguts ; 8c vidit in Calice fanguinem cagiatum»
& diilum Presbyterunl ipfum in ore recipien-
tem adtradlum, tenerum, rumoniose labenrem,
ficut canis rumoniando lambens fanguinem ia
cunchis Bechariorum. Et ifte hoc videns ita
facientem, ac fi percuffus eflec, fortiter &c ama-
re flere coepit , & ait : O qu im mipr efl ifle
Presbyter ! Et fic a fomnio fortiter plangens
excitatus fuit . Qjii memorans de dubitatione ,
quam h.ibuerat, gratias Deo & Sandio Johanni
<;git , qui animi fui dubitatione n amoverit.
Mane fa6lo ad unum Fratrem Minorem ivic
nomine Fratrem Francifcum , qui de fua culpa
confeffus, omnia per ordinem narravit. Et ipfe
Frater dixit : Fere gratiam magnam h^bmfli
a Deo & a SanSio yobanne , quia numquam
alicui Saniio majora pojfent effe revelata.
debifque Presbyterum illum , qui te pofuit in
illa dubitationcy male vitam complere . Et vere
ita fuit , quia de Ordine fuo exivit , & vaga-
bundus euAdo , malam vitam finivit . lUe , aut
hodie vivit , dignu^ fide , uni venerabili 8c reli«
giofo Presby tero , qui hodie adeft , retulit , 8c
per Sacramentum Corporis 8c Sanguinis Chrifti
proteftatus fuit, 8c dixit : Qjii vidit^ teflimo^
nium perhibuit i & vefum efi teflimonium ejus «

F I N I S.

Digitized by

11^5

tt%6

INDEX GENERALIS

RERUM, ET NOMINUM,

Qiias continentur in hoc Tomo XII.

RERUM ITALICARUM.

AArtmEpifcopus Avoricenfis . lOx.A.
Achon a Chrtflianis obf ^ffa . 3 1 3 . C.
Et capta. 314. D.
Adeleita uxor Lotharii Italia Rc"
gis . 1*4. D.
Ottont M. Germanie Regi nubit . 107. B.
111. E.

Adelgifus Beneventi Dux Ludovicum n.Augu-^

ftum capit. 184. D.
Ademarus Epifcopus Podievfis . tjj. D.
Adhelardus Epifcopus Regienfts. 107. A.
Adrianus II. Papa . 184. A.
Adrianus f^. Papa .791 D.
Adrianus Epifcopus tolenfs. loi. E. 104. C.
Aemilianus Patriarcha Gradenfis. 139. E.
Agape , Cyonia , dr Hirem Martyres Aquilejen^

fes. 40. C.
Agapitus Aquilejenfts Epifcopus. 45 E.
Agatho Patriarcha Gradenfis . 121. B.
Agnellus Epifcopus de Afilo. 104. C.
Agnellus Epifcopus Tridentinus . 102. A. 104.

C. 106. A.

Agnes Luciffa Duratii. E.
Filii nuptias curat . 556. A.
Alia ejus a£la . J58. C.
Ejus mors veneno procurata . 559. B. ^66. C.
Aimericus Rex Hierofolyma. 317. D. 335. D.
Aiflulphus Dux Foro-julii Rex Langobardorum
creatur. 140. C.
Ei bellum Pippinus Rex Francorum indicit.
Ibid. E.

Diem claudit extremum . 141. B.
Albericus Marchio Saraccnos debellat. 199 B.
Albericus de Romano cum Eccelino fratre recon^
ciliatur. 3^7. D.
A Tarvijinis trucidatur. 3^8. C.
Obfeffus in Cafiro S. Zenonis . 774. D.
Teterrima morte e medio tollitur. 775. B.
Albertinus Mauroceno filiam jungit Stephano
Andrea Regis Hungaria filto . 401. C.
A Stephano Rege Dux Sclavonts crt:atur.
403. A.

Albertus Berengarii II. filius Italia Rex . 204.

D. 107. C. & D.

Albertus Dux AuflriiB. 433. A. 436. B.
AlbertuSf & Otto Duces Auftria . 101$. D.
Aibertus Goritia Comes i f^enetis depreffus.
422. D.

Albertus Marchio Efienfis Ferraria dominus .

988. A. dr D.
Albertus I. Scaliger Capitaneus P^erena . 775. E.
Ad Vicentina urbis dominattonem inhtat .
yj6. A.

Albertus II. Scaliger captivus Fenetias ducitur.
413. B.
Libertati redditur. 414. A.
Tom. XII.

Militia cingulo donatur. 848. E.
Heres a Cane fcribitur. 851. A.
Parma potitur. 86 j. B.
Patavii captus d l^enetis. 881. D. 885. B.
Quibufcum pacem ftatuit . 896. B.
E carceribus liberatur. 898. C.
Albertus Scotus Placentia dominus . 732* A.
C.

Inde pulfus . Ibid. C.

Matthat Vicecomitts deprefsionem procurat.
1094.

Albinus Epifcopus Andegavenfis . 131. A.
Alboini Langobardorum Regis gefta . 94. A.
Albrigeti Cortufii Chronicon Patavinum heic rc^

cufum. 757. & feq.
Albuinus I/. Scaliger dominus Verona . 940. D.
Aldrevandinus Marchio Eflenps Patavints con-^

tra fratrem adh^ret . yj6. C.
Aldrevandinus II. Marchio Eftenfis dominus
Ferraria. 938. A. 939. C. 940. B. 943. C.
Aldrovandinus Eptfcopus Patavinus . 931. 8,

938 C.
Alexandcr II. Papa . 246 D.
Alexander III. Papa . 287. D.
Ei favent Feneti . 288. A.
In Galltam fe recipit . 289. A.
In Italiam redit. Itid. B.
Venettas cum clajfe Guilielmi Regis Sieuli

fertur. 301. C.
Qua Prtvilegia Venetis contulerit . 301. A.
303. A.

Pacem cum Friderico /. Augufto ftatuit . 303,
D.

Hu jus pacis fabulofa defcriptio. 304. C.
ASIa ab eo Venetiis . 306. E.
Anconam Romam pergit . 307. B.
Lateranenfe Concilium celebrat . 308. D. f
Ejus Bulla 511. B. 512. C.
Alexander IV. Papa . 3(^2. D.

Pacem inter Venetoi ^ Genuenfes^^ & Pifano^
reftaurat. 367. B.
Alexius Gracorum Imperator i RobertoGuifcar^

do vidus. 249. B. 261. D.
Alexius Porphyrogenitm Gracorum Imperator .
309. B.

Alexius Ifachi frater , Gracorum Imperator ^
318. C.

Paiia init cum Venetis. 319. A.
Adversus eum Franci &Venetipugnant . 32*.
A. 332. D. r> j

Alexius Ifachi Gracorum Imperatorif filius ad
Regem Hungaria confugit. 318. D.
Tum ad Venetos. 321. B.
Salutatur Imperator . 322. A.
A Murcipho necatur. 323. A.
Almericus Rex Hierofolymse . 291. D.
Alphonfi Regis Cafiella ingens vtSIoria de Sar^
racenis. iox6.C

KKKK

Digitized by

»i«7 , 1 N

Jltinaus Urbh everfio, 76. A.

Jmalphitam Ludovicum Hungana Regem rfn-

piunt . 711. B.
A>nator Eptjcopus Foro^julienfis . 1 37. A.
S. Ambrofius apparet cum fcutica in prwlto de

Parabiago. 1175» A.
Amedeus Comes, Sabaudia PrincepSy pacem tn^

ter y^enetos & Genuenfes frocurat • 465,

A. ^ ^

Tenedos Infula ei commendata. 407. E.
Ejus mors. 479« E.
Anaftafius If^. Bapa. zS$, C
Anaftafius Aquilejenfis Martyr. 41. B.
Anconitam cum Venetis fosderati . 185. C.
fii iia;fr//, 191. B»

D E X

Andreas Epifcopus Parentinus. 227.0
Andri^ Civitas ah Hungaris afflieia . isgp j).

Coligni Cardinalis dr I,^,,^

Androinus de

Apoflolicus in Italia . 974. D.
Andronicus Gracorum Imferator. 44 3

Angtlut Particiaco Fmetiarum Dux. t6i A
Heraclianam Civitatem rtfiamat. i?, "c
Filioj Ducalit dignitatit participtt'^^;

Ejus Cbarta. 16S.D.
Diem claudit extremum . itfp. E,
Angelus IL Particiaco Fenetiarum D«x . iij^.
B. ^

Ancona obfefa a Friderico L Augufto & Ve^ Angelus Bahccio Patriarcha Gradenfts. jjg.A.

netis, 199. B, joi, JJ9- C.

Eorum querela contra Venetos fro libertate Angelus Maltraverfo Patriarcha Gradenfn

maris. 387. B. j88. B. j(Jj.C.

Bellum inter eos . j^i. C, J9J. A. & feq. Angelus Marius de Herba Hiftoricus Pammfis.

397'

Andreas I. Hungma Bex Dalmatas vexat .

*J9. D.
Ejus obitus. 141. A.
Andreas Almerici frater Hungaria Rex . jji.

Expeditionem in Orientem fufcifit . JJ9. D.
J40. D,

Beatricem Eftenfem uxorem ducit. J49. C. &
D.

Andreas Stefhani filius Rex Hungaria . ^t,
C.

Andreas Rex Apulis faedifsimi morti ^datus .

917. B. 915. A,
Andreas Caroli Hungaria Regis filius ^ohan'

nam Apulia Reginam uxorem ducit . 549«

C»

Dux Calabria renuntiatur. yji. A.
Contra illum infidia parantur . 558. B.
A proditoribus ignominiose interficitur. k6o.
B.

Eius corpus Neapoli fepulturs traditum, 561,
'E. 56*. C.

Andreas Contareno Dux Venetiarum, 4J2. B.
Tergeftinos debellat . 4jj. A.
Francifco Carrarienfi bettum indicit, 4J4. E.
& feq.

ViCloriam deeorefert. 4J8.A.
Ad pacem petendam illum cogit, 440. A. &
feq.

Clajfem afcendens contra Genuenfes frogredi^

tur. 449. C.
Clugid recepta priumphans Venetias repetit.

459- B- ^
Pacem cum Genuenfibus 9 eorumque faederatis

ftatuit. ^6$. A.
Natura conctdtt . 469. A.
Andreas Dandulo Venetiarum Jl)ux . 909,
Jacobum Carrarienfem Civitate donat ^ 919.

Efus Chronicon heic editum, i.
Eius Libri ^ laudes, %. &feq.
Epitaphium , 4.

Eji*s Dipfoma de Capellanis Bafilie^ SMar^

ci, 9

7*7. & 728.
Aniani Alexandrini Epifcopi ojfn Fmtias

translata . 11. B.
Antonius i Minorum Ordine vtrfanSut fatavii

finem vivendi facit . J47. A;
Antonius Patriarcha Gradenfis. 1J4. B. ij^,
D.

Antonius Venerio Dux Venetiarum. 471. C

Tenedum recipit . 472. A.

Tum Corcyram. Ibid. D.
Antonius Scaliger Verona & Vicemia domiml

^47}. E.

Ex iis Civitatib^s deje6lus. 474. B.
Ejus bella contra Carrarienfem . 987. B.
Verons ei erepta i Jobanne Galeatio Vtcm»

mite. 988. A.
Antonius de Fixiraga Princeps Laudenfis . 1095.

D. 1097. B.
Deficit ab Henrico VIL Augufto. iioo.C.

iioi. E.

Mediolanum captus ducitwr. 1109. B.
Antonius Rambaldus Comes Collalti latUatittl

7^- , ...

Apicii Cives quam mali habiti a Comtte fuo •

70 J. E. & feq.
Apollinaris primus Epifcopus Ravenna. lo. B.
Aquila Civitas contra Jobannam Reginam ifh
furgit. J71. C.
Neapolitanis obfiftit . 571. D.
Aquilejenfis Ecclefta fundata a S.Marco Evaih^
gelifta. ij. B.
Sub Valeriano Epifcopo floret . 5J. D-
Concilium Aquilejenfe fub eodtm. 57- ^
Civitas ab Attila Hunnorum Regf i^^tta.

75. C. _

Aquilejenfis Epifcopus olim Mediohnenjem cofh

fecrabat. 90. A.
Aquilejenfis Ecclefia per Schifma i iwwj»^

fe dividit. 91. A.
Jiquilejenfi Urbe attrita Gradus MetropoM

conftituitur. 99. C. - ,

^quilejenfis Patnarcha appellatus Gfadenjfs.

Aquilejenfes Fmiliif Venetias trmUtS*
1^6. C.

Laudes illius congeft^f a Benintendo de Rava^ Arbenfis Epifcopus Venetis fidelis • zi8. B. , ^
gnanis . 10. Arbenfi Civitati Privilegia i Venetts cotctUa .

Ejus Epitaphium, 11,
Dux Venetiarum elehus. 417, C.
Ejus gefla , 418, C, ^ feq.
Contra Genuenfes bellum agit . 410. B,
Alia ejus gefta . 412. B. & feq.
Andreas Painarcha Aquilejenfis . 178, B.

^ ^89, C, 290. B. ' 7 Jfu

Ardoinus ItaliaRex deje^us ab Hemca i.
^ gufto. iji, B, ^ .

^rgelatus (Philippus) ejus Diltgentta cotianei^
data. 6, 760. . _ o

Arnoldus Treverenfis Archiepifcopus . joij ^
S02. D,

Digitized by

n8^ RERUM, El

Amulfbus Gertnania Rex . 193. B.

Imperiali corona donatur. ly^. A.
jifquetinus Fpifcopus Bethlemtta . ^76. C.
^ A^enfis Civitas fub jfohann^ Marchione Montis^

ferrati. 1031. B.
Sub Victcomitibus . 1041. C.
Attila Hunnorwn Regis aSla varia » 7 J. C. 7$.
C.

Averfa Civitas Hungaris deditionem facit • tfdtf,
E.

Ab eis obfeffa. 714. E. & feq.
Auguftinus Epifcopus Aquilejenfts . 6j. A.
Aureus Maflropetro Venetorum Nuntius adGra^
corum Imperatorem. 293. A.
Dux f^enetiarum eleSius . 308, B.
- Ejus a£ia contra Jadrenfes. 311, A.
Studium pro liberatione Terra San6ia .311 E.
Cryfobolii renovationem a Graco Imperatorc
impetrat . 313. E.
Azo Marchio Efienfts . 315. E.

Ferona regimen fufcipit . 335. E.
Azo junior Marchio Eflenfis Ferrariam obfidet .
343. C. 349. C.
Ab Imperatore recedit. 351. B.
Azo Eflenfis Marchio Patavtum tuetur . 771. C.

Eccelinum de Romano debellat. 773. C.
Azo Obizonis fiUus Efienfis Marchto Ferraria
Mutina ac Regio dominatur . 776. C.
Ejus infauffa res & obitus . 777. A.
Am Eflenfis Marchio Vigozolo potitus. 898 E.
Ejus amicitiam Ubertinus Carrarienfis conqui^
rit. 905. C
At^ Comes Adeleitam Reginam in arce Canoffa
tuetur. toj. A,
Liguria ab Ottone Af, VrafeClus . Ibid. E.
Azo f^icecomes e Placentia pulfus . 734. C.
FiSlor Florenpinorum & Bomnienfium. 735,
B.

Mediolani dominatur. 73^ C.
Pacem cum Ecclefia init . 737. D.
Bergomo potitur. 738. D.
Tum Cremona. 739. E. 854. D.
Et aliis Urbibus. 740 C. 840 B. & D.
Conftitutus Dominus Medtolani . 840. D.
Bergomum fibi fubdit. S$6. D.
Comum dt Laudem. 867.
Et Placentiam. 875. A.
• Contra Scaligeros fwdus percutit . 877. B.
Feronenfem agrum infeftat. 878. B.
Brixia potitur. 83(5. A.
Bellum ei inlatum a Loderifio Ficecomite .
899. A.

Quem in prwlio frangit ^ capit . 900. B.
Ejus viCioria de Lodrifio Vicecomite quando

pcraSla. 994. 1016. A.
Ejus genealogia ^ ac initium dominationis Me^

diolani. 998. A.
Ejus gefla ac vtSloria in adolefcentia . 999.

Mediolanum Dominus ingreditur. looo. D.

A Ludovico Bavaro deficit . looi. B.

Ad Summi Pontificis fubjeSlionem fe conver^

tit. 1002 B.
Mcenia Mediolanenfis Urbis inftaurat . 1 00 3.

jfobannis Bobemia Regis conatus frangit .

1007 B.
Bergomo potitur. 100$. A*
Tum Cremona. 1008. D.
Magnifica ejus adificia. loio. D. ^ fe^q*
Comum , ^ Laudem fibi fubdit « 1013. B.

& E.

Alia illius fplendida adificia. 1015. A.

'NOMINUM. J190

Ei deditlonem Placentia facit '. 1016. D
Contra Maftinum Scaligerum fcedus init
1018. D.

Brixiam fua ditioni adiungit . 1019.
Modoftia potitur. iij^. C.
Princeps in Sardinia conftituitur. 1019. D.
Alia illuftria ejus aSla^ & m^mpcentia.
1020. A.

Fitam cum morte comnmtat . 903. A. I0i8.

E. 1175. D.
Ejus laudes. 1029. A. 11^3. D.
Az,o Galeatii Vicecomitis filius Placentia capta^
fugiens evadit. 1121. A.
Ejus vidoria de Fiorenttnis . 1 145. A.
Azo Corrigienfis Parma dominus . 542. A.
Aycardus Archiepifcopus Mediolanenfis an cejfer
rit Arcbiepifcopatu . 994. 99$.
Ejus poftrema dies . 1028. E. xiji, B.
Aylifia Regina Cypri . 347. C.

BAjamontis Teupuli conmratio Venettis rf-
preffa . 410. B. 483 D. feqq. 777. D.
balduinus Con^es Flandrenfis. 320. B. 32J. B.

^2tf. C.

Confiantinopolis Imperator renuntiatur. 329.
A. JJ2. B.

Balduinus U. Imperator Conftantinopolis . 352.
D.

Baldninus I. Hierofolym^ Rex . 258. D.

Ejus gefta . 259. C. 2^7. B.
Balduinus //, Hterofolyma Rex . 2^7.^.269.^.

270. A. 273. B. 275* A. 277 D.
Balduinus lU. Hierofolyms Rex. 280. E.
' Balduimts IF. Rex Hierufalem . 300. C.

Ejus gefta .301 B.
Barbanus Abbas Monafierii Gradenfis . 103. C.
Barbara Plrginis & Martyris offa P^enetias de-^

lata. 41. D, 333, C, 335. A.
Barenfis Civitas ab Hmgarts obfefta. (J71. C.

Se dedit Ludovico H:mgart<B Rfgi . 695. B.
Baroli Cives detre6iant fubejfe Jobanni Palatino
Altamura . yji. A.
Hungaris parent . 602. A. 6$$. C, 676. D.
696. B,

Bartholomaus Gradonico Vewtiarum Dux. 415,

A. 903. A.
Ejus mors . 909. D. '
Bartholomaus Carajfa Arcbiepifcopus Bjarenfis.

671, D. & feqq.
Bartholomaus Quirino Epifcopus Cafiellanus^

five Venetus. 382. A.
Bafilica S. Marci.Fenetiis ^ ibi Capellani^ non

Canonici. 9.
Quo tempore illuc translatum S. Marci cor^

pus . 79. D. 172. B. & C.
Et in ea reconditum . 251. C.
Bafilius Macedo Gracorum Imperator . 183. D.
Beatrix Eflenfis nupta Andrea Regi Hungaria .

349. C, & D. 402. D.
Beatrix Eftenfis mater Azonis Vicecom\tls. 998.

Finem vivendi facit . 10:8. E. 1042. E.
Illius prudens confilium ut Atonem filium ho*^
ftibus eripiat. 1121. A.
Beatus Dux Venetiarum . i5J-D,
Hypatus creatur . 157- E.
Dejicitur. 159. A.
Beta Rex Hungaria. 265. A.
Bela III. Hungaria Rex • 298. B. 311. B. 318,
A.

Bela IV. Rex Hungaria. 349. D. 354. C 355.
D, Bel^^

Digitized by

iift I N

Belgradum Givitas Dalmati^. 228. E.
BtPtrandus Cardinalis Afoftolica Sedis Legatus.
855. D.

Afari^iones Eftenfes hello infeftat . 857. C.

Ejus exercitus ab ipfis fvfus. 858. A.

Ji Bonmienfibus expellitur. 860. C.

Ejus thefaurus expilatus . 997. C. 999. A.

IC08. A.
Frailui ej^s exetcitus . 1007. E.
Beltrandus Patriarcha Aijuiltjenfis . 8^4. A.

Ejus difcordid cum Venetis. E6$. A.
* A rehettibus Foro-julianis in proelia viHus
confeffus occumbit. 932.
Belzeth Perfarum Rex Romanum Gracorum Im*

peratorem captivum habet . 147. B.
l^mididusi III. Papa Femtias cQnfu^ifii credi^

tus ^ »79. E.
Benediitus XI. Papa . E.
Benedieii XII. Papa eleeiio. S5o. D. 366.D.

Ejus eleSiio & mores . 1009. C. ^ E.
Benedidus Epifcopus Aquilejenfis . 47. BL
BtnediSius Faledro Patriarcha Gradenfis . 319.
D.

BenediSius Epifcopus Comenfis. roij.
B^nedi£ius Abbas Brundolenfis . 242. D«
Benintendus de Ravagnanis Cancellarius Rei^'

pub.. P^eneta , ejtts Epifiola de laudiius An-

drea Danduli. ict.
Berardus de Lamofano> Epifcopus Gravina^ 6$j.

Berengarius K Itatia Rex. 19 j. B. 196. B.

Creatus Imperator. 197. B. 200. A.
Birevgarius II. Italia Rex fwdus. renovat cum
P enetis . 204. D.
Dejicitur ab Ottone M. 207. B.
Bergomum traditmn Azoni Vicecomiti S:$6. D.
1005. A.

Bemabw Vicecomes dominus Mediatani . 42^. C*
424. C.

Faederatus cum P^enetis . 444. B. ^$6. A.
Reginam Maflini Scaligeri filiam uxorem du-

cit . 748. A. 9 j j. A.
Mediolanif aliarumque Vrbium dominus.^

Ejus gefla. 751. C. & feq^.
Veronam copias ducit. 939. C.
Ejus bella contra Romanam Ecclefiam • 9^1.
E.

Quam indigne L^gatos confo^deratorum contra

ft exceperit . 9^2. B.
Mutinenfem agrum vexat . 965. B. & fef.
Ejus copia fraSta a Feltrino de Gonzaga^

967. C.

Facem cum Ecclefla ftatuit . 974. C. 975. A.
Ejus exercitus profltgatus . 983. C.
A ^ohanne Galeatio nepote in carcerem tru*
fus. 587. B.
Bernardus Nazarenus Archiep. tj6. C.
Berotdi Mediolanenfis vetuftum Caremoniale ^
«047. E.

Bertaldus Epifcopus PelenJSs. 217. E.
Benboldut tairiarcha Aquilejenfts . 342. C.
Bertrand^s de Baucio Magnus Juftittarius Re^

gni Aputia. 564. B.
Bitonti Civitas objejja. 643. D. ^59. B.
Bitontinorum a6la . 661. K & feqq.
Boamundus Antiocbia Princeps. 255. C. 258.0.
2J9. C.
Ejus poftrema gefta . z6i . D.
Boamundus II. Antiocbia Princeps . 273. D.
Roivinius (^ohannes) Vir Clarifs. $iS.
Bonifacius Marchto Montisferrati cum Venetis
fo^deratus . 323. A. 32^. C.

D E X 1191

Adrianopolim Venetis concedit. 331. D.
Rex Theftaliif. 334. C. 338. D.
Bonifacius Phaledro Epifcopus Venetus. 258. D.
278. A.

Bonincontri de .Morigia Chronicm Modoetienft
heic editum. 1054.
Quis ille fuerit. 10$ $. loSJ.&feq. ii2j*
B.

Bononia fub jugo Vicecomitum . 94 1 . C.
A Bemabove Vicecomite vexata . 963. B.

feq. 984. C.
Sub ^ohanne XXII. Papa . 1002. D. ioo8*

Bonoma dominus Thaddaus de Pepulis. 539.

Bononienfes Henricum^ qui Hentius^ Fride^
rici IL Aug. filium capiunt . 358. A.
Totius Romandiolise dominium ufurpant. 378»
C. 380. C. 387. A.

Bononienfes Legatum Apoftolicum expellunt •
739. D.

Rurfus ditioni Pontificis fub Thaddao Peptdo

fe fubdunt. 741. C.
Tum jfobanni Vtcecomiti Archiepifcopo Medio^

lani . 747. D.
Confentiestte etiam Romano Pontifice . 748.

Contra Eccelinum de Romano progrejft rece^

dunt. 771. C. 789. B.
FraSH in prcelio a Paftarino Mantua Domino

& a Mutinenfibus . 838. E.
Parmam obfident. 849. B.
Bertrandum Legatum ApoftoHcum abjiciunt»

85o. A. & C.
Eorum Dominus Thaddaut Pepulus. 880. B.
Se tradunt Vicecomitibus . 935. B.
Sub jfobanne Olegiano Tyranno. 942. B.
Debdlati ab Azone Vicecomite. 999.^ B.
Bonus Patriarcha Gradenfis . zo6. C. ^ D.
Brichinus Epifcopus Veronenfis. 29. E.
Brixia fe dedit Eccelino de Romano. 772. C.
Capta ab Henrico VIL Augufto. 731.C. 780J

jfohttnm Bohemia Regi tradita . 855. C.
Tum Maffino Scaligero . 8y6. B. 1 105. A.
Erepta Maftino Scaligero ab Azone Vicecomi^
te. 1019. B.
Brixienfium a£ia fub Henrico VIL Augufto •

1098. E. 1102. E. & feq.
Brixienfis Epifcopus olim Sabionenfis. 106. B.
Bucicardus Genu^e Re6tor fraCius in prcelio i

Venetis. 517. B.
Bulgari ad fidem Chrifti converfi. 182. D.
Bruzius Vicecomes in Germania vexillum VtcC"
comitum ereSium defert. loij* E. loitf. C.

CAlUftus IL Papa ele6ius. 2^8. A.
Burdin^um Ahtipapam dejicit . 259. A.
Synodum Romanam eelebrat. Ibid» C.
Calliftus Patriarcha Aquilejenfis. 134.D.
Ad eum Epiftola Gregorii UL Papa. ii6.A^
137. A.

Calojannes Gracorum Imperator. 266. D.

Cbtyfobolion Venetorum Duci mittita^^. C.

E vivis abit . 274. A. & D.
Calojanus Gracorum Imperator. 443. B. 447«
A.

Catomanus Rex Hungaria. D.
Fcedus cum Venetis init. 259. A.
Dalmatiam eis eripit . 16^. C.
Ejus pqftrema dies . 2^5* ^

Cami^

Digitized by

im RERUM, ET

Camimnfi$ familts infortuniq . S6t. E.

Sine mafculis deficit, 96$. C. & D. Sji. C.
&E.

Candianus PatriarcAa Aquilijenfis^ JhiGraden*

fis. 109. A. ' .
Canis Grandis Sic^Uger Vcrw0 Dominus. 731.
C&fef. ^
Vicentia potitur. 779. D. 780. E.
Ejus bella contra Patavinos. 783. C. & feq.
. Pro ipfo militat Comes Goritia . 78^. E.
Patavinum fxercitum ad Vicentiam deUllat •

788. D.
Cum eis pacem init • 789. C.

• Jturfus eos frangit . 790. D.
JMontefilice aliifque Cafiris fotitur. 791. At
JPriderico Aufiriaco Augufto adh£ret . 798. B.
Vicentiam a Patavinis obfejfam iiberatf 8oOf

AJontemfilicem » eis eripit . 80 J. B.
Bellum contra eos inflaurat . 808. C^
fatavium bbfidet. 733. D. 81Q. A.
Pacem cum eifdem rurfus flatuit . 813. 173^«
B.

Iterum obfidione premit Patavium^ 816. A.
Furtive in eam ingreffum tentat. 8xi. D«
Fugatur a Comite Goritia . 814. B.

• Pacem rurfus cum Patavino populo compmt*

8i6. C, r r ^

Feltro Potitur. 8*8, A.

Tum Cenetenfi Civitate. 83^. ^.

Quid cum LudQvico Bavarq egerit . 839. E.

Patavium rurfus ad anguflias redigit. 841.

^eii^ Civitas ei traditur. 8^6. D,
Solemnis Curia ab eo habita Verons . 848. B,
851. A.

Tarvifio ad deditienem coa£lo diem poftremum

obit. 73^. D. 850. C. 851. A.
j40a contra Patavinos . 11 11 B.
Canis Grandis II. Scaliger ux&rem^ ducit filiam
^Ludovici Ducis Bavaria. 933- D-
Veronam fibi i Frignano furreptam recipit .

748, E. 9^9. C.
A fratre confojjus occumbit . 940. D.
Canis Signorius dominus Verona diem claudit

extremum . 984. B.
Canufina Civitas ab Hungaris affliSa • 6%%. E.

^89. C. 701. D,
Capua Civitas ab Hungaris capta & fpoliata «
6^6. A.

Carolt M. Francorum Regis gefta . 143. D.
Defiderium Langobai^eirum Hegem dejicit .
145. C.

^£la ab eo qu/^dam in Italia & Oriente con*

fi£ia. 145. B.
Romanamm Imperator falutatur. lyo. D-
Privilegium ab eo concejfum Gradenfi Ecclom

fi^. 154.

Pa^mimt cum Gracorum Imperatcre. i6%.

Finem vivendi facit. 1^3. D.
Carolus Cahus Imperat&r. i8y. C. 187. A.
Carolus Craffus Imperatar. 187. B.

Ejus Diploma pro Venetis. 189. B. 19*. D.
Carolus Johannis Bohemis filtus Marchiones
Eftenfes proeli^ frangit . 738. C.
Imperator renuntiatus i» Italiam venit . 749.
E.

Cefla ab eo^ 750. B.
Caroius ^ohannis Regis Bohemia fitius Vicariut
patris in Italia . 855. E.
Marcbiones Eftenfes profligat. 856. D,
Virona magntficc receptus . 859. C
Tooi. XII,

NOMINUM. 1194

Contra Scaligeros fcedus intt . 879. B. 88jf;
C.

Carolus filius yobannis Bobemia Regis Impera^
tar eleUus. 923. A*
Ejus Genealogta & adventus in Italiamm
^ 94J; A.

Corona Ferrea cingitur. 944. E.
Tum Romand. 945. E.
Pifanarum feditto in eum. 94^. B.
Carolus IV. Rom^ Imperator. 411. C.
CJmOLUS VI. Romanarum Imperator glarioi'

fifiimus, $iy. & 547.
Caroli I. Sicilia Regis gefta . 914. B.
Provincia Comes Regnum Sicilia i JPapa ob»

latum accipit. 371. D.
Quod cafo Manfredo fibi fubjicit. 374. B.
Conradinum captum fecuri pleHendum jubet •
J79- A,

Cum Rege Tunitii paCla companit. 380. A*
381. B.

Jus in Regnum Hierofolymitanum acquirit •
^ ?9J- C.

C^rolus Hungaria Rex » ad eum liters Ducis

Venetiarum. 493. B. & feq.
Pater Andreat Calabria Ducis . 549. C.
Carolus de la Pace Rex Neapolis. 475. D. 985,

Nt^pos Ludovici Regis Hungaria. 985. C.
Ejus obttus . 476. Br
Carolus Dux Duratii. 553. C.
Uxorem ducit Mariam ^ohanna Regina faro^

rem. A. & feq.
Matrem veneno de medio tollit. 559. A. $6%.

In ficarios Andres Regis animadvertit . 564.

C. $6$. B. 5<57. A.

Infurgit in Ludovicum Principem Tarentinum .
568. A.

Ludovicum Hungaria Regem ad Italtam inr

vitat. 570. C.
Oblato Ducatu Calabrim Johanna Regins

adharet . 572. B.
Iterum ab ea deficit . 573. A.
Ludovicum Hungaria Regem adit^ 579. B«
Qui ejus interitum meditatur. 580. A.
Multa ei crimina obje£ia . 581. A.
Ignominiosc perimitur . $Si C. 925. D. ^
Carolus Tarentini Principis filius m pralio ca^

dit. 789. E. 793. A. 7:5* E.
Carolus Zeno clajje Genuenfes infeftat. 4^6. D*
& feq.

Ditijftmam navem Bichignanam eis eripit •
452. A.

Capttaneus generalis contra Genuenfes . 4^1,
B.&feq.

Ejus proelium cum Bucicaldo. 507. C.
Carrarienfium impotentia Patavii^ 821. B- 824«

D. 834. C. & D. 835. C.

Cafan Dominus Tartarorum^ ejus bellum contra

Soldanum Babilonia * S^h A.
Cafsiodorii Epiftola ad Venetos. 88. C.
Cafto de /4 Turre ArcbiepifcopM Mediolam .

109^. B.

Henricum VIL cormat. 1C98. D. 1109. C.
Finem vivendi facit. 1113. B.
Caftruccius Luca Dominus Ludovicum Bwarism
deducit Romam. 530. A.
Inde abfcedit. 531. C.
Varia itlius gefia . 8j8. D. & feq.
Pifarum Vicarius . 840. B. 853. A.
Bellum init cum Ftorentinis. 1144. E.
Quos in proelio conterit. 999. A. 1145* A*
Ludovico Bavaro favet . 1151. £.

LIU Catb^

Digitized by

Catharina Ludwici Sabaudia Principis fiha

nupta Azoni yicecQmiti . IQ03. B.
Cavalcahves GiMlinos i Cremona deturbant %

799-

Ciccarellus ( Alphonfus ) impoftor fecuri percuf^
fus. 517,

Chryfogonus L Aquilejs Epifcopus . 38. A.
Chryfogonus II. Aquileja Epifcopus . 39.

Ejus Martyrium . 40. B.
Chriftianus Moguntinus Archiep. Anconam fru^

fira obfidetn 199. B. 501, B. J02. C.
Chriflophcrus Patriarcha Gradenfis , laj. E,
Chriftophorus Epifcopus Olivolenfis • 149. C,

157. B. & D.
Chriftophorus II. Olivolenfis Epifcopus. 157. E.
Chromatius Epifcopus Aquilejenfis. 53. D. 57.
A. yS. C.
Ejus poftrema dies . 66. A.
Ciarifsimus Epifcopus Concordienfit . loi. E-
104. B.

Clemens III. Papa. 31*. D. 314. B.

Clemens Papa Carolum trovincia Comitem

coronat Regem Sicilia . 371. A.
Clementts VL Papa eleSiio. 507, C.
Clugia po(i Mathemaucenfis XJrbis interitum fa*

Sla Sedes Epifcopalis . %6^, B.
Clugia Vemtis erepta a Genuenfibus . 447. B«
Obfidione premitur a Fenetis .451. E.
Ac tamdem recipitur . 458. B.
Coeleftinus IK Papa. 35J. A.
Collalti Comes {Antonius Kambaldus) lauda*

tus. y6Q.

Columnenfium fludia pro Ludovico Bavaro .
St^.C&feq.
Olim Ceccani Domini. J31. E.
Eorum contentiones cum Urfinis. 53 D.
Cardinales tres ex eorum familia. 537. C,
Henrico VII. Auguflo adharent . IJ04. E.
Comacli Comitatus expetitus a Fenetis . i9B. E«
189. A.

Civitas a Vcnetis capta & flammis data .
102. A.
Comenfis urbis motfis . B6t. C.

A%oni Vicecomiti traditur. 8^7« C, 1013. B,
Comitifla de Bertinoro Anconitanis obfefsis fert

opem . 299. B.
Concilium Venetum fub Vrfo Patriarcha Gra^

denfe , 241. C,
Conradinus Conradi Regis filius . 3^. B.
Simulata illius mors. 365. D.
Vidus in prwlio a Carolo I. Sicilia Rege /V-
curi percutitur . 379, A.
Conradus L Auguflus. 239. C,
Mediolanenfes vexat. 241. B,
Conradus ir. Romanorum Rex , ejus gefla • 279*
A.

Conradus Friderici II. filius viCtus a Landgra^

vio Duce Thuringia. Jjd, D.
Sicilia ac Apulia potitus moritur . 3<Sq« B«
Conradus MarcBio Anconitanus . 502, D.
Conradus Marchio Montisferrati . yo2, D,
Conradus Guilielmi Marchionis filius Tyrum d*

Antiochiam tuetur. 312, C.
Conradus Salzburgen. Archiepifcopus . 502. D.
Conradus Rufconus Princeps Comenfis. 1094.D,
Conturfii Terra Hungarorum prada data . 707.

Conflantia Sicula nupta Henrico Friderici L
Auguflifilio. ^ii. E. 312* B. 317. A.

Conflantia Tancredt Siculi Regis filia nupta
Duci Venetiarum . 338. B.

Conftantinopolis capta a Venetis & Francis .
312. C. 329. B.

> E X . irj*

Eis erepta a Gracis. 3^9. B:
Conflantinus qui ^ Cytillus Bulgaror ad Fidem
Chrifli convertit. 182. D.
Ap^olus Slavorum. 183. B,
Corcyra Gracis erepta a Rogerio Sicilia Rege
282. C.

Ope Venetorum recepta . 283. A. 472. D.
Corona Ferrea Mpdoetienfis an ei intextsis Cla^

vus Domnica Crucis. io$6. 1078. A.
Corona tres , quibus Imperatores coronantur •

1077. E. & feq.
Corttifiorum Chronicon heic recufum . j6j. A.
Crema Azoni Vicecomiti tradita. 1013. A.
Cremona Azoni Vicecomiti deditimem facit 2

1008. D.

Cremonenfium viHoria de Parmenfibus . 35^9.

Et de Eccelino de Romano. 3^8. A.

Afflidi ab Henrico VII. Auguflo . 731. B.

Pulfi c Cremana Gibellini . 799. A.

Eorum calamitas fub Henrico VII. Augufia^
I lOi. D, & feq. 1 108. B,
Creiititfium feditio contra Venetos . 428^. E.

Per quos reprimitur. 430. A. & feq.
Crpati a Venetis comprefli: 226; B.

Eorum R^es . 217. A.

A£ia varia . 228. C.
Crufimurus Croatorum Rex , 235. B,
Cyprianus Patriarcba Gradenfis. ili. C,

'T^Almat^ ad FidemChrifli coAverfi. iSi.
jLJ Dalmati/e fines . 183. A.
Dalmatia fuprema ditioni Grsccrum Csfarum
fubjeaa. tzj. A.
In poteflatem Venetorum venit • 228. A. & feq.

2J0. A. '
Erepta Venetis a Calomano Rege Hungaria .
2^4. C,

Ab iis ifecepta . ,%66, E. 292. A. ^
Dagidulo {Andreas ) AuRor Chronici heic pri^

mum editi • Vide Aodreas .
Delphinus Epifcopus Aquileja . 71. C.
Defiderius uux Iflris creatus Rex Langobardo^

rum . 142. B.
A Carolo M. obfejfus & captus. 145. C.
Deufdedit Dux Venetiarum . 138. E.
Deufdedit Epifcopus Torcellanus , ttj. D.
Deufdedit Magifler Militum Venetiis . 1 37.' D.'
Dominicus Flabanico Dux Venetiarufn . 240.

Dominicus Urfeolus Dux Venefiarhm . 240. C.
Dominicus Contarenus Dux Venetiarum. 242*
C.

^adrami recipit . 244. A.

Privilegia ei confirmaia ab HtnricoIL Augu»
flo. 245. A.

Monaflerium condit . 24^. C,
Dominicus Sylvio Dux Venetiarum • 247*

De fede expellitur. 249. D.
Dominicus Michacl Dux Venetiarum . 2^7*

A CalojanneGracarumlmperatorechryfobolio»

impetrat . ^^9. C.
Claffem Babylonicam frangit . tyo.C.
Tyrum obfidet & capit. 271» B.
Alia ejus belHca gefla. 272. A. 274. E.
Fa£la cum Balduino Hierofol. Rege. 275. A.
Dominicus Mauroceno Dux Venetiarum. 283.
B.

Varia illius gefla gloriofa . 284. A. & fiq*
Foedera cum Friderico L Augufto confirmat .
%96.A.

Ejuspada cum GuUlielmo Rege Apulis . Ibii.
B, Di.

Digitized by

«97 RERUM, ET

Dominicui MMigaria Dux f^enetiarum . 141.
D.

Dominicus SanBus Pradicmtorum inftitutor .

133* ^ 339- ^40. B. }4i. D.
Dominicus Patriarcha (Jradenps . 195. B.
Dominicus Marengo Patriarcba Graden/is « %^t.

E. 246. D.

Dominicus Cerbano Patriarcha Gradenfis • «49.
C.

Privilegia ei confirmata ab Urbano IL Papa^
aji. A.

Dominicus Bulcana Patriarcba Gradenfis. i^t»
E.

Dominicus Contarena Epifcopus Penetui. 243«
E.

Dominicus Epifcopus Olivolenfis y feu Venetas .

181. C. 197. E.
Dominicus IL Epifcopus Otivolenfis^ feu^VenC'^

tus. 198. D. 204. E. 215. E. 241. C.
Dominicus Epifcopus Torcellanus \. 185. D. 105«

Dominicus Epifcopus Matbemaucenfis . 200. B.
Dominicus Leo MagifierMilitumVenetiism i^tf.
E.

Dominicus de Gravina » ejus Cbronicon heit edi^
tum. 545.
Quis Ule fuerit. 548.

Ejus patria. $6^. C. 5984 B. 60$. B. tfi^.B.
611. B. 6jo, D. 651. D. 6$$. A.
Donati Epifcopi Cufienfis ojfa Venetiat transla-

ta. 61 . E.
Dmatus Patriarcba Gradenfis^ 130. D.
Ad eum Epiftola Gregorii II. Papa. ijj.
• A.

Dopnius Salonitans Ecclefiie fundator . 11. B.
t)ulcini Harefiarcba facinora & mors . 719.
C.

EBremarus Cefanenfis Archiep. rj6. C.
Ecattrina Imperatrix Conftantinopolitana.
553-

Johannam Reginam ad ptodendum Andream
Ducem maritum inducit . 558. C.

Nuptiasfilii cum Regina eurat. J^t.D.jtf^.^
C.

Eccelinus de Romano Patavinos vexat. 344^ E.
347- B.

T^rvifio & Patavio potitur. uo. A. 351. B*
768. B,

Parma oifidioni interefi . jj tf. E.
Venetarum fines invadit . 357. B.
Archiepifcopum Ravennatem captivum babet.

Brixia potitur^ Patavia fpoliatur. J64. B. &

E. 770.R
Reconctliatur Albertco fratri . jtfj. D.
Crudelia ejus gefta . 769. C.
Alulta Patavinorum millia necat. 771. B.
Alia ejus aHa . 771. B.
Soncini vulneratus in proetio finem vivendi
faviendi facit . jtftf. A. 774. A.
Eduardi Anglorum Rtgis bellum contra Francos

911» A. lojz. C.
Elifabetha Regina Hungofim. 47^. A. C*
Emanuet Gracorum Imperator. 274» D.
A f^emtis fubfidia petit. tSt. C-
Inter eos odia . 291. B.
Dalmatia potitur. 191. D.
Venetis ingentia mala infert. 29 j. B.
• Contra eum V meti fortiffima elajfe infurgunt .
294. A.

NOMINUM. 1198

Alia ejus a£ta . 298. A. B. JO^. A.
Emericus Rex Hungaria . ji8. A.
Epiphanius Patriarcha Gradenfis. iio. B.
Equilium Civitas poftea Epifcopatis fundata ;

121. A. '
Eftenfium Marchionum bellum cum Legioto Sedis
Apoftotica. 5j^. D.
Mutina potiuntur . K C.
Eorum difcordia eifdem funefia. 775. C. 777.

C. '
Favent Cani Scaligero. 815. C. /
Ferrariam recipiunt . 8J9. A.
Pontifici Romano adharent. 841. C.
f^Cioriam referunt de exercitu Pontificio ;
1007. E.

Azoni t icecomiti opem ferunt. ;i02j. E. yidc

Marchianes .
Efienfe oppidum Patavinif i Cane Scatigera

ereptum^ 791. C. 80$. G. 826. A.
Eugeniurlll. Papa a Romanis vexatus. 281. C«
Euphemia , Darothea » dr 7>r/a Martyrex Aqui-^

Itjmfes^ 18. B.

F 4nenfium fcedus cum Vennis • 279. C.
Felicia Abbatifa Monafierii Torcellam .
2J4. D. 2jy. A.
FetixVtcentinus Martyr. jp. A.
Ff/ix Comicuta Magifter Milttum Penetiis .
IJ7. C.

Fettri Civitas Cani Scaligera fe tradit - 828^
A.

Fettrinus de Gonzaga Dominus Regii fcederatut

contra Bemabmem Ficecomitem. 963. D^

965. C.
Ejus copias fundit . 967. C.
Baftitam Sotarienfem recipit. gjo. C.
Ferraria recepta i Mathilda Comttijfa . 259« A«
Cfvfs contra f^enetos . 288. A.
Salinguerrs erepta a fcederatis . 351- D.
A f^enetis reftttuta Papa . 402. A.
Efus pa£la cum f^enetis. J14.* D. 387. D*
Renovata ^ auSla . J52. A.
A LegatoSedis Apo(ioltc0 obfeffa ac tiberata *

53(5. D. 857. C. 1007. E.
Sub Marcbianibut Ateftinis . 771- C. 77^. C.
Sub J^en^tis . 777. C.
Sub Romano Pontifice . 778. B. ^
Itlic interemtus Francifcus Marcbio Eftenfis.

784. D.

Recepta i Marcbionibus ^ 8J9. A.
firmtii Rufticus Bergomenfes Martyres^ 41*

Ftorentinortm bellum contra Maftimm Sealigo^
rum . 5 J9. B. J40. E.
Lucam ab eo emunt . S^z. A.
Ab .Ugutione de Fagiola in prcetia attrttt %

73*- 789- E. 79? C;

Itemque a Caftruccio . 735. B. 830.
Tum a Pifanis . 743. D. .
Dfirf m Atbenarum dejiciunt . 744*
Cfw Ffwfffi fcprffra i«ccmt ronrra Scatigeros •

871. C. 877. B.
Patavium eis eripiunt. 881. D. ^ o n
Ew rrarfira «/if «or Cii/lra . §90. D. 898. C.
Inteftinis difcordiit vexantur. 905. B*
Lucam i Scatigero emunt. 906. D.
Duci Atbenarum fe fubdunt. 908. C
Pifanas betto impetunt. 973. A.

Caftruccio debeltati . 999. A.
Ftorentius Comes Moltandia. $ot. D.
Fourawuijw {Juftus} Arcbi^^jcopusJft^^

Digitized by

tl9f I N D

ClafP^, ijus fententia de Corona Ferres ^

W^ntefus Epifcofus Feltrenfis . loi. B,
fogia Qivitatis ^rumns^. Jg^, & feq^
forlqfia ( Nicolaus | Cafarea BiUiQtbu0 Cu^

|47, ^ ^

Formofus r^^pa^ ejus gefia , ipj. C,
fqn^uHenfium bellum fub PbHippQ ^^Ahn^ni^
Fatriarcha ^ ^^,
Inter Patriarch^m & ^hbiles . ^
f^l^

Fortm^atianus Epifcopus j^quihj^ , Jo. A.

A SanClo Hieranymq reprebenfus . 53, Q.
FoTtunattis Vicentinus Martyr^ jjp.
|^(firttt»<afr«ii Patriarcba Gra^enfif^ i$t. 4-

^rf eum titer^ Lemii lUr ^apa , Ibid. 0.

Adver^M (^uce^ V^netic^rum c^nfpiraf • iSh
B.

^ Carola Privihgium impetrat. 1J4. Ai

Ecclefiam fuam regveditur. 157. 8-
Iterum exulare cogitur ^ D.
^f^rffw /ii^jwi recuperat^ l6.S%A' & l^?'
dr P.

Fortfiwjftti Aquilejenfist Patriarch^ Sfhifmati^

CUS. II). 4*

Franchinus Rufconus qua gefferit c^ntvot fratre»

de Grafiis. 1166, & feq.
Francifcm Dandulo Venetiarum Du^x 41 },
Francifcus Segnorius Scafiger dominus Ver^na^ 4

940. D.

Francifcus de Ganz(^a Domir^us Mantua^ ^75^

francifcus Marchio Efienfis Azoni f)ratri ^dbfn
ret , 776. D.
A quo expellitur. 777. 78}-
Iniqui interemtus . 784. D,
Francifcus II. Marchio Efienfis contra Atdre^

vandinwn Marchionem militat . 9}S1. B.
francifcus de Carravia Dominu^ Patavii^ 41^^
C.

Fjus bellum cmtra Fenetos . 4)5. C. feq.
Pacem quarere cogitur^ 440. A. & feq^
Iterum contra Venem bellum infiruit ^ 44^«

D. 444. 3. 458. C,
Pacem cum ei^ flatutt ^ 4^5*
Tarvifio potitur , 4<58. 3.
Cwjrro. ^tii» Venetu & Comes Plrtutum fiedust

ineunt . 47^' A.

teterrima impetitur., 479- ^ S^i^

9^J. C.

Ereptum ei Tarvifium. 481. C.
Novocomi exutat . 481. A. 515. B^
Francifcus Cartarienfis feniov dqminus PafavH^
934. P.

Cani Scaligevo auxilium miniflrat * 939. C^
Capitaneus Generalis confitdevatioms contra

Vicecomites^ 941^ B
C.

MUes a Cavolo Imper^tove cneatur^ 944.

^acoiinun^ patruum in carcerem trudit « 947«

C- 9J1. A.
JLudovica Hungaria Regi favet , 948. B.
p4^fm inter eum & Venetos componit. 95«%

B^egts Diploma pro, eo. 953. D«

publica ojus adifieia « 959. C^

F^/rripn & Rellunum ei dono dafa a Ludovi'^

co Hungaria Rege . ^tfQ. A
Foedeva imt contra Bernabovem VtQe^qmitem %

961. E.

Contra quem bella gerit ^ 9^4. B.
Milttat Patriarcba Aquilejenfi. 975. C^
Bella in Fwtq Jujlii a^it^ 473. C^ dr feq^

E X 1200

97^. A.

Qui contra eQS ctm Genuenfibus fcedus init ;
985. A.

Ejus bellum centra ipfos. Ibid, C. ^ feq.

Pax inter eos fequuta . p85. D.

Tarvifio pofttur . 987. A.

jF/fij *^//a»^ cpntra Antonium Scalijrerum .

^ Jobanne GaUatio Ptcecomite in extremas

falamitates pertraSus . 988. B.
Francifcus Carrarienfis junior nafcitttr . 959.

A. 983. A.
Thadaam Eflenfem ducit uxorem . 984. D.
P^afcitur ei Francifcus Tertius . 98*. D.
Antonii Scaligeri exerQttum profligat . 987.

Patavium ei ereftum ao reeeptum. 480. C
988. C.

Qua urbe fpoHatur ^yo.GahatioVieectmitir

481. A. Ji5* C,
Verond potitur . <ii, C.
Patavio vita jpoliatur. jti. A.
FrancifcHs de Ordelagis dominus Fari-Livii

captus in proelio Ferrarienfi. 8 8. B.
Franeifcus de Baucit Cames Montis^Caveofi m
66^. A,

Francifcus fanStus Minorum inflitutor. }}3. E«

J?9 C. 343^ B-
Ad meliosrem vitam moriens migrat . 344. B*
Frefcus Eflenfis Marcbio F^rrariamVenetss trj*

dit. 777. B.
Fridericus A Imperator ehHus . i8y. B,
PaUa V fnetorum confirmat , 286. A.
Mediolanum capiP ac diruit , i87. D.
Ab eo omnes fere Civitates Lombardia defU

ciunt. 289 vBL
Anconam fruflra obfidendam jubet * 299. B.
De^ace agit cum Ahxandro IIL Papa . |ox.

Quam Venetiis flatuit , 3©.3. D.
Pacis hujus Hiftaria%fed fabulofa. 304. C,
Foedus renavat cum Venetts . J07. A,
Expeditionem in Orientem parat . 313. B.
Debitum natura folvit^ 314. A.
Ejus Diploma pr^ Torceliana Ecchfia . 499«'
D.

Pro Monaflerio Veneto Georgii^ Joi. D.
Fridericus II ^ Rex Romamrum eligitur ^ xx9L
A.

Cruce Jignatur . 343, A.
Qus in Oriente egerit . 344. D.
Henricum primogenitum de medio totltt « 34!»
E.

Mediolanenfcs in proelia debellat. 350* B«
Venetis infeflus. 351. A.
Ravenna potitMr. 351^ C.
Contra Genuenfes ingenti claffo frocedit ^ 353*
C,

Romanum agrum vaflat. ^fS^

Ab Innocentio IV ^ %n Lugdunenfi Qmeilio de^

pofitus . 356. A.
Parmam obfidet ^ & fugatttr^ 3J7. A.
E vita exeedits 359. D.
Fridericus Auflriaeus ehSius Rom, Imperator #
78tf. D.

Fi adharet Canis Scaliger^ 798. B.

Tarvifii Dominus. 815. B.

Et Patavii, 818. C. 82Q. A. 837. D, 841. B.
Fridericus Patriarcha Aquihjenfis » 195. B.
Fuho liierofolymorum Rex . 277. D. 180. E.
Fundi Comes a Johanna Regina deficit. $73« B.

Stratagemate fe Qontra ifHus exerdtum munit .

Quem

Digitized by

Google

lior RERUM, ET

i^uem omnin$ propigat . Jj6. A. 577. D.

* Fruflra Ducem Duratii manet 9 ut faratam

mcem fugiat , ^Sa E.

GAleatius 1. Picecomes frimogenitus Siattbai
Magni. 109;.

* Seditionem concitat Mediolam . 1099. A.
Exuiare cogitur. iioo. B.

' Placentia Cremons dominatur . 11 1 3 .
A.

r Succedit patri . 11 18. E.
Ejus aCia Vlacentia . iii^. A.
Qua Civitas ei eripitur. iiit. A.
£ Mediolani dominatione excidit. 112$ > B.
Principatum recipit . 11x9; Q.
uinathemate j ac bello impetitus a Johanne

XXII. 8)8. B-
Contra eum copia Pontificia procedunt • 1 1 30.

C. .

Mediolani ohfidetur. 1132. D.

Contra illum Theutonici conjurant. 1133. A.

Exercitum Pontificium profligat ad l^aprium ,

IIJ5. D.
JModoi tiam obfidet • 1 1 37. D.
* Clam pacem a Pontifice quarit . 1140 A.
Modoitienfem Terram recipit . 114*. A.
« Cafirum ibi canfiruit . 1144. D.
Contra eum multa molitur Marcut ejus frater.
1148. B.

. jid eum litera Ludovici Bavari . Ibid.
A quo dejicitur de dominatione Mediolani •

840. B. 1150. E.
Raymundum de Cardona debellat. 733. E
E Mediolano pulfus . 734* C. 735. E.
Ejus pofirema dies. 852. C. 1152. B.
Galeatius II. J^icecomes Bononia dominationem
pro jfobanne patruo arripit . 747. D.

illi Urbes pofl patrui mortem obtigerint .
412. C. 424. C. 749. D. 935. B. 944. A.
Galeottus de Malateftts captus in pro^lio Ferra'

rienfi. 858. B. & C.
Calla Dux ^enetiarum. 141. A.
Caretlius ( Pius Nicolaus ) Augufiifs. Cafaris

Bibliotheca Prafe£ius . 517. 547-
Cafcapinus Cremonenfis Hiftoricus , Au£hr Le-

eiiflori . 1008. D.
Gaffonus de Dynifiaco Terlicii Comes , & Regni
SicUia Marefcallus. $$2. B. 555. D.
In nece AndreaRegis immixtus . 564. D. $6$^
B.

Gaudentius Auferenfis Epifcopus . 142. A.
Celafius II. Papa . 26j. E.
Ceminianus Epifcopus Mutinenfis SanCius . 53.
. A.

Ejus Ecclefia yenetiis . 92. D.
Genua obfejfa ab exercitu Ftcecomitum . 11 14*
A.

Cenuenfium naves a Venetis debeUatse. 338.C.
Pax inter illos refiituta. 341. B.
Contra Fridericum II. ingenti claffe procedunt.
353. C.

Inter eos Pifanas difcardia. 359. C.
E Tyro f^enetos expellunt, j6f. A.
Contra eos & Pifanos bella gerunt. 3(J<5. A.
A Venctis franguntufr . 367. A.
Bellum inter eos continuatum. 373« A. & feq.

401. C. 404. A. & feq.
Infignem de k enetis viSioriam referunt . 408,

Pax inter eos reftaurata. 409. A. 412. A.
Rurfus belloVemtos fatigant. 420. B. & feq.
Tom. XII.

NOMINUM. m%

A qutbus vi£H fe tradunt jfobanni Vicecomiti

Archiep. Mediolani . 422. B.
Venetorum clajfem profligant . 424. B«
Eorum rurfus difcordia cum Venetis . 443.'

Bellum contra ipfos fufcipiunt. 444. A.
Teterrimo pra^lio ipfos frangunt . 44^. B.
Clugia potiuntur . 447. B.
Eis erepta a Carolo Zeno ditifiima navis B$»

chignona. 452. A. %
Clugia obfidentur a Venetis. 453. B.
ViiH a fame deditionem faciunt. 458. B.
Venetos infeftare pergunt . 460. A.
Duce Bucicaldo fraSti in mari a Venetis.

517. B.

Intefiinis feditionibus laborant • 538. A. 54<-^
A.

Sub Johanne Vicecomite Archiepifcopo Media^

lani . 748. E.
Eorum bellum contra Venetos. 935. D.
A quibus profligantur. 93^. D.
jfohanni Vicecomiti fe fubdunt. 937. A.
Pacem cum Venetis reflaurant . Ibid. D.
Clodiam eis eripiunt. 985. C. 985. A.
. Primum Ducem fibi eligunt . 1032. C,
Georgius Patriarcha Gradenfis. 194« A.
GeorgiuT Epifcopus Oltvolenfis ^ ftu Venetm.
208. E.

Geyza Hungarorum Rex. 235- 244. B.
Geyza II. Hwgaria Rex . 274. D.
Gherardius ( Petrus Hercules ) laudatus. 547.
Gibertus de Corrigia dominationem Parma arri'-
pit . 729. A.
Inde pulfus . 730. A.

Ibi confiitutus Kicarius Imperialis. 731. A.
Ab Henrico VII. Augufto deficit. Ibtd.
Roberto Apulia Regi adharet. 732. B.
Ejus poflrema fata. 7J3. A. 6* E.
Girardus minifter Hofpitalis Modoetia vir muh
ta fanCtitatis j ejus vita. 1085. A.
Miracula ejus interceffione fa£ia . io85. C.
Goffredus de Villa Arduin Princeps Achaja^
336. D.

Goffridus Marzanus Comes Squillacii & Regni

Sicilia Adnriratus . 584. D.
Gotifredus Euftachii Bolonienfis filius Rex Hie-

rufalem. 255. C. 257. E.
Gradus Civitas Metropolts nova Venetia . 6^.

Gradenfis Patriarcha eleSiio , & inveftitura ei

data a Duce Venetiarum. 11.
Helias Epifcopus Aquileja Gradi Sedtm figit.

97. A.

Gradenfe Concilium . 98. E

Multa SanRorum corpara Gradi recondita.

1C2. D.

Aquilejenfis Patriarcha appellatus Gradenfis .
103. A.

Gradenfis Ecclefia oppreffa d Langobardls .
145. B.

Ad Regnum Itaiicum pertinens. 163. D..
Ecclefia Gradenfis in Romana Synodo Mitro^

polis Venetia cmfirmatur. 209. A.
Gradenfis Civitas reftaurata. 225. A.
Frufira EcclefiamGradenfem fibt fubjicere ni^

titur Popo Aquilejenfis. 237. E. 242. C.
Jadrenfis Ecclefia ei fubje^a . 292. D. 309.

Gravina Civitas Ductffa Duratii fubje^a . 6ot.
D. A.
Hungaris paret . 606. A.
Ibi varii animorum motus . Ibid. B.
Civium fuga & depopulatio. 6i%. C. 619. A*
M m m m Dur^

Digitized by

Google

itoy 1 N I

Vuciir^ rwrfus adharnit. Cii^^D.
Epifcopus urbis illiui captus . 6S^ B.
Gregorii 11. Pap^ Epifiola ad Sefenum Patriar^

cham Aquilejenfem . D.
Altera ad Urfum Ducem Venetiarum. 135.

GregoHi VIL Papa gefia . ^48. B. 149. C. 150.
C.

Gregorius VIU. Papa. jit.D.
Cregorius IX. Papa. 344. B.
Gregorius X. Papa . 379. C.
Occwrrit Rodulpho 1. Romanorum Regi. 38j.

A. 38d. A.

Lugduni Concilium celebrat. 388. A.
Ejus obitus . 389. C.
Gregqrius XI. Papa inter Venetos Patavinos
pacem refiaurat . 440. A.
Ejus adventus in Italiam. 984. D.
Ejus obitus . A.
Gregorius de Montelango Legatus Apofiolicus
Ferrariam Salinguerra enpit. 351.B. drE.
Parmant tuetur. 35(J. D,
Patriarcha Aquilejenjis . 360. A. 363.^. 375.
C.

Gualdo Cumanus y nan Cremonenfis » Epifcopus .
207. B.

Gualpertus Epifcopus Mediolanenfis . 107. B.
Gualterius Athenarum Dux Florenti^ Dominus.
9<d8. C.
E regimine pulfus. 909. A.
Gualvanei de la Flamma Opufculum de rtbui
gefiis yicecomitum heic editum • 990.
Ejus Libri. 993. ^ feq.
Interdum maledicus . 994.
Ejus Hiftoria laudata . 1084. E. 1089. B.
Guamerius Dux Theutonicus. 594. D.
Capitur Cometi ab Hungaris . 600. B.
Pro iis militat . 647. D. 680. A. 682. B.
Guatnerius Comes de Homberg Capitaneus con^
foederationis Gtbellina confiitutus ab Hen^
rico P^ll. Augufio . 1 108. B.
Ejus a£la bellica. 1107. D. 1108. A. ^ feq.
Guarinus Abbas S. Mtchaelis 4e Cufano . 214.

B. iij. C.

Guezilus de Camino dominatur Tarvifii. 783.
B.

Pro Patavinis militat . 784. C.

Feltro potitur . 797. C. 810. D. 810. E.

Brevs inde exturbatur. 817. A.

Ejus pofirema dies . 831. B«
Guiberti de Corrigia machinationes contra Ca^

nem Scaligerum . 798. D,
Guibertus Ravennas Archiepifc^pus Antipapa.

249. C. 150. C. 255. c.
Guido de Lujignano Gubemator Regni Hierofo^
lymitant. 310. A.

jRfx confiituitur. Ibid. E.

Captus a Saladtno. 3x2. C. 31^. R
Gutdo S. R.E. Card Legatus Apofiolicus adRc»

gem Hungaria. 931. A.
Guido Patriarcha Gradenfi$ . 394. C.
Guido Dux Spoletanus Italia Rex. 193. B.

E vivis ereptus . 194. D.
Guido Turrianus de adventu Henrici VIL Au^
gufii anxius. 1095. D.

In fuos favit. 1096. E.

Henricum Auguflum excipit. 1098. A.

Profugus Mediolano abit. iioo. A. 1102. A.

Rebus humanis cedit . 1109. C.
Guido de Gonzaga Dominus Mantua. <fo6. A.
Guilielma hderetica Mediolani. 1091. D.

E^us offa cremata. 1092. C
Quiiielmus L Sicilia Rex. 283. E.

) E X f204

Clajfem Gracorum debeltat . 287. B.
Guilielmus 11. SiciliiB Rex Alexandro III. Pa^

pa occurrit. 289. B.
Inimicitias contrahit cum Gracarum Impera^

tore Manuele. 291. A.
Ad eum Legatos Feneti mittunt . 298. C

300. D.

Fcedus cum eis flatuit. 301. A. 310. A.
Guilielmus Analdi Comes magnifici exceptus Pa^

tavii. 911. C.
GuUielmus de Fillarduin Princeps Achaja Ni^

groponte potitur. 3^3. D. 354. A. 373. C.
Guilielmus Buccanigra Genumfmm Dux • ^66.

Guilielmus de Marchefella Ferrarienfis Ancoup-

tanis obfejfis fert opem . 299. B.
Guilielmus Epifcopus Novaria. 933. B.
Guilielmi Cartufii Chronicon Patavinum beic ra^
cufum. 757. 7^1.
Quis ille fuerit . 759.
Additamenta ad ejus Chronicon. Ibid.

HAdrianus ll^. Papa Fridericum h Augw^
^ flum coronai . 2S6. A.
Alio Curiam transfert. 287. C.
Hadrienfis a f^enetis compreffi. 236. A.
Helias Epifcopus AquHejid Gradi fedem figitm^
97- A.

Concilium ceiebrat . 98. D.
Gradenfem Civitatem Metropolim ftatuit . 99.
C.

Multa Sandorum Corpora devotijjime reeondit .
102.

Alia ejus gefla^ ^ mors. 103. B. dr E.
Heliodorus Epifcopus Altinenfis. 58. E.

Ejus Plta . 6j. B.
Henricus 1. Germania Rex . too^ C.
Henricus I. Aujguflus. 232. B.

Privilegia Fenetis confirmat. Ibid. E.
Henricus 11. Auguflus Rex Germania renwnltia^.
tur. 239. C.

Conrado patri in Imperio fuccedit . 241.
245. A.

Henrici III. Augufli gefla. 245. B. 250. C

Venetias petit . 252. C. 261. A.
Henricus IF. Auguflus qua contra Pafcbalem
II. Roma e^erit. 261. A. & B.
Foedus cum Penetis reflaurat. 2^3. C.
V metias pergit . %66. A.
Burdinum Antipapam flatuit. %6rj. E.
Pacem cum Calliflo 11. Papa componit • 2^9.
C.

Diem claudit extremum. 273. D.
Henricus F. Auguflus Conflantiam Si^ulam

uxarem ducit. 311. E. 312. B.
Coronam Imperialem a Cceleflino Papa aceipit.

314-

Foedus renavat cum Venetis . J15. E.
Calabriam 6" Siciliam fuo Jubjicit imperio.
3^7. A.

Ei nafcitur filius Fridericus. 318. B.
Fmem vivendi facit . 319. B.
Henricus Comes de Lucemburg eleSlus Rex Ro^
manorum . 778. D. 1095.
Bobemi^ Regnum filio conquirit. 109(8. C.
Mediolanum ingreditur^ ubi Coronam accipit .

779" A. 1098. A. & D.
Quid Cremona egerit. iioi. D.
Brixiam longa obfidione vincit. 1103. B.
Quid Roma egerit. 1105.
Coronatio Romana illius. ixo^. A.

Ejus

Digitized by

,2cj RERUM, ET

Ejus obitus. 7J1. B. 785. C. 797. E. II 10.
C.

Henricus Comes Flandrenfn CPolitanus. Im^a^

tor. jjj. A 3j8. D.
Henricus , fui & Hentius , Sardinia Rex Fride^'
rici IL jitigMfii filius jjtf. D.
Captus a Bononienfibus . 358. A.
Henricus Re» Cypri Hkrufalem . 357. A.
Henricus Dux Auftria in Italiam exercitum

ducit. 831. A.
Henricus Du» Bavaria a Conrado //* Rom.

Rege profcriptus . 179U B.
Henricus Dux Forojulienjis.. 148. C.
Henricus Dandulus l^enetiarum Dux. 315. D.
Gmtra Jadrenfes bellum agit. 316. G.
Ab Alexio Gracorum Imperatore Chryfobolium

impetrat. 318. D.
Clajfem parat contra Saracenos. 310. C.
Jadram rebellem ad deditiomm cogit. 311.A.
Confiantinopolim expugnat. 321. C.
Pa£ia init cum Francis crucefignatis . 313. B.
315. C.

Cum Bonifacio Marchione Monttsferrati . 31^.
C.

Adjundus Francis Conflantinopoli potitur .
319. B.

Debttum natura folvit. 333. A.
Uenricus Comes Goritia pro Cane Scaligero bella

gerit. 78J. E.
Patavinorum copias frangit. 78/$. B. 815. B.

817. B. & feq.
Canem Scaligerum fugat . 814. A. 830. C.
Ziliolam Carrarienfem uxorem ducit . 933* B..

946. E.

Henricus Comes SanSii Pauli. 313. A.
Henricus Comes Malta Cretenfem Infulam inva-

dit. 335. B.
Henricus Patrtarcha Gradenfis . $01. B. $ot.

Henricus Olivolenfis ^feu Caftellanus ^ feuVe^

netus Epifcopus . 248. A. 256. B.
Henricus Dandulo Patnarcha Gradenfis. 278.

B. 184. A. 289. C. 310. C. 313. A.
HeracHana Civitas a Magno Opttergenfi Epifco^

po fundata. 115. E. 121. A.
A Francis excifa. E.
Reftaurata. 163. C.
Hermacoras SanHus Epifcopus Aquilejenfis . 14.

Ejus Ftta. i$.C.
Ejus martyrium. 18. C.
Corpus inventum. ij8. D.
Herontius Epifcopus Vicentinus. 104. C.
Hilarius Epifcopus Aquilejenfis . 36. C. 37. E.
Honoratus Mediolanenfis Archiepifcopus . 90. B.
Tria Capitula minime recipit. 91. A. C
Genuam a Langobardis fugit . 95« A.
Honorii L Papa Epiftola de eleliione Primogenii

PatriarchiB Gradenfis . 113. C.
Honorius IL Papa Rogertum Stculum in gratiam
recipit. 273. A.
Patriarchas Gradenfem & Aquilejenfem depo^
nit. 276 A.
Honorius IIL Papa . 340. A.
Hukaldus Epifcopus Ofttenfis Fenetias profeClus.

308. E.
Hugo Italia Rex . 200. E.
Hugo Aymerici filius Rex Cypri. 335. E.
Hugo Marchio Tufcia. 209. D. 215. A.
Hugo Marchio Eftenfis. 971. B.
Hugo de Balzio Pr^fe£ius copiis Roberti Regis
profligatus a Luchino yicecomite . 11 ij.
C.

NOMINUM. liotf

Hungaria Regnum in fa9iones ^ fcelera eon.^
verfum poft mortem Ludovici Regis. 476.
A.

Hungarorum teterrima irruptio in Italiam . 197.
B.

In Bohemiam. 199. l^.

Ipfi a f^enetis $n proelio fraCli. 438. D.

Pro Ludovico Rege fuo Apulia Regnum tuen^

tur . 587. C. 593. B. 598. B.
Multa reeipiunt. 601. E. 6$:>. C. 66$. E.
Crudelia eorum aCia . 692. & feq.

J4cobus Teupolo Dux Venetiarum . 34J. E.
In Fridericum IL Auguftum Fenetos conci^ .
tat. 350. C.
Ferrartam Saltnguerra eripit. 3J1. E.
Statuta f^enetiarum reftaurat. 35^. B.
Jadram perduellem recipit . 3JJ. A.
Jacoius Contareno f^enetiarum Dux. 589. D.
Ejus pa£ia cum Joanne de Monteforti Domi^

no Tyri. 381. E.
Ftnem vivendt facit . y.^» A. B. & D.
jfacobus Epifcopus Calaritanusy fabulofa narra^

tio ei tributa . 304. C.
Jacobus de Carraria pacem inter Canem Scali^
gerum ty Patavinos ftatuit. 789. A. 81 j.
B.

Dominus Patavii eligitur. 814. B.
Civitatem contra infultus Canis Scaligeri tu€^

tur. Si6. B.
Dominatione cedit. 818. D.
Finem vivendi facit . 833. C.
Jacobus 11. de Carrarta Marftlium Papafa^

vam Patavii dominum cadit . 91 J. D.
Dominationem Urbis arrtpit . 916 B.
Civis yenetiarum renunttatur. 919. A.
Ifabellam Vtcecomttem magnifice exctpit . 922.

B. n

Et Ludovicum Hungaria Regem . 92 J. C.
A Guilielmo Spurto intaimitwr. 934. A.
Jacobinus Carrarienfis dominus Patavti. 9J4.
Uxorem ducit Margarttam filiam Guidonis de

Gonzaga. 9j8 E.
Carolo Ik\ Augufto obfequia praftat . 943.

A FrancifcoCarrarienfe in carceremtrudttur.

937. B. 9J1. A.
Jacobus de t^eftarino Laudenfis Princeps a Petro

famulo capitur cum Sutio fratre fuo . 11J2.

D. &feq.
Ambo fame moriuntur. 11 J3. A.
Jadra f^enetis erepta a Calomano Rege Hung^

ria . 2<J4. C.
Recepta ab iis . t66. A. 272. D. 292. C.
Ecclefia Gradenfi fubje£ia . 309. B.
Difsidia inter Venetos & Hungaros ejus

caufsd. 493. C. & feq.
Rebellis a f^enetis recepta. 919. D. 920. A.
Cives iterum a f^lnetU deficiunt. 3J3- E.
A quibus debellantur. 3JJ. A. 3J7. C.
Rurfus a ^enetis dtficiunt , & abetsoppu-

gnantur. 311. A. 31^. C. 418. C. & jeq.

JadrenfisF:cclefiaMetropolittco bonore decorata.
i8j. D.

Civitas recepta a Vemtis. 321. A.
Januarius Epifcopus Aquileja. 72. D.
htgenuinus Epifcopus Rbati^ Secunda . 102. A.

Vide infra .
Ingenuinus Epifcopus Sabionenfis . 104. U

Captivos multos redimit.^ 106. A. ^

Digitized by

xi07 1 N

Innacentii II. tittra ai Priorennf Afari4F in
Portu. t68. B.
Ejus gefta varia . 177. A.
Ejus poflrenM dies . A.
Innocentius III. Papa eleSlus . jip. B«

Qttonem IV. coronat » ac^ anathemate ferit •
337. A.

Sedat Venetorum Patavinorum difc$rSas .

hmoc^tius IF. Papa ele£las . j J4. D.

Lugdunepfi Concitio Frideticum IL dep^
nit. IS6., A.
In Italiam redit . jtfo^ C.
Ejus poftrema dies . jtfx. U.
Innooentiuf V.. Papa • jSp. C.
Innocentii VI. Papa eledio. 9}8. D.

Ejtttf Zegatus in Italia. 965. B..
%ohannes VIIU Papa\ 184. E.
fohanne» X. Papa Saracenos debettat . 199* A.
Jobannes XXI. Papa . 391. A.
yoh^nnis XXII. Papa gefia contra Mediolanen'^
fes. 8}8. a 8tfo D.
E}us thejaurus exptlatus 997. B.
Contra Ludwicum Bavarum anathema pto*

mulgat . 999.
Contra eum creatus Antipapa Petrus de Cor^

hario. 1000. C
Qui ad eum vinSius deducitur.. icox. E«
Inter eum Mediolanenfes pax. 1004.. B*.
1x59. A.

Ejus erreres de^ vifione ieafifica.. ioo5*
loo^.. R

Fif^f terminum attingip. 1009. C.
fjMj aSa contra Ficecamites^ ;iiSL B. &
feq.

Obitus. 537. E.
jfobannes Vatacius Gracorum Imperator. J^tf^
B. E.

^hannis Bohemia Regis aBa in Italia 5^ Jj.

B. 53^. D. 737. dr 855. C.
rffnttii^i pervenii . i tdo. E.
Johanni fiiio fu&Ducis Carinthia naiam ma^

trimonio jungit . Ibid.
Brixienfes Legatos fufcipit. 1161. A.
Brixiam intraty & pacem urbi refiitutt * Ibid.
Rurfus m haham defcendit . 858. E.
Verona magnifice exceptus . 859. D.
• Ejus fama evanefcit^ 868. D.
Quot Urbibus in Italia fuerit dminatus •

1003. C.

Ejus inutiles conatus centra Azonem Vkeco^

mitem. 1007. A.
Interitus inproelio^ 921. B.
^obannes Brenenfis Comes y Rex Hierufalem •

335. E. 357. D.
Damiatam obfidet . 341. C. 341.
Imperii Cenflantinopolitani gubemator eligi^

tur. 346. E.
Illic Imperator conftituitur^ 347. A. J49. A.
^efhanna I. Regina Apulia nupta Andrea filio^

Caroli Regis Hungaria . 547. dr 549. C.
Diadematc ac nomine Regto donatur . 551*

Voluptatibus indulget . 554.
Inpejora ruit . C.
Nuptias Maria Jeroris fua exafas habet. 556.
E.

De perdendo Andrea marito cogitat. 559. C.
Ducem Duratii fibi adjungit . 572. A.
Ejus exercitus a Fundano Camite profligatus .
575- D.

Fugit per mare in Provinciam . 578. E.
Pro ea Neapolitani ac alia wrbes arma ca^
piunt. $86. D.

D E X 120»

Neapolim repetit. 587. D.
Caflra ejus Urbis oppugnat. j8S. E.
Ejusgefta. ^2$. A.
Et mifera mors . 475. D.
J^anna Comitifa Gallurs Azonem Vicecomi^
tem Fratrem heredem inftituit. 998.B. 1019.
D. 1042. E.
yohannet de Calumna Cardinatis . J40. B.
Johannes Cajetanus Urfinus Cardtnalis , 5j^*
C.

jfohannes Dux Venetiarum . 147. C.

Solus regnat. 148, B.

In Franciam fugit. 153. C3.

Iftria Dux creatur. i$$. C.
jfohanmt IL Dux Venittarum depofitus; . 164.

Refiituitur. 172. A. & C.
Rurfus expellitur. 17 j E. 174. B. & C.
^ahavmes Particiacus Dux Venetorum. i8tf. B.
Privilegium a Carola Crajfo Auguft^ impt^

trar. 189. B.
Cedit magiftratu. 191. D.^
S^uem refumit . 192. C.
jfohannes Trandonico Dux Venetiarum . 174»
E:

Ejus poftrema dies. 181. C.
^ohannes Urfealo Venetiarum Dux. 2ji^ D.

Conftantinopoli eximiis honaribus cumulatur^
2JJ. B.

Ejus obitus. 2J4. A.
jfohannes Dandulo Venetiarum Dux.. J99. A.

Ejus poftrema dies . 90 j. A.

?$hannes Superantio Venetiarum Dux. 411. D.
ohannes Delphinus Du» Venetiarum . 549.
427. R

Ejus Epiftota ad Tragurienfes . 498. D.
jfohannes Gradonico Dux Venetiarum . 425. Dj»
937. E.

jfohannes Vicecomes Matthai Vicecomitis filius ^
Qrdinarius Ecctefia Mediotanenfis .
B. II 18. E.
A Nicolaa Antipafa Cardinalis faCius. iiSS^

Et Legatus in Lambardia. 1154. A.
Cardinalatum deponit , ^ d yohanne Papm

Novarienfis Epifcapus denunciatur "59«

Ejus gefla.j^^.B.

An Epifcopatum Novarienfem cum Archie^.
pifcopdtu Mediolanenfi permutarit 994. &

Epifcopus Novarimfis ejufdem Civitatis do^

minationem acctptt. 100$. C.
Quanta ejus magnificentia . lootf. A. 1007.

Archiepifcopatus Mediolanenfis confervatorFe'-
ftum Corporis Chrifti ibi primum celebrat .
1014. B.

Mediolani cuftodia intentus cantra Ladrifium

Vicecomitem. 1024. D.
EleSius Mediolanenfis Archiepifcopus . 1028«

In dominatione Mediatam fuccedit Azani nf-

poti. 1029. C.
Transfert Corpus SanSii Petri Martyris . 1035.

Laudabiles teges fuis paptdis ftatuit. 1040.8.

1041. B.
Ejus taudes aSa . 1046. B.
Patlium a Romana Pontifice confequitur •

1047. 1048. E. II 18. E.
Genua ^otitur^oij.

Adversus eum fcedera multorum . 940. E.

Ejus

Digitized by

iio^ RERUM, E

Ejus obituf . ji^i^. D. 94t. B.
^ohannes Galeatius f^ictcomes Mediolani domu-

nus Verona ae Vtcentia potitur. 474. A.
Foedus ifiit cum Venetis contra Carrarienfem .

478. A. ,
Patavio potitur. 4JB1. A. 515. C
. Mantuam obfidione premit . Ibid.
Equeftri cingulo donatus . 750« A.
Ejus gefta . 751. E. feq.
Bemabovem patruum in carcerem trudit . 987«

Verond potitur f Ficentid » ac Patavio . 988.
. A. dr C.
jfohannes de Monteforti Dominus Tyri^ ejuspa^
£ta cum Duce f^enetiarum. 381. £• 393.
D.

Vohannes Marchio Montisferrati . 10 }2. B.
jfohannes de Olegio Tyrannus Bononia . 941« B.
^ 941. B.

yohannes Pept^lus i dominatione Bononi^ exci^

dit. 935. A»
^ohannes Ravennas Epifcopus tria Capitula re*

cipere renuit. 91. A.
^ohannes jEliopolitanus Martyr ejus ojffa P^ene»

tias translata . 41. A.
^hannes Patriarcha Gradenfis. 143. C. *
Ad eum epiftola Stephani III. Papa . 144. B.
Depofitus. 176. A.
: Necatur. 151. E.

yohannes Abbas San6ii Servuli Patriarcha Gra-
denfis intrufus . j6i. D. 16$, C.

^ohannes Gradonicus Patriarcha Gradenfis .
i58. E. z6o. A.

^bbannes SapponarioPatriarchaGradenfis . 251.
B.

Vohannes Signolo PatriarchaGradenfis . 51}. A.
yohannes Eptfcopus CaftellanuSj feu Vemtus .
|85. E.

yohannes Epifcopus Torcellanus . 7,06. D.
yohannes Polano Epifcopus Caftellanus y feu

f^enetus. 178. A.
jfohannes Diatonut Epifcopus Olivolenfif intru^
fus. 153. E.

Dejicitur. 157. B.

Patriarcha Gradenfis creatur . Ibid. C.
• Deponitur. 16 1. D.

fohannes Urfinus Epifcopus Patavii . 938. D.
ohannes Bellunenfis Epifcopus. tio. A. axj.
. C.

iohannes Epffcopus Feltrenfis . 104. C.
obannes Eptfcopus Juftinopolitanus . 141. B.
ohannes Parentinus Epifcopus . 101. A. 104.
. A.

Johannes Fpifcopus Civitatis-Novs . 1Z6. E.
itf8. E.

lohannes Eptfcopus Celejanus . ioi,D.
jobannes Eptfcopus Concordienfis ad Caprulas

fedem transfert.^ 110. A.
fohannes Pipinus Palatmus Altamura . 551. A.

554 C, 594. D. 614. C. ($42.. D« ($5t. C.

659. B. l^ide Palatinus.
\obannes Febriciacus Magifter^^militumVenetHs .

138. C.

Johannes de Comazanis auClorHifioria Parmenfisy
cujus fragmenta heic edita . & 717.

Johannes ]udex de Parma Ord. Prad. Hiftoricus
Parmenfis. 717.

Johannes de Cermenate y jcjur Hiftoria Jaudata .
1089. B.

Ifabella de Fiifco uxoris Lucbini Vicecomitts

iter P^emtias . 922. B.
Ifachus Gracorum Imperator» 31}. D: 314. C.
Contra eum Alexius frater conjurat . 318. C.

J22. D.

To». XII.

T NOMINUM. iifo

Ifidorus Alexandrinus Martyr ^ ejus offa f^ene^

tias delata. 32* B.
Iflria Italico Regno addita. C. 16^. D.
Jubianus Hypatus Magifter MUitum Fenetiis .

138. A.

tilius Epifcopus Torcellanus . 118. D.
\ unior Epifcofus Feronenfis. 104. C.

uftina Firgo & Martyr Patavina . 2 J. E.
\ftinianui Particiaco Dux Fenetiarum. 16^
B.

Ejus Charta. 16$. D.

Contra Saracenos clajffem mittit. ,170. A.

Ejus mors . 172. A.
]uftinopolis Epifcopatu auSia. 141. B.

Foederata cum Fenetis. 202. A. 213. A.
]uftinopolitani olim tributarii 9 poftea fidelts Ve^
netis. 281. C.

Juftinopoli reftitutus Epifcopus. 290» A.
yuftinopolitani Parentium invadunt . 375. B.

395. D. 39^. C.
9a/?fix Tergeftinus Martyr. 40. E.
yuvenatii Civitas obfejfa. 642. E. & fcq.

LAdislaus Rex Hungaria Geyzs fuccedit
245. C. 391. D.
Ladistaus Rex Ntapolis. 522. C.
Lamba de Auria Admiratus Genuenfium Fene^

tos proelio maritimo profligat . 407. D.
Lampredius jfadra Fpifcopus . 285. D.
Landolus Epifcopus Tarvifinus. 233. E.
Landus Comes de Suevia^ ejus Societas. 941.6.
959 A.

Langobarderum origo » & irruptio in Italiai» •
93. B. 94. C.
Eorum Regesprimi. 106$. A.
Horum in Italiam ingrejjus . io6j. . '
Regum feries. lojz.E. & feq.
Laudenfis Civitas Azani Ptceccmiti traditur.
loi . E.

Civium a£la fub Henrico VlI.Augufto. iiqo.
C&feq.

Laurentius PresbytW Apoftolica Sedis Legafut

in Gradenfi Concilio . loi. D. s
Laurentius Ttupulo f^enetiaruni Dux . 375. B-
Annonam undtque conquirit . 378. C. \
Bella gerit contra Bononienfes . 380. C
feq.

Pacem cum eis flatuit . 387. A^
Laurtntius Celfi Venetiarum Dux . 428« D. .
. Ab eo Cretenfes deficiunt . 429. C. ^

Quos potenti clajfe debellat. 430. A.
Laurentius Epifcopus Aquilej^e . 86. A.
Laurentius Patriarcha Gradenfis . 197. D.
Laurentius alter Patriarcha Gradenjss . 354. E.
Laurentius Epifcopus Caftellanus feu y enetus*
188. C.

Laurentius Epifcopus Bellunenfis . 104. C.
Leo IX. Papa JanSlus eleClus . 243. C.

Fenetias pergit . 244. D.
Leo Bafilii Imperatoris fiiius confors in Imperio.
183. E.

Leo CapriUenftt Epifcopus . 185. E.
Leo Epifcopus Equilinus , 241. C.
Leo Epifcopus Matemaucenfis . i8d[. E.
Leonardus Quirino Patriarcha Gradenfis. 350.

A. .
Leonardtts Torcellanui Epifcopus Diploma a

Friderico I. Aug. impetrat . 499. D. 502.

Leonardus Abbas Monafterii Veneti S. Geprzii
Diploma impttrat 'a Friderico L Augufto •
501. p.

Nnnh Leo^

Digitized by

mi • I N D

Leonianm Epifeopus Tihrmenfis . loi . D.
Leopoldtis Dux Anflria. 453. A, 4J(S. B, 798.

C. 837. E. 8^8. A.
>B^//o impeut Francifcum Carrarienfem . 986.

Tarvijium ei tradit • 987. A,
Levo Rex Avmenia. 335 D.
Liberafts Altinas vir fanSlus . 71.
IjuteTifii Ficecomitis bellum contra Armtm Fi-
cecomitem. 899. A. loii. C. iitfj. B.
Primum ejus prwlium feltx. 1015. B.
/» aitero ille fuccumbit & capitur. 900. B*
ioz5. B« 1017. C, iio8. E. H25. A. 1117.
C. 1148.8.

Lotharpus L Augufius » ejus Diptoma pro Vetra

Venetiarum Duce. xy6. A. ^ C.
Lotbarius Ih Imperator^ 17J*D.

Pro Ihnocemio IL Papa milttat . 177. C.

Ejus Diptomdpro Monafierio S. Hilarti.lbid.K^

Ejus obitus . 178.
Luca fub Ugutione de Fagiota. 792. B.

Sub Cafiruccio. 797, B*

Sub \ohanne Rege iSohtmta . 855. D»

Tum fub Rubeis. 859 C.

^ui eam tradunt Mafiino Scaligero . 867. D.

A Pifanis obfidione prejfa . 906. D. \

Et capta . 907. A> 10 j8. E. 1043. B. iiii.
C.

Lucenfes fub Cafiruccia de Anterminetiis . 797.
B.

Luceria Civitatis obfidio. 588. C. 593. D.
Luchinus Vicecomes Parmam Mafiino Scaligera

• eripiendam curat. 742. D*
Tum ipfa fotitur. 74$*
yeronenfem agrum invadit . 878. B.

f^ario prcelio contra Loderifium f^icecomitem

pugnat . 859. B. &feq.
Ptfanis fubfidia mittit . 906. D.
Parma ei traditur. 917. A.
Magnificum iter Ifabelts ejus conjugis . ^zz^

Capitaneus confoederationis contra Mafiinum

Scatigerum ^ ioi8. D.
E/ctf magnificentia . 1019. A.
Princeps exercitns contra Lodrifium Vicecomt*

tefh . 1014. D.
Varid fortund adversus iltum prcetiatur ^
^ loij* D. JQ16. B.
In dominatione Mediotani fuccedit Azani ne^

poti . 1029. C. 1175. E*
Ejus mores affa. 1030« C.
Quibus paSlis in gratiam Pontificis receptus^

1039. A.

Laudabiles leges ab eo tata^ 1040* B* & feq^
Pifanis fubfidia nnttit . 1043* B.
Ticinenjes invadit. 104 J. D.

• Papia & Poghtria Dominus . 1113. A*
liugonem de Batzio profligat . Ibid. D.
Pontificio exercitui Jefe opponit . 1130. C^
Debitum naturs folvii^ 747. A. 929. A.

Lucia Virginis Syracufana ofia Venetias transla^
ta . 43. E.

Ludovicus Pius Imperator difiinguit Terras Ec^
ctefia a Terris Imperii \ 1^4. D. 172. E.
X7i. C.

Ludovicus IL Au^ufius Rex Itatin^ inunCtus ^
'\.i73-A.
Venetis privitegia confirmat. i8^* C.
Gefia ab eo in Apulia , & captivitas Adetgifi
Beneventam fraude . 184. D.
Ludovicus IX. Sanlius Rex Franciat iter ultra-^
marihum arripit • 357. C.
A Sdraccnis captus . 359« B.

E X riix-
Tunitium obfidens e ptfle deceiit . j8o. A.
Ludovici Bavari adventus Romam. 529. C.
Quid ibi gefierit. 530. A. & feq.
In Germaniam redtt. 532. B.
Fridericum Auflriacum in prcetio fuperat •

837.0.

Jgfi^ in Itatia gefferit • 735. D. dr feq. 859*

" C. &feqq. 997. B.

Tirotum filio Juo conquirif . 907. B.

Gefla Mediotani. 999. C

Hareticus d Papa pronuntiatur . 1000. A.

Afediotanum obfidet. 1001. C.

In Germaniam regreditur . 1002. A. xoif •

Quando eteHus Rex Romanarum. iiio.D.
Ejus eteSiio improbata ab Ecclefia Romana^
1112. C.

Subfidia Vicecomitibus mittit . 1133. B.

Ad eum titera Marci Vicecomitis . 1148. D*

Ejus epiflota ad Vicecomixes & i^ediolanenfes • .

1149. A.
Ejus a£ia Medidlani. 1149. D.
Ejus epiflola ad Modoetttnfes . 115J. A.
Modoitiam obfidet . 11 58. A.
Ab obfidione recedit . Ibid. E.
Mediotanum fe cmfert , & receptd pecunii ^

Papiam pergit . Ibid.
Ejus obitus. 923. C.
Ludovicus Hungarta Rex Jadrenfes fruflrA

tuetur. 418. D.
Neapolitano Regno fotftur . 419* D.
Belto Venetos premit . 426. A. ^
Eos ad pacem emenJam cogit . 427. D.
Iterum in Venetas belLum fuicipit . 434/

Paceih quarere cogitur. 446. E.

Rurfus adversiss ittos bella movet. ^^z.C

S* feq*

Pacem cum eis reflaurat. 465. B. ^67.0.
Certiarfadus de marte ittata Andrea fratri •
5(52. A.

Soticitatur ad vindiSlam . 570. C.

Aquitani ad eum deficiunt . 571.

Aptttiam ingreditur . $76. E.

Regates ad fe alticit. 579' C. ,

Puci Duratii multa crimina obj$ct$ . 501.^.

Ft mortem inftrt. ^^J* .

Ntapotim intrat . 584. A.

In Hungariam recedtt . 586. B.

eo potiflima Regni Neapolitam pars defi-\
cit. 587. A. ^ A

Rwrfus eum multi recipiunt . 047-
/» Regnum Aputia revertitur. 695. A.
Rumorem Baruti excitatum fedat . 699. B. ^
fortitudo in oppugnatiane Caflrt Lanufi^

ni. 702. A.
Duettum ei abtatum a Ludavica Tarenttno .

70^. B. . X

Mira audacia merfum in fluvw puerum

marte tiberat . 708. E.
Eius progrefpus versits Neapotim . 714. A.
^ftjntffi ejus exercitus . 716. B.
Vindietam de marte Andrea fratris medtta^

tur. 917. a „

Fruflra \adram cantra Venetas tuetur . 9 »9- '^*
Htif2^jn# RcK ^onftitutus^ ijufque gefta

Aputia . 92$. A. & feq.
Inter eum & lohannam Afutis Regtnam iw-

ducis. 931. A. « A r

Oiftri» Venetas belta gerit . 948. A. C7i^?-
Pacem cum eis flatuit . 952. C. .
£;ttx Diptoma pro Franctfca Carrarienfe ^

953. D- 984- D. 98J-

Digitized by

Googl<

iirj RERUM, ET

Copias in auxilium Romana Ecclefia mittit .
, 959. B.

Feltrum ^ Bellunum donat Francifco Carra^

rienji. 9 -0. A.
. Ve mduciis agit inter Ducts AuflriSf &Pa'^
triarcbam Aquileja • 978. C.
iMdovicus frater Ducis Duratii Ludovieum
Htmgaria Regem adit . 580. D.
Captivus in Hungariam ducttur. 583. E*
Ludovicus de Tech f^karius Terra » ^ Ca/M

ModoHia. 1154. E. & feq.
Ludovicms Andegavenfis Dux . 475* E.
Ludovicus.Sabaudis Princeps focer AzomsVi^e'^
> comttn. 1003. B. & E. 1014. ^
Ludovicus de Gonzaga. 533. B.
Mantus. daminationem arripit. 853. A. S$6.
C.

Regio potiutr . 8(57. C.

. Comra Scaligeros conjurat. 877. B. 881 • A.
Subfidia mittit Azoni Vicecomiti. 1014. A.
Ludo^icus IL de Gonzaga dominus Mantua •
97}. E.

Ludovicus Comes Blefenfis • 310. B. 313. B.

3i($; C. 331. B.
Ludovtcus Princeps Tarenti . 558. A.

Ad nuptias ]ohanna Regina inhiat . $62* D.
^ £jus aifcordia cum Pbilippo fratre fuo. 564.
A.

^ Jnjidias molitur contra Ducem DuratU • $6j.
D.

Ejus copia ah illo oppreffe • 5^8. B.
Trojam Civitatem recipit. 571. A.

- Cff m jobanna Rjegina in trovinciam fugit .
« ^78. E.

- Fro eo Neapolitani ac alis mrbes infurgunt .

58(5. D.

- N^apoUm cum Regin t repetit . 587. B.
Luccriam oppugnat . 588. C.

Ejus ditioni multi fe fubdunt . J90. D.
Tamquam Rex colitur. 591 • E.
V Neapolim territus redit . 601. D.
Fi5iis Itteris vi£iores Hungaros decipit . 61$.

E. . '

Eot ad prcslium invitat . 6^j. B.
Fufus illius exercitus. 6$o. C.
Regi Hungaria duellum offert. 706. B.
Ludovicus Apicii Comes Ludovico Hungaria

Regi fidelis . 588. A.
Ludoviius de Turrc Patriarcha Aquilejenfis .
^60. B.

Vienna retinetur a Duce Auftria. 9(^3. D.*
Ludovicus Bonconte Monaldefchus ejus fragmen^
ta Annalium Romanorum heic edita . $2$.
Quis ille fuerit . 517.
• Ejus nativitas . 529. A,
Ludus taurorum fanguinolentus i' Romanis

peradus. 5 35; A.
Lupus JPatriarcha Aquilejenfis . 104. A.

MAcedonius Fpifcopus Aquileja. 87. A.
Tria Capitula recipere nolens , Schifma
conflat. 90 E. 91. A.
Magnus Opitergenfis Epifcopus Heractiam Civi-

tatem condit. 11$. E. 116. A*
Mahometi Pfeudo-Propheta origa & gefla . 114.
D.

Mafus Epifcopus Arbenfis. ^^6. C.

Malatefta dominus Arimini captus in froelia

Ferrarienfi. 858. B. & C. i6%. D. & feq.
Malatefiarum Ariminenfium diffidia . 903. C.
Manfredus Friderici U.filius patri mortem pro^

cwrat . 359« D.

NOMINUM. i>i4

Regnum Sicilia amhit. fSo. A.
Qfiod arripit fimulata morte Conradini . 365.
P.

In proelio contra Carolum Andegavenfem ca^

dit. 372. C.
Manfredus Arcbiep. Durachii . ^3 37. B.
Manfredus de Collalto Epifcopus Feltri imerem*

tus. Btj. A.
fitanfredonia Cimtas qualis. 59.2. C.
Mannius ( Hiacyntbus ) Romanus laudatus ^

J17.

Mantua obfeffa a ]o. Galeatio Ficecomite . S^S*
C.

Mantuanorum betla contra Veronenfes. 906. A.
Maria Regina Hungaria . 476. A.
Maria foror ]ohanna Regina Apulia nupta Cor
rolo Duci Duratii. SS6. A. & feq. ...

In Provinciam fugit . 584. A. 719. E#
Marcellianus Epifcopus Aquileja. 81. A.
Marcellinus Epijcopus Aquileja . 82. £•
Marcellus Dux f^enetiarum. 130.E.

Ad eum Epiftola Gregorii II. Papa .133.

A. •

Marchiones Eftenfes fraeii in proelio •) Carolo
filio ]ohannis Regis Bohemia . 7 38. C.
Fundunt dr ipfi exrrcitum Legati. Pontificii :
739. A.

Mutina potiuntur. 740. D. Vide Eftenfes.
Marcianus Patriarcha Aquilejenfis , five Gra-

denfis. 108. B.
Mardanus Opitergenfis Epifcopus. lOi.^D.
Marcianus Epifcopus Patenas . 101. B.
Marcuardus Patriarcha Aquile^enfis bello impi^

tit Venetos. 442. D. 444. B. £^60 A.
Marcus Evangelifta Aquilejam ventt. IJ. B.

Tum Rivoaltum . 14 A.

Efus mors. 16. D.

Ejus corpus translatum P^enetias. 79*0. 17«.

B. drC. 25I-C.

Marcus Comario Dux Venetiarum . 430. E.

Urbanum V. Papam Romam deducendum cu^
rat . 4? I . B.
Marcus Ficecomes. 838. C. 8ji. D.

Derthona Civitate potitur . iito. E.

Tum Alexandria . 1 112. A. 1 1 1 3. A.

Raymundum de Cardona debellat. \ii6. A.

Ejus pugna cuni Pontificiis copiis . X MO. D.

Pafsarinum de Turre frangit. 1134.. Cf

Exercitum Pontificium projligat ad V aprium.
1135. D.

Modotttam obfidet . 1137- D.

Contra Galeatium fratrem infurgit . 1148.

Ejus Epiftola ad Ludovicum Bavarum. Ibid.
D.

Ad Regem Tridentum pergit. H49-

Datur obfes Imperatori pro folvenda pecunta^

II53. D. ^ iTf •

De manu Theutonicorum fugit^ & Florenttam

adit . 1 1 59. E.
Ejus geflay & mors. iitfo. C.&feq. ■ ■
Marcus Nicolai Caflellanus , feu Vcnetui Ept-

fcopus. jio. C. 319-^^ . Q J

Marinus Mauroceno Dux Venetiarum. 358. E.

Efus virtutes & obitus. ^60. D.
Marinus Georgio Venetiarum Dux. 411. A.
• Ejus Epiftofa . C.
Marinus Falerius Dux Fenctiarum . 423-

937. A. .
A populo interemtus . Bid. C. 414. U.
Marinus Patriarcba Gradenfis. too. D. tot.

Marinus Epifcofus Olivolmfti y fcu Finetus,
%io. A, . Ma^

Digitized by

III 1 I N D

Marinus Clugienjis Epifcopus . Joi. D.
Marinus^Eptjcopus Ferrarien/is . 119..C,
JMarftlius 4e Carraria Patavii potens . 819. B.
83©. B. 831- D.

Beres ]acoBi de Carraria. 833. C.

Frater Francifci fenioris. 976. E.

Comes Campatiia creatur. 983. B.

Ejus fgrtitudo . 835. B, 841. E. 841. D.

Patavium iradi$ Cani Scaligero . 845. ^ .

T^icarius illius urbis conflituitur» 847, B.
Vicenftit^ Poteftas . 851 . E.
Bergomum obfidet . 851. C.
tteaor Brixia . 857. A.
Novam conjugem ducit . S6t. E.
Solennis Curia in ejus nuptiis cetebrata. B6j. .

C. &E.

J^egatus J^enetias accedit , 871. B.
Contra Scaligeros conjurat . 872. E.
Ejus artes quales. 874. C.
f aiavio Scaligeris erepto dominatur. 881.

D. •

Succejforem fibi Ubertinuni Carrarienfem fto'

tuit. 888. B. '
Finem vivendi facit . 889. B.
Marftlius Papafava Dominus Patavii . 915.
B.

i^Jarfilius Rubeus Vicarius Ituca . 859« C« 855.
C.

A Scaligeris deficit . 870.
Ejus pojirema dies . 884. A. & C.
Martinus de la Turre Capitaneus Populi Me-*
dielanenfis contra Eccelinum copias educit.
77 J-

^artinUt Epifcopus Aufenenfis. ti6. C»
fiJaftinus Scaliger Verona dominus . j%6. E.
Patavio ac Tarvifio fpQliatus « 41 3. B. 414.

- A. •

Luca potitur . J 38. D.

Controf^^tum Veneti & Florentim . 539. B.

y4a E. 541. A. 1169. E.
Tfoadaaf» Carrarienfem ducit . 845. D.

Ejus poftrema diet . 748. D.
JMathemaucenfis Civitas i mari fubmerfa . 260.

Epifcopus translatus Clugiam . atft. B.
Mathildis Coniitiffa Ferrartani reciptt. ^56. A.

Ejus obitus . 26S, D.
ASMtbam Vicecomes.dominus Mediolam pacem
inter Venetos Genuenfes reftaurat. 40X*
D: 409. B.
Eamdem rectpif. 730. C. 731. E.
Ticinenfi Urbe potitur. ^3^. E.
Raymundum de .Cardona frangit. 73 E.
Subfidia mittii Cani Scaligero. 811. B.
jinathemate percujfus a Johanne XXIL Pa^

pa.S^H.B.
'£rmceps (iibellina faSiiims Mediolani. lo^i.

Contra eum amuli mutti infurgunt . 1094.
Dominatiom Mediolam cedit . 7x9. A. 1095.
A.

Henrici VIL Augufti gratiam fiii frocurat . .
IC95. D.

Cum eo Mediolanum intrat. 1097. B.
Quam caute fe gejferit in feditiani Mttra

Turrianos . 1099.
Exulare cogitur. iioo. B.
Vicarius Mediolani ah Henrico VlL confii^

tuitur. 1104.
Turrianos debellat $ & Papia poftitur . xixi*
A.

Ejus exdltatio. 1112. C.
Contra Genuenfes .epcercitum mittit. 1x13. A»
Philippum Je Valais in Galliam redire cogit^
1115. B.

jtnathdmatcpercmJJUsmoritur^ & quot filioM
reliquerit . 7 J4. A. 1 1 18. E. feq. r
Matthaus IL Viceccmes dominus Akdiolatd •

412. C. 424.. C. •
Matthaus de -Madiis Gibetlins fa£iionis capu»

Brixia . lOfS. E.
Mauricius 1. Dux Venetiarum ^ 143. B. x^J. ^
147. C.

fatavH dominatiwem pra Cane accipit . 84^. Maurictus IL Dupc Venetiarum . 149. B.

c. 84^. a

fleres ab illo fcrihitur ^ 851. A»

BriKiam obfidet . 85 J. A.

^ua pentur. 738. B. Z$6. C. 1161. C.

Tum Parm^ai S' Luca . 740* A. 8<57- B. & D.

J^jusi potentia . 859, B.

Contra eum Venetiy FlQrenttni^ aa alii foedera

ineunt. 871. A.
Bellum fqrtiter fuflinet . 878. C^
fli ereptum Patavium. 881. D.
Pacis pa&a cum Venetis dt P^ti^i^vims ^ 89^«

Contra Azomm Vicecemitem vindiSiam pera^

git^ 899, A.
Adversus tUum alii Principes cmjurant 904,

£•

Lucam Ftorentinis vendit . $/p6^ Dk
Cum Ubertina Catrarienfe cancordiam init «
910. A.

Confoederatus cum Axone Vicecomite ^ ^007*

• Bl. ; ;

Parmenfem agrum infsifiAt,<]iOP&.^B..

Brixia potitur . 1005. A. , ^

Contra eum multi Prineifes, fcedus ineunt *

IQ18.. C^ .1 ^ ' -^.^ ;.:

Ei erepta Brixia. 88(f. B. 1C19. a

Item atia, Urbis. loti^ Jik io^.

Itomano Pontifici/ fe in tfifnSoralibus quo^ui

fubjicit.^ 1032. A. .
¥arma & Li^col ei erefta % 74^* K. 74J. Cv

xaj8. D.

Gradenfem Patriarcham interficit.
In Franciam fugit . 153. C.
Mauricius Epifcopus Torcellanus^ 116.' 'B.
Maurus Epxfcopus Olivolenfis 9 feu Venetui
179. B.

Maurus Afer Martyr apud Parentinam Urbemi
37. D.

Maxentius Patriarcha jiquHejenfis . 173. D.
Maxentius Epifcopus ^ulienfis. xox. £. 1Q4»'
C.

Maximus Patriarcha Gradenfis. xx8. C.
Mediolanenfis Epifcopus olim ^quilejenfem cm^

fecrabap. 90. A.
Huic fpeHat coronare Regem Italia • xo8o.

Mediolanenfes a Conrado I. Augufto vexati •
241. B.

FralH a Friderico II. 350. C.

Gefta in eorum Urbe ab Henrico VIL AmgtH

fto. 730. C. 779. B.
Sub Mattbao Vicecomite . 731. E.
Jnde putfi Vtcecmnites a LudovicQ Bavard •

Ejus dominationem recifit Aza Vtcecomit «
735. C.

Nobiles Eccetino de Romano adbarent . 77««
D.

Bello impetiti 4 capiis Pontificiis . 838. B.
Quid Mediolani a£ium d Ludavico Bavaro . .

Digitized by

iti^ RERUM, ET

Mediolanum fub Lud&vie^ Bavaro. 997. B.
Ibi multi adhiftcm Petro de Corbatia Antipa*
. 1000. .

A Ludovico Bavaro ohfidiom vexatur . 100 1.
C.

Ecclefia Pontifici adbsret. lon, B.
Quibus paSHs reconciliatiCives cum Ecclefia •
1004. B.

Mania Urbis ab Azone P^icecomite inftaurata.
looj. A.

Mdagnificd adificia ibi excitata ab eodem .

loio. D. & feq. loii. E.
Mdultis novitatibus floret . 10 j8. A

NOMINUM. III»

Gahatio f^tcecomiti redditur Modoctia. 1142.
A.

Ad eam litera Ludovici Bavari. 115«. A.
Aluris cingitur \ ^ ab Azone muttis bonis cw-

mulatur. 11 5j.
Thefauri fur d Deo ac Summo Pontifice puni^

tus. iiAj. C.
Idem Thejaurus Modoitiam reportatus. ii8i*
A. & jej.

Jujfu Archiepifcopi Mediolanenfis reflauratur .
tiSz. B.

Monaldefca familia nobilitate ac potentia olim
^ fpeCiabilis. 527. & UB. E.

Quibus paSis in gratiam Pontificis Yeceptum . Monafferium Sanhi Zacharta f^enetiis ab An*

lojp. A.

Laudabiles leges a Ficecomitibus ibi conftitu^

ta. 1040. B. 1041. B.
Ibi faSliones Gibellina & Guelfa. 1091. D.
Cives multo favore excipiunt Henricum FIL

Auguftum. 1097. D.
Ibi coronatur idem Henricus . 1098. D.
Seditio illic oborta. 1099. B.
Inde pulfi Turriani . iioo. A.
A Pontificiis copiis ob/sdetur.

II Ji. D.

MelfiHiB Civitas ntm^aris erepta . ^4 j. B.

Melfia Caftrum obfejjum a Ludovico Hungaria Mores antiquorum quales . 10 jj

Rege jo$. D. Mucimirus RexCroatcrum . %ij

gelo Duce adificatum. 16$. B.
SanSii Servuli translatum Venetias. Ibid. C.
' San6li Laurentii. 168. A. 179. A.
San£H Georgii quando conditum Venetiis v

218. E. 219. A.
S. Nicoiai in Litore P^enetiis . 24^. C.
Montagnana Patavinis erepta a Cane Scaligero .

791. C. 8o(J. B.
Montijplicis oppidum Patavinis fubtraHum i
Cane Scaligero» 791. A. 805. B. 815. C.
884. B.

A.
A.

Michati Gracorum Imperator in infaniampro* Mutinenfes Pajfarinum Mantua Regulum abji*

labitur. i8j. C.
Michael Pal^eologus Conftantinopolim Latinis
eripit. jtf^. B.
Gracorum Imperium ufurpat. J70, B.
Ejusgefla. j7j. A. j8i. B.
Micba^l Dux Sclavorum^ 198. C.
Michael Mauroceno Dux Venetiarum . 4^9. E.
. fljus litera ad Perufinos. 470. A.
Michael Steno Venetiarum Dux. fi6.C.
Mimeus , feu Miricus , Epifcopus Tofcellanus .
lotf. D^

Modoetienfis Oppidi antiquitas & prarogativa .

105^. & feq.
.A Theodelinda l^egina adificatum. 107?. B.
Bafilica SanSli Johannii Baptifla ibi conftrtJh

da . 1071. A. 107 j. E.
Caput Lombardia . 1076. C.
Sedes Regni . 1080. B.
Ejus Sigillum. 1081. D.
Azonem f^cecomitem in Dominum recipit .

1156. C.
Illic miracula faCla. 1091. D.
Ad Modoetienfes Epiftola HenriciyiL Augu-

fti. 1098. B. iiotf. E.
Reftitutus Thej ^aurus Ecclefia SanCH jf^an^

nis. II 14. D.
Pifa ibi oftenta . 1120. C.
Litera Gal^atii Vicecomitis ad Modoetienfis .

1121. B.

Failiones ibi invalefcunt . iim. A. & feq.
A Lodrifio Ficecomite obfidetur ' Modoetia .
II 17.

Capta fpoliatur . 1 1 28. A.
^a ibi antiqua & nobiles familia . Ibid. E.
Ob metum bellorum Thefaurus Modoetienfts
Ecclefia celatur. 11 jo. A.

ciunt . j^ij;. C.
Bononienfes frangunt. 7J5« B.
Tum Marchiones Eflenjes . 7j8-. C.
Quibus fe dedunt. 740. D.
Ab Azont Marchione Eftenfi deficiunt . 777.
A.

Sub Bonacojjis Mantua Dominis . 798. E.
Eorum vi£Ioria de Bononienfibus . 838. E.
A Paffarmo deficiunt . 840. B. 849. C. 851.
E.

Mutina jfohanni Bohemia Regi fe tradit . 8jJ.
D. ,
'Eam obfident Marchiones Eflenfes. B6t. A.
Qua tamdem potiuntur. 858. B.
Murciphus Gracorum Imperium ufurpat. jij.
A.

Fiiius fugit. 319. B. JJ2.

NEapolis arces oppugnata a Johanna Regi^
na. 588. E. & feq.
FiSia Ntapolitanorum litera ad P^ayvodam' .

61 <. E. ^ .

Fufi Neapolitani ab Hungaris . 6$o. C.
Neapolitani deltciis potius^ qudm mtlitia affuC'-
ti . 571. E. 577. D.
Ludovico Hungaria Regi fe dedunt^ J79. A.
Eum intra Urbem fufctpiunt. 584. B.
Ab ipfo deficiunP. 586. D.
Neapolitani Regni turbatio fub Johanna I. Re^

gina . 925. A.
Nicephorus Botoniates Gracorumr Imperator .
248. D.
Dejicitur. 249. A.
Niceta Patricius f^enetias tuetur. 15.

Modoitiam confluh exercitus Pontificius Nicetas Epifcopus Aquilejenfis . 7$. B.

A Mediolanenfibus Modoetia obfidetur. iijj.
• D. iij8. D.

lllic vifa avium pugna. iijj. B.
Jterum d Ficecomitibus obfidione premitur •
11J7. D.

Ingentes tbi calamitates . 11 jS. E. & feq.
Thefaurus Ecclefia^ Modoetienfis Aventonem
deportatur. 1141. B.
Tom. Xll.

Ravema
J94. C.

Nicolaus II. Papa • 246. A.
Nicolaus III. Papa Exarchatum

Rodulpho Rom. Bege conquirit , .
Nicolaus Mireorum Eptjcopus ejus offa f^eneriat

translata . 4^. E. 256. D.
Nicolaus frater Caroli /K. Augufii , Patriarcba
Aquilejenfis . 9JJ. A. 943^ B. 946. E.

Ki.

Oooo

Digitized by

rtif I N D

Nicolaus I. Efienfis Marchio pacem inter Fene^
tos & Patavinos procurat * 477. D.
Caftus in prtBlio . 8J7. D.
Lilertati reftituitur. 858. D.
'Ejus nuftia . 96a. D.
jMutina potitur. 8d8, C
Reconciliatur cum Francifco Cdrrarienfe . ^61.
D.

Ejus Legatus ignominiose babitus a Bernaho^

ve Vicecomite . 96^. A.
Baftitam Solarienjem recipit . 970. C.
Ejus Legati ad Venetos • 9^8, E.
Finem vivendi facit . 988. A.
Nicqlaus IL Marchio Eftenfts Ferraria d(h

minus bellum infert Venetis. 519. B.
Nioolaus de Aczajolis Conftliarius Ecatharina
Imperatricis Conftantinopolitana . 558. A.
j68. E.

^icolai Trtbuni Romani gefta . 915. D. /
E regimine decidit , & perit . 924. A,

OBelerius Olivolenfis Epifcopus . 145. E.
Exulare cogitur . 15J. E.
Obelerius Dux Venetiarum. ij^. D.
Spatarius Imperatorh . i^j. D.
Dejicitur. 159. A.
Necatur. 173. A.
Oitzo /. Marchio Eflenfis . 77(5. C.
Obizo 11. Marchio Eftenfis Parma potitus • 744.
E.

,Quam Azoni Vieecomiti vendit. 745, E.
Dominus Ferraria . 81 y. C.
Bononienfes prxlio frangit . 8j8. E.
Ferrariam recipit . 839. A.
Cani Scaligero amicus . 848. B.
Contra Bononienfes dimicat. 852. E.
Contra Bohemia Regem f^dus percutit . S$6.
C.

Contra eum heUa gerit Legatus Apoftolicus .
857. C.

Cujus exercitum debeilat ^ 8$8. A.
Mutinam obfidet. S6%. A.
Qua potitur . 868. C.

Contra Scaligeros fcedera init . 877. B. 409.
E.

Inter Florentinos ^ Maflirium Scaligerum

f^qwfier. 906. D.
farma ei tradita . 913. B.
Contra Luchinum f^icecomitem bella gerit .

916. D.
Cui ^armam dimittit. 917. A.
Olivolenfis Infufa Epifcopatu aulfa , 14J. E.
Ecclefia di£ia & Caflellana^ Cathedral.is Fe*

netiartm. 161. C.
Ordelaphus Phaledro Dux f^enetiarum. ijo.

Fo^dus cum Henrico IK Auguflo reflaurat.
263. C.

Dalmatiam^ Venetis ereptam ab Hungaris^

recipit. z66. A. & C.
In prcelio cadtt . 267. A.
Ordines Hofpitalis^ Templi ^ dr Theutonimum

inflituti . 268. E. * -
Ofius ( Felix ) edttor Htfloria Cortufiarum. .
•,759-

Ejus Prafatio. y6i.
Ofi/^us de Polenta Domimis Ravenna captt^s in

proelio Ferrari^t , , 858. B.
0$to I. Germania Rex. 203. A. .

Merengarium II. deficit * ,207, B.

Imperiali corona redimitur . Ibid. E.

E X 1210

Aila ab eo in Italia. 208. B.
Fcedurrenovat cum f^enetis . 209.8.
Otto II. confors Imperii a patre canfiitmtur.

209. B. . .

Eidem fuccedit. 210. E.
Contra Fmetos multa molkur . 219. D.
A morte prare^tus . 220. B.
Oito III. patri in Imperio fuccedit. 220. C.
Ejus Diploma pro Venetis. 223. C.
Alia eis privilegia concedit . 225. D.
EleSlores Imperii inflituit . i2tf. C.
Venetis alia largitur. 230. D.
Venetias pergit . 2 3 1 . A.
Ad plures abit . 232. A.
Ejus privilegia Modottis concefsa . 1080.

Otto IF. Imperator. 319. B.

fTenetis immunUntes concedit .^ ji6, E.

Coronatur & anathemate percutitur ab Inn^
centio III. 337. A.

A Friderico II. fugatur. 358. A.
Otto Friderici I. Augufti filius . 302. D.

Debellatus a f^enetis . 303. A. 305. E.
Otho Dux Auflri^ . 832. A.
Otto de Brunfvich maritut ^ohanna Regind

Neapolis in proelio captus . 475. E.
Otto Urfeolus Dux t^enetiarum. 234. B.

Filium,Geit4B Hungarorum Regis uxorem du-
cit. 255. C.

Gradenfem Civitatem redpit . 238. C.

Dejicitur. 239. B. . •

Oxanus Bulgarorum Rex . J40. E.

PAcis capitula inter Venetos & Patsvinos 2
440. E. & feq.
Inter p^enetos & Genuenfes . 4,6$. A.
ag anus Patriarcha Aquilejenjis . 41 j. A.
1131. C.

Antea Epifcopus Patavinus . jSj. C.
Palatinus Altamura. l^ide Jobaones Pipinus.

665. A. 6^$. A.
Pancratii Martyris offa Venetias translata . 41 J

Parma obfejfa a Friderico II. & liberata . 356.
E. 357. A.

Cremonenfium viSloria de Parmenfibus . 359.
D,

Hujus Hifloria fragmenta heic edita . 72J.
Ibi dominatur Gibertus de Corrigia . 729. A.
Tum inde expellttur . 730 A.
Pax inter Cives Parmenfes reflaurata . 73««
D.

In libertatem fe afjerunt . 733. B.
Legato Apoflolico fe dedunt. 7JJ.C.
Tum jfohanni Bohemia Regi. 7J7. E.
Deinde Maflino Scaligero . 740. A.
Ibi Corrigienfes dominantur. 74?. E.
Tum Obizo Marchio Eflenfis • 744. E.
Qui eam Luchino Vicecomiti vendtt. 745. E.
Multa ibi fada publica adificia • 746. B.
Legato Apoflolico fe tradit • ($49. C. 840. E.
Ab ea deficit . 854. B.
Scatigeris traditur. 867. fl.
Eis erepta. 90J.D. 1038. D.
Pafchalis II. Papa . z$H. D.
Ab Henrico lP\ Imperatore captus ac libera^
tus. 261. A.

Paffarinus Mantua Dominus Bononienfes in proe^
lio atterit. 838. D.
Ludovico Bavaro adharet . B^^. D.
> Ab eo. Mutinenfes deficimt . 840. B.

Hb-

Digitized by

iiir rerum; et

Hoflis Ecclejuf proclamatur . 852. D.
A Gonzagis jugulatur. 5jj. B. 8jj. A 1159.
C.

Pajfarinus 4^ la Turre fraHus a Marco Viceco*

mite. II 34. C.
Patavium a Langobardis excifum. \o6. C.
Patavinorum txercitus ad Brentam a Fenetis
profligatus, itfj. C.
Iterum ad Tumbam debellatus . 280. A.
Venetis rurfus infefli. 288. A.
Patavime Urbis tetertimum incendium . joo.
l>. &E.

Eorum controverfia cum Veronenfibus . jitf*
D.

Cum Fenetis . jj8. D. jjp. A. J42. C. J44.
E.

Patavii ad plures abit Sanltus Antonius^

J47. A. j54. D.
Cives Venetis ingrati . ^78 C. 4 J4. C.
5^0, Gakatio Vicecomiti fe dedunt. 481. A.
Eorum urbs Carrarienfi erepta aVenetis. 521.

Jtt^ Eccelino de Romano. jjo. A. 768. B.
Ei erepta a' Cruce-fignatis . 364. D. 770.
B.

Aiulta Patavini populi millia necata ab illo .
771. B.

Baffano potiti Patavini Albericum de Romano

profiemunt. 774. C.
Eorum dominationemVicentini accipiunt. 775.

E difcordia Marchionum Eftenfium proficiunt.
776. C.

Felix ftatus ac potentia Patavini Populi. 778.
B.

Vicentta ffoliantuT . 77f).D.

Henrico VI 1. Augufto parent. 780. C.

Contra Vicentinos & Canem Scaligerum bella

gerunt, 781. D. 783. C. dr/e^.
Inttr Patavtnos civile bellum . 787. B.
A Cane Scaligero in Suburbiis Vicentia pro^
^fhgantur . 788. D
Cum eo paSia .pacis ftriunt . 789. C.
Ab eo rurfus in proelie fufi. 74,0. C.
Montefilice^ aliifque Caftris fpoliantur. 791.
. :.A.

Ad Vicentiam a Cane Scalizero debellati .
801. A.

Eorum urbs ab ipfo obfefa. 810. A.
Pacem cum eo Patavini ftatuunt . 8tj.B.
Rurfus obfidioneter eum affHCii . 816. A.
Se Friderico Auftriaco tradunt. 818. D-
Furtive in eorum Civitatem Scaliger ingref^

fum tentat. 821. D.
Pacem iterum componunt cUm Scaligero . St6.

Sub Duce Carintbia . Si^. C.

A quo illuduntur. 8j2. A. ^

Affli£ii a Civibus profcriptis ^ & a Cane Sca^

ligero. 841. D*
Atque a Teutonicis ibi dominantibus . 84 j.

Cani Scaligero traduntur. S^6. D.

A Maftino & Alberto Scatigeris angarils ve^

xantur,. 869. A.
A Venetorum exercitu urbs obfefta. 874. B.
Erepta Scaligeris traditur Marfilio Carra^

rienfi. 881. D.
Varia ejus Urbis fortuna . 888. C.
Ibi reftituta facra. 894. D.
Magnifice exceptus Comes Analdi. 911. D.
jfacobum Carrarienfcm Dominum eligunt .

916. K

NOMINUM. i%%z

Patricius Epifcopus Aemonienfis . loi. E.
Pauli prtmi Erentita fan£H ojfa Venetias dela*
ta . J4. B.

Paulus Epifcopus Aquileja Schifma alit . 91.
B.

Paulus Altinas Epifcopus fedem fuam Torcel^

lum transfert. 116. A.
Pauius Abbas S. Georgti Venetiis . J42. E.
Paulutius primus Dux Venetiarum. 127. A.

Pada cum Liutprando Rege init. ijo. C.
Pelagii Papa Epiftola . 90. B. 91. A. D. 99-

Peregrinus Aquilejenfis Patriarcha . J20. A.
Perufini , ad eos litera Michaelis Maurocem

Ducis Venetiarum . 470. A.
Peftilentia teterrima Regnum Apulis affligit.
592. C.
Europam vaftat . 7^6. B.
Parmam vexat . 7$o. D. 751. B.
Rurfus Italiam exhaurit . 92^. C. 927. A.
Grajfatur Patavii. 971.
Et Pifis. 97 j. A.
Petrarcha donatus laurea coronaRoma . 540^
B.

Egregii' hujus Poet£ mors. 984. A.
Petrus Comes Autiftodorenfis Conftanttnopolis Im-^

perator. jj8. D. J40. A.
Petrus II. Aragonum Rex foederatus cum V me-
tis. 421. A.
Genuenfes prodlio maritimo profligat 422. B.
425. E.

Petrus Dalmatia Rex. 2J9. A.
Petrus Rex Cypri foederatus cum Venetis . 444»
B.

Petrus Tribunus Dux Venetiarum. 192. E.
Petrus Trandonico Dux Venettarum. 174. D.

Contra Sclavos clafjem ducit. 175. A.

Cum Lothario I. Augufto paCia renovat . 176.
A.

Privilegium a Ludovico II. Augufto impetraf.
180. C.

A conjuratis interfeCius. 181. C.
Petrus Candianus Dux Venetiarum. 191. E.
Privilegia u Guidone Augufto impetrat. 19J.
C.

Clugienfibus privilegium concedit. 195. D.

Hungaros fugat. 197. C.

Ejus mali mores ^ & mors . 198. A.
Petrus Candiano II. Venetiarum Dux . 201. C.

Comaclum captum flammis donat . 202. A.
Petrus Candiano III. Venetiarum Dux. 20 j.
E.

A filio vexatur. 205. C.
Petrus Candiano IV. Dux Venetiarum contra
patrem infurgit . 205. C.
Ei in Ducatu fuccedit . 106. A.
Privilegia ab Ottone M. impetrat . 10S. D.
Walderadam fororem Hugonis Marchionis du-

cit . 209. D.
Apopulo in feditione interfeCius . 211. B.
Petrus Baduario Venetiarum Dux . 20 j. C.
Petrus Urfiolo contra Petrum Candiano Vent-
tiarum Ducem confpirat . 2H. C.
Dux ipf r renuntiatur . 2 1 2. A.
Ejus aila egregia . Ibtd. B.
Foedera cum fuftinopolitanis confirmat. 11 J.

Ducatui & Seculo renuntiat. 214. A.
Ejus a£la pia . 215. A.
Natura debitum folvit. 217. B.
Petrus Urfeolo II. Dux Venettarum . 22 j. A.
Gradenfem Urbem reftaurat . 225. A.
Ab Ottone III. immunitates confequitur.^tj.
C.225.D.

Digitized by

Google

ttti 1 N

yaria ejus gefla . tty. C.
DuXfprimus Dalmatiie Dux. 230. D.
Nova privilegia ab Ottone IIL Augufto iw-

petrat. Ibid. D.
Item ab Henrico J- 132. E.
Contra Saracenos clanem ducit. 133. A.
Reliqua ejus gefta^ CT obitus. 135. A.
Vitrus Ziano Fenetiarum Dux . 333. E.
Cretenfem Infulam recipit . 355. C.
Immunitates ab Ottone IV. impetrat . J^tf.

. E. _ _ .

Conftantiam Tancredi Sicilia Regis filiam
uxerem ducit. 338. B.
Fetrus Barbolanoy Jive CentranicOf Dux P^ene^
tiarum. 239. B.
Dejieitur. Ibid.E.
Tetrus Polano Dux P^enetorum . 2y$. A.
A Lothario II. Auguflo confirmatiomm pa&o*

rum impetrat . 178, C.
Ejus fitii Comites . i8:j. D.
Rogerii Siculi claffem debellat . 282. E.
Ejus worx. , 183. A. & 503. A.
Petrusi Gradonico Venetiarum Dux. 401. A.
Patavinos reprimit . 401. A.
Ejus bella adversus Gracos. 403« D.
Tum contra Genuenfes . 404. A. & feq.
Bajamontis Teupoli conjurationem disjicit .
410. B. 777. E.
Petri Gradonico Venetiarum Ducis Epiftola va^

ria. 483. C. & feqq.
Petrus Patriarcba Aqutlejenfis. 128. C.
^Petrus Archiepifcopus Spalatinus. 229. C.
Petrus Patriarcha Gradenfts . i8y. B.
Petrus Badoario Patriarcba Gradtnfis -. 251. B.

2J3. B. 259. B. .
Petrus Epifcopus Olivolenfis^ feu Venetus. 202.

Petrus Ih Epifcopus Olivolenfis^ feu Fenetus.

%o6. B. & D.
Petrus Spino Epifcopus Caftellanus » feu Fene-

tus . 349. G.
Petrus Epifcopus EquitinuS' 181. E. i8j. E.
Petrus Altinas Epifcopus . 82. C. lOi. D. 104.

Petrus Polenfis Epifcopus. 134. A.
Petrus Comes Prata Epifcopus Patavinus . 959.
C.

Petri Martyris corpus Mediolanum translatum .
1035.

Petrus Tempefta frater Roberti Regis in proelio

cadit. 789. E. 793. A. 795. E.
Petrus Rubeus Capttaneus Jobannis Regis Bo-^

hemia . 859. C.
Lucam trad$t Maftino ScaUgero . 8^7. D.

859. B.
Contra eum infurgit. 870. A.
Florentinis adharet . 872. C.
Capitaneus exercitus Veneti. 873. A.
Ejtis gefta adverfus Scaligeros . 875. A. &

Quibus Patavium eripit. 881. A.
In obfidione MontiJJilicis cadtt ; 884. B.
Petrus Zenus^Capitaneus P^enetorum contra Tur-^

cas ab ejs cafus . 914. A.
Petrus de Corbaria Anttpapa. 531. A. 1000.
C.

Traditur vinSlus ]ohanni XXII. Papa. X002.
E.

Ejus mors. 1159. A.
Philippi Regis Francia expeditio in Orientem .

. ?n c. 314. D.

Phihppi Pulchri Francorum Regis obitus . 79<J.

D E X «14

Philippi Francorum Regis bellum contra Eduar^
dum Anglorum Regem. 921. A. 1032. C^
Philippi V ilefii inglorius in Italiam adventuM
cum copiis comra F^ictcomites . 1114. E. dr

Philipponus Comes de Langufco Princeps Pa^
pienfis. 109 J. D. 1097. B. 1104. B. & C.
Afediolanum captus deduchur. iioo. B. iim
D.

Philippus Friderici I. fitius in Orientali ixpedi^
tione. 314. A. 315. E.
Eledus Imperator. 319. B. 321. B.
Philippus Princeps Tarentinus . 553. B. 558. A.
Ad nuptias Regina ]ohanna inhiat. $6%. D.
Ejus difcordia cum Ludavico fratre fuo. 5^4.
A. 579. B. 583. E.
Philippus Colonienfis Arcbiepifcopus . ^oi. R
502. D.

Philippus de Alanconio Patriarcha Aquilejenfis^
qua bella gefferit . 473. B. 98^. C. 987.
A.

Philippus Cafiolo CaflellanuSf feu VemtusEpu

fcopus. 310. B.
Philippus de Gonzaga dominus Regis. 913. B.
Philippus Misbanus Calabria Dux pro Ludovu
co Hungaria Rege. 590. E. 591. C. 6$u
C.

Pifani a f^enetis profligati . t$6. C.

Inter eos amulatto ^ difcordta iterum a§»
cenditur. 281. A. 317. B. 319. E.
Cardinales in mari capiunt . 352. D.
f^enetis infefti. 357. D.
Inter eos & Genuenfes difcordia. 359. C.
Cum Venetis contra Genuenfes faedus ineunt «
3(5j. B.

Pifani Florentinos in proelio frangunt - 731. E.
743. D.
Luca potiuntur . 744. B.
Eorum feditio contra Carolum IV. 7J0. B.
Suum Capitaneum conftituunt Ugutionem d%

Fagiola . 792. B.
Exercitum Ftorentinorum proftemunt . 795- C*
Ugutionem expellunt . 797. B.
Lucam obfident. 906. D.
Atque ad deditionem xogunt . 907.
Eorum feditio contra Carolum IP^. Auguftum i
945. B.

Bello impetiti a Florentinis. 973. A.
Pippinus Italia Rex bellum J^enetis indicie J
155. E.

ViEius recedere cogitur. 158. B.
Placentia in ditionem Azonis f^icecomitis vemt^
1016. D.

Sub Galeatio Viceconute . 1113. A. 1119. A.
Ei erepta a Vergiufio de Lando. 1121. A.
Polenfes a Venetis deficientes eorum iram & vin$

experiuntur. 353. C.
Polentani Ravenna Dominif eorum fratema

bella* 921. E
Popo Aquilejenfis Patriarcha Gradenfem Eccle^
fiam fibi fubjicere conatur. 237. E.
Ea Civitate Potitur . 238. B.
Venetis infeflus. 239. B.
- Rurfus Gradenfem Ecclefiam vexat. 242. C.
Pradicatorum Ordo obfiftit Johannis Papa opi*

nionibus. 1006. B.
Primogenius Patriarcha Gradenfis . 113. B.
Ejus aSla. 114. A.

Ad eum Epiftola Theodori Papa. 116. E.
Probinus Epifcopus Aquileja. 95. D.
Proculus Epifcopus Veronenfis . 41. A.
Profdocimus primus Epifcopus Patavii. 19*
Ejus Vita . 24. A.

Digitized by

RERUM, ET NOMINUM.

Rjtgnjlm Vmetorum elaffi viSti fe iis ir#-
rum dedunt . 194, B.
Rambaldm Comes Collalti. 78}. E.
De Tarvifii dominatione Guezilum de Camino
dejieit 785. A. Z6y. A.
tiaphainus Carefinus continuator Chromci An^

drea Danduli • 417. A. 4^7. B.
Aatchis Dux Forojulienfts . IJ7. C.

Rex Langobardorum creatus Monafticam vl-
tam ampleSlitur. 139. C*^
Ravenna a Langobardis capta • 1 34. E.
Ravennatum foedus cum Vemtis. 369. D.
Ravitia Rufca Cumarum dominus » qua egerit
cum ^ohanne Bohemia Rege . iidi. B.
&feq.

Rauracius Epifcopus Trideminus • 104. C.
Raynaldus I. Matchio Eftenfis dominus Ferra^
ria. 8t$.C. 839. A.
Fralius in prwHo a Carolo filio Regis Bohe^

mia . 8jtf. D.
Ejus viiioria de exercitu Legati Jipoftolici .

858. A
Mutinam obfidet . B6t. A.
Jld plures abit • 868. C.
Haynaldus JL Marchio Eftenfis . 938. B.
Raymundus de Cardona fra^us a Galeatio /^i-
cecomite. 733. E,
Alexandria potttur . 734. E.
Debellatus a Marco Ptcecomite . 735* A.
iii^.A.

Contra Vicecomites copias dueit. 1131. C.
Mediolanum obfidet . 1131. D.
In proelio captus a Vicecomitibus . 1135. D.
jt Galeatio Vicecomite callidi dimittitur .
1140. A.

1 Exercitus Florentini Dwc conftituitur . 1144.
E.

In prcelio ab Atone Vicecomite iterum capi^
tur. A-
Raymundus Guilielmi Comitis PiMavienfis filius^

Antiochia Ptinceps . 174. A.
Raymundus de Baucio adverjatur Patatino Al-
tamura. 551. E.
Generalis Capitaneus Vallis Beneventana .

Ludovico Hungaria Regi fidelitatis juramen»

tum praflat . 585. E.
Ejus praflantia in preelio \ ^ captivitas •

6jo. B.

Raynerius Zeno Venetiarum Dux. 361. D.
Contra Eccelinum fnbfidia mittit. 364. C.
Fcedus cum Manfredo Sicuio init. 365. C. ^
Inducias cum Gracorum Imperatore ftatuit .

Contra eum popularis feditio. 374. B.
Ejus epiftola . 504. E. 506. B. 508. A. &
feq.

Raynerius dominus Montis^Politiani f & Epifco^

pus Clufinus. 532. E.
Raynerius de Forlivio egregius Legum doSlor .

91J. A.

Redufius (Andreas) de Sluero Auliar Chronici

MSti edendi . 760.
Regium fub jfohanne Rege Bohemia, 855. D.
Jbi Vicarii conftituti Domini de Fojano . 859.
C.

Bello impetitum i Maflino Scaligero . 861. A.
Gonzagis traditur. 867. C.
Riccardi Regis Anglia expeditio in Orientem •
313. B. & C. J16. B. 317. D.
Tom. XIL

Rizardus de Camino dominOtur Tarvifii . 789.
E.

Aficario interemtus . 783. A.
Robertus Imperator Conftantinopolis . 343. D.

Romam pergit • 344. D.
Robertus Apulia Rex Siciliam invadit . 539. D.
542. A.

Johannam neptem jungit cum Andrea Hu»^

gari Regisfiho. 549. B.
Nuptias celebrat. 550. C.
Diem poftremum claudit. 5J3. R
Robertus Rex Apulia^ ejus a^a contra Henrmum

VII. Auguftum . 1 104. D.
Copias in Lombardiam mittit. 11 09. A.
Ejus exercitus in Tufcia fraHus ab Ugutiont^

Fagiolano. iiii. D.
Contra Vicecomites bellagerit. 1113. C.
Genuam profe£lus eam tuetur. Ibid E.
Robertus Guifcardi Dux' Apulia . 144. D,

& E,

Apuliam occupat . 245. D. 6r E.
Fidelitatem jurat Papa . 246. A.
Dyrachium obfidet . 248. D.
Alexium Gracorum Imperatorem fugat . 249^

B. •
Et Henricum III . Auguftum . 2*0. C.
• Tum Venetorum clajfem .251. A.

Natura debitum folvit. 252. C.
Robertus frater Ducis Duratii Ludovicum Hufh

garia Regem adit . 580. D.
Captivus in Hungariam ducitur. 583. E.
Robertus de S. Severino vontra Palatinum de^

Altamura militat. E. 552. C.
Generalis Capitaneus Bari. 555- D.
Regem Hungaria Ludovicum adit. 585. D.^
Robertus de S. Sevcrtno contra Hun^aros mili^

tat. 610. A. 618. D. 629. B. '
Gravinenfi Terra potitur. 633. C
Tum aliis Terris. 637. A.
In ohfidione Trani vulneratus . 639. E. 6jo.

E. ^79. B.

Rodulpbus Italia Rex Berengarium Auguflum

vincit. 200. A.
Rodulphus Auflriacus Rom. Rex 385. A.

Exarchatum Ravenna Nicolao III. Papa di*
mittit. 394« C.
Rodulphus Dux Auftria Tirolum oecupat. 971.
A. 977. E.
In Italiam defcendit . 079. B.
Mediolani ager decumbit . 981. A.
Rogerius Sicilia Comes creatus Rex. 27 J. A.
Fugatur a Lothario II. Augufio. 277. C*
Corcyra potitur^ 282. C.
Alia ejus gefla . Ibid. E.
Afulta loca in Africa ftbi fubjicit . 283. C,
311. E.

Rogerius de S. Severino Archiep. Barenfis Pro^
tonotarius Regni Apulia. 555. D.
Ludovico Hungaria Regi carus. $8$. C. .

Rogerius Lidenfis Epifcopus. 276. C.

Rogeronus Comes Claromontis . 590. E.

Rogeronus Tricarici Comes. 609* C.& fiq. 639,
A.

Captus in prcelio . 650. E. 679. B.
Rolandus Rubeus Ficarius Parma. 8$g. C

yeneti exercitus Dux . 884. D.

Ejus alfa varia . 886. D. & feq.
Roma aaafub HenricoFIL Augufto. 1104.

&fi9- .
Ibi idem cojrmatur. xio6. A.
Romani Senatorefn inflhuusst. 281. C.
Alexandrum HI. Vapam bmmfici exdpsmtr

^"^^ • Pppg fionwi

Digitized by

xiiy I N

Earum /ludia pro Ludovico Bavaro . 5ay. C.
jipud eos difcordiam alunt Colummnfes

Urfini. $jl. D.
Ludus taurorum fanguinolentus ab iis pera*

Bus. 535. A.
Contra Turcas militant . 5j7, C*
Corona laurea Petrarcham exomant. 540. B.
Romanus Gracorum Imperator. ipd. D.

DejeSius cum filiis, 199. C.
Romualdus SanBus Abbas Camaldulenfium in^

ftitutor^ 115. D. & feq.
Rubp Parmenfes i patria pulfi. 719« C.
Quam recipiunt. 7)0. A. & feq.
Eorum gefta varia . 7J1. A.
Gibertum Corrigienfem expellunt. 73 j. A.
Farma dominationem arripiunt. 734. B.
Legatum Apoftolicum Parma abtre cogunt »
7}(J. A.

. Marfilii Rubeigefla. 73 7. A. & feq.
Burgum S.Domnini tradunt jizoni f^icecomi^
ti. 74^^. D.

Petrus Rubeus Veneti exercitus dux. 741. A.
751. B. dr E.
Rubi Civitas prada data . 6-^6. B.
Rufissi jiquilejenfis Clerici Vtta ^ Libri. 6^.B.

SAbba Sandi Eremita ojfa Venetias transla^
ta . 85. A.

Sabionenfis Ecclefia olim Patriarcba Aquilejen'
fi 9 poftea Salisburgenfi Archiepifcopo fub*
jelia . 106. B.
Saladini Turearum Regis res gefta . 300. B.
Totum fibi fubjicit Orientem^ 312. C.
Ejus obitus. 317. E.
Salemitani fe dedunt Ludovico Hungaria Regi .
709. E.

Salomon Rex Hungaria. 141. A. 244. A.
Sancia Regina uxor Roberti Apulia Regis .

. 549; B. 551- A. 55J- C.

Monafiicam vitam ampleSiitur. 554. B.
SanSi Severini Terra dono data Stephano Vayvo'

da. yi% D.
Saracenorum gefla in Italia. 186. A. & feq.

Venetos & Anconitanos affligunt. 175. C.

Adriaticum & Romam infeftant. 177. B. 181.
B.

Debeltati i ^ohanne X. Papa . 199. B.
Genuam depopulantur. 101 • E.
Eorum origo. 114. D.

lUorum immanis exercitus a Chriftianis Hif-^
panis debeltatus. lojtf. A.
Saxius (jfofeph Antonius ) Eibliotheca Ambro^
fiana PrafeSus V. Ct. j6o.
Illius Epiftota de Danduli Chronico . 3.
' Altera de Gualvanei Ftamma Opufculo.
993-

Altera de Chrmico Bonincontri Morigia •
1055.

Scafati Abbas quomodo fe gefjerit cum Hun^

garis. 712. E. & feq.
Scatigerorum Principum potentia . 8^9. B.
Contra eos Veneti j Ftorentinij aliique Princi^
pes unmjurant . 871. A. 877. B.
Schinella Comes Tarvifii. $ou B.
Scholarum Proceffio Venetiis. 180. B. 503. A.
Sctavi adhuc Infidetes , five Gentites . ijz. D.
Piraticam agunt. 175. A. 177. D.
Eorum Reges . 127. A.
Ad Fidem Chrifli cmverfi. 182. E. 183. B.
Sibaftianus Ziano Fenetorum Nuntius ad Gra^
€um Auguftum . 293. A.

0 E X. 111»

Dux Fenetiarum ettgttur. 297. A.
Pacem ftatuit cum Friderico I. Augufto . looj
C.

Atexandrum III. Papam VenetOs ekcipit^.
301. C.

Qua ab eo Privilegia acceperit . 302. A. 30 j.

Pacem inter Atexandritm III. Papam , &

Ffidericum I. Auguftum ftatuit. 303.

307. A. 308. A.
Severus Patriarcha Ajuitejenfis^fiveGradenfit.

104. A. 107. E.
Diem ctaudit extremum . 108. B.
Secundus Epifcopus Aquilejenfis . 74. C,
Senator Epifcopus Torcetlanus. 185. D. .
Sergius Dux in partibus Senogalliaj Mom^fterii

Brentatis fundator . 1 50. A.
Serenus Patriarcha Aquitejenfis^ ad eum Epifto^

ta Gregorii 11. Papa. 132. B. & D.
Servulus Martyr apud Tergeftum . 37. C
Severus Epijcopus Tergeftinus . 102. A. 164*

Sicardus Comes Juftin^otitanus . 213. A.
Sigifmundus Hungaria Rex . 476. A. & D.
Sitvefter II. Papa falsd creditus Magus , 231»
C.

Simeon Rex Butgarorum . 198. C.

Simon Advocatus Vercellenfium primus. 109^«

E. 1097. E. H08 A.
Simon Boccanigra primus Genuenfium Dux •

1032 B.

Sotatius Epifcopus Feronenfis . 102. A.
Sotimanus Suttanus Turchia . 247. D.
Spatatum totius Datmatia Metropotis . 229»
B.

Ereptum Venetif ab Hungaris . 2^4. C
Stephani Protomartyris corpus transtatum V pw-

tias. 6S. C. 2^2. D.
Stephani III. Papa Epiftota ad Jobannem Pa^

triarcham Gradenjfem . 144. B.
Stephanus II. Rex Hungaria . 287. C. 368. E#

359. A.

Datmatiam Venetis eripit . 292. A. ^ ^
Stephanus Raxia & Servia Princeps Regio^ titti^

to donatur. 340. C.
Stephanus SanStus Hungarorum Rex% 233. C.

235. C.

Stephanus II. Patriarcha Gradenfis . 121. B.
Stephanus Epifcopus Aquitejenfis. 84. B.
Stephanus Fayvoda Tranfilvania carus Ludovi^
co Hungaria Regi. 583. A.

Ei dono data bona Ducis Duratii . 58^. A.

In Aputia Regnum regreditur. 598. B.

Mutta recipit . 601. E.

Deceptus ab hoftibus. (J15. E.

ViSlor versus Neapotim progreditur. tf^^. C.

Ad prcetium a Ludovico Tarentino invitatur^
6^7.3.

Ejus exercitum frangit. 6$o. C 678. C. 68u

A. (J99. B. 712. D.
Stephanus Matthai f^cecomitis fitius . Ticin^

potitur. iiii. B. III 3. A. iii8. E.
Repentinus iltius obitus. 11 50. E.
Suethopotis Rex Datmatia Chrifti fidem ampte-

£Htur. i8t. E.
Summa Terra ab Hungaris capta . 714. D.
Surrentini Ludovico Hungaria Regi obfiftunfi

714. A.

Sybitta Regina Hierufatem. ^io. A.& D.

Tar-

Digitized by

ii%9

RERUM, ET

TArtarorum arigo ^ gefla • J54. A.
Tarvifini a F^enetts fraSH . 288. C.
Civitas erepta Alberico de Romano . 368. B.
Eis infeftus Fatriarcha Aquilejenfis . 320.
A.

Ludos celebrant. 338. D. 342.0. 416.8. 417.
C.

Tarvifium Francifco Carrarienfi DominoPatavii
traditum . 468. B. 478. E. 515. C.
Ab Alberici de Romano tyrannide ereptum •
774. C.

Ibf dominatur Rizardus de Camino. 780. E.
Tum Cuezilus ejus frater. 783. B.
^fif expellitur. 785. A.
Tarvifini fra£li d Comite Goritia. 786. B.
808. B.

Eorum Civitas obfidione prejfa . 814. D.
Friderico Auftriaco Augufto fe tradit. 81 J.

. Seditionibus inteftinis vexatur. 836. D.
Se tradit Cani Scaligero . 850. C.
Fleraque ejus agri Caftra d Scaligeris defh-

ciunt. 877. A.
Civitas tradtta f^enetis inpace. 896. C. 898.

A Rege Hun^ari^ obfidione prejfa . 948. A.
y aria ibi gefta . 949. A.
Sub Ducibus Aujiria . 986. B.
Sub Francifco Carrarienfi. 987. A.
Tenedos Infula caufa difcordiarum inter Venetos

& Genuenfes. 443. D. 467. D. 470. C. 472.

Terdona Civitas capta d Marco Ficecomite .
II 10. E.

Tergeftinorum bellum eum Venetis . 400 D.
Eos multis damnis ^ opprobriis vexant . 401.

E. ^ feq. 432. D. 433. A.
Terticii Ttrra capta d Robvrto Sanfevetinate .

<SJ7. A.

Thadans Pepulus Bononia Dominus . 539. D.

880. B. 1024. A.
TAarafii Martyris corpus Venetias translatum.

236. D.

Theobaldus Comes Trecenfis. 310. B. 313. B.
Theodelinda Langobardorum Regtna Modottiam^

atque ibi S. jfohannis Baptifta Bafilicam

adificat. 1070 B.
Ad eam Reliquia miffa d Gregorio M. Papa •

1071. A.

Theodorus Vatacii filius Imperator Gracorum.
353- D.

Theodori viri milttaris Martyris oJfaVenetias

translata. 46. A.
Theodorus Epifcopus Aquilejenfis . 43. B.
Thomai Marchio Salutiarum. 1013. E,
Thomas Mauroceno Patriarcha Conftantinopoli^

tanus. 3JI.A.
Ragufium expugnat^ 332. D.
Thomas Patriarcha Gradenfisy pofiea Cardinalis .

440. A.

Thomas Arcbiep. Cantuarienfis Martyr Chrifti,

199. E. 301. C.
Thomas Aurimundo Epifcopus Caftellanus^ feu

Venetus. 366. C.
Thofhas Franco Epifcopus Caftellanus 9 feu Ve^

netus. 369. A.
Tibaldus Hruxadus Guelfica partis princepsBri*

xia . 1098. E.
Ejus prava conftlia dr cades. 1103. A.
Ticinum ab ATLone Vicecomite occupatum . 1007.

NOMINUM. 1^0

Ibi Regifolis ftatua. 1009.
Ticinmfes fub Philippono Comite de Langufco.
1095. D. H04. B.
Eorum motus contra Vicecomites. 1109. E.
Civitas d Stephano Vicecomte capta. ttii.
B.

Torcellum Sedes Epifcopalis conftituitur . 116.
A.

Torcellana Ecclefia Diploma coneeffum d FH^

derico I. Augufto . 499. D.
Torellus ( Francifcus ) Comes laudatus . 727.
Tragurienfis Civitas Venetis paret . 129. A.

A Venetis recepta . 194. A 498. D.
Tranenfis Civitatis ob/idto . 639. A.
Tribunus Memmo Venetiarum Dux. 118. C.

Seditiofos reprimt . 220. B.'

EjUs poftrema dies . 222. A.
Tribunus Michael Archiep. Ragufinus . 194. C.
314. B.

Tmriani dominationem Mediolani nciptunt •
1095. A.

Inter eos odia teterrima. 1096. B.
E Mediolano fttgantur. iioo. A.
Ticinum fe reciptunt . 1109.C.
Illic d Matthao Vtcecomtte profligati . iiiu
B.

In Foro-]ulii requitm invenivint • 1113*
1131. C.

Tyri obfidip faSta d Chriftianis . tyo. D. 271
A.

Tyrpimirus Rex Croatorum . 127. A.

VAlentmm Dux Venetiarum. 158. B.
Dejicitur. 160. A.
Valeranus frater Henrici VII. Augufti . iioi.
C.

Ejus immatura mors. 1103.
Valerianus Epifcopus Aqutlejenfis y fub eo floir€$
Ecclefia Aqutlejenfis . 53. C.
Concilium celebrat . 57. D.
E}$is mors . 58. B.
Valerius Epifcopus Torcellanus . 234. C.
Vatttrius Epifcopus Tarvifinus creatus CafliHa^

nus yfeu Venetus Epifcopus 363. E.
Varmundus Patriarcha Hierofolymttanus . 276.
C.

Ubertus Cardinalis Genevenfis copias in Italiam
adducit. 984. C.
Anttpapa creatur. 985. B.
Ubertus Pelavicinus JMarchio Placentis & Cre-f
mona Dominus. 360. A.
Contra eum Legatus mijfus k Papa. 363. B.
Ab Eccelini fcedere difcedit. 367. E.
Ubertinus de Carraria pro Patavims amtrs
Teutonicos infurgit. 874. D.
Contra Venetos mtlitat . 878. C.
Patavini exercitus du6ior contra Montemfili^

cem . 886. E.
Dominus Patavii rententiatur . 888. B.
Montemfilicem obfidet . 850. B.
Ouo potitur. 892. A. & D. 89 3* C.
^icentiam adorttur. 89 J. A.
Pacem ftatuit cum Scaltgeris . 896. B.
Egregia illius gefta . 902. D.
Ejus nuptia . ^x. B.

Pacem init cum Maftino Scaligero. 910. A.

Magnifici excipit Comitem Anaidt . 911.

Et fororem Regis Sicilia. 912^ E.

Pofi Iremum diem claudit. 915*
Veglenfit Epife*pus fidtUt f^emtit. »18. B.
Venerius Patriareha Gradenfis . itfp. A. 17O' H.
173. B.

Digitized by

Google

i»H I N D

f^ineta Vrhit ftmdatio & mgo . 69. B. TtJ. C,
M Venetos Efiflaa Cajffiodorii , 88. C.
Vmeti Ravennam Langobardis eripiunt. 134.
E.

- Venetorum Famitut antifua^ 1^6. A.

Eorum bellum cum Pippino halia Rege^ 155.
E. ly». B.

Vtnetias translatum C&rpus San&i Marci

Evangelifia. 170. C,
Contra Sclavos Saracenos claffe militant .

17<. A. & C.
Inteftinis difcordiis laborant. 218. C. 2x9.

Croatos reprimunt . t2($. B.
/^i exceftus Otto III. Auguflus. 231. A.
Et celebratum Concilium ab Urfo Fatriarcba
Gradenfi. 241. C.

urbs appellata maritima regio . iij.

Ab Italico Regno exclufa . 151. A. 155. A.
158, a

Civex contra Robertum Guifcardum Apulis

Ducem militant . 248.
Ab ea fugati . 249. B.

Crueem ajfumunt ad acquifitumem TerraSan*

£ia. t$6. A.
Nicolai Myrenfis Epifcopi corpus deferunt Vt-

netias. 257. A.
Plura in Orientt loca Turcis eripiunt . 258.

Aputiam vaflant • 259. A.

Civitas a plurlbus incendiis affti£$a . 2^0. B.

Pn> Alexio Gracorum Imperatore contra Boar

mundum clafje militant . 261 . D.
Vatavinum exercitum fugant . 263. C.
Eis erepta ab Hungaris Dalmatia . C
Quam recipiunt . ^66. C.
Claffem ingentem ad Chrifiianorum fubfidium

parant. 259. C.
Tyrum obfident & capiunt . 271. B.
Tum varias Infulas & Dalmatiam recipiunt .

272. A.

Fcedus ftatuunt cum Fanenfibus . 279. C.
Patavinos profligant . 280. A.
Tum ctajfem Rogerii Siculi . 282. E.
Polam 9 aliafque Urbes fibi adjungunt . 284^
B.

Vlricum Patriarcham Aquilejenfem y & Tar^

vifinos debellant . 288. B.
Dalmatiam fibi ab Hungaris ereptam reci^

piunt. 292. C.
A Manuele Gracorum Imperatore per proditio^

nem affliSli. 293. B.
Adversus illum potenti clajfe infurgunt . 294.

Anconam' fruflra obfident . 299. B.

Foedus cum Guitieimo II. Stcilia Rege fia-

tuun$. 301 .A.
Eorum Duci honores ab Alexandro III. Papa.

302. A. 303. A. 307. B.
Qui die Afcenfionit mare defponfat. ^08. A.
Atexandrum III. honorifice excipiunt. 30X.C.
Cla^em Friderici I. Augufti frangunt . 303.

In fuhfidium OrientatiumChriflianorum ctajpt

vatida accurrunt. 313. B.
Achon ad deditionem cogunt . 314. D.
yadram recipiunt f ac vaftant . 321. A.
Conftantinopotim expugnant. 322. B.
Eorum pa£ia cum Fraticis. 323. B. 325. C.

&feqq.

Qua provincia ^ ac urbes Gracorum iis ajji^
gnanda. 328. B.

E X iijfi

Cum Francis Conflantinopoti potiuntur. 329.
B.

Qua ipfis attributa. 330. B.
Patriarcham Conftantinopotitanum etigunt '.
331. A.

Muttas Infutas fibi fubjiciunt. 334. D.
Cretenfi betto vexati. ^35. B. j^6. B.
Genuenfibus mutta inferunt damna. 338. C.
Bettum Patavinis inferunt. 339. A.
Gracorum ctajfem profligant . 349. C.
Irati contra Fridericum II. Auguftum . 350.C.
F mrariam S alinguerra eripiunt . ? 5 1 . E.
Jadram acri betto recipiunt. 355. A.
Patavio Eccetinum fpotiant. 364. C. 770. A.
ATyri pofejffioneperGenuenfes exputfi. 3(Jj.A.
Betlo contra eos certant . -^66. A.
Ittofque in prcetio frangunt. j6j. A.
Contra eos & Gracos betta gerunt . 370. B.

372. D. & feq.
Eorum bettum cum Bononimfibus. 380. C.
feq.

jfura in mari Adriaco tuentur. 387. B. 389 A.
Anconitanis bettum indicunt . 392. C. & feq.
Hiftrianis quoque . 395. C.
^ufiinopolim ad deditionem cogunt. 39^. B.
& C.

Tergeftum obfident . 400. D.
Inter eos & Genuenfes bettum . 401. C. 404. AJ
& frq.

Ab iis maritimo prwlio fraSi . 408. B.

Pax inter eos reftaurata. 409. A. 412. A.

jfadram recipiunt. 419. A.

Ajpi(H apefte. Ibid. C.

Eorum betla contra Genuenfes . 42aB. &feq.

Quos proelio maritimo conterunt . 422. B.

At contra ab eis proftemuntur . 424. B.

Cretenfes perduettes debettant. 428. E. &f^q*

Tum Tergeftinos. 433. A.

Deinde Francifcum Carrarienfem PataviiDo^,

minum. 434. C. & feq.
ViCloriam de Hungaris referunt . 438. D.
Pax inter ipfos dr Patavinos reftaurata. 440-

A. & feq.

Contra eos Hungari ^ Patavini , & Patriarcba

Aquilejenfts conjurant . 442. C.
Tum Genuenfes . 443. D.
Fcederati eum Rege Cypri^ & Bemabavc

cecomite. 444. B.
In proetio marttimo contra Genuenfes fuccum-»

bunt . 44^. B.
Ctugia eis erepta . 447. B.
Atacriter ad eam rectpiendam claffe feruntur.

448. C.

Ittamque tamdem recipiunt . 458. B.
Pax inter eos & Genuenfes reftituta. ^6$. A.
Triginta Famitias Patricio honore donant .
^66. D.

Forojutienfium betto fe immifcent . 473. C.
47J. A.

Cum Joi Gateatio Vicecomite fcedus ineunf

contra Carrarienfem . 478. A.
Betto ipfum impetunt. 479. D.
Tarvifio potiuntur . 481. C.
Argos (Jr Neapolis eorum ditioni adjunguntur m

482. C.

Scholarum Proceffio Vemtiis. 503. A.
Mantuam tuentur. 515. C.
Genuenfes proetio maritimo frangunt. 5*7- C.
Bettum Francifco Carrarienfi juniori inferunt .

518. B.
Patavio potiuntur. A.
^adram recipiunt. $%t. C.
Nova eorum viSoria de Genuenfibus. 748. D.

Fer-

Digitized by

RERUM, ET

Ferraria dmhtaticnem dccipiunt ^ Jed inde

exturbantur. 777* 0.
Bajamontis Theupoli conjuratio ab eis com*

prefa . Ibid. D.
jt Cant Scaligero contra Patavinos m^gentur.

802. B.

Pa^im intei' eos frocurant > 81 !• E. 817. D.
Bellum movem contra Beltrandum tatriar»

cham Aquilejs^ 85^. A.
Tum contra Scaltgeros . 871. B. & feq^
Qtiibus Patavium adimunt^ 881. D.
Tarvifium eis dimijjum a Scali^eris, Z^6. C,

8,8. B.

Cretenfium rebellionem componant ♦ 908. B.
Contra Turcas bella gerunt . 914. A.
jfacobum Carrarienfem Ctvitate donant. 919.
A.

jfadram recipiunt. 920. A.
Iflria ab eis deficit. 928. E.
Eorum bellum contra Genuenfes, 935. D,
Quos maritimo proelio frangunt . 936. D,
Tum ab ipfis profltgantur . 9?7. B.
Pax inter eos reftaurata . Ibtd. D,
Contra f^icecomites foedera ineunt . 94O. E.
Bellum eis inlatum a Ludovico Hunguria
Rege. 948. A. & feq.^
• Pax inter^eos flabilita. 9J2. C.

Bellum inferunt Franctjco Carrarienfi, 98},
C.

Clodia eis erepta a Genuenfibus. 98}. C,
Pax inter eos^ & fcederatos. 985. C.
Vtrona a Johanne Galeatio Vtcecomtte capta .
474* B.

ji Francifco II. Carrarienfi capta. 5^8. C.
In Venetorum ditionem venit. 520. B. 521. E,
Surrepta Cani II. Scaligeroy & recepta. 939,
C.

Veronenfium paSla cum Venetis. 316. A.
Et bellum cum Patavinis fub Alberto I. Sca^

ligero. 775. D. .
Pax inter tllos . jj6. A.
Friderico Auflriaco Auguflo adharent . 798.

Solemnis Curia Verona celebrata a Cane Sca^
ligero.%^Z.B _

Vercellenfium ada fub Henrico VII Augufto.
1095. E. 1108. A.

Verzufius Landus Placentia potitur. 734. B. &
D.

Ejus uxor a Galeatio Vicecomite expetita.
II 19. A.

Ugerius Abbas Jffonaflerii SS. Hilarii & Bene^

di£ii . 2/7. E.
Vgolini dff Gonzaga Domini Mantua obitus .

P7J E.

Ugoltnusi Hubeus Parma Epifcopus . 7J4. D.
8j^. C.

Ugutioriis Fagiolani vilioria de Florentinis. 732,
E. 789. E. iiii. C.
Montemcatinum obfidet . 792. C.
Florentinos frangit . 795. C.
A Pifanis expellttur. 797. B.
Poteftas Vicentia. 802. C. 8^4. D. 855. A.
Viceccmites contra eos multi populi conjurant.
940. E.

Eorum gefla contra fcederatos . 941. A.
ViGoria^ ^ triumphi. 1021. A.
Vexillum quale . ioi6. A.
Eorum laudes . loji. B. 1042. D. ^
Vicentia ^ohanni Galeatio Viceoomiti deditio--
ncm facit . 474« C.
Tum Venetis. 518. D.
Vicentini illufi ab EccUino deRomano. 77^- E.
Tom. XIL

NOMINUM. iiu

Se tatavinis dedunt . 775. D.
Cani Scaligero parent . 779. D.
Eorum beila cum Patavinis » 783. C. &
feqq.

Eornm Civitas psne ab iis capta » 788. D»
790. C. 790. C. &feqq.
Vi6lor Patriarcha Gradenfis. 178. D.
ViCior IL Patriarcha Gradenfis. 187. C.
Vigilius Epifcopus Scaravenfis. 102. A.
Vinciguerra Comes S. Bonifacii captus a Cane

Scaligero. 790. C. 799. C. & feqq.
Vindeniius Epifcopus Cenetenfis . loi. D. 104*

Virgilius Epifcopus Patavinus. 101. D.
Vitalianus Patriarcha Gradenfis . 141. B.
Vitalis Candiano Venetiarum Dux. 217. D.
Vitalis Phaledro Dux Venetiarum . 249. E.
Dux Dalmati^ & Croatta . 250. A.
Prtvilegium ab eo Lauretanis conceffum . « Jif'
E.

Vttalis Michael Dux Venetiarum • t$6. A.
Monaflerium condit . 2j8. D.
Foedus cum Hungaris tnit. 259- A.
Vitalis Michatl //. Venettarum Dux, 287. A.*
Arbcnjibus Privilegia concedit . 289. C.
Contra Gracorum Imperatorem potenti clajfi
. navigat. 294. A.
Infeditione perfmitur. t^6. B,
Vitalis Patriarcha Gradenjis. i8o. A.
Vttalis junior Patriarcha Gradenfis . 194. E.
209. C.

Vitalts IL Patriarcha Gradenfis. 210. B. 211.

A, „

Ad Imperatorem fugit. 212. D. 225. E. 227.

D. 235, D. ^ _

Vitalts Mtchacl Caftellanusj feu Venetus Eptjco-

pus. z6$. B. 289. B. 502. D.
Vitalis Epifcopus Torcellanus. 23^. C. 240. B.
241. C,

Vttaltf Epifcopus Veglenfis . %i6. C.
Ulricus Patriarcba Aquilejenfis . 288, B. 502.
C,

Ulricus Generalis Regni Apulia Vtcartus pro
Ludovico Hungaria Rege . 587, C 589,

Urbanus 11. Papa. 251. A.

Claramontanum Conciltum celebrat . 2J5, B.
Urbanus IIL Papa. 311. D. 312. P.
Urbanus IV. Papa. 3^9. A 371. D. 506. B.
Urbanus V. Papa Romam a Venetorum clajfe

perduSlus . 4JI. B.
Urbanus V. Papa , ejus ele6lio . 985. A.
Urfinorum origo , & contentio cum Columnenfi^
bus. Si^. A. &D.
Roberto Regi adharent cowtra Henrtcum VIL
Auguflum. 1104. E. & feq.
Urfus Dux Venettarum . 1 34. C.
Ad eum Epiflola Gregarti II. Papa . 135

A. ^ „

Urfus Particiacus Dux Venetiarum. 181. E.
Sclavos infeftos reprimit. 182. C.
Saracenos ad T arentum fuperat . 184. & iS^.
E.

Ejus filii & mors . 188. C.
Urfus Particiacus IL Dux Venettarum.
B.

Privilegia i Rodulpho Italia Rege impetrat.
200. B.

Tum ab Hugone Italia Rege. 201. A.
Ejus virtutes & obitus . Ibid. B. .
Urfus Urfeolus Patriarcha Gradenfis , & Duoi

Venetiarum . 240. A.
Urfus Epifcopus Torcellanus. 234. C.

Digitized by

ttji INDEX RERUM, ET NOMINUM.

Patnurcba Oradenfis eltgttur. tj^. C, Wintberi^s Marchio Ifiria. to%. a

Dejicitur. *J9t B- ^ „ .

Urfus Efifcofus Oltvolenfis , fiv9 Venettarum •
i<58.A. 179. A. 104. B.

VTdlderada Joror Hugonis Marchionis nupta Pe- ^ Eno Epifcopuf Veronenfis DoSlor egreriuM '

tro Candiano Venttiarum Duci . 109. D. JLJ J5. A. ^

' E. 115- A. ( ^oflolus ) r: C/. laudatus. 759

yVido Marchio berengarii IIJtalisR^is filtus, Zutius de Veflarinis Dominus Civitatu Uu.

7.0S' a 999-

F I N I S-

Digitized by

UNIVEfiSrd-AQ CPMPLUTENSE

5313801508

Digitized by

Google

Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Rerum Italicarum scriptores ab anno aerae christianae quingentesimo ad millesimumquingentesimum"

See other formats